Welkom bij de themabijeenkomst ‘Procesbeheersing bij Tunnelbouw’
Jil Ligterink - voorzitter Vakgroep Civiele Betonbouw - directeur Van Hattum en Blankevoort
Hotel Van der Valk A4, 11 april 2012
Hennes de Ridder, dagvoorzitter - emeritus hoogleraar TU Delft
ENKELE OPMERKINGEN OVER HET ONTWIKKELINGSPROCES VAN EEN COMPLEXE TUNNEL IN EEN GECOMPLICEERDE OMGEVING
Hennes de Ridder
Ontwerpopgave
Ontwerpopgave
De complexiteit van de ontwerpopgave
De huidige manier van werken
De huidige manier van wer
Reductie van complexiteit
Complex systeem in gecompliceerde omgeving
‘’Tunnel’’ als inpasbaar product?
‘’Tunnel’’ als inpasbaar product?
“Tunnel” als aggregaat van componenten
Rijkswaterstaat
(Toepassing) Landelijke tunnelstandaard Toelichting op het procesdeel van de tunnelstandaard
Themabijeenkomst: ‘Procesbeheersing bij Tunnelbouw’ 11 april 2013 14:15 – 14:40 Door: Fred Bouwmeester Manager LTR standaardisatie Rijkswaterstaat
Onderwerpen:
- 1. Tunnelstandaard: - Onderdelen versie 1.2
- 2. Gebruik tunnelstandaard: - Werkwijze aanleg tunnels
14
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
12-4-2013
1. Onderdelen van de tunnelstandaard: (versie 1.2 vastgesteld oktober 2012)
- Technische standaard - Beheer en Organisatie
TunnelStandaard
Versie 1.2
- Juridische kaders
15
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
12-4-2013
Model als basis voor de Technische Standaard Wet en regelgeving
Veilig & Beschikbaar
Systeem eisen Tunneldiensten Dynamisch
Operationele organisatie 16
Statisch
Operationele processen
Techniek: (VTTI)
Techniek: (CT)
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
12-4-2013
Documenten technische Tunnelstandaard: TunnelStandaard Leeswijzer
Technisch
Systeemdefinitie RWS Tunnelsysteem
Systeemspecificatie RWS Tunnelsysteem (top eisen)
Systeem eisen
Systeemontwerp RWS Tunnelsysteem
Tunneldiensten
Bedrijfsprocessen RWS Tunnelsysteem (UPP tunnels)
Basisspecificatie TTI
Operationele processen Operationele organisatie
17
Techniek: TTI standaard
MMI
Techniek: (VTTI) Techniek: (CT)
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
3B
LFV
Basisontwerp TTI (3B, GUI)
12-4-2013
Een aantoonbaar veilige tunnel…
18
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
12-4-2013
Technische standaard (Nieuw)
Toepassing tunnelstandaard: • Werkwijze Aanleg Tunnels (WWAT) • Generieke Proces Eisen realisatie TTI (GPE) Voor bestaande tunnels: • Leidraad toepassing tunnelstandaard in bestaande tunnels • Werkwijze aanpassing software in bestaande tunnels
Kwaliteitssysteem tunnelstandaard: • Kwaliteitsborging tunnelstandaard • Verificatie en Validatie (V&V) plan • Beheerprocessen tunnelstandaard • Leidraad toetsing toepassing tunnelstandaard LTTT
19
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
12-4-2013
Nieuwe producten: B&O producten [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8]
TunnelStandaard
Beheer & Organisatie
Leidraad Tunnelbeheerorganisatie Leidraad ontwikkeling kwaliteitsmanagement tunnels Leidraad Instandhouding tunnels Operationele tunnelbeheerprocessen (incl. technische uitgangspunten) Leidraad Opleiden, Trainen en Oefenen (OTO) wegtunnels Leidraad Calamiteitenbestrijding Leidraad incidentregistratie- en evaluatie van significante voorvallen Format Rapportage QRA
20
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
12-4-2013
TunnelStandaard
Nieuwe producten 1.2: Juridische kaders
[1] [2] [3] [4] [5]
21
Juridisch
Aanpassing Leidraad veiligheidsdocumentatie voor wegtunnels Richtsnoer nieuwe wetgeving Leidraad vergunningen tunnels Leidraad werkzaamheden in tunnels (bestaande tunnels) Leidraad openstellingsvergunning
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
12-4-2013
2. Het gebruik van de tunnelstandaard:
Wat is een aantoonbaar veilige tunnel is en hoe die binnen de afgesproken tijd en kosten gerealiseerd moet worden… 22
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
12-4-2013
Doel WerkWijze Aanleg Tunnels: Tunnelstandaard
Versie 1.2
Hoe de tunnelstandaard toepassen in tunnelprojecten
23
(WWAT)
Beheersing tunnelprojecten: • Aantoonbaar voldoen aan tunnel wet- & regelgeving • Vergunningen • Sturingsmogelijkheden • Zeker stellen afstemming tussen: W&R, vergunningen, Civiel, TTI, tunnelbeheer, verkeersmanagement, OGON, etc.
