LOT 2: BIJZONDER BESTEK W/W RUWBOUW met NATTE AFWERKINGEN
OPDRACHTGEVER Stijn vzw – Dienstencentrum St.-Oda Breugelweg, 200 3900 Overpelt
OPDRACHT UITBREIDING TNW NURSINGTEHUIS 90 BEDDEN Breugelweg – 3900 OVERPELT 1st afd., sectie B, nr. 1071 D7
ARCHITECT
Hoogstraat 8 – 3690 Zutendaal André Dumontlaan 210 – 3600 Genk
01. AANNEMINGSMODALITEITEN ...................................................................................................7 01.00. aannemingsmodaliteiten - algemeen |PM| ............................................................................7 01.01. algemeen - voorafgaand plaatsbezoek |PM| .....................................................................7 01.02. algemeen - burgerlijke aansprakelijkheid |PM| ..................................................................7 01.03. algemeen - volledigheid van inschrijving |PM| ...................................................................7 01.05. algemeen - referentienormen |PM| ....................................................................................8 01.06. algemeen - keuringsattesten |PM| .....................................................................................8 01.07. algemeen - waarborgen |PM| ............................................................................................9 01.08. algemeen - onderaanneming |PM| ..................................................................................10 01.10. studies / stabiliteit - algemeen .............................................................................................10 01.11. studies / stabiliteit - grondonderzoek ...............................................................................10 01.12. studies / stabiliteit - betonconstructies .............................................................................10 01.13. studies / stabiliteit - staalconstructies ..............................................................................11 01.14. studies / stabiliteit - houtconstructies ...............................................................................11 01.20. studies / technieken - algemeen..........................................................................................11 01.21. studies / technieken - sanitaire installaties ......................................................................11 01.22. studies / technieken - warmwatervoorzieningen..............................................................11 01.23. studies / technieken - warmwatervoorzieningen..............................................................11 01.24. studies / technieken - verwarming ...................................................................................11 01.25. studies / technieken - brandbestrijding ............................................................................11 01.26. studies / technieken - ventilatie & klimatisatie .................................................................12 01.27. studies / technieken - elektrische installaties...................................................................12 01.28. studies / technieken - telecom & domotica ......................................................................12 01.29. studies / technieken - liftinstallaties .................................................................................12 01.30. plaatsbeschrijvingen - algemeen |PM| ................................................................................12 01.34. plaatsbeschrijvingen - wegenis & voetpaden |PM| ..........................................................13 01.35. plaatsbeschrijvingen - beplantingen |PM| ........................................................................13 01.36. plaatsbeschrijvingen - bronbemaling |PM| .......................................................................13 01.40. werfcoördinatie - algemeen |PM|.........................................................................................13 01.41. werfcoördinatie - planning der werken |PM| ....................................................................13 01.42. werfcoördinatie - uitzetten / bouwwerken |PM| ................................................................14 01.44. werfcoördinatie - werfleiding & controle |PM| ..................................................................15 01.45. werfcoördinatie - dagboek der werken |PM| ....................................................................15 01.46. werfcoördinatie - werfvergaderingen |PM| .......................................................................15 01.47. werfcoördinatie - keuringen & proeven |PM|....................................................................15 01.48. werfcoördinatie - uitvoeringsmethoden |PM| ...................................................................16 01.49. werfcoördinatie - asbuilt-plannen |PM| ............................................................................17 01.50. werfcondities - algemeen ....................................................................................................17 01.51. werfcondities - orde & netheid |PM| .................................................................................17 01.52. werfcondities - geluidshinder |PM| ...................................................................................18 01.53. werfcondities - stofhinder |PM| ........................................................................................18 01.54. werfcondities - verwijderen van afval |PM| ......................................................................18 01.55. werfcondities - nazorg |PM| .............................................................................................18 01.60. veiligheidsvoorschriften - algemeen |PM|............................................................................18 02. BOUWPLAATSVOORZIENINGEN .............................................................................................20 02.00. bouwplaatsvoorzieningen - algemeen |PM| ........................................................................20 02.10. bescherming beplantingen - algemeen ...............................................................................20 02.11. bescherming beplantingen - bomen |PM| ........................................................................21 02.12. bescherming beplantingen - struiken & hagen |PM| ........................................................21 02.20. opruiming beplantingen - algemeen |PM|............................................................................21 02.21. opruiming beplantingen - bomen |PM| .............................................................................21 02.22. opruiming beplantingen - struiken & hagen |PM| .............................................................22 02.30. toegangswegen - algemeen |PM|........................................................................................22 02.31. toegangswegen - voorlopige verharding / voetgangers |PM| ..........................................22 02.32. toegangswegen - voorlopige verharding / zware lasten |PM| ..........................................22 02.33. toegangswegen - laden & lossen / parkeerruimte |PM| ...................................................23 02.34. toegangswegen - bescherming / openbare weg |PM| .....................................................23 02.40. voorlopige omheining - algemeen |PM| ...............................................................................23 02.50. aankondigingsborden - algemeen |PM|...............................................................................24 02.51. aankondigingsborden - werfbord |PM| .............................................................................24 02.60. werflokalen - algemeen |PM| ...............................................................................................25 02.61. werflokalen - berging / materieel & bouwmaterialen |PM| ...............................................25 02.62. werflokalen - vergaderlokaal / kantoorruimte |PM| ..........................................................25 AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 1 van 251
02.63. werflokalen - personeelslokaal / kleedruimte |PM| ..........................................................26 02.64. werflokalen - sanitaire voorzieningen |PM| ......................................................................26 02.70. voorlopige aansluitingen - algemeen |PM| ..........................................................................26 02.71. voorlopige aansluitingen - stroomvoorziening |PM| .........................................................27 02.72. voorlopige aansluitingen - watervoorziening |PM| ...........................................................29 02.74. voorlopige aansluitingen - waterafvoer |PM|....................................................................29 02.80. gevelsteigers & hijskranen - algemeen |PM| .......................................................................29 04. VEILIGHEIDS- & GEZONDHEIDSPLAN ....................................................................................31 04.00. veiligheids- & gezondheidsplan - algemeen |PM| ...............................................................31 10. GRONDWERKEN ONDERBOUW ..............................................................................................34 10.00. grondwerken onderbouw - algemeen..................................................................................34 10.10. voorafgaande afgraving van het terrein - algemeen............................................................37 10.12. voorafgaande afgraving terrein - verwijderen teelaarde |FH|m2 .....................................38 10.13. voorafgaande afgraving terrein - machinale nivellering |FH|m2 ......................................38 10.20. bouwputten - algemeen.......................................................................................................38 10.21. bouwputten - gewone bouwputten |VH|m3 ......................................................................39 10.23. bouwputten - rioleringselementen |PM| ...........................................................................40 10.30. sleuven - algemeen .............................................................................................................40 10.31. sleuven - funderingszolen |VH|m3 ...................................................................................40 10.32. sleuven - ondergrondse leidingen |PM| ...........................................................................41 10.40. grondverzet - algemeen ......................................................................................................41 10.41. grondverzet - projectopvolging |SOG| .............................................................................42 10.50. verwijdering massieven - algemeen |VH|m3 .......................................................................43 10.60. bronbemaling - algemeen....................................................................................................43 10.62. bronbemaling - verlaging grondwaterstand / plaatselijk |SOG|........................................44 10.70. wederaanvullingen - algemeen ...........................................................................................44 10.71. wederaanvullingen - grond van uitgravingen |PM|...........................................................46 10.72. wederaanvullingen - aangevoerde grond ........................................................................46 10.73. wederaanvullingen - gestabiliseerd zand |VH|m3............................................................46 10.74. wederaanvullingen - gestabiliseerd zand / funderingen |VH|m3......................................47 10.80. aanpassingen bestaande rioleringen ..................................................................................47 10.81. aanpassing hoofdriolering blok B |SOG|..........................................................................47 12. FUNDERINGEN OP STAAL .......................................................................................................48 12.00. funderingen op staal - algemeen.........................................................................................48 12.10. funderingszolen/stroken - algemeen ...................................................................................48 12.12. funderingszolen - stortklaar beton / gewapend |VH|m3 ...................................................49 12.20. aardingslus |FH|m ...............................................................................................................50 13. SPECIALE FUNDERINGEN........................................................................................................52 13.00. speciale funderingen - algemeen ........................................................................................52 13.01. algemeen - diepsonderingsverslag..................................................................................52 13.50. plaatfunderingen - algemeen...............................................................................................52 13.51. plaatfunderingen - stortklaar beton / gewapend |FH|m3..................................................53 13.60. funderingswanden - algemeen |FH|m3 ...............................................................................54 14. METSELWERK ONDERBOUW ..................................................................................................55 14.00. metselwerk onderbouw - algemeen ....................................................................................55 14.20. dragende keldermuren - algemeen .....................................................................................56 14.23. dragende keldermuren - betonblokken / hol |FH|m3 .......................................................56 14.40. waterdichting - algemeen ....................................................................................................57 14.41. waterdichting - beraping & bestrijking |PM| .....................................................................57 14.50. doorbrekingen & klossen - algemeen..................................................................................58 14.54. doorbrekingen & klossen - mantelbuizen |FH|m ..............................................................58 14.60. verluchtingselementen - algemeen .....................................................................................59 14.64. verluchtingselementen - rechte buis |FH|m .....................................................................59 14.65. verluchtingselementen – T-stukken |FH|st ......................................................................59 14.66. verluchtingselementen - keldergatroosters |FH|st ...........................................................60 15. VLOERLAGEN ONDERBOUW...................................................................................................61 15.00. vloerlagen onderbouw - algemeen ......................................................................................61 15.10. zuiverheidslagen - algemeen ..............................................................................................61 AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 2 van 251
15.11. zuiverheidslagen - stortklaar beton / ongewapend (OV) |VH|m2.....................................61 15.20. draagvloeren op volle grond - algemeen.............................................................................62 15.21. draagvloeren op volle grond - stortklaar beton / gewapend |FH|m3 ................................62 15.40. vochtwerende lagen - algemeen .........................................................................................63 15.41. vochtwerende lagen - folies / PE |PM| .............................................................................64 16. THERMISCHE ISOLATIE ONDERBOUW ..................................................................................65 16.00. thermische isolatie onderbouw - algemeen.........................................................................65 16.20. isolatieplaten ondergrondse wanden - algemeen................................................................65 16.22. isolatieplaten ondergrondse wanden - polyurethaan (XPS) |FH|m2................................66 17. RIOLERINGSELEMENTEN ONDERBOUW ...............................................................................67 17.00. rioleringselementen onderbouw - algemeen .......................................................................67 17.10. rioolbuizen - algemeen ........................................................................................................68 17.15. rioolbuizen - kunststof / PVC |FH|m.................................................................................71 17.16. rioolbuizen - kunststof / PE |FH|m ...................................................................................71 17.30. inspectieputten - algemeen .................................................................................................72 17.36. inspectieputten - kunststof / PVC |FH|st ..........................................................................73 17.40. ontvangtoestellen - algemeen .............................................................................................73 17.47. ontvangtoestellen - pompputten / prefab |FH|st...............................................................74 17.50. putdeksels & roosters - algemeen.......................................................................................75 17.52. putdeksels & roosters - dubbel deksel |FH|st ..................................................................76 17.60. afvalwaterbehandeling - algemeen .....................................................................................76 17.64. afvalwaterbehandeling - zinkputten |FH|st.......................................................................77 17.70. regenwaterputten - algemeen .............................................................................................77 17.72. regenwaterputten - beton / prefab |FH|st .........................................................................79 17.75. regenwaterputten - hergebruik regenwater |PM| .............................................................80 17.76. regenwaterputten - voorfilters |FH|st ...............................................................................80 17.77. regenwaterputten - overloop & terugslagklep |FH|st .......................................................81 17.80. aansluitingen - algemeen ....................................................................................................81 17.82. aansluitingen - privaat riolering / gescheiden |FH|st ........................................................82 17.83. aansluitingen - leidingen |VH|st .......................................................................................82 17.84. aansluitingen - pompinrichtingen |FH|st ..........................................................................82 20. OPGAAND METSELWERK ........................................................................................................83 20.00. opgaand metselwerk - algemeen ........................................................................................83 20.10. binnenspouwblad - algemeen .............................................................................................98 20.17. binnenspouwblad - kalkzandsteen |FH|m3 ......................................................................99 20.20. dragende binnenmuren - algemeen ..................................................................................100 20.27. dragende binnenmuren - kalkzandsteen |FH|m3...........................................................100 20.30. supplementen - algemeen.................................................................................................100 20.31. supplementen - wapening metselwerk / horizontaal |PM| .............................................100 20.33. supplementen - ingewerkte verankeringen |PM| ...........................................................101 20.34. supplementen - voegen / zichtbaar metselwerk |FH|m2................................................102 20.40. anticapillaire membranen - algemeen ...............................................................................102 20.41. anticapillaire membranen - folies / PE |PM| ...................................................................102 21. NIET DRAGEND METSELWERK .............................................................................................104 21.00. niet dragend metselwerk - algemeen ................................................................................104 21.10. scheidingswanden – algemeen .........................................................................................105 21.17. scheidingswanden - kalkzandsteen |FH|m2 ..................................................................105 22. MUURISOLATIES BOVENBOUW ............................................................................................107 22.00. muurisolatie bovenbouw - algemeen.................................................................................107 22.20. spouwisolatie / akoestisch - algemeen ..........................................................................108 22.21. spouwisolatie / akoestisch - minerale wol (MW) |FH|m2 ...............................................109 22.30. drukvaste isolatie - algemeen............................................................................................109 22.31. drukvaste isolatie - cellulair glas (CG) |FH|m ................................................................109 22.32. drukvaste isolatie - cellenbetonblokken |FH|m ..............................................................110 23. GEVELMETSELWERK .............................................................................................................111 23.00. gevelmetselwerk - algemeen.............................................................................................111 23.12. handvormsteenstrips + isolatie (XPS) + voegwerk |FH|m2 ...........................................111 23.13. gevelsteunplaat voor steenstrips |FH|m2 ......................................................................113 AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 3 van 251
23.40. vochtisolatie / spouw - algemeen ......................................................................................114 23.41. vochtisolatie / spouw - folies / PE |PM| ..........................................................................115 24. GEVELELEMENTEN / BOUWSTEEN ......................................................................................116 24.00. gevelelementen / bouwsteen - algemeen..........................................................................116 24.01. algemeen - blauwe steen...............................................................................................118 24.10. raam- & deurdorpels - algemeen.......................................................................................120 24.11. raam- & deurdorpels - blauwe steen |FH|m3 .................................................................121 25. ROOK- & VERLUCHTINGSKANALEN ....................................................................................123 Niet voorzien in deze aanbesteding (aanbesteding technieken). ....................................................123 26. STRUCTUURELEMENTEN GEWAPEND BETON...................................................................124 26.00. structuurelementen gewapend beton - algemeen .............................................................124 26.01. algemeen - betonstudie |PM| .........................................................................................124 26.02. algemeen - referentienormen |PM| ................................................................................124 26.03. algemeen - betonkwaliteit |PM|......................................................................................126 26.04. algemeen - wapeningsstaal |FH|kg ...............................................................................126 26.05. algemeen - bekistingen |PM| .........................................................................................131 26.10. stortklaar beton - algemeen...............................................................................................133 26.12. stortklaar beton - pijlers & kolommen |FH|m3................................................................136 26.13. stortklaar beton - balken / gordingen / sokkels / sloffen |FH|m3 ....................................137 26.20. geprefabriceerd beton - algemeen ....................................................................................138 26.24. geprefabriceerd beton - deur-& raamlateien |PM| .........................................................140 26.26. geprefabriceerd beton - trappen & bordessen |FH|m2 ..................................................141 27. STRUCTUURELEMENTEN STAAL .........................................................................................142 27.00. structuurelementen staal - algemeen ................................................................................142 27.01. structuurelementen staal - verbindingen ...........................................................................144 27.02. structuurelementen staal - stabiliteitsstudie ......................................................................146 27.10. liggers - algemeen.............................................................................................................146 27.12. liggers - profielstaal / gemetalliseerd |FH|kg..................................................................147 27.70. corrosiebescherming - algemeen ......................................................................................147 27.72. corrosiebescherming - metallisatie |PM| ........................................................................148 27.80. brandbeveiliging - algemeen .............................................................................................148 28. DRAAGVLOEREN GEWAPEND BETON.................................................................................150 28.00. draagvloeren gewapend beton - algemeen.......................................................................150 28.01. algemeen - stabiliteitsstudie |PM| ..................................................................................151 28.02. algemeen - referentienormen |PM| ................................................................................152 28.03. algemeen - betonkwaliteit |PM|......................................................................................153 28.04. algemeen wapeningsstaal |FH|kg..................................................................................153 28.05. algemeen bekistingen |PM| ...........................................................................................153 28.30. geprefabriceerde elementen / welfsels - algemeen...........................................................153 28.32. geprefabriceerde elementen / welfsels - met druklaag |FH|m2 .....................................154 28.40. geprefabriceerde elementen / welfsels spanbeton - algemeen.........................................155 28.42. geprefabriceerde elementen / welfsels spanbeton - met druklaag |FH|m2 ...................155 28.60. geprefabriceerde elementen / predallen - algemeen |FH|m2 ............................................156 33. PLAT DAK / DAKVLOER..........................................................................................................158 33.00. plat dak / dakvloer - algemeen ..........................................................................................158 33.50. hellingsbeton - algemeen ..................................................................................................158 33.52. hellingsbeton op betonnen draagvloer - isolerend |FH|m2 ............................................159 34. PLAT DAK / THERMISCHE ISOLATIE ....................................................................................160 34.00. plat dak / thermische isolatie - algemeen ..........................................................................160 34.10. isolatieplaten - algemeen ..................................................................................................163 34.12. isolatieplaten - polyurethaanschuim (PUR) |FH|m2......................................................163 34.20. dampscherm - algemeen...................................................................................................164 34.24. dampscherm - klasse E4 |PM| .......................................................................................166 35. PLAT DAK / DAKDICHTING.....................................................................................................167 35.00. plat dak / dakdichting - algemeen......................................................................................167 35.30. éénlaags / hoogpolymere membranen - algemeen...........................................................170 AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 4 van 251
