Waterrijk Woerden, Eiland IV
Algemeen Beeldkwaliteitsplan
Gemeente Woerden februari 2014
2
INHOUDSOPGAVE WATERRIJK WOERDEN
Beeldkwaliteit; duurzaam mooi ALGEMENE RANDVOORWAARDEN EILAND IV
5
5 7
Inleiding7 Woningmix7 BEELDKWALITEIT ARCHITECTUUR
10
Doelstelling en proces
11
Architecten verdeling
13
Compositie van de gevels
13
Variatie in daken en kappen
15
Entrees17 Materialen en kleuren
19
Onderhoud woningen
19
Hemelwaterafvoer21 Voortuin & Delftse Stoepen
23
Verhoogde begande grond
23
Hoekoplossingen25 Specials27 Erfafscheiding33 Hagen33 Steigers35 Boothuizen35 Bergingen35 DRIJVENDE WONINGEN
36
Inleiding37 Hoofdvorm37 Passende en geschikte materialen
37
Ingetogen kleuren
37
Bijgebouwen41 Tuinen41
3
4
WATERRIJK WOERDEN Met Waterrijk is getracht een wijk te creëren met een eigen identiteit die niet hetzelfde biedt maar een aanvulling geeft op de aanwezige woonmilieus in Woerden. Water is door de ligging aan het meer de aangewezen drager voor de identiteit en de kwaliteit. Een belangrijke keuze in het masterplan is de wijk en de aangrenzende plas ruimtelijk en functioneel met elkaar te verbinden. Het water van de plas wordt de woonbuurt ingehaald. Bovendien wordt het mogelijk óp de plas te gaan wonen. Waterrijk is een ‘Hollands waterstadje’ aan de plas met een groene lijst van omringende weilanden. Aan de westzijde bestaat deze groene lijst uit de Cattenbroekerdijk en de aanliggende erven. De wijk sluit hierop aan met een groene villawijk met ruime kavels. Het ‘Hollands waterstadje’ is gebouwd op een aantal eilanden. De dichtheid is hier hoger. Veel woningen staan aan het water of hebben uitzicht over water. Eiland IV is het laatst te realiseren eiland.
BEELDKWALITEIT; DUURZAAM MOOI In Waterrijk variëren de gevelwanden in stijl en opbouw. Zowel in hoogte als in de rooilijn verspringt de bebouwing. Ze vormen de wanden van de openbare ruimte, die met hoogwaardige en duurzame materialen is ingericht. De toepassing van hoogwaardige materialen die ‘mooi oud worden’ zoals baksteen en natuursteen, verlenen zowel de bebouwing als de openbare ruimte niet alleen kwaliteit maar ook samenhang. Parkeren is zoveel mogelijk opgelost binnen de bouwblokken waardoor de straten minimaal belast worden door geparkeerde auto’s. Dit geeft de straten een weldadige rustige en ruime sfeer.
5
D
B
A
6
E
F
C
ALGEMENE RANDVOORWAARDEN EILAND IV INLEIDING In de zomer van 2012 is het herziene stedenbouwkundige plan voor Eiland IV vastgesteld. Aanvullend op dit plan zijn randvoorwaarden opgesteld die als gids dienen voor de verdere uitwerking van de bouwvelden en kavels op het eiland.
WONINGMIX Het stedenbouwkundig plan is uitgewerkt met verschillende woningtypes in verschillende prijscategoriën. Doel hiervan is om de capaciteit te toetsen van het plan, niet alleen naar aantal woningen maar ook naar differentiatie, zowel in prijscategorie als in woningtypologie. Dit is ook gebruikt voor het bepalen van de grondwaarde. Deze mix per blok fungeert als richtlijn maar mag uiteraard het uitvinden van oplossingen die mogelijk nog beter zouden aansluiten op de consumentenwensen niet in de weg staan.
7
Proefverkaveling stedenbouwkundig plan mei 2012
8
9
BEELDKWALITEIT ARCHITECTUUR
architectuur in een eigentijdse waterstad 10
DOELSTELLING EN PROCES
Met Waterrijk ambieert de gemeente Woerden een uitbreiding
planbeoordeling door de supervisor valt samen met het
tot stand te brengen die past bij het karakter van de
resultaat van deze fases. Ontwikkelaar/architect ontmoeten
bestaande stad en die recht doet aan het eigentijdse wonen.
de supervisor en hun mede ontwikkelaars/architect minimaal
De stedenbouwkundige opzet is gevarieerd en divers. De
drie maal gedurende het planproces. De inbreng van de
architectonische uitwerking is hoogwaardig en duurzaam. De
supervisor betreft niet louter het oordeel over het ingebrachte
architectuur is tijdloos, niet stijl gebonden, niet nostalgisch.