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
12-4-2013
Tunnelproject is meer dan techniek Project Wet- & regelgeving (topeisen)
Specificatie
Ontwerpen
Bouwen
WWAT Beheer & Organisatie
VWM
Civiele Techniek
Weginfra
Overig bijv. spoor
Implementeren
24
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
12-4-2013
Raamwerk: V-model
(aantoonbaarheid)
A a n t o n e n
25
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
12-4-2013
WerkWijze Aanleg Tunnels:
Gebruik, beheer & onderhoud
Overdracht
Startbeslissing, Gate 1
Eindoplevering Openstelling, Gate 4
incl. VBP en openstellingsvergunning
Voorkeursbeslissing, Gate 2
Vooroplevering Eindoefening
Ontwerp tracébesluit, incl. TVP
Start aanbesteding
Tracébesluit
Projectbeslissing, Gate 3
Integratie tunnelsysteem gereed (Processen, organisatie en Techniek)
Voorlopige gunning (Beoogd ON) Functionele baseline
Definitieve gunning (contract – en financial closure)
Techniek (CT, TTI en VC) gereed
VO gereed
Integratie TTI en VC gereed Integratie TTI tunnel gereed
Technische baseline gereed incl. Bouwplan en omgevingsvergunning
Fabrieksintegratie gereed Uitvoeringsbaseline gereed
26
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
12-4-2013
Wet & regelgeving
Tunnelproject SD SS/SO
Tunnelstandaard
Versie 1.2
UPP T BS/BO TTI BS/BO MMI
Standaard 27
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
12-4-2013
Wet & regelgeving
Tunnelproject SD SS/SO
Δ
Tunnelstandaard
Versie 1.2
UPP T
Tunnelstandaard
Project specifiek
BS/BO TTI BS/BO MMI
Standaard 28
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
12-4-2013
Wet & regelgeving
Tunnelproject SD SS/SO
Δ
Tunnelstandaard Tunnelstandaard
Versie 1.2
UPP T
Project specifiek
BS/BO TTI BS/BO MMI
Handleiding afleiding VSE
VSE Systeem-eisen: WAT
Generieke proceseisen
VSP Proces-eisen: HOE
Standaard 29
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
12-4-2013
Wet & regelgeving
Tunnelproject SD SS/SO
Δ
Tunnelstandaard Tunnelstandaard
Versie 1.2
UPP T
Project specifiek
BS/BO TTI BS/BO MMI
Handleiding afleiding VSE
VSE Systeem-eisen: WAT
VO Generieke proceseisen
VSP Proces-eisen: HOE
DO UO
Standaard 30
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
12-4-2013
Wet & regelgeving
Tunnelproject SD SS/SO
Δ
Tunnelstandaard Tunnelstandaard
Versie 1.2
UPP T
Project specifiek
BS/BO TTI BS/BO MMI
Handleiding afleiding VSE
VSE
SIT techniek
Systeem-eisen: WAT
VO Generieke proceseisen
VSP Proces-eisen: HOE
DO UO
(I)FAT PAT
VSP Proces-eisen: HOE
Standaard 31
(I)SAT
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
12-4-2013
Wet & regelgeving
Tunnelproject SD SS/SO
Δ
Tunnelstandaard Tunnelstandaard
Versie 1.2
SIT operationeel
UPP T
Project specifiek
SIT tunnelsysteem
BS/BO TTI BS/BO MMI
Handleiding afleiding VSE
VSE
SIT techniek
Systeem-eisen: WAT
VO Generieke proceseisen
VSP Proces-eisen: HOE
DO UO
(I)FAT PAT
VSP Proces-eisen: HOE
Standaard 32
(I)SAT
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
12-4-2013
Fasering en mijlpalen tunnelproject Verkenning
PlanUitwerking
Realisatie UitvoeDefinitief ringsontwerp ontwerp
Voorontwerp
SysteemIntegratie
Uitvoering
Gebruik, Beheer & Onderhoud
Acceptatie
Overdracht Contract Voorbereiding
Eindoplevering
Aanbesteding Convergentie
Openstelling
Startbeslissing
VBP en openstellingsvergunning
Voorkeurbeslissing Ontwerp tracébesluit, incl. TVP
Vooroplevering
Aanbestedingsdossier incl. VSE en VSP Tracébesluit
Eindoefening gereed
Projectbeslissing (tracébesluit)
Integratie tunnelsysteem gereed
Voorlopige gunning Functionele baseline
Integratie Techniek gereed
Definitieve gunning VO gereed
Integratie TTI en VC gereed
Integratie TTI tunnel gereed
Technische baseline met BP en omgevingsvergunning Uitvoeringsbaseline
33
Fabrieksintegratie gereed
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
12-4-2013
Samenvatting - Tunnelstandaard bestaat uit technisch, juridisch en beheer en organsiatie deel.
