Wegwijzer voor de vakwerkgroep Suggesties voor het optimaliseren van de vakgroepwerking met het vakinformatiedossier als rode draad voor TSO en BSO Timing
Onderwerpen Afspraken maken in functie van de leerplanrealisatie
Inhouden Horizontale samenhang: - parallelle lesgroepen: afspraken tussen de collega's om gelijktijdig te werken aan bepaalde onderwerpen of om ondersteunende vaardigheden op het gepaste moment te behandelen; overlappingen en hiaten wegwerken - afstemmen AV/TV/PV Verticale samenhang: - opbouw van groei/leerlijnen binnen de graad - opbouw van groei/leerlijnen graadoverstijgend - aantonen van relaties en verbanden tussen leerinhouden en vaardigheden van de opeenvolgende leerjaren of opeenvolgende modules -
basis- en uitbreidingsdoelstellingen (B/U) onderzoeken methodologie in de verschillende leerjaren vergelijking van jaarplan met handboeken / cursussen afspraken over de vorm van de jaarplannen afspraken over stageperioden, projecten e.d. …
1
Bronnen Aandachtspunten Ondersteuning Bronnen: - leerplan( www.vvkso.be) - jaarplan - leerboeken Aandachtspunten: - indien TV/PV door verschillende leraren wordt gegeven: zelfde lesonderwerpen op zelfde moment trachten te geven; afstemming TV/PV - afstemming AV op TV/PV (ook GIP) Ondersteuning: - vorming: een jaar- en vorderingsplan opstellen vertrekkende vanuit een leerplan - implementatie nieuwe leerplannen
Werken aan VOET/VOOD
-
-
initiatieven met het oog op het nastreven van de VOET/VOOD integratie VOET/VOOD in vakken (leerplandoelstellingen) realiseren van de VOET/VOOD via didactische wenken (werkvormen, …) realiseren van de VOET/VOOD via thema’s GOK mate van integratie van VOET/VOOD in de schoolorganisatie, de geïntegreerde proef, de studieuitstappen …
Bronnen: - leerplannen - vakoverschrijdend werken en leerplannen 1ste graad - document vakoverschrijdende eindtermen in de leerplannen van de 2de graad secundair onderwijs - document vakoverschrijdende eindtermen in de leerplannen van de derde graad TSO en BSO - document met kader om linken te leggen tussen de GOK-doelstellingen servicedocument VOET (zie instrumenten schooldoorlichting) - zie veel gestelde vragen VOET/VOOD bij de onderwijsinspectie Aandachtspunten: - neem contact op met de werkgroep VOET/VOOD op school Ondersteuning: - begeleiding van de vakwerkgroep bij de integratie en het uitwerken van VOET/VOOD
Infrastructuur
-
-
afspraken maken over vaklokalen, praktijklokalen, ICT-lokalen, mediatheek, videotheek, … veiligheids-, hygiëne- en milieuvoorschriften (van het vak) …
Bronnen: - inventaris van de infrastructuur op school - leerplan: minimale materiële vereisten Aandachtspunten: - raadpleeg de veiligheidsadviseur op school - TA/TAC raadplegen - ICT-coördinator raadplegen
2
- leerplan: minimale materiële vereisten - contacten bedrijfssectoren voor informatie i.f.v. de inrichting van vaklokalen en praktijklokalen Ondersteuning: - vragen m.b.t. veiligheid, preventie en welzijn: contacteer de veiligheidsadviseur
Leermiddelen
-
-
leerboek/werkboek/cursus met aandacht voor: didactische werkvormen educatieve software vergelijking minimale materiële vereisten vanuit het leerplan met materiaal op school aanwezig aankoop leermiddelen afspraken maken i.v.m. het gebruik van het didactisch materiaal materiële vereisten i.f.v. de veiligheids- en hygiënevoorschriften van het vak bibliotheek lesmateriaal ontwikkelen of uitwisselen toetsenbank aanleggen takenbank aanleggen …
Bronnen: - leerboek/werkboek/cursus/software - leerplan - inventaris van de leermiddelen op school - uitgeverijen/materiaalontwikkelaars - Provinciale Materialenbank (documentatie- en leermiddelencentrum) - didactische beurzen - educatieve software van het departement Onderwijs Aandachtspunten: - raadpleeg de veiligheidsadviseur op school - TA/TAC raadplegen - ICT-coördinator raadplegen - leerplan: minimale materiële vereisten - contacten bedrijfssectoren Ondersteuning: - checklist bij taaltips bij cursus- en lesmateriaal - taaltips algemeen - pedagogische ondersteuning bij het leerlingvriendelijk(er) maken van cursus- en lesmateriaal - pedagogische begeleiding i.v.m. leerling-actieve werkvormen
3
- vragen m.b.t. veiligheid, preventie en welzijn: contacteer de veiligheidsadviseur
Leerlingenbegeleiding
-
remediëren (inhaallessen, feedback van toetsen en examens, …) omgaan met verschillen (beginsituatie, taalachterstand) leren leren (studietips, planning, methode, …) studiekeuzebegeleiding (oriëntering, adviezen, …) strategieën i.v.m. gedragsproblemen, leerproblemen, psychosociale problemen, …
