Wat kost het? Een lidmaatschap van de IVN en onze afdeling kost 24,- per jaar

Wat is het IVN? De Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie is een landelijke vereniging met plaatselijke afdelingen. IVN Leeuwarden en omgeving is zo’n afdeling met als werkgebied Leeuwarden en wijde omgeving. Wat is de doelstelling? Het IVN wil door haar activiteiten de mensen laten zien wat er (nog) is aan natuur. In de hoop dat bewustmaking zal bijdragen tot bescherming van onze nog aanwezige natuur. Wat doet het IVN? Het IVN organiseert excursies, thema-avonden en cursussen. Zij beschrijft wandelen fietsroutes en stimuleert werkgroepen. De afdeling Leeuwarden heeft inmiddels een aantal werkgroepen. Het Leeuwenboekje is ons afdelingsblad dat met de komst van elk nieuw seizoen verschijnt. Het wil informeren, stimuleren en activeren. Daarnaast is er onze website (www.ivnleeuwarden.nl). Hoe werkt het IVN? Alle activiteiten van IVN -Leeuwarden, zowel van leden als van het bestuur zijn vrijwilligers activiteiten. Alle leden zijn actieve leden. Wat kost het? Een lidmaatschap van de IVN en onze afdeling kost € 24,- per jaar. Hoe kun je lid worden? Alle informatie over lid worden, kun je vinden op www.ivnleeuwarden.nl en op www.IVN.nl/steun-ivn. Daar kun je een formulier invullen en opsturen en dan kiezen voor onze afdeling Leeuwarden. Adreswijzigingen kunnen gestuurd of gemaild worden aan de secretaris Cor de Vries. Liefst per mail naar: [email protected]

Sluitingsdatum kopij volgende Leeuwenboekje:

1 april 2015 een blad ván iedereen vóór iedereen, dus stuur kopij! Leeuwenboekje winter 2014 - 2015

2

Van de voorzitter Beste IVN-ers, Als dit nummer van het Leeuwenboekje bij u op de mat valt, hebben we de feestdagen en de jaarwisseling al weer achter de rug. Het nieuwe jaar is actief gestart. De werkgroepen hebben hun best gedaan om ook voor het jaar 2015 een aantrekkelijk en gevarieerd programma op te stellen. De nieuwe werkgroepen “vogels” , “jeugd” en “planten” hebben het werk overgenomen en hopen het net zo goed te doen als hun voorgangers. Helaas hebben we afscheid moeten nemen van de werkgroep “educatie en onderwijs”. Violet van Kruchten heeft te kennen gegeven te stoppen met de activiteiten voor het IVN en gaat op eigen gelegenheid door met de educatieve activiteiten op de scholen. Violet bedankt voor je inzet en de wijze waarop je invulling hebt gegeven aan onze afdeling. Ik wil u graag attenderen op de oproep van onze penningmeester Pieter Willem Louwsma het vragenformulier, betreffende de nieuwe opzet van de ledenadministratie, in te vullen en aan hem te retourneren, zoals elders in dit blad is opgenomen. Het bestuur maakt zich zorgen over het geringe aantal deelnemers aan de vogelcursussen. Er hebben zich, op het moment van dit schrijven, tien deelnemers aangemeld. Om de cursussen financieel gezond te kunnen houden, is er een groter aantal deelnemers nodig om een aanslag op onze kas te voorkomen. Misschien kunt u binnen uw vriendenkring vragen of er belangstelling is voor de vogelcursussen. Graag wil ik de algemene ledenvergadering die gehouden wordt op 26 maart, onder uw aandacht brengen. De uitnodiging ontvangt u binnenkort. Op deze vergadering zal onder andere de wens van het landelijk IVN om op termijn tot verdere samenwerking, of zelfs een fusie, met de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging te komen, aan de orde komen. We zullen hierover als afdeling een standpunt in moeten nemen. Tenslotte wil ik iedereen een voorspoedig 2015 toe wensen in goede gezondheid met vele mooie momenten in de natuur. Rinze de Vries. Foto omslag Ben Engelen: Sneeuwuil (Bulbo scandiactus)

Leeuwenboekje winter 2014 - 2015

3

IVN Afdeling Leeuwarden e.o. Werkgroepen - Contactpersonen: Excursies: Klaske Stegenga (058) 266 13 87 [email protected] Leeuwenboekje: Linda Veeman (058) 288 78 92 [email protected] Ben Engelen (058) 213 92 78 [email protected] Website: Renée Ras (058) 844 25 48 [email protected] Vogelwerkgroep: Corry van der Meer (058) 213 80 24 [email protected] Plantenwerkgroep: Margriet Kampman [email protected] Jan van der Meer [email protected] Werkgroep educatie en jeugd: Tineke Vernhout (058) 288 25 61 / 06 49 14 36 33

Afdelingsbestuur:

Voorzitter: Rinze de Vries Vice-voorzitter: Els Bultsma Penningmeester: Pieter Willem Louwsma Secretaris: Cor de Vries

(058) 213 83 51

[email protected]

(058) 212 58 49

[email protected]

06 46 00 54 95

[email protected]

(058) 215 36 24

secretariaativnleeuwarden @hotmail.com

Harmen Sytstrawei 7 8915 HB Leeuwarden Algemeen Bestuurslid Vacant Contactpersoon werkgroepen: Rinze de Vries (058) 213 83 51

[email protected]

Mocht u lid van IVN- Leeuwarden willen worden. Neem dan contact op met onze secretaris (zie hierboven).

