Waardenbepaling Brinklaan 91 - 93, Brinklaan 95 en Nieuwe Brink 6 - 8
Bussum Februari 2009 Door Coosje Berkelbach Architectuurhistorica Amsterdam
INDEX
1. ALGEMENE GEGEVENS ................................................................................................................... 3 2. INLEIDING........................................................................................................................................... 3 3. STEDENBOUWKUNDIGE ONTWIKKELING..................................................................................... 4 4. BRINKLAAN 91-93 ............................................................................................................................. 6 4.1. Algemeen .................................................................................................................................. 6 4.2. Gebruikersgeschiedenis............................................................................................................ 6 4.3. Exterieur .................................................................................................................................... 7 4.4. Interieur ..................................................................................................................................... 8 4.5. Waardenbepaling ...................................................................................................................... 9 5. BRINKLAAN 95 ................................................................................................................................ 10 5.1. Algemeen ................................................................................................................................ 10 5.2. Gebruikersgeschiedenis.......................................................................................................... 10 5.3. Exterieur .................................................................................................................................. 11 5.4. Interieur ................................................................................................................................... 12 5.5. Waardenbepaling .................................................................................................................... 13 6. NIEUWE BRINK 6-8.......................................................................................................................... 14 6.1. Algemeen ................................................................................................................................ 14 6.2. Gebruikersgeschiedenis.......................................................................................................... 15 6.3. Exterieur .................................................................................................................................. 15 6.4. Interieur ................................................................................................................................... 17 6.5. Waardenbepaling .................................................................................................................... 17 7. ADVIEZEN VOOR NADER ONDERZOEK....................................................................................... 18 8. AANBEVELINGEN ........................................................................................................................... 18 9. LITERATUUR.................................................................................................................................... 18
Colofon: Deze studie is gemaakt in opdracht van de Gemeente Bussum door Coosje Berkelbach, architectuurhistorica, Amsterdam. Amsterdam 2009 De historische foto’s zijn afkomstig uit de Collectie Heyne (CH) en de Historische Kring Bussum (HK) De actuele foto’s zijn gemaakt door Coosje Berkelbach Met dank aan: de heer en mevrouw Van Melle en de heer De Jong en de Historische Kring Bussum.
2
1. Algemene gegevens
Kadastrale kaart Nieuwe Brink en omgeving, Bussum
Brinklaan 91-93 (op deze kaart aangegeven als nr. 93) Brinklaan 95 Nieuwe Brink 6-8
2. Inleiding De gemeente Bussum heeft in 2008 het plan opgevat voor de herontwikkeling van het winkelgebied De Nieuwe Brink / Scapino. Dit gebied dat onderdeel uitmaakt van de oude dorpskern van Bussum heeft in de tweede helft van de vorige eeuw een grootschalige ontwikkeling doorgemaakt. Veel van de oude bebouwing is gesloopt om plaats te maken voor een regionaal winkelcentrum. Maar van de grote idealen is weinig terecht gekomen. Al vanaf de oplevering kampte het gebied, dat weinig aansluiting vond bij de rest van het centrum, met problemen. Veel wisseling van eigenaren, leegstand en een verslechterend imago zijn voor de gemeente aanleiding om het gebied wederom onder de loep te nemen. De drie panden waar dit onderzoek op gericht is, hebben als enige in dit gebied de grote sloopwoede uit de vorige eeuw overleefd. Om een weloverwogen beslissing te kunnen nemen of het al dan niet verantwoord is om deze panden op te nemen in de nieuwe plannen, heeft de gemeente Bussum opdracht gegeven de waarden hiervan nader te onderzoeken.
3
3. Stedenbouwkundige ontwikkeling
1947, luchtfoto Brink en omgeving. Foto HK
Bussum, een van oorsprong klein boerendorp in het Gooi, heeft sinds de aansluiting op het spoorwegnet in 1817, een explosieve groei doorgemaakt. Telde de gemeente in 1773 slechts 1200 bewoners, in 1819 was dit al gegroeid tot 18.000. Hierdoor werden niet alleen nieuwe wijken gebouwd, ook het centrum groeide mee in de ontwikkelingen. Op de Brink, van oudsher het centrum van het dorp, werd in 1885 een nieuw raadhuis ingewijd en in de omringende straten groeide het winkelaanbod en werden woningen gebouwd. De Brinklaan groeide uit tot een gesloten lint, met een grote architectonische diversiteit aan woonhuizen en winkelpanden en een kloostercomplex Mariënburg.
