Welkomstwoord van de Burgemeester van Lloret de Mar

Lloret de Mar

Welkomstwoord van de Burgemeester van Lloret de Mar Nordic Walking, ofwel Scandinavisch wandelen, is een van oorsprong Noord-Europese sport die geleidelijk aan populariteit wint in Catalonië en de rest van Spanje. Het bestaat eruit te wandelen met stokken (poles) die op skistokken lijken, waarbij negentig procent van de lichaamsspieren ingezet wordt, mits de juiste techniek wordt toegepast. Gezien de relatie van Nordic Walking met zowel toerisme, sport, als gezondheid, is het een zeer interessante activiteit voor plaatsen die hun toeristische aanbod willen verruimen. Lloret de Mar, dat zich kenmerkt door zijn bijzondere terreingesteldheid —met natuur dichtbij de stadskern en een aangenaam klimaat het hele jaar rond— is een ideale bestemming voor deze sportbeoefening. Daarom heeft men besloten een actieplan te ontwikkelen dat erop gericht is Nordic Walking in het toeristische aanbod op te nemen. Het Lloret de Mar Nordic Walking Center —een initiatief van Lloret Turisme en het gemeentebestuur van deze stad in de provincie Gerona— heeft een aantal acties ondernomen om deze nieuwe activiteit geleidelijk te introduceren en om de stad van de benodigde infrastructuur te voorzien teneinde het Nordic Walking toerisme naar tevredenheid te kunnen bedienen. Aan de hand van een aantal interviews gaat het voorliggende dossier in op de oorsprong, de geschiedenis en de verspreiding van deze activiteit in ons land, alsmede op de looptechniek en de gunstige effecten ervan op de gezondheid. Deze informatie is georganiseerd in drie grote blokken die samenvallen met de drie hoofdaspecten van Nordic Walking —toerisme, sport en gezondheid—, waarbij diverse prominenten uit de politiek, de toeristische sector en de sport in Lloret de Mar een analyse maken van de betekenis van Nordic Walking voor elk van deze sectoren.

3

Inhoud 1. Nordic Walking

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pag. 7

Definitie en oorsprong Verspreiding in Catalonië en de rest van Spanje De techniek ALFA 247

2. Het toerisme en Nordic Walking

. . Pag. 13

Lloret de Mar Nordic Walking Center Nordic Walking vakantiepakketten Activiteiten en excursies in Lloret de Mar

3.Sport en Nordic Walking

. . . . . . . . . . . . Pag. 29

Actieve ontspanning voor topsporters Herstel van blessures Verband met andere sporten

4.Gezondheid en Nordic Walking Gezondheidseffecten Betekenis voor ouderen Therapie en medisch voorschrift

. . . . Pag. 37

1.Nordic Walking Definitie en oorsprong Verspreiding in Catalonië en de rest van Spanje De techniek ALFA 247

TONI DUART

De positieve en gunstige effecten van Nordic Walking op de trainingsprogramma’s van andere sporten zijn nog grotendeels onbekend. Desondanks zijn in enkele landen topsporters ermee begonnen deze activiteit op te nemen in hun trainingsschema. Wat betreft de gezondheidssector, sinds vier of vijf jaar wordt er samengewerkt met gezondheidsinstellingen die Nordic Walking toepassen als rehabilitatiemethode. Zodoende geloof ik dat de verspreiding de goede kant op gaat, en de activiteit zal snel belangrijk worden omdat zij verband houdt met drie fundamentele aspecten van het toerisme: de bestemming ontdekken, actief toerisme bedrijven en toerisme met gezondheid combineren. Momenteel wordt er vanuit de publieke instanties —zoals de Gemeente Lloret de Mar en Lloret Turisme— gewerkt aan de opleiding van vakmensen die deze activiteiten kunnen ondersteunen.

Ex-president van de Vereniging Nordic Walking Spanje (afgekort ANE in het Spaans) en adviseur op het gebied van actief toerisme Nordic Walking.

Wat is Nordic Walking? Nordic Walking is wandelen met stokken volgens een bepaalde techniek, zodat het verschilt van het traditionele en bekende bergwandelen met stokken. Hoe is het ontstaan?

Welke gespecialiseerde verenigingen zijn er in Spanje?

Het is ontstaan in Finland, in de dertiger jaren, toen de langlaufers in de zomer behoefte hadden aan extra oefening, waarop zij deze techniek ontwikkelden om te kunnen trainen buiten de winterperiode.

8

In de jaren negentig is men deze techniek als sport gaan beoefenen in de Verenigde Staten. Later hebben Finse studenten Sportwetenschap een proefschrift geschreven over het wandelen met stokken, en daaruit is uiteindelijk het huidige “Nordic Walking” ontstaan. Wanneer is het in Catalonië en de rest van Spanje geïntroduceerd? Het is ongeveer vijf of zes jaar geleden op kleine schaal in Spanje geïntroduceerd. Sindsdien is het opgenomen in het activiteitenprogramma van enkele buitensportcentra. Het heeft zich ook verspreid dankzij de ervaringen van mensen die door Duitsland of Finland gereisd hebben; mensen die verbonden waren aan de sector van het toerisme of de sport en die de activiteit hier vervolgens gestimuleerd hebben. Wat is de huidige populariteit van deze activiteit? Deze sportieve activiteit neemt in populariteit toe. Hoewel zij nog niet als sport is erkend, ligt dat wel in de verwachting en er worden al competities georganiseerd, zoals het aankomende Wereldkampioenschap, dat plaats zal vinden in Oostenrijk, terwijl Lloret één van de zetels zal zijn van het Spaanse Kampioenschap. De verspreiding van Nordic Walking wordt gestimuleerd vanuit de toeristische sector aangezien het een goede aanvulling is op het toeristische aanbod van gemeentes die zich traditioneel op zon en strand richtten, of van toeristische bestemmingen die hun aanbod willen vernieuwen. Nordic Walking neemt gestaag in populariteit toe op deze locaties, niet alleen als toeristische trekpleister, maar ook omdat het wandelen met stokken een aangename activiteit is die heel geschikt is om een natuurgebied of een dorp te ontdekken. Aan de andere kant wordt de activiteit ook vanuit het oogpunt van de gezondheid en de fysieke conditie aanbevolen.

1.Nordic Walking

1.Nordic Walking

Wanneer heeft het zich verspreid?

Er zijn twee verenigingen op wereldniveau: de International Nordic Walking Federation (INWA) en de International Nordic Fitness Organization (INFO). Er bestaan ook diverse Spaanse verenigingen, verbonden met de voorgaande, zoals de Vereniging Nordic Walking Spanje (ANE), de Catalaanse Vereniging voor Nordic Walking, en verenigingen verbonden met bergclubs, zoals de ANWE. Hoewel deze organisaties niet geregistreerd staan als sportverenigingen, stimuleren zij Nordic Walking en verzorgen opleidingen, hetgeen van groot belang is. In dit verband kan men op de inspanningen van de Nationale Instituten voor Sportopleidingen (INEF) te Lleida en Vigo wijzen, beide zeer actief, die nauw zullen samenwerken om Nordic Walking op te nemen als vak in de opleiding.

9

ALESSIA BERTOLINO

een looptechniek toe te passen waarbij de hand geopend en gesloten wordt. Op deze manier wordt een krachtige impuls verkregen die de bloedsomloop en de ademhaling stimuleert.

Nordic Walking coach en afgevaardigde van de Vereniging Nordic Walking Spanje (ANE) in Catalonië.

De tweede stap is het opdoen van ervaring; dat wil zeggen, wennen aan de stokken. Er wordt begonnen met coördinatieoefeningen waarbij de stokken over de grond mogen slepen. Deze eerste oefening dient ertoe om de stokken bij het wandelen te betrekken —een element dat we normaal gesproken niet gebruiken— en eraan te wennen de stokken bij ons te dragen. Deze stap is van groot belang voor ouderen of zieken.

10

De ALFA 247 techniek is ontwikkeld door een Duits team van medische en biomechanische specialisten, met als doel de lichaamsbeweging maximaal te benutten. Het woord “ALFA” staat voor rechtop lopen, een goede houding aannemen; dat is de kern van Nordic Walking: rechtop lopen met een goede houding. Lopen is gezond, maar de houding is erg belangrijk om de gunstige effecten van de activiteit maximaal te kunnen benutten. Eén van de fundamentele kenmerken van de ALFA 247 techniek bestaat eruit de hele lengte van de armen te benutten; dat wil zeggen, vermijden de ellebogen te buigen en de armen gestrekt houden, en zodoende de slingerbeweging van het lichaam tijdens het lopen te benutten. Het effect van de duwbeweging op het bovenlichaam wordt versterkt wanneer men de armen gestrekt houdt. Zodoende ontstaat een driehoek tussen de armen en de grond die van groot belang is bij het Nordic Walking, aangezien de stok niet alleen als steun dient, maar ook kracht overbrengt bij het afzetten. Dit is een activiteit die het bovenlichaam verricht met behulp van de stokken; daarom is het belangrijk een hoek van zestig graden te handhaven, hoewel men overweegt de hoek enigszins te vergroten om een deel van de kracht die het bovenlichaam uitoefent naar de stokken te verplaatsen. De hoek is van groot belang; de stokken moeten nooit helemaal rechtop gehouden worden. Wat betekenen de getallen 2, 4 en 7? Deze hebben betrekking op de details van de ALFA techniek. De 2 heeft betrekking op de grondslagen, de twee duwrichtingen en de terugkeer. De 4 heeft betrekking op de vier fasen, die overeenkomen met de vier posities van de techniek: de grond “prikken” met de stokken; het gewicht “overbrengen” op de stokken; de beweging “controleren”; en de stokken “vasthouden” bij het optillen. De 7 heeft betrekking op het aantal stappen dat nodig is om deze techniek te leren: de zeven stappen tot beheersing van de ALFA techniek. En waar bestaan die zeven stappen uit? De eerste stap is de kennismaking met de stokken: deze kunnen van koolstofvezel of aluminiumvezel zijn, en uit twee of meer delen bestaan om het transport te vergemakkelijken, of juist uit één stuk bestaan, hetgeen aan te bevelen is, omdat ze dan minder uitglijden en er minder energie verloren gaat in trillingen bij het afzetten. Verder zijn het geen simpele stokken, aangezien ze voorzien zijn van een speciaal handvat: een soort handschoen die vastgemaakt is aan het handvat en die het mogelijk maakt

