WE TAKE CARE OF IT.
WELKOM BINNENVAARTBORREL
Programma 16:00 – 17:05
Presentatie Khalid Tachi Presentatie Raymond Gense
17:05 – 17:20
Pauze
17:20 – 18:00
Presentatie Jacob Klimstra Afsluiting
18.00 – 21:00
Borrel en buffet
Khalid Tachi Expertise en InnovatieCentrum Binnenvaart (EICB)
EU STAGE V de effecten op de BINNENVAART Khalid Tachi Expertise en InnovatieCentrum Binnenvaart (EICB)
EU STAGE V de effecten op de BINNENVAART
Expertise en InnovatieCentrum Binnenvaart Regelgeving • Huidige regelgeving CCR • Regelgeving Stage V (nabije toekomst) Status Nederlandse binnenvaartvloot
6
Expertise en InnovatieCentrum Binnenvaart (EICB)
7
Vanaf 2002: CCR1 PN [kW]
CO HC [g/kWh] [g/kWh]
NOx [g/kWh]
PM [g/kWh]
37 <= PN < 75
6,5
1,3
9,2
0,85
75 <= PN < 130
5,0
1,3
9,2
0,75
1,3
9,2 (n >= 2800) 45*n(-0.2) (500 =< n < 2800)
0,54
PN >= 130
5,0 NOx (n)
14
NOx
13 12
n [rpm]
NOx
500
13,0
1000
11,3
1900
9,9
2800
9,2
11 10
9 0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
rpm
8
Vanaf 2007: CCR2 PN [kW]
CO HC [g/kWh] [g/kWh]
NOx [g/kWh]
PM [g/kWh]
37 <= PN < 75
5,5 5,0
1,5 1,3
8 7
0,8 0,4
75 <= PN < 130
5,0
1,0
6
0,3
130 <= PN < 560
3,5
1,0
6
0,2
18 <= PN < 37
6 (n >= 3150) PN >= 560
3,5
1,0
45*n(-0.2) - 3 (343 =< n < 3150)
0,2
11 (n < 343)
9
EU Stage IIIA Categorie
Slagvolume (D) dm3 per cilinder
Date
CO [g/kWh]
HC+NOx [g/kWh]
PM [g/kWh]
V1:1
D ≤ 0.9; PN > 37 kW
2007
5.0
7.5
0.40
V1:2
0.9 < D ≤ 1.2
5.0
7.2
0.30
V1:3
1.2 < D ≤ 2.5
5.0
7.2
0.20
V1:4
2.5 < D ≤ 5
5.0
7.2
0.20
V2:1
5 < D ≤ 15
5.0
7.8
0.27
V2:2
15 < D ≤ 20; PN ≤ 3300 kW
5.0
8.7
0.50
V2:3
15 < D ≤ 20; PN > 3300 kW
5.0
9.8
0.50
V2:4
20 < D ≤ 25
5.0
9.8
0.50
V2:5
25 < D ≤ 30
5.0
11.0
0.50
2009
Bron: dieselnet.com/standards/eu/nonroad.php#vessel
10
Stage V Voorstel EC
NIEUW
Motoren voor de voortstuwing—Categorie IWP Categorie
PN [kW]
Date
NOx CO HC PM PN [g/kWh] [g/kWh] [g/kWh] [g/kWh] [1/kWh]
IWP-v/c-1
37 ≤ PN < 75
2019
5.00
4.70
0.30
-
IWP-v/c-2
75 ≤ PN < 130
2019
5.00
5.40
0.14
-
IWP-v/c-3
130 ≤ PN < 300
2019
3.50
1.00
2.10
0.11
-
IWP-v/c-4
300 ≤ PN < 1000
2020
3.50
0.19
1.20
0.02
1×1012
IWP-v/c-5
PN ≥ 1000
2021
3.50
0.19
0.40
0.01
1×1012
11
Stage V Voorstel eisen voor Binnenvaart NIEUW
Gasmotoren voor de aandrijving—Categorie IWP Categorie
PN [kW]
Date
CO [g/kWh]
HC [g/kWh]
*
*
*
*
0.19 + (1.5 × A × GER)
* Zie vorige tabel Voor gasmotoren: A = 6 (uit Methaanslip) HCmax = 6,19
GER 1,00 0,70 0,50 0,30 0,00
NOx PM PN [g/kWh] [g/kWh] [1/kWh] *
*
*
HC [g/kWh] 6,19 6,19 4,69 2,89 0,19
12
Stage V Voorstel Branche Organisaties Power (P)
NOx
HC
PM
kW
g/kWh
g/kWh
g/kWh
P ≥ 3700
1.8
0.19
0.12a
2014 c
1.8
0.19
0.06
2016 b, c
2000 ≤ P < 3700
1.8
0.19
0.04
2014 c, d
1400 ≤ P < 2000
1.8
0.19
0.04
2016 c
600 ≤ P < 1400
1.8
0.19
0.04
2017 d
a
0.25 g/kWh for engines with 15-30 dm3/cylinder displacement.
