Waterlandstichting De spruitjesluchtcoalitie August Hans den Boef Wim Kok, Gerrit Zalm en Bram Peper spraken nooit over culinaire recepten, verstandig als zij waren. Wouter Bos breekt met deze gewoonte, ook al zal hij de komende jaren slechts koken in quality time. Op de kritiek dat het door hem ondertekende regeerakkoord sterk naar spruitjes ruikt, riposteerde hij snedig: ‘Als je spruitjes wokt, kun je er een pittig gerecht van maken.’ Dat is nu juist het probleem met Balkenende IV. De spruitjes worden niet gewokt, maar ouderwets lang gekookt. Dit ongezonde proces veroorzaakt de spruitjeslucht en vernietigt behalve de smaak ook de vitaminen. En wie moeders maaltijd niet lekker vindt, is een ondankbaar kind. Omdat CDA en PvdA tezamen slechts 74 zetels kregen bij de laatste kamerverkiezingen moest er een partij bij. De dominante rechtervleugel van de PvdA wil weinig weten van GroenLinks, laat staan SP, de dominante rechtervleugel van het CDA voelt zich qua normen en waarden verwant met de ChristenUnie. Het werd dus mathematisch de ChristenUnie. Dat had de arme Femke Halsema scherp gezien, maar haar werd vervolgens verweten dat ze te vroeg had afgehaakt. Er zijn verschillende manieren om het regeerakkoord voor Balkenende IV te kwalificeren. Vaak hoor je de term ‘christelijk-sociaal’. Vanuit een andere invalshoek zou je evengoed ‘christelijk-nationaal’ kunnen zeggen. Maar waarom niet gewoon ‘christelijk’? Want zou een zwaar-reformatorische partij als de CU niet het slechtste in het CDA ? de C-factor ? versterken, vroegen velen zich eind vorig jaar af. Denk bijvoorbeeld aan Maxime Verhagen, die op 27 juni 2005 voor een CDAledenvergadering in de hoofdstad van de bible belt, in Amersfoort, sprak over het gezin als fundament van de samenleving. Onbekommerd droomde hij zich af over een samenleving waarin de communautaire CDA-idealen van gezin en gemeenschap domineren. Vrijwel heel Verhagens programma van destijds konden we vorig najaar aangevuld en aangescherpt terugvinden in het verkiezingsprogramma van de ChristenUnie en zien we nu weer wat afgezwakt, dus in de Amersfoortse CDA-versie, in de het regeerakkoord opduiken. Lees vooral tussen de regels en schrik. Vanuit het zedelijk-ethisch perspectief bekeken, krijgen
pagina 1 van 7 - www.waterlandstichting.nl
we een provinciaal spruitjesluchtkabinet zonder weerga. In ieder geval een eind aan de vrouwenemancipatie as we knew it. De CU oogst Gezien het regeerakkoord voor Balkenende IV had de PvdA dus veel beter in zee kunnen gaan met Halsema dan met Rouvoet. De paar aardige dingen in het akkoord ? milieu, huren ? had Bos ook met Halsema binnengehaald. Bovendien had de PvdA over gratis kinderopvang, ontslagrecht, AOW en hypotheekaftrek op een onvoorwaardelijke steun kunnen rekenen van GroenLinks, in plaats van zoals nu op een wisselende mate van tegenwerking van de CU. Hierdoor heeft de PvdA zich laten opzadelen met een onhandig dictaat over ethische kwesties. Zij het dat de gratis pil weer terug is: de christen-democratische afkeer van allochtone tienermoeders heeft het kennelijk gewonnen van de reformatorische afkeer van anticonceptie. De CU kreeg ter compensatie meer uren kraamzorg in het basispakket. Met GL hadden ook abortus en euthanasie ruimer, althans liberaler geregeld kunnen worden. Lijkt de regeling voor euthanasie nu te blijven gehandhaafd volgens de bestaande CDA-praktijk die de VVD en D66 de afgelopen jaren maar niet konden aanpakken, op het gebied van abortus wordt zelfs die praktijk ingesnoerd. Rouvoet heeft bedongen dat er maatregelen komen om het aantal abortussen te verlagen. Ook wordt voor de zogenoemde ‘overtijdbehandeling’ een verplichte bedenktijd ingevoerd. Verder wordt de aandacht voor pallatieve zorg als alternatief voor euthanasie gestimuleerd, alsook voor alternatieven voor abortus (begeleid baren en opvoeden?). Eveneens heeft Rouvoet gedaan gekregen dat het oude CDA-verbod op embryostamcelonderzoek wordt verlengd. Jammer voor de wetenschappers die zoeken