EEN GELUKKIG LEVEN
Welkom Goede morgen, hartelijk welkom allemaal. Bij het begin van het nieuwe jaar hebben we elkaar een gelukkig Nieuwjaar toegewenst. Dat is een goede gewoonte, want wat kan je elkaar beter toewensen dan geluk in je leven. Maar wat is geluk eigenlijk? Daar wil ik het vanmorgen met jullie over hebben. Aansteken van de kaarsen Lied: Lied aan het licht. Wat een geluk blz. 19 bundel Lezing Matteus 5, 1-10 Toen hij de mensenmassa zag, ging hij de berg op. Daar ging hij zitten met zijn leerlingen om hem heen. Hij nam het woord en onderrichtte hen: Gelukkig wie nederig van hart zijn, want voor hen is het koninkrijk van de hemel. Gelukkig de treurenden, want zij zullen getroost worden. Gelukkig de zachtmoedigen, want zij zullen het land bezitten. Gelukkig wie hongeren en dorsten naar gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden. Gelukkig de barmhartigen, want zij zullen barmhartigheid ondervinden. Gelukkig wie zuiver van hart zijn, want zij zullen God zien. Gelukkig de vredestichters,
want zij zullen kinderen van God genoemd worden. Gelukkig wie vanwege de gerechtigheid vervolgd worden, want voor hen is het koninkrijk van de hemel. Overweging Als je mensen vraagt wat geluk is dan krijg je uiteenlopende antwoorden: gezondheid, een lieve partner, mijn kinderen en kleinkinderen, fijn werk, leuke collega’s, goede vrienden. Maar dat zijn geen vormen van geluk, zij kunnen wel tot geluk leiden. Drie eeuwen voor onze jaartelling definieerde Aristoteles geluk als volgt: ‘Geluk is het bloeien van de menselijke ziel’. Een mooie definitie, het heeft iets van bloemen, schoonheid, een gemoedstoestand, een groot gevoel van welbevinden. Overigens was Aristoteles niet de eerste die met zijn vrienden over ‘geluk’ nadacht, lang daarvoor deed David dat ook al, gezien zijn vele psalmen waarin geluk wordt bezongen, zoals psalm 1: ‘Gelukkig de mens die niet meegaat met wie kwaad doen, die de weg van zondaars niet betreedt, bij spotters niet aan tafel zit, maar vreugde vindt in de wet van de Heer, en zich verdiept in zijn wet, dag en nacht. Hij zal zijn als een boom, geplant aan stromend water. Op tijd draagt hij vrucht, zijn bladeren verdorren niet. Alles wat hij doet komt tot bloei’.
De psalmist wil hiermee zeggen dat geluk het gevolg is van een deugdzaam leven van iemand die er alles aan gelegen is op de juiste manier in het leven te staan, niet omdat het moet, maar omdat hij dat fijn vindt. Maar de wereld van vandaag denkt er anders over. We komen het niet bepaald tegen in reclames op televisie of in de krant. De wereld van vandaag suggereert dat geluk en plezier hetzelfde zijn, dat hoe meer plezier je hebt, hoe meer mooie dingen je hebt en hoe meer problemen je terugdringt, des te gelukkiger je bent. Maar dat rijmt niet met al die mensen die alles hebben wat hun hartje begeert en ogenschijnlijk een probleemloos bestaan leiden, maar niet gelukkig zijn. En we blijven die mythe maar geloven. ‘Geluk ligt voor het grijpen!’ horen we regelmatig. Jammer genoeg leidt dit credo alleen maar tot ontgoocheling: egoïsme en geluk gaan niet samen. Geluk moet je zoeken in licht en goedheid. Als je goed doet naar andere mensen en daardoor andere mensen het licht geeft dan heb je de basis gelegd voor een gelukkig leven. Geluk is ook heel kwetsbaar. Chesterton vergeleek geluk in zijn sprookjes met glas. Denk aan het sprookje van Assepoester, ze kreeg een koets, een prachtige jurk en een geweldige, onvergetelijke avond. Bovenal kreeg ze glazen muiltjes, waar ze de hele avond op danste.
