Preventie: U als ondernemer
Wees geïnformeerd De dagelijkse praktijk van uw bedrijf slurpt vermoedelijk het gros van uw aandacht en inspanning op. Toch is het goed om af en toe wat afstand te nemen van de hectiek van de dag. Om eens wat langer stil te staan bij uw bedrijf en uw toekomstplannen. Wat is de invloed van de economische crisis bijvoorbeeld? En wat betekent de maatschappelijke discussie over megastallen voor mijn bedrijfsvoering in de toekomst. En vergeet vooral de veranderende consument niet met haar maatschappelijke betrokkenheid en veranderend eetpatroon. Antwoorden op die vragen komen soms eerder bij meer afstand nemen van de waan van de dag. En horen bij een gezonde bedrijfsvoering en modern ondernemerschap.
In tien stappen naar ondernemerschap U heeft het Gouden Idee om de crisis en schommelende prijzen het hoofd te bieden: het opstarten van een zorgboerderij of misschien wel het aanschaffen van een biovergister. Maar wat dan? Hoe vertaalt u dit naar een bedrijfsplan waarmee u makkelijk inzicht krijgt in de opbrengsten en (ondernemers) risico’s en beter voorbereid bent op het gesprek met uw bank? Het is verstandig om dit gestructureerd aan te pakken, dit geldt trouwens niet alleen voor startende ondernemers. Ook als uw bedrijf al langer bestaat kunt u bijvoorbeeld eens kijken naar “De Businessbox”. Er zijn meer internetsites met voorbeelden, maar de boodschap is eigenlijk altijd identiek: doe het stap voor stap. De Business Box kent de volgende onderdelen: 1. De ondernemer 2. Je gouden idee 3. De onderneming 4. De markt 5. Je product 6. Product-markt combinatie 7. Promotie 8. Interne organisatie 9. Financiën 10. Samenvatting Zo leest u dat u uw gouden idee in minder dan tien regels moet kunnen beschrijven. Heeft u meer dan tien regels nodig, kijk dan nog eens goed of het idee wel helder genoeg is. Via “Patent Searching” kunt u kijken of het idee al geclaimd is. Heeft u geld van de bank nodig, dan is een helder overzicht van
uw plannen een must. Banken zijn vaak wat terug houdend, omdat ze geen grote risico’s willen lopen. Vaak willen ze dat je als ondernemer minstens evenveel risico loopt. Met andere woorden: zonder eigen geld is het bijna niet mogelijk een krediet te krijgen. Wat voor de bank in het kader van de financiering belangrijk is, is dat een onderneming solvabel is. Een goed ondernemingsplan laat aan een financier op een heldere manier zien wat je visie is en ook welke risico’s je zelf bereid bent om te lopen. www.businessbox.nl
De Kansenscanner Kansen liggen er voor de boer ook in verbreding van activiteiten die net even buiten de landbouw liggen. Met de kansenscanner kunt u bepalen of uitbreiding een interessante optie is. Tot de multifunctionele landbouw behoren agrarische bedrijven die naast hun veehouderij-, akkerof tuinbouwbedrijf andere activiteiten uitoefenen, gekoppeld aan het primaire landbouwbedrijf. Denk aan een bed&breakfast, zorgboerderij, huisjes verhuur of kaaswinkel. De Universiteit Wageningen heeft een zogenaamde Kansenscanner ontwikkeld waarmee u stapsgewijs kunt nadenken over multi functionele landbouw. Of het bij u past en waar uw eventuele interesses liggen. De Kansenscanner leidt u in tien stappen naar een multifunctioneel bedrijf. De scanner bestaat uit vier samenhangende onderdelen:
Alternatieve financiering is een lening die door iemand anders dan een bank wordt verstrekt. Er zijn verschillende vormen van alternatieve financiering: Pachten, huren, grondbanken of landschapsfondsen Via een landschapsfonds kunnen ondernemers soms ook goedkoper gronden pachten en een vergoeding krijgen voor geleverde diensten op het gebied van natuurbeheer of landschapsonderhoud. Uiteraard stelt een verpachter of landschapsfonds voorwaarden aan het gebruik van de grond.
Eerste oriëntatietest: deze geeft op een eenvoudige manier inzicht in de mogelijkheden. Belangrijkste vraag hierbij is of u het leuk vindt om met mensen te werken. Ondernemersscan: met deze scan kunt u onderzoeken of u de benodigde kwaliteiten beschikt voor de verschillende vormen van multifunctionele landbouw. Bedrijfsscan: deze scan biedt inzicht in de mate waarin uw bedrijf geschikt is voor uw plannen. Omgevingsscan: met behulp van deze scan kunt u kijken of uw omgeving geschikt is voor uw plannen.
Vragen die aan de orde komen zijn bijvoorbeeld: hoe zit het met de bereikbaarheid van uw bedrijf, in welke mate bent u bereid de bedrijfsvoering aan te passen, ligt uw bedrijf in een gebied dat aantrek kelijk is voor recreanten etc. Belangrijk onderdeel van de scan is wat de wettelijke gevolgen zijn. Meer hierover op de site: www.multifunctionelelandbouw.nl
De crisis te lijf De banken hebben misschien weinig geld om uit te lenen. Maar er zijn voldoende alternatieven, zo blijkt uit een brochure die te vinden is op www. multifunctionelelandbouw.nl. Kijk verder dan goedwillende familie.