Dit Leeuwenboekje is mede mogelijk door sponsoring van de Tuin van Mededelingen van Leeuwarden het bestuur in WC Zaailand Leeuwarden. Leeuwenboekje winter 2014 - 2015

4

Mededelingen van het bestuur Algemene Ledenvergadering Op donderdag 26 maart 2015 is de jaarlijkse algemene ledenvergadering van het IVN Leeuwarden gepland. Locatie Swettehiem, Pieter Sipmawei 290, 8915 EH Leeuwarden (in de wijk Westeinde nabij Winkelcentrum). Noteert u alvast deze datum. Brainstorm Het district IVN Fryslân nodigt u van harte uit voor een verkennende brainstorm over de toekomst van de (Friese) IVN afdelingen. De brainstorm staat gepland voor maandag 2 februari 2015 (19.30 uur kantoor Leeuwarden Posthoornsteeg 3). Het wordt een avond die openstaat voor alle IVN-ers van de afdeling die mee willen denken en praten over hoe we de natuureducatie in Fryslân de komende jaren kunnen versterken en verbeteren. Het district is benieuwd naar onze ideeën, wensen en zorgen over de toekomst van IVN Fryslân. En natuurlijk hoe zij vanuit IVN Fryslân ons daarbij kunnen helpen en ondersteunen. Bovendien kunnen we dan ook de recente ontwikkelingen met betrekking tot de samenwerking met KNNV bespreken. Belangstellenden voor deze avond kunnen zich melden bij IVN Fryslân, Anja Dijkstra, [email protected] , (06) 15 51 96 69 /(058) 289 04 63. Cursussen Bij voldoende deelname wil district Fryslân de navolgende cursussen organiseren: a. Jeugdbegeleiderscursus; b. c.

Watergidsencursus; Scharrelkidscursussen;

d.

Natuurouders;

e.

Kadercursussen 2015.

Mochten vrienden of kennissen van u of uzelf interesse hebben in één van deze cursussen en meer hierover willen weten. Dan kunnen zij (of u) informatie aanvragen of zich aanmelden bij IVN Fryslân, Anja Dijkstra, [email protected] (06) 15 51 96 69, (058) 289 04 63. Werkgroep Planten Het bestuur is blij dat Margriet Kampman en Jan der Meer hun activiteiten voor de werkgroep Planten weer willen voortzetten. Hun deskundigheid is een waardevolle aanvulling voor deze werkgroep. Inmiddels heeft zich voor de


5

werkgroep planten nog een vrijwilliger aangemeld, zodat we aan de slag kunnen. Bedankt voor jullie reacties. Jubileumcommissie IVN Leeuwarden is op 27 april 1971 opgericht en bestaat in 2016 vijfenveertig jaar. Dat kunnen we natuurlijk niet ongemerkt voorbij laten gaan. Daarom willen we in een vroeg stadium een “jubileumcommissie” in het leven roepen. Hiervoor zijn wij op zoek naar vrijwilligers. Ben jij enthousiast, creatief, een organisatie talent, vindingrijk en een doorpakker, laat het ons z.s.m. weten. Je kunt je interesse kenbaar maken via [email protected] of via één van onze bestuursleden. Wij kijken uit naar jullie aanmelding. Samen gaan we er iets moois van maken.

Vogelwerkgroep Cursus- en excursieprogramma 2015 Cursus “Vogels en vogelherkenning” eind januari – medio mei 2015 Voorkennis of ervaring op het gebied van vogels is niet noodzakelijk. Tijdens 6 beamerlezingen en 4 excursies komen aan de orde: watervogels, uilen, weide-, moeras-, struweel-, en roofvogels. Maximum aantal deelnemers: 25. Kosten: IVN-leden € 70 Niet-leden € 80 Inlichtingen en aanmelding bij: Marjan Koeze Tel: (058) - 213 81 37 E-mail: [email protected] Themacursus “Wintergasten en thuisblijvers” eind januari 2015 Zaterdagmorgen: Korte beamerlezing op locatie en aansluitend excursie. Observeren van wintergasten en (water)vogels die het jaar rond hier blijven. Locatie: Nader te bepalen. Docent /excursieleider: Sieds Boersma Organisatie: Jan Kramer en Anneke Zeinstra Maximum aantal deelnemers: 24. Kosten deelname (inclusief koffie): € 12. Inlichtingen en opgave bij: Jan Kramer Tel: (058) - 212 16 48 E-mail: [email protected] Vroege Vogelexcursie Deelname is gratis. Organisatie: Jan de Boer, Wijnand Jager en Durk Weijma. Datum in mei nader te bepalen. Locatie: Het Houtwiel onder Broeksterwoude Start: 05.00 uur Inlichtingen en opgave bij: Durk Weijma Tel: (0514) – 57 13 18 E-mail: [email protected]


6

Themacursus “Spotten en ringen van Roofvogels” 2015 eind mei - begin juni (data nog vast te stellen) Beamerlezing op avond in Leeuwarden en praktijkdag op zaterdag naar Ameland. (gehele dag) Docent/excursieleider: Johan Krol. Organisatie: Anne Bosma en Corry van der Meer. Maximum aantal deelnemers: 20. Kosten: IVN-leden: € 18 Niet leden: € 20 (incl. koffie cursusavond en excursie). Inlichtingen en opgave bij: Corry van der Meer Tel: (058) – 213 80 24 E-mail: [email protected] Themacursus “Steltlopers” eind augustus – begin september 2015 (data nog vast te stellen) Invulling nader te bepalen. Docent/excursieleider: Sieds Boersma. Organisatie: Tonny Biesterbosch en Anneke Zeinstra Inlichtingen en opgave bij: Tonny Biesterbosch Tel: (058) - 255 18 76 E-mail: [email protected] "Vogelochtenden" Elke eerste zaterdag van de maand (uitgezonderd juli, augustus en september) is er een z.g. "Vogelochtend", een "vrijblijvende" vogelexcursie, waarvoor men zich niet hoeft op te geven en waaraan geen kosten verbonden zijn. (mensen die meerijden in een auto betalen € 3 p.p. aan de chauffeur) Iedereen met belangstelling voor vogels is welkom. Verzamelen op het parkeerterrein achter het Q8 benzinestation aan de Tesselschadestraat te Leeuwarden. (circa 200 meter vanaf rotonde Heliconweg-Tesselschadestraat) De starttijd is meestal 09.00 uur. De mensen die op onze verzendlijst staan ontvangen een paar dagen vóór elke Vogelochtend een mail met bijzonderheden. (o.a. de vertrektijd) Aanmelding voor de verzendlijst is daarom verstandig. Eventueel vooraf informeren bij Anne Bosma. Organisatie: Anne Bosma en Teartse van der Zee Inlichtingen en aanmelding voor verzendlijst: Anne Bosma Tel: (058) - 266 01 09 E-mail: [email protected] Informatie Vogelwerkgroep Corry van der Meer, coördinator Tel: (058) – 213 80 24 E-mail: [email protected]