De derde stap is het leren de stok te grijpen en los te laten. Deze beweging, die samengaat met het openen en sluiten van de hand, activeert de bloedsomloop in het bovenlichaam, en verdient aanbeveling bij bepaalde soorten milde hartklachten. In sommige Europese landen wordt deze techniek toegepast om gezondheidsproblemen te voorkomen. In de vierde stap leert men rechtop te lopen. Het is van groot belang deze houding te handhaven tijdens het lopen; het is de basis van alles. Daarom is het nodig een flink aantal technische en coördinatieoefeningen te doen.

1.Nordic Walking

1.Nordic Walking

Wat is de ALFA 247 techniek?

De vijfde stap heeft betrekking op de beweging, die langer is dan de normale wandelbeweging en waarbij het lichaam een draaibeweging maakt. De beweging van Nordic Walking —die anders is dan gewoon wandelen— omvat een draaiing van de bovenarmen die tegengesteld is aan de draaiing van de heup; dit wordt ook wel genoemd “draaiing contra draaiing, armen contra heup”. Hierdoor maakt de rug een beweging waarbij de schouderbladen zich openen en sluiten. Het lichaam maakt een lange beweging zodat men meer kracht kan zetten bij het afzetten en ook sneller vooruit gaat. De zesde stap betreft de perfectionering: men observeert hoe men loopt met de stokken. Er wordt bekeken hoe de voeten neergezet worden, wat de houding is en hoe de stokken bewogen worden. Als dat nodig is, wordt de houding gecorrigeerd, waarbij het vaak nodig is het neerzetten van de voeten te corrigeren. De zevende stap vat de zes voorgaande samen en introduceert de diverse varianten van Nordic Walking, waar er tamelijk veel van zijn en die vaak onbekend zijn. Zulke varianten zijn het hollen met stokken, het inlassen van een trainingsinterval, de snelheid of het ritme te variëren, etc. Hoe kan de ALFA 247 techniek worden gepopulariseerd? Om deze activiteit meer bekendheid te geven is het verstrekken van informatie fundamenteel. Toen het Nordic Walking in Spanje werd geïntroduceerd in 2006, schrok de naam de mensen af. Men was niet geïnteresseerd in het beoefenen van deze activiteit, omdat men het niet begreep. Daarom hebben we besloten het de “marcha nórdica” (Scandinavische mars) te noemen. Om te beginnen hebben we folders gemaakt waarin de techniek in grote lijnen werd uitgelegd. Het was niet de bedoeling een uitputtende informatie te verstrekken, maar uit te leggen dat het niet slechts om lopen met stokken gaat, maar om een activiteit die gebaseerd is op talrijke studies en wetenschappelijk onderzoek.

11

2.Het toerisme en Nordic Walking Lloret de Mar Nordic Walking Center Nordic Walking vakantiepakketten Activiteiten en excursies in Lloret de Mar

IGNASI RIERA

Hoe is Lloret geïnteresseerd geraakt in het Nordic Walking?

14

Wat is het keurmerk “Lloret Natura” en wat is de relatie ervan met Nordic Walking? Het keurmerk “Lloret Natura” heeft als doel ons natuurbezit en architectonische en landschappelijke waarden, alsmede de natuurlijke omgeving en de bijzondere klimatologie te onderscheiden. Aanvankelijk kwamen de toeristen voornamelijk hiernaartoe voor het goede weer, voor onze omgeving, en voor de kliffen, terwijl de stadskern van Lloret de Mar geleidelijk aan belang inwon. Tegenwoordig streven we ernaar vijfenzeventig procent van onze omgeving te herstellen als groen en bergachtig gebied, en dat willen we doen door de nadruk te leggen op activiteiten die men goed in deze omgeving kan realiseren, zoals wandelen, mountainbiken en het ontdekken van de natuur. Een andere belangrijke ontwikkeling die wij stimuleren is de band tussen de stadskern en de natuurlijke omgeving. Hier past het Nordic Walking uitstekend in, aangezien dit een activiteit is met drie aspecten —toerisme, gezondheid, en kennis van de omgeving— die zowel verband houden met het natuurbezit als de stadskern. Hoe hebben jullie de gefaseerde introductie van Nordic Walking aangepakt? In de eerste fase hebben wij informatie verspreid onder begeleiders, bedrijfsleiders en reisagenten, met als doel dat zij de introductie van de activiteit steunden en actie ondernamen om Nordic Walking in onze gemeente te stimuleren. Samen met de reisagentschappen hebben we bestudeerd hoe Nordic Walking kan worden gecommercialiseerd; met de hoteleigenaars, hoe hun hotels kunnen worden aangepast; en met de begeleiders, wat de techniek van de activiteit is. We hebben enkele van de wandelroutes aangepast aan de eisen van Nordic Walking, waarbij we begonnen zijn met enkele interne routes. In de volgende fase hebben we de commercialisering ondernomen: we hebben bijeenkomsten en evenementen rond Nordic Walking georganiseerd, waarbij Lloret de Mar als bestemming is gepromoot. Wij hebben persoonlijk contact opgenomen met de Noord-Europese clubs, we hebben voorlichtingsdagen gehouden en de afgevaardigde van Nordic Walking uit België uitgenodigd om de commercialisering te stimuleren. Momenteel werken we aan de begeleiding, het onderhoud van de routes en de promotie van deze activiteit.

2.Het toerisme en Nordic Walking


Raadslid voor het Milieu van de Gemeente Lloret de Mar.

Wij zijn gestart vanaf nul. We hebben deze activiteit ontdekt, zijn erin geïnteresseerd geraakt, en zagen dat ze heel goed in onze omgeving zou kunnen passen. Wij denken dat de bezoekers van Lloret de Mar de stad zien als een toeristische bestemming met veel aandacht voor sport die ook door veel ouderen bezocht wordt. Sport is ook erg belangrijk voor de lokale bevolking. Er zijn ouderen die het hele jaar in Lloret de Mar wonen; er wonen veel gepensioneerden, en wij geloven dat Nordic Walking daar goed bij past. We hebben contact gezocht met diverse experts en we hebben een strategie ontwikkeld om de activiteit in de gemeente in te voeren. En we zijn tevreden over het resultaat: de activiteit is snel aangeslagen en men ziet tegenwoordig veel mensen lopen met stokken. Welke routes zijn er aangelegd en waarom zijn deze aantrekkelijk? In onze gemeente hebben we zes wandelroutes, en deze hebben we aangepast aan Nordic Walking. We zijn van plan ook kortere routes aan te leggen met de bedoeling Nordic Walking als een sportieve bezigheid in verband met de gezondheid te stimuleren. Wat heeft Lloret aan de beoefenaars van Nordic Walking te bieden? Een benijdenswaardige omgeving, een uitstekend klimaat, en een stad met vele voorzieningen, zodat de beoefenaars van Nordic Walking ook vele andere activiteiten kunnen verrichten. We beschikken over stranden, sportvoorzieningen, winkels, restaurants, hotels, en andere dienstverlening. Verder is Lloret de Mar ideaal geschikt voor deze activiteit omdat het vlakke gedeelten heeft en heuvels met een hoogte van tweehonderd en vierhonderd meter, met lichte hellingen die perfect zijn voor de beoefening van Nordic Walking. De natuurlijke omgeving bevindt zich op korte afstand van de stadskern; op slechts twee kilometer afstand is men al helemaal in de natuur en kan men heuvels beklimmen en over paden met prachtige vegetatie lopen. Wat is de band tussen de beoefenaar van Nordic Walking en het milieu? De beoefenaar van Nordic Walking is een persoon met respect voor het milieu, maar hij is ook een stadsbewoner met de behoefte dagelijks aan sport te doen. In Noord-Europa hebben de beoefenaars van Nordic Walking deze sport opgenomen in hun dagelijkse activiteit en gaan soms ook naar hun werk met de stokken. Het is een activiteit voor stadsbewoners die graag met de natuur in aanraking komen.

