2014 Nummer 18
Enervisionair
Ons duurzame project
Project in ontwikkeling
E PC verlaging in de praktijk
3 5 brine/water warmtepompen in woonzorgcomplex
2 1.000 m² vloer- verwarming in Nationaal Militair Museum
DISCLAIMER DIT ARTIKEL, MET FOTO’S VAN SJOUKE HOEKSEMA VAN FOTO JULIUS VAN DIJK, WERD GEPRESENTEERD IN DE 18E EDITIE VAN HET MAGAZINE ENERVISION. HET IS NIET TOEGESTAAN OM DE INHOUD VAN DIT ARTIKEL, ZOWEL TEKST ALS BEELDMATERIAAL, ZONDER SCHRIFTELIJKE TOESTEMMING VAN DE NATHAN GROUP (WWW.NATHANGROUP.EU) TE KOPIËREN.
Senioren, zorg en Lowergy 35 ALPHA-INNOTEC BRINE/WATER WARMTEPOMPEN IN WOONZORGCOMPLEX
Foto linkerpagina: JOHAN MEIJER (LINKS), ALBERT VEERMAN (MIDDEN) EN ROELOF VALLINGA
Ons duurzame project
(RECHTS) IN DE KLEURRIJKE WACHTKAMER
Op een vroege ochtend in maart, nog voordat de huisartsen en fysiotherapeuten van het nieuwbouwcomplex in de Leeuwarder wijk Westeinde hun eerste patiënten verwachten, zitten drie heren al geanimeerd te kletsen in de kleurrijke wachtkamer. Johan Meijer; directeur van P. de Vries Installatietechnieken, Albert Veerman; adjunct directeur van dezelfde organisatie en Roelof Vallinga; accountmanager bij Lowergy Concepts kennen elkaar al goed, zo blijkt als we ons bij de heren voegen. Samen ontwierp en ontwikkelde het trio de duurzame installatie van het woonzorgcomplex van woningcorporatie Elkien waar ons gesprek vandaag plaatsvindt. Enthousiast leiden de heren ons rond door het grote multifunctionele gebouw waarin zich naast de dokterspraktijk ook een fysiotherapeut, een apotheek, een kinderopvang, diverse commerciële voorzieningen en 33 appartementen bevinden.
MUISSTILLE 37 KW BRINE/WATER WARMTEPOMP
een stille wachtkamer geen geluidsproblemen geeft. Albert Veerman
We starten onze tour bij de Alpha-InnoTec brine/water SWP 371
vertelt enthousiast: “Dat is het grote voordeel van de warmtepompen
Professional warmtepomp die samen met een 500 liter Alpha-InnoTec
van Alpha-InnoTec: ze zijn echt superstil. We hebben in andere
buffervat in de compacte technische ruimte van het medische centrum
projecten ook 70 kW toestellen van dit merk geplaatst, ook die hoor je
opgesteld staat. De combinatie voorziet de dokterspraktijk, de ruimten
niet.” Een klein boilertje boven in de hoek verzorgt de warmtap
van de fysiotherapeuten en de apotheek van warmte en koude. We
waterbereiding voor de douche in de fysiopraktijk. Albert Veerman
vragen ons hardop af of zo’n flinke 37 kW warmtepomp zo dicht bij
vertelt hierover: “Afgezien van die ene douche is de warmtap
DE ALPHA-INNOTEC BRINE/WATER SWP PROFESSIONAL WARMTEPOMP EN HET BUFFERVAT IN HET MEDISCHE DEEL VAN HET COMPLEX
Enervision
31
DE ALPHA-INNOTEC BRINE/WATER warmtepomp Compact SWC EN HET BUFFERVAT IN HET COMMERCIELE DEEL VAN HET COMPLEX
watervraag hier behoorlijk laag, daarom hebben we voor boilertjes
krulspelden opent de dame des huizes de deur. “Jullie komen voor de
gekozen. Het warm water voor de aanrechtjes van de dokterspraktijk
verwarming hè? Die staat daar”, wijst ze naar een kastdeur in het
wordt geleverd via kleine close-in boilertjes. Die tappunten worden
halletje. Terwijl Johan Meijer gezellig bijpraat met de bewoners die
alleen af en toe gebruikt voor het wassen van handen.”
familie van hem blijken te zijn, openen we de deur naar de technische installatie van de woning. Op onze vraag waarom hier voor individuele
SWC VOOR DE COMMERCIëLE RUIMTEN
warmtepompen is gekozen, antwoordt Albert Veerman dat dit in
Gezamenlijk lopen we vanuit het medische deel van het gebouw door
eerste instantie vooral met de perceptie van bewoners te maken had.