7

Plantenexcursies 2015 Zondag 1 maart Knoppen-excursie Rengerspark We gaan kijken naar de knoppen aan de bomen in het Rengerspark. En al zit er dan nog geen blad aan de bomen, op deze manier kunnen we de meeste bomen toch op naam brengen! Door: Locatie: Tijd: Opgave: Info:

Margriet Kampman en Jan van der Meer Rengerspark, Leeuwarden, ingang Spanjaardslaan 10.30 uur Niet nodig [email protected]

Zondag 12 april Excursie voorjaars- en stinzenplanten Als je in deze tijd van het jaar langs de Kalkvaart wandelt, kun je heel veel moois zien. Niet alleen voorjaarsbloeiers als kleine veldkers, grote ereprijs, klein kruiskruid en hazelaar, maar ook stinzenplanten zoals het lenteklokje, bostulp, oosterse hyacint, longkruid, anemoon en slanke sleutelbloem. Wandel met ons mee langs deze prachtig aangelegde heemtuin in Leeuwarden. Door: Locatie Tijd: Opgave: Info:

Margriet Kampman en Jan van der Meer Start Albert Heijn Bilgaardpassage, 10.30 uur Niet nodig [email protected]

Zondag 6 september Excursie Stadsplanten In de stad is het tussen de stenen vaak vochtig en warm. Maar ook komen er regelmatig mensen vanuit allerlei gebieden. Reden waarom je vaak heel bijzondere planten kunt zien bloeien in stedelijk gebied. We maken een leuke rondwandeling door de stad Leeuwarden waarbij we heel veel moois zullen zien. Door: Locatie: Tijd: Opgave: Info:

Margriet Kampman en Jan van der Meer Station Leeuwarden, voorkant 10.30 uur Niet nodig [email protected]


8

Zondag 11 oktober Bomen-excursie De bladeren zitten nog aan de bomen en er staan heel mooie, oude exemplaren in het Rengerspark. Loop met ons mee en geniet van dit prachtige park aan de Spanjaardslaan in Leeuwarden. Onderweg zullen we jullie allerlei leuke weetjes vertellen over deze kanjers. Door: Locatie: Tijd: Opgave: Info:

Margriet Kampman en Jan van der Meer Rengerspark, ingang Spanjaardslaan 10.30 uur Niet nodig [email protected]

Inventariseren km-hokken Ook dit jaar gaan we weer een aantal zogenaamde km-hokken = 1 km2, inventariseren voor de landelijke plantenorganisatie Floron. Het gaat om terreinen binnen de gemeente Leeuwarden. Degenen die nog niet op onze mailinglijst staan, maar wel met ons meewillen, kunnen dit melden naar [email protected] We gaan in principe elke week op pad, overdag, op werkdagen. Ongeveer 2 dagen van te voren krijg je een mail. Margriet Kampman Jan van der Meer

Natuuractiviteiten van IVN jeugdeducatie Leeuwarden In de Leeuwarder bibliotheken: (Data en tijden komen op website van de bibliotheek: http://www.sbmf.nl/) Winteractiviteit: "Wat kun je in de winternatuur ontdekken?" Excursie/speurtocht door de wijk vanaf de bibliotheek (januari/februari). Bekijken van bomen, planten en dieren. Daarna terug naar de bibliotheek om sneeuwvlokken te knippen. Lenteactiviteit: "Wat je eet is ook natuur!" Kweekbakjes maken met tomaatjes, kruiden etc. Kinderen kunnen zelf zaadjes meenemen van hun favoriete voedsel.


9

Zomeractiviteit: Tijdens de landelijke IVN Slootjesdagen zullen we met een groepje kinderen vanuit heel Leeuwarden op 13 juni het leven in de vijver van het Elzenbroekbosje aan de Potmarge in Huizumdorp onderzoeken. Herfstactiviteit: "Samen knutselen met en voor de natuur". Stempelen met (zelf gevonden) bladeren en voederhuisjes maken voor vogels en mogelijk ook uilenballen uitpluizen. Verder zijn we aan het bekijken of onze plannen voor een paddenstoelenexcursie, een uilenballenzoektocht in het bos van Ypey, een spoorlijnspeurtocht in Westeinde, een bezoek aan een biologische boerderij en een imker gerealiseerd kunnen worden in 2015. Informatie wordt z.s.m. op de website geplaatst.

Van de penningmeester Als versgebakken penningmeester valt er genoeg te beleven! Er komen allerlei leuke ontwikkelingen langs zoals: de invoering van IBAN-nummers en SEPA machtigingen, diverse lidmaatschapssoorten en afdrachten aan IVN. Dat is ook de voornaamste reden van dit artikel. Er moeten wat zaken geregeld worden om het incasseren van de lidmaatschapsbedragen in 2015 goed te laten verlopen. Daarnaast wil ik jullie graag op de hoogte houden van de belangrijkste financiële ontwikkelingen. In het volgende Leeuwenboekje zal ik jullie meenemen in het financiële reilen en zeilen van onze afdeling. Volgens de Chinese methode (eerst afkijken, dan kopiëren en daarna verbeteren) heb ik begin dit jaar de kunst afgekeken van de oudpenningmeester Maud von Ende. Ik heb zo goed als mogelijk alle tips en trucs van Maud mij eigen gemaakt. Om het voor mijzelf werkbaar te krijgen, heb ik een vernieuwde versie van de administratie gemaakt. Hierdoor krijgen we als bestuur ook meer inzicht in de kosten en baten van alle activiteiten. Dat heeft me dit jaar veel tijd gekost maar dit moet ons de komende jaren profijt opleveren. Dan nu terug naar te regelen zaken voor 2015! Door de invoering van het SEPA stelsel (Single Euro Payments Area) hebben we nu IBAN rekeningnummers en SEPA incasso’s gekregen. Voor het uitvoeren van incasso-opdrachten is hierdoor meer verplichte informatie vereist. Dit betekent dat ik als penningmeester nieuwe machtigingsformulieren nodig heb om de incasso-opdrachten voor 2015 te kunnen uitvoeren.