- Het technisch deel is op basis van een model, waarmee de aantoonbaarheid van veiligheid en wet en regelgeving voor de techniek uit de standaard is geborgd. - De werkwijze aanleg tunnels dient er voor dat de standaard juist wordt toegepast, het beschrijft het aanlegproces in samenhang. - Het volgen van deze werkwijze helpt om een aantoonbaar veilige tunnel te bouwen binnen tijd en geld. 34
Tunnelstandaard Fred Bouwmeester
12-4-2013
Waterwolftunnel N201 Inhoudelijk en procesmatig resultaat ‘Procesbeheersing bij Tunnelbouw’ Presentatie voor Bouwend Nederland Hotel Schiphol-A-4, 11 april 2013 André L. Loos Vz. Implementatieteam N201 ‘Openstelling & Overdracht’
Inhoudsopgave •
N201 en Waterwolftunnel: de ligging en facts
•
Aanleiding
•
Complex systeem: uitdaging en speelveld • Contractueel • Inhoudelijk
• Procesmatig •
Beeldbepalende kenmerken: procesinnovatie • Oplossingsgerichte benadering vs. contractgerichte • Open en transparante communicatie • Uitvoering en vroegtijdig overleg: ‘breed en diep’ • Proces van gefaseerde openstellingaanvraag
3 6
N201 i.r.t. de omgeving en netwerk
3 7
Waterwolftunnel 1, 470 km lengte 2 maal 2 rijstroken doorijhoogte 4,90 m 210.000 m3 grond ontgraven 6.300 ton damwanden (ca 52.000 m2) 45.000 stuks stiftdeuvels 300 stuks trekankers 3.000 ton wapening 29.000 m3 beton, wv 11.000 onderwaterbeton 100 stuks groutankers 180.000 stuks RVS schroeven 16.000 m2 brandwerende beplating 500 prefab palen 11.000 m2 wandtegels 86.000 manuur arbeid voor het betonwerk
m3
Waterwolftunnel in aanbouw (januari 2012)
38
Aanleiding •
Uitbreiding en omlegging N201 met de Waterwolftunnel door PNH
•
Bestuurlijk vastgelegd in Regioakkoord
•
Traject en tunnel: (deel)project Omlegging Aalsmeer-Uithoorn als D&C-
(2002) en
Realisatiebesluit (2004)
contract (2005), na gunning Alliantie en opdrachtgever ‘op afstand’ •
Nieuwe Europese (tunnel)wetgeving
(2006) stelt
aanvullende eisen aan N201
tunnel (Waterwolftunnel) vanuit veiligheid en complexiteit •
Aanvullende eisen zijn dwingend en hebben impact op: • • •
•
Scope en Techniek (Civiel en TTI) EU wetgeving en -documentatie (Interne) Organisatie en omgeving
Tijdig realiseren van deze aanvullende eisen door PNH is harde voorwaarde voor openstelling N201 en de Waterwolftunnel (WWT)
•
Ergo: Het ‘Europa-proof’ maken van de Waterwolfunnel
(de zogenaamde Delta) .
39
Opgave PNH
Systeem en speelveld Scope / Techniek (TTI)
Niveau
Civiel
strategisch tactisch
VeiligheidsTTI
VerkeersTTI
operationeel Bedienapplicatie
bereikbaarheid
doelen
(EU) Wetgeving / Documentatie
Organisatie en Omgeving
WARVW
Weggebruikers
Afspraken ketenpartners Beleid PNH
geeft randvoorwaarden voor
Autoriteiten
Hulpdiensten
Wegbeheerder(s)
Rolhouders
40
Systeem in meer dimensies Niveau
Scope / Techniek (TTI)
strategisch
Civiel
tactisch
(V)TTI
operationeel trainen
testen
aanpassen scope
Bedienapplicatie
bereikbaarheid IHP
doelen PNH
onderliggende plannen
CBP
VBP
financiën
OTO plan
werving selectie
onderliggende plannen
VM-Plan
borging in organisatie
geeft randvoorwaarden voor
admin. verantw. formatie
ontwerp, ontwikkeling en aansturing beheerorganisatie evaluatie incidenten
oefening training opleiding
ontwerp, ontwikkeling en aansturing bediening en bewaking
41
3-luik ‘Afbouw, Openstelling en overdracht’ Ordeningsconcepten
Systeem en speelveld
Programma Bouwstenen 1 2 3 4
5 Scope / Techniek (TTI)
bereikbaarheid
Hoofdacties
doelen
.
