Wat drinkt Nederland? Drankconsumptie gemeten door GfK
In opdracht van de Nederlandse vereniging Frisdranken, Waters, Sappen
VOORWOORD De Nederlandse vereniging Frisdranken, Waters, Sappen (FWS) heeft in september 2009 de drankinname onder Nederlanders laten meten door GfK. Gedegen, recente gegevens over wat Nederland drinkt, zijn er namelijk niet. De laatste Voedselconsumptiepeiling onder de hele bevolking dateert inmiddels uit 1998. De FWS is blij met het huidige onderzoek de feiten over het drinkgedrag van Nederlanders in handen te hebben. Als branchevereniging zijn we actief betrokken bij het bevorderen van een gezonde leefstijl en een gezond gewicht.
In lijn met het Convenant Gezond Gewicht waar de levensmiddelenindustrie zich aan heeft verbonden, zet de sector belangrijke stappen. Zo worden er geen frisdranken op basisscholen verkocht, zijn er steeds meer laagcalorische dranken in de schappen te vinden en helpt de Dagelijkse Voedingsrichtlijn op de voorkant van verpakkingen consumenten bij het maken van geïnformeerde keuzes. Daarnaast werken we samen met onze leden aan de bewustwording van Nederlanders over het belang van bewegen.* De GfK-peiling zal als toets en ijkpunt voor het eigen beleid dienen.
* In bijlage I is een overzicht van activiteiten opgenomen
2
Zo weten we al dat het aandeel light en natuurlijk mineraal- en bronwater in de verkopen stijgt. In 2000 was dit 30% van de verkopen en in 2007 is dit gestegen naar 37%. De resultaten van het onderzoek bieden een brede kijk op wat en hoeveel Nederlanders drinken. Nederlanders drinken over het algemeen genoeg en gevarieerd, met - de te verwachten verschillen tussen leeftijdsgroepen. Volwassenen drinken meer koffie, thee en alcohol. Terwijl de jongere generaties vaker voor zuiveldranken,
siropen en frisdranken kiezen. De inname van frisdrank ligt gemiddeld op iets meer dan 1 glas per dag, waarvan 1/3 light is. De cijfers boezemen ons vertrouwen in en geven aan dat we op de goede weg zijn. Dit houdt niet in dat we stil blijven zitten. Er vallen nog voldoende slagen te maken als het gaat om het bevorderen van een gezonde leefstijl. Als sector blijven wij daar hard aan werken. Jouke Schat, Directeur FWS, maart 2010
3
SAMENVATTING De Nederlandse vereniging Frisdranken, Waters, Sappen (FWS) en haar leden hebben de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in beleid ten aanzien van overgewicht. Belangrijke initiatieven zijn ontwikkeld op het gebied van verkoopbeleid, innovatie en voorlichting.* Om het beleid te toetsen en eventueel verder aan te kunnen scherpen heeft de FWS eind 2009 een consumptieonderzoek uit laten voeren. Recente innamecijfers ontbreken namelijk op dit moment. Methoden In september 2009 voerde GfK een representatieve consumptiepeiling uit onder 2.079 Nederlanders vanaf 4 jaar. De respondenten hielden 7 dagen lang een voedingsdagboek bij waarin de drankenconsumptie genoteerd werd. De resultaten van de peiling zijn door GfK verwerkt en uitgesplitst naar totale drankinname en de inname per productcategorie. Ook is er gekeken naar verschillen tussen mannen en vrouwen, leeftijds- en gewichtsgroepen en Sociaal Economische Status. Daarnaast is de energiebijdrage
van dranken in het algemeen en de verschillende productcategorieën berekend. Inname per categorie Nederlanders drinken over het algemeen voldoende en gevarieerd. Gemiddeld wordt er 1,7 liter per persoon per dag gedronken inclusief alcoholische dranken. Zonder alcohol ligt het gemiddelde op 1,5 liter. Koffie en thee worden het meest gedronken (30% of 505 ml), gevolgd door water (25% of 413 ml) en frisdranken (16% of 263 ml). Warme dranken blijken populair bij de oudere groepen vanaf 30 jaar.
* In bijlage I is een overzicht van activiteiten opgenomen
4
ml
ml
500
800 700 600 500 400 300 200 100 0
400 300
ml
600
ml
800 700 600 500 400 300 200 100 0 Inname productcategorieën
200
500 400
100
300
0
200 100 0
ml 600 ml
ml
500
800 700 600 500 400 300 200 100 0
400 300
263
200 100
67 13
800 413 700 600 500 400 300 200 100 56 0
505
100%
80%
60%
179
183
40%
20%
0%
0
1.681 ml
100%
11
1.030 ml
1.516 ml
1.749 ml
1.796 ml
0 5
5
10
8
21
31
9
80%
27 13
30
3
40% 20%
25
4 1 16
0%
1.664 ml
14
14
14
39
40
10
19 11
1.852 ml
35
6
60%
1.834 ml
4 31
15 5 1
28
29
Siroop
Vruchtendranken
Zuiveldranken
Vruchtensappen
Warme dranken
Water
Alcoholische dranken
10
3 27
6 1
Frisdranken
9 1
24
9 1
9 0
23 4 1 23
4 1 19
23 4 0 14
3 1 9
26 4 0 6
5
SAMENVATTING
De jongere generaties tot 20 jaar drinken relatief meer zuiveldranken, siropen en frisdrank. Personen met overgewicht of obesitas drinken ongeveer dezelfde hoeveelheden frisdrank als personen met een gezond gewicht. Zij kiezen wel vaker voor light-varianten en water. De verschillen tussen Sociaal Economische Status zijn klein. Vruchtensappen worden door iedereen ongeveer evenveel gedronken, gemiddeld 67 ml per dag. Water is in alle groepen een belangrijke bron van vocht. Vanaf 12 jaar omvat het ongeveer een kwart van de totale drankinname.
