Watertoets: gesel of zegen?
Peter DE SMEDT Advocaat LDR Gent Centrum voor Milieu- en Energierecht U.Gent
INHOUD • Juridische mijlpalen • Toepassingsgebied en inhoud ― — — — — —
Wat houdt de watertoets in? Wanneer wordt de watertoets uitgevoerd? Waar geldt de watertoets? Wat wordt getoetst? Wie voert de watertoets uit? Hoe wordt de watertoets uitgevoerd?
• Slotbeschouwingen
JURIDISCHE MIJLPALEN – Decreet Integraal Waterbeleid 18 juli 2003
(art. 8 DIWB,
inwerkingtreding 24 november 2003)
– Wateroetsbesluit 20 juli 2006 • Richtlijnen voor de vergunningverlener en adviesverleners (beslisbomen, 7 watertoetskaarten)
• Aanwijzingsregels adviesverleners
– Reparatiedecreet 25 mei 2007 • Afbakening toepassingsgebied • Adviesplicht
– Reparatiebesluit 14 oktober 2011
(inwerkingtreding 1 maart
2012)
• Vereenvoudiging (één richtlijn in BVR, één (geactualiseerde kaart met overstromingsgevoelige gebieden) • Uitbreiden toepassingsgebied (positieve lijst)
TOEPASSINGSGEBIED EN INHOUD • Wat houdt de watertoets in? – Instrument van externe integratie : doorwerken van doelstellingen DIWB in andere beleidsdomeinen (vooral, maar niet uitsluitend RO, zie ook art. 4.3.1., §1, 4° VCRO) – Doel: voorkomen van schadelijke effecten aan watersysteem in vroeg stadium van de besluitvorming Maar: • Enkel schade veroorzaakt door nieuwe plannen of projecten, niet remediëren bestaande toestand (“causaliteitsregel”)
• Materieel toepassingsgebied? ‒ Gesloten lijst van planvormen en vergunningen •
Positieve lijst ‒ Decretale minimumlijst (Decr. 2007) ‒ Facultatieve uitbreiding (BVR 2011, bijlage 2)
•
Negatieve lijst (BVR): nog niet vastgesteld, maar wel ‘toets van het gezond verstand’
‒ Stedenbouwkundig en planologisch attest
Plannen
Vergunningen
Minimumlijst
Minimumlijst
• • • •
• •
de RUPs en plannen van aanleg; de ruilverkavelingsplannen; de landinrichtingsplannen; de plannen en programma's art. 27, § 2, 7° DIWB (investeringsprogramma’s + technische plannen openbare riolering en WZI); de waterhuishoudingsplannen Polders en Wateringen; de natuurrichtplannen.
Positieve uitbreidingslijst • • • • • •
beheerplannen natuurreservaten; Bosbeheerplannen; bijzondere oppervlaktedelfstoffenplannen; een projectrapport natuurinrichting en een projectuitvoeringsplan natuurinrichting; een herwaarderingsplan beschermd stads- of dorpsgezicht; beheersplan beschermd landschap of erfgoedlandschap
• • •
• •
•
de stedenbouwkundige vergunning; de verkavelingsvergunning; de milieuvergunning, althans “voor zover als relevant”, gelet op het voorwerp van de vergunningsaanvraag; de vergunning voor een watervang; de machtiging voor het uitvoeren van buitengewone werken van verbetering aan de onbevaarbare waterlopen; de natuurvergunning.
Positieve uitbreidingslijst • • • • •
conformiteitattest bodemsaneringsproject en risicobeheersplan de machtigingen ecologische bosfunctie en bosreservaten (waterhuishoudkundig) de ontheffing verbod VEN (art. 25 Decr. Natuurbehoud ) de afwijking verbod natuurreservaat (art. 56 Decr. Natuurbehoud) de toestemming voor werken of handelingen in beschermde landschappen
• Doorschuifoperaties toegelaten? – plannen -> vergunningen : neen • Evolutie in de rechtspraak? RvS, Nr. 214.211, 28 juni 2011, Casier
– verkavelingsvergunningen -> stedenbouwkundige vergunningen : neen – let wel : cascaderegel (art. 8, §5 DIWB) Plan: WT
Vergunning : geen WT nodig
Verkavelingsvergunning: WT
Stedenbouwkundige vergunning: geen WT nodig
• Waar geldt de watertoets? – Open territoriaal toepassingsgebied – Horizontale maatregel: geen planologische clausule • Niet beperkt tot overstromingsgevoelige gebieden • Ook bouwverbod of –beperkingen in zone-eigen gebieden
• Wat wordt getoetst? – “schadelijke effecten” (art. 3, §2, 17° DIWB) • brede scope: oppervlaktewater, grondwater, watergebonden natuur • Niet enkel overstromingsproblemen en wateroverlastgevallen
Schadedrempel: “betekenisvol”
Voorzorgsbeginsel (art. 6,4° DIWB) Richtlijnen voor vaststellen schadelijke effecten: MB op voordracht CIW
• Wie voert de watertoets uit? – Vergunningverlenende of planvaststellende overheid, geïntegreerd in bestaande procedures – Geen verplichting voor de bouwheer of ontwerper! RvS, Nr. 208.036, 11 oktober 2010, De Preter
• Behalve : – Sommige gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen – Aanvraagformulier milieuvergunning (Bijlage 4, Vlarem I)
– MER-plichtige projecten (art. 8, §4 DIWB) – Op vrijwillige basis • Mogelijkheid tot pre-advies • Projectvergadering (art. 5.3.2. VCRO)
• Let wel: de overheid behoudt eindoordeel!
- Gevolgen • WT maakt geen deel uit van aanvraag of voorbereidende procedure
• Hoe wordt de watertoets uitgevoerd? – Trapsgewijze benadering : drietrapsraket • Voortoets (“toets van het gezond verstand”):zijn er schadelijke effecten (SE) te verwachten? • Zo ja: kunnen SE worden vermeden/beperkt/hersteld door het opleggen van voorwaarden – Moeten voldoende concreet zijn • Zo neen: weigering van de vergunning/goedkeuring plan
– Verscherpte watertoets : viertrapsraket • SE aan kwantitatieve grondwatertoestand • SE beoordeeld in samenhang met andere plannen/projecten (combinatiebepaling) • Indien SE: heeft het plan/project een groot maatschappelijk belang?
– Beperkte watertoets : stedenbouwkundig en planologisch attest (“in de mate van het mogelijke”)
SLOTBESCHOUWINGEN •
Opnieuw grote belangstelling door overstromingen november 2010
•
Evaluatie bij gebruikers: de watertoets scoort goed
•
Watertoets versterken door: – (Betere) handhaving van de voorwaarden – Evaluatie vrijstellingen en meldingsystemen – Flankerende maatregelen (toekomst?): • Informatieplicht in overstromingsgevoelige gebieden
• Nadeelscompensatie (vergoedingssysteem bij bouw- en exploitatieverbod) • Planologische ruil • Erfdienstbaarheid van openbaar nut
