Er gebeurt wat in Nederland De smaak van puur wordt steeds populairder.
Kleine producenten die op ambachtelijke wijze producten produceren zien de belangstelling voor hun producten toenemen. Dat geldt niet in de laatste plaats voor de Nederlandse bierbrouwers. Nederland staat wereldwijd al decennia hoog aangeschreven vanwege de prachtige pilsners die in ons land worden gebrouwen. Merken als Heineken en Grolsch zijn over de hele wereld bekend. De laatste jaren maakt Nederland ook naam als land van innovatie ambachtelijk gebrouwen bieren.
Blijf ontdekken & blijf proeven!
Bierista’s
Nederlands meest gedronken speciaalbier Bockbier Een bockbier is een bokkig bier, maar met een bok heeft het niks te maken. Tenzij je een rijke fantasie hebt. Dan zou je kunnen geloven dat de Germaanse god Donar, ook bekend als Thor, in zijn bokkenwa- gen langs de hemel reed en met zijn hamer bliksemschichten maakte. Deze god zorgde voor vruchtbaarheid en een rijke oogst. Met het geteelde graan werd in de herfst een donker bier gebrouwen, dat genoemd werd naar Thor en zijn bokkenwagen: bockbier.
Tenzij je een rijke fantasie hebt. Dan zou je kunnen geloven dat de Germaanse god Donar, ook bekend als Thor, in zijn bokkenwa- gen langs de hemel reed en
met zijn hamer bliksemschichten maakte. Deze god zorgde voor vruchtbaarheid en een rijke oogst. Met het geteelde graan werd in de herfst een donker bier gebrouwen, dat genoemd werd naar Thor en zijn bokkenwagen: bockbier. Versterkt met wat visserslatijn uit de bierwereld is dit verhaal natuur- lijk prachtig aan de borreltafel. Maar zelfs na meerdere bockbiertjes zullen maar weinigen het voor waarheid aannemen. En dat is terecht. De geschiedenis van het bockbier ligt in de oude Duitse Hanzestad Einbeck. Deze stad van nog geen 30.000 inwoners ligt in de deelstaat Nedersaksen, zo’n 75 kilometer ten zuiden van Hannover. In de Mid- deleeuwen was Einbeck een voorname stad. De stad was aangesloten bij de Hanzesteden, echte handelssteden. Een van de belangrijkste producten van Einbeck was zijn volle krachtige bier. Dit bier was enorm geliefd. Niet alleen in het noorden, maar ook tot in het diepe zuiden van Duitsland. De hertogen in Beieren deden dan ook veel zaken met Einbeck. Er werden heel wat vaten vervoerd naar het zuiden. De hertogen baal-
den er alleen van, dat ze zoveel accijns moesten betalen. Hertog Willem V had de oplossing: hij begon een eigen brouwerij, die het bier uit Einbeck moest gaan kopiëren. Het Hofbräuhaus in München sloeg in 1591 aan het brouwen. Maar wat er ook geprobeerd werd, het in Beieren gebrouwen bier haalde het niet bij het oorspronkelijke bier uit Einbeck. Pas in 1612 werd de sleutel gevonden: Elias Pilcher, brouwer in Ein- beck, werd aangesteld als brouwer in München. Hij slaagde er in ook in Beieren het bier te brouwen, waar Einbeck zoveel roem mee had vergaard. In Beieren werd gesproken over Ainpöcksich Bier. Dat werd al gauw verkort tot Ainpöck en verbasterde vervolgens naar ein Bock. Vooral aan het begin van het seizoen, in september en oktober, wordt er veel bockbier verkocht en gedronken. Dan worden ook diverse bockbierevenementen gehouden, onder meer in Zutphen, Amsterdam en Kampen. In de meeste gevallen is bockbier een ondergistend bier. Tegenwoordig wordt er ook veel
Bockbier is in Nederland het meest gedronken speciaalbier. Het bier is verkrijgbaar vanaf 21 september tot februari. bovengistend bockbier gebrouwen. Het bier heeft een alcoholpercentage tussen de 6,5 en 8. Het is een stevig, donkerkleurig bier met een karamelsmaak, dat door zijn goede doordrinkbaarheid erg verraderlijk kan zijn. De genoemde waarden zijn uitgangspunten en geen dogma’s, want de enige eis die de Nederlandse bierverordering stelt is, dat bockbier een stamwortgehalte heeft van tenminste 15,5 Plato. Daarmee valt bockbier in de S-categorie, de categorie voor zware bieren. Bockbier is van oorsprong dus een Duits bier, maar is sinds het begin van de jaren tachtig heel groot in Nederland. Behalve in Nederland en Duitsland wordt bockbier ook gebrouwen in Noorwegen, Tsjechië, Oostenrijk en België.