Siroop wordt vooral door kinderen in de leeftijd van 4-12 jaar gedronken. Energie-inname Gemiddeld leveren dranken (incl. alcohol) 344 kcal per dag, dit is 17% van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn* (DV) van 2000 kcal. Belangrijkste energieleverancier zijn alcoholische dranken met gemiddeld 117 kcal (5,9% van DV) per dag, gevolgd door zuiveldranken (75 kcal / 3,8% van DV per dag), koolzuurhoudende en niet koolzuurhoudende frisdranken (67 kcal / 3,4% van DV per dag) en warme dranken (31 kcal / 1,6% van DV per dag).
*De Dagelijkse Voedingsrichtlijn (DV) geeft aan hoeveel energie gemiddeld per dag nodig is, namelijk 2000 kcal. Het percentage van de DV geeft aan hoeveel kcal het voedingsmiddel inneemt van deze dagelijkse energiebehoefte.
6
ml 600 500 400 300
ml
600
ml
800 700 600 500 400 300 200 100 0
200
500 400
100
300
0
200 100 0
Bijdrage aan calorie-inname per productcategorie kcal
117 kcal/ 5,9% DV
120
ml
800 700 600 500 400 300 200 100 0
ml
100 67 kcal/ 3,4% DV
80 60
28 kcal/ 1,4% DV
40 20
6 kcal/ 0,3% DV
0
1.681 ml
100%
11
1.030 ml
1.516 ml
1.749 ml
1.796 ml
0 5
5
10
8
21
31
9
80%
27 13
30
3
40% 20%
25
4 1 16
0%
1.664 ml
14
14
14
39
40
10
19 11
1.852 ml
35
6
60%
1.834 ml
4 31
15 5 1
28
29
75 kcal/ 3,8% DV
31 kcal/ 1,6% DV
0% DV
Frisdranken
Siroop
Vruchtendranken
Zuiveldranken
Vruchtensappen
Warme dranken
Water
Alcoholische dranken
10
3 27
6 1
800 700 600 500 400 300 200 19 kcal/ 1001,0% DV 0 0 kcal/
9 1
24
9 1
9 0
23 4 1 23
4 1 19
23 4 0 14
3 1 9
26 4 0 6
7
HOOFDSTUK 1
Drankinname onder Nederlanders gemeten 1.1 Doel en uitwerking onderzoek Drinken is belangrijk, want het draagt bij aan de vochtvoorziening van het lichaam. Recente gegevens over wat en hoeveel Nederlanders drinken zijn niet beschikbaar. De FWS heeft daarom GfK onderzoek laten doen naar de drankinname in Nederland. De volgende vragen vormden de basis: • Hoeveel drinken Nederlanders gemiddeld en is dit voldoende? • Welke dranken worden gedronken en in welke hoeveelheden?
• Hoeveel dragen dranken bij aan de energie-inname uitgaande van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn? In deze brochure zijn de gemiddelde resultaten per persoon per dag voor dranken in totaal en per productcategorie uitgesplitst terug te vinden. Ook zijn de belangrijkste verschillen in inname tussen de diverse leeftijdsgroepen, gewichtsgroepen en Sociaal Economische Status opgenomen.
Indeling Sociaal Economische status Bruto Jaarinkomen op Huishoudniveau >2x Modaal (> 68.000 Euro) 2x Modaal (56.000 - < 68.000 Euro)
Hoog WO/HBO
Midden1 HAVO/VWO
Midden2 MBO
Laag LBO/VMBO (VBO)/MAVO
SES hoog SES midden 2
1-2x Modaal (34.000 - < 56.000 Euro) Modaal (23.000 < 34.000 Euro) Of als geen opgave Beneden Modaal (11.000 - <23.000 Euro) Minimum (<11.000 Euro) Bron: GfK
8
SES midden 3
SES laag
Geen Geen onderwijs
Methoden en populatiekenmerken Onderzoeksmethode: 7-daags voedingsdagboek (door respondenten zelf bijgehouden). Meting verdeeld over 4 weken van september 2009 • Totaal aantal gemeten consumptiemomenten: 106.064 • Aantal geregistreerde consumpties: 153.823 Energieberekening De energie-inname uit dranken in het algemeen en de verschillende productcategorieën is vastgesteld op basis van de gedronken volumes en de gemiddelde energetische waarden van de verschillende dranken. Onderzoekspopulatie: • Personen vanaf 4 jaar • 2.079 respondenten • Respondenten representatief voor Nederland: gekeken naar geslacht, leeftijd, regio en gewicht Definities: • De Sociaal Economische Status is vastgesteld op basis van inkomen en opleiding (de indeling staat op de vorige pagina) • Overgewicht en obesitas zijn bepaald op basis van de Body Mass Index (BMI)* - Normaal gewicht: BMI 18,5-24,9 - Overgewicht: BMI 25-29,9 - Obesitas: BMI ≥ 30
* De Body Mass Index (BMI) = lichaamsgewicht in kg / lengte in meter2. De BMI is een maat voor gewicht in verhouding tot de lengte.