naar de andere zijde waar zich de commerciële ruimten bevinden. Aan
Hij vertelt: “Mensen willen graag hun eigen warmtepomp, dan zien ze
het eind van een lange gang komen we uit bij een ruim opgezette
waarvoor ze betalen. Als je komt met een centrale warmtepomp met
technische ruimte waar de 23 kW Alpha-InnoTec brine/water
individuele afgifte-units, dan zit je met separate warmtemeters en is
warmtepomp SWC en een 500 liter buffervat opgesteld staan. Roelof
de beleving anders.” Op het moment dat we binnenkomen is de
Vallinga vertelt hierover: “Ze hebben een zorgdeel en een commercieel
warmtepomp buiten bedrijf. Eerder die dag heeft de opstelling zijn
deel. Die twee gebouwfuncties hebben we uit elkaar gehaald. Voor dit
werk al gedaan, de woning is heerlijk warm. Albert Veerman vertelt:
deel, waar een kinderdagopvang, pedicure en een kantoor zullen
“Ook als hij aan is hoor je niks en dat is enorm belangrijk in apparte
komen, is een 37 kW SWP te groot, die geeft te veel vermogen. We
mentencomplexen waarin resonanties een grote rol spelen. Je weet
hebben hier daarom gekozen voor een kleinere brine/water warmte
nooit hoe het geluid zich voortplant in zo’n gebouw, maar je hoort ze
pomp SWC op een verticale gesloten bodemwarmtewisselaar.”
gewoon niet, dat werkt perfect.”
INDIVIDUELE WARMTEPOMP PER APPARTEMENT
WARMTE- EN KOUDE-AFGIFTE
We vervolgen onze rondleiding naar de eerste verdieping van het
Zowel de woningen als de beneden gelegen commerciële plint worden
complex waar zich 33 seniorenwoningen bevinden. We hebben een
verwarmd en gekoeld met Uponor vloerverwarmingsleidingen uit het
afspraak bij een vriendelijk echtpaar op leeftijd. Met een hoofd vol
Lowergy totaalconcept. De 33 appartementen werden voorzien van
32
Nathan
Ons duurzame project
25 millimeter Uponor warmtecontactgeluidisolatie waarop de Uponor PE-Xa RED leidingen, die tegenwoordig als Uponor Comfort Pipe PLUS over de toonbank gaan, werden getackerd. In de beneden gelegen commerciële plint werden diezelfde leidingen op netten geknoopt. Albert Veerman: “Wij leveren de heren van Lowergy Concepts de transmissie aan. Op basis daarvan berekent en tekent Evert-Jan Westerbeek, die bij Lowergy op de binnendienst onze contactpersoon is, keurig netjes wat er in moet komen en hoe dat het meest efficiënt gelegd kan worden. Voor de appartementen hebben we gekozen voor isolatie, omdat dat natuurlijk verstandig is voor de demping van de
“De betrouwbaarheid heeft zich inmiddels wel bewezen en ook het kostenplaatje klopt”
vloer, maar ook omdat dat thermisch heel geschikt is. Beneden werd er met knoopnetjes gewerkt, puur omdat de monteur dat graag wilde. Nou ja, prima, als hij dat fijn vindt.”
met de tweede slaapkamers gaan doen. De een zet er een computer in, de ander een tweede tv en weer een ander maakt er een
CONVECTOREN
hobbykamer van.” Enthousiast vraagt de bewoner of we willen zien
De twee slaapkamers in de appartementen kregen geen vloer
waar hij de kamer voor gebruikt. Trots zwaait hij de deur open,
verwarming, maar elk een ventilatieconvector. Albert Veerman: “Die
waarachter een prachtig poppenhuis met zelfgemaakte meubeltjes,
keuze komt bij ons vandaan. Je weet vooraf niet wat deze 55-plussers
verlichting en een druk gezinstafereeltje te zien is. Er zijn overduidelijk vele uren in de bouw van het huis gestoken. Albert Veerman vervolgt: “Als meneer even lekker een uurtje aan zijn huis wil knutselen, dan kan hij het hier met een ventilatieconvector snel warm krijgen, of koel in de zomer. Als hij er niet is, dan is de convector gewoon uit en kost het geen energie. Ideaal voor ruimten die niet veel gebruikt worden.”