b
Optional compliance start dates can be used within these model years.
c
Option for Cat. 2: Tier 3 PM/NOx+HC at 0.14/7.8 g/kWh in 2012, and Tier 4 in 2015.
d
The Tier 3 PM standards continue to apply for these engines in model years 2014 and 2015 only.
13
Milieu Effect Verschillen tussen CCR1, CCR2 en Stage V
CCR1 CCR2 NRMM-Stage IIIA (IWV) NRMM-Stage V (IWP) Op basis van voorstel EC NRMM-Stage V (IWP) Op basis van de laatste versie Raad v/d EU, van 30 juni 2015.
EU type- Placing on approval the market of [g/kWh] [g/kWh] [g/kWh] [n/kWh] of engines engines 9,745 NVT 0,540 NVT 6,745 NVT 0,200 NVT NVT 7,8 0,270 NVT
CO
HC
[g/kWh] 5,0 3,5 5,0
[g/kWh] 1,30 1,00 NVT
3,5
0,19
0,40
3,5
0,19
1,800
Effect op NOx • 82% reductie tov CCR1 (EPA) • 99% reductie tov CCR1 (EC) 17% meer reductie in meest gunstige geval
NOx
HC+NOx
PM
PN
NVT
0,010
1x10¹² 1-1-2019
1-1-2020
NVT
0,015
1x10¹² 1-1-2019
1-1-2020
Effect op PM • 93% reductie tov CCR1 (EPA) • 98% reductie tov CCR1 (EC) 5% meer reductie in meest gunstige geval
Nederlandse binnenvaartvloot Leeftijd 25,0%
CCR1 20,0%
20,0%
18,8% 16,8%
CCR2
15,0%
10,0%
8,2% 5,9%
5,9%
5,0%
3,9% 2,7%
3,4%
3,4%
3,8%
4,0%
3,2%
0,0%
15
Nederlandse binnenvaartvloot verhoudingen
16
Scenario's • • • • • • •
Rol banken? Brandstofprijsontwikkeling? Gedrag binnenvaartondernemers? Rol verladers? Beleid voor de bestaande vloot? Havenbedrijven? Stimulering? 17
Vergroenen van de binnenvaart Logistiek Gebruiksprofiel Romp Motorruimte
Verlagen van de emissies is niet beperkt tot alleen motoren.
18
Dank voor uw aandacht !
19
IMO Tier III 2016 in NECA zone
20
IMO Tier III 2016 in NECA zone
21
Raymond Gense Specialist overheidsrelaties en nieuwe technologie
Wegen naar duurzame binnenvaart volgens Pon
Raymond Gense Director Future Technology & Public Affairs
Mega trends voor de 21ste eeuw :
Politiek
Connectiviteit
Technologie
Mega-steden
Energie schaarste
Klimaat verandering
…………………………………………………………………………………………………………………………………….….
25
Voor de mobiliteit betekent dit : • • • • •
Schonere motoren Zuinigere aandrijvingen Aandacht voor CO2 uitstoot Modaliteiten slim gebruiken Slimme keuzes in modaliteiten
26
De wetgever “regelt” al wel het een en ander
Maar er is wel er veel te “kiezen” qua technieken!
Emissieniveau
Duurzame oplossingen in drie pijlers
Technologie
Groei Nu
Duurzame brandstoffen
Reductiedoel Gedrag
Tijd
Emissieniveau
Gedrag
Technologie
Groei Nu
Duurzame brandstoffen
Reductiedoel Gedrag
Tijd
29
Het juiste gedrag kan al veel besparen (maar vooral CO2 en geld)
Emissieniveau
Aandrijftechnologie
Technologie
Groei Nu
Duurzame brandstoffen
Reductiedoel Gedrag
Tijd
Aandrijftechnologie ontwikkelingen Elektrisch Non fossiel
Verbranding
• Gasolie
• Zwavelarme diesel
• HVO
• Non fossiele brandstoffen in zeer schone verbrandingsmotoren
• Elektrische aandrijving (Batterij, Hybride, H2, ?) Drijvende krachten
Lokale luchtkwaliteit
Brandstofschaarste
?