35.33. éénlaags / hoogpolymere membranen - PIB |FH|m2 ....................................................170 36. DAKLICHTOPENINGEN ...........................................................................................................172 36.00. daklichtopeningen - algemeen ..........................................................................................172 36.20. koepels - algemeen ...........................................................................................................172 36.22. koepels - polycarbonaat (PC) |FH|st.............................................................................173 36.23. koepels - zonnetunnel |FH|st ........................................................................................173 37. DAKRANDEN & KROONLIJSTEN ...........................................................................................174 37.00. dakranden & kroonlijsten - algemeen................................................................................174 37.10. slabben / loketten / aansluitbanden - algemeen................................................................174 37.11. slabben / loketten / aansluitbanden - lood |PM| .............................................................174 37.20. dakrandprofielen - algemeen.............................................................................................175 37.21. dakrandprofielen - aluminium |FH|m..............................................................................175 38. DAKWATERAFVOER ...............................................................................................................177 38.00. dakwaterafvoer - algemeen...............................................................................................177 38.30. afvoerpijpen - algemeen....................................................................................................178 38.32. afvoerpijpen - kunststof / PE |FH|m ...............................................................................178 38.33. afvoerpijpen - zink |FH|m ...............................................................................................179 38.50. toebehoren - algemeen .....................................................................................................180 38.51. toebehoren - dakkolken & tapbuizen |PM| .....................................................................180 38.52. toebehoren - draad- & bolroosters |PM| ........................................................................181 38.54. toebehoren - noodspuwers |PM|....................................................................................181 38.55. toebehoren - verluchtingskappen / platte daken |PM| ...................................................182 40. BUITENRAMEN & -DEUREN ...................................................................................................183 40.00. buitenramen & -deuren - algemeen...................................................................................183 40.30. profielen / aluminium - algemeen ......................................................................................192 40.32. profielen / aluminium - thermisch onderbroken / gemoffeld |FH|m2 ..............................196 40.50. hang- & sluitwerk - algemeen............................................................................................197 40.51. hang- & sluitwerk - scharnieren & paumellen |PM| ........................................................198 40.52. hang- & sluitwerk - sloten |PM| ......................................................................................198 40.53. hang- & sluitwerk - raamkrukken |PM| ...........................................................................200 40.54. hang- & sluitwerk - deurkrukken |PM| ............................................................................200 40.55. hang- & sluitwerk - vaste handgrepen |PM| ...................................................................201 40.56. hang- & sluitwerk - deurdrangers |PM| ..........................................................................201 40.80. toebehoren - algemeen .....................................................................................................201 40.84. toebehoren - deurstoppen |FH|st ...................................................................................202 40.88. toebehoren – vliegenramen/-deuren |PM| .....................................................................202 41. BUITENBEGLAZING & VULELEMENTEN ..............................................................................203 41.00. buitenbeglazing & vulelementen - algemeen ....................................................................203 41.20. thermische beglazing - algemeen .....................................................................................207 41.21. thermische beglazing - klaar glas |PM| ..........................................................................208 41.50. veiligheidsbeglazing - algemeen .......................................................................................209 41.54. veiligheidsbeglazing - isolerend / gehard |PM| ..............................................................211 41.55. veiligheidsbeglazing - isolerend / gelaagd |PM|.............................................................211 42. BUITENPOORTEN & LUIKEN..................................................................................................213 42.00. buitenpoorten & luiken - algemeen....................................................................................213 42.60. vensterrolluiken - algemeen ..............................................................................................213 42.61. vensterrolluiken – aluminium |FH|m2 ............................................................................215 43. GEVELVOEGEN & KITTEN......................................................................................................217 43.00. gevelvoegen & kitten - algemeen ......................................................................................217 43.10. voegbodems - algemeen...................................................................................................217 43.11. voegbodems - polyethyleenschuim (PE) |PM| ...............................................................218 43.20. voegvullingen - algemeen .................................................................................................218 43.21. voegvullingen - elastisch / MS-polymeer |PM| ...............................................................220 43.30. voegafdekprofielen - algemeen .........................................................................................220 43.32. voegafdekprofielen - aluminium |PM| ............................................................................220 44. GEVELBEKLEDINGEN.............................................................................................................221
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 5 van 251
44.00. gevelbekledingen - algemeen ...........................................................................................221 44.10. regelstructuur - algemeen .................................................................................................222 44.11. regelstructuur - profielen / hout |PM| .............................................................................223 44.12. uitbekleding omrandingen - multiplexplaten |FH|m2......................................................223 44.20. bekledingspanelen - algemeen .........................................................................................224 44.24. bekledingspanelen - minerale vezels |FH|m2 ................................................................226 44.25. zetwerk - aluminium |FH|lm ...........................................................................................226 50. BINNENPLEISTERWERKEN....................................................................................................228 50.00. binnenpleisterwerken - algemeen .....................................................................................228 50.10. wandbepleistering - algemeen ..........................................................................................233 50.11. wandbepleistering - fabriekspleister / voorgemengde samenstelling |FH|m2................233 50.16. wandbepleistering - cementmortel |FH|m2 ....................................................................234 50.20. plafondbepleistering - algemeen .......................................................................................235 50.21. plafondbepleistering - fabriekspleister / voorgemengde samenstelling |FH|m2 ............235 50.60. voegvullingen - algemeen .................................................................................................236 50.62. voegvullingen - elastische kit |PM|.................................................................................236 52. DEK- & BEDRIJFSVLOEREN ..................................................................................................237 52.00. dek- & bedrijfsvloeren - algemeen.....................................................................................237 52.10. isolerende uitvullagen - algemeen.....................................................................................242 52.13. isolerende uitvullagen - schuimbeton |FH|m2................................................................242 52.20. vochtwerende lagen - algemeen .......................................................................................243 52.21. vochtwerende lagen - folie / PE |PM|.............................................................................244 52.30. thermische vloerisolaties - algemeen ................................................................................244 52.33. thermische vloerisolaties - polyurethaan (PUR) |FH|m2................................................246 52.50. gewone dekvloeren - algemeen ........................................................................................246 52.54. gewone dekvloeren - zwevend / licht gewapend |FH|m2 ..............................................247 68. VENTILATIE & KLIMATISATIE ................................................................................................249 68.60. ventilatieventielen & -roosters - algemeen ........................................................................249 68.63. ventilatiemonden - gevelroosters |PM| ..........................................................................249
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 6 van 251
01. AANNEMINGSMODALITEITEN 01.00. aannemingsmodaliteiten - algemeen
|PM|
01.01. algemeen - voorafgaand plaatsbezoek
|PM|
Algemeen Door het feit dat hij zijn offerte indient, erkent de inschrijver dat hij ter plaatse is geweest en zich op de hoogte heeft gesteld van de bestaande toestand van de bouwplaats, de ligging, de omgeving en de toegangswegen. De inschrijver wordt dientengevolge geacht zich volledig rekenschap te hebben gegeven van de omvang der aanneming en de moeilijkheidsgraad van de uit te voeren werken, m.b.t. : • de algemene coördinatie van de werken; • de inrichting van de bouwplaats; • de gemeentelijke voorschriften en nutsleidingen; • de noodzakelijke veiligheidsvoorzieningen op de werf; • de mogelijkheden tot de aanvoer en het stockeren van bouwmaterialen; • het plaatsen van stellingen; • de opstelling van aangepast materieel (graafmachines, kranen, …); • de eventuele voorafgaande sloopwerken; • de gebeurlijke aanbouw tegen en de bijhorende afwerkingen van scheidingsmuren of bestaande constructies, ... 01.02. algemeen - burgerlijke aansprakelijkheid
|PM|
Algemeen De aannemer is verantwoordelijk voor iedere schade die hij tijdens of door zijn werken zou toebrengen hetzij aan gebouwen, meubileringen, beplantingen, wegenis, enz., hetzij aan derden zowel aan hun persoon als aan hun goederen. Het betreft de volledige dekking van iedere schade, inzake de burgerlijke aansprakelijkheid tegenover derden, krachtens artikels 1382 en 1386 van het Burgerlijk Wetboek en de stoornissen van nabuurschap, gebaseerd op artikel 544 van het Burgerlijk Wetboek. Inclusief gebeurlijke schade door trillingen, wegnemen of verzwakken van steunen, verlagen van de grondwaterstand, schade aan leidingen en kabels alsook de mogelijke impact op o.a. de elektricteits-, telecommunicatie-, gas- en waterdistributie. Opmerking De bouwheer zal voor dit project een ABR-polis onderschrijven. 01.03. algemeen - volledigheid van inschrijving
|PM|
Algemeen AANNEMINGSPRIJS
De opsomming van de prestaties in de verschillende documenten, volgens omschrijving in onderhavige technisch verwijsbestek en zoals geconcretiseerd in het bijzonder bestek, moet als niet beperkend worden beschouwd. De aannemer is er bij zijn inschrijving toe gehouden, in het kader van zijn forfaitaire prijs alle prestaties te leveren die behoren tot en/of in verband staan met de volledige en onberispelijke voltooiing der werken, zoals die in het aannemingsdossier voorzien zijn : • Bijkomende leveringen en prestaties die als dusdanig niet expliciet zouden beschreven in het bijzonder bestek, detailplannen of uitvoeringsschema’s, maar onontbeerlijk zijn voor een volledige en vakkundige uitvoering van de werken of technische installaties maken integraal deel uit van de overeenkomst en worden verondersteld te zijn opgenomen in de prijsbieding. • Eventuele leemtes of opmerkingen moeten gemeld worden bij de inschrijving. Zo niet worden deze verondersteld te zijn inbegrepen in de offerte. • De aannemer kan zich niet beroepen op onderschatting of misvatting van de beschreven werken om afwijkingen van het aannemingscontract te bedingen. • De inschrijver voorziet in zijn prijs alle noodzakelijke maatregelen om in functie van de lokale omstandigheden de werken tot een goed eind te brengen en is daartoe gehouden zich te vergewissen van de toestand ter plaatse. Geen enkel supplement voor onvoorziene omstandigheden zal uit dien hoofde mogen verrekend worden. • Nutsvoorzieningen worden niet ter beschikking gesteld door het Bestuur, tenzij uitdrukkelijk schriftelijk overeengekomen en zijn ten laste van de aannemer volgens de geldende voorschriften en worden verrekend over de betreffende posten. AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 7 van 251
•
•
Wanneer de plannen of het bestek tegenstrijdigheden vertonen, is de aannemer gerechtigd te beweren dat hij zich, binnen hogervermelde randvoorwaarden op de voor hem meest gunstige hypothese heeft gesteund, tenzij het bijzonder bestek (aangevuld door het verwijsbestek B 2005), de plannen en/of de meetstaat hieromtrent voldoende duidelijke aanwijzingen zouden bevatten. Detailplannen van een grotere schaal hebben steeds voorrang op de algemene plannen. De kostprijs van eventuele recyclagebijdragen (voor diverse elektrische toestellen, verlichting, e.d.) dient standaard te zijn inbegrepen in de opgegeven inschrijvingsprijs per toestel (meer info www.recupel.be). Dienaangaande zullen geen verrekeningen worden aanvaard.
VERREKENINGEN
Alle hoeveelheden vermeld op de samenvattende opmeting zijn forfaitair, behalve de hoeveelheden die volgens de documenten tegen prijslijst worden uitgevoerd en die worden voorafgegaan of gevolgd door de vermelding “VH” Vermoedelijke Hoeveelheid”. Iedere wijziging, toevoeging of weglating van werken op verzoek van het Bestuur zal het voorwerp uitmaken van een verrekeningaanhangsel. Een onderscheid wordt gemaakt tussen volgende soorten verrekeningen : • Verrekeningen tengevolge van Vermoedelijke Hoeveelheden Enkel die werken en artikels die uitdrukkelijk als vermoedelijke hoeveelheid zijn opgenomen in het bestek komen in aanmerking. Overschrijdingen van vermoedelijke hoeveelheden moeten voorafgaandelijk aangevraagd worden aan de opdrachtgever. Zij zullen na uitvoering verrekend worden op basis van de opgegeven eenheidsprijzen. De aannemer is er toe gehouden om alle nuttige bewijzen voor te leggen om de juiste hoeveelheden te bepalen. De opmeting zal gebeuren op initiatief van de aannemer, op het ogenblik dat ze best controleerbaar zijn, in het bijzijn van de architect en/of een afgevaardigde van het Bestuur. • Verrekeningen tengevolge van wijzigingen tijdens de uitvoering van de werken Iedere wijziging, toevoeging of weglating van werken dient in principe te worden vermeden. Indien toch noodzakelijk zijn zij het voorwerp van een verrekening-aanhangsel. Ze worden opgesteld voor de uitvoering der werken en onder opschortende voorwaarde van een gunstig advies door de opdrachtgever. 01.05. algemeen - referentienormen
|PM|
Algemeen REFERENTIENORMEN & DOCUMENTEN
Behoudens alle in onderhavig verwijsbestek B 2005 en aanbestedingsdocumenten vermelde normen is de aannemer, onverminderd onderworpen aan de bepalingen en voorwaarden van de geldende normen (NBN, NBN EN en NBN EN ISO en hun addenda), alsook technische voorschriften PVT van Probeton, zoals die drie maand voor de aanbestedingsdatum werden gehomologeerd of geregistreerd. Als algemene regels voor goed vakmanschap, zullen bovendien steeds de meest recente afleveringen van hetzij STS, hetzij Technische Voorlichtingen (WTCB) in aanmerking worden genomen. PRESTATIEVOORSCHRIFTEN
Onverminderd de technische bepalingen in onderhavig en/of het bijzonder bestek, is de aannemer ertoe gehouden te voldoen aan alle wettelijke prestatiecriteria en bepalingen, inzake brandveiligheid, algemene veiligheidsvoorschriften, thermische en akoestische randvoorwaarden, ... Bij vaststelling van gebeurlijke tegenstrijdigheden in het uitvoeringsdossier zal de aannemer de architect hiervan onmiddellijk ter kennis stellen, opdat aangepaste voorzieningen kunnen getroffen worden. 01.06. algemeen - keuringsattesten
|PM|
Algemeen TECHNISCHE GOEDKEURINGSATTESTEN
Overeenkomstig de bepalingen van onderhavig verwijsbestek B 2005 en/of volgens de specifieke voorschriften van het bijzonder bestek, wordt voor diverse materialen en/of systemen geëist dat zij beschikken over het BENOR merk, een doorlopende technische goedkeuring ATG of gelijkwaardig (UEAtc, …), telkens wanneer dit gezien de aard van de werken noodzakelijk wordt geacht. Motivatie hiertoe zijn enerzijds de verhoogde kwaliteitsgaranties en anderzijds de controleerbaarheid op de werf. De architect en het opdrachtgevend Bestuur zullen in elk afzonderlijk geval de overeenkomstigheid nagaan van het product of systeem met de tolerantiecriteria en specificaties van het bestek, en verifiëren de verenigbaarheid ervan met de aard van de toepassing. Meer info http://info.benoratg.org GELIJKWAARDIGHEID PRODUCTEN & UITVOERINGSWIJZE
Overeenkomstig STS 100.2 - Leiddraad tot evaluatie van de gelijkwaardigheid van producten (experimentele uitgave), heeft de aannemer steeds het recht om als alternatieve oplossing voor de in AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 8 van 251
het bijzonder bestek beschreven materialen, productspecificaties en/of uitvoeringsprocédés een gelijkwaardig product voor te stellen. • Dergelijke afwijking kan evenwel enkel toegestaan worden op grondslag van een voorafgaandelijk gelijkwaardigheidsonderzoek en keuring, overeenkomstig de clausules van STS 100.2. Desgevallend moet de tussenkomst en het advies van een erkend extern deskundige(-n) worden ingeroepen. Het voorstel dient een aangepast keuringsprogramma te omvatten moest dit nodig blijken. Dienaangaande zal steeds het BUtgb om advies gevraagd worden. • Bij elk voorstel van een gelijkwaardige oplossing overeenkomstig STS 100.2 moet bij het voorstel bovendien aangegeven worden hoe het in het concept van het ontwerp en van de uitvoering kan geïntegreerd worden en met name hoe de aansluiting met de belendende bouwdelen en de integratie in het bouwproces verloopt, zoniet is het voorstel onontvankelijk. Deze integratie moet bovendien verenigbaar zijn met de tijdsplanning van het werk. Alle kosten verbonden aan het onderzoek blijven, onverminderd de eindbeslissing, volledig ten laste van de aannemer. ORGANISATIES & INSTELLINGEN BIN BUtgb LIN/AOSO-ABS QC-AOSO
Belgisch Instituut voor Normalisatie - www.bin.be Belgische Unie voor Technische Goedkeuringen in de Bouw (http://info.benoratg.org) Departement Leefmilieu & Infrastructuur - Ondersteunende Studies & Opdrachten Q&C -http://qc.aoso.vlaanderen.be/nl/ig/aoso.html Administratie Ondersteunende Studies en Opdrachten (lijsten STS, PVT, …)
BUCP
Belgian Union of Certification and attestation bodies for Construction Products www.bucp.be
BCCA
Belgian Construction Certification Association - www.bcca.be
MVI-DGV WTCB CEN
Ministerie voor Verkeer & Infrastructuur - Directie Goedkeuringen en Voorschriften Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf - www.wtcb.be European Commitee for Standardisation - www.cenorm.be
UEAtc
Union Européenne pour l’Agrement dans la Construction - www.ueatc.com
EOTA
European Organisation for Technical Approvals - www.eota.be (CE-markeringen)
01.07. algemeen - waarborgen
|PM|
Algemeen Overeenkomstig de algemene aannemingsvoorwaarden, zoals bepaald in artikel 41 van de bijlage aan het KB van 26/9/1996, is de aannemer, vanaf de voorlopige oplevering en onverminderd de bepalingen van artikel 39 betreffende zijn verplichtingen gedurende de waarborgtermijn, aansprakelijk voor de stevigheid van het werk, voor de goede uitvoering van de werkzaamheden en het behoud van de functies waarvoor het gebouw is bestemd, krachtens artikelen 1792 en 2270 van het Burgerlijk Wetboek. Overeenkomstig artikel 3 § 1 van het KB, kan van de algemene aannemingsvoorwaarden worden afgeweken en kunnen er, mits motivatie en specifieke vermelding in het bijzonder bestek, aanvullende waarborgen worden gevraagd. Gelet op de veeleisende taak van de Sociale Huisvestingsmaatschappijen inzake het nakomen van hun verplichtingen t.a.v. de sociale huurders en het beheer en het onderhoud van het sociaal huurpatrimonium, kunnen daarom bijkomende garantiebepalingen worden opgelegd, m.b.t. de geleverde materialen en/of systeemwaarborgen. Ondervermeld wordt een beknopt overzicht gegeven van de standaard vereiste waarborgen (let wel : niet limitatief, het bestek zal dienaangaande uitsluitsel geven). ⇒ rubrieken 33.10 & 33.20 pannen & tegelpannen : fabriekswaarborg van 30 jaar op de vorstvastheid ⇒ artikel 32.31 vezelcementleien : fabriekswaarborg van 30 jaar op vorstvastheid, 15 jaar op kleurvastheid en 10 jaar tegen de vorming van korstmossen. ⇒ rubriek 35.00 plat dak / dakdichting : fabriekswaarborg houdende een 10-jarige waarborg op gebreken m.b.t. de geleverde materialen (zonder voorbehoud op materialen en arbeidsloon wanneer zich dientengevolge een vervanging van de dakbedekking zou opdringen). ⇒ rubriek 40.00 buitenschrijnwerk - algemeen : de aannemer geeft een tienjarige waarborg op de water- en winddichtheid van het geheel van het buitenschrijnwerk. ⇒ artikel 40.32 profielen / aluminium - gemoffeld : fabriekswaarborg van 5 jaar op de kleurechtheid en 10 jaar op de hechting. ⇒ rubriek 41.00 meervoudige beglazingen : fabriekswaarborg van 10 jaar, m.b.t. de hermetische luchtdichtheid van alle meervoudige beglazingen en tegen het vertroebelen door condensatie of stofvorming. De waarborg verplicht tot de gratis levering van een vervangende beglazing, inclusief de demontage en plaatsingskosten. ⇒ rubriek 45.20 buitengevelisolatiesystemen : solidair met de aannemer levert de systeemfabrikant een bankwaarborg, dewelke het systeem voor een periode van tien jaar dekt tegen alle gebreken, die het gevolg zijn van minderwaardige materialen en/of een onoordeelkundige uitvoeringswijze (vorstschade, onthechting, blaasvorming, afpellen, lijnbarsten, scheurvorming, …).
