OVER DE RAND
WAAROM?
Steden zijn continu in transitie. Met succesvolle stadsvernieuwingsprojecten zijn we er in geslaagd de leefbaarheid in de steden te verbeteren, een aantrekkelijk investeringsklimaat te creëren, en aangename en veilige woonomgevingen vorm te geven. Het geloof in de stad is terug. Een aantal uitdagingen voor de stad zijn en blijven urgent: de klimaatadaptie, de instroom van nieuwe bewoners die gepaard gaat met de vraag naar woningen, voorzieningen en groen, de mobiliteit en bereikbaarheid, het sluiten van kringlopen, de energietransitie enz. Binnen de contouren van de traditionele stad, de kernstad, zijn er echter onvoldoende mogelijkheden om een duurzaam antwoord te bieden op deze toekomstige vraagstukken. Daarom kijken we over de rand. Met dit onderzoek wil OMGEVING illustreren hoe de stadsrand een meer dan positieve bijdrage kan leveren tot deze maatschappelijke urgenties. De resultaten van het onderzoek tonen aan dat het aanhalen van de (ruimtelijke) banden tussen stad en rand ook heel wat voordelen voor de stadsrand zelf oplevert en resulteert in heel wat interessante win-win situaties. Het Gentse is de ‘testcase’ waarop de tentoonstelling zich focust, om zo, zo veel mogelijk toepasbare en realistische ideeën te generen. Ze worden ‘op het terrein’ getoetst om hun haalbaarheid te onderbouwen. Het onderzoek plaats een mogelijke toekomst voor de stadsrand centraal. Hiermee wil OMGEVING de stadsrand op de (politieke) agenda plaatsen. Het bureau wil het debat voeden met interessante denkpistes, mogelijkheden en opportuniteiten.
2
OVER DE RAND
TENTOONSTELLING
De randen van de toekomstkamer in het STAM vertellen de eigenheid van de Gentse stadsrand. Het gaat om de historiek, de morfologie, de structuur enz. Kortom: wat maakt de stadsrand tot stadsrand? Kaarten, uitsneden, schema’s en grafieken worden aangevuld door foto’s van Stijn Bollaert en Annik Laruelle. Ook de stadsrandbewoners zelf komen aan het woord. Tegen de achtergrond van de analyse biedt centraal in de toekomstkamer een lichtvoetig object structuur en houvast aan drie uitgewerkte cases: ‘De voedselketen hertekend’, ‘Snel-weg-dromen’ en ‘Doordrongen’. In ‘De voedselketen hertekend’ wordt ingezoomd op de potenties van Evergem als voedselhub en schakel tussen de stad en het vruchtbare Meetjesland. Kan het actuele thema voedsel delen van de stadsrand ordenen, verbeteren en structureren? ‘Doordrongen’ focust zich op de traditionele ‘fermetteverkaveling’ waar er in Drongen heel wat beschikbaar zijn. Kan het selectief verder verdichting van deze woonmilieus, om zo het aansnijden van nieuwe open ruimte te vermijden, ook de leef- en woonkwaliteit ervan positief beïnvloeden? Tot slot wordt ingezoomd op de omgeving van de E17 in Gentbrugge. Welke ruimtelijke mogelijkheden zijn er indien we de snelweg E17 wegdenken? Kunnen we onder de noemer ‘Snel-weg-dromen‘ dromen van een nieuw stadsranddeel? Voor elk van de drie cases leggen nieuwe stedelijke plattegronden een nieuwe toekomst uit. Illustraties en schema’s brengen verduidelijking en geven aan hoe het transitieproces naar deze mogelijke nieuwe toekomsten kan worden ingezet. Kunstenaar Victor Enrich maakte voor elke case drie surrealistische beelden. Het zijn steeds eigen reflecties op de aangereikte nieuwe context, soms grappig en absurd, soms ernstig en waarschuwend.
