WERELDWIJDE GRONDWET VOOR INTERNET

DOOR: CARINDA STRANGIO FOTO’S: NIC.BR – LUÍS VINHÃO / FERNANDO TORRE

WERELDWIJDE GRONDWET VOOR INTERNET Brazilië bood eind april onderdak aan NET­mundial. Een conferentie gericht op internet gover­nance, ofwel het beheren van internet. Het resultaat kan gezien worden als een soort grondwet voor internet. Europarlementariër Neelie Kroes werkte mee aan de totstandkoming van het startdocument.

I

nternet bestaat ruim 25 jaar. Was het in het begin nog het domein van nerds, nu gebruikt iedereen het. En steeds vaker worden we

geconfronteerd met cybercrime, spam en grootschalige surveillance. Kunnen we het internet met al zijn positieve verworvenheden behouden of moet het van overheidswege worden gereguleerd? Om dit soort kwesties te bespreken werd in 2005 in Tunesië, onder de vlag van de Verenigde Naties, een conferentie georganiseerd over de toekomst van het internet. Hieruit is het Internet Governance Forum (IGF) voortgekomen. Een jaarlijkse bijeenkomst waar private en publieke partijen met elkaar praten over het realiseren van een veilig, democratisch en stabiel internet.

10 EDITIE 276

010_PCA276 netmundial_V2.indd 10

10-06-14 10:53

REPORTAGE

Grondwet voor internet

De conferentie is zonder mandaat. Omdat

gewerkt via een multistakeholderprincipe:

de belangen van de deelnemende landen te

meerdere partijen mogen hun stem in de

uiteenlopend zijn, komen de deelnemers nooit tot

discussie laten horen. Volgens NETmundial

een resolutie. Neelie Kroes: “Er is geen land ter

hebben duizenden mensen een bijdrage

wereld, ongeacht zijn politieke of economische

geleverd.

macht, dat op het gebied van internet geïsoleerd kan opereren. Het is van essentieel belang dat we

Kroes: “In het debat bezette de EU stevig de

naar een gemeenschappelijke visie werken over

middenpositie. We presenteerden een zinvolle

de toekomst van het internet, de beleidsterreinen

aanpak voor toekomstig internetbeheer, waarvoor

waarop dat gebaseerd is en het globale

andere partijen ontvankelijk waren.” Dit alles

beheer ervan. Dit betekent niet dat we allemaal

leidde tot een gezamenlijke slotverklaring met

dezelfde wetgeving zullen hebben, maar dat we

aanbevelingen op het gebied van vrijheid,

in ieder geval een zekere mate van onderlinge

toegankelijkheid, privacy en veiligheid. Een soort

toepasbaarheid waarborgen.”

grondwet voor internet, de rechten van de online mens. Met basisprincipes waar iedereen zich

DAADKRACHTIGE PRESIDENT

aan moet houden. Van gebruiker tot internet

De behoefte aan wereldwijd gedragen

serviceprovider, van overheid tot ontwikkelaar.

internetprincipes werd opeens urgent door de

De aanbevelingen zijn niet-bindend en gemaakt

Snowden-affaire. Halverwege 2013 kwam Edward

met het oog op consensus. Maar wat is de

Snowden met onthullingen over grootschalige

werd besproken?

“NETmundial heeft ons op het juiste spoor gezet”

De Braziliaanse president Dilma Rousseff, even­

waarde hiervan? “Iedereen in Sao Paulo wist op

eens slachtoffer van de Amerikaanse afluister­

voorhand dat de uitkomst niet-bindend zou zijn.

praktijken, kondigde daadkrachtig aan een

Dat is de aard van een

conferentie te organiseren met als doel globale

multistakeholderbijeenkomst. Volgens mij is de

internetprincipes vast te stellen. Binnen zes

waarde van een politieke uitkomst niet of die al

maanden lag er een startdocument dat diende

dan niet bindend is, maar of deze geloofwaardig,

als basis voor discussie tijdens NETmundial. Het

effectief en resultaat is van werkelijke consensus.

was samengesteld uit 180 bijdragen van partijen

Zodat alle partijen zich eraan kunnen committeren

wereldwijd. Twee hiervan zijn ingebracht door

en implementatie ondersteunen. In Sao Paulo heb

Neelie Kroes, lid van het High Level comité van

ik kunnen constateren dat de slotverklaring

het NETmundial. Kroes wilde dat alle deelnemers

voortkomt uit goede wil bij alle betrokken partijen.

zich vooraf bewust zouden zijn van de noodzaak

Ik had graag gezien dat de afspraken nog wat

tot concrete resultaten te komen.

concreter zouden zijn wat betreft milestones en

online spionageactiviteiten van de Amerikaanse inlichtingendienst NSA. Op het daaropvolgende Internet Governance Forum liep de discussie hoog op. Wie kon men eigenlijk nog vertrouwen en wat was de waarde van hetgeen op het IGF

data, alhoewel de toezeggingen die er zijn voor

NIET-BINDENDE VERKLARING

nu volstaan. Ze worden onderschreven door bijna

Tijdens de conferentie namen sprekers vanuit de

alle relevante spelers uit verschillende sectoren.

overheid, technici en kennisorganisaties aan het

De werkelijke waarde van de uitkomsten van

debat deel. Ook konden mensen inbellen via

NETmundial zal moeten blijken uit de concrete

dertig remote hubs over de hele wereld. Er werd

maatregelen die deze partijen nemen.”

