22-4-2013
Wat werkt voor de oudere werknemers? Hoe houden we mensen langer gezond aan het werk Drs Wendy Koolhaas Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) Disciplinegroep Gezondheidswetenschappen, Sociale Geneeskunde
Het gaat uitstekend met ons… 85
80
75
Levensverwachting Mannen
70
Levensverwachting Vrouwen
65
60 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2011
Levensverwachting bij geboorte; bron CBS 2013
1
22-4-2013
…maar met sommigen veel beter dan met anderen Vooruitzicht gemiddelde 50-jarige naar hoogst behaalde opleiding 40 35 30 25 20
Levensjaren Vrouw
15
in goede gezondheid
10
Levensjaren Man
5
in goede gezondheid
0
Levensverwachting en gezondheid zijn oneerlijk verdeeld in de maatschappij. Jaren werken in ongezondheid is oneerlijk verdeeld. Resterende (gezonde) levensverwachting, CBS 2013
Perspectief werknemers Totaal N=2983 Gemiddeld werkvermogen (WAI) Algemene gezondheid (SF36) Chronische aandoening (CA)
39,5 69,8 37%
Problemen door ouder worden Belemmerende factoren Ondersteuningsbehoeften
42% 25% 38%
Ondersteunende factoren
82%
(goed)
Medewerkers uit verschillende 9 organisaties (250 tot >10000 werknemers) Verschillende sectoren: gezondheidszorg (2x), onderwijs (3x), provincie (1x), productie industrie (3x)
2
22-4-2013
Verschil tussen oudere werknemers? Relatie (chronologische) leeftijd en functioneren
Problemen door ouder worden (ref =nee) OR
Belemmerende factoren om werk uit te voeren (ref=nee)
95% CI
OR
1.101-1.638
0.982
Ondersteunende factoren in de werksituatie (ref=nee)
95% CI
OR
0.742-1.396
0.732*
Behoefte ondersteuning om werk te kunnen blijven uitvoeren (ref=nee)
95% CI
OR
0.555-0.965
1.301*
Uitstekend of goed werkvermogen (ref= matig/ slecht)
95% CI
OR
1.065-1.590
0.683*
95% CI
Leeftijdsgroep (jaren) 45-49 (ref)
1.00
1.00
1.00
1.00
1.00
50-54
1.343*
0.538-0.867
55-59
1.641*
1.337-2.013
0.964
0.754-1.427
0.583*
0.442-0.768
1.389*
1.130-1.709
0.529*
0.416-0.673
60-64
1.177
0.893-1.551
0.801
0.805-1.938
0.585*
0.412-0.831
0.928
0.697-1.235
0.661*
0.481-0.908
* p<0.05 OR = odds ratio, CI = confidence interval
Koolhaas et al, Eur J Public Health, 2012 ;22(3):424-9
Impact chronische aandoening Totaal N=2983
Chronische aandoening N=1109
Geen chronische aandoening N=1874
Gemiddeld werkvermogen (WAI) Algemene gezondheid (0-100) Chronische aandoening (CA)
39,5 (goed) 69,8 37%
35,4 (matig) 60,0
41,9* (goed) 75,6*
Problemen door ouder worden Belemmerende factoren Ondersteuningsbehoeften
42% 25% 38%
56% 42% 51%
34%* 16%* 31%*
Ondersteunende factoren
82%
82%
82%
*Significant verschil werknemers met en zonder chronische aandoening
3
22-4-2013
Top 10 Ervaren Knelpunten
Geen verschil in type ervaren knelpunten door werknemers met en zonder chronische aandoening Ervaren knelpunten veelal gezondheidsgerelateerd
Top 10 Ervaren Ondersteuningsbehoeften
Geen verschil in type ondersteuningsbehoefte door werknemers met en zonder chronische aandoening Veelal werkgerelateerd
4
22-4-2013
De uitdagingen Langer werken in goede gezondheid
Gezond en fit blijven Werkvermogen behouden Arbeidsproductiviteit behouden Betaald werk is het beste medicijn…
HOE? Hoe houden we mensen gezond en actief? Hoe verbeteren we de inzetbaarheid van werknemers (met gezondheidsproblemen)
Duurzame inzetbaarheid van de oudere werknemer: stand van zaken Sandra Brouwer, Annet de Lange, Sijrike van der Mei, Marjolein Wessels, Wendy Koolhaas, Ute Bültmann, Beatrice van der Heijden, Jac van der Klink Universitair Medisch Centrum Groningen/Radboud Universiteit Nijmegen
http://handreikingdi.nl/
5
22-4-2013
Doel: ‘state of the art’ in wetenschap en praktijk Determinanten Interventies Instrumenten Op werknemers en werkgeversniveau Methode: Expertmeeting en Veldraadpleging Perspectieven: sociaalgeneeskundig, arbeidspsychologisch, bedrijfskundig/HRM juridisch, Literatuuronderzoek: ‘grijze’ en wetenschappelijk rapporten Resultaten: Overzicht kennis en kennisleemten Aanbevelingen wetenschap en praktijk