3
OVER DE RAND
© Sven Beirnaert
4
OVER DE RAND
© Phile Deprez
5
28.08.2016 31.03.2016
Rand
Een toekomst voor de stadsrand — Gent
Affiche
6
vu: Filip Lagiewka, OMGEVING cvba Uitbreidingstraat 390, 2600 Antwerpen-Berchem — fotografie: Annik Laruelle — grafisch ontwerp: Sven Beirnaert
Over de www.overderand.be
OVER DE RAND
tentoonstelling
OVER DE RAND
tentoonstelling
31.03.2016
28.08.2016
Over de Rand
Een toekomst voor de stadsrand — Gent
Flyer
vu: Filip Lagiewka, OMGEVING cvba Uitbreidingstraat 390, 2600 Antwerpen-Berchem — fotografie: Annik Laruelle — grafisch ontwerp: Sven Beirnaert
‘Over de rand’ kijkt over de rand van het klassieke denken over de stad. Een stad is een mix van verschillende elementen en structuren, en de rand van een stad is dat ook. Maar anders. De stadsrand heeft het in zich om méér te zijn dan slechts een tussenfase in het latere stad-worden. Want de nabijheid en het anders zijn van de rand bieden net mogelijkheden voor de toekomst en de leefbaarheid van onze steden. Het toonaangevend ontwerpbureau OMGEVING, gespecialiseerd in ruimtelijke planning, stedenbouw, architectuur en landschapsarchitectuur, heeft deze mogelijkheden onderzocht en getoetst. Het resultaat van deze denkoefening is tot 28 augustus 2016 te bekijken in het Gentse stadsmuseum STAM. www.omgeving.be
tentoonstelling
31.03.2016
7
28.08.2016
OVER DE RAND
OMGEVING
OMGEVING is een toonaangevend ontwerpbureau, gespecialiseerd in ruimtelijke planning, stedenbouw, architectuur en landschapsarchitectuur. Het team bestaat uit meer dan 50 medewerkers en werkt vanuit Antwerpen en Gent. Vanuit een geïntegreerde benadering reikt het bureau creatieve, duurzame en realistische oplossingen aan voor complexe ruimtelijke uitdagingen. OMGEVING heeft samen met de stedelijke dienst Stedenbouw en Ruimtelijke Planning het ruimtelijk structuurplan voor de stad Gent opgesteld en is momenteel betrokken bij de vernieuwing van dit beleidsdocument. Onder meer ook het ontwerp voor het nieuwe Baudelohof, de woonontwikkelingen Zeemanstuin in Sint-Amandsberg en Rinkkaai, het masterplan voor de stationsomgeving van Gent-Dampoort zijn van de hand van OMGEVING. ‘Over de rand’ is een volledig onafhankelijk, zelf geïnitieerd onderzoek. Meer informatie over het bureau vindt u op www.omgeving.be. OMGEVING cvba Uitbreidingstraat 390 2600 Antwerpen-Berchem tel +32 3 448 22 72 fax +32 3 440 13 93
[email protected] www.omgeving.be
8
OVER DE RAND
VICTOR ENRICH
De Catalaanse kunstenaar Victor Enrich (1976) ontdekt, onderzoekt en creëert stedelijke vormen in al hun veelzijdigheid. Enrich studeerde aan de Barcelona School of Architecture (ETSAB). Zijn liefde voor geometrie is ontstaan tijdens zijn kinderjaren en is geëvolueerd tot zijn huidige artistieke praktijk, gebaseerd op digitale fotografie en 3D-rendering. Organische vervormingen, zware structuren die vliegen en lange-afstand-verplaatsingen zijn slechts enkele van zijn brede waaier aan acties die Enrich toepast op ‘zijn’ gebouwen, om hun verborgen architectonische structuur te achterhalen. In 2015 krijgt hij grote erkenning voor zijn werk door het winnen van een aantal belangrijke kunstprijzen, waaronder de T.I.N.A. Prize, de Latin American Fotografia Prize en de Arte Laguna Prize.
9
OVER DE RAND
COLOFON
Inhoud: OMGEVING Cartografie: OMGEVING Teksten: Dominique Pieters, Lars De Jaegher, Jonas De Maeyer, Filip Lagiewka en Peter Swyngedauw Scenografie en grafische vormgeving: Sven Beirnaert Kunstwerken: Victor Enrich Fotografie: Stijn Bollaert, Annik Lareuelle en Steven Decroos, en Christophe Van Couteren Film en montage: Hannes Bruyneel Productie: De Muur en het STAM Verlichting: Chris Pype Druk: Funkiness, Milo Profi en Pelegrie
10