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 9 van 251
⇒
⇒ ⇒
⇒
⇒ ⇒
artikel 60.53 aanvoerleidingen & toebehoren - buizen / kunststof : de aannemer levert solidair met de leverancier een systeemwaarborg af van tien jaar, die elke mogelijke schade dekt, aan het geheel van de leidingen, koppelingen en alle hulpstukken tussen collectoren en sanitaire aftappunten, alsook de gebeurlijke gevolgschade aan andere onderdelen van het gebouw. rubriek 63.20 voorraadtoestellen op gas - algemeen : fabriekswaarborg van 5 jaar op de kuipen rubriek artikel 65.00 verwarming / individuele installaties : totale waarborg (materialen, arbeidsprestaties, verplaatsingen, taksen, attesten,…) van één jaar op de volledige installatie. Deze omvat minimaal alle herstellingen (binnen de 24u) en vervangingen (binnen de 5 werkdagen), alsook een onderhoudsbeurt met controle en de nodige bijregelingen van de volledige installatie (uit te voeren op het einde van de waarborgperiode). Ketels : Solidair door aannemer en leverancier worden de ketels en hun toebehoren gewaarborgd gedurende minimaal 3 jaar, vanaf de datum van de voorlopige oplevering. Deze waarborg heeft betrekking op de materialen, de arbeidsprestaties en de verplaatsingskosten. Een dienst naverkoop is georganiseerd in de regio. artikel 65.43 leidingnet & toebehoren - buizen / kunststof : de aannemer levert solidair met de leverancier een systeemwaarborg af van tien jaar, die elke mogelijke schade dekt, aan het geheel der leidingen, koppelingen en alle hulpstukken tussen collectoren en sanitaire aftappunten, alsook de gebeurlijke gevolgschade aan andere onderdelen van het gebouw. rubriek 65.60 verwarmingselementen (radiatoren) : fabriekswaarborg van 5 jaar op fabricagefouten rubriek 76.00 elektromechanica / liften : waarborgperiode met bijhorende onderhoudsverplichting van 12 maanden (ingaande vanaf de voorlopige oplevering)
01.08. algemeen - onderaanneming
|PM|
Algemeen Niettegenstaande de aanbestedende overheid geen contractuele band heeft met de onderaannemers, eist zij van de hoofdaannemer dat de onderaannemers waarmee wordt gewerkt voldoen aan de wetgeving houdende de regeling van de registratie en erkenning van aannemers, dit in verhouding tot het deel van de opdracht dat zij zullen uitvoeren. Het bijzonder bestek kan dienaangaande steeds bijkomende eisen opleggen inzake onderaannemers (zoals habilitatie, erkenningen m.b.t. gevaarlijke stoffen, e.d.) Er wordt bovendien verondersteld dat de aannemer en alle onderaannemers die voor hem werken, kennis genomen hebben van de lastenboeken en plannen, aangevuld met de geldende bepalingen van het Bouwtechnisch verwijsbestek B 2005. 01.10. studies / stabiliteit - algemeen Algemeen Het bijzonder bestek zal uitsluitsel geven over de concrete modaliteiten m.b.t. de voorafgaande stabiliteitsstudies. In zoverre het bijzonder bestek de studies niet concreet ten laste legt van de aannemer, zullen de studies, m.b.t. de stabiliteit van de op te richten gebouwen, standaard als een last van de door het Bestuur aangestelde ontwerper of studiebureau worden beschouwd. Uitzondering kan evenwel worden gemaakt voor werken van beperkte omvang (welfsels, …) of systeemgebonden constructies waar het bestek prestatiecriteria kan opleggen (bv. maximale doorbuiging volgens gebruiksbelasting). In deze gevallen kan het bijzonder bestek bepalen dat de studie ten laste valt van de aannemer, die dan zelf een bevoegd ingenieur dient aan te stellen, hetzij een beroep te doen op de technische studiedienst van de leverende firma. De studies ten laste van de aannemer dienen, in voorkomend geval, steeds ter controle en goedkeuring te worden voorgelegd aan het Bestuur, doch blijven als grondslag voor de uit te voeren werken onder volledige verantwoordelijkheid staan van de aannemer. De aanvaarding of goedkeuring van de berekeningsnota’s en/of uitvoeringstekeningen die de aannemer ingevolge de voorwaarden van het bijzonder bestek aan het Bestuur dient voor te leggen, zullen daarbij geenszins zijn aansprakelijkheid doen verminderen. 01.11. studies / stabiliteit - grondonderzoek Algemeen Zie hoofdstuk 10 - grondwerken onderbouw De sonderingsverslagen en diagrammen, en de vereiste informatie omtrent milieuhygiënische kwaliteit zullen bij de gunning van de werken worden overgemaakt aan de aannemer. 01.12. studies / stabiliteit - betonconstructies Algemeen Zie hoofdstuk 26 - structuurelementen / gewapend beton Zie hoofdstuk 28 - draagvloeren / gewapend beton
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 10 van 251
01.13. studies / stabiliteit - staalconstructies Algemeen Zie hoofdstuk 27 - structuurelementen / staal 01.14. studies / stabiliteit - houtconstructies Algemeen Zie hoofdstuk 29 - structuurelementen / hout 01.20. studies / technieken - algemeen Algemeen Het bijzonder bestek zal uitsluitsel geven over de concrete modaliteiten m.b.t. de voorafgaande studies van de technische installaties. In zoverre het bijzonder bestek de studies niet concreet ten laste legt van de aannemer, zullen alle studies, m.b.t. speciale technieken (verwarming, ventilatie, liften, …), standaard als een last van de door het Bestuur aangestelde ontwerper of studiebureau worden beschouwd. Uitzondering kan evenwel worden gemaakt voor eenvoudige installaties of systeemeigen installaties waar het bestek desgevallend prestatiecriteria kan opleggen. In deze gevallen kan het bijzonder bestek bepalen dat de studie ten laste valt van de aannemer, die dan zelf een bevoegd ingenieur dient aan te stellen, hetzij een beroep te doen op de technische studiedienst van de leverende firma. De studies ten laste van de aannemer dienen, in voorkomend geval, steeds ter controle en goedkeuring te worden voorgelegd aan het Bestuur, doch blijven als grondslag voor de uit te voeren werken onder volledige verantwoordelijkheid staan van de aannemer. De aanvaarding of goedkeuring van de berekeningsnota’s en/of uitvoeringsschema’s die de aannemer ingevolge de voorwaarden van het bijzonder bestek aan het Bestuur dient voor te leggen, zullen daarbij geenszins zijn aansprakelijkheid doen verminderen. Opmerking: Openingen groter dan 200x200 mm ten behoeve van de speciale technieken (ventilatie & klimatisatie) worden geacht inbegrepen te zijn in deze aanneming. Daartoe wordt er ter informatie een plan van deze technieken gevoegd bij de aanbestedingsdokumenten. In het algemeen zijn deze openingen reeds voorzien in de architectuur- en stabiliteitsplannen. Mocht dat onverhoopt niet het geval zijn worden deze openingen toch geacht inbegrepen te zijn, in samenwerking met ingenieur technieken en stabiliteit. 01.21. studies / technieken - sanitaire installaties Algemeen Zie hoofdstuk 60 - sanitair / leidingnet 01.22. studies / technieken - warmwatervoorzieningen Algemeen Zie hoofdstuk 63 - sanitair / warmwatervoorzieningen 01.23. studies / technieken - warmwatervoorzieningen Algemeen Zie hoofdstuk 64 - gasinstallaties 01.24. studies / technieken - verwarming Algemeen Zie hoofdstuk 65 - verwarming / individuele installaties 01.25. studies / technieken - brandbestrijding Algemeen Zie hoofdstuk 67 - brandbestrijding
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 11 van 251
01.26. studies / technieken - ventilatie & klimatisatie Algemeen Zie hoofdstuk 68 - ventilatie & klimatisatie 01.27. studies / technieken - elektrische installaties Algemeen Zie hoofdstuk 70 - elektriciteit / binnennet 01.28. studies / technieken - telecom & domotica Algemeen Zie hoofdstuk 74 - telecom & domotica 01.29. studies / technieken - liftinstallaties Algemeen Zie hoofdstuk 76 - elektromechanica / liften 01.30. plaatsbeschrijvingen - algemeen
|PM|
Omschrijving De aannemer is er toe gehouden uiterlijk 10 dagen voor de aanvangsdatum van de werken een tegensprekelijke plaatsbeschrijving op te stellen. Indien de aannemer nalaat een plaatsbeschrijving te laten opstellen en/of door de tegenpartij voor akkoord te laten ondertekenen draagt hij hiervoor zelf alle verantwoordelijkheid. Deze plaatsbeschrijving zal o.a. dienen als basis voor een gebeurlijke ABRpolis en/of bij discussies ingevolge aangerichte schade. De plaatsbeschrijvingen omvatten een volledige en nauwkeurige weergave van de toestand waarin eigendommen, zowel roerend als onroerend, zich bevinden op het ogenblik van het onderzoek. De betrokken eigendommen betreffen alle, zelfs niet aanpalende, eigendommen en openbaar domeinen (toegangszone tot de werf, bestaande infrastructuur, wegenis, voetpaden, …), die op een of andere wijze nadelige invloeden zouden kunnen ondergaan door de uitvoering, de toepassing van bepaalde technieken en/of alle daarmee verband houdende activiteiten (trillingen bij paalfunderingen, verlaging grondwaterstand, …). Meting •
aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in het geheel der aanneming
Uitvoering De tegensprekelijke plaatsbeschrijvingen en de vergelijkende beschrijvingen worden opgemaakt door een beëdigd onafhankelijk expert, aangesteld door de aannemer. Hij zal minstens veertien dagen op voorhand, bij middel van een aangetekend schrijven, de eigenaar(s) van de te bezoeken panden de dag en het uur mededelen, bepaald voor bedoelde formaliteiten, hierbij zal hij hen tevens verzoeken zich eventueel te laten bijstaan door een raadsman of deskundige teneinde het tegensprekelijk karakter van de vaststellingen te verzekeren; tegelijkertijd wordt hiervan een kopie gestuurd naar het Bestuur (of zijn afgevaardigde) en de architect. • Voor de aanvang van de werken wordt een kopie van de door alle betrokken partijen ondertekende plaatsbeschrijving(-en), aan alle betrokken partijen en het Bestuur overhandigd. • Bij het einde van de werken wordt een tegensprekelijke staat van vergelijking opgemaakt met de vaststelling van de mogelijke schade ten opzichte van de toestand vermeld in de plaatsbeschrijvingen bij de aanvang van de werken. De aannemer dient de vastgestelde beschadigingen te herstellen of de schade te vergoeden. • Vóór de voorlopige oplevering overhandigt hij de opdrachtgever de schriftelijke verklaringen van de betrokken eigenaars dat ze ofwel geen schade hebben geleden ofwel dat de schade werd hersteld en/of vergoed. • De plaatsbeschrijving zal bestaan uit ⇒ Een nauwkeurige tekstuele beschrijving; ⇒ Een visualisering van de bestaande situatie d.m.v. (digitale) foto’s of video; ⇒ Een ontvangstmelding en door de eigenaar(-s) voor akkoord ondertekend exemplaar; ⇒ Het eindrapport beslaat een geschreven tekst met vermelding van de wijzigingen t.o.v. de originele plaatsbeschrijving, aangevuld met foto’s van de gebeurlijke schadegevallen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 12 van 251
01.34. plaatsbeschrijvingen - wegenis & voetpaden
|PM|
Omschrijving Het betreft de nodige plaatsbeschrijvingen en eventuele beschermingswerken m.b.t. de openbare en/of private wegenis, inclusief de bestaande infrastructuur (riolering, putdeksels, verlichtingspalen, …) grenzend aan de werf en/of deel uitmakend van de werf. Plaatsbeschrijvingen van het openbaar domein dienen te gebeuren in het bijzijn van een vertegenwoordiger van de gemeente en bouwheer. Toepassing A. B.
Plaatsbeschrijving bij de aanvang van de werken Staat van vergelijking
01.35. plaatsbeschrijvingen - beplantingen
|PM|
Toepassing A. B.
