Twentse Taalbank
Wat tr al gebuurn op nen āovend bi'j 't oolde Betjen, mienn buurman. (Nijland) Ik was in nen hēēln tied neet bi -j 't oolde Betjen e -wēs; drumme dach mi -j good dr ees hen te gāon. 't Menken was bli -j tow 'r mi -j zag en da'k um nog neet vegettn was en prisenteerde o, zoo bli-jmeudig nen stool. Ik veunde dr un h ēēl gezēēlschop, nou dat trof i -j dr hāoste aaltied, want alleman mog Betjen g ēērne lien. Now hai dr vuureers de Poowe, nen schoonmaakr, dee wat wieder was e -wēs as Riessen en zik dāor volle op leut vuurstāon, woerumme hee smangs ook aans sprak as rechtoo. Dan hai dr Aolbers Geij-je, eersen knech op de olliemolle en nēus den zat Ieden Derk, nen k āoreman net as 't oole Betjen en ten leste hai dr Jannes-eum van 't Vēērhoes en ikke zeg de gek. Genog yolk u rn rnekaander wat te veteln. 't Oolde Betjen har ne kidde, den blēs neumede urn, den was vuur Water l oo e -blesseerd z āe en dow harre zo'n stoompveu tjen e -kreegn, māer loopn dat konne as ne kiefte. Wat of 't kēēlken gek was met dat blesken! 't Harre tienmāol leevr dai um vreugn: woer geet 't own bles as woer geet 't ow wief. Men sprak ooveral āovr; den wus dit, den wier wat aans; māer mees toch nog oowr de Fraanske tied; dee lag tow nog zoo bes in 't geheugn. Zoo vetēēlde de Poowe: Jāo, jongs, bi -j dat duurtrekn der troepn hef mien vaar rnennigen dēuit vedeend. Hee harre de reparāosie van de schoone an - e -nomn en ls tr dan hakn of halve zoln mosten an-e -brach wodn, nēēiden hee ze dr neet oondr, m āer hee plakkede ze dr oondr met pik. As dan 's aanderdaags bi -j 't marsiern det pik waarm weu, leut 't los en glee dr oondr hen. Pas warn de soldāotn dan ook n uur of wat vot of mien va reup oons en zēē : „Jongs gāot den weg ees op dee de troepn marsiert zeent en haalt mi -j de hakn en de halve zoln wier dee i -j op 'n weg veend." Vake kwamn we met ne heele vrach wier '
167
Twentse Taalbank
in 't hoes. Now, dāor is al wat gebuurd met dee Fraansken. De grotste potse was bi-j den smid an 't hekke. D āor lag nen Scharjaant (sergeant) in keteer en den begun te vri-jn met de dochter. Ze mogn mekaander g ēērne lien; dat bl ēēk ten leste an de stukke, want eurn umgaank was zoo innig e-wes das ze trouwn mosn. Now dat wol den scharjaant ook wal e-dāon hemn; māor o, wee, dāor krig 't Batlejon anschrievege, dat 't nao boovenn mos marsiern. Goon r āod was hier duur. Vuureers bel āovede hee, dat e wierumme wol komn zoo gaauw as e māer effentjes kon; m āer hee kwam nooit wier, want hee storf oonderweg te Gilhoes. D āor zatn ze met 't mēēkn. Familier āod weude dr h ēuln en ze besleutn dat elk wat bi-j zal legn an den oolden baas um den anst āondn klēēnn g1 oot te kriegn. „Das now allem āole good en wal, zāe de baas, m āer wee drommel zal den aap verstāon as-e prāotn lēērt." „Ik kan gin Fraansch.'' Dat was waraai ook wāor en zee wusn neet betr te doon, as n āo Hēēreum te gāon en den um rāod te vrāogn. Non, den zal eur wat oet-e-lachn hemn. Zee hebbet 't keend Fraans e-neumd umdat e van nen Fraansman is; m āer alle daage kui um wa sprekn in de smidse; hee sprek wa good Hollaans. „Dat gin woondr, sprak de Pdowe, i-j zegget joo gin Vadertaal m āer Moodertaal, umdat de moo 't keend pr āotn lēērt." Das wies op-e-maarket zēn d'aandren. Alle gekhaid op 'n stokn z ēē Janneseum, māer ik was met dee Fraanschen, of leever met dee Koezakn fleenk an 't dreenkn e-raakt. Duurda'k kastela ēn was, mos ik eur mennige speulkomme vol jan ēēvr tapn, en dan mos ik met zoepn o'k wol of nin. Dat yolk