10

Daarnaast is er behoefte aan meer informatie van onze leden. Op een later moment in 2015 gaan wij u hiervoor vragen om een enquête in te vullen. We zijn dit jaar voor onze ledenadministratie overgegaan naar de centrale ledenadministratie van IVN Landelijk. We willen onze ledenadministratie controleren en verrijken met meer informatie zodat wij onze leden in de toekomst gemakkelijker kunnen bereiken. En omdat het ijzer dan toch heet is, willen we meteen meer inzicht krijgen in de kennis en ervaring van onze leden en wensen over het activiteitenaanbod van IVN Leeuwarden. Deze informatie helpt ons namelijk bij het nemen van de juiste beslissingen als bestuur. En hoe regelen we dit allemaal? Ik heb een formulier gemaakt om de machtigingen op te halen. Ik heb hiervoor het gratis formulierenprogramma SurveyMonkey gebruikt. Het gratis programma heeft zijn beperkingen, bijvoorbeeld maximaal 10 vragen per formulier, vandaar dat er soms vragen zijn samengevoegd. Op onze websites https://www.ivn.nl/afdeling/leeuwarden en http://www.ivnleeuwarden.nl/ kunt u de link naar het betreffende formulier vinden. Als alternatief wordt op de website bovendien een Wordversie aangeboden. Die kunt u digitaal invullen en opsturen naar mijn e-mailadres. Voor de liefhebbers van het vertrouwde papier hebben we het machtigingsformulier ook bijgevoegd achter in het Leeuwenboekje. U kunt als derde optie dus ook het ingevulde formulier fysiek opsturen naar het adres van de penningmeester. In de inleiding van het formulier staat ook een verdere uitleg van alle opties en zaken waar u rekening mee moet houden. Ik wil uiterlijk 1 juni de incassoopdrachten afgerond hebben. Zonder een machtiging betaalt u € 2,50 extra dus ik hoop dat dit ook stimuleert tot actie! Mocht u al het via landelijke IVN betalen (nieuwe leden) dan hoeft u natuurlijk geen machtigingsformulier in te vullen. Indien u zelf wilt betalen dan kunt u dat ook aangeven op het machtigingsformulier. Ik heb mijn best gedaan om de materie zoveel mogelijk uit te leggen maar het is soms een ingewikkeld verhaal. Mocht u vragen hebben, schroom dan niet om te bellen of liever nog te mailen! Pieter Willem Louwsma


11

Opening vlindertuin Nijlan met bankje en informatiebord Op 24 september is de 'Vlindertuin Nijlan' geopend met de onthulling van een mozaïekbankje, gemaakt door kunstenares Nellie Procee met behulp van wijkbewoners. Ook is er een informatiebord geplaatst door het Nordwin-college met tekst van mij en foto's van Bauke Westra met wie ik de vlindertuin begonnen ben. Na afloop was er gelegenheid voor een drankje in het naast gelegen wijkgebouw.

In het afgelopen (2e) jaar zijn er weer veel fruitbomen, struiken en planten bijgekomen. Het aantal waargenomen vlinders was minder dan in het 1e jaar. Ik ben benieuwd hoe dit volgend jaar is als veel bomen en struiken gaan bloeien. Voor het beheer is er een kleine groep vrijwilligers. Voor het grootste deel van de tuin beperkt het beheer zich tot 2 keer per jaar maaien en afvoeren. Verder moet er in de borders af en toe gewied worden. Daan van Zomeren


12

Zaterdag 1 november 2014 Vogelkijkochtend. Om 9 uur zijn er 16 aanwezigen achter het tankstation aan de Tesselschadestraat. Na kort overleg vertrekken we in 4 auto’s naar het Lauwersmeergebied. Voor mij was het de tweede keer dat ik meeging. We hebben een boel vogels gezien, maar dat waren bekende soorten. En dan hoor ik de echte vogelaars zeggen: hier is ook niet veel te zien. Voor een nieuweling als ik is dit een bijzondere opmerking. Voor een nieuweling is het ook interessant om te horen dat ze een ‘kiek’ zien. Welke dat dan is? En of die een witte vlek heeft. Uiteindelijk komen ze er niet uit. De kiekendief blijft te ver weg. Maar van de discussie en het vogelaarsjargon heb ik weer wat meer geleerd. Bij de vogelkijkhut liep een pieper in de modder langs de waterrand. Een leek als ik verwacht dat het de waterpieper is, maar het is een graspieper. De waterpieper hoort thuis in de bergen, lees ik dan later in het vogelboek. Logica is ver te zoeken. Dan gaan we nog even naar de Anjumer Kolken waar altijd zoveel rotganzen zijn. Maar het zijn echte rot ganzen en ze waren er niet. Gelukkig wel een paar brandganzen. Maar die hadden we vanuit de auto met duizenden gezien in de weilanden. Niks bijzonders dus. Lekker koffie gedronken bij Ezumakeeg. Heerlijk in het zonnetje. Er wordt over van alles gepraat. Ieder heeft zijn eigen reden om mee te gaan, blijkt al snel. Ik kreeg dan ook de vraag: “Ben ik al bruin?”Geen gekke vraag als je zo lekker in de zon zit natuurlijk.