plan (‘goed of fout’), integendeel. De supervisor herhaalt de
Hoogwaardige architectuur laat zich vertalen in een aantal
kwaliteitsdoelstellingen en de gestelde criteria, hij entameert het
randvoorwaarden en een benadering die niet historiserend is.
kwaliteitsdebat, zoekt oplossingen voor kwalitatieve problemen,
In de volgende paragrafen zal invulling worden gegeven aan
adviseert en coacht opdrachtgever/architect en begeleidt
de kwaliteit die voor Waterrijk Woerden wordt nagestreefd.
de plannen zodanig dat een succesvolle bouwaanvraag
Het vastleggen van de beeldkwaliteit heeft ten doel de richting
gegarandeerd kan zijn.
voor uitwerking aan te geven. Cruciaal voor het realiseren van
Voor de beoordeling wordt naast de tekeningen van
kwaliteit is een goede organisatie van het proces. De maquette
plattegronden en gevels ook een “monsterboard” verwacht.
waarin alle percelen en panden zijn samengebracht is een
Het materiaalgebruik en de kleurstellingen spelen bij de
belangrijk hulpmiddel voor de kwaliteitsontwikkeling van het
kwaliteitsbeoordeling een belangrijke rol. De supervisor vat
plan.
de voor de kwaliteit noodzakelijke argumenten samen per ingediend plan, per fase van het proces in een specifiek
Alle participanten (ontwikkelaars en particuliere bouwers)
verslag.
dienen zich hun woningontwerpen in tekening en in maquette (schaal 1:200 voor bouwblok en 1:100 voor kadewoningen) te
Binnen het geordend stratenpatroon van de openbare
presenteren. Deze maquettes zullen worden samengevoegd in
ruimte die gekenmerkt wordt door een neutraal ‘Hollands’
een overzichtsmaquette. Elke bewoner of ontwikkelaar in het
beeld, is een veelheid aan woningtypes mogelijk zonder een
plan krijgt inzicht in de kwaliteit van de aangrenzende kavels,
chaotisch beeld te krijgen. Binnen het eenvoudige sterke
het straatbeeld of het rijtje. Kwaliteiten en diskwaliteiten worden
raamwerk zullen de verschillen juist tot hun recht komen.
voor een ieder zichtbaar.
Variatie is het uitgangspunt: verspringende daklijn, verschil in
De actieve rol van de supervisor maakt dat de
verdiepingshoogte, diversiteit aan kapvormen, woningen die
kwaliteitsdiscussie zich richt op de beoogde doelstellingen en
terugstaan ten opzichte van de rooilijn, woningen met uitbouw,
oplossingen. Knelpunten en architectonische conflicterende
erkers, balkons etc.
belangen worden gedefinieerd en bespreekbaar gemaakt.
De architectuur is divers. De toepassing van kappen en rood/
Bijsturing vindt plaats.
bruine baksteen in de gevels smeedt de verscheidenheid tot
Het ontwerpproces wordt opgeknipt in drie fases: Voorlopig
een geheel en versterkt de sfeer van de Hollandse waterstad.
Ontwerp, Definitief Ontwerp en Omgevingsvergunning. De
11
12
ARCHITECTEN VERDELING
Architectenkeuze is de taak van de “bouwheer”. Er dienen meerdere architecten aan een bouwveld te werken. Elke architect ontwerpt meerdere gebouwtypen. De typen zijn gedefinieerd in het stedenbouwkundig plan. De verdeling van de architecten wordt per ontwikkelingsfase vastgelegd. Per gevelwand van een bouwveld moeten de verschillende handschriften van de architecten kunnen worden afgelezen.
COMPOSITIE VAN DE GEVELS
Gevels hebben een plint, een duidelijke entree en een vormgegeven dakrand. Entrees zijn bij voorkeur verhoogd ten opzichte van het maaiveld. Het ontwerp van de gevel benadrukt de verticaliteit van elk gevelblad.
13
14
VARIATIE IN DAKEN EN KAPPEN
De keuze voor het maximaliseren van de individuele expressie en, op sommige delen, strakke rooilijn maakt het principe van de springende daklijn wenselijk. De straat- en kadebeelden zijn zeer gebaat bij een levendige daklijn. Voor de in het oog springende zijgevels die bij deze sprongen ontstaan geldt in principe dat deze zijn uitgevoerd in gelijkwaardig materiaal als de voor- en achtergevel.
15
16
ENTREES
De entrees bij woningen aan plantsoenen en woningen aan een kade zijn, waar mogelijk, met enkele treden verhoogd. Zowel deurbel, brievenbus, verlichting als huisnummer zijn ontworpen door de architect van elke woning. Het deurblad is minimaal 2,50m hoog.
