Welk vliegtuig om mee te beginnen- 2 Bart Doets heeft in het onderwerp “Welk vliegtuig om mee te beginnen” een mooi overzicht gegeven van de mogelijkheden binnen het modelvliegen. Het viel mij echter in dat een echte beginner dan nog steeds geen concrete informatie heeft over het toestel dat hij het best aan kan schaffen. Daarom probeer ik in een aantal voorbeelden duidelijk te maken waar een beginner aan moet denken als hij op een toestel uit gaat. Categorieën Modelvliegtuigen kun je op veel verschillende manieren indelen. Mogelijke indelingen zijn: Gemotoriseerd- ongemotoriseerd ook wel, Motorkist- zweefkist
Het ligt voor de hand dat een ongemotoriseerde kist altijd een zwever zal zijn. Binnen de categorie ongemotoriseerd/ zwever zijn ook nog vele categoriën. Er zijn bijvoorbeeld zweefvliegtuigen met een (elektro)motor. Deze wordt dan alleen gebruikt om op hoogte te komen en het hoofdzakelijke gebruik is 'zweven'.
Elektromotor aangedreven
De tegenwoordig gebruikte elektro-aandrijving doet niet meer onder voor een brandstofaandrijving. Verder zijn er clubs waar uitsluitend elektro gevlogen mag worden.
Brandstofmotor aangedreven
Steeds meer voor de liefhebbers of speciale doelen.
Zelfbouw of kant-en-klare koop
Hoewel je al jaren complete kisten kunt kopen is het nog maar relatief kort geleden dat je eerst moest bouwen alvorens je kon vliegen. De kant en klare koop heeft het modelvliegen voor een veel grotere groep mensen bereikbaar gemaakt. Er zijn ook veel tussenvormen die meer of minder kennis van de bouwer vergen.
Indeling op vliegervaring:
– Beginnerskist (een zgn. Trainer) – voor gevorderden – voor de cracks.
Speelgoed of serieus spul
Het speelgoed is vaak erg goedkoop (een paar tientjes) maar tevens erg klein en licht. De spanwijdte is vaak veel minder als een meter (zelfs tot 30-40 cm toe). Er wordt meestal een simpele zender bijgeleverd, die je dan alleen met dát model gebruiken kunt.
Schaalvliegtuigen of géén schaal
Een kist op schaal is vaak lastiger te vliegen. Vanwege de schaaleisen kunnen de vliegeigenschappen voor een modelvliegtuig (behoorlijk) verslechteren.
Gebruiksdoel
Bijvoorbeeld indoorvliegtuig, stuntkist, racers
Waar zitten de vleugels
Er zijn toestellen met de vleugels op de romp, met de vleugels midden in de romp en onder de romp. (Hoogdekker, middendekker en laagdekker). Hoogdekkers zijn over het algemeen stabieler, terwijl middendekkers door hun min of meer symetrische vorm vaak voor het betere stuntwerk gebruikt worden.
In bovenstaande indeling zijn natuurlijk vele mengvormen. Zo heb je elektrokisten geschikt voor beginners en elektrokisten geschikt voor de gevorderden, en kun je je voorstellen dat er binnen vliegtuigen die voor een specifiek doel gemaakt worden ook weer categorieën zijn. En dan heeft ieder merk binnen bovenstaande categorieën nog zijn eigen typen zodat het je als beginner al snel duizelt. Het doel van deze opsomming is dan ook je de mogelijkheid te geven al deze aanduidingen een beetje in perspectief te plaatsen.
Vliegtuig-eigenschappen die een beginner nodig heeft in zijn beginnerskist (Trainer) Het juist reageren op een vliegend modelvliegtuig moet een automatisme zijn. In een reflex moeten de sticks, zonder daarbij te hoeven nadenken, de juiste kant uit bewogen worden. Een beginner kan dat nog niet (goed). Rustige stabiele vlieger Daarom moet een beginnersvliegtuig ook vooral niet te snel zijn. Verder is een bepaalde eigen stabiliteit wel handig zodat niet constant gecorrigeerd hoeft te worden. Om dat te bereiken heeft een beginnerskist zijn vleugels in een kleine V-stelling staan. Plaats van de vleugel Door hun grotere stabiliteit is een hoogdekker beter geschikt voor een beginner. Gevoeligheid Het vliegtuig mag niet te fel reageren op een kleine roeruitslag. Grootte Het is goed een niet te klein vliegtuig te kiezen en een bepaalde minimale grootte aan te houden. Dat heeft twee redenen: Het toestel is beter zichtbaar als het onverhoopt wat verder weg raakt en het gedrag in de lucht is wat goedmoediger. Een Easystar heeft b.v. een spanwijdte van 136 cm. Ik zou in ieder