Bronnen: - leerplan - instrumenten GOK (bepalen beginsituatie) instructiefiches leren leren - instructiefiches sociale vaardigheden Aandachtspunten: - raadpleeg de klassentitularis; leerlingenbegeleiding; ‘groene leraren’; mentoren; klassenraad; GOKcoördinator; CLB … - raadpleeg de verantwoordelijke voor de huiswerkklas - leerlingvolgsysteem - leerlingen- en ouderparticipatie - raadpleeg de werkgroep VOET op school - snuffelstages; aansluiting basisonderwijs – 1e graad secundair onderwijs Ondersteuning: - pedagogische begeleiding, VSKO
Taalbeleid
-
taalbeleid van de school taalbeleid op het niveau van de klas en van de leerlingengroepen taalgebruik van de leerlingen instructietaal in AV/TV/PV …
4
Bronnen: - leerplan (taalbeleid) - servicedocument taalbeleid van de onderwijsinspectie Aandachtspunten: - raadpleeg het taalbeleid van de school/scholengemeenschap - GOK – schooleigen visie
Ondersteuning: - Taalbeleid
Leerlingenevaluatie
-
-
organisatie (dagelijks werk, examens, permanente evaluatie, …) kennis, inzicht, vaardigheden, toepassingen, attitudes evaluatienormen en –criteria (verhouding dagelijks werk/examens, verhouding kennis/inzicht/vaardigheden/toepassingen/attitud es …) remediëren: criteria
Bronnen: - leerplan (evaluatie) - SO 64: rubriek 8: evaluatie - documenten i.v.m. soorten toets –en examenvragen, tips, criteria … Aandachtspunten: - examenvragen nalezen en bespreken; tips doorgeven - andere vormen van evaluatie - werkmethode bepaalt vorm evaluatie - GIP - stage, mini ondernemingen … Ondersteuning: - documenten i.v.m. soorten toets –en examenvragen, tips, criteria … - pedagogische begeleiding bij het opzetten van een evaluatiebeleid
Leerlingenresultaten opvolgen
-
-
knelpunten (lage gemiddelden, aantal nietgeslaagden, discrepantie december/juni, …) bijsturingen van het onderwijsproces op grond van studie en interpretatie van de leerlingenresultaten opvolging afgestudeerden …
5
Bronnen: - SO 64: rubriek 8: evaluatie - schoolgebonden organisatie voor oud-leerlingen Aandachtspunten: - klassenraad - CLB - wijze van rapporteren als onderdeel van de leerlingenevaluatie (formulering)
Ondersteuning: - pedagogische begeleiding
Professionalisering
-
nascholingsbehoeften detecteren en signaleren een lijst met nascholingsinitiatieven beschikbaar houden vaknascholingen onderwijskundige (pedagogisch-didactische) nascholingen bedrijfsbezoeken en/of -stages coaching (inhoudelijk/vakdidactisch) internationalisering …
Bronnen: - nascholings- en begeleidingsaanbod (erkende nascholingsorganisaties, nascholingsplan van de school - vakverenigingen Aandachtspunten: - zorg voor infodoorstroming aan collega’s i.v.m. nascholingen - peil naar de behoeften i.v.m. nascholingen -doe suggesties voor de invulling van pedagogische studiedag(en) - input van de vakwerkgroep in het nascholingsplan van de school - zie ook functiebeschrijving leraren (rechten en plichten op het vlak van vorming en nascholing) Ondersteuning: - nascholingsplan -organisatie pedagogische studiedagen op vraag - deelname leerplancommissies - deelname werkgroepen ad hoc VSKO
Projecten/extra muros activiteiten
-
kortlopende of eenmalige projecten projecten van lange termijn of jaarlijkse projecten relatie van de projecten met de VOET/VOOD functioneel organiseren van pedagogischdidactische uitstappen en activiteiten passend binnen de doelstellingen van het leerplan in relatie met de VOET/VOOD
6
Bronnen: - leerplan - servicedocument VOET/VOOD van de onderwijsinspectie - brochures reisorganisaties - Klasse voor leraren - musea-aanbod, tentoonstellingen (zie websites
-
internationale projecten …
-
van de verschillende steden/gemeenten) beurzen studie uitstap seminarie, congres … Regionale Technologie Centra
Aandachtspunten: - stage (o.a. ook voor leraren) - raadpleeg de verantwoordelijke VOET/VOOD - thema’s GOK - taalbeleid - afstemming AV/TV/PV Ondersteuning: • geleide bezoeken op vraag • hulp van externe organisaties • pedagogische begeleiding Stage
…
plaatsing leerling-stagiaires stagedocumenten stageactiviteiten stage-evaluatie
Bronnen: - leerplan - een voorbeeld documentenstage - vakinfodossier van onderwijsinspectie - omzendbrief stage SO2002/09 - SIS (Stage Informatie Systeem) (http://www.stagedatabank.be) - onderwijsprojecten i.v.m. stage van de Dienst Beroepsopleiding (o.a. VIVES-COMITO) Aandachtspunten: - raadpleeg TA/graadcoördinator stage - stagebegeleider(s) - VOET/VOOD - GOK-thema D&O (doorstroming en oriëntering) - bedrijfsbezoeken