Hop de rustgevende smaakmaker
Bier drinken is rustgevend. Dat is een jointje roken ook, zeggen ze tenminste. Zou dat komen omdat er gewerkt wordt met soortgelijke ingrediënten? In een jointje zit cannabis en dat zat ook in bier. Ok, niet helemaal, maar hop is wel een familielid van de cannabisplant. Hop kennen we als smaakmaker van bier. Voordat hop werd gebruikt door brouwers, werd het al gebruikt als medicijn. De patiënten die hop gebruikten werden er rustig van en het bleek een prima middel tegen slapeloosheid.
Zo rond de achtste eeuw werd hop voor het eerst gebruikt door bier- brouwers. Ze ontdekten dat hop een aangename bitterheid aan het bier geeft. En dat niet alleen. Door het gebruik van hop kon het bier ook langer worden bewaard. Hop is een bijzondere plant. Het is één van de snelstgroeiende meer- jarige planten. Als het plantje zich lekker voelt kan
Hop is een familielid van de cannabisplant.
het meer dan tien centimeter per dag groeien. Tussen maart, als de eerste scheuten hun kopje boven de grond uitsteken, tot september, als er geoogst wordt, kan de plant met gemak vijf tot zes meter hoog worden. De scheuten krijgen meestal niet de kans tot volle wasdom te komen. Vaak worden ze weggespoten en soms worden de scheuten gegeten. Ze lijken een beetje op taugé en zijn een onverwachte lekkernij. Hop wordt over vrijwel de hele wereld geteeld, liefst iets ten noorden van de 32ste breedtegraad. De plant houdt van een gematigd klimaat, niet te koud maar ook niet te warm. En ze stelt een regelmatige re- genbui op prijs. In het zuidwesten van België, in de streek rond Poperinge en Watou, wordt veel hop geteeld. Middelpunt van de hopteelt is echter nog altijd Beieren. Daar vind je de meeste hopvelden. Ook in de Bohemen wordt veel hop geteeld, waaronder de wereldberoemde Saazhop. In Nederland zie je de hop maar op enkele plaatsen. Het bekendste Nederlandse hopgebied ligt in het Limburgse Reijmerstok. Hier wordt hop verbouwd voor Gulpener. In september wordt deze hop geoogst; die werkzaamheden zijn overigens uitgegroeid tot een evenement op zich. Saazhop is een belangrijke hopsoort voor de klassieke pilsners. Saaz- hoop, Hallertau, Brewers Gold zijn enkele van de bekendste soorten. Het aantal soorten dat gebruikt wordt door brouwers, ligt ver boven de honderd. De verschillende varianten kunnen grofweg in twee categorieën worden ingedeeld. De bitterhoppen zorgen voor de karakteristieke bittere biersmaak. De aromahoppen geven het bier meer smaak; deze kan enorm variëren van bloemig en fruitig tot kruidig en met de zoete smaak van Mariakaakjes. Voor het brouwen van bier zijn alleen de vrouwelijke hopplanten gewenst. De mannetjes moeten een flink eind uit de buurt blijven. Als de mannelijke planten de vrouwelijke bevruchten ontstaat er een vetachtige substantie in de vrucht, die je absoluut niet kunt gebruiken als je een mooi bier wilt brouwen. In sommige gebieden, zoals in Poperinge, is het zelfs verboden mannelijke hopplanten te kweken. De brouwer gebruikt de hop in het laatste deel van het kookproces van het wort. De hop hoeft maar even mee te koken. Kookt hij te lang dan verdampen de aroma’s. Ik heb beelden op mijn netvlies van brouwers die verse hopbellen in de koperen ketels toevoegen. Net dat ene hopbelletje dat er naast is gevallen wordt nog even bekeken en vervolgens in de ketel gegooid, alsof