dreunk wat 'n draank net as water en dan d ēēn ze dr nog pepper in; 't braann ow duur de kēlle; mā er 't was woer 't was; ik harre dr den smaak glad van vod e-kr ēēgn; den kastela ēn Jan Schippers gung 't net zoo. Zoo lange as dat yolk treuk, leutn oons oonze wieve gaank gāon, māer dow laatr dat oph ēul, zettn ze oons de kniepe op 'n stat. Awe 'n aandr nen borrel tapten, konn z'oons 't met preuwn neet vebeen; aans kreege wi-j 's maarns oonze zeupken en inn doonker en dan was 't oet. En 's Z ēundaags gafn z'oons de man 'n dupjen. Ees op nen Z ēundag zēē Jan Schippers teegn mi-j: „Zowe oonze wieve met dat dupjen ees ne potse bakn?" „Non, j ē, zēē 'k, wat woi dan?" „Dan gāo ik ees met ow n ā o ow hoes en kommandeere nen 168
Twentse Taalbank
borl; i -j preuvt met. Wi -j dreenkt dr twee en ikke betaal ow met mien dupjen. Dan gāo we nāo oons en i -j doot dāor net as ikke bi -j ow e -dāon hebbe en zoo doo we den hēēln āovend van hen en de wier. Wi -j kriegt dan vuur dat eene dupjen 'n lief vol draank en as de vrouwleu dan, a-we in 't berre ligt, an 't zeukn g āot en mēēnt nen schat in oonze vesjes te veenn; wat z ēut ze dan op eurn neuze kiekn as t'er het onneuzele dupjen māer oet keump! Zoo e -zeg, zoo e -dāon; m āer dat gaf ow 's aandr daags un lēēwn van woer zin i -j ! Māer toch zeenk bli -j dak van den foezel of zin en met 'n ēēnkl zeupken too kon. Jan Schippers is nog an 't duurdrēējn. 't Hoppe dat e ook ees wieder zal worn. „Op den keeper beschouwd, z ēēn d'aandren, d66 -j toch owe eegn hoesholdinge te kot." „Das w āor, zēē Janneseum m āer wi -j wazzen tow neet wiesder." „Nēē, māer ik kenne dr eene, z ēē Ieden Derk, ik kenne dr eene den harre in dee tied schatrieke konn worn, as de meister m āer harre weelt. Den was hier tow zoo vole as adjeunct-m āere. Hee was 'n ennigen in Riessen dee Fraansch kon sprekn en verstāon. 't Gebuurde ees dat er twee waagns met gēēld van de Fraansken kwamn. Eene dr van weur in de schuure e -zat, woer ik tow knech was. 's Nagges um ēēn uur wol de kaptain al wier vot en mos ane-spann worn. En tow 't lech weu, veune wi -j 'n kisjen met gēēld, dat van de waage was e -voln. 'n Hēērschop dāolkes nāo den māester, reup um wakker en vetēēlde 't um. Lāo we 't in de groond grēēwn, z ēē en nāo veloop van tied wi -we 't deeln .,Als ge niet zorgt dat het voor 12 uur op het stadhuis is, maak ik procesverbaal tegen u op." Den gek; 't hef wal 'n vēērinj āor op 't stadhoes e -stāon ēr dr vrāogn nao kwam. En 't was nog māer vrāogn um inlichtinge of 't dāor ook was. Ginn haann har dr nao e -kreejt; wi -j harn ginn slag waark wier hoown te doen en de maester was 't schoolhooln vri-jekomn; maer den was al te ēērlke harre mienn baas er um maer nikkes van e -zeg. Op ees begun Betjen te lachn. „Poowe, weejt nog oet den tied van own sik? „Hm, z ēē de Poowe, zoo kui iedereene wa piern." Wat was dat men den sik? vreug ik; daor hak nooit van e -heurd. Dat kaank ow gaauw explekiern zēē de Poowe: „I-j munn weetn dak nen laankh ēurigen griezen sik harre en de kornel dee op 'n Oosterhof in kottier l ēē, harre mi -j wa vaake e -zeg: „Mr le cordonnier, as 169
Twentse Taalbank