P. DE VRIES EN LOWERGY CONCEPTS Mede door de hechte samenwerking tussen de Nathan Group en P. De Vries Installatietechnieken is de Alpha-InnoTec dichtheid in Leeuwarden zeer groot. Albert Veerman: “Dat is eigenlijk gewoon zo gegroeid. Je kunt wel tien verschillende merken gebruiken, maar dan maak je het jezelf onnodig moeilijk. We houden het bij voorkeur bij één systeem van één leverancier. Dat werkt ook mooi voor onze monteurs, die kennen de Alpha-InnoTec warmtepompen inmiddels heel goed. Ieder merk heeft zijn eigen regelaar en werkwijze, met Alpha-InnoTec weten ze precies wat ze moeten doen. Een goede samenwerking is erg belangrijk, maar uiteindelijk is het natuurlijk een verhaal van de techniek. En dat verhaal; daar staan we achter. De betrouwbaarheid heeft zich inmiddels wel bewezen en ook het kostenplaatje klopt”, besluit de ondernemer tevreden.
LOWERGY SYSTEEMGARANTIE Naast de prettige, hechte samenwerking en de kwaliteit van de producten, vormt de ontzorgende Lowergy systeemgarantie voor beide heren een extra reden om voor de Lowergy totaalconcepten te kiezen. Albert Veerman: “De engineering, de bronnen, de warmtepompen, de afgifte, alles ligt eigenlijk bij jullie. Dat zorgt ervoor dat alle DE BRINE/WATER WARMTEPOMP COMBI WZS MET GEINTEGREERD BUFFERVAT, ZOALS DEZE IN IEDER APPARTEMENT OPGESTELD STAAT
Enervision
33
AAFRA LANGHOUT-PLAT VAN P. DE VRIES INSTALLATIETECHNIEKEN DEMONSTREERT DE MONITORING
componenten goed op elkaar afgestemd zijn en als er een keer iets
welke warmtepomp in bepaalde projecten het meest geschikt is.
niet helemaal goed gaat, dan bellen we Roelof en lost hij het voor ons
Roelof en ik zijn echte sparringpartners. Dan zit ik ’s avonds in het
op. Voor ons is de Lowergy systeemgarantie bovendien een extra
hoekje van de bank na te denken over een project en dan heb ik een
verkooptool richting onze opdrachtgever. Zo’n ontwikkelaar vindt het
idee. Nou, dan bel ik Roelof gewoon even om zijn visie erop te horen.
een veilig gevoel dat alles bij één partij afgedekt is, dan kan er later
Het is fijn dat dat kan.”
ook nooit naar elkaar worden gewezen.”
MONITORING VIA ALPHAWEB OP BACNET KEUZE VOOR DIT CONCEPT
“Alle 35 warmtepompen in het complex zitten via AlphaWeb samen op
56 individuele ThermoPlus aardwarmtebronnen, een Alpha-InnoTec
een BACnet koppeling”, zo vertelt Roelof Vallinga ons. “In apparte
brine/water warmtepomp SWP in het medische deel, een Alpha-
menten is het vaak lastig om met buitenvoelers te werken. Je zou de
InnoTec brine/water warmtepomp SWC in het commerciële deel, 33
bekabeling van het ene appartement door het andere appartement
Alpha-InnoTec brine/water warmtepompen WZS in de woningen,
moeten leggen en ook de buitenmuren krijgen meerdere voelers bij
Uponor vloerverwarming, Komfort verdelers en Uponor naregeling. Wie
elkaar. In deze situatie hebben we de optimale oriëntatie gekozen en
is er eigenlijk verantwoordelijk voor deze keuze? Albert Veerman: “De
daar één voeler geplaatst. Via de BACnet koppeling worden de juiste
opdrachtgever, Woningcorporatie Elkien, vroeg ons hoe we dit gebouw
gegevens vervolgens aan alle warmtepompen doorgegeven.” Ook
nou zouden installeren. Toen heb ik eerst samen met mijn rechterhand
Albert Veerman is enthousiast over de gemaakte keuze voor BACnet.
Sander van der Wagen een globaal plan gemaakt en voorgelegd aan
“Alle warmtepompen zitten hier op internet, zodat we op afstand op
de opdrachtgever. En dan komt Roelof in beeld voor de verdere
iedere warmtepomp kunnen inloggen. We zitten op kantoor natuurlijk
configuratie binnen het Lowergy Concept. We leggen ons idee aan hem
niet de hele dag naar televisieschermpjes te kijken, maar we houden
voor en als het niet kan, of beter kan, dan zegt hij dat gewoon. Dat
de brontemperatuur in de gaten. Als er een klacht komt, dan kunnen
werkt prettig. Ook de selectie van de juiste warmtepomp laat ik aan
we daar direct op anticiperen. In periodes waarin het lang koud is
Roelof en Evert-Jan over. Als leverancier weten zij gewoon het beste
lopen we alle warmtepompen even na, zodat we eventueel kunnen
34
Nathan
Ons duurzame project
bijsturen waar dat nodig is. Op die manier kun je een eventueel
keurig op verwarmen/koelen, dus de warmtepomp doet nu
toekomstig probleem vooraf tackelen.”
automatisch wat er nodig is. Wordt het buiten warm, dan gaat hij koelen, wordt het koud, dan gaat hij verwarmen; steeds naar de
ONDERHOUDSCONTRACTEN
gevoelstemperatuur die de bewoners als prettig hebben ingegeven.”