het ene belletje het verschil zou uitmaken. De dagelijkse praktijk bij de meeste brouwers is een stuk minder romantisch. Als de hop aan het wort wordt toegevoegd gebeurt dat tegenwoordig meestal in brokken, zogenaamde hoppellets. Dit zijn samengeperste hopbloemen, die luchtdicht in bevroren toestand bewaard worden. Door de hopbellen te bewerken tot pellets blijft de aromatische werking optimaal bewaard. Voor de smaak maakt het niets uit. Maar als ik op een zonnig terrasje zit te genieten van mijn glas bier, denk ik toch liever aan die ambachtelijke brouwer, die druk in de weer is met de verse hopbellen, dan aan een soortgenoot in een witte laborantenjas, die hoppellets, lijkend op veebrokken, in de ketels gooit.
Voor het brouwen van bier zijn alleen de vrouwelijke hopplanten gewenst.
Die witte hoed heeft uiteraard niet alleen een verleidingsfunctie. Het schuim zorgt er ook voor, dat het koolzuur in het bier behouden blijft. Zonder het schuim is het gauw gebeurd met de verfrissende belletjes in het glas. Die belletjes vormen een soort deksel voor het spranke- lende leven in het bier.
Een goede schuimkraag wekt begeerte De schuimkraag is de kroon op een goed glas bier. Koele druppels parelen langzaam naar beneden over het glas.
Doe je ogen eens dicht. Zie dat plaatje voor je. Wedden dat het bier aan de binnenkant van je ogen getooid is met een romige witte schuimkraag van zo’n twee vingers dik? Ziet dat er niet heerlijk verleidelijk en begeerlijk uit? Daar wil je toch in happen...?!
Een beetje schuimkraag moet zeker een minuut of drie fier in het glas kunnen blijven staan. Al was het alleen al maar om de ober de gelegenheid te geven uw bestelling op aantrekkelijke wijze te presenteren. Na een minuut of drie zal de kraag wat inzakken, maar de belletjes blijven tot de laatste slok een laag op het bier vormen. Daarbij ga ik er van uit dat een glas bier normaliter geen langere levensduur beschoren is dan pakweg dertig minuten. Na een half uur zal in de meeste gevallen immers de bodem in zicht zijn... De witte schuimlaag bestaat, technisch gesproken, uit kleine belletjes koolzuur die worden gevormd door eiwitten. Deze eiwitten zijn afkomstig uit het graan. Er zijn veel verschillende soorten met elk hun eigen kenmerken. Voor de vorming van het schuim zijn vooral de zogenaamde middelgrote eiwitten van belang. Tijdens het maischproces wordt de mout in water verwarmd. Enzymen in de graankorrel worden actief en zetten zetmeel om in suikers en storten zich op de aanwezige eiwitten. De brouwer dient dit proces goed te beheersen. Een iets te hoge temperatuur of het wort iets te lang laten maischen kan grote gevolgen hebben voor de smaak, maar ook voor het schuim. Blijven er voldoende middelgrote eiwitten over, dan kan het een mooi schuimend bier worden. Wordt het bier te koud geserveerd, dan worden de eiwitten zichtbaar als slierten in het glas. Het bier is er niet minder drinkbaar om. Alleen zal de lage tempera- tuur de smaak niet optimaal tot z’n recht laten komen. De vorm van het glas is sterk bepalend voor de schuimkraag. Schenk maar eens een biertje uit in een kelkvormig glas. Dat levert beduidend minder schuim op dan eenzelfde biertje in een tulpglas. Een recht glas is de gulden middenweg en wordt daarom vaak gekozen voor een pils.