Belangrijkste ‘overall’ bevindingen (1) Veelheid aan uitkomstmaten duurzame inzetbaarheid Ontbreken aan consistente operationalisering / model
Veelheid aan determinanten Persoons-, werk-, organisatie- en macro-economisch niveau Focus op kalenderleeftijd Gebrek aan wetenschappelijk bewijs
Veelheid aan instrumentarium, maar kwaliteit veelal onbekend Verschil in gebruik in praktijk en wetenschap, Sterke onderbelichting context, sterk accent op persoon Behoefte aan empirisch gefundeerdmeetinstrumentarium
6
22-4-2013
Belangrijkste ‘overall’ bevindingen (2) Huidige interventies: Loopbaanbeleid, gezondheidsbeleid Focus op kalenderleeftijd Ontbreken van integrale benadering Behoefte aan: Maatwerk Dialoog Amplitie focus Integraal beleid Onderzoek naar kosten-effectiviteit
7
22-4-2013
Interventie ‘Oplossingsgericht werken aan Duurzame INzetbaarheid ‘ (ODIN) 1. Training leidinggevenden
2. Stappenplan medewerkers 3. Tweegesprek werknemer en leidinggevende Tool die brug slaat tussen medewerker, leidinggevende en andere disciplines in de organisatie
De ODIN-methodiek Stap 1: Inventarisatie knelpunten, uitdagingen, voorwaarden om Inzetbaar te blijven, ontwikkelingsmogelijkheden Stap 2: Beoordeel van mate van beïnvloedbaarheid Onmiddellijk zelf beïnvloedbaar, met hulp van anderen, niet beïnvloedbaar Stap 3: Tweegesprek leidinggevende - werknemer: brainstorm naar oplossingen en acties om doelen te bereiken Stap 4: Opstellen afsprakenlijst (acties en doelen) Nazorg Stap 5: Uitvoering (aanleren vaardigheden, vergroten competenties, acties) Stap 6: Evaluatie (jaarlijks)
8
22-4-2013
Interventiestudie Doel: evalueren van de effectiviteit van de methodiek ‘Oplossingsgericht werken aan Duurzame INzetbaarheid’ in vergelijking met de dagelijkse praktijk (Care As Usual: CAU)
Design: Quasi-experimenteel onderzoek met controlegroep (UMCG/RUG: 2010-2011)
Uitkomstmaten: Primair: vitaliteit, werkvermogen en productiviteit Secundair: work attitude, self-efficacy, work engagement, psychosociale werk factoren, vermoeidheid
Uitvoering interventie Metingen: • Voor en na de interventie (T0 en T1) • Follow-up 6 en 12 maanden na de interventie(T2 en T3) • Procesevaluatie
Uitvoering: Stap 1+2.
Inventarisatie + a/b/c: 91%
Stap 3.
Dialoog: 96% (binnen 3 mnd), gemid 38 min (range 5-60 min)
Stap 4.
Actieplan: 56%
18
9
22-4-2013
Uitkomsten Werknemersniveau Primaire uitkomstmaten: Work ability: omgekeerd effect (B=-1.329, 95% BI -2.45-0.20) Vitaliteit: omgekeerd effect (OR=0.10, 95% BI 0.02-0.46) Geen verschil productiviteit Secundaire uitkomstmaten: Work attitude: (B=5.289, 95% BI 0.99-9.59) Self-efficacy – schaal doorzetten: (B=1.45, 95% BI 0.43-2.48) Psychosoc. work conditions – skill discretion (B=1.78, 95% BI 0.742.83)
Handreiking duurzame inzetbaarheid van oudere werknemers: een integrale benadering voor organisaties
Haitze de Vries, Marjolein Wessels, Sandra Brouwer, Wendy Koolhaas, Annet de Lange, Sijrike van der Mei, Ute Bültmann, Beatrice van der Heijden, Jac van der Klink Universitair Medisch Centrum Groningen/ Radboud Universiteit Nijmegen
http://handreikingdi.nl/
10
22-4-2013
Fase 2: Stappenplan o.a. analyse, evaluatie en monitoring organisatie vraagstukken. Rol verschillende actoren
Fase 1: voorbereiding o.a. basismeting en inventarisatie vraagstukken
Uitdagingen praktijk Proactieve aanpak Duurzame Inzetbaarheid 1. Overeenkomst uitkomstma(a)t(en) duurzame inzetbaarheid 2. Inzetten instrumenten voor duurzame inzetbaarheid Aansluiten bestaande organisatiestructuur en cultuur Huidige instrumenten (gericht op werknemer en gezondheid) uitbreiden met gedragscomponenten (bewustwording, attitude, motivatie), competenties en de werksituatie Evaluatie bruikbaarheid en effectiviteit instrumenten Ontwikkeling algemene en individueel georiënteerde interventies 3. Gezamenlijk belang werknemer en werkgever
Het gaat op de werknemer én zijn omgeving
Langer werken stelt ook eisen aan werkgevers
11
22-4-2013
Dank voor uw aandacht… Wendy Koolhaas
[email protected]
12