9
1.2 Voldoende drinken: belangrijk voor de gezondheid Voldoende drinken is essentieel voor het goed functioneren van ons lichaam. Gemiddeld hebben volwassen Nederlanders ongeveer 2,0-2,5 liter vocht nodig om het dagelijkse vochtverlies aan te vullen. Daarbij zou ideaal gezien 70% van het vocht uit dranken moeten komen. Dit staat voor volwassenen gelijk aan 1,5-2,0 liter per dag.
Nederlandse richtlijnen voor drankinname Behoefte per dag (inclusief alcohol en melk) 1-3 jaar
0,75 liter
4-8 jaar
1,0 liter
9-13 jaar
1,0-1,5 liter
14-18 jaar
1,0-1,5 liter
19-50 jaar
1,5-2,0 liter
51-70 jaar
1,5-2,0 liter
70 jaar e.o
1,5-2,0 liter
Bron: Voedingscentrum
10
1.3 Dranken: een brede categorie Alle dranken dragen bij aan de vochtinname. Er is dus voldoende keuze om de dorst te lessen. Onder de categorie dranken valt een grote verscheidenheid aan producten, namelijk:
Alcoholische dranken*: dranken met alcohol Frisdranken met en zonder koolzuur: dranken op basis van water, zoetstoffen en/of suiker, aroma’s en eventueel plant- of vruchtextracten. Sapgehalte is maximaal 25%. Siroop: dranken op basis van siroop, aangelengd met water. Vruchtensappen: dranken bestaande uit 100% sap of mixen van 100% sap. Vruchtendranken: dranken op basis van 25-99% sap. Water: alle soorten water, waaronder leidingwater. Warme dranken: koffie, thee en andere warme dranken. Zuiveldranken: drinkbare zuivelproducten.
In bijlage II zijn de uitgebreide definities van bovenstaande productcategorieën uit het onderzoek opgenomen.
* Alcoholische dranken worden door het Voedingscentrum meegerekend in de vochtvoorziening. De inname ervan is daarom in de resultaten meegenomen. Hierbij raadt het Voedingscentrum aan niet meer dan 1-2 glazen per dag te drinken.
11
HOOFDSTUK 2
ml Hoeveel en wat drinken Nederlanders? 2000 1744
1619 2.1 Hoeveel drinken Nederlanders? 1500
1531
1464
1000
Nederlanders drinken gemiddeld 1,7 liter per dag. 500 Ongeveer 63% van de volwassenen ouder dan 20 jaar voldoet aan de 1,5 liter norm. Zonder alcohol ligt het 0 gemiddelde op ongeveer 1,5 liter en haalt 48% de norm.
Inname per leeftijdsgroep ml 2000
1834 1852 1749 1796
1681
1664
1516 1500 1030 1000
500
0
Totaal dranken
4-11 jaar
12-19 jaar
20-29 jaar
30-39 jaar
40-49 jaar
50-64 jaar
65+ jaar
% 50 42
% consumenten
40 30 20
12
10 0
19
22
9 5
4
Mannen drinken gemiddeld iets meer dan vrouwen. Mannen drinken 1,7 en vrouwen 1,6 liter. Als de alcoholinname niet wordt meegerekend drinken vrouwen gemiddeld iets meer dan mannen, namelijk 1,53 liter versus 1,46 liter.
Inname mannen en vrouwen Mannen Vrouwen
ml 2000
1744
1619 1464
1500
1531
1000
500
0
Inname inclusief alcohol
ml 2000
Inname exclusief alcohol
1834 1852 1749 1796
1681
1664
1516 1500 1030 1000
500
0
13
20
150
50
100
0
50
100
15
0
10
5
0
ml
ml
500
800 700 600 500 400 300 200 100 0
ml
400
500 400
300 Wat drinken Nederlanders het liefst? 2.2 300
200
200
100 Nederlanders drinken het liefst warme dranken, 100 zoals thee 0 e, gevolgd door water en frisdrank. en koffi
5
4
3
2
1
0
Inname productcategorieën ml
Frisdranken
600
Vruchtendranken
505
500
1.681 ml
413
100
263 179
183
13
56
Opvallende resultaten:
• • •
14
1.796 ml
10
8
Water
27
21
31
80%
Water is in alle groepen een belangrijke bron van vocht. Vanaf 12 jaar omvat het gemiddeld ongeveer een kwart van de totale drankinname. Frisdranken met en zonder koolzuur worden vooral door jongeren in de leeftijd 4-29 jaar gedronken. Kinderen van 4-11 jaar drinken relatief veel zuiveldranken en siroop. Koffie en thee worden met name gekozen door de oudere groepen, vanaf 30 jaar.