Glas komt vaak voor in volksverhalen. De ene prinses woont in een glazen kasteel, de andere op een glazen heuvel, weer een andere ziet alles in een spiegel. Het glas staat hier symbool voor geluk, prachtig en helder, maar o zo breekbaar. Maar als je het niet breekt dan blijft het duizenden jaren bestaan, net zoals hopelijk het geluk van de mens. Die sprookjes waarschuwen ons ook dat geluk in één klap ongedaan gemaakt kan worden door ons geweten. Bij dubieuze en stiekeme dingen zoekt geluk onmiddellijk een goed heenkomen. Voordat je het weet valt je gelukkig leven aan diggelen door een enkele verkeerde keuze ten gunste van schimmige verlangens. Geluk lijkt ook te maken te hebben met je aard. In Amerika schijnt eens een onderzoek te zijn geweest over geluk. Het verhaal gaat dat men daarvoor ook een tweeling gebruikte, twee kinderen die sprekend op elkaar leken maar een totaal verschillende aard hadden, de een was een optimist, de ander een pessimist. Het onderzoek hield in dat het ene kind, de pessimist, gezet werd in een kamer met heel veel speelgoed, video-spelletjes en snoep, je kon je eigen daar gewoonweg niet vervelen. Het andere kind, de optimist, brachten ze in een kamer vol met paardenmest. Toen ze poolshoogte gingen nemen in de kamer met al de spelletjes zat de jongen daar middenin, hij was somber en huilde. Toen de onderzoekers hem naar de reden vroegen antwoordde hij: ‘zoveel speelgoed maar mijn favoriete speelgoed zit er niet bij’. Toen gingen ze naar de andere kamer, die vol met paardenmest.
Tot hun verbazend sprong de jongen vrolijk in het rond terwijl de paardenkeutels door de lucht vlogen. ‘Wat is hier aan de hand?’ vroegen ze. Met een keutel in elke hand antwoordde hij opgetogen: ‘Met zoveel poep zal er ook wel een echte pony zijn’. Het verschil tussen een optimist en een pessimist. Maar het wel of niet gelukkig zijn is niet alleen een kwestie van geaardheid, het heeft ook te maken met je best er voor willen doen. Als de dingen tegen zitten kun je dat over je heen laten komen, daar hoef je niet veel voor te doen: stil zitten en niets doen, je kunt er zelfs anderen de schuld van geven. Maar je kunt er ook tegen vechten, nou, en, er zitten een paar dingen tegen, maar zie eens wat ik allemaal nog heb. Tel je zegeningen. Dus je kunt wel degelijk werken aan weer gelukkig worden, ga goede dingen doen voor anderen, zoek zelf het licht zodat je dat ook voor anderen kan zijn en het geluk lacht je toe. Een van de belangrijkste passages in de bijbel over geluk zijn de zogenaamde zaligsprekingen aan het begin van de beroemde bergrede. In de nieuwe vertaling staat al ‘gelukkig’ in plaats van het vroegere ‘zalig’. En je moet er ook de juiste uitleg aan geven. Er staat niet dat je gelukkig bent omdat je treurt, omdat je zachtmoedig bent, omdat je recht wilt, omdat je arm bent of ziek of kwetsbaar, maar dat het ook voor die mensen mogelijk is om gelukkig te zijn, als ze geloven in God.
