Watersafari in Malawi, het warme hart van Afrika OLIFANT AAN STUURBOORD NIJLPAARD AAN BAKBOORD

Watersafari in Malawi, het warme hart van Afrika OLIFANT AAN STUURBOORD NIJLPAARD AAN BAKBOORD TEKST & FOTOGRAFIE JO FRANSEN

GRANDE

29

EEN SAFARI LANGS DE RIVIEREN EN HET MEER VAN MALAWI TOONT EEN ONVERWACHTE KANT VAN AFRIKA. HOEZO, KANO’S EN NIJLPAARDEN GAAN NIET SAMEN? DAT IS ALLE MAAL EEN KWESTIE VAN GEWOONTE.

Tegen de steile kraterwanden maken de huizen, terrassen en irrigatiekanalen van Valle Gran Rey de meest vruchtbare en imposante vallei van La Gomera. Dicht bij het beeld dat de oude nulmeridiaan op El Hierro aangeeft, staat de Faro de Orchilla op de meest westelijke punt van Spanje.

Enkele honderden meters onder mij trekt een kudde olifanten tussen de baobabs van de savanne. Met hun takken als wortels maken de vele apenbroodbomen, gezien vanuit de lucht, hun bijnaam onderstebovenboom meer dan waar. Ruim een uur vlogen we over Lake Malawi, meer dan vijfhonderd kilometer lang en een vijfde van de oppervlakte van Malawi, dat op de oostelijke en zuidwestelijke oever van het meer ligt. Diep in het zuiden landt de tweepropeller op de airstrip van Liwonde National Park, terwijl schimmen wegschieten in het struikgewas.

Zwemmen met nijlpaarden Het nationale park van Liwonde ligt langs de oevers van de Shire-rivier, die iets verder zuidwaarts, net over de grens in buurland Zimbabwe, samenvloeit met de Zambezi. Sinds president Mugabe een hoogst eigenzinnige koers vaart, laten toeristen het befaamde Mana Pools National Park, ooit een parel aan de safarikroon van Zimbabwe, links liggen. Jaren geleden roeide ik op de Zambezi ooit voor mijn leven, toen een Zimbabwaans nijlpaard oordeelde dat hij dringend die vervelende kano uit zijn territorium moest wegjagen. Meneer nijlpaard moest het geen twee keer zeggen. “Mvuu betekent nijlpaard in het lokale dialect”, verwelkomt

Richard. “Pas in 1973 werd dit gebied een nationaal park.” Stroomafwaarts ligt laaggelegen grasland dat bij hoog water overstroomt tot moeras. Stroomopwaarts, en verder van de rivier, domineert droog acacia- en mopanebos. De landschappelijke variatie zorgt voor een grote soortenrijkdom. Met een record van 266 vogelsoorten gespot op één dag is Mvuu een paradijs voor vogelaars. Voor zonsondergang zien we antilopen, enkele zeer schuchtere koedoes en een nerveuze olifant die wild trompetterend chargeert. Op een strategische plek – met zicht op de rivier – drinken we ons aperitief, terwijl een rode zon snel achter de baobabs verdwijnt. Als ik terug in de lodge voor het slapengaan met mijn zaklantaarn over de lagune schijn, weerkaatsen in het zwarte niets tientallen krokodillenogen. De dag afsluiten doe ik in onverwachte schoonheid, wanneer ik een zittende uil in mijn lichtbundel vang.

Wij zijn niet bang voor olifanten Vroeg in de ochtend vliegen vier bonte ijsvogels gillend langs de ontbijttafel. De nijlpaarden, die de hele nacht waanzinnig knorrend lagen te lachen, zwijgen eindelijk. De visarend zit op zijn vertrouwde stek. Een wimpelnachtzwaluw, die met zijn uitzonderlijk lange staart lijkt op een rondfladderende sluier, beseft nog niet dat de nacht voorbij is. Gids Richard is