(Europese) Wetgeving / Documentatie
Organisatie en Omgeving
42
Opdracht
Implementatieteam N201 ‘O&O’
A. Aanvullingen en aanpassingen realisatie: de afbouw Realiseren wettelijk verplichte aanvullende eisen civiel en TTI (‘Europa-proof’ maken Waterwolftunnel : de zogenaamde ‘de ‘Delta’),
rekening houdend met
complex-er wordende infrastructurele realisatieprojecten B. Openstelling (van de tunnel)
Verzorgen aanvraag openstellingvergunning Waterwolftunnel, en het tijdig openstellen van de Waterwolftunnel C. Overdracht
(naar de provinciale lijnorganisatie)
Verzorgen goede overdracht van de Waterwolftunnel en de N201 naar de staande PNH lijnorganisatie. Het openhouden van de tunnel borgen. Te bereiken door Implementatieteam N201 O&O • •
Maximaliseren garantie op verkrijgen openstellingvergunning en Openstelling WWT Minimaliseren risico’s t.a.v. tijdige openstelling en goede overdracht N201 & WWT
43
A. ‘Delta’
(1/2 )
Randvoorwaarden opstarten ‘delta’-proces •
Omlegging Aalsmeer-Uithoorn - D&C-contract (2005) (Heijmans-Boskalis) Na gunning Alliantie en opdrachtgever ‘op afstand’. Geen directe aansturing, maar Alliantie-
bestuur. Realisator PNH heeft wel mogelijkheid om wijzigingen op te dragen
•
TTI aan UA gecontracteerd (Siemens Nederland) Middels lumpsum contract: Detail Ontwerp (DO) TTI of gelijkwaardig realiseren.
•
Nieuwe en aangescherpte Europese tunnelwetgeving
(2006)
Naast veiligheidseisen is de rode draad: Tunnelbeheerder heeft verantwoordelijkheden inzake goed beheer en veiligheid (in een vroegtijdig stadium)
•
Besluit PNH om bediening en bewaking zelf ter hand te nemen (2010) VC-NWN ‘de Wijde Blik’ is 2-3 jaar doende met enorme VC- upgrade en invoegen alle V&Wspits-strookprojecten NWN
44
A. ‘Delta’
(2/2 )
De Delta heeft betrekking op het gehele speelveld uit de opgave
•
De delta heeft betrekking op alle onderdelen van het gedefinieerde speelveld (Techniek, EU wetgeving & documentatie, en Organisatie)
De delta is gestructureerd in drie ‘deeldelta’s’: I)
TTI
II)
Bediening
III)a Documentatie en verificatie DO III)b Proces en randvoorwaarden
45
(Procesplan) Aantonen Eisen Vastleggen proces op welke wijze de Tunnelbeheerder (en aannemers Civiel, TTI, en grensvlakken) aantoont dat de Waterwolftunnel aan alle (wettelijke) veiligheidseisen voldoet: • • • • • • • • • • •
Integraal overzicht wettelijke veiligheidseisen: 1568 stuks (+ 85 + 11) Systeem en strafpuntenlijst: 100 voor fatale en veiligheid kritische eisen Eigenaren van eisen (w.o. BG, Hulpdiensten, VBA) Proces Beoordelen, Accepteren, weging Afwijkingen en Restpunten Voorbeeld: Ventilatoren en productie geluid
Maandag 14 jan. 2013: Woensdag 6 maart 2013: Woensdag 03 april 2013: Vrijdag 5 april 2013: Dinsdag 9 april: Woensdag 10 april 2013:
3877 strafpunten 829 strafpunten (aanvraag 2e deel openstellingsvergunning) 99 strafpunten (door de 100 grens) 72 strafpunten (opmaken rapportage ‘Bestuurlijke check’) 62 strafpunten (B&W Aalsmeer: verlenen vergunning) 54 strafpunten (11.30 uur)
46
Beeldbepalende kenmerken aanpak N201 ‘O&O’ en partners in de Waterwolftunnel 1. Samenhang en synergie in een, op risico’s gericht integraal programma, waarin inhoud en proces als een turbine in elkaar zijn verweven 2. Kennis extern en intern gebundeld in een multidisciplinair Implementatieteam van experts (eerder tunnels hebben geopend en complexe besluitvormingsprocessen tot een goed eind hebben gebracht)
3. Oplossingsgerichte benadering met snelle bestuurlijke en technische escalatie-echelons 4. Open en transparante communicatie binnen PNH, alle publieke- en private partners, en vakgenoten 5. Uitvoerig en vroegtijdig overleg en besluitvorming ‘breed en diep’ met alle betrokkenen (w.o. nood- en hulpdiensten, de toekomstige beheerder(s)) 6. Gefaseerd proces aanvraag openstellingsvergunning in de vorm van een ‘openbare uitgebreide voorbereidingsprocedure’, en gefaseerde openstelling N201 7. Overdracht vanuit de beheerder (Regisseurs-, IP- en VM-rol) structureel belegd en georganiseerd 47
2. Multidisciplinair team •