1910 De Brinklaan tegenover Mariënburg. Foto: CH
1950, Brinklaan. Foto: CH
Eind jaren vijftig gingen in de gemeente de eerste geluiden op voor de vernieuwing van het centrum. In de jaren zestig, toen het inwonertal van Bussum haar hoogtepunt bereikte met 42.000 inwoners, werden de plannen concreter. Onder het motto ‘Hartstreek van Bussum, Streekhart van Gooi-Noord, wilde het bestuur het centrum veranderen in een modern winkelcentrum niet alleen voor de inwoners van Bussum maar als stadshart van de hele streek. De oude bebouwing moest plaats maken voor
4
grote winkelketens, kantoren en voldoende parkeergelegenheid. De sloop van het raadhuis op de Brink in 1961 was het startsein van een reeks vernieuwingen die door grote weerstand van de bewoners pas eind jaren tachtig was voltooid. De drie hier besproken panden hebben, door hevig verzet van de eigenaar, de grote sloopacties overleefd. In een oase van witte kalkzandsteen vormen zij nog de enige tastbare herinnering aan dit deel van het historische centrum. Het voormalige klooster Mariënburg, aan de overkant van de panden aan de Brinklaan, maakte geen onderdeel uit van de vernieuwingsplannen.
Brinklaan, huidige situatie, Foto: CB
De Nieuwe Brink, huidige situatie. Foto: CB
De Nieuwe Brink werd als eerste opgeleverd. Een ondergrondse parkeergarage, een grote vestiging van C&A en ruimte voor winkels en woningen omringden het nieuwe plein dat al vanaf het begin kampte met problemen. De uitstraling liet te wensen over waardoor leegstand ontstond en het gebied geen aansluiting vond bij het overige deel van het winkelcentrum. De plannen voor het deel van de Brinklaan tussen de Nieuwe Brink en de Kerkstraat zijn nooit echt uitgewerkt. Alle panden, behalve de twee hier besproken, zijn gesloopt maar van een nieuwe invulling is nauwelijks sprake. Alleen de hoek van de Brinklaan en de Nieuwe Brink is vernieuwd. De grond rechts van de historische panden is in gebruik als parkeerterrein en is aan de achterzijde deels afgesloten door een grote blinde zijgevel van een architectonisch weinig tot de verbeelding sprekend winkelpand: ‘Scapino’.
5
4. Brinklaan 91-93
1917, rechts Brinklaan 91-93. Foto: CH
Brinklaan 91-93 huidige situatie
1947 Detail luchtfoto Brink en omgeving. Brinklaan, tweede van links nr. 91-93 Foto: HK
4.1. Algemeen Brinklaan 91-93 is een karakteristiek winkelpand, gebouwd rond 1890, met een bijzondere zorgvuldig gedetailleerde winkelpui. Het pand maakte oorspronkelijk deel uit van een aaneengesloten rij bebouwing tussen de Nieuwe Brink (vroeger Raadhuisstraat) en de Kerkstraat. In de jaren tachtig is het linker buurpand, dat architectonisch overeenkomsten vertoonde met dit gebouw, gesloopt en vervangen door sterk contrasterende nieuwbouw. Door de verspringing van de rooilijn en de afgeschuinde hoek met mooi gedetailleerde entreepartij, is het gebouw een markant herkenningspunt in de zichtlijn van de Brinklaan, vanaf de Kerkstraat. In de loop der jaren is het gebouw naar achter toe steeds verder uitgebreid. Omdat de uitbouwen historisch geen waarde hebben, zullen die hier buiten beschouwing worden gelaten.