DE SAFARI TE WATER IS UNIEK. DE MEESTE DIEREN DOEN ALSOF ZE ONS NIET ZIEN, ANDERE SLURVEN VERDWIJNEN HAASTIG IN HET GROEN EN SLECHTS AF EN TOE MAAKT EEN OLIFANT ZICH DRUK. Richard mij in Mvuu Lodge, de enige lodge in het nationale park. “Maar onze nijlpaarden blijven rustig, je kunt ze dicht benaderen.” De exclusieve lodge telt maar vijf ruime tenten – in Hemingway-stijl – elk op hun eigen terras, als een paalwoning in canvas onder een rieten dak. De lodge ligt hoog op de oever langs een rivierarm die uitmondt in de brede Shire. Een weids panorama kijkt uit over de lagune en de rivier, een boeiend spektakel van wild dat komt en gaat. In de modder langs het water zonnen enkele meterslange krokodillen, met hun muil een beetje open, haast grinnikend. Waterbokken en impala’s – altijd op hun hoede – komen drinken. Op een tak tuurt een visarend met een hagelwitte bek onverstoord naar prooi. Af en toe beantwoordt hij de roep van een verre soortgenoot met een schrille schreeuw. Dan, vliegensvlug, valt hij als een steen van zijn tak en scheert met zijn klauwen een vis uit de rivier.

Uiltje vangen De eerste game drive is meteen een ‘sundowner’, een safari bij zonsondergang én met een drankje midden in de wildernis. Zodra we wegrijden van de weelderige oevers, verandert het landschap in een droge savanne van hoge bomen, zonder noemenswaardige ondergroei. “In dit gebied rond het kamp verdween het rivierbos van kleinere bomen, lianen en struikgewas door toedoen van vissers, olifanten of vuur”, verklaart 32

GRANDE

euforisch: de vogel is sowieso erg zeldzaam, en overdag deze nachtzwaluw zien blijkt hoogst uitzonderlijk. Tevreden besluit ik dat vroeg opstaan op safari loont. We stappen door de savanne, tot we op de sporen botsen van een hyena die vannacht blijkbaar met een erg zware buit sleurde. Een uur later vinden we een stinkende koedoekop. In de namiddag verkennen we de Shire met een motorboot. Het nationale park ligt op de zuidelijke oever van de rivier, maar grote kudden olifanten grazen op beide oevers. Anders dan een landrover laten de dieren de motorboten tot op enkele meters afstand naderen. “Olifanten kennen geen gevaar dat van het water komt”, verklaart Richard. “Natuurlijke vijanden hebben ze niet en stropers komen over land. Zolang je niet tussen een moeder en haar kroost komt, bestaat er geen gevaar.” De safari te water is uniek. De meeste dieren doen alsof ze ons niet zien, andere slurven verdwijnen haastig in het groen en slechts af en toe maakt een olifant zich druk. Het herinnert mij aan die vroegere ervaring, toen ik met mijn kano geklemd zat tussen een kwade olifant op de oever en een nijlpaard in de rivier. Richard stelt mij gerust. “Deze boot weegt heel wat zwaarder dan een kano. Bovendien zijn de nijlpaarden hier minder territoriaal omdat de rivier zo breed is. En ze zijn ons ondertussen gewoon.” Om zijn gelijk te demonstreren stuurt hij de boot in de richting van een tiental nijlpaarden die dicht op elkaar midden in de rivier liggen. Op


>


twintig meter afstand schakelt Richard de buitenboordmotor uit en dan dobberen we langzaam naar de kolossen, die nieuwsgierig in onze richting kijken. We naderen erg dicht maar houden net voldoende afstand. Als twee buren te dicht bij elkaar komen, brullen en bijten ze naar elkaar met een wijd opengesperde muil.