geval niet veel kleiner gaan. Aantal kanalen, de bediening Over het aantal gewenste kanalen voor een beginner is veel discussie. Elk kanaal is een functie. Dus, hoogteroer is één, richtingsroer is twee, en motor (gas) is drie. Als vierde heb je nog de functie van rolroeren (ailerons). Je hebt minimaal drie kanalen nodig, hoogteroer, richtingsroer en motor (en bij een zwever zijn het er natuurlijk minimaal twee). Er zijn mensen die zeggen dat je met 3 kanalen (2 voor zwevers) het beste kunt beginnen. Het is overzichtelijker en je hoeft aan minder dingen tegelijk te denken. Anderen vinden weer dat je beter meteen met rolroeren kunt beginnen. Ik ben geneigd te denken dat 3 kanalen beter is om mee te beginnen. Overigens, een aantal trainers (b.v. de Bixler) kun je met drie kanalen vliegen (gas, hoogte en richting), al hebben deze óók rolroeren (ailerons). Alleen hoef je die in het begin gewoon niet te gebruiken. Als je wat verder bent en wat meer mogelijkheden zoekt kun je ze wel gaan gebruiken. Bouwmateriaal Hoewel een van hout gebouwd vliegtuig prachtig kan zijn is het kwetsbaarder en lastiger te repareren. Voor een beginner is houtbouw eigenlijk niet te repareren zodat deze daarom beter een vliegtuig van schuim (foam) kan kopen. Schuim is betrouwbaar en makkelijker te repareren. Aandrijving Voor een beginner is een elektro-aandrijving het makkelijkst. Het gaat allereerst om het leren vliegen en dat lukt met een elektromotor uitstekend. Natuurlijk is het wél mogelijk om met een brandstofkist te leren vliegen. Je hebt voor het afstellen van en het leren omgaan met een brandstofmotor wél meer begeleiding nodig en dat vindt je dan meestal op een club. Reserve-onderdelen Het is niet de vraag óf je stukken krijgt, maar wanneer. Het is dan handig als er reserveonderdelen verkrijgbaar zijn. Kijk bij aankoop of die informatie voorhanden is.
Voorbeelden van vliegtuigen met de gevraagde eigenschappen. De “Easystar-achtigen. De Easystar van Mulitplex is van oudsher de “trainer onder de trainers”. Nog steeds een uitstekend toestel voor een beginner, terwijl het ook nog lang leuk blijft voor de meer gevorderde vlieger. Omdat de propeller bovenop zit is deze minder kwetsbaar bij ongelukkige landingen. Verder is door de plaatsing midden op de romp de kans op verwondingen door een draaiende propeller wat kleiner. Een landingsgestel ontbreekt, de kist wordt bij het starten opgegooid en landt op zijn buik. Het grote voordeel hiervan is ook dat ongelijke grond of hoog gras geen probleem is. Het succes van deze kist werd gekopieerd door andere leveranciers. Er zijn daarom veel vliegtuigen die erg veel op de Easystar lijken. Enkele namen: – EZ Hawk van Dynam, http://www.dynam-rc.com/ – Bixler van Hobyking, www.hobbyking.com – Clouds Fly Glider/ AXN Floater Jet. (Iets kleiner dan Easystar) – Sky Surfer. (Grotere spanwijdte van 1,60 m) – Super Sky Surfer (Spanwijdte 2,40 m) – Easy Trainer FHX-1280 van FMS Door de plaats van de propeller op de romp wordt dit type toestel overigens ook veel gebruikt voor de plaatsing van een camera in de neus, die dan geen last heeft van de draaiende propeller. Er is waarschijnlijk geen toestel dat méér misbruikt wordt voor de gekste experimenten. De bovendekkers De bovendekkers lijken veel meer op de vliegtuigen die je in het echt ziet rondvliegen. Veel beginnende modelvliegers geven daarom aan dit type vliegtuig de voorkeur. Dit type heeft ook (vrijwel) altijd een landingsgestel. Nadeel hiervan is dat dat iets kwetsbaarder is en een vlakke ondergrond (tenminste vlak gras) vereist voor starten en landen. Het hiernaast afgebeelde toestel is de 'YouCanFly ' van Hype. De YouCanFly heeft een driepunts landingsgestel met bestuurbaar voorwiel. Dat is bij dit soort toestellen overigens duidelijk kwetsbaarder als een kist met twee wielen vóór en een staartwiel achter (een zgn. 'taildragger'). Je ziet dan ook wel dat zo'n bestuurbaar voorwiel na een defect door een te harde landing wordt vastgezet. Het toestel blijft dan op de grond nog redelijk bestuurbaar, maar scherpe bochten met taxiën zitten er dan niet meer in.