15

MAURICI CARBÓ

16

Wat is de aantrekkelijkheid van Nordic Walking uit toeristisch oogpunt? Wij zagen dat deze activiteit steeds meer aanhang kreeg in de landen van oorsprong van de toeristen die Lloret de Mar traditioneel bezoeken, waaronder de middeleuropese landen, Duitsland, Denemarken, de Benelux en de Scandinavische landen. Daarom dachten we dat we bezoekers zouden kunnen aantrekken in een jaargetijde waarin de temperatuur niet zo belangrijk is, en waarin de mensen ons bezoeken om een nieuwe plek te ontdekken, terwijl wij over de middelen beschikken om dat te verwerkelijken. Wat is het Lloret de Mar Nordic Walking Center? Het Lloret de Mar Nordic Walking Center coördineert de activiteiten van Lloret met betrekking tot Nordic Walking. Er zijn drie hoofdaspecten: het eerste houdt verband met het toerisme, en omvat het markeren van de al bestaande wandelroutes, het aanpassen daarvan aan de beoefening van Nordic Walking, en het opleiden van het personeel. In verband daarmee is er een grote inspanning geleverd om het begeleidend personeel van hotels, gezondheidscentra, en reisbegeleiders op te leiden, alsmede gemeenteopzichters. Het doel is om zo over voldoende begeleiders te beschikken om groepsreizen aan te trekken en excursies te stimuleren. Elke zaterdag wordt er een volksloop gehouden, gratis voor de hotelbezoekers van Lloret. Tegelijkertijd biedt het begeleidend personeel van de hotels ook Nordic Walking activiteiten aan. Een tweede aspect van het programma omvat alle initiatieven die verband houden met de promotie van Nordic Walking als een gezonde lichamelijke inspanning. In verband hiermee wordt samengewerkt met de Dienst voor Sport en met lokale gezondheidsinstellingen die lichamelijke activiteit voorschrijven. Bovendien biedt Nordic Walking de mogelijkheid de natuurlijke omgeving en het landschap te ontdekken. Het derde aspect is de sportbeoefening. Alle topsporters nemen een periode van actieve ontspanning op in hun trainingsschema en, aangezien wij een sportieve toeristische reisbestemming zijn, geloven wij dat dit een groeisector kan zijn die we verder kunnen ontwikkelen. Wat is de manier waarop Lloret Turisme de reisagentschappen heeft benaderd om Lloret de Mar te promoten als reisbestemming voor Nordic Walking? Lloret Turisme is erg pro-actief wat betreft het particulier initiatief en zorgt voor de promotie van het natuurbezit onder de paraplu van Lloret Natura, in samenwerking met de bedrijvensector. Toen wij het Nordic Walking project presenteerden, was men daar erg ontvankelijk voor en wilde men graag deelnemen. Zodoende zijn er begeleiders opgeleid en zijn er specifieke trainingen gehouden om uit te leggen wat Nordic



Directeur van Lloret Turisme.

Walking inhoudt en wat een toerist die deze vorm van sport wil beoefenen nodig heeft. Er is informatie verstrekt aan de hotels, die Nordic Walking stokken hebben gekocht, en aan de reisagentschappen, die hebben onderzocht wat de doelgroepen zijn en waar het Nordic Walking populair is. Ze hebben bekeken hoe deze georganiseerd zijn, met als conclusie dat ze heel anders functioneren dan het traditionele toerisme; in Europa wordt Nordic Walking georganiseerd via clubs en sportverenigingen. Daarom hebben wij hen geïnformeerd over de bestaande contactpunten en de communicatiemiddelen —dat zijn er niet veel— waarvan gebruik gemaakt kan worden om Lloret de Mar in een Nordic Walking reisbestemming te veranderen. Heeft u contact gezocht met de Europese Nordic Walking clubs? Dat is de volgende stap. Wij hebben het project in 2009 opgestart. Tot dusverre hebben we ons georganiseerd, opleidingen verzorgd en producten ontworpen. In 2010 zullen we de actieve promotie van Lloret de Mar als Nordic Walking reisbestemming gaan promoten. De bedrijven in Lloret die toeristen ontvangen —de hotels— beschikken nu al over pakketten waarmee het Nordic Walking in Lloret gestimuleerd kan worden. Zijn Nordic Walking vakantiepakketten een solide alternatief voor het traditionele zon en stand toerisme? Eerder een aanvulling dan een alternatief. Het doel dat een kustplaats als Lloret voor ogen heeft door in te zetten op een sector als het actieve toerisme en Nordic Walking, is de vraag minder afhankelijk van het seizoen te maken. Natuurlijk is onze voornaamste activiteit geconcentreerd in het zomerseizoen, maar gelukkig zijn er in Lloret hotels die ook in de lente en winter open zijn, terwijl de temperatuur in die seizoenen heel aangenaam is, zodat Lloret en de Costa Brava heel geschikt zijn voor producten zoals Nordic Walking, dat kan dienen als basis om de hele kuststreek te verkennen. In ons geval is de promotie van activiteiten als Nordic Walking dus meer dan gerechtvaardigd. Het doel is het toerisme in het laagseizoen te stimuleren, want dat is juist de tijd dat deze activiteit beoefend kan worden in een prettig klimaat, waarbij de toeristen bovendien ontsnappen aan het slechte weer van hun landen van oorsprong. Welke rol spelen de reisagentschappen bij de promotie van Lloret de Mar als Nordic Walking reisbestemming? Een hoofdrol. Binnen de toeristische sector vervullen de reisagentschappen de rol van tussenpersoon bij het verkopen van de reizen, hetgeen hen een sleutelpositie geeft. Hun opdracht bestaat eruit de klanten in hun landen van oorsprong op te zoeken en te zien hoe zij zich organiseren. Onze opdracht is nauw met de gespecialiseerde lokale agentschappen samen te werken om contact op te nemen met de gespecialiseerde reisbureau’s daar en hen onze offerte te maken, zodat zij weten dat het mogelijk is om Nordic Walking te beoefenen in Lloret.

17

ANA ESCARPENTER

18

Wat is de invloed van Nordic Walking in Europa? Enorm. Het aantal beoefenaars van deze sport is enorm toegenomen in de laatste vijf jaar omdat het nieuw is, makkelijk, en meer dan alleen maar wandelen, aangezien er een sportieve kant aan zit. Bestaat er een toerisme dat speciaal naar gebieden reist waar Nordic Walking beoefend kan worden? Inderdaad. Vooralsnog heeft dat vooral betrekking op weekeinden en lange weekeinden, maar er zijn ook begeleiders en reisorganisaties die zulke excursies organiseren naar bestemmingen die verder weg zijn. Wat is het profiel van een Nordic Walking toerist? Een man of vrouw —hoewel er meer vrouwelijke dan mannelijke beoefenaars zijn—, van tussen de 30 en 60 jaar, die meer dan één vakantie per jaar viert, waarbij de tweede, derde, of vierde vakantie aan Nordic Walking gewijd is, normaal gesproken in gezelschap van de partner of met vrienden van dezelfde groep of club. Wat is het beeld dat de Europese toerist van Lloret heeft en van de mogelijkheden die het biedt in verband met Nordic Walking? Lloret staat nog steeds bekend als de typische bestemming voor een strandvakantie. De promotie van Lloret als reisbestemming voor Nordic Walking is nog niet gestart, dus is het niet vreemd dat men dat nog niet weet. Het aanbieden van deze bestemming met zijn landschap, de zee en het mediterrane bos, samen met Nordic Walking routes in de vrije natuur en niet over geasfalteerde wegen, zal een grote stap vooruit zijn. Welke acties zijn er in Europa ondernomen om Lloret als reisdoel voor Nordic Walking toerisme te promoten? De eerste actie die Lloret heeft ondernomen was de deelname aan een evenement in Nederland, in september van het afgelopen jaar, gericht op vakmensen, touroperators en de pers, georganiseerd door Toerisme van Catalonië voor de Benelux om de mogelijkheden van Catalonië op het gebied van fietsen, wandelen en Nordic Walking te kennen te geven. Waar is de beoefenaar van Nordic Walking naar op zoek? Een gevarieerd landschap, paden die niet te smal zijn zodat de ALFA 247 techniek toegepast kan worden en met verschillende lengtes: vanaf zeven of acht kilometer tot vijfentwintig of dertig. Paden met een begin en een eind, voorzien van parkeerplaatsen,



Ex-directrice van het Centrum voor Promotie van het Toerisme naar Catalonië in de Benelux.

toiletten en cafés om iets te nuttigen voor of na de wandeling. Bij de langere afstanden is het wenselijk dat er een stop onderweg is met een interessant landschap of een culturele trekpleister. Bij vakantiepakketten is het belangrijk dat er aantrekkelijk geprijsde logies zijn op strategische plekken met eenvoudige toegang tot het landschappelijk schoon. Waarom bestaat er een nauwe band tussen Nordic Walking en toerisme, ondanks het feit dat het een lichamelijke activiteit is? Omdat er een behoefte bestaat om nieuwe plekken op een andere manier te verkennen, tijdens het bedrijven van een sport die goed is voor de gezondheid, maar die niet uitputtend is, en die ook een sociale bezigheid is die een band creëert tussen de beoefenaars.

19

AINA BARZAC

Spanje is het iets nieuws. Vooralsnog is de respons van de nationale markt ook erg positief, maar de buitenlandse respons is groter, omdat Spanje deze activiteit pas nu leert kennen. De respons is positief, maar langzaam.