Klimaatverandering
32
Technische mogelijkheden : • Dieselmotoren: • Zwavelarme brandstof als basis • Hoog rendement filteren voor lage NOx en Fijnstof
• Dual fuel motoren: schonere verbranding LNG icm laag rendement filteren • Zwavelvrij LNG • SCR DeNOx voor Stage V (roetfilter niet nodig)
• Mogelijke aanpassingen omwille van Methaan Slip • 10 tot 15% positieve CO2 impact (als methaanslip laag)
• Otto 100% gasmotoren : schone verbranding, geen nabehandeling • Zwavelvrij LNG • Methaanslip geen issue • Tot 15% lagere CO2 emissie via brandstof • Responstijd mogelijk kritisch
33
Motor technologieën en effecten op luchtkwaliteit
SCR
3512C
Roetfilter
D
Dual Fuel+SCR Otto Gas
Dual Fuel
Emissieniveau
Duurzame brandstoffen
Technologie
Groei Nu
Duurzame brandstoffen
Reductiedoel Gedrag
Tijd
35
Duurzame brandstoffen : meer nadruk op lage CO2 uitstoot • Biodiesel (FAME) in Dieselmotoren: • Iets betere verbranding (minder fijnstof) • Lagere CO2 “in de keten”
• Gemodificeerde synthetische Diesel in Dieselmotoren: • Duidelijk betere verbranding (minder fijnstof) • Uit aardgas (GTL) of Bioproducten (HVO)
• BioLNG in Dual Fuel of Otto Gasmotoren: • LNG uit afval, mest of overschot zon en wind. • Veel CO2 winst
• Water-injectie/emulsie • Koelen verbranding voor lagere NOx en Fijnstof
36
Duurzame brandstoffen en effecten op luchtkwaliteit en CO2
3512C H2O B-LNG CG132
CO2
Fame HVO GTL
37
Duurzame brandstoffen : Hybridisatie/elektrificatie • Hybridisering: efficiëntere aandrijflijn • Deellast optimalisatie : Vaarprofiel specifiek effectief • In bepaalde gevallen betere benutting filters • In bepaalde gevallen kortstondig “nul emissies”
• Elektrificatie: Geen (lokale) uitlaat • Geen lokale emissies
• Alleen voor zeer specifieke toepassingen (veerboten, …) • Alleen bij duurzame stroom CO2 winst
38
Duurzame brandstoffen en effecten op luchtkwaliteit en CO2
en CO2
3512C Hybride
3512C Hybride CG132 V Full E
CO2
39
Nederlandse “Brandstofvisie met LEF” gebruikt alle componenten om de binnenvaart duurzamer te maken
40
Zijn er nog andere alternatieven? • Magneten
• Toevoegen van additieven aan de brandstof
• Toevoegen van waterstof aan de verbranding
41
Overwegingen bij het kiezen van een duurzame aandrijving • Stage 5 emissies-eis vereist minimaal : • NOx filter • Otto • Vol elektrische aandrijving • Duurzame brandstoffen helpen vooral de CO2 uitstoot significant te verlagen • De beperkte reductie van fijnstof als gevolg van toepassing van duurzame brandstoffen kan helpen lokale emissies van bestaande schepen te verbeteren • “Kosten? • Enkel “gedragsmaatregelen” besparen direct geld • Alle andere stappen richting duurzaamheid brengen voor de gebruiker een hoger Capex of Opex met zich mee.
Bedankt voor de aandacht!
[email protected]
PAUZE
Jacob Klimstra Jacob Klimstra Consultancy
EMISSIES ≈ UITLAATGASSEN CATERPILLAR PON/DOLDERMAN Zwijndrecht, 15 – 1 - 2016 Jacob Klimstra www.klimstra.nl
[email protected] January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
45
10 jaar geleden voor het Panamakanaal
January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
46
En de binnenvaart?
January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
47
Concurreren op het milieu sluiting
January 15, 2016
verboden
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
48
De stofjes Roet/deeltjes
Koolwaterstoffen
NOx January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
49
Deeltjes, particulate matter, PM 10 en PM 2.5 Fijn stof is niet fijn
Bron: google January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
50
Waar je woont op deze wereld – tussen bloemen of beton.... (PM 2.5)
January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
51
55% PM 10 is natuurlijk (zand en zeezout)
January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
52
Het wordt steeds beter: (industrie en verkeer)
January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
53
Waar komt het fijnstof vandaan?