naar remedies voor ziekten als leukemie, Parkinson en Alzheimer. Jammer ook voor al die zieken. Last but not least komt een studie naar een wijziging van de Grondwet, onder andere om het ‘recht op leven’ daarin op te nemen. Tekenend is hoe het akkoord van de grondwettelijke vrijheden er twee noemt. Die van godsdienst als eerste en vervolgens die van meningsuiting. De anderen zijn kennelijk secundair. Discriminatie op grond van seksuele geaardheid wordt namelijk formeel toegestaan. Ambtenaren van de burgerlijke stand mogen voortaan weigeren homohuwelijken te sluiten. Merkwaardig dat dit recht op weigering in ons land geen opschudding wekt. Heel België staat terecht op zijn kop door twee stellen in Sint Niklaas die weigeren zich te laten trouwen door een ambtenaar met een zwarte huidskleur. Die beroepen zich niet op hun religieuze overtuiging en op hun geweten. Andere Nederlandse
pagina 2 van 7 - www.waterlandstichting.nl
ambtenaren mogen echter niet weigeren een huwelijk te sluiten, bijvoorbeeld omdat zij het leeftijdsverschil tussen de partners te groot vinden of omdat zij het idee hebben dat de partner voor louter seksuele diensten uit een ver land is gehaald, dan wel omdat een van de partners door familie tot het huwelijk is gedwongen. Bovendien ziet het er naar uit dat de CU het bij deze eerste oogst niet zal laten. Zo tuigt de partij haar wetenschappelijk instituut op. Vanaf 1 februari heeft ze volgens het Nederlands Dagblad Roel Kuiper vrijgesteld om zich over de abortuswetgeving alsmede het jeugd- en gezinsbeleid te buigen. Die gaat nieuwe wetten en regels bedenken. Let maar op. Ook de spelling moet er misschien weer aangeloven, want de overigens zeer gezagsgetrouwe CU negeert in haar publicaties consequent het Groene Boekje door ‘christelijk’ en ‘christen’ met een hoofdletter te schrijven. Kroonjuweel Jeugd en Gezin Dit spruitjeskabinet culmineert in de minister voor Jeugd en Gezin, de grootste en symbolische overwinning van de ChristenUnie omdat de partij hierom tijdens de verkiezingscampagne nadrukkelijk had gevraagd. Een ministerie dat ook de rechtervleugel van het CDA aanspreekt ? kijk behalve naar Verhagen ook eens naar de econoom Lans Bovenberg en de filosoof Ad Verbrugge. Maar juist vanwege de onderliggende ideologie door de PvdA resoluut van de hand had moeten worden gewezen. De belichaming bij uitstek van het benauwende reformatorische gezinsdenken ? dat nu ‘christen-sociaal’ wordt genoemd en tot regeringsbeleid wordt verheven ? is Tineke Huizinga-Heringa. Haar foto sierde de cover van het Volkskrantlifestylemagazine van 20 januari (voor deze gelegenheid zonder haar oorspronkelijke achternaam). Als ervaren werver, gewend aan stapels sollicitatiebrieven, keek ik eerst naar het cv-tabelletje bij het interview. Er zit een groot gat tussen het jaar dat Huizinga-Heringa haar rechtenstudie in Utrecht afbrak, 1982, en 1998, toen ze aantrad bij VluchtelingenWerk Nederland. Een gat van zestien jaar. Partijgenoot André Rouvoet werkte in die jaren als fractiemedewerker, beleidsmedewerker, leraar, schooldirecteur en kamerlid; rivaal Arie Slob als leraar, schooldirecteur en kamerlid. Huizinga-Heringa heeft dus zestien jaar getut met de kinderen en de carrière van haar ondernemende echtgenoot bevorderd. Dat staat iedere vrouw vrij, maar ze lijkt mij geen goed rolmodel voor de dochters van Wouter Bos en Jet Bussemaker. Desalniettemin, zij ‘wordt genoemd’, zoals professor Akkermans dat pleegt te zeggen. Je hoort geen bezwaren tegen dit negatieve rolmodel. Wel gaan er
pagina 3 van 7 - www.waterlandstichting.nl