4.2. Gebruikersgeschiedenis Het pand is altijd in gebruik geweest als winkel (opslag) en woonhuis. Over de eerste bewoners/gebruikers is niets bekend. In 1905 startte de heer Molle hier, samen met zijn zuster, de manufacturenwinkel De Faam. De winkel werd samengevoegd met het naastgelegen pand op de hoek van de Raadhuisstraat (Nieuwe Brink) en verhuisde in 1918. (informatie Historische Kring Bussum).
6
1916 De winkel van manufacturen handel 'De Faam' op de hoek met de Nieuwe Brink (destijds Raadhuisstraat). Foto: HK
1923 Erepoort Koningin Wilhelmina met links muziekhandel op nr 93. Foto: CH
In 1906 was de begane grond opgesplitst in twee delen. Het linkerdeel was in gebruik als magazijn van firma De Faam, het rechterdeel was in handen van Dhr. Oorsprong, tevens eigenaar van het buurpand, nu nr. 95. (zie bouwtekening nr. 95, 1906). In 1923 was hier een muziekhandel gevestigd, tegenwoordig zit op de begane grond het reformhuis Pomona, het bovenhuis wordt bewoond.
4.3. Exterieur Straatgevel/voorgevel
Winkelpuien worden vaak aangepast aan de wensen van de tijd. Daarom is het bijzonder dat deze gevel nog grotendeels in originele staat is. De gevel heeft een mooi gedetailleerde hardstenen plint met uitgehakte panelen met bossing. De winkelramen met afgeronde bovenlichten zijn van elkaar gescheiden door houten pilasters bekroond met kapitelen. Aan weerszijden van de zorgvuldig gedetailleerde entree in de afgeschuinde hoek van de gevel, staan vrijstaande zuiltjes met cannelures op een, in de hardstenen plint opgenomen, basement. Zowel de voet als het kapiteel van de zuiltjes, is fijn gedetailleerd.
De gevel is op de eerste verdieping opgetrokken uit baksteen met speklagen en grote schuiframen met bovenlichten. De vensters rusten op natuurstenen panelen. De deuren boven de entree ontsloten oorspronkelijk een balkon. Dit balkon is vervangen door een voor de gevel wat fragiel uitgevoerd ijzeren hekwerk. Hoekpilasters met kapitelen links en rechts van
7
de deur die de afgeschuinde hoek in de gevel accentueren, dragen de daklijst, die boven de pilasters verspringt.
1947 Detail luchtfoto Foto: HK
1917, detail, Foto: CH
De meest in het oog springende wijziging in de gevel is het ontbreken van het dak. Oorspronkelijk had het gebouw een flauw hellend schilddak met een dakkapel met aan weerszijden klauwstukken. De dakkapel vormde de bekroning van de entreepartij. Door het verdwijnen van dak en de dakkapel heeft de gevel een deel van haar architectonische kracht verloren. De voorgevel is grotendeels bewaard gebleven maar met weinig begrip voor de vormgeving behandeld. (kleurstelling, afgetimmerde details, vervangen balkon door hekwerk, verdwijnen van dak en dakkapel). Door de huidige kleurstelling is de oorspronkelijke opbouw van de gevelindeling minder zichtbaar. Achtergevel Door de verschillende uitbouwen die in de loop der jaren zijn aangebouwd, is de oorspronkelijke achtergevel uit het zicht verdwenen.
4.4. Interieur1
1963 Bestaande en ‘nieuwe’ situatie, bouwtekening archief Bussum
Over de oorspronkelijke plattegrond van het pand is niets bekend. In 1906 was de begane grond van het pand opgesplitst in twee smalle delen. Het linkerdeel was in gebruik als magazijn van firma De Faam, het rechterdeel was in handen van Dhr. Oorsprong, tevens eigenaar van het buurpand (nu nr. 95). In 1963 worden de twee delen samengetrokken. In de huidige situatie is de gehele begane grond opengebroken tot een grote winkelruimte waarin, afgezien van de voorgevel, geen originele interieurdetails meer zichtbaar zijn.
1
Aan dit pand is geen bezoek gebracht waardoor details over het interieur ontbreken.
