Wat ‘doet’ Parkinson met uw relatie? dr. Emma H. Collette, gezondheidszorgpsycholoog afdeling medische psychologie en MMW lid van team bewegingsstoornissen VU medisch centrum
Wat ‘doen’ u en uw partner met Parkinson?
Parkinson Café Breda Teteringen 25/10/2013
Een paar met Parkinson wat doet parkinson met u?
het psychodynamisch perspectief * het gezin
de ziekte van Parkinson ‘aanpassing’ ‘coping’ omgaan
met ziekte-last
de ziekte van Parkinson ziekte-last
aard van de ziekte aard van de symptomen aard van de beperkingen aard van de behandeling de betekenis: het ‘emotioneel’ perspectief
ziekte-last
de aard van de ziekte
sluipende aanvang onzekere progressie wisselend beloop
ziekte-last
de aard van de symptomen motorisch
+ mimiek, ‘verschijning’
niet motorisch!
rigiditeit in denken en handelen vertraging in denken en handelen vermoeidheid beperkt initiatief gejaagdheid, angst en bedrukte stemming neuropsychiatrische verschijnselen
ziekte-last
de aard van de beperkingen
zelfzorg en ADL communicatie en relaties met BA sociaal maatschappelijk functioneren
ziekte-last
de aard van de behandeling
medicatie, effecten en bijwerkingen DBS duodopa-pomp ea, onder wie dokters leefregels
ziekte-last
de betekenis het ‘emotioneel ‘ perspectief aanpassen aan de veranderingen rolverandering
omgaan met verliezen
‘onwil of onvermogen’, de eigen norm (respect)
opdracht van ‘acceptatie’ ‘rouwen’ het verschil in perspectief het ‘verlies’ van de partner
de ziekte van Parkinson ziekte-last
aard van de ziekte aard van de symptomen aard van de beperkingen aard van de behandeling de betekenis: het ‘emotioneel’ perspectief
de ziekte van Parkinson
‘aanpassing’
ziektebeleving en gedrag ’coping’ omgaan
met ziektelasten
de ziekte van Parkinson aanpassing
afhankelijk van
de mens met Parkinson en zijn omgeving de psychodynamiek
de mens met Parkinson de psychodynamiek afhankelijk van
persoonlijkheid en zelfbeeld levensloop en aspiratie vaardigheden/talenten beperkingen en mogelijkheden
een paar met Parkinson de relatiedynamiek afhankelijk van
de eigen dynamiek van beide partners persoonlijkheid en zelfbeeld levensloop en aspiratie vaardigheden/talenten
beperkingen en mogelijkheden Pm gezinsdynamiek, de grotere afstand van BA
relatiedynamiek
de druk van Parkinson
complementaire dynamiek wisseling in rollen ‘oude rekeningen’
polariserende dynamiek versterking van eigen gedrag
Wat ‘doen’ u en uw partner met Parkinson?
enkele psycho-educatieve principes
erken de lasten de lastmeter
Interactievel Denken, voelen, doen Uzelf
Belangrijke ander
Ziektebeleving
Ziektebeleving
• gedachten
• gedachten
• gevoelens
• gevoelens
Ziekte-kenmerken
Persoonlijke kenmerken
Omgevingskenmerken
Ziektegedrag
Ziekte-kenmerken
Persoonlijke kenmerken
Omgevingskenmerken
Ziektegedrag
Valkuilen in interactie Belangrijke ander
Uzelf Situatie:
Ziektebeleving
Ziektebeleving
• gedachten
• gedachten
• gevoelens
•gevoelens
Ziektegedrag
Ziektegedrag
Het gezamenlijk “huishouden” de lusten en de lasten 50% 50%
♀
♂ boodschappen
Eigen lusten en lasten (partner met) PD werk hobby vriendinnen
de was, de afwas, koken, stofzuigen
Eigen lusten en lasten
het huis en de tuin
(partner met) PD werk hobby vrienden
auto belasting, administratie gezin/familie ??
Samen vrije tijd
een paar met Parkinson
noodzaak tot communicatie • maak u zelf kenbaar aan uw partner • denk niet voor de ander • laat ook de ander spreken
& onderhandel!
het gemeenschappelijk ‘huishouden’, de lusten en de lasten
een paar met Parkinson ken uw valkuilen
• ken de Parkinson • ken de ziektelast in brede zin • ken het soort mens dat u bent • ken uw relatie • ken, herken en erken uw valkuilen