Vraag het aan kenners, een mooie volle schuimkraag wekt begeerte op. Dus moeten we er alles aan doen om die optimaal vorm te geven en levend te houden. Toch gaat het vaak mis. Een ‘dood’ glas bier kan verschillende oorzaken hebben. Is het glas niet bierschoon (dat is wat anders dan vaatwasserschoon), dan kan dat dodelijk zijn voor het schuim. Een bierglas mag daarom nooit in de vaatwasser gewassen worden. Vet en bierschuim zijn als water en vuur. Wie tijdens het borrelen na het nuttigen van een plakje leverworst zijn vette lippen aan het glas zet, ziet het schuim als sneeuw voor de zon verdwijnen. Datzelfde effect hebben andere vette hapjes als pinda’s, bitterballen en kaas. Is het glas eenmaal vet, reinig het dan heel goed, want anders zal ook het volgende glas bier geen weldadige kroon hebben. Lippenstift en lippenbalsems zijn ook dodelijk voor de schuimkraag. Lippenstift op het glas laat zich bovendien bijzonder moeilijk verwijderen; warm water met wat soda is in dit soort noodgevallen de beste remedie. Maar voorkomen is beter dan genezen. Daarom: voor een volle schuimkraag in het glas, laat de lipstick in de tas!
LA TRAPPE PUUR
LA TRAPPE BLOND
BIERBROUWERIJ DE KONINGSHOEVEN
BIERBROUWERIJ DE KONINGSHOEVEN
eze vriendelijke lichtgewicht laat zich gelden, maar bijt niet. Deze strogele doordrinker is een aangename dorstlesser, waar je makkelijk nog een glas van neemt. De hop geeft dit enige biologische trappistenbier in de wereld een eigen persoonlijkheid. Een lekker fris typje waarmee je graag op een zonnig terras gaat zitten. De PUUR is ook een prima begeleider van lichte gerechten of om te genieten van een zonnige middag.
E
D
Serveren op: 5˚C Bier/spijs-combinatie: Deze frisse doordrinker smaakt heerlijk bij lichte, heldere soep, bij salades, hors d’oeuvre en bij gegrilde kip.
en rond bier met een fraaie complexiteit. Je proeft de mout, de granen. De bitterheid van de hop is als een baspartij in een popsong uit een grijs verleden. Het is een steunpilaar, die niet op de voorgrond treedt. Dat doet de aangename zoetheid wel, die tegenwicht krijgt van het verkwikkende koolzuur. Een mooi gelaagd trappistenbier dat je het best niet te koud drinkt, een temperatuur van een graad of tien haalt het beste naar boven. Serveren op: 5˚C
Bier/spijs-combinatie: Tagliatelle met kip en champignons, kabeljauwfilet met gegrilde groenten. 6,5% alc.
e Pale Al c. 4,7% al
r Wit Bie
LA TRAPPE WITTE TRAPPIST
LA TRAPPE DUBBEL
BIERBROUWERIJ DE KONINGSHOEVEN
BIERBROUWERIJ DE KONINGSHOEVEN
en zonnige zomermiddag zingt nog na. Als je het vakantiegevoel nog niet te pakken hebt, dan helpt de Witte Trappist daar zeker bij. Drink ‘m niet te warm, bij voorkeur op zo’n 4 tot 6 graden Celsius. Zet ‘m niet te koud weg, want dan wordt het citrusfruit opgesloten. De wilde frisheid van citroenen is afkomstig van Saphirhop. Het maakt dat je wilt dat de zomer tenminste nog een glas langer duurt. De Witte Trappist, het eerste trappistenwitbier op deze globe, is gebrouwen met gerstemout en tarwemout zonder toevoegingen, zoals koriander.
A
Bier/spijs-combinatie: Zowel witte als groene asperges combineren prima met de Witte Trappist. Heerlijk om te drinken bij licht gekruide kipen kalkoengerechten en met salades met tomaat en mozzarella een feest.
het mogelijk een mooi stuk vlees te serveren. Gegrild rundvlees is een uitstekende partner. Een schweinehaxe, natuurlijk met een flinke dot zuurkool, is met deze Dubbel niet te versmaden.