Neushoorn in de nacht


Aan het einde van de jaren 1980 schoten stropers de laatste neushoorn in Malawi. De Endangered Species of Malawi Circle, een samenwerkingsverband van nationale parken en natuurbeschermers uit Malawi en Zuid-Afrika, introduceerde in 1993 de eerste Zuid-Afrikaanse neushoorn. Binnen de omheining van het kweekprogramma leven ondertussen acht exemplaren. Vanaf 1999 kwamen er andere bedreigde dieren bij, zoals elanden, roanantilopen, hartenbeesten, buffels en sabelantilopen. Het project lijkt ondertussen een van de meest succesvolle kweekprogramma’s, dat al heel wat dieren herplaatste in andere reservaten. Smalle pijpen onder de draad bewijzen dat hyena’s geen onderscheid maken tussen het wilde nationale park en het reservaat achter draad. Om te weten hoe succesvol het kweekprogramma verloopt, worden de dieren binnen de draad eens per jaar geteld. “Vannacht, van middernacht tot vier uur, kun je meetellen”, vertelt Richard aan het kampvuur. “We tellen vier dagen aan een stuk, in shifts van vier uur. Per drinkplek tellen drie ploegen. En de regels zijn simpel: je mag een dier maar tellen als het gedronken heeft”, verduidelijkt Anet. De tellers weten hoe vaak elk dier behoefte heeft aan water; na enkele delingen berekenen ze precies het aantal dieren. Nooit was roerloos stilzitten zo spannend als bij volle maan in een kijkhut drie meter hoog. Maar de eerste twee uur gebeurt er niets. Geen enkel dier komt drinken. Alleen het gegeeuw van collega’s die vechten tegen de slaap, verbreekt de absolute stilte. Dan komen enkele sabelantilopen uit het bos, op hun hoede en geruisloos. Ze drinken. Een halfuur later hoor ik een hyena slurpen. Als onze dienst er bijna opzit, verschijnt een gigantische neushoorn. “Bentley”, fluistert ranger Jabesi opgewonden. “Ik heb hem al maanden niet meer gezien.” Bentley, die in 1998 als zesjarige uit het

Kruger National Park naar Malawi gebracht werd, leidt als dominant mannetje de neushoornpopulatie. Even onhoorbaar als hij kwam, verdwijnt de mastodont na enkele minuten in de nacht.

Pioniers in kajaks Lake Malawi, Unesco-werelderfgoed, is het eerste nationale park voor de bescherming van zoetwatervissen. Het meer, 560 kilometer lang, tot 70 kilometer breed en 700 meter diep, is het meest zuidelijke van de Great Rift Valley Lakes, de meren van de Grote Slenk. Met duizend soorten vis kent de binnenzee een ongeëvenaarde biodiversiteit. Geen wonder dat het meer bij duikers en snorkelaars als een hotspot geldt. In Cape Clear, een dorp op de oever dat in enkele jaren tijd van een traditionele vissersnederzetting uitgroeide tot een hippiehang-out en backpackersparadijs, ontmoet ik de pioniers van Kayak Africa. Marzi begon als transporteur van rugzaktoeristen naar enkele onbewoonde eilandjes, op enkele uren peddelen van Cape Clear. “Een kajak was de enige manier om op die eilandjes te geraken. Alle voedsel en proviand moest je zelf meenemen. Wou je je verblijf verlengen, dan zat er niets anders op dan naar de kust te peddelen om inkopen te doen”, vertelt Marzi enigszins melancholisch. “Nu laten vele bezoekers, spijtig genoeg, hun kajak ongebruikt.” Ik besluit

GRANDE

35

Na het diner blijkt de draadloze flits van mijn camera kostelijk speelgoed: de nachtelijke civetkatten die rond de keuken aan de grote baobab foerageren, worden onweerstaanbaar aangetrokken door de infrarode flikkering van dat onbekende ding op de grond. Als ze er op zoek naar voedsel aan snuffelen, druk ik af. De beesten schrikken van de lichtflits en de kok en het keukenpersoneel lachen onbedaarlijk, elke keer opnieuw. De lodge van Mumbo Island ligt niet op het kleine eiland zelf, maar op een grote rots van het strand gescheiden door een kniediep kanaaltje. Een lange loopbrug loopt van het strand naar de rots, waarop vijf luxueuze tenten als arendsnesten uitkijken over het meer. Voor mijn terras liggen enkele kleinere hoge rotsen, waarop regelmatig visarenden neerstrijken. “Op Mumbo zitten zeker tien broedende koppels”, vertelt Marzi. We eten onder een rieten afdak, de bakermat van de lodge en de oudste menselijke structuur op het eiland, amper enkele jaren oud. “Vijf jaar geleden zocht de overheid iemand om overnachtingen te organiseren op de eilanden in het nationale park. Met onze kajak-campingtoch-

Johannesburg. Vanuit de Zuid-Afrikaanse hub kun je naar alle buurlanden vliegen, ook naar Lilongwe in Malawi. Kleine chartermaatschappijen brengen reizigers rechtstreeks van de luchthaven van Lilongwe naar lodges op afgelegen bestemmingen. De vlucht over het meer kan enigszins turbulent zijn. Het wegennet in Malawi is – naar Afrikaanse normen – uitstekend.