Plaatsbeschrijving bij de aanvang van de werken Staat van vergelijking
01.36. plaatsbeschrijvingen - bronbemaling
|PM|
Omschrijving Bij toepassing van bronbemaling, zullen plaatsbeschrijvingen worden opgemaakt van alle gebouwen, gelegen binnen de invloedssfeer. De aannemer bepaalt hierbij zelf de grenzen ervan. 01.40. werfcoördinatie - algemeen
|PM|
Algemeen Een optimale coördinatie en planning van de werken moet worden gegarandeerd tussen de werklieden van de hoofdaannemer en deze van andere aannemers die gelijktijdig op de bouwplaats werkzaam kunnen zijn. De gelijktijdigheid van werken kan niet resulteren in welke schadeclaim dan ook ten aanzien van het Bestuur. • Zo is het noodzakelijk om tijdig de noodzakelijkheid te signaleren van door andere aannemers uit te voeren werken teneinde geen vertragingen op te lopen of elkaar te hinderen. In geval van geschillen zal alleen de architect en/of de veiligheidscoördinator-verwezenlijking onherroepelijk beslissen. • Voor de aanvang van de werken levert de aannemer aan de architect en opdrachtgever ⇒ een lijst van alle onderaannemers (incl. adres, telefoon, registratie en erkenning); ⇒ de naam van de verantwoordelijke werfleider die de op de bouwplaats aanwezig zal zijn tot alle werken beëindigd zijn; ⇒ een planning van de werken; Omschrijving In overeenstemming met de aard en omvang van de werken zijn alle onder deze rubriek opgenomen artikels, aangevuld met eventuele bijkomende bepalingen opgenomen in het bijzonder bestek, standaard van toepassing op iedere aannemingsovereenkomst. Meting •
aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM)
01.41. werfcoördinatie - planning der werken
|PM|
Algemeen PLANNING
Een planning (globale timing) van de werken dient, vóór de aanvang van de werken, te worden opgemaakt in samenspraak met de opdrachtgever, de architect, de betrokken studiebureau’s en nutsmaatschappijen. Deze planning houdt rekening met de vastgelegde uitvoeringstermijnen door de verschillende onderaannemers. Eventuele opmerkingen zullen door de aannemer in een herziene versie worden verwerkt. Op regelmatige tijdstippen zal de planning worden geëvalueerd, in functie van de vordering der werken, de vastgelegde uitvoeringstermijn (of desgevallende fasering), en gebeurlijke termijnsverlengingen. AANVANG DER WERKEN
De aannemer dient de werken aan te vatten op de gestelde aanvangsdatum. Hij mag echter beginnen een week na de ontvangst van de bestelbrief. In dit geval moet hij het Bestuur hiervan minstens 7 dagen op voorhand bij aangetekend schrijven verwittigen. AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 13 van 251
UITVOERINGSTERMIJN
De uitvoeringstermijn vangt aan op de reële aanvangsdatum van de werken en wordt altijd uitgedrukt in kalenderdagen. Deze termijn wordt vermeld in het bijzonder bestek en betekend aan de aannemer in de bestelbrief. In geval van tegenstrijdigheid is het deze vermeld in het bijzonder bestek die de overhand heeft. In geval van offerteaanvraag is de termijn, voorgesteld in de offerte van de inschrijver en aanvaard door het Bestuur de enige die geldig is. De wettelijk toegestane termijnsverlengingen, wegens weerverlet, e.d., kunnen enkel worden toegekend na gunstig advies door het bestuur. 01.42. werfcoördinatie - uitzetten / bouwwerken
|PM|
Algemeen Het betreft alle vereiste middelen en prestaties om de limieten van de constructies correct vast te leggen en te visualiseren, alsmede de controle ervan door de afgevaardigde van het gemeentebestuur, de architect en/of het Bestuur mogelijk te maken. ⇒ Bij vastgestelde anomalieën op het terrein dient de aannemer zonodig de afgeleverde bouwvergunning te raadplegen en het Bestuur hiervan onmiddellijk op de hoogte stellen. ⇒ Vooraleer de aannemer het uitzetten aanvat, dient hij de architect hiervan minimum drie dagen op voorhand te verwittigen. Tevens zal de aannemer tijdig de zogenaamde (rooi-)lijnstelling aanvragen bij de gemeente. ⇒ Na het uitzetten van de maten zal de aannemer de architect en het gemeentebestuur schriftelijk uitnodigen tot verificatie op het terrein en het desgevallend aanbrengen van de nodige verbeteringen in het bijzijn van de aannemer of zijn gemachtigde. De aannemer laat het Bestuur bij deze controleverrichtingen kosteloos beschikken over het nodige materieel en personeelsbijstand. ⇒ Het Bestuur dient zijn akkoord nopens de uitgezette bouwwerken in het dagboek der werken te noteren. Pas dan kunnen de funderingswerken aangevat worden. ⇒ Gedurende de uitvoering van de werken blijft de aannemer volledig verantwoordelijk voor het behoud van de juiste positie en/of onuitwisbaarheid van de merktekens en voor alle gebeurlijke gevolgen die zouden voortspruiten uit hun plaats- of standverandering. TRACÉ VAN HET WERK
De juiste afmetingen en niveaus dienen steeds ter plaatse te worden gecontroleerd door de aannemer, hiertoe zal de aannemer voor de aanvang van de werken alle afmetingen gedetailleerd laten traceren door een landmeter, zowel in grondplan als in hoogte. Het uitzetten van de bouwwerken op het terrein gebeurt daarbij o.a. door het aanbrengen van voldoende referentiepunten en stevige merktekens (piketten, bakens en profiellatten, e.d. …). De waterpasmerktekens voor de (afgewerkte) vloerpeilen dienen, zo vlug mogelijk, op onuitwisbare wijze, te worden vastgelegd in overleg met de architect. Het niveau 0.00 is het peil van de afgewerkte vloerpas van de gelijkvloerse verdieping of zoals aangegeven op de plans. De pas 0.00 moet in principe steeds worden voorzien op minimum 2030 cm boven de as van de voorliggende weg, tenzij op de plannen of op de werf anders bepaald wordt. REFERENTIENORMEN KB van 26 september 1996 - art 31 - Tracé van het werk (1996) http://www.binnenland.vlaanderen.be/Overheidsopdrachten/Vl-Br/Regelgeving/bijlage1_KB.htm NBN ISO 8322 - Gebouwen - Meetinstrumenten - Handelwijzen voor het bepalen van de nauwkeurigheid bij gebruik - Deel 110 (1992) NBN ISO 4463-1 - Meetwijze voor de bouw - Uitzetten en meten - Deel 1 : Planning en organisatie, meetwijzen, aanvaardingsmaatstaven (1992) NBN ISO 4463-2 - Meetwijze voor de bouw - Uitzetten en meten - Deel 2 : Meetopstelpunten en bakens (1996) NBN ISO 4463-3 - Meetwijze voor de bouw - Uitzetten en meten - Deel 3 : Nalooplijsten voor het verkrijgen van landmeet- en meetdiensten (1996) NBN ISO 7077 - Meetwijzen voor het bouwwezen - Algemene beginselen en handelwijzen voor het toetsen van de maatovereenkomstigheid (1993) NBN ISO 7078 - Bouwwezen - Werkwijzen voor uitzetten, opmeten en landmeten - Woordenlijst en toelichtingen (een ontwerp werd gepubliceerd met het oog op de bekrachtiging) (1992) NBN ISO 4464 - Maatafwijkingen voor gebouwen - Verband tussen de verschillende typen van afwijking en toelaatbare afwijkingen gebruikt voor voorschrift (1993) NBN ISO 1803 - Gebouwen - Maatafwijkingen - Woordenlijst (1993) NBN ISO 3443 - Maatafwijkingen voor gebouwen - Deel 1-8 (1993)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 14 van 251
01.44. werfcoördinatie - werfleiding & controle
|PM|
Algemeen WERFLEIDING
De aannemer neemt persoonlijk de leiding van en het toezicht op de werken op zich of wijst hiervoor een gemachtigde aan, die als werfverantwoordelijke in staat voor de goede uitvoering van de opdracht. De gemachtigde moet door het Bestuur worden erkend. Zijn opdracht moet duidelijk en schriftelijk door de aannemer aan de opdrachtgever worden medegedeeld, die hiervoor een ontvangstbewijs aflevert. Het Bestuur is ten allen tijde gerechtigd de gemachtigde te doen vervangen. WERFCONTROLE
0p de werf zullen steeds twee kopieën van het volledige aannemingsdossier aanwezig zijn, waarvan één reeks uitsluitend ter beschikking van het Bestuur en de controle-instanties wordt gehouden. Een reeks plannen zal op een afgesproken plaats opgehangen worden; hierop worden alle verbeteringen en aanpassingen aangeduid. Deze wijzigingen worden, na goedkeuring door de architect en/of opdrachtgever, in het dagboek der werken genoteerd. De aannemer zal steeds het nodige personeel en materieel (ladders, …), om alle nuttige controles ter plaatste uit te voeren, ter beschikking stellen van de architect en de opdrachtgever, telkens hierom wordt verzocht. 01.45. werfcoördinatie - dagboek der werken
|PM|
DAGBOEK DER WERKEN
Een dagboek van de werken en een kopie van de bouwvergunning wordt afgeleverd door het Bestuur, ten laatste op de dag waarop de werken aanvangen. Het dagboek van de werken moet zich, tot aan de voorlopige oplevering, steeds op de bouwplaats bevinden in het werfkantoor; het wordt minstens eenmaal per week door de architect en/of opdrachtgever bijgehouden. De aannemer kan het ter plaatse vrij raadplegen. Let wel : ook werfverslagen (los van het dagboek van de werken), zoals opgemaakt door de architect, dient door de aannemer een bundel met de nodige kopies te worden bewaard in het werfkantoor. 01.46. werfcoördinatie - werfvergaderingen
|PM|
Algemeen Minstens eenmaal per werkweek heeft er een werfvergadering plaats. Er wordt in samenspraak tussen de opdrachtgever, de architect en de aannemer een bepaalde dag van de week en een vast uur afgesproken waarop de werfvergaderingen worden gehouden. • In zoverre geen specifieke problemen in de werfvergadering worden besproken mag de aannemer vertegenwoordigd zijn door een gemachtigde. Indien voorafgaandelijk gesignaleerd wordt dat op de werfvergadering een specifiek probleem zal worden besproken dient de aannemer daarbij vertegenwoordigd te zijn door een terzake bevoegd afgevaardigde. • Eventueel bijkomende vergaderingen op uitnodiging van de architect zijn verplichtend voor de aannemer. In overleg tussen het Bestuur en de architect worden dag en uur bepaald. WERFVERSLAGEN
Van elke werfvergadering wordt door de architect een verslag opgemaakt waarin alle besproken punten worden opgenomen en hetwelk aan alle betrokken personen wordt overhandigd of toegestuurd per email. Deze verslagen zullen de waarde hebben van een aangetekende briefwisseling. Alle punten waarop geen bezwaar gemaakt is zullen als bekrachtigd worden beschouwd. De werfverslagen worden aan de verschillende partijen bezorgd uiterlijk 2 werkdagen na de werfvergadering. Zo de aannemer er op zou staan, dat de werfverslagen tijdens de vergaderingen zelf worden opgemaakt, zal hij hiertoe in de werfkeet de nodige apparatuur voorzien (PC met tekstverwerker / printer / internetaansluiting). 01.47. werfcoördinatie - keuringen & proeven
|PM|
Algemeen MATERIALENLIJST
Bij de aanvang van de werken en/of minstens 15 dagen voor iedere levering of verwerking (volgens vordering der werken), is de aannemer er op vraag van de architect of het Bestuur toe gehouden, een lijst van alle te gebruiken materialen en systemen, samen met bijhorende representatieve stalen, kleurkaarten, technische fiches en attesten (Benor, ATG, e.d.) ter goedkeuring voor te leggen. Wanneer gevraagd zal de aannemer de materialen, voor de aanvang der werken, laten beproeven.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 15 van 251
MATERIAALKEURING & PROEVEN
Alle materialen moeten nieuw zijn en dienen minstens te beantwoorden aan de standaard kwaliteitsvoorschriften en minimale prestatiecriteria, zoals vermeld in het verwijzingsbestek B 2005, aangevuld met de specifieke keuzes, aanvullende prestatiecriteria, toebehoren, e.d., zoals geconcretiseerd in het bijzonder bestek en/of zoals aangeduid op de plannen en detailtekeningen. • De producten of systemen, die het overeenkomstigheidsmerk BENOR of een doorlopende technische goedkeuring ATG (of gelijkwaardig), verkregen hebben, kunnen worden vrijgesteld van keuringsproeven die de plaatsing voorafgaan. De keuringsattesten zullen ter beschikking van het Bestuur worden gehouden in het werfkantoor. • Het Bestuur behoudt zich evenwel steeds het recht voor om tot proeven over te gaan : de resultaten van deze proeven kunnen worden meegedeeld aan het organisme belast met het toekennen van het merk Benor of de kwaliteitscontrole van het desbetreffende product. • Alle kosten voor proeven, voorbereiding en verzending van de monsters in het geval van de partijkeuring van zogenoemd gelijkwaardige producten, zoals hierboven bepaald, zijn volledig ten laste van de aannemer ongeacht de plaats waar de proeven uitgevoerd worden. DIVERSE ATTESTEN
Overeenkomstig de diverse bepalingen van onderhavig bestek moet de aannemer op eenvoudig verzoek van het Bestuur, alle nodige attesten m.b.t. de levering (of afvoer) van diverse bouwmaterialen kunnen voorleggen (leveringsbons beton, houtverduurzamingsattesten, erkende stortplaatsen, …). WERFPROEVEN & TECHNISCHE KEURINGEN
Overeenkomstig de bepalingen in onderhavig bestek (“keuring” per respectievelijke uitvoeringspost) : ⇒ zal voor alle technische installaties (riolering, sanitair, verwarming, elektriciteit, liften, ventilatie, …) systematisch een technische keuring (en/of dichtheidsproeven, druktesten) worden geëist; ⇒ zal bij toepassing van belaste platte daken en/of groendaken verplicht worden overgegaan tot een voorafgaandelijke waterdichtheidsproef; ⇒ kunnen overeenkomstig het bijzonder bestek, voor de technische installaties (sanitair, verwarming, elektriciteit, ventilatie, …), voorafgaandelijk in één woning, modelopstellingen worden gevraagd, die ter goedkeuring aan het werfbestuur moeten worden voorgesteld, vooraleer de installaties in de andere woningen worden aangevat. ⇒ kunnen bij discussies m.b.t. toegestane maattoleranties van ruwbouwwerken (metselwerk, …) en/of de verzorgde uitvoering van diverse binnenafwerkingen (pleisterwerk, tegels, …), steeds de nodige praktische werfproeven worden opgelegd, overeenkomstig de tolerantie- en keuringsaspecten, zoals opgenomen in het verwijsbestek B 2005 en/of deze vermeld in de desbetreffende referentienormen (TV, STS, NBN, …). De werfproeven zullen gebeuren met materieel en personeel ter beschikking gesteld door de aannemer, op aanwijzing en in aanwezigheid van de architect en/of afgevaardigde van het Bestuur. Opmerking De aannemer is ertoe gehouden om een modelopstelling te maken van de gevel van een studio waarin alle konstruktieve detailleringen en alle aansluitingen met de verschillende materialen onderling worden voorgesteld en dit in samenspraak met alle betrokken uitvoerende aannemers. 01.48. werfcoördinatie - uitvoeringsmethoden
|PM|
Algemeen Overeenkomstig de respectievelijke uitvoeringsposten en bijhorende bepalingen van de B 2005 en/of de specifieke eisen van het bijzonder bestek, zal de aannemer, bij de coördinatie en opeenvolging van de diverse werkzaamheden bijkomend rekening houden met ondervermelde uitvoeringsmethoden. BINNENSPOUWBLAD - GEVELISOLATIE - PAREMENT
De gevelmuren met spouw worden verplicht(!) in drie afzonderlijke fazen uitgevoerd overeenkomstig de bepalingen van 23.10 parement - algemeen. LEIDINGEN - VLOERISOLATIE - DEKVLOEREN - PLEISTERWERK
Facultatieve (aanbevolen) uitvoeringsmethode voor zwevende dekvloeren (overeenkomstig de voorschriften van het bijzonder bestek) : ⇒ Vooraleer de elektrische, sanitaire en verwarmingsleidingen aan te brengen, zullen de nodige sleuven in muren worden gemaakt, waarna de draagvloer wordt gezuiverd van alle vuil en stof. ⇒ De voorziene vloerisolatie, bestaande uit vlakke platen of een vlak geschuurd gespoten materiaal, wordt aangebracht volgens bestek, waarna over de volledige oppervlakte een netrooster op afstandhouders wordt geplaatst, waarop de technische leidingen (dus bovenop de isolatie) worden bevestigd rekening houdend met voldoende uitzettingsmogelijkheden.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 16 van 251
⇒ ⇒
Pas na het aanbrengen van de dekvloer en doeltreffende bescherming ervan met bouwplaten en/of banen uit stevig karton, mogen de pleisterwerken worden aangevat. De bepleistering mag in geen geval de vochtwerende lagen overdekken.
01.49. werfcoördinatie - asbuilt-plannen
|PM|
Algemeen Overeenkomstig de gestelde eisen in het bijzonder bestek dient de aannemer de nodige “asbuilt” plannen te leveren aan het Bestuur en de veiligheidscoördinator-verwezenlijking (samenstelling postinterventiedossier). Het betreft respectievelijk de grafische weergave en een minimum aan (digitale) foto’s van de uitgevoerde technische installaties en leidingen (gas, sanitair, verwarming, elektriciteit, liften, kokeropstellingen, …) over hun volledig verloop tot aan de aansluiting op de openbare distributieleidingen. De schema’s worden opgemaakt op schaal 1/50 en worden in tweevoud aan het Bestuur overhandigd alvorens tot de voorlopige oplevering wordt overgegaan. Als basis hiertoe kan gebruikt worden gemaakt van de uitvoeringsplans zoals aanwezig in het aanbestedingsbundel en/of kunnen, indien beschikbaar, gedigitaliseerde plannen worden opgevraagd bij de ontwerper. In te dienen asbuilt-schema’s na uitvoering van de werken ⇒ asbuilt-plannen van de waterdistributieleidingen ⇒ asbuilt-plannen van de verwarmingsleidingen ⇒ asbuilt-plannen van de ondergrondse en bovengrondse rioleringswerken ⇒ asbuilt-plannen van de gasdistributieleidingen ⇒ asbuilt-plannen en schema van de elektrische installatie ⇒ asbuilt-plannen van de ventilatievoorzieningen ⇒ asbuilt-plannen van de thermische isolatie, in het kader van EPR (vanaf 1/1/2006) 01.50. werfcondities - algemeen Omschrijving In overeenstemming met de aard en omvang van de werken zijn alle onder deze rubriek opgenomen artikels, aangevuld met eventuele bijkomende bepalingen opgenomen in het bijzonder bestek, standaard van toepassing op de globaliteit van alle in deze beschrijving opgenomen werken. Meting •
aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM)
01.51. werfcondities - orde & netheid
|PM|
Algemeen De hoofdaannemer richt een nette en ordentelijke werf in en is gedurende de ganse uitvoering van de werken verantwoordelijk voor het onderhoud en regelmatig opruimen ervan. Netheid op de werf vormt een eerste preventieve maatregel, m.b.t. de veiligheid en het voorkomen van arbeidsongevallen. TUSSENTIJDS OPRUIMEN & REINIGEN VAN DE BOUWPLAATS
Tot aan de voorlopige oplevering staat de aannemer in voor : ⇒ het wekelijks opruimen van de bouwplaats en reinigen van werflokalen, of telkens het opdrachtgevend Bestuur, architect of veiligheidscoördinator hierom verzoeken; ⇒ het regelmatig opruimen en verwijderen van de werf van alle overschotten van gebruikte materialen of afval van de door hem en/of zijn onderaannemers gedane werken; ⇒ het treffen van alle maatregelen om de toegangswegen tot de werf (wegenis, riolen) proper te houden; alle door het gemeentebestuur opgelegde waarborgen betreffende het openbaar domein zijn daarbij ten laste van de aannemer. ALGEMENE SCHOONMAAK VOOR DE VOORLOPIGE OPLEVERING
Bij het beëindigen van de werken en vooraleer er tot de voorlopige oplevering kan worden overgegaan, is de aannemer gehouden tot een grondige opkuis van de volledige werf, zowel buiten als binnen de gebouwen, door hem gebouwd, uitgerust of gebruikt tijdens de werken, ongeacht of de vervuiling door hemzelf of zijn onderaannemer(-s) werd veroorzaakt. Deze generale opkuis omvat o.a. het ontdoen van klevers, het wassen van alle schrijnwerk en beglazing, bevloeringen (= natte kuis), vensterbanken, sanitaire toestellen, enz., ... De reinigingswerken gebeuren met aangepaste producten en waar vereist door gekwalificeerd personeel. Keuring De architect en het Bestuur behouden zich het recht voor om na schriftelijke aanmaning, en indien de aannemer hieraan geen gevolg heeft gegeven binnen de 8 dagen na ontvangst, de werf te laten
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 17 van 251
opruimen door derden en de achtergelaten materialen te laten afvoeren. De kosten hiervoor worden onverminderd van de maandelijkse vorderingsstaat of eindafrekening van de aannemer afgehouden. 01.52. werfcondities - geluidshinder
|PM|
Algemeen De aannemer is er toe gehouden zijn machines en het aangewende materieel te voorzien van alle geluiddempende middelen die de techniek hem ter beschikking stelt. Inzonderheid bij werkzaamheden in stedelijke omgevingen moet de geluidshinder tot een minimum worden beperkt, conform eventuele politionele verordeningen. Alle gebeurlijke klachten en/of boetes zijn te zijner laste. REFERENTIEDOCUMENTEN "Lawaai rond bouwplaatsen" (WTCB, nr.1984/2) NBN ISO 4872 - Geluidsleer - Meting van luchtgeluid afgestraald door bouwwerktuigen bedoeld voor buitengebruik Werkwijze voor toetsing van overeenkomstigheid der geluidgrenzen (ISO 4872) (1992).