Hotel Samba

20

Wat is het belang van Nordic Walking in uw activiteitenprogramma? Nordic Walking is een nieuw product dat nog niet zo lang beschikbaar is bij Hotel Samba. Desalniettemin is er steeds meer interesse in deze activiteit en we denken dat ze een goede mogelijkheid biedt om Lloret de Mar de promoten en de stad op een andere manier aan de mensen te tonen. Wij zijn pakketten aan het samenstellen om een heel ander soort weekeind in Lloret door te brengen, aangezien Nordic Walking een uitstekende activiteit is voor een weekeind. Waar bestaan die pakketten uit? Het pakket omvat een verblijf van één of twee nachten op een weekeind, met een excursie van ongeveer drie uur met onze begeleidster, die alle details van het Nordic Walking uitlegt. Merkt u dat de populariteit van Nordic Walking toeneemt? Het is iets nieuws, en men aarzelt om eraan te beginnen. Men denkt dat het gewoon wandelen met stokken is, en dat men geen begeleider nodig heeft of de techniek hoeft te kennen, maar als ze eenmaal Nordic Walking beoefenen, zien ze dat het meer is dan het simpele beeld van een bergwandelaar met stokken. Hoe organiseert u de groepen voor de excursies? De excursies zijn groepsgewijs, maar met een klein aantal mensen zodat de groep niet te groot is. Wij verdelen de mensen zodat ouderen en jongeren dan twintig jaar niet in dezelfde groep zitten. Zij hebben andere capaciteiten en bewegen zich anders. Hebben de beoefenaars van Nordic Walking een reispakket waarin dat inbegrepen is? Aangezien dit een nieuwe activiteit is en we vooralsnog maar één begeleidster hebben, is de beschikbare tijd beperkt. Wij werken met reserveringen via internet of via reisbureau’s. Wanneer er stokken over zijn, nodigen wij de klanten van het hotel uit om mee te doen, want zij tonen nieuwsgierigheid. Het zal nog wel even duren voordat men eraan gewend is en Nordic Walking bij iedereen bekend is, en voordat wij ons huidige aanbod kunnen uitbreiden. Wat zijn de doelgroepen die de meeste respons opleveren? Het is vooral de buitenlandse markt die een goede respons geeft, omdat Nordic Walking daar al een bekende activiteit is. Een bezoeker uit Noorwegen, Zweden, Nederland of Zwitserland weet waar we het over hebben. Maar voor een bezoeker uit



Wat is het profiel van de deelnemers aan uw excursies? Deze is tussen de 40 en 60 jaar oud, hoewel de activiteit ook heel interessant kan zijn voor jongere mensen, die weekeindpakketten kunnen kopen om Lloret de Mar, Gerona of Barcelona en hun natuur te leren kennen, en tegelijk een sport beoefenen. Zo blijft men niet in het hotel, maar gaat men op stap om de omgeving en de lokale cultuur te leren kennen.

21

FRANCESC MELERO

Wat is de respons van de nationale toerist?

22

Wat is het belang van Nordic Walking in het activiteitenprogramma van uw hotel? Wij bieden twee soorten activiteiten aan waarbij Nordic Walking van belang is. Ten eerste is daar de Esport Club, waar Nordic Walking het hele jaar rond wordt beoefend. Ten tweede zijn er de activiteiten vanuit het hotel, waar we onze klanten vooralsnog Nordic Walking aanbieden van maart tot oktober. Kan Nordic Walking aantrekkelijk zijn voor ouderen als activiteit binnen Imserso? (Imserso: Spaanse gepensioneerden vereniging – vert.)

Inderdaad, wij hebben altijd al recreatieve activiteiten ontwikkeld voor Imserso, maar Nordic Walking is niet alleen ontspanning, maar ook een gezonde activiteit, waardoor het zeer interessant kan zijn. Wij zijn van plan het te gaan uitproberen en te kijken wat de resultaten zijn, want voor ouderen is het niet alleen een manier om routes te lopen om de natuur van Lloret de Mar te verkennen, maar ook een manier om te sporten en aan lichaamsoefening te doen. Bent u van plan Nordic Walking te stimuleren? Heel geleidelijk maken wij de klant bekend met deze modaliteit en neemt zijn kennis van Nordic Walking toe. Wij ervaren dat de Europese klant deze activiteit al kent, maar we willen ook de lokale toerist informeren over de gezondheidsaspecten en het plezier deze modaliteit groepsgewijs te beoefenen. Wat is tot dusverre de reactie van de klanten op Nordic Walking? Tamelijk positief. In de Esport Club, waar we wekelijkse excursies verzorgen, hebben we ongeveer 25-30 vaste klanten die elke week meedoen aan de wandelingen. En ook in het hotel vormen we kleine groepen om excursies mee te maken. Daarbij hebben we gezien dat de Europese klant al bekend is met Nordic Walking en het in zijn land beoefent. Wij organiseren groepen van 10 tot 12 personen. Komen de klanten naar Lloret met een compleet reispakket voor Nordic Walking? Vooralsnog bieden we deze activiteit aan als recreatiemogelijkheid, maar we hebben ook enkele pakketten gemaakt voor reisagentschappen waarbij Nordic Walking te Lloret inbegrepen was, samen met logies en een aantal diensten van de Esport Club van het hotel, zoals massages of watercircuits. De klanten van het hotel kunnen stokken lenen en we lichten hen voor over de diverse beschikbare routes.



Directeur van Evenia Olimpic Resort.

We zijn bezig hen voor te lichten over Nordic Walking. Wanneer we een nationale klant die een aantal dagen in het hotel verblijft de optie Nordic Walking aanbieden, is hij aanvankelijk terughoudend, maar als hij het eenmaal heeft geprobeerd, bevalt het hem, vraagt hij om meer informatie en toont interesse. De hotels en de bedrijven van Lloret, de Gemeente, en Lloret Turisme moeten proberen de gemeenschap en de regio te informeren over Nordic Walking. De klanten die Nordic Walking beoefenen zijn dus voornamelijk Europees? Vooralsnog wel, maar geleidelijk aan en dankzij de inspanningen van de Gemeente van Lloret de Mar wordt er veel informatie verstrekt op lokale schaal. Alle hotels hebben begeleiders opgeleid, en gezamenlijk zullen we de bevolking blijven voorlichten; niet alleen de beoefenaars van Nordic Walking, maar ook en vooral de mensen die deze activiteit beoefend zien worden.

23

JORDI MARTÍ

Wat zijn uw plannen om Lloret de Mar te promoten als Nordic Walking reisbestemming?

24

Heeft u reispakketten met Nordic Walking? Voornamelijk voor groepsreizen. Wij zijn begonnen met de Franse markt, met groepen die vijf of zes dagen blijven, en één van de activiteiten die wij aanbieden is een Nordic Walking excursie. We hebben ook enkele reispakketten samengesteld voor de Zweedse markt: zij wilden een sportief verblijf en wij reageerden daarop door Nordic Walking aan te bieden. Waar bestaan deze pakketten uit? Voor de gespecialiseerde reisbureau’s bieden wij Nordic Walking aan als een complement op het verblijf dat zij plannen. De routes en landschappen zijn grotendeels onbekend en deze activiteit is heel geschikt om deze plekken te ontdekken. Verder sluit het uitstekend aan op de andere activiteiten. Het gaat dus niet om een verblijf dat puur op Nordic Walking is gericht —dat zijn we nog aan het ontwikkelen—, maar uitsluitend om een complement. Waarom bent u ermee gestart Nordic Walking pakketten aan te bieden? Dat heeft te maken met het soort agentschappen waar wij mee werken, die zijn gespecialiseerd en op zoek naar alternatieven waarmee ze zich van de concurrentie kunnen onderscheiden, en niet alleen op het gebied van prijs. Zodoende worden alle alternatieven op het standaardaanbod goed ontvangen. Vanaf het moment dat Lloret Nordic Walking wandelroutes begon aan te leggen, en Lloret Turisme de bewustwording en de ontwikkeling van ondersteunende activiteiten ondernam, hebben wij het opgenomen in het aanbod aan onze klanten. Kan dit nieuwe element op een goede ontvangst rekenen? Het is zaak deze activiteit te introduceren en voortdurend aan te bieden; het is een kwestie van benadrukken, productpromotie, volhouden en verkooptechniek; men moet een reisagentschap vinden dat erin geïnteresseerd is en niet alleen op de laagste prijzen uit is, maar een aantrekkelijk alternatief voor zijn klanten zoekt. Welk beeld heeft men in Europa van Lloret wat betreft sportief toerisme? De sportieve kant van Lloret moet nog ontdekt worden, want als men Lloret aanbiedt als reisbestemming moet men uitleggen wat de beschikbare sportieve infrastructuur is. Wanneer men dat combineert met de hotelinfrastructuur en de omgeving, is men prettig verrast. Vanouds kent men ons alleen als een zon en strand bestemming, en wanneer men het aanbod verruimt, wetende dat dit nog moet groeien en aan bekendheid winnen, levert dat een heel positieve respons op.



Traveltec

Wij hebben een aantal agentschappen die zich strikt op het sportieve toerisme richten; en andere die zich richten op groepsreizen, of zon en strand. Bij elke soort agentschap willen wij ons aanbod verruimen met zulke activiteiten als Nordic Walking, hoewel dit laatste misschien vooral interessant is voor de sportieve agentschappen. Maar naarmate de populariteit van de activiteit toeneemt zal het makkelijker worden om het aan de man te brengen, zullen de mensen minder terughoudend zijn, zal het niet nodig zijn aan te dringen en zal men niet vragen wat het eigenlijk inhoudt. In het begin is het altijd nodig om iets nieuws geleidelijk in te voeren en vooral te promoten in de gespecialiseerde markt, waarna het geleidelijk meer algemeen geaccepteerd zal worden.

25

SALVADOR DURAN

Garbi Star

President van het Excursiecentrum van Lloret de Mar.