Burgers Multifunctionele ondernemers hebben vaak trouwe klanten en een band met burgers. Zulke betrokken burgers zijn meer en meer bereid te investeren in of zelfs te schenken aan ‘hun’ boerderij. Denk aan acties als ‘adopteer een appelboom’, maar ook leningen van substantiële bedragen voor grond en gebouwen komen voor. Steeds meer consumenten hechten aan maatschappelijk verantwoord ondernemen en het is zinvol om daar als producent op in te spelen. Fondsen en sponsors Multifunctionele bedrijven leveren een bijdrage aan een maatschappelijke doel, zoals natuurbeheer of zorgverlening aan ouderen. Zo’n maatschappelijke bijdrage kan in aanmerking komen voor een gift of lening van een fonds. Ook bedrijven willen een concrete zaak als een tillift voor gehandicapten op een zorgboerderij nog wel eens sponsoren. Boeken over dit onderwerp kunnen u verder helpen. Vermogende partners Sommige ondernemers zetten hun multifunctionele bedrijf op met een vermogende partner die investeert. Denk bijvoorbeeld aan een zorginstelling die de verblijfsruimte op een zorgboerderij financiert. Of een particuliere kinderopvang uit de stad die investeert in ruimten voor Buiten Schoolse Opvang (BSO) op het platteland. Landgoederen Het opstarten van een nieuw landgoed kan kapitaal vrijmaken dat ‘vastzit’ in agrarische grond. Een nieuw landgoed betekent een verandering van landbouwbedrijf naar landgoed, waarbij de boer een gedeelte van de landbouwgrond omzet in natuur en hiervoor compensatie kan ontvangen. Ook mag de boer een landhuis bouwen; de bouwrechten leveren kapitaal op als u die verkoopt.
Subsidie Multifunctionele bedrijven kunnen in aanmerking komen voor subsidies, maar de praktische mogelijkheden zijn voor elke ondernemer anders. Denk eraan dat subsidies vaak alleen voor bepaalde gebieden gelden, dat u moet samenwerken met anderen en dat u vernieuwend moet zijn.
Boerin steeds hoger opgeleid De feiten op een rij: 1. In Nederland waren in 2010 ruim 72.000 landen tuinbouwbedrijven. 2. Van de agrarische bedrijfshoofden had tien procent een hogere beroepsopleiding of een universitaire studie afgerond. 3. Het aantal vrouwen dat een hogere opleiding heeft afgerond steeg in 2010 tot negentien procent. 4. Van de mannen had bijna acht procent in 2005 een opleinding in het hoger onderwijs afgerond. Dit is vijf jaar later bijna tien procent. 5. Bij 77 procent van de mannen en bij 24 procent van de vrouwen was de hoogst genoten opleiding agrarisch gericht.
Toekomst boer niet bepaald door grootte stal ‘Boeren, burgers, overheden en maatschappelijke organisaties willen dat de veehouderij verandert. De overheid moet nu de doelen en het tijdspad gaan bepalen om dat te bereiken.’ Daarbij moeten achterblijvers hard worden aangepakt. Overheid en boerenorganisaties hadden te lang begrip voor die collega’s die de vooruitgang van de sector ver tragen, stelt oud minister Alders in zijn rapport over de toekomst van de veehouderij. De grootte van de stal is niet bepalend voor de ontwikkeling van een bedrijf. Dat blijkt uit de resultaten van de maatschappelijke dialoog over schaalgrootte en toekomst van de veehouderij in Nederland onder leiding van oud minister Hans Alders. Belangrijker zijn dierwelzijn, milieu, inpassing in het landschap, risico voor volksgezondheid en vakbekwaamheid van de veehouder. Impliciet betekent dat, dat de boer niet langer achterover kan leunen en zien wat er op hem afkomt. Hij/zij zal actief op zoek moeten naar wat die veranderingen voor de individuele boer
een teleurstellend antwoord voor u in haar boek Het ondernemersgen, heb jij het ook in je? Het O-gen bestaat niet en zal vermoedelijk ook nooit gevonden worden. Toch zijn er wel onderliggende genen actief en is ondernemerschap ook te ontwikkelen. De ‘paplepel’ speelt toch wel een heel grote rol in ondernemerschap zo leren we uit Het Ondernemers gen. Uit zowel literatuurstudie als de mensen die Dijkhuizen voor dit boek heeft geïnterviewd, blijkt dat succesvolle ondernemers vrijwel allemaal opgegroeid zijn in een ondernemersgezin. Hoewel hét O-gen dus niet bestaat, heeft de auteur toch twaalf genen gedetermineerd die ervoor zorgen dat iemand meer of minder geschikt is voor het ondernemerschap.
beteken. De boer zal zich constant moeten scholen om “bij te blijven”. Milieu, wetgeving en welzijn zijn fundamenteel anders dan een decennium geleden. Of de boer nu wil of niet, hij zal zich moeten aanpassen aan de eisen van de burger. Een megastal kan bedrijfseconomisch wel wenselijk zijn, als er Occupy-tenten op uw erf verschijnen, heb je toch een serieus probleem. EL&I-staatssecretaris Henk Bleker neemt de resultaten van het rapport mee in zijn visie op de toekomst van de veehouderij in Nederland die dit jaar uitkomt. De boer kan daarop voorsorteren door niet af te wachten, maar zich actief te scholen en zijn “vak” up to date houden. Voor velen zal het even geleden zijn dat ze van de landbouwschool gekomen zijn, als die al doorlopen is. Boeren is anno 2011/2012 een “vak” en vergt dito bijscholing.