13
30
6
60%
Zuiveldranken 40%
3 25
20% 4 Alcoholische dranken 1 16
0%
10
19 11
Warme dranken
67
0
•
1.749 ml
5
Siroop
200
n
1.516 ml
0 5
9
400 300
1.030 ml
100% Vruchtensappen 11
4 31
15
10
3 27
6 1
5 1
28
29
24 4 1 23
4 1 19
l
700 600 500 400 300 200 100 0
80 70 60 50 40 30 20 10 ml
800 700 600 500 400 300 200 100 0
Inname productcategorieën per leeftijdsgroep
Fri 1.681 ml
100%
11
1.030 ml
1.516 ml
1.749 ml
1.796 ml
0 5
5
10
8
21
31
9 27
80%
13
30
ml
800 700 600 500 400 300 200 100 0
1.664 ml 14
40
3
40%
25
20%
4 1
4 31
15 6 1 28
1.664 ml
Vru
14
14
14
Vru
39
40
9 1
9 0
10
19 11
1.852 ml
35
6
60%
1.834 ml
10
3 27
5 1 29
16
9 1
24 23 4 1
4 1
23
23
19
4 0 14
20-29 jaar
30-39 jaar
40-49 jaar
0% Totaal
4-11 jaar
12-19 jaar
Wa
Frisdranken
Siroop
Vruchtendranken
Zuiveldranken
Vruchtensappen
Warme dranken
Water
Alcoholische dranken
26
3 1 9
4 0 6
50-64 jaar
65+ jaar
9 0
26 4 0 6
15
Mannen drinken meer frisdranken en alcohol. Vrouwen drinken meer water, warme dranken en iets meer vruchtensappen.
Inname per productcategorie voor mannen en vrouwen ml 600
Mannen Vrouwen
541
500
467
400
468
358 317 280
300 210
189
200 100
64 12
0
kcal 120 100 80
16
60 40 20
71
55
169 88
58
14
Frisdranken Vruchten dranken
Vruchten sappen
Water
Siroop
Zuivel dranken
Warme Alcoholische dranken dranken
n
ml
300
2.3 Energie-inname uit dranken
250 200
150 Gemiddeld is de energie-inname uit dranken 344 kcal per dag. 100 Dit is ongeveer 17% van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn (DV) van 2000 kcal. Alcoholische dranken leveren gemiddeld de 50 meeste calorieën op een dag, namelijk 117 kcal. Dit is bijna 0 6% van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn. kcal
DV
1. Alcoholische dranken
117
5,9%
2. Zuiveldranken
75
3,8%
500 67 31 400 28 300 19
3,4%
6
0,3%
0
0%
ml
600
ml
500
3. Frisdranken 400 4. Warme dranken 300 5.
Vruchtensappen
6. 200 Siroop 7. Vruchtendranken 100
200
0
100
8. Water
1,6% 1,4% 1,0%
0
Bijdrage aan calorie-inname per productcategorie kcal
117 kcal/ 5,9% DV
120
Vruchtendranken
100 80
Vruchtensappen
75 kcal/ 3,8% DV
67 kcal/ 3,4% DV
Water Siroop
60 28 kcal/ 1,4% DV
40 20
Frisdranken
6 kcal/ 0,3% DV
19 kcal/ 1,0% DV 0 kcal/ 0% DV
31 kcal/ 1,6% DV
Zuiveldranken Warme dranken Alcoholische dranken
0
17
HOOFDSTUK 3
Resultaten per productcategorie 3.1 Introductie De FWS vertegenwoordigt de productcategorieën frisdranken, waters, sappen en siropen. In dit hoofdstuk worden de resultaten van deze categorieën verder uitgediept.
3.2 Frisdrank Van de totale drankinname van 1,7 liter per dag, drinken Nederlanders gemiddeld 263 ml frisdrank. Dit is omgerekend iets meer dan 1 glas. Ongeveer 1/3 van de inname van frisdranken is een light variant. Koolzuurhoudende frisdranken worden het meest gedronken: 68% van de gedronken frisdranken bevat koolzuur en 32% is koolzuurvrij. Van de frisdranken is cola het populairst, daarna wordt vruchtenlimonade zonder koolzuur het meest gedronken. %
ml
1. Cola
39
103
2. Vruchtenlimonade zonder koolzuur
20
53
3. Vruchtenlimonade met koolzuur
9
24
4. Sinas
9
24
5. IJsthee
8
21
6. Sportdrank
5
13
7. Lemonlime
5
13
8. Overig
4
11
9. Energiedrank
2
5
Frisdranken leveren gemiddeld 67 kcal per dag. Dit is 3,4% van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn van 2000 kcal.
18
500
0
ml 2000
1834 1852 1749 1796
1681
1664
1516 1500 1030 1000
Resultaten: 500
83% van de ondervraagde personen drinkt gemiddeld 0 0 of minder dan 2 glazen frisdrank per dag.