Bron: Wikepedia January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
54
Ontwikkeling totaal PM 2.5 in NL (kiloton, bron IIASA) Wegtransport: steeds schoner !
January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
55
Ontwikkeling PM 2.5 in Nederland
January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
56
Hoe erg is het met dat stof? Houtkachel/open haard 300 mg/kWh 5 kW 1.5 g per uur Binnenvaart bij de nieuwe Stage V: 10 mg/kWh 1000 kW 10 g/uur = 6 houtkachels 25 schepen per uur 5 % v/d tijd een schip 0.5 g/uur Maar: CCR1: 540 mg/kWh = 324 houtkachels CCR2: 200 mg/kWh = 120 houtkachels January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
57
De normen/standards Norm
CO
HC
Euro 6 stationair
g/kWh 1.5
g/kWh 0.13
Euro 6 transient
4
0.16
Stage V Non-road > 560 kW
3.5
Stage V Gensets > 560 kW
NOx
PM10
PN
g/kWh 0.40
g/kWh 0.01
0.8 T
0.46
0.01
0.19
0.67
0.035
3.5
0.19
0.67
0.035
Stage V IWV 0.3 – 1 MW
3.5
0.19
1.20
0.01
1T
Stage V IWV > 1 MW
3.5
0.19
0.40
0.01
1T
3.5
0.19
0.67
0.03
Tier 4 (USA) > 0.9 January 15, 2016 MW
CH4
0.50
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
58
Een nageschakeld filter: 80 - 90% reductie bij diesel
50 tot 90 Euro/kW ?? 250 mg/kWh (CCR1 = 540 mg/kWh CCR2 = 200 mg/kWh)
25 mg/kWh
10 mg/kWh: niet simpel !
January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
59
Wat kost een deeltjesfilter …. echt? specifieke aanschafkosten roetfilter 160 140 120
ε/kW
100 80 60 40 20 0 10
100
1000
motorvermogen (kW) January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
60
Deeltjesemissie gasmotor met bougies Olieverbruik: Asgehalte:
0.2 g/kWh - 1.0 g/kWh ..... 10 mg/g
Asuitworp: 2 mg tot 10 mg/kWh met smeerolie-as als de bron + nog wat van de verbranding Grenswaarde :
10 mg/kWh
As wil niet oxideren: reinigen
January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
61
De dual-fuel motor Deeltjesfilter waarschijnlijk nodig bij > 2% dieselbrandstof
January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
62
De normen/standards Norm
CO
HC
Euro 6 stationair
g/kWh 1.5
g/kWh 0.13
Euro 6 transient
4
0.16
Stage V Non-road > 560 kW
3.5
Stage V Gensets > 560 kW
NOx
PM10
PN
g/kWh 0.40
g/kWh 0.01
0.8 T
0.46
0.01
0.19
0.67
0.035
3.5
0.19
0.67
0.035
Stage V IWV 0.3 – 1 MW
3.5
0.19
1.20
0.01
1T
Stage V IWV > 1 MW
3.5
0.19
0.40
0.01
1T
3.5
0.19
0.67
0.03
Tier 4 (USA) > 0.9 January 15, 2016 MW
CH4
0.50
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
63
THC emissie bougiemotoren op gas NL 2000 mg THC /m3 bij 3% O2 545 g/GJ brandstof = 2.7% 5 g/kWh bij 40% motorrendement
De overheid wil eigenlijk naar 3 g/kWh
January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
64
Waar komt het THC vandaan bij een bougiemotor?
Smeerolie mag niet heter dan 170 °C
January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
65
En de THC bij de dual-fuel motor? De arm-mengsel gebieden in de uithoekjes crevice between cylinder wall and cylinder head
crevice of intake valve
piston
top land crevice
Cylinder wall
January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
66
THC bij de motor op gas THC uitworp (g/kWh)
7 6 5 4
Streven overheid
3 2 1
THC (gas) = 0.19 + (1.5 x A x GER)
0 0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1
GER - gemiddelde fractie gas als brandstof January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
67
Even omrekenen g/kWh naar g/GJ naar % THC = 6.19 g/kWh motoroutput bij een factor A = 6 Rendement 40%
THC = 6.19 x 0.40 per kWh brandstof = 2.48 g/kWh brandstof 1 kWh = 3.6 MJ 687 g/GJ
≈ 3.4 % van de brandstof !!!!