geruchten dat de ChristenUnie bezwaar maakte tegen een ministerschap van Ronald Plasterk omdat die atheïst is en dat Joop Wijn pissig werd omdat de CU bezwaar had tegen een homoseksueel in het kabinet en dat Balkenende dit niet resoluut pareerde. Ach ja, je onderhandelt nu eenmaal met de bible belt. Dat is nieuw. Daarom zou de PvdA dus juist Plasterk naar voren moeten schuiven. In ‘Standpunten A t/m Z’, de handige wijzer op de CU-site voor de potentiële kiezer, staan allerlei positieve christenunionistische ideeën over zorg en kinderopvang. Allemaal om het bijbelse gezin van man, vrouw en (liefst meer dan twee) kinderen te cultiveren. Vooral om de vrouw in de gelegenheid te stellen onbelemmerd haar rol als fulltime-moeder te vervullen. Want ? ik citeer ? ‘toename van echtscheidingen, onstabiele combi-gezinnen en de werkdruk op ouders’ zorgen voor ‘een ontsporing van de samenleving’. Je kunt hiertegen een aantal argumenten aanvoeren. Bijvoorbeeld dat empirisch onderzoek eerder laat zien dat kinderen van wie beide ouders werken niet meer significant in een instabiel gezin leven of ontsporen dan die van wie de moeder niet werkt. Evenmin scheiden werkende ouders frequenter. Onder traditionele gelovigen is het percentage niet-werkende vrouwen veel hoger dan het landelijk gemiddelde, maar scheiden is voor hen om levensbeschouwelijke redenen uit den boze. Een belangrijker argument is dat tweederde van de Nederlandse bevolking niet (meer) in de gezinssituatie leeft die door de CU (en de SGP en een fiks deel van het CDA) wordt geïdealiseerd. De groep alleenstaanden en eenoudergezinnen groeit namelijk flink. De alleenstaanden gaan samen met de tweeverdieners betalen voor het traditionele gezin. In het regeerakkoord heeft de ideologisch ingegeven idealisering van een demografisch alsmaar krimpende minderheid het overduidelijk gewonnen van een verstandige politiek die uitgaat van de maatschappelijke realiteit. ‘Bijzondere aandacht voor huishoudens met kinderen’, vrijwilligerswerk en mantelzorg die ‘ruimer financieel worden gestimuleerd’, ook als die voor de ‘kinderen van tweeverdieners’ zorgt. Een verruimd ouderschapsverlof ? daarvoor is de levensloopregeling eigenlijk bedoeld ? en extra aandacht aan de gevolgen van echtscheiding voor kinderen. Die gezinsideologie blijkt niet alleen uit het feit dat het traditionele gezin nog meer ? fiscale ? voordelen krijgt dan onder Balkenendes vorige kabinetten, maar ook uit de manier waarop de nieuwe regering de vergrijzing denkt te bestrijden. Door te stimuleren dat de huidige werknemers langer doorwerken. Los van de discussie
pagina 4 van 7 - www.waterlandstichting.nl
over de effectiviteit van langer doorwerken, kiest het kabinet duidelijk niet voor een verhoging van de (zeer lage) arbeidsparticipatie van vrouwen. Neen, want die moeten thuis voor de kinderen kunnen zorgen. Daarom ook geen gratis kinderopvang: dat zou vrouwen maar op verkeerde gedachten brengen. Daarom fiscale bevoordeling voor gezinnen waarin de vrouw niet werkt. Daarom hoeven bijstandmoeders met jonge kinderen niet te werken en wordt werken in deeltijd voor alleenstaande ouders ‘financieel gemakkelijker’. Paradoxaal genoeg bevat het regeerakkoord ook een aardige passage over emancipatie. Dit Fremdkörperwordt echter geheel ontkracht door de voorgaande paragrafen die de sfeer ademen van het traditionele gezin met de vrouw in de zorgfunctie. Maandag 5 februari werd het rapport bekend van de Visitatiecommissie Emancipatie. Zeer zorgwekkend is de situatie, vooral op het niveau van de overheid, lichtte voorzitter Tineke Lodders toe. Alsof zij het regeerakkoord al had gelezen. Ze was ooit voorzitter van het CDA. Geheime agenda Waar komt de inschattingsfout van de PvdA om met de ChristenUnie te regeren in een spruitjeskabinet vandaan? Want Rouvoet en Huizinga-Heringa mogen fris, serieus en milieuvriendelijk ogen en zodanig afbabbelen op tv, de werkelijkheid is anders. De partij bestaat uit benepen reformatorische gelovigen van het type dat niet alleen zelf merkwaardige gedragsregels in acht neemt, maar deze als vanzelfsprekend ook aan anderen wil opleggen. Nauwe banden onderhoudt de CU met bedenkelijke instellingen als Schreeuw om leven van Bert Doornbos. Lees ook eens het CU-partijprogramma goed en kijk ook nauwkeurig naar wat de vertegenwoordigers de afgelopen jaren over deze onderwerpen hebben beweerd. Veel op het eerste gezicht ‘progressieve’ standpunten van Rouvoet, HuizingaHeringa c.s zijn via de C-factor in tweede instantie terug te voeren op de reformatorische ideologie. Waarom sprak Rouvoet onbekommerd van de Turkse ‘genocide’? ‘In de onderhandelingen met Turkije dient erkenning van de genocide op Armenen en Assyrische Christenen tijdens de eerste wereldoorlog een vereiste te zijn. Godsdienstvrijheid en een gelijkwaardige behandeling van minderheidsgroeperingen, zoals Christelijke kerken en hun leden, zijn onderdeel van de toetredingscriteria.’ Mensenrechten betekenen voor de CU dus vooral godsdienstvrijheid voor christenen. Daarom stellen de kamerleden vragen over het christelijke Hwongvolk in Laos. Ik had nog nooit van dat volk gehoord, maar het blijkt werkelijk te bestaan. Vrijheid voor christenen moet ook de conditie zijn voor de ontwikkelingshulp, waarvoor volgens de Rouvoets de subsidie direct naar kerkelijke
pagina 5 van 7 - www.waterlandstichting.nl
organisaties moet gaan. Dit alles wederom op ‘Standpunten A t/m Z’. Via deze site en vooral ook de ‘Dossiers’ is haarscherp de verborgen agenda van de CU te traceren. En de bom onder het spruitjesluchtkabinet Balkenende IV. Godsdienst moet weer de openbare ruimte domineren, is het CU-devies. Wanneer de partij het in Nederland voor het zeggen krijgt, kunnen wij niet meer op zondag naar de bakker, de slager, de groenteman of zelfs de superman bij wie we ons hele pakket kunnen aanschaffen. In Leiden heeft het CU-college van B&W dat al gerealiseerd. We kunnen op zondag en op christelijke feestdagen niet meer naar een film, toneelstuk, concert, of sportwedstrijd. Mogen niet zwemmen. Dit valt, waarde broeders en zusters, allemaal onder ‘Gedenkt den Sabbat, het Vierde Gebod’. De CU is gek op mantelzorg. Hoogbejaarde, zieke ouders in huis nemen ook, getuigt van gemeenschapszin. Dan kan de belasting omlaag, vooral voor ondernemers, die immers in het calvinistische gedachtegoed van de CU een vooraanstaande plaats innemen. De hogere inkomensgroepen kunnen vervolgens voor een zacht prijsje zorg inkopen voor hun oude, zieke ouders. In een privéverpleeghuis bijvoorbeeld. Dat is nu ‘christelijk-sociaal’. Ondernemers als de echtgenoot van Huizinga-Heringa zullen voortaan ook de kunst subsidiëren, dat raadt de site met zoveel woorden aan. Zelfs de VVD heeft nooit dit standpunt van Bush’ Republikeinse partij overgenomen. Keren op de dwaalweg? Helaas kent ook de PvdA een sterke traditie van gezin en gemeenschapszin. Daarom deel ik niet de hoopvolle verwachtingen over het PvdA-partijcongres dat op 17 februari het spruitjesakkoord gaat bespreken. Hoopvol, want daar bestaat de overgrote meerderheid niet uit fractieleden die bang zijn dat hun kritiek hen tot de back bench demoveert, maar uit de levende partij die niet terug wil naar de vijftiger jaren. Agendapunt 11 gaat over de formatie en heeft onder punt d een heuse ‘Stemming over toetreding tot kabinet’. Dat wordt acclamatie. Aan de andere kant, een tijdje geleden hoorde ik dat Van Dale bijna klaar was met een ‘ChristenUnie’-woordenboek zonder ‘jeetje’ en ‘homoseksualiteit’. Geen seconde nagedacht dat de directie dit project zou laten vallen als het de media ter ore kwam. Maar het gebeurde wel. Dat ‘ChristenUnie’-woordenboek geeft Van Dale niet uit. Zou ook de PvdA over eenzelfde gevoel voor verhoudingen en over eenzelfde moed beschikken en erkennen dat de paternalistische, communautaire gezinsideologie van dit regeerakkoord niet de hare is?
pagina 6 van 7 - www.waterlandstichting.nl
Daarom dit: ‘Op u, PvdA-bestuurders, rust op 17 februari een belangrijke taak. U mag zich daarbij gesteund weten door het besef dat veel ongelovigen u wijsheid toewensen en veel progressieve en liberale gelovigen daarnaast om kracht en Gods zegen voor u bidden. Dit alles opdat u de onderhandelingen met GroenLinks heropent.’ August Hans den Boef is verbonden aan de Hogeschool van Amsterdam en is auteur van Nederland Seculier! (Van Gennep, 2003).
pagina 7 van 7 - www.waterlandstichting.nl