01.53. werfcondities - stofhinder
|PM|
Algemeen Bij werken gepaard gaande met opwaaiend stof, zal de aannemer de nodige maatregelen treffen om de hiermee gepaard gaande hinder voor de omgeving te beperken. De voorziene maatregelen kunnen bestaan uit het besproeien met water en/of het spannen van afschermende zeilen. Alle gebeurlijke klachten, schadeclaims en/of boetes zijn ten laste van de aannemer. 01.54. werfcondities - verwijderen van afval
|PM|
Algemeen De aannemer zorgt voor de afvoer van alle bouwafval naar officieel erkende stortplaatsen of verwerkingscentra, hij dient hiervoor de nodige bewijzen te kunnen af te leveren aan het Bestuur. Onder geen beding zullen afbraakmaterialen, puin, vuilnis of afval op de werf achtergelaten, ingegraven of verbrand worden. De verschillende afvalstoffen moeten zo veel mogelijk gesorteerd en gescheiden gestort worden, conform de geldende reglementeringen. Gevaarlijk afval moet steeds afzonderlijk gestockeerd en afgevoerd worden, in samenspraak met de veiligheidscoördinatorverwezenlijking en de afvalverwerkende firma. De aandacht van de inschrijver wordt dienaangaande gevestigd op de toepassing van het besluit van de Vlaamse Regering van 1/6/1995 houdende de algemene en sectoriele bepalingen inzake milieuhygiëne (Vlarem II - BS 31/7/1995). De gescheiden inzameling van werfafval zal daarbij gebeuren in minstens 4 fracties : schoon puin / metalen / hout / restafval. De plaatsen waarop hij de verschillende fracties tijdelijk gaat stockeren zijn door hem aan te duiden op het werfinrichtingsplan. 01.55. werfcondities - nazorg
|PM|
Algemeen De aannemer verbindt zich ertoe om de afgewerkte gebouwen en/of lokalen, te beschermen en in goede staat te houden tot aan de voorlopige oplevering. Waar vereist zullen bouwdrogers, vorstbeschermers, e.d. worden voorzien. Volgens noodwendigheid zal het energieverbruik steeds worden beschouwd als een last van de aanneming (artikel 02.70 voorlopige aansluitingen algemeen). 01.60. veiligheidsvoorschriften - algemeen
|PM|
Algemeen De aannemer neemt op zijn verantwoordelijkheid alle nodige organisatorische en technische maatregelen om gedurende het ganse verloop van de werken de veiligheid te verzekeren van zijn personeel, het Bestuur en zijn afgevaardigden, en van alle de op de werf toe te laten personen. • Algemeen zijn van toepassing : de welzijnswet van 4/8/1996, m.b.t. de algemene preventieprincipes, de meest recente voorschriften van het ARAB (Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming), CODEX, de diverse publicaties van het NAVB (Nationaal Actiecomité voor de Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf), de reglementering op de persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) en arbeidsmiddelen (KB art. 52), aangevuld met de respectievelijke bepalingen m.b.t. het welzijn van werknemers bij de uitvoering van hun werk (KB art. 51). • De inschrijver dient bovendien rekening te houden met de bepalingen van het KB van 25/01/2001 (verschenen in het staatsblad op 07/02/2001) betreffende tijdelijke of mobiele bouwplaatsen. Het Bestuur zal dienaangaande een veiligheidscoördinator-ontwerp en een veiligheidscoördinatorAROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 18 van 251
•
verwezenlijking aanstellen. De aannemer zal zich schikken naar de aanbevelingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking en de richtlijnen van het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals gevoegd bij het bijzonder bestek (zie hoofdstuk 04 veiligheids- & gezondheidsplan). Personen die de veiligheidsvoorschriften overtreden, kunnen van de bouwplaats worden gestuurd.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 19 van 251
02. BOUWPLAATSVOORZIENINGEN 02.00. bouwplaatsvoorzieningen - algemeen
|PM|
Omschrijving De voorbereidende werkzaamheden, inzake de inrichting van de bouwplaats, omvatten alle administratieve, organisatorische maatregelen en technische middelen, om de werken volgens de bepalingen van het aanbestedingsdossier mogelijk te maken, dit overeenkomstig de omvang van de opdracht, de moeilijkheidsgraad en de eisen van veiligheid en hygiëne. Alle bedrijfsmiddelen, zoals materieel, energie, water, communicatiemiddelen, transport, e.d., alsook de (voorlopige) aansluiting aan de installaties van algemeen nut, de nodige vergunningen, vergoedingen of borgstellingen nodig voor de verwezenlijking van de aanneming, zijn standaard inbegrepen in de eenheidsprijs. Dit geldt tevens voor alle deelaspecten van de inrichting van de werf, behoudens de aanbestedingsdocumenten voor sommige van deze artikelen uitdrukkelijk een afzonderlijke post zouden voorzien. Meting •
aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM)
Let wel : Behoudens andersluidende bepalingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting zijn alle kosten voor deze prestaties en middelen, inbegrepen in de globaliteit van de aanneming en/of in de respectievelijke werken waar zij het voorwerp van zijn.
Uitvoering REFERENTIEDOCUMENTEN
De verplichtingen van de aannemer worden bepaald in STS 11 (uitgave 1990), aangevuld met de eisen van het bijzonder bestek. De eigenlijke inrichting van de bouwplaats dient in overeenstemming te zijn met de bepalingen van STS 11, § 11.2. De inschrijver dient zich daarbij voorafgaandelijk ter plaatse van de toestand te vergewissen, teneinde de bestaande toestand van het bouwterrein en alle elementen die een goede uitvoering van de aanneming zouden bemoeilijken correct in te schatten. TIMING - PLANNING
De inrichting en organisatie van de bouwplaats geschiedt voor de aanvang van de werken en volledig op kosten van de aannemer. Indien geen specifieke voorschriften inzake de inrichting van de bouwplaats zouden zijn opgelegd in het bijzonder bestek, wordt de concrete planning hiervan volledig overgelaten aan het initiatief en de verantwoordelijkheid van de aannemer. Ter goedkeuring kan steeds een schetsmatig voorstel tot inrichting worden opgevraagd door het Bestuur. Inzake de modaliteiten betreffende de situering van toegangen, begrenzingen en werflokalen wordt dienaangaande ook verwezen naar STS 11, artikels 11.17, 11.18 en 11.19. 02.10. bescherming beplantingen - algemeen Algemeen De aannemer is er toe gehouden de bestaande bomen, struiken en beplantingen, waarvan de verwijdering niet uitdrukkelijk wordt voorzien, op afdoende wijze te beschermen tegen ieder risico tot beschadiging of vernietiging. Meting Overeenkomstig de aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : (ofwel) • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) (ofwel) • meeteenheid : stuk • meetcode : netto te beschermen aantal, ongeacht de diameter van bomen of struiken. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid(FH) Uitvoering De te behouden bomen en struiken worden beschermd, overeenkomstig STS 11 en gedurende de ganse loop van de werken in stand gehouden. Na voltooiing worden de beschermingsmiddelen verwijderd en afgevoerd van de bouwplaats. De bomen en struiken die tijdens de beschermingsperiode toch beschadigd worden, zullen vervangen worden (soort en qua grootte in verhouding tot de beschadigde exemplaren) hetzij vergoed op kosten van de aannemer. De schade
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 20 van 251
zal berekend worden op basis van de “uniforme methode voor de waardebepaling van straat-, laan-, en parkbomen behorende tot het openbaar domein”. 02.11. bescherming beplantingen - bomen
|PM|
Materiaal & Uitvoering De boombescherming bestaat tenminste uit : geprefabriceerde stalen elementen voorzien van een verzinkt draadnet. De beschermingshoogte is aangepast aan de kruinhoogte met een minimum van 1,80 m. De zijvlakken zijn tenminste 0,5 m breder dan de kruindiameter van de boom (zogenaamde kroonprojectie-bescherming). Binnen deze zone mogen geen bouwactiviteiten plaatsvinden (graven, ophogen, bouwverkeer, opslag van materialen, …), behoudens de uitdrukkelijke toestemming van de opdrachtgever en architect. Toepassing Bescherming bomen volgens plaatselijke toestand rond de bouwplaats en op de toegangswegen er naar toe. 02.12. bescherming beplantingen - struiken & hagen
|PM|
Materiaal & Uitvoering De bescherming van struiken en/of hagen bestaat tenminste uit : geprefabriceerde stalen elementen voorzien van een verzinkt draadnet. Toepassing Bescherming struiken/hagen volgens plaatselijke toestand rond de bouwplaats en op de toegangswegen er naar toe. 02.20. opruiming beplantingen - algemeen
|PM|
Omschrijving Na de gebeurlijke plaatsbeschrijving en bescherming van de te behouden beplanting, wordt alle overtollige plantengroei (bomen, struiken, kreupelhout, …) van het bouwterrein verwijderd. Meting Overeenkomstig de aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Uitvoering Vooraf worden de te behouden bomen en struiken beschermd volgens artikel 02.10. Behoudens andersluidende bepalingen in het bijzonder bestek heeft de aannemer de vrije beschikking over de gerooide bomen en beplantingen. De plantengroei wordt opgeruimd, van de bouwplaats afgevoerd overeenkomstig SB 250-IV-1.1.1. Het verbranden of inkuilen op de bouwplaats is verboden. 02.21. opruiming beplantingen - bomen
|PM|
Uitvoering De op te ruimen bomen worden verwijderd (ofwel) met inbegrip van de wortelkroon en de wortels. De ontstane kuilen worden gevuld met grond afkomstig van de uitgravingen / aan te voeren zand of zandgrond / aan te voeren teelaarde / ... (ofwel) tot 10 cm boven de grond. Het opruimen van de wortelkroon en wortels gebeurt bij de uitvoering van de grondwerken zonder meerprijs. Toepassing Eventueel bomen die na de ontbossing (niet in deze aanbesteding) de bouw (incl. terrassen) in de weg staan.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 21 van 251
02.22. opruiming beplantingen - struiken & hagen
|PM|
Uitvoering De op te ruimen struiken / hagen worden verwijderd met inbegrip van de wortels. De ontstane kuilen worden gevuld met grond afkomstig van de uitgravingen / aan te voeren zand of zandgrond / aan te voeren teelaarde / ... Toepassing Eventueel struiken & hagen die de bouw (incl. terrassen) in de weg staan. 02.30. toegangswegen - algemeen
|PM|
Omschrijving De aannemer zorgt voor een vlotte, veilige en degelijke ontsluiting van de werf, alle kosten voor gebeurlijke grond- en andere werken, hieraan verbonden, zijn integraal ten laste van de aanneming. De aannemer wordt verondersteld de aard en de toestand van het terrein te kennen (zie bijlage aan het KB van 26 september 1996) en zich volledig rekenschap te hebben gegeven van de moeilijkheden die hij in dat opzicht zou kunnen ondervinden, dienaangaande kan hij generlei redenen inroepen om vertragingen te rechtvaardigen. Naast het onderhoud van alle voorlopige of eventueel bestaande wegen op het terrein, door hem of zijn onderaannemers gebruikt, is de aannemer er tevens toe gehouden de nodige maatregelen te treffen om de openbare weg in een nette staat te houden. Gebeurlijke beschadigingen worden op kosten van de aannemer hersteld. Meting •
aard van de overeenkomst : Pro memorie (PM)
Uitvoering Voorlopige wegverhardingen worden aangelegd volgens de bepalingen en tekeningen van het bijzonder bestek en overeenkomstig de voorschriften van art. 11.17 van STS 11 - uitgave 1990. 02.31. toegangswegen - voorlopige verharding / voetgangers
|PM|
Omschrijving De voorlopige wegverharding moet toelaten de bouwkeet veilig en droogvoets te bereiken. Materiaal & Uitvoering De verharding bestaat hetzij uit een aangepaste steenslagverharding (puingranulaten / …), dikte circa 15 cm, hetzij uit een houten beplanking, genageld op steunbalken. Het pad is minstens 0,80 m breed. Te verharden zone : te bepalen in overleg met het Bestuur. Bij het einde van de werken wordt de wegverharding verwijderd en het terrein in zijn oorspronkelijke toestand hersteld (standaard). Toepassing Toegang tot de werfketen. 02.32. toegangswegen - voorlopige verharding / zware lasten
|PM|
Omschrijving De voorlopige wegverharding laat alle werfverkeer van en naar de bouwplaats toe (laden & lossen). Deze wegverharding staat eveneens ter beschikking van andere aannemers, welke een gelijktijdige opdracht op de bouwplaats vervullen. Materiaal & Uitvoering Type verharding en laagdikte (circa 15 cm) aangepast aan de te verwachten belasting (vrachtwagens) en aard van de ondergrond. De verharding is waterdoorlatend (puingranulaten / prefabelementen). Te verharden zone : overeenkomstig aanduiding op het inplantingsplan. Bij het einde van de werken wordt de wegverharding verwijderd en het terrein in zijn oorspronkelijke toestand hersteld (=standaard). Toepassing Volgens aanduiding op het inplantingsplan. Aan de Kapelstraat kan de bestaande toegang gebruikt worden. Aan de Breugelweg is een nieuwe werftoegang te voorzien.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 22 van 251
02.33. toegangswegen - laden & lossen / parkeerruimte
|PM|
Omschrijving Bij gebrek aan voldoende parkeerruimte op het bouwterrein zelf (bv. bij werken in stedelijke context), wordt zo mogelijk in de nabijheid van het bouwterrein een hiertoe te reserveren ruimte ingericht als tijdelijke parking en/of worden de nodige vergunningen aangevraagd bij de plaatselijke instanties, teneinde hiertoe gebruik te kunnen maken van de openbare weg. De aannemer staat in voor de vereiste signalisatie, vergunningsaanvragen, alle verschuldigde huren, taksen en/of gebeurlijke boetes. 02.34. toegangswegen - bescherming / openbare weg
|PM|
Omschrijving De bestaande openbare wegen en voetpaden dienen op doelmatige wijze beschermd te worden tegen iedere gebeurlijke beschadiging, hetzij na oplevering van de werken volledig hersteld in de oorspronkelijke toestand. Er mag geen materialen of afval op de openbare weg worden gestapeld en het verkeer mag niet onnodig worden belemmerd. De aannemer zal zich dienaangaande en wat de uitvoering van het werk zelf betreft, gedragen naar de geldende politionele verordeningen. Bij eventuele schade zal de aannemer op zijn kosten de bestaande uitvoering volledig herstellen, voor de voorlopige oplevering. Bijkomende herstellingswerken die na de oplevering zouden nodig zijn, zullen door de opdrachtgever op de aannemer worden verhaald. 02.40. voorlopige omheining - algemeen
|PM|
Algemeen De aannemer dient ervoor te zorgen dat het betreden van de bouwplaats door derden wordt verhinderd, een behoorlijke afsluiting is dienaangaande aangewezen. Waar de bouwplaats grenst aan openbaar terrein, plaatst de aannemer een voorlopige omheining en de nodige signalisatie, die voldoende doeltreffend is om onbevoegde personen te weren, alsook de veiligheid van het verkeer te waarborgen. Deze zal behouden blijven tot op het ogenblik van de volledige afwerking van de gebouwen en tot na de voorlopige oplevering. Indien nodig kan het Bestuur de aannemer vragen ook andere delen van de bouwplaats van een omheining te voorzien. De aannemer is volledig zelf verantwoordelijk voor alle gebeurlijke diefstallen en/of vandalisme. Meting Overeenkomstig de aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Alle kosten zijn ten laste van de aanneming, waarbij de kosten verdeeld zijn over het geheel van de werken. De nodige borden, signalisatie, verlichting, overdekkingen, voetgangerspaden, taksen, enz. worden hierbij inbegrepen. Materiaal • •
• •
De hoogte van de voorlopige omheining bedraagt tenminste 1,80 m. en stemt overeen met de voorschriften van art. 11.21 van STS 11 - uitgave 1990. De afsluiting is voorzien van de nodige afsluitbare toegangen. De omheining kan bestaan uit ⇒ een verticale houten beplanking (dikte 3/4", met maximale tussenafstand van 15 cm) ⇒ geprefabriceerde panelen uit gegalvaniseerde of geplastificeerde metalen buiskaders, waartussen een draadnet van het kleine ruittype is bevestigd. De panelen worden geplaatst in verplaatsbare voetstukken. Waar de omheining wordt aangebracht op het voetpad, wordt ze aangevuld met stevige houten looppaden op gelijke hoogte met het bestaande voetpad, minstens 0,80 m breed en voorzien van een stevige borstwering op 1,00 m hoogte. De hekken worden op regelmatige afstanden voorzien van een bordje “verboden de werf te betreden”, “verboden toegang voor onbevoegden” of dergelijke.