13

Nog even bij de dijk kijken op het wad. Ook daar zijn vele vogels maar er is niets te zien omdat het veel voorkomende vogels zijn. Er is daar wel een Nederlands echtpaar dat in het zuidwesten van Polen woont en daar een B&B heeft. Zij nodigen ons uit om ook eens bij hen naar de vogels te komen kijken! Je rijdt er in een dag naar toe. Wel een mooie vlinder gezien: luzernevlinder. Of het de gele of de oranje luzernevlinder is, is niet duidelijk en heb ik ook achteraf niet vast kunnen stellen. Voor vele aanwezigen een nieuwe soort!!! En zo stonden (bijna) alle vogelaars te kijken bij een vlinder! Wat heel fijn is. Vogelaars zijn vriendelijke mensen. Zij sjouwen met hun grote kijkers en laten de anderen die dat niet doen kijken naar de bijzonderheden en geven er ook nog uitleg bij. Dat kan toch niet mooier! En zo heb ik in deze ene ochtend heel veel geleerd en ga ik zeker vaker mee. Het is een echte aanrader. Gerdy Hahn

6 december 2014, Leeuwarden e.o. ‘Hey, zag je dat?’ ‘Ja, een bruine kiekendief, denk ik’. ‘Nou, dat denk ik niet’. ‘Het plofte in het riet en houdt zich schuil’. ‘Ik hou het op een roerdomp’. Een groot contrast. Van een heavy metal concert naar een rustige en vredige natuurochtend. In dit geval de maandelijkse IVN vogelochtend. Om 02.00 uur op de kooi na het uitje in Theater Romein in Leeuwarden en om 09.00 uur verzamelen bij Q8 aan de Tesselschadestraat. Anne Bosma is coördinator van deze uitjes en is een man van de tijd. Stipt om 9 uur vertrekken. Er moet tijd worden gerekt want Linda Veeman is er nog niet. Ze had een plaats in mijn auto


14

gereserveerd en komt precies om 9 uur aanfietsen. Close call. Anne had verwacht dat het weer niet mee zou werken en heeft in het hoofd om in de buurt van Leeuwarden te blijven. Het is echter prachtig weer. Windstil en een lekker zonnetje. Er wordt me nog wel gevraagd of ik iets anders in het hoofd heb maar ik had al besloten om me vandaag koest te houden. Anne (en medecoördinator Teartse van der Zee) steken er de nodige voorbereidende tijd in. Daar kan ik alleen maar respect voor hebben. Ik ga niet zo vaak mee en om me dan gelijk met de leiding te bemoeien is ook zoiets. Mocht het wenselijk zijn dan wil ik me er een volgende keer wel in verdiepen. Hup in de auto’s en met een dikke 20 man op pad. De eerste stop is de Merriedobbe achter de Groene Ster. Er is hier een 5.000 euro kostend scherm geplaatst om de vogels zonder verstoren te bekijken. Of het project is nog niet afgerond of het is mislukt want als je aan komt lopen ben je van verre te zien.

Wat ik verwachtte, gebeurt dan ook. De hele handel gaat op de wieken. Na een tijdje komt de boel weer wat tot rust. De plas zit vol met watervogels. In de rietkragen zitten wintertalinkjes. Van verre hoor je het gefluit van de smient. Daar tussen zitten slobeenden, krakeenden, kuifeenden, tafeleenden, meerkoeten, futen, grauwe ganzen en wilde eenden. Aan de rand, buiten de groep, ontdekken we een zestal zaagbekjes genaamd nonnetjes. Prachtige verschijning die “mannelijke nonnen”. Het verenkleed van de man deed de bedenker van de naam waarschijnlijk aan een non denken. Naar mijn mening één


15

van de vele uitglijders der Nederlandse vogelbenamingen. Zeker is het enigszins poëtisch bedacht, maar de Friese naam is vele malen directer en logischer: de “lytse seachbek”. De kleinste zaagbek van de drie soorten die bij ons in de winterperiode voorkomen: de grote zaagbek, de middelste zaagbek en … het nonnetje. Logisch bedacht toch? Door stiekemerwijs richting auto te lopen, is de hint duidelijk en geeft Anne aan dat we naar de volgende halte gaan. Sh*t … doe ik het toch. Excuses. Via de ventweg rijden we naar mijn voormalig adoptieterrein: de uitkijkheuvel bij de Ryptsjerksterpolder.

Vanaf de ventweg zie ik in de verte een rover op de wieken van de molen zitten. Het is de vaste stek van een slechtvalk. Even onthouden. Als we ter plaatse zijn, wijs ik de mensen met telescoop op de waarneming om vast te stellen of het inderdaad de slechtvalk betreft of dat een buizerd zo brutaal is om er plaats te nemen. ‘Slechtvalk’, wordt er al snel bevestigd. ‘Okido, dan is het een dame aan de forsheid te zien’. Op 1 van de horizontale wieken zit ook nog een torenvalk. Prachtgelegenheid om het formaat van beide valken te bekijken. Er komt een tweede torenvalk voor ons langs vliegen. In het veld voor de heuvel zitten, zoals gewoonlijk, enkele buizerds. De ondergelopen stukken water zitten vol met watervogels. De aanwezige grote zilverreigers steken fel af in het


16

grauwe landschap. In de lucht is het een drukte van belang wat ganzen betreft. Dit geeft me de gelegenheid om het verschil in geluid van de brandgans en kolgans te laten horen, nadat die vraag werd gesteld. Het invoeren van de waarnemingen via de app “Obsmapp” in mijn smartphone wekt belangstelling en vergt enige uitleg. Na mijn ontdekking van een blauwe kiekendief kan ik andermaal aan de bak om iets over deze soort te vertellen na gestelde vragen. En als ik dan toch aan het woord ben, kijk dan ook even daar rechts van de bomenpartij. Er lopen een paar reeën. ‘Nee, nee, die doen niet mee het is een vogelexcursie’, wordt er gesteld. Gelukkig zijn de ruimerdenkenden in de groep wel geïnteresseerd. Het groepje koffiedrinkers ontgaat dit alles, heb ik het idee, maar een ieder geniet op zijn eigen manier van dit tochtje. ‘Meino, wil je even door de telescoop kijken, we denken dat er een vos aan de rand van de eendenkooi zit’. ‘Sorry mann’n, het is een afgezaagde boom’. ‘De vorm en kleur lijkt er inderdaad wel wat op’. Blijft grappig die wens van de gedachte. Zeer herkenbaar!! We gaan door naar het Ottema-Wiersma reservaat. We stoppen een halte eerder dan ik gewend ben. Wederom wordt me om advies gevraagd. Of we hier kunnen wandelen? ‘Ja, denk het wel’. ‘Gewoon gaan en kijken waar we uitkomen’. Al snel zie ik waar we zitten en herken ik de route van mijn vorig jaar gegeven libellenexcursie. Het tafereel met de neerstrijkende roerdomp volgt. Rondom het gebied zien we verschillende grote zilverreigers. Het reservaat is ingewijd als slaapplaats door deze soort, met een 100-tal getelde exemplaren. Het gebied is in deze periode een oase van rust. Voor de vogels hoef je hier nu niet echt te zijn. Het merendeel van de soorten hangt nu in Afrika om. Het genieten is er niet minder om. Er wordt gekletst en gelachen. Een gezellige boel. Op mijn aanwijzingen lopen we een rondje.