Kennis extern en intern gebundeld in een multidisciplinair Implementatieteam van experts, die eerder tunnels hebben geopend en complexe besluitvormingsprocessen tot een goed eind hebben gebracht Directeur Beheer & Uitvoering (OG) / PNH
PB N201+
O&O
MT B&U
S Alliantie
Programmamanager Programmamanager N201 N201
T
Voorzitter Implementatie Vz. en PMO&O N201 O&O
Stuurgroep afbouw TTI/O&O
BS V: B&O BS II: B&O
O
Bouwsteen (BS) I
BS III: VM BS IV: V&O
1
2
3
4
5
7
6
48
3. Oplossingsgerichte benadering •
(1/2 )
Oplossingsgerichte benadering met snelle bestuurlijke en technische escalatie echelons (in plaats van een - alleen - contractgerichte wijze van werken)
49
3. Oplossingsgerichte benadering •
(2/2 )
Oplossingsgerichte benadering voor het gezamenlijke specificeren van de (verander)opgave in de zogenaamde “Delta”, voor alle aspecten in het complexe speelveld uit de opgave
De delta is gestructureerd in drie ‘deeldelta’s’: I)
TTI
II)
Bediening
III)a Documentatie en verificatie DO III)b Proces en randvoorwaarden
50
4. Open en transparante communicatie •
Open en transparante communicatie (en kennisborging) binnen PNH, alle partners en vakgenoten (veel nieuw ontwikkelde en samengevoegde kennis en aanpak): 7 september 2010, 7 juli 2011, 4 oktober 2012 en 19 april 2013
51
5. Vroegtijdige besluitvorming •
(1/3)
Uitvoering en vroegtijdig overleg en besluitvorming ‘breed en diep’, waarbij alle relevante partijen - w.o. nood- en hulpdiensten - , samenwerken aan een openstellingvergunning en een veilige tunnel Directeur B&U (OG)
Omgeving
Waterwolftunnel board(s) • Bestuur
Programmamanager • Directeuren & Techniek N201
O&O
MT B&U
Voorzitter Implementatie Vz. en PM N201 O&OO&O
Openstellingoverleg
Stuurgroep afbouw TTI / O&O
Gebruikersoverleg
52
5. Vroegtijdige besluitvorming •
2/3
Uitvoering en vroegtijdig overleg en besluitvorming ‘breed en diep’ middels een Waterwolftunnelboard ‘Bestuur’ en ‘Techniek’, waarbij ambtelijken bestuurlijk -, maar ook technische uitwerkingen worden besproken en besluitvorming plaatsvindt over (deel)producten Waterwolftunnel board (1) Johan Remkes Elisabeth Post Theo van Eijk IJle Stelstra Theo Weterings Frans Schippers Rene van Treeck Chris de Vries André Loos
‘Bestuur’ Voorzitter / Commissaris van de Koningin (CvdK) PNH Gedeputeerde PNH Wegen, Verkeer, Vervoer en Zeehavens Burgemeester Aalsmeer (vanaf 21 sep. 2012) District Commandant Brandweer Amsterdam-Amstelland Burgemeester Haarlemmermeer Directeur Veiligheidsregio Kennemerland / Commandant brandweer Kennemerland Veiligheidsbeambte (VB) tunnels PNH Directeur Beheer & Uitvoering (B&U) PNH Vz. Implementatieteam N201 ‘O&O’ oktober 2012
Waterwolftunnel board (2) Chris de Vries André Loos Roel Scholten Bart Pröpper René Laan Ed Hoogenboom
‘Techniek’ Voorzitter / Directeur Beheer & Uitvoering (B&U) PNH Vz. Implementatieteam N201 ‘O&O’ Uitvoerend Programmamanager N201 ‘O&O’ Directeur Uitvoerend aannemer Boskalis Directeur Uitvoerend aannemer Heijmans Business Unit Manager Siemens ‘Infrastructure & Cities’ (vanaf feb. 2012) oktober 2012
53
5. Vroegtijdige besluitvorming
(3/3)
54
6. Gefaseerde openstellingsaanvraag •
Gefaseerd proces aanvraag openstellingvergunning in de vorm van een ‘openbare uitgebreide voorbereidingsprocedure’
Eerste aanvraag 55 documenten geaccordeerd
Tweede aanvraag 3-5 documenten geaccordeerd
55
Verlening vergunning door B&W / Bevoegd Gezag: 9 april jl. Afgifte Openstellingsvergunning ín de tunnel: vr. 19 april Open dag voor bewoners en omgeving: za. 20 april Officiele Openstelling WWT: ma. 22 april 11.30 uur, om 12.00 uur gaat het verkeer stromen, Dankzij:
Procesbeheersing Realisatiefase 11 april 2013 Rob de Weijze Bouwmanager ProRail
Inhoud presentatie 1. Algemeen overzicht 2. Toetsproces 3. Verificatie & Validatie (V&V)
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
58
Project Spoorzone Delft Scope ProRail • Realisatie tunnel met ondergronds station, 2300 m lang • Ondergrondse fietsenstalling boven de perrons (5000 fietsen) • Ondergrondse parkeergarage naast de tunnel (PSS) i.o.v. OBS (650 Pplaatsen) • Inrichting Openbare Ruimte (IOR) i.o.v. OBS • Omgevingsmanagement