Gemiddeld aantal glazen frisdrank per dag % 50 42
% consumenten
40 30 20
22
19
9
10 0 1 glas = 250 ml
0 glazen
0-1 glas
1-2 glazen
2-3 glazen
5
4
3-4 glazen
>4 glazen
19
243 ml
278 ml
ml
263 ml
231 ml
269 ml
276 ml
266 ml
300
243 ml
278 ml
263 ml
200
134
106
Light 150
Regular
144 134
136 106
55
Light
76
276 ml
18
266 ml 61
16
21
Koo
24 69
73
76
66
79
200
24
269 ml 66
71
67 100
231 ml
19
250
Koo
61
61
Koo
55
106 71 150veel koolzuurvrij Kinderen Regular van 4-11 jaar drinken relatief 50 en weinig light. Jongeren vanaf 12 jaar drinken meer 100 0 frisdranken met koolzuur. 106
144
136
18
67
300
16
21
19
ml
250
Koo 109
79
73
115
69
120
61
79
79
50
109
120
115
Verdeling koolzuur- en niet-koolzuurhoudende frisdranken 0 Kinderen 4-11 jaar
Kinderen 12-19 jaar
7%
7% 31%
7%
22%
7%
Koolzuurvrij / suiker Koolzuurvrij / light
31%
Koolzuur / suiker
22% 61%
Koolzuur / light Koolzuurvrij / suiker
43%
Koolzuurvrij / light
10%
Koolzuur / suiker
19%
61%
Koolzuur / light
43% 10% 19% Mensen met overgewicht of obesitas drinken ongeveer evenveel frisdrank als personen met een normaal gewicht. Zwaardere personen kiezen wel vaker voor light.
Inname frisdranken per gewichtsgroep ml 300
263 ml
278 ml
ml
250
68 90
150 100
243 ml
300
250 200
271 ml
203
106
134
200
Light 150
Regular
173 136
144
100
50 0
20
50
Totaal frisdranken
Normaal gewicht
Overgewicht
Obesitas
0
7% 31% 22%
Er is weinig verschil tussen de gemiddelde consumptie van frisdranken, wanneer er gekeken wordt naar inkomen en opleiding. De hoge SES-groep drinkt iets minder frisdrank en iets meer light.
Inname frisdranken per SES-groep ml
263 ml
231 ml
269 ml
276 ml
266 ml
300
250
16
21
19 18
67 200
24 76
66
61
55 73
71
150
Koolzuurvrij / li 69
Koolzuurvrij / s
61
Koolzuur / light
79 100
Koolzuur / suik 106 79
50
276 ml
266 ml
0
Totaal
SES-hoog
16
109
115
SESmidden 2
SESmidden 3
120
SES-laag
24 76
61
Koolzuurvrij / light 69
61
Koolzuurvrij / suiker Koolzuur / light Koolzuur / suiker
115
urvrij / suiker
urvrij / light
7%
120
31% 22% Koolzuurvrij / suiker Koolzuurvrij / light Koolzuur / suiker Koolzuur / light
43% 10%
21
3.3 Vruchtensappen Gemiddeld wordt er 67 ml vruchtensap per dag gedronken. Sinaasappelsap is het meest gedronken sap. %
ml
1. Sinaasappelsap
37
25
2. Mix van sappen
20
13
3. Zelfgeperst sinaasappelsap
17
11
4. Appelsap
13
9
5. Sap van ander fruit
7
5
6. Fruitshoot/smoothies
4
3
7. Groentensap
2
1
Vruchtensappen leveren gemiddeld 28 kcal per dag. Dit is 1,4% van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn van 2000 kcal.
22
58% van de ondervraagde Nederlanders drinkt vruchtensap. 98% van de personen drinkt 0 of minder dan 2 glazen per dag.
Gemiddeld aantal glazen vruchtensap per dag %
49
50
% consumenten
42
40 30 % 20 50
49 % consumenten
42
8
10 40
2
0 30 1 glas = 200 ml
0 glazen
0-1 glas
1-2 glazen
> 2 glazen
20 8 Vruchtensappen worden in alle leeftijdsgroepen ongeveer ml 10 76 2 72 80 72 evenveel gedronken. De consumptie ligt gemiddeld tussen 69 67 67 70 0de 59 en 76 ml per dag. 60 59 60
Inname vruchtensappen per leeftijdsgroep
50 40 ml 80 30
76 67
70 20
72
69
72
67
60
60 10
59
50 0 40 30 20 ml 10 80 0 70
67
Totaal 60 vruchtensappen
69 65 4-11 12-19 20-29 30-39 40-49 50-64 jaar jaar jaar jaar jaar jaar
72 65+ jaar
50 40 ml 80 30 70 20 60 10 50 0 40 30
67
65
69
72
ml 80 67
70 60 50 40 ml 80 30 70 20 60 10 50 0 40 30
23
67
20 8
10
2
0
ml 80
76 67
70
72
69
72
67
60
60
59
50 40
nsumenten
30 20 10 0
Er is weinig verschil tussen de vruchtensapconsumptie van personen met een gezond gewicht en overgewicht. Personen met obesitas drinken iets meer vruchtensappen.