17
18
MATERIALEN EN KLEUREN De materialen en de kleurstelling voor de Waterrijk zijn in hoge mate bepalend voor een warme sfeer. Materialen zijn natuurlijk en duurzaam, dat wil zeggen dat zij mooier worden naar mate zij ouder worden. Het overheersende materiaal voor de voorgevels zal gebakken materiaal zijn in crème- en geeltinten via rood tot bruin. De kleuren mogen niet schreeuwend zijn. Natuursteen, hardsteen, zichtbeton, hout, glas, staal en andere natuurlijke materialen kunnen na overleg met de supervisor als gevelmateriaal worden toegepast. Uitloogbare metalen als lood, zink en koper mogen alleen worden toegepast als er vooraf overleg en toestemming is met c.q. van gemeente. Verzinkt staal dient te worden behandeld (bv. moffelen of poedercoaten). Kozijnen zijn van hout (grote kozijnen kunnen ook van aluminium zijn vervaardigd). Kunststofkozijnen worden afgewezen. Kunststofplaatmateriaal mag niet in het zicht van de openbare ruimte worden toegepast.
ONDERHOUD WONINGEN
Er moet in materiaalgebruik en architectuur goed rekening gehouden worden met het onderhoud van de woningen. Het water in Waterrijk is zeer schoon en dat mag niet door onderhoud (schuren etc.) vervuild worden.
19
20
HEMELWATERAFVOER Hemelwaterafvoeren moeten uit het zicht vanaf de openbare ruimte (verholen) worden gerealiseerd (bij voorkeur hemelwaterafvoer aan de achterkant van de woning realiseren). Dat wil zeggen dat de afvoerbuizen niet op het gevelvlak mogen worden gemonteerd.
21
22
VOORTUIN & DELFTSE STOEPEN Sommige gebouwtypen hebben een voortuin of een “Delftse stoep”. Voortuinen zijn voorzien van een haag met daarin een verborgen hek aan de openbare ruimte of een met de architectuur overeenstemmende lage gemetselde tuinmuur (evt. opgetopt met een siersmeedhekwerk). De voortuin mag nooit worden gebruikt om auto’s in te parkeren tenzij dit specifiek is aangegeven in de stedenbouwkundige uitwerking. De Delftse stoep is een smalle zone vóór een woning. Deze ruimte is half privé. De zone mag individueel met hoogwaardig duurzaam materiaal worden bestraat. In deze zone zijn traptreden, banken en bloembakken toegestaan.
VERHOOGDE BEGANDE GROND De begane grond van grote rijwoningen, herenhuizen, kadewoningen, villa’s en tweekappers is minimaal 3,50m hoog.
23
24
HOEKOPLOSSINGEN
Op de straathoeken worden bouwblokken gemaakt met hoekwoningen die twee voorkanten krijgen. De voorkeur gaat uit naar gesloten hoeken door een woningtype met een tuinhof of praktijkruimte of kleinere woningen met een terras. Een tuinhof heeft een hekwerk (eventueel met haag) als erfscheiding naar de straat.
25
traditioneel materiaal op een bijzondere manier toegepast
26
bijzondere vormen
boven: koper in een eenvoudige vorm onder: staal in een bijzondere vorm
SPECIALS
Een aantal woningen in het plan zijn geselecteerd om als ‘special’ te worden uitgevoerd. Deze woningen krijgen een verbijzondering in vorm, kleur, materiaal en/of materiaalgebruik. Ze zijn geselecteerd op basis van hun positie in het stedenbouwkundige plan. De ‘specials’ maken het straatbeeld nog levendiger en zijn herkenningspunten in de wijk. ‘Specials’ mogen daarbij tot 15m hoog zijn.
27
28
29
ontwerp
30
maart 2005
oktober 2007
oktober 2010
mei 2012
EXTRA VERDIEPING
Alle grondgebonden woningen op de eilanden worden ontworpen met een architectonische uitwerking van een extra verdieping. In de realisatie kan deze worden aangeboden als optie mits de woning binnen de vastgestelde maximum hoogte blijft. De toekomstige bewoner kan echter ook besluiten later zijn woning uit te breiden. Hij heeft dan nog slechts een aannemer nodig. Omgevingsvergunningen worden conform het ontwerp verleend. De consequentie is een zeer levendig straatbeeld met springende daklijn. De gebruikelijke discussie over lelijke zolders of dakopbouwen blijft achterwege. De extra lagen zijn immers onder architectuur tot stand gekomen.