7
- raadpleeg de stagelijst(en) van de school Ondersteuning: • pedagogische begeleiding i.v.m. ‘Leidraad bij stage’ • werkpostfiche, Risico-analyse (RA)
Geïntegreerde proef (GIP)
…
thema bepalen afspraken verschillende vakken (proces)evaluatie zelfstandig werken
Bronnen: - leerplan Aandachtspunten: - organisatie - kennis, inzicht, vaardigheden, toepassingen, attitudes - afstemming AV op TV/PV - evaluatienormen en –criteria (verhouding kennis/inzicht/vaardigheden/toepassingen/attitudes, …) - raadpleeg TA/TAC Ondersteuning: - pedagogische begeleiding
Begeleiding en coachen van (nieuwe) leraren
…
mentor/peter/meter afspraken informatievergadering vademecum van de school team coachen
8
Bronnen: - vademecum van de school - functiebeschrijving leraren (vanaf 1 sept. 2004: taken en schoolgebonden opdrachten en rechten en plichten op het vlak van vorming en nascholing) - …
Aandachtspunten: - functioneringgesprek Ondersteuning: - pedagogische begeleiding - vorming GOK (coaching)
Doorlichting
-
-
-
-
informatiedossier: de verschillende bestanden om de doorlichting voor te bereiden instrumenten: de bestanden die de inspectie gebruikt om de veiligheid en de VOET/VOOD en het taalbeleid te controleren infovergadering: de infovergaderingen die worden georganiseerd voor de scholen die worden doorgelicht opvolging na doorlichting: de wijze waarop de opvolging van een doorlichting wordt voorbereid en uitgevoerd beoordeling doorlichting: de wijze waarop de school een doorlichting kan beoordelen via een enquête
Bronnen: - vakinformatiedossier van onderwijsinspectie - instrumenten van onderwijsinspectie - doorlichtingsverslagen - veelgestelde vragen i.v.m. doorlichting aan onderwijsinspectie Aandachtspunten: - bijzondere aandacht voor het stageproces (vanaf het leerplan t/m. het stageverslag) - horizontale/verticale vergelijking van de leerplannen:jaarplannen
Ondersteuning: - begeleiding na doorlichting: pedagogische begeleiding
Zelfevaluatie
-
-
evalueren van concrete activiteiten evalueren van concrete activiteiten n.a.v. specifieke problemen met de bedoeling ze aan te pakken evaluatie van de globale vakgroepwerking zelfevaluatie als instrument van kwaliteitszorg stappenplan zelfevaluatie:
9
Bronnen: - zelfevaluatie: ond.vlaanderen.be - IZES: (Instrument voor zelfevaluatie van scholen): geautomatiseerde vragenlijst, die de meeste aspecten uit het procesluik van het CIPOmodel van Scheerens (Universiteit Twente) omvat
startsituatie taken bij zelfevaluatie: wie doet wat? voorbereiding van de zelfevaluatie-actie: beslissingen over doel, wat en wie, beschikbare middelen, wanneer en hoe informatie, met welke frequentie zelfevaluatie-actie: verzamelen van gegevens en rapportering bespreking van resultaten en actieplan
Thema’s vakgroepwerking VOEDING – HOTEL Evaluatie - evalueren van kennis, vaardigheden en attitudes - proces- en productevaluatie - stage - permanente evaluatie - zelfevaluatie - kwaliteitsvolle toetsen en vragen - kennis, vaardigheden en attitudes Begeleid zelfstandig leren Cursus - algemeen Geïntegreerde proef - organisatie - opdrachten - vakoverschrijdend werken - ...
10
Aandachtspunten: - bepaal thema’s en doelstellingen van de zelfevaluatie Ondersteuning: - Begeleiding bij (het opstarten van) een evaluatiebeleid: pedagogische begeleiding
HACCP
Het jaarplan - als werkdocument - als schoolagenda - als vorderingsplan - leerlijnen -
Leerplannen - implementatie leerplannen - BSO – TSO benadering - beginsituatie - leerplandoelstellingen, leerinhouden - competentieontwikkelend leren - pedagogische wenken - ... Minimale materiële vereisten Rapporteren - rapport - ... Remediëren - verschillende vormen - criteria - leerlingenbegeleiding - ... Stage - vormen
11
-
organisatie stageactiviteiten evaluatie opdrachten begeleiden stageverslag plaatsen ...
Uitwisseling - documentatie - cursus - stage - geïntegreerde proef - projectwerking - themawerking - studiereizen - studie-uitstappen - onder technische adviseurs - onder technisch adviseur coördinatoren - leraren TV en PV - internationale (samen)werking - integratie van cultuur - ... Vakgroepen - horizontaal – verticaal - parallel - TV & PV - vakoverschrijdend - ...
12
Vakoverschrijdende eindtermen (VOET) Vormingsactiviteiten - innovaties - DPB - bedrijfswereld - ... Doorlichting - vakinformatiedossier - opvolging Procesbegeleiding Patrick Ameye
13