Scope OBS namens gemeente Delft • •
Stadskantoor met Stationshal i.o.v. ProRail Gebiedsontwikkeling
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
59
Contract Spoortunnel Delft Contractvorm: D&C met SE • 4- sporige tunnel, • waarvan 2- sporig in dienst in 2015 • 2- sporig casco voor toekomstige 4sporigheid • PSS • IOR • Aannemer: Combinatie Cromme Lijn (CCL), bestaat uit: Mobilis, Dura Vermeer, CFE • Aanneemsom € 335 mio 11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
60
Belangrijkste kenmerken contract Aanneemsom € 335 mio Cash flow neutrale financiering • 85 % betaling bij aanvang werkpakket • 15 % betaling na afronding werkpakket Bij oplevering gaat de door ProRail af te sluiten Verborgen Gebreken Verzekering (VGV) in, na afgifte verklaring door TIS • Toetsing tijdens realisatie door onafhankelijke partij Technical Inspection Service (TIS) 11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
61
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
62
Integrale Projectorganisatie Gemeente Delft
I&M Tunnel & Ondergronds Station PSS & IOR
OBS
ProRail Stationshal
Gebiedsontwikkeling
11 april 2013
Stadskantoor met Stationshal (Mecanoo)
CCL (SSD = Tunnel + PSS + IOR)
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
Overige ProRail Contracten
63
Organisatie contractbeheersing Realisatie team
Projectmanager
Contract 1
Bouwmanager
Contractbeheersing
Team 1
11 april 2013
Contract tunnel
Rob de Weijze
Contractbeheersing
Team 2
Contract n
Bouwmanager
Contractbeheersing
Beheersing risico’s + raakvlakken
Team n
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
64
Monitoring & Sturing
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
65
Processchema • ON bepaalt het ontwerp en de uitvoerings-methode • ON heeft de aantoonplicht d.w.z. is verantwoordelijk om aantoonbaar te voldoen aan de eisen
Plan Ontwerp Aantonen
Realisatie Act
Aantonen
Do
• ProRail toetst risicogestuurd op ontwerp en de realisatie
Testen Aantonen
Check
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
66
Risico gestuurd toetsen
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
67
Stappen toetsprotocol ProRail
Eisen
Toetsbare risico’s
Project planning
Toetsplan
Uitvoeren toetsen
Toets resultaten
Ontwerp, werk-, keurings-, verificatieplannen CCL, etc.
Bevindingen
Beoordelen Beheersmaatregelen
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
68
Kritische aspecten t.b.v. toetsproces 1. Maatvoering / Ruimtebeslag (civiel + bovenbouw) 2. Electrische Voeding 3. SPOOR & BVL 4. Zwerfstromen & Aarding 5. Telecommunicatie 6. Besturing / Beveiliging Concept 7. Kabels & Leidingen 8. Water huishouding 9. Integriteit Civiele Constructies, Levensduur Geofysica 10. RAM 11. Systeem Veiligheid 12. Omgeving & Bereikbaarheid
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
69
Type toetsen (1) Voorbereidingsfase: • Acceptatie van documenten (uitvoering door: ProRail (met ondersteuning van backoffice / second opinion)
• Procucttoetsen (challenge) (uitvoering door: ProRail (met ondersteuning van backoffice / second opinion) en/of TIS etc
• Procestoetsen (audits) (uitvoering door: ProRail (met ondersteuning van backoffice)
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
70
Type toetsen (2) Realisatiefase: • Producttoetsen (uitvoering door: ProRail (met ondersteuning van backoffice / second opinon)
• Inspecties (uitvoering door: ProRail en TIS)
• Procestoetsen (audits) (uitvoering door: ProRail (met ondersteuning van backoffice / second opinion) en/of TIS
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
71
Toetsresultaten • Acceptatie / Geen Bezwaar
• Bezwaar [B] • Nader Aan Te Tonen [NATT] • Vastlegging in toetsblad • Vastlegging in database
Vastlegging in toetsblad Vastlegging in toetsblad en database
[B] en [NATT] hebben consequenties voor betaalbaarstelling 15 % slotbetaling werkpakketten en 85 % vooruitbetaling opvolgende werkpakketten
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
72
Realisatiefase Verdeling toetsactiviteiten (niet op schaal!)