AFRIKA

Malawi

Lake Malawi

Lilongwe

TANZANIA

DOCUMENTEN Een paspoort, geldig tot zes maanden na je terugkeer, volstaat om op de luchthaven van Lilongwe een visum te bemachtigen.

Liwonde NP BESTE REISTIJD Malawi heeft een subtropisch klimaat. De Shire temperatuur schommelt rond 33 graden in de warmste maanden (oktober) en 21 MET DANK AAN AFRICA TOURS GRANDE verbleef in de luxueuze lodges van Mvuu graden in de koudste maanden (juli). Het in het Liwonde National Park en van Kayak regenseizoen loopt van november tot Africa op de eilanden Domwe en Mumbo. april. Tijdens de winternachten, van juni 50 km Touroperator Africa Tours is dé directe verkooptot augustus, koelt het behoorlijk af, vooral in de bergen. specialist voor reizen op maat naar zuidelijk en oostelijk De beste tijd om Malawi te bezoeken is de droge periode, Afrika. van mei tot november. Het einde van de droge periode is de beste tijd voor een safari, omdat het wild dan rond de schaars overgebleven drinkplaatsen verzamelt. INFO EN RESERVATIES Informatie en de brochures ‘Best of Africa’ en ‘Best of ERHEEN Namibië’ vraag je rechtstreeks bij Africa Tours, SintEr zijn geen rechtstreekse vluchten van Brussel naar Jansstraat 78, 8840 Staden. Tel. +32 (0)51/70 81 71, inMalawi. Alle vluchten uit Europa vliegen naar [email protected], www.africatours.be MO ZA MB I Q U E

Malawi is de huidige naam voor het voormalige Britse protectoraat Nyasaland. Nyasa, of Lake Malawi, bepaalt de grenzen en de economie van het land. Aan de oostelijke oever van het meer liggen Mozambique en Tanzania. In het westen grenst het hoogland van Malawi aan Zambia. Malawi werd onafhankelijk in 1964 en hield in 1994 voor het eerst meerpartijenverkiezingen, na dertig jaar dictatuur. Met twaalf miljoen inwoners heeft het, vergeleken met zijn buurlanden, een hoge bevolkingsdichtheid.

LAKE UNESCO Lake Malawi, Unesco-werelderfgoed, beslaat een vijfde van het territorium van het land. Het meer, het derde grootste van Afrika, is 560 kilometer lang, 70 kilometer breed en tot 700 meter diep. Het meer is zeer geschikt om watersporten te beoefenen, en heeft door zijn enorme omvang het karakter van een binnenzee. Het kan er flink stormen.

ZI MBAB W E

praktisch

MO ZA MB IQ U E

Douche met zicht op het meer

ten naar de onbewoonde eilanden en langs de oevers van het meer hadden we ervaring.” Marzi koos voor kleinschaligheid en ecotoerisme. “De tenten, onder rieten puntdaken, zijn semipermanente structuren.” Marzi toont me de composteertoiletten. De douche is in openlucht: tussen enkel rieten wanden maar met een panoramisch zicht op het meer hangt een metalen gieter in een boom. Langs de loopbrug brengen dragers warm water uit de keuken op het strand. Vogels kijken vanuit een kano. Ik peddel rond Mumbo en laat mij meedrijven met de stroming. De otters laten zich niet zien, maar wel verschillende pied en malachite kingfishers, krijsende visarenden hoog op de rotsen of in de top van een boom en aalscholvers die als gekruisigd hun veren laten drogen. Als de tropenzon zakt, gaan ook de golven liggen. Onder een robijnrode, paarse gloed deint Lake Malawi loom en zwaar als room, op een eeuwig ritme. Watching the tide roll away, sitting…

ZA MBI A

het zover niet te laten komen en peddel met een gids in een tweepersoonskajak naar Domwe. Als we na een uur het eiland naderen, kan ik nergens de lodge vinden. Pas als we vlakbij zijn, onderscheid ik in het dichte gebladerte een vijftal hoge rieten daken met een terras. Wiegend in mijn hangmat hoor ik de vissers voorbijroeien. Je kunt hier wandelen, snorkelen of duiken, maar ik doe vanmiddag niets. Sitting on the dock of the bay, watching the tide roll away...

GRANDE

37

Watersafari in Malawi, het warme hart van Afrika OLIFANT AAN STUURBOORD NIJLPAARD AAN BAKBOORD

Recommend Documents