Er komen in elk mensenleven onherroepelijk momenten van verdriet en lijden. Hoe kan je op zo’n momenten nog gelukkig zijn. Maar zelfs dan is het geluk niet ver weg. De intensiteit van het verdriet en het lijden heeft direct te maken met de liefde en het geluk daarvóór. Hoe gelukkiger je met iemand bent, hoe kwetsbaarder je in die iemand wordt, je man, je vrouw, je kinderen, je kleinkinderen, je ouders. Daarom is het goed om op die momenten van groot verdriet terug te denken aan die vele momenten van geluk die daaraan vooraf gingen. Dat kan je troosten en het geluk misschien weer bij je brengen. Natuurlijk heeft ook de wetenschap zich beziggehouden met geluk. Na vele onderzoeken is men er achtergekomen dat plezier en geluk vergroot kunnen worden door het activeren van een klein gebiedje in onze hersenen dat men het genotcentrum noemt. Dan schijnt er een stofje vrij te komen hetgeen een prettig gevoel geeft. Dat activeren van het genotcentrum kan niet alleen door directe prikkels maar ook door bepaalde stoffen – drugs –, harde geluiden, felle lichten en trillingen van TV, computer en dergelijke. Fijn toch? Het grote probleem is echter dat hoe meer dat genotcentrum wordt geprikkeld hoe minder gevoelig het wordt doordat een soort verslaving optreedt. In het ergste geval word je ongevoelig en kan je geen plezier en verdriet meer ervaren. Als je zover bent is het eigenlijk al te laat. Gelukkig is de oplossing om dit te voorkomen eenvoudig: maak minder gebruik van televisie, computer, tablet, i-fone en dergelijke, maar ga lekker wandelen, in de tuin werken, een boek lezen.
Vrijheid en liefde kunnen allebei geluk tot gevolg hebben. Maar niemand kan volledige liefde en volledige vrijheid hebben. Als je aan de liefde begint kost je dat een deel van je vrijheid. We moeten voortdurend kiezen tussen vrijheid en liefde. Als je met iemand samen door het leven wil gaan, als je kinderen wil, dan moet je beseffen dat je minder tijd overhoudt voor je sport, je muziek of je vrienden. Maar we blijven onverzadigbaar, we zullen altijd blijven zoeken naar dat ontbrekende stukje in ons leven, ook al weten we dat we dat waarschijnlijk nooit zullen vinden. En elke keer als we weer wat nieuws vinden zullen we een stukje vrijheid inleveren. Kijk daarom naar het hele mozaïek van je leven, niet naar dat ene kleine stukje dat ontbreekt. Geniet van de zegeningen van deze dag en gooi de dag van morgen niet weg. Wees blij en dankbaar voor alles wat je hebt gekregen. We zullen af en toe best wel eens ontevreden zijn. Maar wel gelukkig!
Lied Voor kleine mensen, Collecte
Voorbeden Laat deze dagen niet als alledaags passeren, laten we het beste van onszelf geven en andermans tekorten nemen, doen wat goed en laten wat pijn doet. Laat deze dagen niet in eigen-ik verstikken. Laten we binnenroepen die buiten staan, begroeten die hier vreemd zijn en praten met die gemeden worden. Je wordt pas mens als je medemens bent. Laat deze dagen niet leeg en loos voorbijgaan, laten we zorg hebben voor ziek, eenzaam en alleen, voor die zelf niet bij machte zijn, die een hand, een schouder nodig hebben. Ik nodig ieder die dat wil uit om een kaarsje aan te steken Brood en wijn Ik heb brood en wijn op de tafel gezet om dat samen met jullie te delen. Het is niet veel, als ik jullie bij me thuis uitnodigde en jullie trakteerde op zo’n klein stukje brood, zo’n nipje wijn, zou je zeggen: Kan het eraf? Maar hier betekent het delen iets anders, het gaat niet om een stukje brood en wat wijn, het gaat om het delen met elkaar. Met elkaar delen van lief en leed, met elkaar delen van ons geloven, met elkaar delen van geluk. Daarom geef ik jullie brood en wijn, in het vertrouwen dat jullie wel weten hoe je dat met elkaar moet delen.
Slotlied Ik hoop dat jullie in de komende tijd veel geluk mogen ervaren. Maar het leven kent niet alleen gelukkige momenten, soms zit het wat tegen en lukt het niet zo. Misschien dat dan het luisteren naar het lied ‘Op straat’ van Guus Meeuwis je weer wat meer vertrouwen kan geven. Mededelingen Volgende week Els en Jacqueline Zegen Moge God, die liefde is ons beschermen en behoeden, ons verlichten en verwarmen en bij ons zijn, nu en in de toekomst. Amen