Uitvoering •
•
Inplanting, materiaal, afmetingen en uitrusting zijn in overeenstemming te brengen met de geldende gemeentelijke voorschriften. De aannemer doet de vereiste aanvragen en betaalt de verschuldigde taksen. De omheining wordt voldoende stevig uitgevoerd, onderhouden en zonodig hersteld. Zij wordt voorzien van de nodige signalisatie, verlichting en beveiliging overeenkomstig de voorschriften van art. 11.24 van STS 11 (1990) en het Ministerieel Besluit van 25/3/1977.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 23 van 251
•
•
De afsluiting wordt voorzien van de nodige afsluitbare toegangen, waarbij de poorten worden voorzien van stevige grendels en sloten. De aannemer zorgt er evenwel voor dat de opdrachtgever en ontwerper permanent toegang tot de werf hebben, ook buiten de werkuren. Sleutels van alle afgesloten gedeelten zijn op eenvoudig verzoek te bezorgen aan de architect en het Bestuur. De omheining blijft eigendom van de aannemer en wordt pas weggenomen zodra dit, op grond van de vordering van de werken en mits akkoord van het Bestuur mogelijk is.
Toepassing Volledige afsluiting van de bouwplaats ten opzichte van het openbaar terrein en ten opzichte van het private terrein. 02.50. aankondigingsborden - algemeen
|PM|
Algemeen Het aantal en plaats van de signalisatieborden en aankondigingsbord(-en) dienen in overeenstemming te zijn met de bepalingen vermeld in STS 11 artikel 11.24 (1990) Meting •
aard van de overeenkomst : Pro memorie (PM)
Materialen • • •
Panelen : de stroken zijn vervaardigd uit watervaste multiplex of een gelijkwaardig weersbestendig materiaal (aluminium, kunststof …), kleur wit, afmetingen circa 200x20 cm, dikte minimum 1,8 cm. Draagconstructie : geschaafd hout, sectie: circa 7x17 cm of een stevige metaalconstructie Letters : drukletters van een eenvoudig, strak afgelijnd lettertype, d.m.v. weersbestendige zwarte letters aangebracht op een witte achtergrond, geschilderd of zelfklevend.
Uitvoering • •
•
De opstelling van de borden zal gebeuren in samenspraak met het Bestuur en dient in overeenstemming te zijn met alle wettelijke en/of gemeentelijke verordeningen. De strookvormige panelen worden aangebracht op een hoogte van minimum 250 cm (onderkant van het paneel) boven het plaatselijk niveau van het voetpad, steunend op twee pijlers. De verticale steunen worden stevig in de grond bevestigd en verstevigd met de nodige zijdelingse schoren. De draagstructuur, de fundering en de bevestiging van het paneel zijn berekend op een druk of trek, loodrecht op het paneel, van minimum 90 kg/m2; de panelen worden met regelmatige tussenafstanden stevig op de draagconstructie bevestigd. De aannemer is verantwoordelijk voor de veilige opstelling van het geheel, ook bij hevige regen en stormwinden. De panelen worden pas verwijderd mits uitdrukkelijke goedkeuring van het Bestuur en blijven eigendom van de opdrachtgever, ook na verwijdering. Na verwijdering wordt de inplantingsplaats in zijn oorspronkelijke staat hersteld.
Keuring Behoudens de uniforme vermelding van de hoofdaannemer / eventuele onderaannemers op het aankondigingsbord worden bijkomende reclamepanelen niet toegestaan, behoudens de uitdrukkelijke goedkeuring van het Bestuur. Iedere andere vorm van publiciteit is verboden en dient van de werf te worden verwijderd. 02.51. aankondigingsborden - werfbord
|PM|
Materiaal Bij betekening van de gunning zal door de opdrachtgever een detailplan van de lay-out van het volledige bord worden overgemaakt. De informatiepanelen bevatten de volgende gegevens in de Nederlandse taal : Subsidiërende Overheden Opdrachtgever : naam, adres & telefoon/fax van de SHM Project : benaming van het project, het aantal en de aard van de woningen. Ontwerper(-s) : naam en adres van de ontwerper(s) / + eventuele studiebureau’s Veiligheidscoördinator : naam en adres + telefoonnummer Stabiliteit / Speciale Technieken : naam en adres van de betrokken studiebureau's Aannemer : naam, adres & telefoon/fax van de hoofdaannemer / eventuele onderaannemers Uitvoeringstermijn : aanvangsdatum en vooropgestelde einddatum der werken
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 24 van 251
Uitvoering De borden worden samengesteld en geplaatst overeenkomstig 02.50 aankondigingsborden algemeen. Het bord dient, vanaf de aanvang van de werken tot de voltooiing ervan, op een goed zichtbare plaats vooraan de werf of op een plaats aangeduid door het Bestuur opgesteld te worden. Toepassing Aantal te plaatsen borden : twee (één aan Kapelstraat en één aan Breugelweg) 02.60. werflokalen - algemeen
|PM|
Omschrijving De aannemer voorziet, in overeenstemming met de omvang van de werf, minimaal de volgende werflokalen en inrichting, voor de ganse duur van de werken : • een droge ruimte voor het materieel en ruimte voor het bergen van materialen, enz. • een plaats voor het personeel en de nodige sanitaire voorzieningen • een verwarmd vergaderlokaal / bureel De werken omvatten tevens de aanleg, onderhoud, verwijdering en herstel van het grondoppervlak. Meting •
aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Alle kosten zijn ten laste van de aanneming en worden verdeeld over de totaliteit van de artikels.
Let wel Bij aanneming met verschillende loten, kunnen de kosten onderling worden verdeeld overeenkomstig de bepalingen van het aannemingscontract.
Materialen Naar keuze van de aannemer, in overeenstemming met de behoeften en omvang van de werf. Alle werfketen en lokalen zijn van een degelijke en solide constructie. De vertrekken zijn volledig afsluitbaar en worden voorzien van het nodige meubilair (bergkasten, tafels, stoelen, e.d.) in functie van hun tijdelijke bestemming. Ze beschikken over verlichting en mogelijkheid tot verwarming, ze zullen dienaangaande voldoen aan de voorschriften van het ARAB. Volgens vereisten zullen de nodige aansluitingen en afvoeren worden voorzien. De werfkeet dient op alle officiële werkdagen en tijdens de normale werktijden toegankelijk te zijn voor zowel de architect en de opdrachtgever. Uitvoering De aannemer bezorgt het Bestuur voorafgaandelijk een schetsmatig overzicht van de inplanting van zijn werflokalen. De keten en lokalen zijn gemakkelijk bereikbaar en toegankelijk. Keten en lokalen die op de openbare weg moeten staan, dienen te voldoen aan de geldende gemeentelijke en politiereglementen. Ze worden netjes onderhouden voor de ganse duur van hun gebruik. Toepassing Te voorziene werfketen / lokalen : op 2 lokaties (aan blokken A en blokken B) volgens de noodwendigheden van de aannemer. 02.61. werflokalen - berging / materieel & bouwmaterialen
|PM|
Algemeen Het stapelen van materialen gebeurt op volledige verantwoordelijkheid van de aannemer. Alle bouwmaterialen gevoelig voor vocht dienen te worden opgeslagen op een droge plaats. De aannemer moet dienaangaande zorgen voor toereikende opslagruimten zowel in aantal als omvang. De keet voor materialen dient behoorlijk wind, stof- en waterdicht te zijn. Hij heeft de verplichting de bergruimten af te sluiten, de gestapelde voorwerpen te beschutten, ze te beschermen tegen hitte, koude, vochtigheid, alsook tegen brandgevaar. De aannemer draagt zelf de volledige verantwoordelijkheid bij gebeurlijke diefstal van goederen. Let wel : Enkel gekeurde materialen mogen opgestapeld worden.
02.62. werflokalen - vergaderlokaal / kantoorruimte
|PM|
Omschrijving De aannemer plaatst een kantoor- & vergaderruimte voor de ganse duur van de werken, tot op het ogenblik van de voltooiing van alle gebouwen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 25 van 251
Let wel In de uitzonderlijke gevallen waarin zou beslist worden dit kantoor tot na de voorlopige keuring te behouden (bv. gedurende een termijn van een maand), moet door het Bestuur, vooraleer de beslissing tot het behouden van het kantoor genomen wordt, een vergoeding betaald worden waarvan het bedrag zal vastgesteld worden in gemeenschappelijk overleg.
Uitvoering De keet zal voldoende ruim zijn tot het houden van o.a. de werfvergaderingen met minimum een zestal personen en zal hiertoe voorzien zijn van aangepast meubilair en uitrusting. De keet dient regelmatig onderhouden en schoongemaakt te worden (etensresten, …). Uitrustingsniveau • Meubilair : tafel voor zes personen, zes stoelen, afsluitbare kast voor berging van de werfdagboeken, een volledig technisch dossier, de nodige attesten, vorderingsstaten, stalen, ... . • Comfort : de keet is voorzien van aangepaste verlichting en dient in de winter behoorlijk (elektrisch) verwarmd te kunnen worden. Zij dient regen-, wind- en stofdicht te zijn. • Telefoon : de keet dient overeenkomstig het administratief bestek te zijn uitgerust met een vast telefoon- / faxtoestel. In overleg met het Bestuur kan de permanente aanwezigheid van een GSMtoestel evenwel volstaan (bij kleinere tot middelgrote werven / renovatiewerken aan verschillende woningen). De kosten van het abonnement en de gesprekken zijn ten laste van de aannemer. • In het vergaderlokaal zullen steeds een volledige reeks van de aanbestedingsdocumenten, alle dagboeken, aantekeningen, processen-verbaal, opmetingsstaten, borderellen van materiaal en alle benodigdheden voor het nazicht op de uitvoering ter beschikking worden gehouden van de architect en het Bestuur . 02.63. werflokalen - personeelslokaal / kleedruimte
|PM|
Algemeen De aannemer moet zijn arbeiders lokalen ter beschikking stellen waar zij kunnen schuilen, hun kleding bergen, zich verzorgen en eten. De lokalen dienen overeen te stemmen met de voorschriften van het ARAB en aanbevelingen van het NAVB. De keet dient behoorlijk verlicht, wind en stofdicht te zijn; zij dient regelmatig schoongemaakt te worden; dient in de winter behoorlijk verwarmd te kunnen worden en voorzien te zijn van aangepast meubilair. Deze bouwketen mogen niet gebruikt worden voor het opslaan van materialen en gereedschap. 02.64. werflokalen - sanitaire voorzieningen
|PM|
Algemeen De aannemer voorziet de nodige sanitaire voorzieningen met minimum één (chemisch) toilet. Deze mogen eventueel als een afzonderlijke zone geïntegreerd zijn in het personeelslokaal. De lokalen zijn voorzien van verwarming, verlichting en een watervoorziening. Zij dienen overeen te stemmen met de eisen van het ARAB inzake veiligheid en hygiëne. 02.70. voorlopige aansluitingen - algemeen
|PM|
Omschrijving De nodige nutsvoorzieningen zijn meestal nog niet aanwezig op het terrein. Alle nodige formaliteiten, evenals de kosten voor aansluiting, huur, verbruik en onderhoud voor de diverse voorlopige aansluitingen, … vallen volledig ten laste van de aannemer, gedurende het ganse verloop van de werf. ⇒ Voorlopige aansluiting elektriciteitsnet ⇒ Voorlopige aansluiting watervoorzieningsnet ⇒ Voorlopige aansluiting waterafvoernet ⇒ Voorlopige aansluiting telefoon / ISDN-net Let wel • De definitieve aansluitingen worden in de aanneming van respectievelijke posten voorzien. • Voor de aanvoer van water en elektriciteit op de bouwplaats kan de aannemer, indien andere aannemers gedurende zijn werken of na hem op de bouwplaats moeten werken, verplicht worden de verwezenlijkte aansluitingen te handhaven. In dat geval heeft hij evenwel recht op een vergoeding voor het voorlopig ter plaats laten van zijn materieel en voor het gebruik. Het bedrag ervan wordt aan de goedkeuring van het Bestuur onderworpen.
Meting •
aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de globale aanneming
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 26 van 251
OPMERKING De aannemer wordt gevraagd een korting (werfaansluitingskosten in min) op te geven indien de bouwheer zou instaan voor de aanlevering van electra en water. Het verbruik zal dan middels tussenmeters verrekend worden.
Materiaal & Uitvoering Inzake de diverse voorlopige aansluitingen, dient de aannemer zich op eigen initiatief, tijdig in verbinding te stellen met de respectievelijke nutsmaatschappijen, teneinde de aanvang en het verloop van de werken niet te vertragen. Wanneer tijdens de werken gebruik wordt gemaakt van bestaande of voorlopige aansluitingen op naam van het Bestuur, zullen de meterstanden (elektriciteit, gas, water) bij de aanvang van de werken en bij de voorlopige oplevering worden genoteerd. Alle kosten (volgens de tarieven zoals aangerekend door de leverende nutsmaatschappij) vallen ten laste van de aannemer en zullen in voorkomend geval door het Bestuur worden verrekend. Keuring De aannemer moet er over waken dat de installaties in overeenstemming zijn met de reglementen van de distributiemaatschappijen, en met name moet hij zorgen voor de conformiteit van de elektrische installatie met de voorschriften van het A.R.E.I. 02.71. voorlopige aansluitingen - stroomvoorziening
|PM|
Omschrijving De hoofdaannemer staat in voor de nodige stroomvoorziening om de uitvoering van de werken mogelijk te maken. Dienaangaande doet hij alle nodige stappen met het oog op het bekomen van een voorlopige aansluiting op het elektriciteitsnet en levert de nodige goedgekeurde werfkasten en aansluitkabels. De aannemer zal erover waken dat de tijdelijke installaties en ook het gebruikte elektrisch materieel in overeenstemming zijn met de reglementen van de netbeheerder en het A.R.E.I. De installaties zijn tevens onderworpen aan het ARAB. Alle kosten verbonden aan de aansluiting en het verbruik zijn voor zijn rekening. Let wel Ook indien zekere elektrische installaties vernieuwd worden en het bestek voorschrijft dat bepaalde delen ervan (verlichting, signalisatie, enz., …) in gebruik moeten blijven gedurende de uitvoering van de werken, moet de aannemer daartoe de nodige maatregelen treffen opdat de tijdelijke installaties zouden beantwoorden aan de voorschriften van de laatste uitgave van het A.R.E.I.
Meting •
aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de globale aanneming
Let wel Tariefverdeling over de verschillende aannemers moet desgevallend mogelijk zijn.
Materiaal & Uitvoering ALGEMEEN
De bouwplaatsaansluiting wordt aangevraagd door de aannemer via een aanvraagformulier aan de netbeheerder. Alle materialen, behalve de tellers en de tellerbeveiligingen moeten geleverd en geplaatst worden door de aannemer. De aannemer dient er rekening mee te houden dat de werfaansluiting slechts onder spanning zal worden gebracht na voorlegging van een gunstig keuringsverslag van de werfkast(-en), afgeleverd door een erkend organisme. In het geval een ondergrondse kabelaansluiting wordt geplaatst, dient voorafgaandelijk overleg te worden gepleegd met de netbeheerder. Voor het bekomen van een aansluiting van tijdelijke aard zal de aanvrager minimum het volgende ter beschikking stellen : ⇒ een ruimte voor opstelling van teller(s) en tellerbeveiliging(en), ⇒ de bovengrondse voedingskabel, ⇒ de aarding. AANSLUITKABEL
De aansluitkabel wordt geleverd en geplaatst door de aannemer. De aansluiting op het net wordt uitgevoerd door de netbeheerder. Bij kruising van de openbare weg, tijdig de netbeheerder raadplegen. Wanneer de kabel van de tijdelijke aansluiting ook dient voor de definitieve aansluiting, moet deze geplaatst worden conform de voorschriften voor een definitieve aansluiting. Met een voorlopige kabel (werfaansluiting)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 27 van 251
⇒
⇒ ⇒
⇒
De aansluiting met een voorlopige kabel kan enkel bij de aansluiting op een bovengronds net. De aansluitkabel is conform NBN C 32-131, de kabels CTFB-N en de HO7RN-F voldoen aan deze norm. De aderdoorsnede wordt bepaald in functie van het gevraagde vermogen (minimumdoorsnede van de geleiders : 4x10+10 mm2 koper). De geelgroene beschermingsgeleider mag niet gebruikt worden en moet aan beide zijden geïsoleerd zijn. De voorlopige kabel mag in geen geval de openbare weg dwarsen. Bij een ondergronds net : een EVAVB-aansluitkabel met koperen geleiders van minimum 4x10 mm2 (volgens het gevraagde vermogen) wordt ondergronds geplaatst. Lengte : vanaf de definitieve plaats van de meterkast + 1m tot aan de boordsteen van de weg, plus 1 meter. Bij een bovengronds net : een EVAVB-aansluitkabel met koperen geleiders van minimum 4x10 mm2 (volgens het gevraagde vermogen wordt ondergronds geplaatst. Lengte : vanaf de definitieve plaats van de meterkast + 1 m tot aan de voet van de aansluitpaal plus 10 m opgerold klaargelegd (voor houten paal 11 m).
METERGROEPOPSTELLING
• •
In een gesloten gebouw : Wanneer de meetgroep en het hoofdverdeelbord binnen een gebouw worden opgesteld, gelden de voorschriften voor een definitieve aansluiting (zie verder). Het lokaal waarin de meetgroep wordt geplaatst, moet kunnen gesloten worden. Buiten of in een toegankelijk gebouw : De meetgroep en eventueel ook het hoofdverdeelbord worden in een werfkast ondergebracht. Bij aansluiting met een definitieve kabel wordt de werfkast in de mate van het mogelijke daar geplaatst waar later de definitieve meter komt.