ge van die sik jonge sikkies bekomt van 't zelfde koleur, dan geef ik ow per stuk vieftig francs. Ik harre daor wal oorn nao e dee oonderzeuk woer zonn bok was. Ten leste veun ik der eene tusken Wierden en Almelo; maer dat ik twee uur van hier. Now was Betjen zoo good en beud mi-j an um der met mi-j hen te gaon. Gaerne nam ik dat an, beun mienn sik de peute en lēē um op de ka ore. 't Was al doonker tow we wierumme gungn. Miler wat har now Betjen e-daon? Hee har den bok op de kaore e-leg en tow we in 't hoes kwamn, z ēē Betjen dat e zich vegist harre. Miene vrouwe l ēē te huuln in 't berre; dee dach dak erē u1d harre. Ik mos 's aanderdaags den bok wier wegbrengn op de hoondekaore en haaln mienn sik wier op. Jao, Betjen, dat he'k di-j lange kwaolk enomn. 't Was ow ne raeize, want den hoond wol neet loopn. 't Aargste was nog dat van de vieftig fraanks niks terechte kwam; want kot daornao mosn de Fraanschen vot en ik h ē van den kornel nooit wier eheurd. De meuiste potse in dee tied harre den maester met oonzen dokter Smit. I-j w ēēt den maester regeerde as maere en zat daags op 't stadhoes. Nou hai ees un maark en daor kreeg ne Fraansche soldaote veschel met nen Ommer schipper. Den Fraanschman gung ter glad langs, hee bloon as un vet vaarken. De maere leut eur būeide op 't stadhoes komn en den dokter met eene um 'n vebaand te legn. As offeseer van polltie makede procesvebaal op en dow mos hee, den dokter en nog nen Riessender te Ommen vuur 't gerech komn. Dus vief uur van hoes. Ze namn un gevaar en kwamn op tied ter plaatse. Maer, zēē den dokter, jongs ik hebbe 't drok in den vieselder; drumme wo'k wal gaauw wier nao 't hoes. Good, z ēēn d'aandren, laowe dan ofsprekn op wat vuur uur awe wier bi-j mekaar zeut wēēn. Urn ēēn uur precies z ēē den dokter. In orde zēen d'aandren en now ook woord hooln en zoo gung 'n ieder ziens wēēgs. Den dokter gung nao den dokter; den maester nao den maester en den aandr nao nen vrēēnd. De twee lesten warn op tied pres ēēnt; maer den dokter neet. 't Weude twee uur en nog was e absēēnt. Meisje, z ēē den maester, tegn de meid, hebt g6 hier ook 'n omroeper? Jaowal manhēēr. Laat die even hier komen met zijn bekken. Den umrooper kwam. „Wat wo-j mi-j vraogn? Wilt ge een zesdehalf verdienen?" „Jao, wal gaerne". „Dan moet ge roepen: die aanwijziging kan doen van een klein corpulent manneke, gekleed in grijze broek, met 170
Twentse Taalbank
de broekspijpen in de laarzen en 'n blauwe rok, daarbij 'n ruwe harige pet op, vervoege zich in de herberg aan de brug. Hij zal een belooning ontvangen. „Dat wi -k wal, lachede den urnreuper. Jonges zou deenk hek hier nog nooit ēēr e -rop! Daer kloppede hee hen duur de straotn van Ommen. Den dokter zat nog bi -j zien collega. De juffrouw zag dat er zon tooloop in de straote was en gung ook ees aovr de oondrduure lign urn te heurn wā t er gebuurn. Wat heurde dat mēēnske woondr op. Zee gung gaauw wier nao binn, gung vlak vuur den dokter staon en bekeek urn van oonder tot boown. „Woer kiek i -j zoo "? zēē den dokter. „Dokter, dokter, dreenket ow bitterken maer oet, want ik geleuve waraai-je daj eroppen wodt." Zeet ees won yolk! „Ikke, eroopn? Jae, i -j precies i -j". Dat lot den drommelschen maester doon; dat za'k um betaald zetn, en met eene was e de duure oet; maer dow kwam vuur u rn 't slimste nog an. „Dat is e; dat is e! reup het yolk en 't drung op 't klaene kēēlken an, dat 't haoste neet vuur of achteroet kon en dat gung tot an de haarbaarge too! Now, dow kwam dr wat vuur den dag! Oolderwetsch. Jao, hee konnet. Vuur nimmedalle was e net nao d'Oos ewes. Wat mēēn i -j da'k ow zegn wil, zēē d'oolde Betjen; 't is allenge hallef tiene elod; i -j keunt nao hoes gaon; ik wil afvoorn mienn bl ēs vuur van aovend 't leste in de krubbe igooin en dan gao'k tusken de v ēērn. Allo, op - e -stapt. Now, genaovend dan, Betjen, kommet ook ees bi -j oons!" ,
R.
v. W.
171