Hoe bent u begonnen Nordic Walking aan te bieden? Ik ben Belgisch, en soms kwam mijn broer mij opzoeken in Lloret, maar ik zag hem amper, want hij ging altijd wandelen. Ik realiseerde me dat men in België en Nederland erg van wandelen houdt, en dat er veel Nordic Walking en wandelclubs zijn met als doel op zondag te gaan wandelen. Ik bedacht dat de omgeving van Lloret erg mooi is, dat de natuur niet ver weg is en dat het klimaat erg goed is, zodat dit idee zou kunnen werken, en we hebben toen een Nordic Walking pakket samengesteld, omdat je tegenwoordig niet alleen een maar hotel aan de klanten kunt aanbieden; de klanten willen meer. Op welke markten richt u zich met uw Nordic Walking pakketten? Vooralsnog zijn we begonnen met de Belgische en Nederlandse markt; ik geloof dat die nationaliteiten van Nordic Walking houden en het veel beoefenen. Het lijkt me minder aantrekkelijk voor Engelsen. Wij hebben onze catalogus inmiddels ook in het Frans vertaald, en willen ons ook richten op de toeristen van het buurland. Welk beeld heeft men in Europa van Lloret als Nordic Walking reisbestemming? Sommige mensen beschouwen Nordic Walking vanuit een meer alternatieve visie, en leggen een verband tussen wandelen en natuurtoerisme, het feit dat men in de natuur is, en verwerpen Lloret en de grote hotels; maar ze hebben ook gezien dat het aanbod van Lloret goed te combineren valt met de ontspanning. Wanneer bijvoorbeeld een familie op vakantie gaat in Zwitserland of Oostenrijk en de man graag wil lopen maar zijn vrouw niet, dan verveelt die laatste zich. In Lloret heeft de vrouw keus uit een ruim aanbod, en kan in het hotel blijven of naar het zwembad of het strand gaan. Het programma is flexibel: men kan kiezen voor lange excursies, of ze inkorten om daarna naar het strand te gaan. Is het belangrijk om Nordic Walking te combineren met het overige aanbod van Lloret? Natuurlijk; men kan kiezen uit het strand, de winkels, het centrum, de markt... Bovendien is Lloret heel toegankelijk voor bezoekers uit België, Nederland of Frankrijk; men kan reizen per bus en de prijzen zijn heel aantrekkelijk. Welke aspecten van Lloret zou u benadrukken als u dit aanbiedt als een reisbestemming voor Nordic Walking? Veel mensen zien Lloret als een stad met veel nachtleven, maar de natuur hier is erg mooi en dichtbij. Bovendien kan men strand en bergen combineren, en dat is altijd aantrekkelijk voor een toeristische bestemming.


2.Het toerisme en Nordic Walking 26

MARTINA SWINNEN

Waarom is Nordic Walking aantrekkelijk voor u? Waarom besloot u begeleider te worden van deze activiteit? Ik was gewend door de bergen te lopen en een trekking te maken, en toen ik de aankondiging zag van een cursus Nordic Walking besloot ik me in te schrijven om te kijken wat het verschil tussen deze technieken is. Ik deed een startcursus; ik zag dat er veel voordelen aan zaten en het leek me een heel ontspannen manier om met stokken te lopen, omdat men de benen en armen minder zwaar belast als bij trekking of het wandelen zonder stokken. Toen besloot ik de basiscursus voor begeleiders te doen, en daar heb ik veel geleerd, omdat het een manier is om de sport waar ik van houd correct te beoefenen. Waaruit bestaan de excursies die u organiseert? Vanuit Lloret Turisme worden wekelijks excursies georganiseerd om Nordic Walking bekendheid te geven onder het wandelpubliek; zodat ze het kunnen proberen en ontdekken dat het wandelen met stokken erg goed is voor de gezondheid, waarbij ze tegelijkertijd plekken kunnen leren kennen die ze misschien nooit zelf, buiten de groepsexcursie om, zouden bezoeken. Wordt het steeds normaler om beoefenaars van Nordic Walking in Lloret te zien? De mensen kijken ons nog steeds bevreemd na. Vooral in het begin legde men vaak het verband met skistokken, en vroeg men ons waar de sneeuw was, maar geleidelijk aan is men eraan gewend geraakt, omdat er steeds meer beoefenaars zijn. Sommige groepen worden door de Gemeente georganiseerd via de gemeentelijke sportscholen, terwijl andere groepen vanuit het Excursiecentrum vertrekken, dat over een afdeling Nordic Walking beschikt; verder organiseert Lloret Turisme elke zaterdagochtend een excursie. Steeds meer mensen beoefenen deze sport. Stimuleert het Excursiecentrum Nordic Walking? Ja. Nu heeft het Excursiecentrum een nieuw bestuur en wij willen het centrum opnieuw de impuls geven die het vroeger had. Eén van de afdelingen die we willen stimuleren is Nordic Walking; het maakt nu deel uit van onze activiteiten en naast het wandelen organiseren we ook Nordic Walking excursies, zodat de mensen meer keuze hebben, en niet alleen in Lloret, maar ook in andere plaatsen. Vroeger waren alle activiteiten beperkt tot het wandelen. Maar nu kunnen de mensen niet alleen op de traditionele manier lange wandelroutes (GR) afleggen, maar ook op de Nordic Walking manier. Wat is de repons van de wandelaars op Nordic Walking? Aanvankelijk is men een beetje terughoudend, omdat het nieuw is. Iedereen kan met stokken lopen, maar lopen volgens de techniek van Nordic Walking is toch iets heel anders. Het is mogelijk dat men het opgeeft wanneer men er niet in slaagt de beweging correct te maken, maar wanneer men doorzet gedurende een aantal excursies zodat men de techniek met de stokken onder de knie krijgt en de beweging vlot gaat, en wanneer men de therapeutische effecten van de techniek op de gezondheid uitlegt, is men steeds enthousiaster en is de respons erg goed. Het is iets nieuws, en we moeten proberen dat initiële enthousiasme vast te houden zodat deze sport populair wordt.

27

LOURDES DURAN

28

Welke opleiding heb je gekregen als begeleidster van Nordic Walking? De opleiding was heel intensief. Ik heb eerst een startcursus gedaan, en vervolgens een basiscursus begeleiding van twee dagen. Ik ben ook naar Valladolid geweest om het begeleidingsdiploma te halen om startcursussen Nordic Walking te kunnen geven. Wat is je rol als begeleidster van Nordic Walking in Lloret? In het raamwerk van het Gemeenteproject zorgen wij ervoor dat de mensen kennismaken met Nordic Walking, en we tonen hen aspecten van Lloret die ze anders niet zouden zien, zoals de “caminos de ronda” (paden) of plekken die de mensen die hier een tweede woning hebben niet kennen. We leren hen de beoefening van de sport en tegelijkertijd laten we hen ons prachtige landschap zien. Wat voor activiteiten organiseren jullie? De Gemeente organiseert iedere zaterdagochtend een excursie. De wandeling duurt anderhalf tot twee uur. We instrueren de beginners, laten hen kennismaken met het materiaal en tonen hen de bewegingen die ze met de stokken moeten maken om het hele spierstelsel goed te oefenen, maar het is geen les. Er worden privé beginnerscursussen Nordic Walking gegeven en er worden excursies georganiseerd buiten Lloret via het Excursiecentrum, dat over een afdeling Nordic Walking beschikt. Wat is het profiel van de personen die aan deze excursies meedoen? Het zijn mensen van alle leeftijden die graag wandelen en die niet in een gymnasium opgesloten willen zitten. Het is niet een activiteit waaraan alleen een speciaal soort mensen meedoet. Ook voor mensen die niet regelmatig aan sport doen is dit een ideale activiteit, want het versterkt het immuunsysteem en het activeert de bloedsomloop met behulp van de techniek van het openen en sluiten van de handen, en daarbij wordt de zuurstoftoevoer naar het hart gestimuleerd. Bovendien is het goed voor het zelfvertrouwen, want het is een geanimeerde groepsactiviteit in de buitenlucht. Het Nordic Walking is niet beperkt tot een bepaalde doelgroep. Is de mentale inspanning belangrijk? Het is een bijkomstigheid. Bij het beoefenen van Nordic Walking wordt negentig procent van de spiermassa ingezet en één spier extra in vergelijking met zwemmen: de tong. Wanneer we een Nordic Walking excursie maken, kunnen we altijd kletsen. Deze activiteit neemt in populariteit toe en steeds meer mensen kennen het. De beoefenaars zijn erg enthousiast, en de toeschouwers raken geïnteresseerd. Aan het eind van elke



Begeleidster van Nordic Walking.

excursie vragen we altijd of het is bevallen, en men zegt altijd ja en keert de week erop terug. Zelfs mensen die niet in Lloret wonen, maar hier vrienden hebben, schrijven zich in op Nordic Walking omdat ze aangespoord worden door degenen die het al geprobeerd hebben. Elke zaterdag zijn er vijfentwintig of zesentwintig personen. Het is een groot succes. Is de techniek moeilijk? De techniek is gebaseerd op de coördinatie. Wanneer ze lopen hebben ze het gevoel dat op natuurlijke wijze te doen, maar als we ze de stokken geven, lopen ze als een robot: rechterhand, rechtervoet. Maar wanneer wij lopen gebruiken we de tegengestelde techniek: linkerhand, rechtervoet, waardoor een slingerbeweging ontstaat. Het is zaak dat op natuurlijke wijze te doen en tenslotte lukt dat altijd wel. De coördinatie is het moeilijkst, want je moet niet alleen de beweging maken maar er ook op letten geen vergissing te maken. De coördinatie is een beetje moeilijk, maar als je eenmaal de slag te pakken hebt, gaat het als het ware vanzelf.