WERFKAST
•
• •
•
•
•
Deze bestaat uit een gedeelte ‘aansluiting’ dat de teller met zijn beveiliging bevat en een gedeelte ‘verdeling’, al dan niet in dezelfde kast. De voorziene kasten mogen gegroepeerd of afzonderlijk geplaatst worden. Nochtans dient de kast met de hoofdbeveiliging zo dicht mogelijk bij de netaftakking geplaatst te worden. De teller en zijn beveiliging wordt door de nutsmaatschappij geplaatst in een tellerkast. Indien de tellerkast wordt geleverd door de aanvrager dient deze verloodbaar te zijn. Minimale binnenafmetingen van het gedeelte ‘aansluiting’ (b x d x h) : 400 x 250 x 800 mm. De werfkast is gemaakt van onvervormbaar en zelfdovend materiaal (hout is niet toegestaan). De beschermingsgraad, volgens NBN C 20-001, tegen het indringen van vaste voorwerpen en vloeistoffen, bedraagt : ⇒ minimum IP 21 (bij geopende deur). ⇒ minimum IP 30-7 (voor binnenopstelling). ⇒ minimum IP 34-7 (voor buitenopstelling). De mechanische bescherming van het deksel is RC3 en de kast moet dubbel geïsoleerd zijn. Ze mag dus niet voorzien zijn van doorvoeringen in metaal zoals aardingsbouten e.d. De doorvoeringen moeten voorzien zijn van kunststoffen wartels aangepast aan de diameter van de kabels. Niet-gebruikte invoeringen moeten d.m.v. blindstoppen uit kunststof gedicht worden. In de kast of het kastdeel waarin de meetgroep ondergebracht wordt, moeten een driefazige meter en zijn beveiliging kunnen bevestigd worden. De beveiliging bestaat uit een automatische lastscheidingsschakelaar of zekeringen. Deze kast (of dit kastdeel) kan verzegeld worden en is tevens voorzien van een veiligheidsslot, als dit nodig mocht zijn. De werfkast moet aan de buitenzijde voorzien zijn van volgende opschriften : ⇒ een gele zwart omlijnde driehoek met zwarte bliksemschicht ⇒ de aanduiding van de spanning aanwezig in de kast (230 V of 3N/400V)
VERDEELBORD, BEVEILIGINGEN & AFTAKPUNTEN
• • • •
Het verdeelbord bevat een algemene differentieelschakelaar, waarvan de gevoeligheid te bepalen is in functie van de aardingsweerstand (zie verder) doch maximaal 300 mA bedraagt. Eén of meer enkelfaige stopcontacten met aardpen (volgens reeks NBN C 61-112). Eventueel één of meerder driefazige geaarde stopcontacten (industrieel type volgens reeks NBN C 63). De stopcontacten voor aansluiting van de toestellen moeten een beschermingsgraad van tenminste IP 34 hebben. Ze mogen op de zijwanden van de kast gemonteerd worden. Per kring wordt eenzelfde aanduiding aangebracht bij de automaat en het overeenkomend stopcontact. De stopcontacten zijn beveiligd door automatische zekeringen, aangepast aan hun nominale stroomsterkte. De monofazige stopcontacten mogen per twee aangesloten worden op een automaat; de driefazige stopcontacten moeten echter elk een eigen automaat krijgen.
AARDVERBINDING
De aardverbinding bestaat uit één of meerdere aardelektroden en een aardgeleider. Als aardelektrode mag de eventuele bestaande aardverbindinglus gebruikt worden, ofwel van reglementaire aardverbindingstaven. De aardingsweerstand zal de gevoeligheid van de differentieelschakelaar bepalen. De formule hiervoor is : R = U/I waarin ⇒ R = de aardingsweerstand (ohm) AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 28 van 251
⇒ ⇒
U = absolute conventionele grensspanning (25 V) I = gevoeligheid van de algemene differentieelschakelaar (ADS) Gebruikelijke ADS - waarden : 30, 100 en 300 mA.
De aardverbindingstaaf is verbonden, via een aardingsonderbreker, aan de aardrail met een geelgroene VOB-draad (minimumdoorsnede aardingsgeleider : 16 mm2). 02.72. voorlopige aansluitingen - watervoorziening
|PM|
Omschrijving De aannemer doet het nodige om de bouwplaats van water te voorzien. Alle kosten verbonden aan de voorlopige aansluitingen en het verbruik en/of van de eventueel vereiste opstelling van watertanks zijn volledig ten laste van de aanneming. Meting •
aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de globale aanneming
Materiaal & Uitvoering De kwaliteit van het water moet voldoen aan de minimum kwaliteitsvereisten ten aanzien van aanmaakwater voor beton en voor mortel. Volgens beschikbaarheid en aard van de werken zal de aannemer voorzien in een voorlopige aansluiting op de openbare watervoorziening. 02.74. voorlopige aansluitingen - waterafvoer
|PM|
Omschrijving De aannemer heeft als plicht alle nodige maatregelen te treffen voor de waterafvoer en zonder dat hij daarvoor mag rekenen op de riolering die zou ontworpen zijn in het kader van de oprichting van de voorziene gebouwen. De aannemer voorziet in een voorlopige riolering om de afvoer van bestaande rioleringsstelsels te verzekeren, die tijdelijk of definitief zouden worden onderbroken. Alle uitgravingen, leveringen en aansluitkosten zijn inbegrepen. Meting •
aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de globale aanneming
Materiaal & Uitvoering De voorlopige riolering wordt aangelegd met buizen van een type en afmetingen die geschikt zijn voor de vereiste afvoer en voorzien van de nodige hulpstukken en aansluitingselementen. De aannemer vraagt vooraf de nodige vergunningen aan en betaalt de eventuele taksen aan de betrokken diensten of overheden. Gedurende het gebruik wordt de voorlopige riolering onderhouden. Van zodra ze overbodig is geworden en mits toestemming van het Bestuur, wordt de overbodige riolering verwijderd. De uitgebroken riolering blijft eigendom van de aannemer. Alle uitgravingen en aanvullingen zijn begrepen in dit artikel. De keuze van het tracé wordt door de aannemer aan het Bestuur voorgelegd. Na verwijdering van de voorlopige riolering worden de sleuven aangevuld met grond voortkomende van de uitgravingen / aan te voeren zand / aan te voeren en te verdichten zand / gestabiliseerd zand. 02.80. gevelsteigers & hijskranen - algemeen
|PM|
Omschrijving Alle kosten voor het plaatsen van de werfkranen en gevelsteigers, overeenkomstig de aard van de werkzaamheden, zijn inbegrepen in de eenheidsprijzen van de respectievelijke uitvoeringsposten. De aannemer zal, in overeenstemming met het veiligheids- & gezondheidsplan zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinator-ontwerp, aangevuld met de richtlijnen van de veiligheidscoördinatorverwezenlijking, voorzien in alle nodige beschermingsmaatregelen om de veiligheid van zijn personeel te verzekeren. De aannemer dient er zich van te vergewissen dat de pijl van de werfkraan(-en) geen hinder veroorzaakt of geen hinder zal ondervinden indien deze buiten de bouwplaats zwenkt. REFERENTIENORMEN NBN EN 12810-1 - Gevelsteigers vervaardigd van geprefabriceerde bouwdelen - Deel 1: Productvoorschriften (2004) NBN EN 12810-2 - Gevelsteigers vervaardigd uit geprefabriceerde onderdelen - Deel 2: Bijzondere methoden van constructief ontwerp (2004) NBN EN 12811-1 - Tijdelijke bouwplaatsuitrusting - Steigers - Prestatie-eisen en algemeen ontwerp (2004) NBN EN 12811-2 - Tijdelijke bouwplaatsuitrusting - Deel 2: Informatie over materialen (2004) NBN EN 12811-3 - Tijdelijke bouwplaatsuitrusting - Deel 3: Laadbeproeving (2003)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 29 van 251
Meting •
aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in respectievelijke uitvoeringsposten.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 30 van 251
04. VEILIGHEIDS- & GEZONDHEIDSPLAN 04.00. veiligheids- & gezondheidsplan - algemeen
|PM|
Omschrijving Alle voorzieningen worden getroffen inzake veiligheid en gezondheid en alle werken worden uitgevoerd overeenkomstig de voorschriften van de “ Wet op het Welzijn “ van 04/08/96 en het KB van 25/01/2001 (verschenen in het Belgisch staatsblad van 07/02/2001) betreffende tijdelijke of mobiele bouwplaatsen. De aannemer voegt VERPLICHT (*) de documenten, zoals bepaald in art 30 van het KB 25/01/2001, toe aan zijn inschrijving, zodanig dat de veiligheidscoördinator-ontwerp de overeenstemming ervan kan beoordelen met zijn veiligheids- en gezondheidsplan. ⇒ een document (risico - analyse) dat verwijst naar het VGP en waarin zij beschrijven op welke wijze zij het bouwwerk zullen uitvoeren om rekening te houden met dit VGP ⇒ een afzonderlijke prijsberekening in verband met de door het VGP bepaalde preventiemaatregelen en -middelen, inbegrepen de buitengewone individuele beschermingsmaatregelen en - middelen. Tijdens de verwezenlijking worden alle besproken wijzigingen in overleg met de coördinator verwezenlijking, in volgorde van voorkomen toegevoegd, zodat het veiligheids- en gezondheidsplan op elk moment de stand van de werken weerspiegelt. Let wel (*) Aangezien beide voormelde documenten essentiële elementen bevatten voor de beoordeling van de offerte door het bestuur, zal de ontstentenis of het niet beantwoorden ervan aan het veiligheidsplan meestal dienen te worden beschouwd als een substantiële onregelmatigheid van de offerte en zal dit derhalve de absolute nietigheid van de offerte kunnen veroorzaken (o.a. in het geval van aanbestedingsprocedures). Immers, vermits het uit de offerte en haar bijlagen zèlf is dat de verbintenis van de inschrijver uitgaat op welke wijze hij aan de wensen van het opdrachtgevend bestuur zal voldoen, en voor welke prijs, dient de offerte beoordeeld te worden zoals ze voorligt op het ogenblik van de openingszitting, dit om de gelijkheid van de inschrijvers en de vergelijkbaarheid van de verschillende offertes te garanderen.
Meting •
aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Standaard inbegrepen in de eenheidsprijzen van alle respectievelijke uitvoeringsposten waarop het veiligheids- & gezondheidsplan betrekking heeft.
Let wel Alle kosten voor de invulling van voormeld plan worden derhalve geacht door de inschrijver te zijn verdeeld aan alle desbetreffende artikels in de samenvattende opmetingsstaat. Merk daarbij op dat het onderzoek van (eventuele abnormale-) eenheidsprijzen of totale prijzen door het bestuur (overeenkomstig art. 110 §3, KB 08/01/1996 inzake de overheidsopdrachten) m.b.t. het veiligheids- en gezondheidsplan enkel zal kunnen gebeuren door nazicht van de bovenvermelde afzonderlijk prijsberekening die als bijlage werd gevoegd bij de offerte.
Uitvoering WETTELIJK KADER
Het KB van 25/01/2001 (verschenen in het Belgisch staatsblad van 07/02/2001) betreffende tijdelijke of mobiele bouwplaatsen organiseert de tenuitvoerlegging van nieuwe begrippen en verplichtingen in verband met veiligheid en gezondheid op de bouwplaatsen. Het uitvoeringsbesluit heeft op basis van hoofdstuk V van de welzijnswet van 4/8/1996, de Eurorichtlijn 92/57/EEG van 24/6/1992 betreffende de minimumvoorschriften inzake veiligheid & gezondheid voor tijdelijke of mobiele bouwplaatsen, omgezet in Belgisch recht. De volledige tekst van de wet en het besluit kan U terugvinden onder de rubrieken “Regelgeving” -“Welzijn op het werk” van de website van het federaal Ministerie van tewerkstelling en arbeid (http://www.meta.fgov.be). Het aanvullende KB dd 19.01.2005 tot wijziging van het KB dd 25.01.2001, betreffende Tijdelijke of Mobiele werven, impliceert geenszins dat de Veiligheidscoördinator, noch de Veiligheidscoördinatie zou worden afgeschaft - ook niét voor de werven van minder dan 500 m2. Nieuw is wél dat de Architect en/of de Aannemer in bepaalde gevallen zelf mogen optreden als Veiligheidscoördinator. In overeenstemming met art 30 van het besluit, dient het veiligheids- en gezondheidsplan (VGP) deel uit te maken van, al naargelang het geval, het bijzonder bestek, de prijsaanvraag of de contractuele documenten en daarin als een afzonderlijk en als dusdanig betiteld deel te worden opgenomen. De
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 31 van 251
respectievelijke kostprijzen voor de veiligheids- en gezondheidsvoorzieningen, moeten overeenkomstig het opgenomen veiligheids- & gezondheidsplan, als bijlage aan de offerte worden gevoegd. Het VGP ziet erop toe dat de algemene preventiebeginselen ter bevordering van het welzijn van de werknemers van de aannemer, de aannemer zelf, het Bestuur en zijn afgevaardigden, alsook van alle toe te laten personen op de werf, bij de realisatie van het bouwwerk opgevolgd worden bij de bouwkundige, technische en organisatorische keuzen, bij het opstellen van de planning van de verschillende werkfazen en bij de raming van de uitvoeringstermijnen van de verschillende werken en de uitvoering van de werken. Hiertoe bevat dit plan : ⇒ De identificatie van alle betrokkenen: opdrachtgevers, bouwdirecties (architect, ingenieur, aannemers, onderaannemers hiërarchische lijn, preventieadviseur, aantal werknemers), coördinator-ontwerp, coördinator-verwezenlijking en alle andere tussenkomende partijen, vanaf het moment dat deze personen bij de bouwplaats betrokken worden; ⇒ De planning van de werf met raming van de verwezenlijkingduur van de verschillende werken of uitvoeringsfasen die tegelijkertijd of na elkaar plaatsvinden; ⇒ Per uitvoeringsfase een risico-evaluatie met wederzijdse inwerkingen en preventiemaatregelen aangepast aan de kenmerken van het bouwwerk en de gevaarlijke werkzaamheden, inclusief de coördinerende maatregelen; ⇒ Een werfplan met inplanting werflokalen, opslagzones voor materiaal en gevaarlijke producten, machines en materieel, aan- en afvoer; ⇒ Een lijst met instructies voor alle tussenkomende partijen; ⇒ Een lijst met aangewende producten en risico’s voor derden en werknemers; ⇒ De organisatie van EHBO en aangiften van ongevallen; ⇒ Bijlagen: veiligheidsinstructiekaarten voor producten, kopieën van de wettelijke verplichte keuringsattesten, kopieën van de verplichte meldingen; Onafhankelijk van het aantal aannemers dat zal betrokken worden bij de uitvoering van de werken is elk van hen ertoe gehouden de welzijnsreglementering toe te passen. Algemeen gelden de welzijnswet van 4/8/1996, met de algemene preventieprincipes, de meest recente voorschriften van het ARAB (Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming), CODEX en publicaties van het NAVB (Nationaal Actiecomité voor de Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf - http://www.navb.be/), de reglementering op persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM)en arbeidsmiddelen (art 52 KB), overige bepalingen inzake welzijn van de werknemers bij uitvoering van hun werk (art 51 KB). VEREENVOUDIGD VEILIGHEIDS- & GEZONDHEIDSPLAN
Wanneer twee of meer aannemers gelijktijdig of achtereen aanwezig zullen zijn op de bouwplaats, mag men werken met een vereenvoudigd veiligheids- en gezondheidsplan : ⇒ wanneer de vermoedelijke duur van de werken minder dan 500 mandagen bedraagt; ⇒ wanneer de vermoedelijke duur minder dan 30 dagen en er minder dan 20 man tegelijkertijd te werkgesteld is; ⇒ wanneer de werfactiviteiten niet vallen onder de lijst van gevaarlijke werkzaamheden zoals in artikel 26 §1 van het besluit. VOORAFGAANDE KENNISGEVING BOUWPLAATS
Sinds 1 mei 2001 moet het starten van een tijdelijke of mobiele bouwplaats bij de directie van de Technische Inspectie van de Administratie van de arbeidsveiligheid, die bevoegd is voor de bouwplaats, gemeld worden. Let wel : tengevolge van een collectieve arbeidsovereenkomst “bouw” dient de bouwplaats in de meeste gevallen ook gemeld te worden aan het NAVB De melding moet gedaan worden door de bouwdirectie belast met de uitvoering, meestal de hoofdaannemer. Indien er meerdere aannemers zijn, doch geen hoofdaannemer, voldoen zij allen aan de definitie "bouwdirectie belast met de uitvoering". In dit geval moet de aangifte gedaan worden door de eerste aannemer die op de bouwplaats activiteiten uitvoert. Dit dient te gebeuren bij elke bouwplaats waar : ⇒ ofwel, één of meer van de gevaarlijke werken uitgevoerd worden, bedoeld in artikel 26, §1, van het koninklijk besluit, wanneer de totale duur van de werkzaamheden vijf werkdagen overschrijdt; ⇒ ofwel, werken uitgevoerd worden waarvan de vermoedelijke totale omvang meer dan 500 mandagen omvat of waar er vermoedelijk gedurende meer dan dertig werkdagen, meer dan twintig werknemers tegelijkertijd werken. De aangifte moet ten minste 15 kalenderdagen vóór het begin van de werken gebeuren. In een eerste fase gebeurt dit nog best schriftelijk, met mededeling van de elementen die opgesomd zijn in de bijlage II van het koninklijk besluit. Men kan hiervoor ook het formulier voor de aangifte van de bouwplaatsen bij het Nationaal Actiecomité voor veiligheid en hygiëne in het bouwbedrijf (N.A.V.B.), of een kopij ervan gebruiken, op voorwaarde dat de hoger bedoelde elementen van de bijlage II erop ingevuld zijn.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 32 van 251
BOUWPLAATSEN MET MEER DAN EEN AANNEMER
Belangrijk bij werken uitgevoerd door één aannemer, is de verplichting om de voorschriften van de afdeling VI “bepalingen van toepassing op alle bouwplaatsen” van het besluit en afdeling V “Bouwplaatsen waar de werken door één enkele aannemer worden uitgevoerd” na te leven. Indien de aannemer toch zouden werken met onderaannemers of zelfstandigen, nadat deze schriftelijk heeft betekend als zonder onderaannemers of andere zelfstandigen te werken, zijn de bijkomende kosten voor de bijkomende verplichtingen qua coördinatie voor rekening van de aannemer en niet voor rekening van de opdrachtgever. BOUWPLAATSEN VAN MINDER DAN 25.000 EURO
Sinds 1 mei 2001 mag een aannemer of één van zijn werknemers op deze kleinere bouwplaatsen waar gevaarlijke werken in de zin van artikel 26, §1, uitgevoerd worden, ook zelf de functie van coördinator uitoefenen mits hij aan bepaalde voorwaarden voldoet (art 61 KB). Deze voorwaarden hebben betrekking op: ⇒ een minimale nuttige beroepservaring van ten minste 15 jaar in de activiteiten waarvan de coördinatie wordt gedaan; ⇒ verantwoordelijkheidscapaciteiten; ⇒ de afwezigheid van veroordelingen, administratieve geldboeten of stopzettingbevelen van de werken omwille van inbreuken of de voorschriften inzake het welzijn op het werk; ⇒ een beperkte aanvullende vorming. Let wel : In verband met de nuttige beroepservaring moet hier verduidelijkt worden dat een aannemer die bv. gedurende meer dan 15 jaar dakwerken heeft verricht, de coördinatie kan doen van activiteiten zoals het herstellen of aanbrengen van dakgebinten, het opmetsen van schouwen (geen industriële!), dakisolatie- en dakdichtingsactiviteiten en werken aan dakgoten, maar niet de coördinatie mag uitvoeren wanneer er bv. grondwerken zouden bijkomen.