Albert Veerman: “Dit project zit momenteel nog in het eerste
Albert Veerman vult zijn partner aan: “Dat is ook meteen de grootste
garantiejaar, daarna zal er een onderhoudscontract komen.
verandering waar bewoners even aan moeten wennen. Die mensen
Woningcorporaties, zoals in dit geval Elkien, hebben vaak een paar
die nu 80 jaar oud zijn hebben een hele evolutie op het gebied van
installateurs voor het onderhoud van hun installaties, maar eigenlijk is
verwarming meegemaakt. Ooit hadden ze zo’n staande ketel met
dat in dit geval niet de meest ideale keuze. Vooral bij specifieke
radiatoren die gloeiend heet werden, met de moderne
warmtepompinstallaties, zou het praktischer zijn om het onderhoud
lagetemperatuurtechnieken is dat niet meer nodig en denken ze
onder te brengen bij de ontwikkelaar van de installatie, want deze
aanvankelijk dat de kachel kapot is. Dat is een stukje gewenning aan
kent het project het best. Samen met Lowergy Concepts gaan we dan
deze vorm van comfort.” Roelof Vallinga besluit: “Het moet hier
ook een contract voor periodiek onderhoud aanbieden.” Johan Meijer
gewoon altijd prettig zijn zonder dat ze er naar om hoeven te kijken.
knikt instemmend en vult aan: “In de tijd van CV-ketels kon iedere
Ook bij andere projecten merken we dat ze er even aan moeten
installateur zo’n installatie feitelijk prima onderhouden, maar met deze
wennen dat het niet nodig is om die knop steeds op of neer te
meer gedetailleerde opstelling mis je dan gewoon zaken. Doordat wij
draaien. Als die knop eenmaal om is en mensen het comfort begrijpen,
de installatie goed kennen, kunnen wij eventuele problemen
dan zijn de reacties heel erg positief, dat merken we elke keer.”
oppakken voordat ze escaleren. Ook voor de Lowergy systeemgarantie is een goede onderhoudspartij van groot belang.”
GEWENNING BEWONERS Als we de bewoners vragen hoe de duurzame installatie hen de afgelopen weken is bevallen krijgen we een vrij neutrale reactie: “Ja hoor, prima.” Johan Meijer lacht om de uitspraak van mevrouw en zegt: “Met andere woorden, ze zijn er helemaal niet mee bezig en dat horen we graag. Wij hebben de installatie aan het begin zo ingesteld
P. DE VRIES INSTALLATIETECHNIEKEN BV POLLUXWEG 13 8938 AZ LEEUWARDEN TELEFOON: +31 (0)58 - 288 02 22 WEBSITE: WWW.PDEVRIES.NL E-MAIL:
[email protected]
dat zij het fijn vinden. Het schuifje van de stooklijnversteller staat
WOONZORGCOMPLEX WESTEINDE VAN WONINGCORPORATIE ELKIEN
Enervision
35
Energielabel A EPC 0,0
+++
Bezoek ons op de PROVADA van 3 tot en met 5 juni RENOVEREN NAAR EEN A+++ LABEL
A
Renoveren naar energielabel A+++
RENOVEREN NAAR EEN A+++ LABEL
A
A+
A++
A+++
A+
A++
A+++
Nieuwbouw met een EPC van 0,0
NIEUWBOUWWONINGEN MET EEN EPC VAN 0,0
EPC 0,4
EPC 0,2
EPC 0,0
NIEUWBOUWWONINGEN MET EEN EPC VAN 0,0
EPC 0,4
EPC 0,2
EPC 0,0
www.nathangroup.eu
Nathan Group Impact 73 6921 RZ Duiven, Nederland T +31 (0)26 - 445 98 45 F +31 (0)26 - 445 93 73 E
[email protected]
Lozenberg 4 1932 Zaventem, België T +32 (0)2 - 721 15 70 F +32 (0)2 - 725 35 53 E
[email protected]
De Nathan Group steunt Stichting ALS, jij ook? Doneer op giro 100.000 t.n.v. Stichting ALS Nederland
Nathan Group Nathan Import/Export Lowergy Concepts ThermoPlus Thermo Actief Benelux ThermoDynamic