29

3.Sport en Nordic Walking Actieve ontspanning voor topsporters Herstel van blessures Verband met andere sporten

ALESSIA BERTOLINO


Wat zijn de voordelen van Nordic Walking als actieve ontspanning voor sporters?

32

Topsporters gebruiken Nordic Walking als actieve ontspanning of als actieve rehabilitatietechniek, omdat het lichaam na een grote inspanning tijd nodig heeft om opnieuw in topvorm te zijn. Bij het lopen met stokken wordt de motoriek —spieren, pezen en gewrichten— minder zwaar belast. Nordic Walking is een hele complete activiteit waarbij, net als bij zwemmen, negentig procent van de lichaamsspieren gebruikt wordt. Echter, bij zwemmen speelt de zwaartekracht geen rol, heel anders dan bij Nordic Walking; wij laten het lichaam werken, maar verlichten de belasting van spieren en gewrichten. Daarom bevelen we aan dat iedereen Nordic Walking beoefent als complementaire activiteit, als actieve rehabilitatie of ontspanning; of gewoon om zich af te leiden en iets anders te doen dan de gebruikelijke training. Wat zijn de voordelen voor gewrichten en pezen bij de behandeling van blessures? Onder toezicht van fysiotherapeuten en met medisch advies, kan een persoon na een meniscusoperatie eerder met stokken gaan wandelen dan zonder stokken, omdat het lichaamsgewicht wordt verdeeld over de stokken en de benen. Hetzelfde geldt voor operaties van knieën, enkels en zelfs heupen. Mensen met een heupprothese die moeilijk lopen blijken met stokken veel verder te kunnen lopen. Zonder stokken kunnen ze ongeveer twintig tot vijfentwintig minuten lopen, maar met stokken houden ze het wel een uur vol. Dat is ruim tweemaal zo lang en bovendien hebben ze geen last van de pijn die ze hebben als ze zonder stokken lopen. Daarom wordt Nordic Walking veel toegepast bij dit type rehabilitatie. Bij de eerste excursie zijn de voordelen al duidelijk, maar deze activiteit moet altijd onder medisch toezicht geschieden, omdat sommige mensen meer rust nodig hebben na een operatie dan andere. Daarom werken wij altijd met specialisten. Bovendien is deze activiteit ook goed voor de geestelijke gesteldheid: eerst dacht men misschien het zes maanden zonder sport te moeten stellen, maar al na korte tijd kan men weer een lichamelijke activiteit verrichten met behulp van de stokken. Is deze activiteit ook nuttig voor mensen die al een tijd niet aan sport hebben gedaan en die hun conditie geleidelijk willen verbeteren? Ja, dit kan een goede manier zijn om te beginnen, en is erg prettig voor mensen die al enige tijd niet meer aan sport hebben gedaan, en zelfs voor mensen die nog nooit aan sport hebben gedaan. Wij kennen gevallen van mensen die nog nooit hebben


Begeleidster Nordic Walking en afgevaardigde van de Vereniging Nordic Walking Spanje (ANE) in Catalonië.

gesport, en na anderhalf jaar Nordic Walking te hebben beoefend kunnen ze al vijfentwintig kilometer lopen. Het is niet nodig een sportieve achtergrond te hebben; het is een goede manier om met sport te beginnen omdat de techniek geen snelheid vereist. Bij het beoefenen van Nordic Walking kan men met zijn vrienden praten en van het weer genieten, zodoende tien kilometer afleggen met het gevoel slechts tien minuten te hebben gelopen, omdat de tijd om vliegt. Na afloop heeft men geen pijn in de gewrichten, heel anders dan bij hardlopen; bovendien, bij het hardlopen kan men niet met de vrienden praten als er een stevig ritme wordt aangehouden. Veel mensen met overgewicht kunnen niet meteen beginnen te hardlopen omdat dat schade aan de gewrichten zou berokkenen, maar ze kunnen wel lopen met de stokken, en met de juiste houding en een correcte positie van de voeten kunnen ze toch genieten en een lichaamsconditie opbouwen, dankzij het feit dat de draaibeweging ook de buikspieren aansterkt.

33

IVAN TIBAU

Welke rol speelt Nordic Walking als aanvullende activiteit voor topsporters van hoog niveau en bij het herstel van blessures?

34

Welke Nordic Walking activiteiten worden er door Dienst voor Sport aangeboden? De Dienst voor Sport biedt startcursussen aan voor volwassenen en ouderen. Deze twee cursussen zijn een gemeentelijk initiatief en worden dit jaar voor het eerst gegeven. Het doel is om de beoefening van Nordic Walking te bevorderen in samenwerking met Lloret Turisme. Het hele jaar rond worden elke zaterdag excursies georganiseerd waarbij het Nordic Walking wordt beoefend en de diverse zones van de gemeente worden verkend. Waaruit bestaan de cursussen voor ouderen? Dit zijn beginnerscursussen die ’s ochtends worden gehouden en die bedoeld zijn voor ouderen die met Nordic Walking willen beginnen. Wij proberen iedere dag een andere route te nemen, en we proberen om de mensen warm te krijgen voor een activiteit die hen werkelijk goed doet, want wandelen en Nordic Walking is niet hetzelfde, gezien het feit dat het hele lichaam meedoet aan deze activiteit, en niet alleen de benen. En de resultaten zijn veelbelovend: de deelnemers aan deze cursussen zijn heel tevreden, zodat ze er goed over spreken, waardoor het aantal deelnemers zal toenemen in de komende jaren. Het valt niet mee een nieuwe activiteit te starten met een groot aantal deelnemers, maar Nordic Walking slaat aan en de deelname zal naar verwachting stijgen. De Gemeente Lloret heeft begeleiders opgeleid. Hoeveel begeleiders zijn er momenteel? Op dit moment hebben we vijf begeleiders, maar er zijn meer mensen met opleiding beschikbaar, zowel binnen de Gemeente als daarbuiten. Het afgelopen jaar, toen we begonnen met Nordic Walking, hebben we iedereen cursussen voor begeleiders gegeven. De huidige vijf begeleiders zijn werknemers van de Gemeente die zich zowel bezighouden met het Nordic Walking voor volwassenen en voor ouderen, als met de promotie van Nordic Walking vanuit Lloret Turisme. Wat is hun taak? De beoefening van de sport stimuleren, zowel onder volwassenen als onder ouderen, en informatie verstrekken over deze gezonde sport. Wij promoten deze activiteit omdat we denken dat het goed is voor ons hele lichaam. Bovendien is de sport populair in Noord-Europa, hetgeen ons ook ten voordeel kan strekken, omdat we het sportieve toerisme rond deze activiteit kunnen aantrekken.



Raadslid Sport van de Gemeente Lloret de Mar.

De activiteit heeft een therapeutisch effect, waar hier nog geen aandacht aan is besteed, en dat het herstel bij blessures kan ondersteunen. Dankzij het gebruik van stokken wordt de belasting van de benen en knieën verminderd, en voor het herstel van sommige lichaamsdelen is deze activiteit erg bevorderlijk. De artsen bevelen het aan; wij werken aan de gezondheids- en sportaspecten om deze activiteit als therapie te introduceren. Biedt deze sport een manier om de activiteit te hervatten voor mensen die al een tijd niet aan sport hebben gedaan? Het is een vorm van activiteit waaraan iedereen kan meedoen. Zowel mensen die al een tijd niet aan sport hebben gedaan, als mensen die diverse andere sporten beoefenen, zullen ontdekken dat deze vorm van sportbeoefening gezond en goed is voor de conditie, maar zonder een grote inspanning te hoeven leveren. Het is ook een manier om een groot deel van de gemeente te bekijken, want het kan beoefend worden op harde ondergrond, maar ook op het strand of andere plekken, waarbij de conditie snel verbetert, omdat zowel de romp als de benen getraind worden.

35

TONI DUART


Ex-president van de Vereniging Nordic Walking Spanje (ANE), consultant op het gebied van actief toerisme en Nordic Walking

36

Onderzoeken de Spaanse universiteiten de relatie tussen Nordic Walking en topsporten? Men onderzoekt wat de optimale trainingsschema’s zijn als functie van het type sport. Het INEF te Lleida werkt vanuit de optiek van de gespecialiseerde opleiding: hoe vakmensen op te leiden of samen te werken bij hun opleiding. Het INEF te Vigo werkt op het gebied van gedeeltelijke fysieke of psychologische invaliditeit, en bestudeert hoe Nordic Walking de coördinatie bevordert en ertoe bijdraagt dat deze personen een vooruitgang van hun levenskwaliteit ervaren. Wij weten dat andere universiteiten aan de biomechanische aspecten werken en dat de medische wereld steeds vaker een beroep doet op Nordic Walking als een activiteit waar iedereen baat bij kan hebben en die voor iedereen toegankelijk is. Welke activiteiten worden er georganiseerd in verband met het Spaanse Kampioenschap dat in Lloret wordt gehouden? We hebben het hier over de eerste kampioenschap Nordic Walking dat in Spanje wordt gehouden. Rondom dit kampioenschap worden diverse activiteiten georganiseerd die erop gericht zijn het Nordic Walking te promoten, zoals excursies, volkswandelingen, en enkele evenementen met een meer technisch karakter, zoals een specialistische cursus, dit alles in verband met deze grote gebeurtenis: het eerste Kampioenschap Nordic Walking in Spanje. Hierdoor zal Lloret een plaats krijgen als toeristische bestemming voor het bedrijven van deze sport, en zal in Europa bekend worden dat men in Lloret Nordic Walking kan beoefenen, in de wetenschap dat deze sport begeleid wordt door vakmensen en dat men beschikt over een infrastructuur die alle betrokken vakmensen ondersteunt.