8
4.5. Waardenbepaling Architectonische waarde Waardevol als voorbeeld van een nauwkeurig gedetailleerde, originele winkelpui van rond 1890. Voor zover bekend is in Bussum geen vergelijkbare winkelpui te vinden. Stedenbouwkundige waarde: Waardevol als verbindend element in de historische structuur van de Brinklaan. Samen met het buurpand en het aan de overzijde van de straat liggende klooster Mariënburg, is het beeldbepalend voor de verbinding van het historische straatbeeld van het deel van de Brinklaan tussen de Havenstraat en de Vituskerk. Waardevol als historisch element in de zichtlijn van de oprijlaan van Mariënburg. Door de afgeschuinde hoek en de verspringende rooilijn, beeldbepalend voor het aanzien van de Brinklaan vanaf de Kerkstraat. Cultuurhistorische waarde: Waardevol als tastbare herinnering aan de Brinklaan van destijds.
9
5. Brinklaan 95
Voor 1947, Brinklaan. Foto: HK
Huidige situatie. Foto CB
1947 Detail luchtfoto Brink en omgeving. Foto: HK
5.1. Algemeen Dit winkel/woonhuis bestaat uit de begane grond, verdieping en kap. Oorspronkelijk maakte het pand onderdeel uit van een aaneengesloten straatgevel bestaande uit winkels en woningen. De aansluiting met het pand aan de linker kant ligt naar achteren waardoor de gevel visueel vrij staat. In de jaren tachtig zijn alle gebouwen aan de rechter zijde gesloopt waardoor de zijgevel vrij in het zicht is gekomen. De langgerekte zijgevel bestaat deels uit de oorspronkelijke gevel, het achterste deel is een latere aanbouw die historisch gezien weinig waarde heeft en daarom in deze beschrijving buiten beschouwing zal worden gelaten. Het gebouw is in de loop der jaren diverse keren verbouwd waardoor de ruimtelijke indeling zowel van de winkel als van de verdiepingen niet meer origineel is. Bij een verbouwing in 1946 is, naast enkele ruimtelijke wijzigingen, de voorgevel geheel opnieuw opgemetseld. Hierdoor zijn veel bijzondere details verloren gegaan.
5.2. Gebruikersgeschiedenis Over de eerste bewoners/gebruikers van het winkel/woonhuis, is niets bekend. Oorspronkelijk waren woonhuis en winkel sterk met elkaar verbonden omdat het woonhuis alleen toegankelijk was via de winkel. In 1906 was het pand in bezit van de heer Oorsprong. Hij had op de begane grond aan de staatzijde een winkel, het overige deel werd bewoond. Tussen 1906 en 1946 is achter in het diepe perceel, dat
10
doorliep tot achter de Nieuwe Brink 6-8 (hier ook beschreven), een bakkerij gebouwd. In 1953 zijn plannen gemaakt voor de bouw van een nieuwe, vrijstaande bakkerij maar deze zijn nooit uitgevoerd. Na een bloemenzaak en een winkel met antiek en curiosa, is de winkel sinds 1997 in gebruik als kapperszaak. De verdiepingen, ontsloten via een eigen voordeur in de tussenbouw, zijn bewoond.
5.3. Exterieur Voorgevel
Voor 1946, detail, foto: HK
De voorgevel van het gebouw is opgetrokken uit gele baksteen. Markante details zijn de erker op de eerste verdieping, het half ronde venster op de tweede verdieping en de uitkragende gevel onder de gootlijst. Bij de aansluiting op nr. 91 springt het pand terug waardoor een visueel vrije, symmetrische gevel is ontstaan. De voordeur in het verbindingsdeel, een rechte gevelwand die is doorgetrokken tot aan de nok van het dak, ontsluit de bovenliggende woning. Tussen 1923 en 1946 is de gevel aanzienlijk gewijzigd. Op de eerste verdieping is het centrale raam met kruisvenster vervangen door een erker en de deur op de tweede verdieping weggehaald waardoor alleen het halfrond venster overbleef. Zowel de erker, als het halfronde raam en het raam boven de voordeur, zijn uitgevoerd in staal. Bij de ‘restauratie’ in 1946 is het metselwerk van de gevel vernieuwd. Zoals blijkt uit de foto uit 1923, bestond de gevel oorspronkelijk uit lichte baksteen met donkere speklagen. De dakrand was afgedekt met hardstenen dekplaten. In de huidige gevel is hier niets meer van terug te vinden. Door deze ingreep zijn veel bijzondere details verloren gegaan. De voorgevel dateert dus niet origineel maar dateert uit 1946. De huidige winkelpui is in 1977 gebouwd. Rechter zijgevel De rechter zijgevel is door de verschillende aanbouwen die in de loop der jaren zijn toegevoegd, een langgerekte gevel. De gevel van het voorhuis is nog grotendeels origineel. In de jaren tachtig zijn de panden aan deze zijde gesloopt waardoor de gevel vrij kwam te liggen. Ramen en deuren in de van oorsprong blinde gevel, dateren van later datum. Ook de dakkapel is niet origineel.