Inname vruchtensappen per gewichtsgroep ml 80 70
67
72
69
65
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0 Totaal vruchtensappen
Normaal gewicht
Overgewicht
Obesitas
De verschillen in de vruchtensapconsumptie tussen de SES-groepen zijn minimaal.
Inname vruchtensappen per SES-groep ml 80 70
67
69
Totaal vruchtensappen
SES-hoog
69
65
68
60 50 40 30 20 10 0
24
70 60
60
0
ml 80
SESSESSES-laag midden 2 midden 3
67
69
3.4 Water Nederlanders drinken gemiddeld 413 ml water per dag (exclusief koffie, thee en limonadesiroop). Leidingwater is daarbij veruit het meest gedronken soort water. Van de overige waters, zoals natuurlijk mineraal- en bronwater, wordt ongeveer 80 ml per dag gedronken.
1. Leidingwater
%
ml
81
333
2. Natuurlijk mineraal- en bronwater zonder koolzuur
8
33
3. Natuurlijk mineraal- en bronwater met koolzuur
7
28
4. Water uit waterbollen en automaten
4
19
Mannen drinken minder water dan vrouwen. Voor mannen ligt het gemiddelde op 358 ml en voor vrouwen op 467 ml. Speciale waters, zoals natuurlijk mineraal- en bronwater, worden ongeveer evenveel gedronken door mannen (78 ml) en vrouwen (82 ml).
25
Resultaten:
% 40
36
35
20
Bijna alle ondervraagde Nederlanders drinken water. 87% geeft aan water te drinken, 51% drinkt gemiddeld 20 1 of meer glazen per dag.
15
13
30 25
13 10 Gemiddeld aantal glazen water per dag 8
10 5
%
0
40
%
35
40
% consumenten
36 36
30
35 ml 30 500
25
25
413
400 20
3510 333
15 300 10
30 5 25 0
5 200
475
%20 4015
36 20
13
331
13
13
377
0 glazen
0-1 glas
10
345 8
324
Totaal water
10
8 201-2 glazen
434
431
427
373
2-3 glazen 13
Leidingwater
3-4 glazen
>4 glazen
% consumenten
ml Vanaf 5 500
0
12 jaar drinken475Nederlanders gemiddeld tussen 475 434 431 427 de 413 427-475 ml water per409dag. 436
0
475
400
333
413
400 ml 600 300 500 200400 100300 200 0
200 100
449
409 373
150 139
358
331
301
397
400 413
ml 300 600333 200 500 100 413 400 0 300
12-19 jaar
333
20-29 30-39 jaar jaar 362 449 301
362
40-49 449 50-64 jaar jaar 517 358
517 65+ jaar
0
ml 500
ml 500
400
300
300 333 ml 500 200
200
400 100
100
300 0
400
358 301
333
397
0
200
413
40 327 413
413
517 449 362
413
413 413
397
397
358 301
333
Leidingwater
100
600 4-11 jaar
327
Totaal water
200
Totaal 500 water 413
409
300
ml
0
333
377
345
324
413
Leidingwater 400
434
431
427
150 139
600
300
333333
436
362
200
0
400
413
517
475
Leidingwater
Totaal water413
300 0
100
500
475 150 139
345
324
Totaal water
ml 500
377
331
ml 500 200
345
434
331 431
427
373
300
413 400 100
377
373 436
% consumenten
324 Inname water per leeftijdsgroep
333
100
ml
475 409
% consumenten
10
8
10
ml 500
26
436 409
13
1 20 glas = 250 ml 150 139 13 15
0 100
20
475
333
3
13
13
15
10
8
10 5 %
% consumenten
0
40
36
35 30
ml 500
25
475
400
15
475
20 413
20
436
13
13
333
377
373 331
0
Leidingwater % consumenten
200
150 139
Personen met overgewicht of obesitas drinken meer water dan personen met een gezond gewicht.
100 ml 500
0
475
475 436
434
431 Inname water427per gewichtsgroep
413
409
377
373
400
333
331
ml
300 %
377
35 100 30
400
20
200
15
100
413
36139 150 362
333
301 200 100
13
13
0
600
0
500
400 300
Normaal gewicht
Overgewicht
Obesitas
475
362SES lage
drinken
301
400 358 iets
meer water
0
200 436
434
431
427
Inname water per SES-groep 331
ml 500
517 200
400
100
300
100
377
333
345
324
Totaal water
0
459 413
413 150 333
397
327
300
475 409
413 333
397
373
100
0
ml 500
% consumenten 413
517
449
Personen met een 333 dan gemiddeld.
ml 300 500 200 413
10
8 Totaal water
413
400
32
300
20
Leidingwater
333
397
358
413
413
400
449
Totaal water
ml
Leidingwater
517
300
0
5
ml 500
Totaal water
600 500
10
345
324
% consumenten
40 200
25
Totaal water
300
5
434
345
324 10
8
10
434
431
427
409
409
401
327
337
SES-hoog
SESmidden 2
139
Leidingwater
372 321
200
0
100 ml
0
600 500 400 300 200
Totaal water
SESmidden 3 517
SES-laag
333
362
358
413
413 400
449
413
ml 500
397 300
301 200 100
100 0
333
327
27
3.5 Siroop Nederlanders drinken gemiddeld 56 ml dranken op siroopbasis per dag. Dit is ongeveer 3% van de totale drankinname.