31
32
ERFAFSCHEIDING In het zicht vanuit de half openbare binnenterreinen bestaan erfafscheidingen uit houten hekwerken, pergola’s, gemetselde tuinmuren of haagbeplanting die is voorzien van een hek. Deze worden vóór de oplevering aangebracht/aangeplant. Houten hekwerken zijn ontworpen. Dat wil zeggen dat het ritme van de houten delen een bewust gekozen compositie kent. Privacyschermen tussen twee terrassen aansluitend op de woning zijn meegenomen in het ontwerp van een woning. Deze zijn van hout of gemetseld, minimaal 2m hoog, en ruim 2,50m diep.
HAGEN De woningen van de bouwvelden aan het water, bouwveld A, D & E, hebben een haag als erfbegrenzing. De haag wordt vergezeld van een hekwerk zoals dat ook in het villapark voorkomt. Aan de woning op de erfgrens, gedeeld met de naast gelegen woning, komt een 3 meter lange muur om privacy te bevorderen waarna de haag volgt.
RECLAME Reclameborden van winkels, voorzieningen e.d. dienen op terughoudende manier in de winkelpuien te zijn opgenomen. De borden mogen niet op de dakrand van een gebouw zijn gemonteerd. De grootte van de lettertype mag 80 cm niet overstijgen.
33
34
STEIGERS Om makkelijker contact te maken met het water is het mogelijk steigers te realiseren. De architect neemt in dat geval de steiger mee in het ontwerp van de woning zodat de steiger goed aansluit op verblijfsruimten aan het water en past bij de architectuur van de woning. Ten bate van privacy dient de steiger voldoende afstand van de kavelgrens te houden. Deze afstand is minimaal de diepte van de steiger. Is de steiger 0,80m diep dan blijft de steiger 0,80m uit de kavel van de buren. Is de steiger 1,10m diep dan blijft de steiger 1,10m uit de kavel van de buren. Tevens dient er voldoende ruimte onder de steiger gelaten te worden om de kademuur te kunnen onderhouden.
BOOTHUIZEN Boothuizen mogen worden gebouwd op kavels met een ruime tuin aan het water. De boothuis dient mee te worden genomen in het ontwerp van de woning.
BERGINGEN Bergingen die niet zijn opgenomen in woning, garage of boothuis worden, waar mogelijk, geïntegreerd in de tuinmuur.
35
DRIJVENDE WONINGEN
verfijnde detaillering
verspringende lijnen
toepassing van zwart
toepassing 36
verfijnde en gelede toepassing van plaatmateriaal
INLEIDING
PASSENDE EN GESCHIKTE MATERIALEN
In Waterrijk komt ruimte voor drijvende woningen. Aan de
De drijvende woningen zullen bestaan uit materialen die niet
zuidrand van Eiland IV worden steigers gebouwd waaraan
schadelijk zijn voor het milieu om vervuiling van het water te
drijvende woningen komen te liggen. Bij de drijvende woning is
voorkomen. De gekozen materialen passen bij het drijvende
de ambitie om een hoogwaardig en uitgebalanceerd waterbeeld
karakter van de woningen. Hout, bitumen, riet en glas zijn
te creëeren, met als basis de specifieke technische eisen
voorbeelden van dergelijke materialen. Plaat materiaal
waaraan drijvende woningen logischer wijs moeten voldoen.
mag worden toegepast zolang het verfijnd en geleed wordt aangebracht.
HOOFDVORM De drijvende woningen hebben een eenduidige hoofdvorm. De
VERFIJNDE DETAILLERING
hoofdvorm kan worden voorzien van aan- en opbouwen zolang
De woningen worden onder architectuur ontworpen. Met
deze de hoofdvorm niet ondermijnen. Door te spelen met
verfijnde detaillering krijgen de drijvende woningen een
inhammen en verspringende lijnen kan met een simpele vorm
verzorgde uitstraling.
toch een boeiende compositie gemaakt worden. INGETOGEN KLEUREN De kleuren van de drijvende woningen blijven ingetogen en uitgebalanceerd. De kleuren zijn neutraal, gerelateerd aand het materiaal of wit, grijs of zwart.
37
eenduidige vormen, ingetogen kleuren, passende materialen en verfijnde detaillering 38
combinatie van staal en hout in de gevel
gevel met raampartijen biedt een ruim uitzicht op het water
vrachtschip uit 1901, verbouwd tot moderne woning 39
40
BIJGEBOUWEN Bijgebouwen worden meegenomen in de architectuur van het hoofdvolume. Hoofd- en bijgebouw krijgen zo een duidelijke relatie waarmee een rustig waterbeeld kan worden gerealiseerd.
TUINEN De drijvende woningen liggen aan een steiger die ze verbind met een groene openbare oever. Het is ook mogelijk een drijvende tuin van bescheiden omvang toe te voegen. De afwerking van de drijvende tuin is van natuurlijk materiaal zoals hout of riet en wordt primair gebruikt voor vegetatie.
41
42
43