PC-ACTIVE 11

010_PCA276 netmundial_V2.indd 11

10-06-14 10:54

TOEKOMST VAN INTERNET EN EUROPA De slotverklaring moet de komende tijd geconcretiseerd worden en zal per land naar eigen inzicht ingevuld worden. Zo heeft Brazilië wetten aangenomen waarin netneutraliteit gegarandeerd wordt en grote Amerikaanse bedrijven als Facebook en Google worden verplicht om gegevens van Braziliaanse internetgebruikers te beschermen. Kroes vertelt welke stappen Europa concreet gaat ondernemen: “Ik zal de komende maanden

President Dilma Rousseff tijdens NETmundial-opening

alle partijen blijven aansporen de vastgestelde maatregelen uit te voeren. We hebben nu een aantal duidelijke kwesties die aangepakt moeten

informatie over internetbeleid wereldwijd. We

worden om het internetbeheer te verstevigen en

willen graag samen met andere stakeholders

uit te werken.”

de ‘good practices’ definiëren op het gebied van multistakeholderbeheer voor het internet.

Kroes vervolgt dat de toezeggingen uit het

Per saldo moet dit een gezamenlijke inspanning

NETmundial-slotdocument in lijn zijn met de

zijn van de EU-instituties, de lidstaten en alle

prioriteiten van de Europese Commissie, die

Europese stakeholders.”

afgelopen februari zijn vastgesteld. “De EU is erg actief op het gebied van internetbeheer en

TO DO-LIJST

-beleid. Het Parlement en de Raad bespreken

Terugkijkend concludeert Kroes dat het succes

een aantal zeer relevante wetsvoorstellen van

van NETmundial niet mogelijk was geweest

de Europese Commissie, zoals het Connected

zonder de voorafgaande acht edities van het

Continent-voorstel met regels over netneutraliteit

Internet Governance Forum. Is de Euro­parle­men­

(het uitgangspunt dat al het internetverkeer

tariër tevreden met de uitkomst? “Ik ben erg blij

hetzelfde wordt behandeld). We werken aan

met het resultaat van de conferentie, inclusief

het verstevigen van het IGF, zowel financieel

de slotverklaring. Bovendien is er een to do-lijst

als inhoudelijk. En binnenkort starten we

vastgesteld, met daarop bijvoorbeeld verdere

met de ontwikkeling van het Global Internet

discussie over netneutraliteit. Ja, NETmundial

Policy Observatory, een online databank met

heeft ons op het juiste spoor gezet.”

WAT KUN JE ZELF DOEN? Arda Gerkens, voormalig directeur HCC, was bij NETmundial aanwezig. “Na negen jaar van discussie is er éindelijk een gezamenlijke verklaring. Maar het internet is van de gebruikers en zij zaten niet om de tafel in Brazilië. HCC was vanuit Nederland de enige consumentenorganisatie. Gelukkig is in het slotdocument de eindgebruiker teruggekomen als een aparte stakeholder. Mensen vinden heel terecht dat internet veilig moet zijn. Iedereen heeft zijn eigen verantwoordelijkheid, dus ook de internetgebruiker. Wat je zelf kunt doen, is zorgen voor goede anti-virussoftware. Daarmee draai je botnets de nek om. Zo zou enorm veel cybercrime opgelost worden in Nederland. Zorg voor je eigen computeromgeving en vergeet vooral je mobiel en tablet niet.”

12 EDITIE 276

010_PCA276 netmundial_V2.indd 12

10-06-14 10:54

REPORTAGE

Grondwet voor internet

Erik Huizer Erik Huizer is hoogleraar internettoepassingen aan de Universiteit Utrecht en technisch directeur bij Surfnet. Ook is hij lid van het Internet Governance Strategy-panel van ICANN, de organisatie die zich bezighoudt met de uitgifte van domeinnamen en medeorganisator van NETmundial.

Hoe vrij blijft Internet? Hoogleraar internet­toepassingen Erik Huizer is

verdrag. Doorgaans bepalen zulke landen het

verslaafd aan internet en innovatie en volgt de

internet sterk vanuit de overheid. Daarnaast zijn

ontwikkelingen op de voet. Wat is voor Nederland

er landen die het internet helemaal vrij laten,

het belang van NETmundial?

zoals Nederland, en landen die beide doen, zoals Turkije dat een vrij internet propageert maar

De afspraken die zijn gemaakt tijdens de

onlangs tijdelijk Twitter heeft afgesloten. Rusland,

conferentie lijken een bestendiging van

India en Cuba zijn de enige landen die niet met

hoe internet nu al geregeld is. Erik vindt dat

de slotverklaring akkoord zijn gegaan.

gegeven al opzienbarend: “Dat betekent dat de meeste partijen ervan overtuigd zijn dat