17

Het is duidelijk dat je als natuurgids met bovengemiddelde kennis van (vogel)zaken van toegevoegde waarde bent tijdens dit soort uitjes. Het wordt me ook nog eens ingepeperd door Linda. Al met al een heerlijke ochtend met een groep gelijkgestemden. Via een niet nader te noemen ommetje (no offence, Anne), waar nog goudplevieren en wulpen worden gespot, rijden we terug naar Leeuwarden. Meino Zondervan

EVEN BIJPRATEN MET DURK WEIJMA Begin december had ik een afspraak met Durk bij hem thuis in ZuidwestFriesland. Toen we net binnen waren ging Durk, voordat het donker zou worden, de vogels voeren. Een pracht gezicht. Vlakbij het raam hingen een paar vogelvoerbakjes waar het een af- en aanvliegen van vogels was. Ik denk dat in die korte tijd wel zo’n vijftig vogeltjes langs kwamen om een graantje te pikken. In korte tijd zag ik pimpel- en koolmezen, vinken en op de grond merels. Durk vertelde dat hij wel drie keer per dag de bakjes aanvulde. Ik vroeg hem of hij geen last had van grote vogels (zoals kauwtjes, eksters en gaaien) die


18

zo’n bakje zo leeg hebben gegeten. Hij heeft er geen last van. Door in de wei etensresten te gooien houdt hij de grote vogels op afstand. Aanleiding voor dit bezoek was dat Durk na 16 jaar per september z’n functie als vogelcoördinator heeft overgedragen aan Corry van der Meer. Hij blijft nog lid van de vogelwerkgroep en verzorgt de PR, zoals de contacten met de krant en het verzenden van de mails. Ik was benieuwd hoe Durk coördinator was geworden. Daarop gaf hij een laconiek antwoord: “O, daar rol je vanzelf in.” Durk heeft toen hij met pensioen ging een paar vogelcursussen gevolgd. Aan ’t eind van elke cursus werd in een evaluatieformulier gevraagd of je vrijwilligerswerk wilde doen. Met nog een paar anderen zijn ze gaan brainstormen hoe ze de activiteiten van IVN Leeuwarden e.o. konden opzetten en uitbreiden. Voorheen deed het bestuur dat. Meer heb ik daarover geschreven in het winter Leeuwenboekje 2005. Ze zijn op zoek gegaan naar docenten, die onderdelen van de cursus konden verzorgen, onderwerpen als uilen, watervogels, weidevogels en zangvogels. Ook werden zo’n 5-7 excursieochtenden in ’t veld gehouden. Met elkaar de natuur in. De vogelcursussen voor beginners en gevorderden hebben op deze manier jaren goed gelopen. Deze werden eerst in het Natuurmuseum gegeven en later in de Kurioskerk. Dat hield wel in dat er al snel wachtlijsten ontstonden, zoveel inschrijvingen hadden ze. Nu loopt dat terug, Durk vermoedt dat het komt omdat hun berichten in bijvoorbeeld het Huis aan Huis weekblad niet meer geplaatst worden in verband met bezuinigingen bij de media en advertenties zijn te kostbaar voor IVN. En wie weet speelt de crisis mee, want ook al krijg je waar voor je geld en zijn er veel vrijwillige deskundigen, die de lessen willen verzorgen, het blijft ca. € 80, Bovendien heeft Leeuwarden en omgeving zo’n 200.000-250.000 inwoners en mogelijk begint de voorraad geïnteresseerden op te raken. Door SOVON Vogelonderzoek Nederland 1) werd gevraagd of er mensen waren, die vogels wilden tellen. Op dat moment was er behoefte om moerasvogels te tellen. Verder werden ook vogeltellingen gehouden. Ook hebben mensen meegedaan aan het Broedvogel Monitoring Project, dat was een gedegen vogelcursus, waarvoor een tentamen afgelegd moest worden. Als ze daarvoor geslaagd waren mochten de deelnemers meedoen aan een inventarisatie in verschillende gebieden. Ook worden al een aantal jaren korte cursussen over Trekvogels, Steltlopers en Wintergasten gegeven, waarvoor op dit moment de belangstelling groeit.