Siropen leveren een bescheiden bijdrage aan de gemiddelde energie-inname, namelijk 19 kcal per dag. Dit is ongeveer 1% van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn van 2000 kcal.
Resultaten: Dranken op siroopbasis worden voornamelijk door kinderen van 4-11 jaar geconsumeerd. Vanaf 40 jaar wordt er weinig siroop gedronken.
Inname siropen per leeftijdsgroep %
ml
100
192
200
80
150 97
100
73 56
60 61
50 18 0 Totaal water
28
ml 80
22 5
4-11 12-19 20-29 30-39 40-49 50-64 65+ jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar
50 40 30
20
0 70
70 60
40
56 40
41
%
ml
100
192
200
80
150
ml
97
100 56
200
%
73
192
100
61
50 150 0
22
18 Personen met een normaal gewicht drinken gemiddeld meer 5 dranken op basis van siroop.
80
97
100 56 50
ml 80
18
70
22
56
60
40
20
0
20
50
41
40
40 ml 80 30
0 70
70 20
Kcal 100
56
60 10 50
40
5
70
0
60
73 Inname siropen per gewichtsgroep 61
60
0
Totaal siropen
40
Normaal gewicht
40 Overgewicht
41Obesitas
30 20 10 0
ml Zowel personen met een hoge SES als een lage SES 80 70 twee middengroepen drinken relatief weinig siroop. In de 70 61 wordt relatief 56 veel siroop gedronken.
Kcal 100 80
60
42 per SES-groep Inname siropen
50 40
ml 80 30
70
70 20 60 10 50
36
0
80
61
56 42
40
60
36
30 20
60
10 0
Totaal siropen
SES-hoog
SESSESSES-laag midden 2 midden 3
29
BIJLAGE I
Initiatieven frisdrankensector
Frisdranken zijn verfrissend en lekker. Wie zorgt voor een gevarieerde voeding, kan regelmatig van allerlei producten genieten, dus ook van een glas frisdrank. De Nederlandse vereniging Frisdranken, Waters, Sappen (FWS) vindt het belangrijk om de consument te helpen met verantwoorde keuzes.
Kernboodschappen FWS: • • •
Frisdranken passen in een gezonde leefstijl: gevarieerd en met mate eten en drinken en voldoende beweging. De frisdrankenindustrie biedt een ruime keuze aan alcoholvrije dranken, vanaf nul calorieën. De frisdrankenindustrie onderkent het probleem van overgewicht en speelt een maatschappelijk verantwoordelijke rol. Er zijn veel initiatieven ontwikkeld op het gebied van productinnovatie, verpakkingen, verantwoord reclamebeleid, stimuleren van beweging en aangepast beleid ten aanzien van scholen.
De Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) heeft een gedragscode ‘Verantwoord gewicht’ ontwikkeld. De FWS onderschrijft deze en heeft mede op basis daarvan een branchespecifieke gedragscode voor frisdranken ontwikkeld. Naast deze gedragscode worden door de individuele producenten initiatieven genomen om een gebalanceerde energie-inname te stimuleren.
De hoofdpunten uit onze gedragscode zijn: Gevarieerd aanbod en innovatie; De frisdrankenindustrie biedt een breed en gevarieerd assortiment producten aan. De industrie ontwikkelt voortdurend nieuwe dranken waarbij de gezondheidsaspecten niet uit het oog worden verloren.
30
Bereikte resultaten:
De consumptie van light frisdranken is gestegen van 18% in 2000 naar 31% in 2008. De ontwikkeling van regular en light frisdranken van 2000-2008 % 100 %
8
22
8
22
5
5
100 80
% regular frisdrank
80 60
% regular frisdrank
60 40
% light frisdrank
40 20
% light frisdrank
200
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Bron:0 FWS cijfers
0
41
0
41
Aantal kcal per hoofd van de bevolking via frisdranken is met 21% gedaald sinds 2000. De ontwikkeling in energie-inname van 2000-2009
Kcal 90 Kcal 90 80
61
Aantal kcal per hoofd per dag 61
36
36
80 70 Aantal kcal per hoofd per dag 70 60
*
*
60 0
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Bron: FWS cijfers * Bron: GfK onderzoek 2009
31
Vele nieuwe productinnovaties: Soorten innovaties
Voorbeelden van A-merken uit de Nederlandse markt
Frisdranken geheel gezoet met zoetstoffen
O.a. Coca-Cola Zero, Pepsi Max, Crystal Clear, Spa Clear, Sinas light (<4 kcal/100 ml)
Frisdranken gezoet met een combinatie van suiker en/of vruchtensap en zoetstoffen
O.a. Sisi 50% suiker, 50% zoetstoffen (25 kcal/100 ml) DubbelFrisss Light (18 kcal/100 ml)
Frisdranken met vruchtensap en suiker, waarbij het suikergehalte wordt teruggebracht en geen gebruik gemaakt wordt van zoetstoffen
O.a. DubbelFrisss Minder Zoet (28 kcal/100 ml) (ruim 30% minder energie dan reguliere DubbelFrisss)
Fruitdranken op basis van vruchtensap en water (zonder toegevoegd suiker) Verlaging van de calorische waarde zonder gebruik van zoetstoffen
O.a. Appelsientje FrisFruit (32 kcal/100 ml) Roosvicee 50/50 (30 kcal/100 ml)
Voorlichting; De FWS adviseert haar leden de energiewaarde per portie op het etiket te vermelden, bij voorkeur in de vorm van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn. Bereikte resultaten: 90% van de frisdrankverpakkingen bevat de energiewaarde per portie op het etiket.