Een gek met een gek idee? Wordt u ook geregeerd door de waan van de dag? Lees eens een (management)boek. Soms wordt u erdoor op andere ideeën gebracht. Heeft u eigen lijk wel het echte ondernemersgen? Zit-ie in je frontale cortex, je temporale cortex, je partiële cortex of toch in je cerebellum? Waar zit dat ondernemersgen nu? Josette Dijkhuizen heeft
De twaalf zijn: 1. communicatie vermogen 2. creativiteit 3. doorzettingsvermogen 4. durf 5. flexibiliteit 6. leiderschapsoriëntatie 7. marktgerichtheid 8. organisatievermogen 9. prestatiegerichtheid 10. strategisch inzicht 11. visie 12. zelfreflectie.
Vinkt u even mee af? Hoeveel van deze twaalf heeft u er? Misschien had de auteur bescheidenheid en eenvoud als gen aan toe moeten voegen. Althans, uitspraken van de gesproken succesvolle ondernemers wijzen erop dat een bijdrage leveren aan de maatschappij een groter doel is dan snel geld maken. Zo zegt Peter Swinkels (Bavaria): ‘Een goede ondernemer is nog steeds lid van de harmonie.’ En voor Jan Zeeman is een ondernemer alleen maar ‘een gek met een gek idee’. Ondernemer Chris Kepser stelt dat hij ‘gelukkig niet al te veel geleerd heeft, anders zou ik te veel nadenken’. Zwakke O-genen blijken te ontwikkelen te zijn, alleen moet het gros van het DNA toch wel een zekere mate van ondernemersgeschiktheid bevatten.
Twee kapiteins op één schip? Dat eindeloos SMS-en. Twitter, Facebook... Snapt u uw zoon of dochter nog? Terwijl de kans groot is dat hij of zij straks uw bedrijf over gaat nemen. Nieuwe media zijn misschien eng en bedreigend, maar bieden ook kansen. De jeugd snapt dat, maar moet ook accepteren dat ervaring van de oudere generatie een groot goed is.
Elke vijftien jaar staat er een nieuwe generatie op. • De vooroorlogse generatie geboren tussen 1910-1930 Gingen tijdens de economische crisis en WO II aan het werk. Typische wederopbouwers; harde werkers, niet gewend aan weelde. • De stille generatie geboren tussen 1930-1940 Gingen werken direct na de wederopbouw. Zoekers na tijden van ellende. • De protestgeneratie geboren tussen 1940-1955 Na jaren van weelde wilde deze generatie in jaren ’50 en ’60 breken met de heersende moraal. Oproerkraaiers.
En elke generatie botst met de vorige. Zo is het ook niet zo gek dat het poldermodel ten einde is. De generatie van Kok en Lubbers botst met die van Rutte, Balkenende, Bos, Pechtold en Plasterk. Net zoals de Woodstock-generatie botste met de behoudende vooroorlogse generatie. Elke generatie staat te trappelen om de macht over te nemen. Misschien ook wel in uw bedrijf. Probleem is dat generaties elkaar te weinig gunnen. De jongeren willen te snel, de ouderen vinden dat van de nieuwkomers maar niks. De truc is om beter elkaars krachten te benutten. De oudere genera tie kan meeliften op de digitale wereld waarin kinderen zijn opgevoed. Denk aan de e-business mogelijkheden die dat biedt. De jongere generatie op haar beurt zo moeten leren van de ervaring van ouderen. Wat risico’s zijn bijvoorbeeld. Ondernemers die erin slagen zo oud en nieuw te verbinden, zijn de winnaars van morgen. Elke generatie heeft een kracht, terwijl nu nog veelal de zwakte ervan wordt benadrukt. Vraag: botst u ook met andere generaties?
• De verloren generatie geboren tussen 1955-1970 Kwam in de werkbare jaren klem te zitten tussen de economische stagnatie en jeugdwerkloosheid begin jaren tachtig. Periode van weinig grote veranderingen. • De pragmatische generatie geboren tussen 1970-1985 De nuchtere jaren negentig. Kritisch realistisch, open en eerlijk, wil resultaten boeken. • De screenagers, generatie X, Z, Einstein… geboren tussen 1995-2000 Geboren in het digitale tijdperk met ongekende mogelijkheden. Zijn authentiek, zijn wars van oude grenzen, willen constant veranderen en zijn nieuwsgierig.