Is dat houdbaar op de lange duur? Broeikaseffect methaan 23 x ?? 30 x?? ten opzichte van CO2??
Broeikasgasuitstoot bijna verdubbeld January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
68
De normen/standards Norm
CO
HC
Euro 6 stationair
g/kWh 1.5
g/kWh 0.13
Euro 6 transient
4
0.16
Stage V Non-road > 560 kW
3.5
Stage V Gensets > 560 kW
NOx
PM10
PN
g/kWh 0.40
g/kWh 0.01
0.8 T
0.46
0.01
0.19
0.67
0.035
3.5
0.19
0.67
0.035
Stage V IWV 0.3 – 1 MW
3.5
0.19
1.20
0.01
1T
Stage V IWV > 1 MW
3.5
0.19
0.40
0.01
1T
3.5
0.19
0.67
0.03
Tier 4 (USA) > 0.9 January 15, 2016 MW
CH4
0.50
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
69
Wat is NOx Lucht: 21% zuurstof (O2), 89% stikstof (N2) + nog wat klein grut
O2
N2
+
Hoge temperatuur
NO
NO
+
NOx is giftig, maakt smog, geeft zure regen In een gasmotor is de verbranding veel kouder dan in een dieselmotor January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
70
De basisdiesel: 12 g/kWh aan NOx (CCR1 = 9.745 g/kWh) Met Exhaust Gas Recirculation 50% reductie ... : 6 g/kWh Met Selectieve Catalytische Reductie > 90% reductie ... 1.2 g/kWh, moet 0.4 g/kWh Max 10 ppm ammonia uitworp Basis gasmotor: NOx ≈ 2 g/kWh January 15, 2016
Plaatjes van RR-MTU Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
71
NOx reductie kosten 1 MW motor: investering in SCR € 50 000 ? Ureumverbruik: ≈ 14 Euro/draaiuur (≈ 30 ct/liter)
January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
72
Vergelijking trucks en schepen brandstof: per schip factor 3 tot 5 zuiniger
January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
73
Varen op zonne-energie?? De allerbeste panelen: 200 watt/vierkante meter bij een super zonnige dag Voor het containerschip met een 3 MW motor: 15 000 m2 Oppervlakte schip: 2350 m2 een factor 6.4 te weinig Maar, zonneschijn is er maar zelden.
January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
74
Want de zon ………. 50Hertz Transmission region Germany, year 2012 Solar PV output (MW)
5000 4000 3000 Jan-02
2000
May-25 Jun-21
1000
Averaged Installed capacity≈ 6.2 GW Maximum output: 4.5 GW Energy produced: 5.13 TWh Capacity factor: 9.5%
0 0
4
January 15, 2016
8 12 16 time of the day
20
24
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
75
Tesla Power Pack - Varen op batterijen? 3 MW motor, 12 uur varen 36 MWh 300 ε/kWh, dus 36 MWh = 10.8 miljoen Euro Massa: 36000 kWh x 4 kg = 144 ton Laadvermogen 5500 ton 2.6% Volume: 36000 kWh x 1.5 l/kWh = 54 m3 Past in een container! Vanwege massa: 5 containers Laadvermogen 500 TEU 1%
Af bij 35% brandstofrendement: 10 m3 brandstof 9 ton brandstof January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
76
Kosten varen op batterijen Opnieuw 3 MW gedurende 12 uur Kosten inkoop stroom 36 MWh à 7 εct/kWh ≈ ε 2500 Afschrijving: 5000 cycli 10.8 Mε /5000 ≈ ε 2000 Variabele kosten ε 4500 Rente 3% ? € 300 000 per jaar? Alternatief: Onderhoud:
9 ton brandstof à ε 500/ton = ε 4500 0.5 εct/kWh = ε 200 Elektromotor 3 MW 300 000 Euro Batterijen 10800000 Euro Zuigermotor 3 MW 1000000 Euro Rookgasreiniging 300000 Euro
January 15, 2016
Het probleem: de investering in de Jacob Klimstra - Caterpillar batterijen. Maar bij 100 €/kWh ??? 77 PON/Dolderman
De ecoliner tanker
January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
78
Zal de politiek of een ambtenaar ooit stoppen?
January 15, 2016
Jacob Klimstra - Caterpillar PON/Dolderman
79
BORREL
We take care of it.