E
ls je de La Trappe Dubbel inschenkt, uiteraard in het originele trappistenglas, zie je de romige schuimkraag, die lichtbruin van kleur is. Het is de charmante hoed op een bruin bier dat onmiskenbaar karameltonen in zich heeft. De fluwelen zoetheid afkomstig van de karamelmout ligt als een deken over dit bier met toch best wel een stevige body. Nooit wordt deze Dubbel lobbig of plakkerig. Het koolzuur zorgt voor de juiste balans.
Bier/spijs-combinaties: De stevige zoetheid en 7 % alcohol maken
Dubbel 7% alc.
c. 5,5% al 21
22
Blond
Tripel 8% alc.
LA TRAPPE TRIPEL
LA TRAPPE BOCKBIER
BIERBROUWERIJ DE KONINGSHOEVEN
BIERBROUWERIJ DE KONINGSHOEVEN
onkerblond van kleur getooid met een grote witte hoed. Het plaatje dat bij dit bier hoort is lustopwekkend. Bij de eerste slok voel je de warmte van de alcohol in combinatie met een flinke bitterheid. Dit gaat zo mooi over naar fruitige frisheid, waarin je citrusfruit herkent, zoals sinasappel. De zoetheid doet denken aan gedroogd fruit, waarbij de abrikoos zich goed laat herkennen. De lange nasmaak laat je lang van elke slok genieten.
L
D
Serveren op: 5˚C
Amber
a Trappe Bockbier is het enige bockbier ter wereld dat onder het trappistenlogo wordt gebrouwen. Elk jaar weer is het uitkijken naar het begin van de herfst als de bladeren van de Amerikaanse eik net zo dieprood kleuren als dit bockbier. De donkere moutsoorten zorgen voor een aangename zoetheid, die nog lang blijft hangen, mits je ‘m niet te koud drinkt. Twaalf graden mag dit donkere bier zeker hebben om goed tot zijn recht te komen. Kenmerkend voor het La Trappe Bockbier is het spicy toontje, dat ervoor zorgt dat de zoetheid lang spannend blijft en niet gaat vervelen.
r Bockbie 7% alc.
Bier/spijs-combinatie: Een zalmfilet en de La Trappe Tripel zijn goede vrienden. De vettigheid van de vis en de kruidige frisheid zijn een uitstekende combinaties. Een gerookte stukje kip, kalkoen of paling vormen ook een prima paar.
Bier/spijs-combinatie: De gebrande moutsoorten maken veel combi-
LA TRAPPE ISID’OR
LA TRAPPE QUADRUPEL
BIERBROUWERIJ DE KONINGSHOEVEN
BIERBROUWERIJ DE KONINGSHOEVEN
alanceren is een kunst. Met de La Trappe Isid’or is het de brouwer geluk een volle zoetheid, waarin karamel te herkennen is, in balans te brengen met een zachte fruitigheid. Het resultaat is een trappistenbier, waar je telkens weer op terugvalt. Het was in 2009 bedoeld als eenmalig brouwsel ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van de brouwerij. Het eerbetoon aan de eerste brouwer, broeder Isidorus, viel zo in de smaak dat het bier volkomen terecht in het vaste assortiment werd opgenomen.
W
B
Serveren op: 5˚C Bier/spijs-combinatie: Zowel witte als groene asperges combineren prima met de Witte Trappist. Heerlijk om te drinken bij licht gekruide kip- en kalkoengerechten en met salades met tomaat en mozzarella een feest.
c. 7,5% al
23
Serveren op: 5˚C
naties mogelijk, zoals wildgerechten en allerlei stoofpotjes. Tranen van geluk krijg je als je deze ‘bock’ in je mond laat samensmelten met een stuk tartaar met een snippertje rode ui.