11
Achtergevel De achtergevel van het voorhuis is weinig origineel. Op de begane grond is de gevel doorgebroken naar de uitbouw. Op de eerste verdieping ontsluit een deur het dakterras op de uitbouw en is het raam vernieuwd. Oorspronkelijk had de achtergevel een schilddak. In 1946 is de achtergevel hoger opgemetseld waardoor deze zijde van het dak is verdwenen.
Tuin In de tuin is die in gebruik is door de bewoners van de voormalige bakkerij in de aanbouw van het winkelpand staan restanten van een oude muur. Waarschijnlijk zijn dit restanten van een tuinmuur van een oude villa.
Oude tuinmuur
5.4. Interieur De plattegrond is in de loop der jaren aanzienlijk gewijzigd. In 1906 is de indeling achter de winkelruimte gewijzigd. Twee ruimten werden samengevoegd en de trap werd verplaatst. In 1946 is het pand, waar inmiddels aan de achterzijde een bakkerij was bijgebouwd, wederom verbouwd. Maar ook van deze situatie is in de huidige plattegrond niets terug te vinden.
12
1946, ‘bestaande’ situatie, begane grond en verdieping, Archief Bussum
Oorspronkelijk was alleen het voorste deel van de begane grond in gebruik als winkel. De woning, in het achterdeel en op de verdiepingen, was alleen toegankelijk via de winkel. In de huidige situatie zijn winkel en woning van elkaar gescheiden. De voordeur in de tussenbouw ontsluit de bovenwoning. De entree is door een smalle gang gescheiden van de winkel, die de volledige, oorspronkelijke begane grond beslaat. Alle ruimten op de begane grond zijn samengevoegd. Zelfs de achtergevel van het oorspronkelijke pand is doorgebroken naar achterliggende nieuwbouw. Alle originele details zijn hierbij verloren gegaan. Ook op de verdieping en de zolder is, (behalve de gevels met vensters, zie gevelbeschrijving) de oorspronkelijke indeling totaal verloren gegaan. Alleen enkele hergebruikte paneeldeuren zouden nog origineel kunnen zijn evenals een kast aan de voorzijde op zolder. In deze kast is het oorspronkelijke dakbeschot nog te zien, aan de achterzijde zijn nog enkele balken van de dakconstructie in het zicht.
Dakbeschot
Balken
5.5. Waardenbepaling Architectonische waarde De gevel van het pand, opgetrokken in gele baksteen, met erkeruitbouw, boogvenster en uitkragende gevel is bijzonder maar dateert niet uit de bouwperiode. De hoofdvorm van de oorspronkelijke gevel is nog duidelijk te herkennen maar de detaillering is (helaas) een uitgeklede vorm van het oorspronkelijke ontwerp. Stedenbouwkundige waarde: Waardevol als verbindend element in de historische structuur van de Brinklaan. Samen met het buurpand en het aan de overzijde van de straat liggende klooster Mariënburg, is het beeldbepalend voor de verbinding van het historische straatbeeld van het deel van de Brinklaan tussen de Havenstraat en de Vituskerk. Waardevol als historisch element in de zichtlijn van de oprijlaan van Mariënburg. Cultuurhistorische waarde: Het gebouw is ondanks de vele wijzigingen waardevol als tastbare herinnering aan de Brinklaan van destijds.