Beoordeling (ontwerp) & Inspectie (uitvoering) TIS Verificatie (ontwerp) en Keuring (uitvoering) 1e & 2e lijn ON Risk Controle (CAR) Toetsen door of namens ProRail (DRB, CRUX) 11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
73
Type toetsen (3) Testen (voldoet het gerealiseerde aan de functionele eisen: • Ontwerp-, realisatietoetsen en testen (Risico gestuurde toetsing op 12 kritische aspecten)
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
74
Interactie: ProRail - ON
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
Interactie: ProRail - ON
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
Interactie: ProRail - ON
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
77
Interactie: ProRail - ON
Informeel
Formeel 11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
78
V&V (Verificatie & Validatie) • Bij afronding werkpakketten • In werking brengen van systemen
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
79
V&V definities (ISO) • Verificatie: • ‘Confirmatie middels objectieve bewijsvoering dat aan de specifieke Eisen is voldaan’ (Hebben we het product juist gemaakt?) • Validatie • ‘Confirmatie middels objectieve bewijsvoering dat voor de specifieke eis wordt voldaan aan het specifiek beoogde gebruik’ (Hebben we het juiste product gemaakt?)
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
80
Verificatie en Validatie, waarom? • Expliciet en aantoonbaar voldoen aan de klantbehoefte • Verwijderen van tekortkomingen gedurende de levenscyclus • Voorkomen van faalkosten in een zo vroeg mogelijk stadium • Verbeteren van de kwaliteit van het proces en het product • Verbeteren van de productiviteit • Sluiten van Deming cirkel: plan, do, check, action • Rechtmatig betaalbaar stellen werkpakketten 11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
81
V&V in de lifecycle Stakeholders: exploitatie, onderhoud
Stakeholders behoefte
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
82
Functionele systeem Stakeholders
NS Poort
Gm Delft
Stakeholders
Deflt, Vervoerders, ProRail, +
Samenwerkings Verband
BBT ??
Bovenbouw STRUKTON
DSM conditonering
Onderbouw Tractie Spoor DSM
Cofely
Telecom ATM
Station afbouw
1. Civiel
6. TIOR
GSMr ATM
??
Talis
Opdrachtnemers
VelopA
Akoesto
VisiOn ISP
Schindler
3. PSS
Station installaties
TTI-besturing SNL
CCL VMA
W&D
Siemens
1.1 TTI
Stadskantoorkelder
Stationshal
Stadskantoor BAM
11 april 2013
5. IOR
Dagelijkse leiding
Liftbeh. Trappen Tegels Fietsenstalling
STRUKTON
Lift inst Roltrappen Camera’s Infoplus OVCP
RWE
TVC
HTM
ProRail
Kone
OBS
DSM
83
11 april 2013 BBT
HTM
??
GSMr ATM
Bovenbouw
DSM
STRUKTON
Liftbeh. Trappen Tegels Fietsenstalling
DSM conditonering
Telecom ATM
NS Poort
Cofely
??
Gm Delft
VelopA
Samenwerkings Verband
Station afbouw
Deflt, Vervoerders, ProRail, +
1. Civiel
6. TIOR
5. IOR
3. PSS
Station installaties
TTI-besturing
1.1 TTI
Stakeholders
STRUKTON
Talis
Akoesto
VisiOn ISP
Schindler
Kone
Siemens
SNL
CCL
Stadskantoorkelder
Stationshal
Stadskantoor
OBS
VMA
W&D
BAM
Functionele systeem TVC
ProRail Onderbouw Tractie Spoor DSM
84
Functionele systeem etc.)
Electrische Voeding (capaciteit, etc.)
Spoor & beveiliging (capaciteit, integratie met civiel, etc.)
Zwerfstromen & Aarding (civiele systemen, belendingen, aarding irt EMC, 1500V integrale aarding en 25kV, etc.)
Telecomunnicatie
Molen, Kruisingen, etc.) RAM (Beschikbaarheid Tunnel icm TTI, Integrale Beschikbaarheid/Betrouwbaarheid, Tunnel/TTI onderhoudsplan, Integraal onderhoudsplanunnel, derden, etc.)
Systeem Veiligheid object en installaties (Nooduitgangen, Vluchtroutes, Veiligheidsconcept, etc.) Omgeving & Bereikbaarheid (Communicatie, Bestemmingsplan, Vekeer/Publiek Afhandeling, Vormgeving, Sociale Veiligheid, etc.)
Telecom ATM
Spoor integraal BBT
(Integraliteit Civiel Ontwerp, Zettingen, Stabiliteit Belendingen, Diepwanden, Overdruk agv drukgolf, Standzekerheid civiele objecten, Overgangconstructies,
Station afbouw
Integriteit Civiele Constructies, Levensduur Geofysica
Civiel
(waterdichtheid tunnel, vloeistof afvoer tunnels, vloeistof afvoer diepwanden, vloeistofkelders & pompen, etc.)
TTI-besturing
Water huishouding
TTI
(tunnel, derden, etc.)
IOR
Kabels & Leidingen
PSS
(systeem integratie, bedienbaarheid, etc.)
Station installaties
Besturing / Beveiliging
DSM conditonering
(integrale telecom, bereikbaarheid, etc.)