TOEKOMST

dit de juiste principes zijn. Het belangrijkste

Erik Huizer maakt duidelijk dat nationale

resultaat van NETmudial is de erkenning van het

wetgeving moet aansluiten op de maatregelen,

multistakeholderschap van internet governance.

maar daarmee internet gover­nance niet geregeld

Overheden, commerciële partijen, individuele

is. “Internet governance gaat uit van hetzelfde

gebruikers en non-profitbedrijven kunnen

subsidiariteitsbeginsel als de Europese Unie. Wat

allemaal een stem krijgen en met een zo laag

je niet centraal hoeft te regelen, moet je in een

mogelijke drempel meepraten.” Samenwerking in

land regelen. DDoS-aanvallen (Distributed Denial

dit model kan heel productief zijn.

of Service-aanvallen, ofwel cyberaanvallen) zul je nog steeds strafbaar moeten stellen in elk van

TELEURSTELLING

de landen en dat is een taak van de overheid.

Niet alle partijen zijn blij met de uitkomsten van

Tegelijkertijd moet je maatregelen nemen om de

NETmundial. Zo is er teleurstelling vanuit de

aanvallen zoveel mogelijk te voorkomen. Dat is

mensenrechtenorganisaties, omdat zaken als

weer een taak van de internet service providers,

netneutraliteit niet in de slotverklaring terecht zijn

de commer­ciële bedrijven. Multistakeholderschap

gekomen. Huizer erkent dat Nederland al veel

wil niet alleen maar zeggen dat je invloed krijgt,

verder is op dat gebied. “Vanuit ons westerse

het wil ook zeggen dat je verplichtingen hebt.

perspectief gaat het verdrag absoluut niet ver

Rusland zal pas serieus genomen worden

genoeg, maar ik zie dit als salamitactiek. Eerst de

op het gebied van security, zowel door andere

grote principes en pas daarna de volgende laag

landen als door andere stakeholders, als ze zelf

invoeren. Als we in de slotverklaring netneutraliteit

eindelijk eens wetgeving regelen tegen DDoS-

per se hadden willen opnemen, dan was er nooit

attacks. Deze komen bijna allemaal uit die regio,

consensus gekomen.” Veel totalitaire regimes

maar Rusland weigert daar zijn wetgeving op aan

hebben tot veler verbazing ingestemd met het

te passen.”

PC-ACTIVE 13

010_PCA276 netmundial_V2.indd 13

10-06-14 10:54

MAATSCHAPPELIJK PROCES proces van bewustwording op gang komt. Er zijn

Belangrijkste uitkomsten NETmundial

maar weinig mensen vertrouwd met het begrip

NETmundial (voluit Global Multistakeholder

internet governance, laat staan de invulling ervan.

Meeting on the Future of Internet

Erik Huizer vertelt over een college dat hij gaf

Governance) formuleerde een aantal

aan een groep internationale studenten over dit

uitgangspunten in de slotverklaring.

Behalve regelgeving is het van belang dat een

onderwerp. Echte interesse voor het onderwerp ontbrak, want het internet werkt immers toch

- Vrijheid van meningsuiting

altijd. “Mijn reactie was: maar je wilt toch dat het

- Respecteren van mensenrechten

blijft werken? Dat het open en toegankelijk blijft,

- Multistakeholderschap

dat je zonder toestemming een website kunt

- Recht op privacy gewaarborgd

opzetten? En dat je kunt communiceren met

- Vrijheid van en toegang tot informatie

iemand in Afrika zonder daar goedkeuring voor te

- Een wereldwijd netwerk

vragen? Ja, dat vonden ze ridicuul, het feit dat ik

- Open architectuur

dat suggereerde. Maar dat zijn wel de zaken die in het geding zijn. Hoe vrij, open en toegankelijk

Lees het document op www.hcc.nl/netmundial

blijft dat internet?”

Kamp: “Boodschap internationaal uitdragen” Minister Kamp van Economische Zaken laat in een reactie weten dat de NETmundial-principes voor Nederland belangrijke zaken vast­leggen, zoals vrijheid op het internet en het multi­stake­ holdermodel. “Nederland past de principes die zijn afgesproken op NETmundial nu al zo goed als allemaal toe. Ze zijn verankerd in de wet of worden in de praktijk toegepast in de vorm van publiek-private samen­werking. Het zijn waarden die we koesteren, en zaken die wij belangrijk

discussies en fora waar internet­bestuur ter

vinden voor internet en het innoverend

discussie staat. Dat zal onder andere zijn in VN-

vermogen van de Nederlandse economie.

verband tijdens de komende IGF in september

We zullen de boodschap van de conferentie

en de ITU Plenipotentiary in oktober. Daarmee

inter­nationaal uit­dragen en andere landen en

wordt ook tegenwicht geboden aan landen die in

partijen aansporen het gedachtegoed en de

de VN meer staatscontrole over, of verregaande

aanbevelingen in te brengen in internationale

regulering van, het internet voor­staan.”

14 EDITIE 276

010_PCA276 netmundial_V2.indd 14

10-06-14 10:56