Andere voorbeelden van modellen in deze categorie: De Apprentice S van E-Flite Bijzonderheid: Is voorzien van technologie die het toestel een soort “automatische piloot” geeft. Of dat wenselijk is als je moet leren vliegen is nog maar de vraag. De “Paniek-functie” zou echter in staat moeten zijn je uit een benarde positie te halen De Funcub van Multiplex Dit is zo'n “taildragger”. Spanwijdte: 1,40m. Naar verhouding heeft dit toestel erg grote wielen, waardoor ook iets hoger gras geen probleem moet zijn. Nog een voorbeeld van een taildragger is de Minimag (geen foto). De spanwijdte ervan is aan de kleine kant (1,10 M)
Brandstof Toch ook een voorbeeld van een trainer met een brandstofmotor, de van oudsher bekende Calmato. Zoals eerder aangegeven is de omgang met een brandstofmotor voor een beginner lastiger zodat daarvoor begeleiding wenselijk is. De overeenkomst bij alle hierboven beschreven voorbeelden is dat ze een Vstelling in de vleugel hebben zitten en dat de spanwijdte rond de 1,40 á 1,50 m. zit. Packages Het is in het belang van fabrikanten dat iedereen tenminste het idee krijgt zo weg te kunnen vliegen met hun producten. Daarom worden er in vele vormen packages aangeboden waar alles in zit om te kunnen vliegen en de koper niet hoeft na te denken over allerlei configuraties. Zo worden er vliegtuigen aangeboden die helemaal vliegklaar zijn, inclusief zender en lader. Erg makkelijk, maar bedenk dan dat het voordeel óók meteen een groot nadeel kan zijn. Die bijgeleverde zender kan misschien alléén bij die ene kist gebruikt worden en de bijgeleverde lader is beperkt tot dat ene type accu. Handig dus om eens kennis te maken met deze hobby, maar als je daarná verder wilt loop je meteen tegen de beperkingen van deze package aan. Als je erg enthousiast bent dan is het beter om een goede losse zender te kopen en een lader waar je meerdere typen accuus mee kunt laden. Voor een zender voldoet een 6 a 7 kanaals exemplaar zeer waarschijnlijk vele jaren lang aan je behoeften. Je kunt dan nog steeds een compleet vliegtuig kopen waar je bijvoorbeeld alleen nog een voor
jouw zender geschikte ontvanger in moet plaatsen. Daarom zijn er ook packages van complete vliegtuigen, waar je nog wél een eigen zender en lader bij nodig hebt. Zelfs van één specifiek type vliegtuig kunnen verschillende packages aangeboden worden, in verschillende stadia van compleetheid. Daar worden ook verschillende benamingen voor gebruikt, maar deze zijn alles behalve standaard. Wat voorbeelden van gebruikte benamingen: Afkorting Betekenis Omschrijving ARF
Allmost Ready To Fly Bijna gereed om te vliegen. Meestal moet er nog het een en ander gemonteerd worden, zoals delen van de romp, servo's, motor, ontvanger en accu. Behalve de delen van de romp moet je dan alles nog apart aanschaffen. Voordeel: je kunt je eigen ideeën qua motorisering .e.d. er in kwijt. Nadeel: je moet kennis hebben van de verschillende configuratiemogelijkheden (of een goede kennis die dat heeft).
RTF
Ready to fly
Vliegtuig is compleet met alle elektronica en zender en je kan er zo mee vliegen
BNF
Bind 'n Fly
Alleen de meegeleverde ontvanger nog aan je zender koppelen. Het spreekt vanzelf dat deze dan qua merk en specificaties wel aan jouw zender te koppelen moet zijn.
RR
Receiver Ready
Klaar voor ontvanger. Toestel is volledig klaar met alles al geïnstalleerd. Alleen de ontvanger nog kopen en inbouwen.
Zoals gezegd zijn deze afkortingen niet standaard. Fabrikanten verzinnen er ooit weer een fancy afkorting bij, of de betekenis ervan is bij de ene fabrikant nét even anders. Controleer dus altijd de leveringsomvang! Wát wordt er meegeleverd en wat niet. Waar moet je zelf voor zorgen en wat is al gereed voor gebruik. Let er op dat meegeleverde componenten compatible zijn met je eigen spullen. Een meegeleverde ontvanger bijvoorbeeld kan nét van een ander merk zijn waardoor het niet samenwerkt met je zender en je er niets aan hebt. Als je zelf al een goede zender hebt dan is een meegeleverde zender overbodig. Flightsimulator Een flightsimulator kan een goed hulpmiddel zijn om te leren modelvliegen. Met name voor het inslijpen van de juiste reacties, waarbij je zonder nadenken de goede kant uit stuurt, is deze software nuttig. Er zijn een aantal zeer goede pakketten te koop (Realflight, Easyfly en Phoenix) en ook een enkel gratis pakket (RC-Deskpilot). Het is echter verstandig om eerst met behulp van een ervaren vlieger kennis te maken met de juiste technieken om b.v. een bocht te vliegen of het opstijgen/ landen te oefenen. Beginner Als beginner kun je dus in aanvang een package kopen die helemaal compleet is en waarmee je meteen kunt vliegen. Naar gelang je meer ervaring opdoet kun je meer zelf doen en koop je de daarbij behorende packages. Uiteindelijk vindt je het misschien wel leuk om een kist helemaal van een bouwpakket of zelfs van tekening te bouwen. En daarná? The sky is the limit! Kijk eens rond op het Modelbouwforum welke staaltjes van ontwerp- en bouwkunst hier te zien zijn. Dat maakt het nou juist ook een mooie hobby. In de volle breedte kun je vliegen, maar óók in de meest uitgebreide zin bouwen. Succes!