Quadru
at proef je niet in dit bier is misschien wel eenvoudiger te beantwoorden dan wat je wél proeft. Wat een complexiteit en gelaagdheid heeft dit bier. Je ruikt en proeft de moutigheid, de alcohol geeft een warme gloed, waarin rozijntjes, gekonfijt fruit en amandelen naar boven komen. Alsof het dan nog niet genoeg is geweest herken je in de zoetheid vanille en zelf banaan. Dit is zo verfijnd en veelomvattend, hier moet je rustig voor gaan zitten, bij voorkeur met goed gezelschap bij een knapperend haardvuur. Serveren op: 5˚C Bier/spijs-combinatie: De combinaties met deze quadrupel zijn eindeloos. Stevige vleesgerechten kan deze ferme jongen zonder problemen aan. Zoete nagerechten, bijvoorbeeld notenijs met karamel, worden nog veel lekkerder in combinaties met dit bier. Probeer de La Trappe Quadrupel ook zeker eens met verschillende soorten pittigere kazen of heel eenvoudig met een stukje pure chocolade. 24
pel . 10% alc
Tripel 8% alc.
Amber
LA TRAPPE QUADRUPEL
LA TRAPPE TRIPEL BIERBROUWERIJ DE KONINGSHOEVEN
BIERBROUWERIJ DE KONINGSHOEVEN
onkerblond van kleur getooid met een grote witte hoed. Het plaatje dat bij dit bier hoort is lustopwekkend. Bij de eerste slok voel je de warmte van de alcohol in combinatie met een flinke bitterheid. Dit gaat zo mooi over naar fruitige frisheid, waarin je citrusfruit herkent, zoals sinasappel. De zoetheid doet denken aan gedroogd fruit, waarbij de abrikoos zich goed laat herkennen. De lange nasmaak laat je lang van elke slok genieten.
D
W
Serveren op: 5˚C
Serveren op: 5˚C
Bier/spijs-combinatie: Een zalmfilet en de La Trappe Tripel zijn goede vrienden. De vettigheid van de vis en de kruidige frisheid zijn een uitstekende combinaties. Een gerookte stukje kip, kalkoen of paling vormen ook een prima paar.
Bier/spijs-combinatie: De combinaties met deze quadrupel zijn eindeloos. Stevige vleesgerechten kan deze ferme jongen zonder problemen aan. Zoete nagerechten, bijvoorbeeld notenijs met karamel, worden nog veel lekkerder in combinaties met dit bier. Probeer de La Trappe Quadrupel ook zeker eens met verschillende soorten pittigere kazen of heel eenvoudig met een stukje pure chocolade.
LA TRAPPE ISID’OR
at proef je niet in dit bier is misschien wel eenvoudiger te beantwoorden dan wat je wél proeft. Wat een complexiteit en gelaagdheid heeft dit bier. Je ruikt en proeft de moutigheid, de alcohol geeft een warme gloed, waarin rozijntjes, gekonfijt fruit en amandelen naar boven komen. Alsof het dan nog niet genoeg is geweest herken je in de zoetheid vanille en zelf banaan. Dit is zo verfijnd en veelomvattend, hier moet je rustig voor gaan zitten, bij voorkeur met goed gezelschap bij een knapperend haardvuur.
BIERBROUWERIJ DE KONINGSHOEVEN alanceren is een kunst. Met de La Trappe Isid’or is het de brouwer geluk een volle zoetheid, waarin karamel te herkennen is, in balans te brengen met een zachte fruitigheid. Het resultaat is een trappistenbier, waar je telkens weer op terugvalt. Het was in 2009 bedoeld als eenmalig brouwsel ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van de brouwerij. Het eerbetoon aan de eerste brouwer, broeder Isidorus, viel zo in de smaak dat het bier volkomen terecht in het vaste assortiment werd opgenomen.
B
Quadru
pel . 10% alc
Serveren op: 5˚C Bier/spijs-combinatie: Zowel witte als groene asperges combineren prima met de Witte Trappist. Heerlijk om te drinken bij licht gekruide kip- en kalkoengerechten en met salades met tomaat en mozzarella een feest.
c. 7,5% al
23
24