19

Het is een genoegen om naar te luisteren als Durk vertelt over de natuur, de vogels, enzovoorts. Hij vindt het jammer dat veel ervan verloren gaat. Hij noemde bijvoorbeeld het verdwijnen van de weidevogels (o.a. grutto’s, kieviten en scholeksters). Trekvogels hadden voorheen meer ruimte om te foerageren, veel gebieden op de trekroute worden nu ingepolderd voor industrie en huizenbouw. Door o.a. intensieve veeteelt en het zeer efficiënt weghalen van het graan bij het oogsten met de moderne landbouwmachines, neemt de vogelstand ook af. Durk ziet het ook van dichtbij. Hij woont met Jetske al ruim tien jaar op Kippenburg. In ’t begin toen ze op de boerderij kwamen wonen hadden ze per jaar 10 paartjes boerenzwaluwen, die er gingen broeden. Het afgelopen jaar waren het er maar 3. Je moet er toch niet aan denken dat we straks geen zingende vogels meer in ’t voorjaar hebben, een zogenaamde ’Silent Spring” 2), zegt Durk verschrikt. Maar, zegt hij er direct achteraan: “Er zijn gelukkig nog lichtpuntjes, je ziet nu meer zilverreigers. Vogels kunnen niet voor zichzelf opkomen, ze zijn afhankelijk van mensen die zich hun lot aantrekken. Gelukkig zijn er mensen die de vogels na aan het hart liggen.” Mensen staan steeds verder van de natuur af. Hij vindt het belangrijk om (jonge) mensen te laten zien hoe mooi de natuur is, zodat ze er oog voor krijgen en hopelijk ook gaan beschermen. Geen groter compliment dan een cursist die zei: “Jullie hebben mijn leven verrijkt, ik zie nu veel meer dingen, die ik vroeger niet zag!” Kijk, zegt Durk, daar doe je het voor. Durk ziet met veel plezier en genoegen terug op zijn periode als coördinator. Hij heeft veel leuke en interessante mensen ontmoet en vriendschap ondervonden. De spontane en enthousiaste medewerking van veel mensen waaronder docenten en excursieleiders bij de organisatie van de vogelcursussen en de leuke reacties van cursisten waren hartverwarmend en stimulerend. IVN komt regelmatig vrijwilligers tekort, hij hoopt dat er toch steeds nieuwe mensen bijkomen. Maar, zegt hij: Laat vrijwilligers zoveel mogelijk doen wat bij hen past en geef ze een stuk vrijheid om dat in te vullen. Tot slot heb ik een foto gemaakt van Durk, maar toen was het al donker. Jammer, want een plaatje met Durk in ‘z’n knollentuin’ had er beter bij gepast. 1)

SOVON Vogelonderzoek Nederland Is een bundeling van duizenden waarnemers die, vaak in hun vrije tijd, vogeltellingen verrichten.


20

2)

Het beroemde boek van Rachel Carson dat in 1962 verscheen en de gevaren van pesticiden duidelijk maakte. Corrie Kruiswijk

Bloei eind december Op de landelijke FLORON-dag op 13 december werden de leden gevraagd mee te doen aan de eindejaarstelling van bloeiende wilde planten. Planten die nog (of al) bloeien in de laatste week van het jaar. Op 26 en 27 december ben ik een paar uurtjes door de stad gelopen en vond bloeiende wilde planten tussen de tegels, in boomspiegels en in bermen. In de eerste kolom staan mijn vondsten en in de tweede kolom staan de extra planten die ik van Jan van der Meer en Margriet Kampman nog vermeld kreeg. Het aantal plantensoorten dat in de laatste week van het jaar bloeit, laat zien wat het resultaat is van de opwarming van de aarde. Bloeiende wilde planten 26-12-2014 Kaal knopkruid Grote ereprijs Straatgras Jacobskruiskruid Scherpe fijnstraal Vertakte leeuwentand Klein kruiskruid Zachte ooievaarsbek Muurfijnstraal Boerenwormkruid Robertskruid Vroegeling Gewone melkdistel Klein streepzaad Kropaar Rietzwenkgras Bleekgele droogbloem Canadese fijnstraal Bos vergeet mij nietje Harig knopkruid Zwarte nachtschade Bos veldkers Paarse dovenetel Gewone hoornbloem Herderstasje Gewone spurrie Paardenbloem Varkensgras Vogelmuur Raapzaad Kluwenhoornbloem Herik Scherpe boterbloem Schijnpapaver Gewone berenklauw Bonte dovenetel Dagkoekoeksbloem Kleine veldkers Rode klaver Tuinwolfsmelk Daan van Zomeren


21

Cyclamen Als ik in september een inspectierondje door de tuin loop om te kijken wat er nog bloeit, word ik ieder jaar weer verrast door een vlekje roze. Het cyclaampje doet het nog. Eerst komen de bloempjes, in november het blad en dan trekt het zich terug en vergeet ik het weer tot het volgende jaar. Ja, ik heb die grote platte knol ooit geplant. Omdat hij het zo braaf blijft doen, beslis ik dat ik er meer van wil. Bij de marktkoopman vind ik ze: drie voor tien euro. Twee gaan de grond in, met wat extra kalk. De derde is bestemd voor een experiment binnenshuis. Ik heb me laten vertellen dat hij kan gaan bloeien als ik hem zo in de vensterbank leg. Alleen karig sproeien voor een vochtige omgeving, maar vooral niet te nat. Na een week of wat gebeurt het. Je weet niet wat je ziet, een bosje mini cyclamen uit een soort platte biet. Deze knol heet officieel Cyclamen Persicum. Hij komt uit het Middellandse Zeegebied en bloeit hoog in de bergen op kalkrijke grond. In de 16e eeuw kwamen planten uit die streken naar noordwest Europa, waar plantenkundigen ze verzamelden en bestudeerden in botanische tuinen en de elite siertuinen liet aanleggen. Exotische planten als statussymbool, daar wordt ook altijd over verteld bij de excursies naar de stinzenplanten. Bol- en knolgewassen waren handig voor de handel omdat ze na de bloei snel afsterven en dan rusten tot het volgende groeiseizoen. Die kan je makkelijk vervoeren en opslaan. Deze bloeiende bol in mijn vensterbank is het oermateriaal geweest waaruit kwekers de kamerplant hebben ontwikkeld die we allemaal kennen. Bloei in de winter, van wit tot donkerroze. Hij lijkt wat uit de mode, er verschijnen nu wel kleintjes op de markt, maar niet zo klein als deze op de foto. Dit is een cyclaam met alles erop en eraan en om te begrijpen dat dit niet die welbekende kamerplant is, ligt er een euro naast. De bloempjes zijn nog niet eens zo groot als een madeliefje. Uit de bol komen beginnende blaadjes en een uitgebloeide bloemstengel rolt zich op tot een platte spiraal. Alles precies als op de