13
6. Nieuwe Brink 6-8
Jaren zestig, Nieuwe Brink, detail. Foto: HK
Jaren tachtig, Nieuwe Brink, detail. Foto HK
Nieuwe Brink, huidige situatie Foto: CB
1947 Detail luchtfoto Brink en omgeving met rechts van het raadhuis, derde van onder nr. 6-8. Foto: HK
6.1. Algemeen Nieuwe Brink nr. 6-8 is een markant, robuust pand, gebouwd rond 1890 tegenover het destijds e gloednieuwe raadhuis (opgeleverd in 1885). Aan het begin van de 20 eeuw vormde de Raadhuisstraat, zoals deze zijde van de Nieuwe Brink destijds heette, een aaneenschakeling van winkels en woningen. Aan de rechterzijde stond direct tegen het pand een ander gebouw, (de eerste snackbar van Bussum), aan de linkerzijde was het door een steegje gescheiden van de naastliggende bebouwing. In de loop der jaren is het gebouw aan de achterzijde door verschillende uitbouwen, vastgegroeid aan de panden op de Brinklaan 91-93 en 95. (de andere historische gebouwen uit deze beschrijving). Door de Centrumplannen uit de tweede helft van de vorige eeuw veranderde de omgeving aanzienlijk. In 1961 is het Raadhuis gesloopt, twintig jaar later volgde alle winkels/woningen in dit deel van de Raadhuisstraat. Door hevige weerstand van de eigenaar overleefde dit pand als enige in de rij de sloopacties. In 1992 is het pand grondig verbouwd en de bestaande winkelpui vervangen. Na een smeulende brand in 2006 is de winkel verhuisd en sindsdien staat het pand leeg.
14
Verschillende aanbouwen aan de achtergevel waardoor het pand aan de Nieuwe Brink verbonden is de panden aan de Brinklaan. Foto’s: CB
Na de sloop van het Raadhuis
Na de sloop van de buurpanden
De aanleg van de parkeergarage
6.2. Gebruikersgeschiedenis Het pand is waarschijnlijk als woonhuis/kantoor gebouwd. In de twintigerjaren, bij het jubileumfeest van koningin Wilhelmina in 1923, heeft de vorstin volgens overlevering thee gedronken in de kamer op de eerste verdieping. Waarschijnlijk was de begane grond in die tijd in gebruik als kantoor of winkelruimte. Het pand is in gebruik geweest als redactiekantoor en korte tijd als burgemeesterswoning. Voordat de kledingzaak Raffles zich hier vestigde in 1992, was de winkel in gebruik als banketbakkerij. Na de brand in 2006 is de kledingszaak verhuisd. Het pand, nog steeds in handen van de eigenaars van Raffles, staat sindsdien leeg.
6.3. Exterieur
Jaren tachtig, na de sloop van de buurpanden. Foto: HK
15
Voorgevel De voorgevel is opgetrokken uit baksteen met speklagen, op een natuurstenen plint. De verdieping, inclusief de ramen, de daklijst en het dak zijn nog grotendeels in originele staat. De winkelpui waarvan de architectonische vormgeving weinig aansluiting vindt bij het oorspronkelijke ontwerp, dateert uit 1992. Door de wijziging van de kleurstelling komt de opbouw van baksteen en speklagen, niet meer zo duidelijk tot uitdrukking.
Jaren tachtig. Foto: HK
Linkerzijgevel Deze gevel is grotendeels in originele staat. Het rechter raam dat bij de verbouwing van 1992 is dichtgezet, is niet origineel, evenals het dakraam. Oorspronkelijk stond aan deze zijde op het dak een schoorsteen. Deze is verdwenen. Tegen de linkerzijde, de achterkant van het gebouw, is een bakstenen gebouwtje neergezet, zonder historische waarde.