4.Gezondheid en Nordic Walking Gezondheidseffecten Betekenis voor ouderen Therapie en medisch voorschrift

39

XAVIER CRESPO

40

Waarom kiest Lloret de Mar voor Nordic Walking uit het oogpunt van gezondheid? Omdat Nordic Walking veel gunstige medische effecten heeft en omdat we hebben gezien dat deze activiteit in Noord-Europa, waar ze al behoorlijk populair is, de maatschappij veel voordelen biedt. In het geval van Lloret is vijfenzestig procent van de oppervlakte niet bebouwd, zodat er veel paden zijn waarlangs men kan wandelen en in contact kan komen met de natuur, hetgeen aantrekkelijk kan zijn vanuit toeristisch oogpunt. Kunt u, als arts, uitleggen wat de voordelen zijn van Nordic Walking? Sinds ik Nordic Walking beoefen heb ik zelf gemerkt dat er een grote verandering is opgetreden in mijn hartritme, omdat het hart aan het werk wordt gezet zonder het te forceren, terwijl de voorbeweging wordt vergemakkelijkt omdat die niet alleen is gebaseerd op de benen maar ook op de steun van de stokken. Voor wat betreft de motoriek, worden het bekken, de heupen, de knieën, en de enkels ontlast, omdat het gewicht niet alleen door de benen gedragen wordt, maar ook door de stokken, via de handen, zodat de last beter verdeeld wordt. Vanaf het middel naar boven leidt het gebruik van stokken met handgrepen tot de activering van de paravertebrale spieren, de rugspieren, nodig om een rechte houding te handhaven en recht vooruit te kijken, zodoende de strekspieren van de romp tot de buigspieren ontlastend, die normaal gesproken juist zwaar belast worden. Bij Nordic Walking streeft men naar een evenwicht en daarom is het ideaal voor mensen met problemen van de rugkolom en deviaties. Dankzij de ondersteuning van de stokken is dit een milde inspanning die voor velen toegankelijk is. Mensen met milde artrose of reuma kunnen deze activiteit al naar gelang hun behoeften beoefenen. Hierdoor kunnen zij de vicieuze cirkel van pijn en onbeweeglijkheid doorbreken, die weer leidt tot meer pijn en onbeweeglijkheid, en bovendien kan het nuttig zijn bij de bestrijding van psychologische effecten, zoals depressies. Activiteiten in de open lucht zijn altijd goed. Dankzij de stokken worden de armspieren niet alleen gebruikt wanneer we de stokken neerzetten en ons voortduwen, maar ook wanneer we ze loslaten. De speciale handgreep zorgt ervoor dat de onderarmspieren ook samentrekken. Zodoende worden de spieren van de schouders en de armen getraind. Vanuit esthetisch oogpunt zal men merken dat de vetlagen verdwijnen en dat de spieren versterkt worden. Niet alleen de beenspieren worden bewerkt; ook de armspieren, de buikspieren en de borstspieren hebben baat bij deze oefening.

4.Gezondheid en Nordic Walking


Burgemeester van Lloret de Mar en arts.

Het hart- en vaatsysteem heeft bijzonder veel baat bij deze activiteit: aangezien de slijtage minder is, kunnen we de activiteit langer volhouden. Tijdens de activiteit is de hartfrequentie lager, omdat we extra steun hebben en niet zoveel kracht hoeven te zetten bij het lopen, hetgeen goed is voor het hart, voor de bloedsomloop, en voor de ademhaling. De productie van endorfines zorgt er ook voor dat men opgewekter en positiever in het leven staat, hetgeen er weer toe leidt dat klachten die verband houden met neerslachtigheid wegblijven. U bent begonnen met Nordic Walking nadat u geopereerd was en men u aanbeval te wandelen. Wat zijn volgens u de verschillen tussen wandelen en Nordic Walking? Toen ik begon met Nordic Walking liep ik al drie tot vier kilometer per keer, maar met de ALFA 247 techniek loop ik nu tussen de acht en twaalf kilometer. Als ik er de tijd voor heb kan ik meer dan twee uur lopen, en zonder stokken zou ik dat niet kunnen. Het Nordic Walking stelt me in staat om de lichamelijke activiteit veel langer vol te houden, en met minder slijtage. Dat is belangrijk, omdat je zo geleidelijk de lichamelijke activiteit kunt opvoeren, voorzichtig en zonder het risico van overbelasting, dankzij de stokken. Ik wijs ook op de voordelen verbonden aan het groepsmatig beoefenen van deze activiteit, gezien het feit dat veel mensen alleen leven of weinig vrienden hebben. In Lloret hebben we een aantal groepsactiviteiten opgezet, met begeleiders die de deelnemers helpen en de techniek uitleggen. Er zijn groepen gevormd met verschillende niveau’s en tijdsschema’s, waarbij een sfeer van samenwerking ontstaat waar de mensen plezier in hebben. Sociaal gezien is dat heel belangrijk. In Duitsland schrijven de artsen Nordic Walking voor als therapie in plaats van wandelen. Zal dit ook in Catalonië en de rest van Spanje gaan gebeuren? Natuurlijk. De Gezondheidsraad heeft een sportprogramma ontwikkeld dat wordt toegepast bij de eerstelijns poliklinische hulp. Vooralsnog is Nordic Walking daar niet expliciet bij inbegrepen, maar we willen dat stimuleren en overleggen met de verantwoordelijke instanties die sport voorschrijven als therapie, opdat ze ook deze activiteit aanbevelen. De regio van La Selva, waaronder Lloret, Blanes en Tossa vallen, is een ideale plek hiervoor. Als men de beoefening van sport aanbeveelt, is Nordic Walking een ideale keuze: het is eenvoudig, kost weinig, en heeft gunstige effecten op de motoriek, het hart- en vaatsysteem, en de ademhaling; en men moet de psychotherapeutische kant van de medaille niet vergeten, waarvoor lichamelijke activiteit en groepsactiviteit in de open lucht erg positief is.

41

PAQUI NOGUERO

de loop van de lessen. Eerst leggen we in grote lijnen uit hoe ze moeten staan, en hoe ze de stok moeten vasthouden in bepaalde situaties. In latere lessen geven we meer gedetailleerde informatie over de diverse concepten, maar in een rustig tempo, want het is een coördinatiesport en aanvankelijk is het een beetje moeilijk. Maar toch leren ze het snel, het is niet echt ingewikkeld.

42

Hoe zijn de excursies Nordic Walking voor ouderen? Die zijn bedoeld om de ouderen te tonen hoe ze met stokken moeten lopen en om ze bekend te maken met de techniek. We willen dat ze begrijpen dat met Nordic Walking negentig procent van het lichaam geoefend wordt. Maar we genieten ook van de natuur, van de landschappen van Lloret, van de “caminos de ronda” paden; we lopen door de bergen, vanuit het dorp. Daarbij ontstaat een groepsbewustzijn, een sfeer waarbij we ook van elkaar genieten. Wij beoefenen een sport, verkennen Lloret en genieten. Waar zijn de ouderen die Nordic Walking beoefenen naar op zoek? Ouderen komen hierheen om een activiteit die ze normaal gesproken alleen beoefenen groepsgewijs te doen. Wanneer men alleen gaat wandelen, is er niemand om te corrigeren of te helpen, of die andere routes kan suggereren, en dat is nogal saai. Maar als ze hierheen komen, is er een begeleider die ze kan uitleggen of ze het goed doen en wat de meest geschikte houding is. Wij zorgen ervoor dat de activiteit plezierig is, we genieten allemaal van de gezelligheid en van de gezamenlijke inspanning. Zorgt het feit dat Nordic Walking goed is voor de gezondheid, en goedkoop en sociaal is, ervoor dat het een ideale activiteit is voor ouderen? Ja. Wanneer ze het proberen, realiseren ze zich dat het een sport is die iedereen die fysiek in orde is en die kan lopen kan beoefenen. Het is niet ingewikkeld en het is geen zware sport of een sport die veel inspanning vereist; het is eenvoudigweg een manier van lopen met gebruikmaking van armen en benen die makkelijk te leren is. Bovendien is het erg leuk om te doen. Wat zijn de voordelen van Nordic Walking voor ouderen? Wanneer zij deze activiteit beoefenen, zullen ze merken dat de armstrekspieren, de benen, en eigenlijk alle spieren aan kracht winnen, waardoor ze zich beter gaan voelen. Er wordt bloed door het hart gepompt, en als ze een helling op moeten zullen ze merken dat de stokken daar een grote hulp bij zijn en dat het makkelijk is om omhoog te lopen. Dat is ons doel: dat de mensen weten wat Nordic Walking is; dat ze weten dat er een reden is waarom de techniek het hele lichaam traint, en dat dit ze goed doet. Verder bieden de stokken zekerheid, een steun. Hoe reageren ze wanneer ze voor het eerst komen? De eerste dag zijn ze gespannen, want het is onmogelijk alles meteen uit te leggen. Daarom stellen we een werkplan op en verstrekken we de informatie beetje bij beetje in



Begeleidster Nordic Walking voor ouderen.