22

tekeningen van de botanisten van eeuwen geleden. Wat een slimme manier om er voor te zorgen dat het zaad terecht komt in de grond, die goed is geweest voor de moederplant. Het lijkt me onwaarschijnlijk dat mijn vensterbankbloeier er in slaagt om voldoende kracht op te slaan voor het volgende seizoen. Maar buiten ziet het er hoopvol uit. Eind november, de eerste dag dat het winters aanvoelt, zie ik het eerste blad boven de grond van de knollen die ik in de tuin heb geplant. Jettie Wijga

Foto: Jan van der Meer

Woesteland Woesteland is de landelijke jongerenafdeling van het IVN. We organiseren vakanties en werkweekenden waarin we vrijwilligerswerk doen in de natuur en heerlijk vegetarisch en biologisch eten. Elke activiteit wordt opgebouwd rond een thema waar toffe en vaak ook leerzame spelletjes en activiteiten om heen worden bedacht. Woestelandactiviteiten worden door enthousiaste vrijwilligers begeleid. Zij vinden het leuk om er een onvergetelijke vakantie van te maken. De begeleiders zijn jong en zelf ook mee geweest als deelnemer. De vakanties zijn ook niet overgeorganiseerd. De begeleiders hebben trainingen gevolgd en zijn ervaren in het begeleiden van natuur- en cultuuractiviteiten voor groepen jongeren. Tijdens de activiteiten zijn er altijd begeleiders met een EHBO-diploma aanwezig. Woesteland organiseert activiteiten voor jongeren van twaalf tot en met vijftien jaar en voor oudere deelnemers tot en met 30 jaar. Deze winter hebben de jongeren van Woesteland (16 t/m 30 jaar) onder andere op Schiermonnikoog de handen uit de mouwen gestoken. Overdag werd gewerkt voor Natuurmonumenten: veel vuilniszakken plastic zijn van het strand gehaald en talloze bomen en struiken zijn omgezaagd om ruimte te maken voor andere bijzondere planten zoals orchideeën. Er werden activiteiten georganiseerd over de zoutwinning in de Waddenzee en de vraag of dat nou wel zo’n goed idee is. We zijn natuurlijk ook lekker uitgewaaid, hebben veel spelletjes gedaan en hebben het heel gezellig gehad. De pubers (12 t/m 15 jaar) zijn ook druk bezig geweest. Ze zijn aan het werk geweest op een Biologische boerderij in Best. Het thema was “meer big, meer beter”. Vragen als: “Zagen varkens er vroeger anders uit?” ”En wat is een spaarvarken nou eigenlijk?” zijn beantwoord. Ook komende zomer zal het Woesteland weer midden in de natuur vakanties organiseren, waarop we weer bomen zullen omzagen of heide zullen plaggen, misschien wel nieuwe dingen leren over de natuur en veel lol zullen maken. Meer informatie en de geplande activiteiten zijn te vinden op www.woesteland.nl.


23

In tijd en wind Als je even wacht en het water aan de oever zwijgt, Dan hoor je ons dit landschap zachte bezingen, In tere wolken klinkt een lied rond onze hoofden. Wij waren onderweg en wilden verder gaan, maar wisten niet hoever, hoelang, waarheen. En toen wij bleven wachten op de ander, werd wachten blijven. Wij staan hier stil, het groen zijn wij verloren en onze vingers tekenen het weefsel van de herfst en wij beseffen dat opnieuw een naakte winter komt. Als zuster met dunne armen reikend naar de ander, Als vriendinnen wonderlijk in tijd en wind vergroeid, Zijn wij veel meer met elkaar dan ooit afzonderlijk. Schilderij: Jopie Huisman Bijbehorende Tekst: Elske Kampen Met dank aan Anneke Zeinstra die een afbeelding van het schilderij, met de tekst die daarop geïnspireerd is, heeft aangeleverd.


24

Libellenrijk Fryslân – ‘mei ljochtsjende wjukken oer it wetter’ Libellenrijk Fryslân – ‘met lichtende vleugels over het water’ Libellen staan volop in de belangstelling. Deze kleurrijke en fotogenieke insecten zijn onlosmakelijk verbonden met water en kennen een zeer boeiende en interessante levenswijze. Hun aan- of afwezigheid kan ons veel leren over de kwaliteit van onze leefomgeving, in het bijzonder van onze natte natuur.

Libellenrijk Fryslân – ‘met lichtende vleugels over het water’ is een uniek boek waarin een overzicht wordt gepresenteerd van tien jaar libellenonderzoek in Fryslân. In dit rijk geïllustreerde overzichtswerk worden 64 soorten libellen beschreven, waaronder tevens zeven nieuw te verwachten soorten. Bij elke soort is een verspreidingskaart opgenomen met alle waarnemingen voor en na het jaar 2000. Na een korte karakteristiek van de soort volgt een gedetailleerde beschrijving en worden in aparte kaders diverse wetenswaardigheden vermeld. Prachtige foto’s (meer dan 400) maken dit boekwerk compleet.


25

Een must voor elke natuurliefhebber in Friesland, maar de informatie in dit boek is zeker ook relevant voor de rest van Nederland. Het is een boek van 352 pagina’s vol wetenswaardigheden en nieuwtjes over de Friese libellenfauna. De verkoopprijs bedraagt € 37,50 (excl. verzendkosten ad. € 3,84) Te bestellen bij Bureau FaunaX, Badweg 40, 8401 BL Gorredijk Tel. (0513) 43 50 24 of mail naar: [email protected]


26

De redactie nodigt u uit om ook eens wat te schrijven, over iets natúúrlijks. Inzendingen voor 1 april 2015 bij de redactie: Linda Veeman, Van Gheelstins 12, 8925 GB Leeuwarden e-mailadres: [email protected] en Ben Engelen, Gounodstraat 10. 8915 CK Leeuwarden e-mailadres : [email protected]


27


28

Wat kost het? Een lidmaatschap van de IVN en onze afdeling kost 24,- per jaar

Recommend Documents