32
Verantwoord reclamebeleid; De laatste jaren is een verschuiving in mediabestedingen waar te nemen van regular naar light. Bereikte resultaten: Mediabestedingen 2003 2007 Regular 73% 23% Light 27% 77% Bron: FWS cijfers Speciale aandacht voor scholen; Voor scholen heeft de FWS een speciaal beleid ontwikkeld. Bereikte resultaten: • op basisscholen vinden geen commerciële activiteiten plaats; • op middelbare scholen: een breed en gevarieerd aanbod in automaten, geen volumegedreven verkoopacties, geen sampling en sponsoring alleen onder bepaalde voorwaarden. Reclamecode voedingsmiddelen; Kinderen en reclame hebben de bijzondere aandacht van de frisdrankenindustrie. Bereikte resultaten: De FWS sluit zich wat betreft kinderen en reclame aan bij de afspraken die zijn gemaakt binnen de FNLI. Dit houdt in een verbod op reclame gericht op kinderen tot 7 jaar met daarbij het advies de leeftijd op te trekken naar 12 jaar. Bewegen en sport stimuleren. De frisdrankenindustrie sponsort een groot aantal sportverenigingen en sportevenementen. De frisdrankenindustrie sponsort ook breedtesport (bewegen voor niet sporters). Bereikte resultaten: Tal van initiatieven van individuele leden, voorbeelden: Mission Olympic (Coca-Cola), AA cycling team (United Soft Drinks), ShakeThat Orangina (dans).
33
BIJLAGE II
Productcategorieën
Vruchtensappen: Een vruchtensap bestaat uit 100% sap. Er zijn sappen van één soort fruit (enkelvoudig sap) of twee of meer soorten fruit (multivruchtensap). Vruchtendranken: Een vruchtendrank, ook wel vruchtennectar genoemd, is een drank waarvan het sapgehalte varieert tussen de 25% en de 99%. Zuiveldranken: Zuiveldrank is een verzamelnaam voor allerlei drinkbare zuivelproducten. In dit onderzoek gaat het om de dun vloeibare zuiveldranken zoals melk, karnemelk, drinkyoghurt, chocolademelk. Water: Er bestaan verschillende soorten waters, hieronder worden de twee belangrijkste omschreven: Leidingwater komt uit de bodem (grondwater of soms diepere waterlagen) of uit meren en rivieren (oppervlaktewater). Vooral oppervlaktewater moet bewerkt worden alvorens het gedronken kan worden. Natuurlijke mineraal- en bronwaters zijn onbewerkte waters uit een natuurlijke onderaardse bron. Dit water is afkomstig van water dat in de grond zakt. Dat kan bijvoorbeeld regenwater zijn, maar ook grondwater of gesmolten sneeuw. Op zijn lange tocht door de verschillende aardlagen neemt het water veel mineralen en andere nuttige stoffen op. Hierdoor krijgt het zijn unieke smaak en samenstelling.
34
Siroop: Met limonadesiropen maak je na aanlengen met water verfrissende, alcoholvrije vruchtendranken. Een limonadesiroop bestaat in ieder geval uit suikers en/of zoetstoffen en water waaraan mogen zijn toegevoegd o.a. aroma’s, eetbare bestanddelen van vruchten of planten en vruchten- of plantensappen. Frisdranken met en zonder koolzuur: Hiermee worden dranken bedoeld waarin in ieder geval geen alcohol zit. Ze kunnen koolzuur bevatten (hoeft niet) en bestaan uit water, suikers, zoetstoffen, aroma’s en eventueel sappen of extracten van vruchten of planten. Als er vruchtensap aanwezig is in een frisdrank zal dit maximaal 25% zijn. Warme dranken: Hieronder wordt verstaan koffie, thee en andere warme dranken zonder alcohol en zonder zuivelbestanddelen. Alcoholische dranken: Hier vallen zoals de naam al zegt dranken met alcohol onder, te weten wijn, bier en gedistilleerd.
35
Red Bull Nederland B.V.
Vorselaars Vruchtensappen en Frisdranken BV
Dagelijkse Groenmarkt 3 - 5 • Postbus 179 • 2501 CD Den Haag • Tel: 070 - 31 80 710 • Fax: 070 - 31 06 173 • www.fws.nl