Jaren tachtig. Foto: HK
Rechter zijgevel Deze gevel heeft verschillende wijzigingen ondergaan. In de huidige gevel zijn alleen het rechterraam op de verdieping en het dak origineel. Het blinde raam op de eerste verdieping is niet origineel. Het achterste deel van de gevel op de begane grond is opnieuw opgetrokken waardoor de ramen en de deur, zie foto, verloren zijn gegaan. Het dakraam is vernieuwd. Achtergevel De achtergevel, een blinde gevel is origineel, met uitzondering van de aanbouw. De dakramen zijn niet origineel. Dak Dak, daklijst en kruispannen zijn origineel. Alle ramen zijn nieuw of vernieuwd.
16
6.4. Interieur Na de smeulende brand in 2006 zijn alle voorzetwanden en verlaagde plafonds verwijderd waardoor de structuur van het gebouw geheel bloot ligt. Van het originele interieur is, behalve de muren en ramen zoals hiervoor beschreven, vrijwel niets bewaard gebleven. Het pand is diverse keren verbouwd waarbij de trap en de wanden zijn verplaatst of verwijderd. De grootste ingreep dateert van 1992. Naast het verwijderen van alle binnenmuren zowel op de begane grond als op de verdieping, is een groot ovaal gat gezaagd in het plafond van de begane grond. Hierbij is de balkenconstructie doorgezaagd en vervangen door een staalconstructie. De raamkozijnen zijn vaak de onderkant afgezaagd. Een enkel paneeltje in het trappenhuis naar de zolder, verraad nog hoe de originele afwerking van het pand zal zijn geweest. De dakconstructie en het dakbeschot zijn origineel.
6.5. Waardenbepaling Stedenbouwkundige waarde Het gebouw heeft stedenbouwkundige waarde als enig overgebleven historisch pand aan de Nieuwe Brink (de voormalige Raadhuisstraat). Het gebouw is door de sterke maar sobere vormgeving, beeldbepalend voor het plein. Architectonische waarde Het pand is een voorbeeld van een sober classicistisch gebouw. De kubusvormige afmetingen en het steile dak met contrasterende dakomlijsting zijn bijzonder. Door de vernieuwde winkelpui is het aanzien van het pand aangetast. Door de grote ingrepen, het verwijderen van alle binnenwanden, het vernieuwen van de trap en het aantasten van de constructie, heeft het interieur geen historische waarde. Cultuurhistorische waarde Op deze centrale plek in de oude dorpskern, die geassocieerd wordt met het voormalige raadhuis, heeft dit gebouw, als enige overgeblevene, een cruciale functie om de herinnering levend te houden.
17
7. Adviezen voor nader onderzoek Deze studie is geen diepgravend onderzoek naar de geschiedenis van de panden maar een eerste aanzet die gebruikt kan worden als onderbouwing van keuzes voor de toekomstige plannen. Als de panden behouden blijven dat is nader onderzoek aan te bevelen. Indien gewenst kan zou het interieur van pand aan de Brinklaan 91-93 nog nader onderzocht kunnen worden. De oude tuinmuur in de tuin van de achterste uitbouw van Brinklaan 95 (entree via Nieuwe Brink) is een nader onderzoek waard.
8. Aanbevelingen Om de geschiedenis van dit deel van het centrum levend te houden, is het de moeite waard om deze panden te behouden. Wel zou het in dat geval de overweging waard zijn, de voorgevels te restaureren, of zelf in originele staat terug te brengen.
9. Literatuur -
P. Bouman-van Hemert, Winkelpuien in Bussum 1880-1940, Bussum 1990 (niet gevonden)
-
Dinger, T. e.a., Van dorpsgezicht naar stadslandschap: het centrum van Bussum voor en na de sloop, uitgeverij Walden, Bussum, 1987.
-
Gemeente Bussum, Monumenten van Bussum, Bussum, 1993.
-
Heyne, Martin, Bussum : verdwenen dorpsbeelden, Boekhandel Los, Bussum, 1997.
-
Heyne, Martin, Bussum : beeld van een dorp, Boekhandel Los, Bussum, 1999.
-
Historische Kring Bussum, In Bussum kan alles...; van dorp tot poort van het Gooi, 18171992. Europese Bibliotheek, Zaltbommel, 1992.
-
Zwart, Simon, Bussums verleden geïllustreerd, Productions, 1993
18