Wat is het belang van Nordic Walking voor de socialisering van ouderen? Mensen gaan niet gauw wandelen als ze alleen zijn, en speciaal niet als het ouderen betreft. Daarom is het goed dat ze een groep vormen met anderen zodat ze zich ook verplicht voelen om te gaan, want de lessen zijn op een bepaald tijdstip. Alleen zouden ze er niet vaak op uit gaan, maar Nordic Walking is een goede motivatie. “Vandaag hebben we Nordic Walking.” Het is een verplichting die is aangegaan met de groep en ze weten dat ze moeten gaan; anders zouden ze misschien thuisblijven. Het feit dat het een groepsgebeuren is en dat er is afgesproken op een bepaalde plek is een motivatie voor ze.

43

DOLORS COLOM

Begeleidster Nordic Walking en afgevaardigde van de Vereniging Nordic Walking Spanje (ANE) te Catalonië.

Instituut Gem Guitart Hotels

Welk nut heeft Nordic Walking als therapie? Nordic Walking heeft zich een positie verworven in het gezondheidsstelsel —vooral in een land als Duitsland— als een aanvullende therapie, eerder dan een rehabilitatietechniek. Het doel van Nordic Walking is niet zozeer een ziekte te helen, maar een activiteit te beoefenen als aanvulling op andere methoden, als een toegevoegde waarde met vele gunstige effecten. Wanneer men een persoon met gezondheidsproblemen vertelt dat we een therapie gaan doen in het park, in de buitenlucht, terwijl we kletsen en genieten, dan zullen de resultaten, althans mentaal gesproken, veel positiever zijn dan wanneer we hem naar een ziekenhuis of een rehabilitatiecentrum sturen, waar ze in een wachtkamer zitten en daarna naar huis gaan. Bij welke ziektes zetten jullie Nordic Walking in? Wij zetten het in bij mensen met artrose, reuma, borstkanker of lymfoedeem, aangezien Nordic Walking de bloedsomloop stimuleert. Wij zijn het ook aan het uitproberen bij patiënten met multiple sclerose. Een afdeling in Toledo is aan het werk met een jongen met deze ziekte, en zijn levenskwaliteit is er flink op vooruit gegaan sinds hij Nordic Walking beoefent. Hetzelfde is van toepassing op een groep mensen van de vereniging voor multiple sclerose: zij beoefenen nu Nordic Walking omdat ze hebben ontdekt dat hun lichaam daar behoorlijk baat bij heeft.


4.Gezondheid en Nordic Walking 44

ALESSIA BERTOLINO

Wat is het verband tussen de klanten van het Instituut Gem en Nordic Walking? Het Instituut Gem is een klein welzijnseiland in een groot hotelcomplex. Wij ontvangen twee soorten klanten: klanten die op zoek zijn naar vertier, om plezierig bezig te zijn, en klanten die bovendien de gezelligheid opzoeken, door gezamenlijk op stap te gaan en een enkele complementaire activiteit te beoefenen. Wij beschikken over een prachtige omgeving die ideaal is voor deze doelen. Waarom bent u geïnteresseerd in Nordic Walking? Wij zijn heel geïnteresseerd in Nordic Walking, niet alleen als aanvullende activiteit, maar ook vanwege de aard van Instituut Gem. Wij hebben vele vaste klanten die al jarenlang terugkomen en deelnemen aan bepaalde programma’s om hun conditie te verbeteren, en om het verstrijken van de jaren met kwaliteit te ondergaan en aan een betere toekomst te werken. Wij maken altijd een ochtendwandeling; wanneer de klant opstaat, neemt hij eerst een vruchtensap, daarna wandelt hij, en bij terugkomst verricht hij een aantal activiteiten die worden aangevuld met watergymnastiek, of gymnastiek in de gymzaal, en met heel effectieve verzorgende en verwennende behandelingen, zoals massages, esthetische behandelingen of fysiotherapie. Welke rol speelt Nordic Walking in uw programma’s? De klant kan kiezen uit een breed spectrum activiteiten, en Nordic Walking past perfect in deze programma´s, aangezien het de lichamelijke conditie en het algemene welzijn bevordert. Bij de handeling van cellulitis en afslankingskuren, maar ook bij algemene behandelingen, is het een ideaal complement. En wat is de respons van de klanten? De klanten zijn erg tevreden, want het is iets nieuws, en wij doen altijd ons best om nieuwe dingen te presenteren. Wij hebben veel vaste klanten, en we proberen hen altijd te verrassen met iets nieuws, aangezien men dat leuk vindt. Dit jaar hebben we het lopen met stokken geïntroduceerd als nieuwigheid. We beschikken over begeleidsters die speciaal zijn opgeleid in Nordic Walking, en zij begeleiden de klanten, leggen ze uit waar deze activiteit uit bestaat, hoe ze het moeten beoefenen, en lopen met ze mee.

45

Routes voor Nordic Walking 37 Caulés de Vidreres

Itinerario 1 Itinerary 1 Wanderung 1 Itinerario 2

36 Can Mundet

Itinerario 3 Itinerario 4 Itinerario 5 Itinerario 6 Monumentos Monuments Denkmal

35 Can Barraquer

Museo Museum Museum Jacimientos arqueológicos Archeological deposit Lager archäologisch 34 Sa Casa Nova d’en Fornes

Jardín botánico Botanic Garden Botanischer Garten Cementerio Cemetery Friedhof

57 Jaciment Ibèric de Montbarbat

Bosque Forest Berg Vista panorámica o lugar pintoresco Landscape or picturesque site Landshaften or Malerischer ort

62 Boscos de Can Samada

Coll de Sa Palomera 61

33 Can Sota

Ermita Ermitage Kapelle

63 Mas d’En Ferro

Cámping Campsite Campingplatz

60 Estany de les Granotes

58 Can Daura

Masía rural Rural House Bauernhaus Castillo Castle Burg Iglésia Church Kirche

Tossa de Mar 30

Ermita de la Mare de Déu de les Alegries 32 Poblat Ibèric de Puig de Castellet 44 43 Font dels Capellans Belvedere

56 Santuari de Nostra Senyora del Vilar

Tossa de Mar 30

45 Roca Grossa

55 Santuari de Sant Pere del Bosc 51 Monument de l’Àngel

59 Golf de l’Àngel

Dirección incorrecta GR (Gran recorrido) Incorrect direction GR (Long distance trails) Falsche Richtung GR (Grosse wanderwege)

Casetes de l’Àngel 52 Creu de Terme 54

Continuidad sendero GR (Gran recorrido) Más de 50 km de longitud Continuity Itinerary GR (Long-distance trails) Trails more than 50 km long Fortsetzug des Weges GR (Grosse wanderwege) mit einer Länge von mehr als 50 km

53

Capelleta Oratori Mare de Déu de Gràcia

Església Parroquial de Sant Romà 38 Capella del Santíssim 39

46 Sepulcre Romà 42 Can Saragossa

47 Passeig Marítim 40 Can 19 Monument a la Sardana Comadran

Monument d’Apolo i Dafne 49 Cementiri Modernista 31

1 Museu del Mar

Capella dels Sants Metges 48

28 Platja de Canyelles 27 Sa Cala Gran

O

22 Poblat Ibèric de Turó Rodo 26 Cala sa Tortuga 23 24 25 23 Cala des Frares 21 Castell d’en Plaja

2 Font de Canaletes 3 Casa de la Vila 4 Monument de l’Esguard 20 Platja de sa Caleta

5 Monument de la Dona Marinera 6 Cala Banys

N

29 Cala Morisca

41 Col·legi Religiós de la Inmaculada Concepció

Ermita de Sant Quirze 50

E

24 Caleta Safareig d’en Sitre 25 Cala d’en Trons

Continuidad sendero PR (Pequeño recorrido) Itinerarios entre 10 km y 50 km de longitud Continuity itinerary PR (short trails) Length between 10 km and 50 km Fortsetzung des Weges (Kleine wanderwege) mit einer Länge zwischen 10 und 50 km

S Dirección incorrecta PR (Pequeño recorrido) Incorrect direction PR (short trails) Falsche Richtung PR (Kleine wanderwege)

7 Castell de Sant Joan 8 Platja de Fenals 9 Jardins de Santa Clotilde 10 Platja de sa Boadella 11 Ermita de Santa Cristina 12 Platja de Santa Cristina i Treumal 13 Jardí Botànic de Pinya de Rosa

Ermita de Santa Bàrbara 15

Información 972 36 47 35 Information Auskunft

Castell de Sant Joan 16

Bomberos 085 972 36 77 77 Firemen Feuerwehr

14 Cala de Sant Francesc 17 Jardí Botànic Marimurtra 18 Blanes

Fons: Institut Cartogràfic de Catalunya. Escala: 1: 5.000. Any: 2000

Primeros auxilios First aid Erste Hilfe 972 36 54 09 Playa Lloret Lloret beach Strand von Lloret 972 37 07 07 Playa Fenals Fenals Beach Strand von Fenals

Policía Mossos d’esquadra 088 972 36 88 88 Mossos d’esquadra Police Mossos d’esquadra Polizei Policía local 092 972 36 17 36 Local Police Lokal Polizei Emergencias Emergencies Notruf

Continuidad sendero SL (Sendero local) Itinerarios de menos de 10 km de longitud Continuity itinerary SL (Local trails) Trails less than 10 km long Fortsetzung des weges (lokale wanderwege) mit einer Länge von weniger als 10 km

Dirección incorrecta SL (Sender local) Incorrect direction SL (Local trails) Falsche Richtung SL (lokale wanderwege)

Lloret Nordic Walking Center Av. de les Alegries, 3 Tel. 972 36 57 88 - Fax 972 36 77 50 17310 Lloret de Mar

[email protected]

http://nordicwalking.lloretdemar.org

48

Welkomstwoord van de Burgemeester van Lloret de Mar

Recommend Documents