Stationshal
*Kritische interface aspecten aspecten
bepalen voor het grootste deel de integrale kwaliteit van het systeem. Dit is ook de basis waarop risicogestuurde producttoetsen / verificaties worden uitgevoerd
Risico’s Maatvoering / Ruimtebeslag (Integrale Maatvoering, PVR, Plaatsbepaling Systemen,
Verantwoordelijkheden V&V ProRail: Toont aan dat de contracteisen tezamen in lijn liggen met de klanteisen en dat het totale systeem voldoet aan de klanteisen.
Opdrachtnemer: Toont aan dat zijn werk voldoet aan alle contracteisen.
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
86
V&V controle proces Stakeholders
ProRail SZD
OG checkt risico gestuurd
OG checkt Risico gestuurd
OG checkt Risico gestuurd
ON 2 toont X vraagspec eisen aan
ON n toont N vraagspec eisen aan
Opdrachtnemers CCL toont 2800 vraagspec eisen aan
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
87
V&V controle proces Stakeholders
ProRail SZD
OG checkt risico gestuurd
OG checkt Risico gestuurd
OG checkt Risico gestuurd
ON 2 toont X vraagspec eisen aan
ON n toont N vraagspec eisen aan
Opdrachtnemers CCL toont 2800 vraagspec eisen aan
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
88
Samenhang
Ontwerpkeuzes
Wijzigingen
Risico’s
Eisen
Verificatie & Validatie
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
89
SE database - informatiebeheersing 1. Scope (eisen): a) Vastlegging: Klanteisen en systeemeisen Relaties tussen eisen Wijzigingen o stakeholders – project o project – opdrachtnemer b) Structureren: Systemen (SBS) Werkpakketten (WBS) 2. Verificatie & Validatie – expliciet voldoen aan: a) Klanteisen b) Contracteisen 3. Risico’s a) Integraal risico dossier b) Koppeling naar de eisen c) Risicogestuurd toetsen op Verificatie & Validatie 11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
90
SE database structuur VTW
V&V
Risico
Eis SBS
11 april 2013
WBS
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
91
V&V toetsen Dat zijn risicogestuurde toetsen op ontwerp- en uitvoeringsdocumenten van ON
Inmiddels zijn uitgevoerd op: Tekeningen; Berekeningen; DO’s; BOR en DOR (TTI); Werkplannen en Keuringsplanen etc; 11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
92
V&V toets en betalingscriteria Toetsing per werkpakket / deelsysteem / systeem:
In- / externe afwijkingen gesloten Bezwaren uit eerdere toetsingen opgelost NATT’s uit eerdere toetsingen opgelost EVR geaccepteerd zonder restpunten
Slotbetaling van 15 % wordt betaalbaar gesteld
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
93
Theorie en de praktijk
11 april 2013
94
Presen tatie Proces beheer sing realisat iefase Spoort unnel Delft
Actualiteit
11 april 2013
95
Station ondergronds
Ontwerp: Benthem Crouwel Architekten 11 april 2013
96
Waar doen we het voor? Ondergrondse perrons
Ontwerp: Benthem Crouwel Architecten 11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
97
Station + hal + stadskantoor
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
98
Waar doen we het voor? Ontwerp stadskantoor
Ontwerp: Mecanoo Architecten 11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
99
Waar doen we het voor? Ontwerp stationshal
Ontwerp: Mecanoo Architecten 11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
100
Vragen?
11 april 2013
Presentatie Procesbeheersing realisatiefase Spoortunnel Delft
101
Paneldebat ‘Procesbeheersing bij Tunnelbouw’ Panel: Fred Bouwmeester - Rijkswaterstaat André Loos – Provincie Noord-Holland Rob de Weijze - ProRail Maarten Janknegt – projectdirecteur CSWE Dennis Sommeijer – procesmanager CFE Thom Wildeboer – manager Heijmans Civiel, Grote Projecten
Stelling 1
Een goed proces is geen garantie voor een goed product.
Stelling 2
Het tunnelcontract mag dan wel integraal zijn, maar onze werkwijze is vooral nog monodisciplinair, dus gefragmenteerd. Fred Bouwmeester
Stelling 3
OG en ON dienen gezamenlijk de (verander)opgaven te specificeren. André Loos
Stelling 4
De huidige contractvorm (D&C + SE) voor grote werken, zoals ProRail die op de markt zet, is een goede werkvorm voor de procesbeheersing en onderlinge samenwerking tussen OG en ON. Rob de Weijze
Stelling 5
Het beoordelen van een Openstellingsvergunning van een tunnel (VBP) mag niet langer worden neergelegd bij een ‘willekeurige’ gemeente en veiligheidsregio. Andre Loos
Stelling 6
Standaarden ter aanzien van product en proces, dienen altijd door leveranciers te worden gemaakt.
Drankje in de bar en Buffetdiner in het restaurant