Toepassing Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan opgesteld door Greet Goossens, bouwcoördinator van Stijn vzw, Breugelweg 200 te Overpelt, zoals gevoegd bij het aanbestedingsdossier.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 33 van 251
10. GRONDWERKEN ONDERBOUW 10.00. grondwerken onderbouw - algemeen Omschrijving De post “grondwerken onderbouw” heeft betrekking op alle graafwerken, noodzakelijk voor het verwezenlijken van de bouwputten en sleuven, tot op de vereiste diepte, alsook op alle wederaanvullingen rondom de gerealiseerde funderingen en/of de kelders van de op te richten gebouwen. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit te omvatten : • alle voorafgaande afgravingen, het ontzoden, het verwijderen van de teelaarde, de machinale nivelleringen; • het nauwkeurig uitzetten en controleren van de uit te graven zones en peilen van de bouwputten en/of sleuven; • het ter plaatse brengen en de installatie van het benodigde materieel, graafmachines, pompinstallaties, e.a.; • de uitgravingen, volgens de door de aannemer gekozen wijze van uitvoering, zowel machinaal als handmatig; • de omgang met uitgegraven bodem, volgens kwaliteit en bestemming, conform het bodemsaneringsdecreet en het desgevallende grondverzetsplan (overeenkomstig rubriek 10.40); • het uitbreken en wegruimen van hindernissen of massieven met een volume kleiner dan 0,5 m3 (overeenkomstig rubriek 10.50); • de ongeschonden vrijwaring, de eventuele verlegging of terugplaatsing van aangetroffen kabels en leidingen; • de instandhouding van bouwputten en sleuven om grondafkalving te voorkomen, d.m.v. stutten en schoren; • het droog houden van de bouwputten en sleuven, zowel ten gevolge van grondwater, als van neerslag; • het voorlopig opslaan op het bouwterrein van te recupereren grond en het afvoeren van alle overtollige grond; • de levering, de uitspreiding in lagen en de verdichting van alle voorziene wederaanvullingen of ophogingen. Let wel De grondwerken, afzonderlijk voorzien in deel 9 - omgevingswerken maken geen deel uit van deze post. De uitgravingen en wederaanvullingen voor de sleuven en/of putten van ingegraven rioleringselementen (leidingen, inspectieputten, …) zijn steeds inbegrepen in de eenheidsprijzen voor deze elementen (zie hoofdstuk 17). Aangepaste manuele graafwerken m.b.t. stut- & ondervangingswerken zijn inbegrepen in desbetreffende uitvoeringsposten (zie hoofdstuk 11).
Uitvoering REFERENTIENORMEN SB 250 - Index III,5 - Ophogings- en aanvullingsmaterialen (2000) SB 250 - Index IV - Voorbereidende werken en grondwerken (2000) Omzendbrief 512-107 - Opstellen van bijzondere bestekken. In toepassing brengen van de praktische leidraad ter voorkoming van schade aan ondergrondse installaties tijdens in hun nabijheid uitgevoerde werken (1985).
AARD VAN HET TERREIN
De aannemer wordt, door het feit van zijn inschrijving, geacht voorafgaandelijk kennis te hebben genomen van het terrein en de bodemgesteldheid, zodat er dienaangaande geen aanleiding bestaat tot het indienen van verrekeningen, behoudens de toegestane supplementen, meerwerken en/of vermoedelijke hoeveelheden, die expliciet in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting worden vermeld. De opdrachtgever zal instaan in voor het aanleveren van de benodigde informatie omtrent de milieuhygiënische kwaliteit, die de aannemer in staat moeten stellen om zijn prijszetting te maken, rekening houdend met de wetgeving met betrekking tot het werken met uitgegraven bodem. GRONDONDERZOEK - STABILITEITSSTUDIE
De kosten voor het grondonderzoek vallen behoudens andere bepalingen ten laste van de bouwheer. De sonderingsverslagen en diagrammen, en de vereiste informatie omtrent milieuhygiënische kwaliteit zullen bij de gunning van de werken worden overgemaakt aan de aannemer.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 34 van 251
Als tijdens de uitvoering van de werken zou blijken dat de bodem niet de uit het onderzoek afgeleide of vermoede eigenschappen bezit, zal voor de hieruit voortvloeiende meer- of minderwerken een verrekening worden opgemaakt, volgens de in de offerte opgegeven eenheidsprijzen. WIJZE VAN UITVOERING - PLANNING
• •
De graafwerken dienen, volgens de aard van het terrein en volgens noodwendigheid, machinaal dan wel handmatig, uitgevoerd te worden. Behoudens concrete aanwijzingen op plan en/of in het bijzonder bestek, mits alle voorschriften van onderhavig algemeen bestek nageleefd worden, en mits geen schade wordt aangebracht aan werken in uitvoering en/of aan bestaande bouwwerken, wordt de uitvoeringswijze overgelaten aan het initiatief van de aannemer, die er evenwel de volle verantwoordelijkheid voor draagt.
BESCHERMINGSMAATREGELEN - STUTTEN - SCHORINGEN
•
• •
De aannemer zal zich, voor de aanvang van de graafwerken, per aangetekend schrijven informeren bij de gemeente waar de ondergrondse leidingen lopen, en of deze een risico kunnen inhouden bij de geplande werkzaamheden. De verplichtingen voor de aannemer, m.b.t. elektrische kabels worden verwoord in het AREI (artikel 192.02) en artikel 260bis (ARAB). Het gaat hierbij o.a. over de voorzorgsmaatregelen die moeten getroffen worden bij werkzaamheden in de omgeving van een ondergrondse elektrische kabel. Bij schade aan een ondergrondse kabel tijdens de uitvoering van de werken zal de aannemer hiervoor aansprakelijk worden gesteld. De werkzaamheden mogen geen schade aanrichten aan de aan de gang zijnde werken of aan de bestaande bouwwerken. De bodems van bouwputten en sleuven worden beschermd tegen elke schade door water of vorst. Iedere gebeurlijke schade valt ten laste van de aannemer. De aannemer treft alle nodige schikkingen (taluds, beschoeiingen, schoren) om het tot stand komen van afkalvingen tijdens de uitvoering van de werken te vermijden. Indien de graafwerken de stabiliteit van bepaalde constructies in het gedrang kunnen brengen, mogen deze pas aanvangen, na het plaatsen van doeltreffende stutten of schoringen en/of nadat de gebeurlijke onderschoeiïngen in metselwerk of beton voldoende gehard zijn.
AFMETINGEN - DIEPTEPEILEN - BODEMOPPERVLAK
•
•
•
• •
• •
De uitgravingen van de funderingssleuven en bouwputten worden steeds gerekend met rechte wanden en worden ook zoveel mogelijk verticaal uitgegraven. Wanneer evenwel wordt gevreesd voor inkalving gedurende de werken, worden de wanden in taluds uitgevoerd. Let wel : deze werken worden niet meegerekend in het volume van de graafspecie, waarvan de forfaitaire hoeveelheid wordt berekend volgens vaste regels. De funderingssleuven en bouwputten zullen worden uitgegraven volgens afmetingen die een ongehinderde uitvoering toelaten van alle funderingswerken, d.w.z. met voldoende werkruimte voor het stellen van bekistingen en wapeningen, alsook voor het aanbrengen van de eventueel voorziene bepleisteringen, berapingen of isolatiewerken op de wanden van het metselwerk. De werkruimte tussen de wanden van de bouwputten en deze van het bouwwerk bedraagt aan de basis tenminste 50 cm. De werkruimte tussen de sleuven en het ondergronds metselwerk bedraagt tenminste 20 cm (zie ook bijzonder bestek). Alle sleuven en bouwputten worden waterpas en zuiver uitgegraven tot op het niveau voorgeschreven door de architect. De funderingsaanzetten liggen daarbij minstens op vorstvrije diepte (80 cm) en tot op draagkrachtige grond. Zij dienen bovendien te voldoen aan de onderrichtingen van de ingenieur stabiliteit en eventuele stedelijke bouwverordeningen. Wanneer machinaal uitgegraven wordt, moet erop gelet worden om de bodem van de put of sleuf niet los te woelen. Dienaangaande wordt aanbevolen om niet tot op de voorgestelde diepte te graven en de sleuven en bouwputten, waar nodig, handmatig met de schop bij te werken. Bij toepassing van het bodemsaneringsdecreet en grondverzetsplan wordt selectief uitgegraven : ⇒ wanneer blijkt dat er meerdere grondlagen voorkomen, dan moeten deze gescheiden uitgegraven worden (=selectieve uitgraving). Deze gescheiden lagen worden verder ook gescheiden behandeld (hergebruik, opslag, afvoer, …). ⇒ wanneer verschillende milieuhygiënische kwaliteiten voorkomen of verschillende kadastrale werkzones voorkomen, dan dient de bodem die uitgegraven wordt en die gescheiden moet blijven, ook gescheiden uitgegraven worden (=selectieve uitgraving). In elk geval moet de bodem vlak en genivelleerd zijn. De bodem moet bovendien gezuiverd worden van alle organisch afval en puin, ijzer of andere materialen die harde plaatsen of inklinkingen kunnen veroorzaken; toppen van rotspunten dienen geslecht te worden; De aannemer mag de funderingswerken in geen geval doen uitvoeren noch de bouwput dempen, alvorens het akkoord van de architect betreffende de juiste diepte te hebben doen aantekenen in het werfdagboek.
VERREKENINGEN
•
De voorziene afmetingen en diepte van de funderingssleuven en/of bouwputten worden in principe vermeld op de plannen, in het bestek en/of de gedetailleerde meetstaat. Er worden hieromtrent
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 35 van 251
•
•
geen wijzigingen of verrekeningen toegestaan, zonder het voorafgaandelijk akkoord en concrete aanwijzingen van de architect of het aangesteld studiebureau. In elke fase van de uitgraving kan de architect/studiebureau evenwel, wegens hoedanigheid van de blootgemaakte grond, eisen sleuven en/of bouwputten dieper of minder diep uit te voeren, dan op het aanvankelijk voorgeschreven niveau. Meer- of minderwerken die hieruit voortspruiten zullen worden verrekend in de diepte (niet in de breedte) en aan de eenheidsprijs voorzien in de offerte. Zonder uitdrukkelijke goedkeuring van de architect/studiebureau is het verboden de uitgravingen dieper uit te voeren dan voorzien. Indien dit toch zou gebeuren en/of bouwputten door toedoen van de aannemer beschadigingen hebben ondergaan, heeft de architect het recht een bepaalde aanvulling op te leggen, waarbij de aannemer niet zal vergoed worden voor alle hieruit voortvloeiende supplementair uit te voeren grond- en graafwerken, aanvullingen, funderings-, metsel- en andere werken.
MASSIEVEN - ONVOORZIENE HINDERNISSEN
• •
• • •
Bij het uitvoeren van de grond- en graafwerken verwijdert de aannemer alle overtollige hindernissen (oude funderings- en metselwerkmassieven, oude rioleringsbuizen, rioleringsputten, en alle hindernissen zoals ingegraven puin, wortelstronken, …). Bij het vaststellen van bijzondere hindernissen of ernstige gebreken in de grond die de stabiliteit en/of het gebruik van de constructie nadelig kunnen beïnvloeden, zoals oude waterputten, slappe grondlagen of allerhande verontreinigingen, verwittigt de aannemer onverwijld de architect en/of het studiebureau, die verdere instructies zal geven voor het verwijderen van deze hindernissen, het oplossen of saneren van het gebrek. De werken voortvloeiend uit deze instructies worden achteraf verrekend na overeenkomst over de prijs. Indien de aannemer bij het graven van de bouwputten zou stoten op massieven of hindernissen, met een volume kleiner dan 0,5 m3 (waarvan het bestaan al dan niet kon worden voorzien voor het begin van de werken), dan worden deze elementen verwijderd, zonder enige meerprijs! Voor volumes groter dan 0,5 m3 per massief of hindernis, dient de aannemer, desgevallend, een afzonderlijke eenheidsprijs op te geven bij zijn inschrijving, waarbij hij rekening houdt met de diepteligging (zie rubriek 10.50 verwijderen van massieven). Met betrekking tot de berekening van de eventueel toegekende supplementen voor het verwijderen van massieven, mogen deze pas worden afgevoerd na een tegensprekelijke opmeting van de hoeveelheden.
GRONDWATERSTAND - BRONBEMALING
• •
Er wordt uitsluitend in droge bouwputten gewerkt. De afvoer van oppervlaktewater en de eventuele verlaging van de grondwaterstand worden pas stopgezet wanneer de bouwconstructie voldoende tegendruk biedt en mits voorafgaandelijk akkoord van de architect. Het droog houden van putten en sleuven wordt nader beschreven in rubriek 10.60 bronbemaling.
AFVOER VAN GROND - STAPELEN VAN GROND
•
•
• •
•
Overeenkomstig het bodemsaneringsdecreet voert het Bestuur tijdens de ontwerpfase een milieuonderzoek op de af te graven werkzone uit. De resultaten van dit onderzoek worden toegevoegd aan het bestek en samenvattende meetstaat (zie rubriek 10.40 grondverzet algemeen), waarin de af te voeren grond kan worden ingedeeld volgens bestemmingstype met betrekking tot de milieuhygiënische kwaliteit. Deze indeling moet de aannemer in staat stellen in te schrijven met een correcte prijs. In het bijzonder bestek kan desgevallend een vaksgewijze indeling van de af te graven grond worden omschreven, zodat een selectieve afgraving mogelijk wordt gemaakt. Eveneens kan worden aangegeven welk gedeelte binnen dezelfde kadastrale werkzone opnieuw dient te worden toegepast en waar de grond tijdelijk kan worden opgeslagen in afwachting van bemonstering of afzeven. Indien blijkt dat de uitgegraven grond niet onmiddellijk kan hergebruikt worden, zullen er afspraken worden gemaakt rond de afvoer naar reinigingscentra of tijdelijke opslagplaatsen. Alle niet geschikte of overtollige grond (met uitzondering dus van de hoeveelheden nodig voor de wederaanvullingen) wordt, behoudens andere bepalingen in het bijzonder bestek, automatisch eigendom van de aannemer, die daarover naar goeddunken, doch minstens volgens de bovenvermelde wettelijke bepalingen, beschikt. Voor bijkomende informatie kan men zich best wenden tot de VZW “Grondbank” of de VZW “Grondwijzer”. De benodigde hoeveelheid grond voor de wederaanvullingen en/of ophogingen wordt zorgvuldig geselecteerd volgens aard en zuiverheid (bv. teelaarde). Het stapelen van deze grond op het bouwterrein gebeurt in overleg met de opdrachtgever en de architect, op een plaats die voldoende verwijderd is van de buitenomtrek van het op te richten gebouw.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 36 van 251
• •
Indien voor stapeling op het bouwterrein onvoldoende ruimte is, zal op voorstel van de opdrachtgever een alternatieve stapelplaats worden aangewezen en/of kunnen voorstellen tot mogelijke stapelplaatsen worden gegeven door de aannemer. De overtollige grond wordt, naarmate de vordering van de werken, van de bouwplaats verwijderd. Indien naderhand zou blijken dat teveel grond werd afgevoerd, zal deze opnieuw worden aangevoerd door en op kosten van de aannemer.
Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. • Toegangen tot de bodem van bouwputten worden behoorlijk aangelegd. Ze worden in goede staat onderhouden en moeten alle nodige veiligheid bieden. • De opstelling van graafmachines gebeurt overeenkomstig de voorschriften van het ARAB, de aanbevelingen van het NAVB en het veiligheids- & gezondheidsplan. • Bij het graven van bouwputten en sleuven die gestut en beschoeid moeten worden, inzonderheid voor de putten en sleuven tegen een bestaand gebouw, zal de aannemer de architect voorafgaandelijk in kennis stellen van zijn stut- en beschoeiingontwerp, evenals van zijn uitvoeringsprogramma. Er dient daarbij rekening gehouden te worden met de aard van het terrein, de tijdsduur dat de sleuven openliggen, de helling van de bodemlagen en de wisselende toestanden onder invloed van de weersomstandigheden of het opwellend grondwater. Ook de diepte van de sleuven en de eventuele overbelasting die zich kan voordoen op de randen zijn van belang. Stutten die de belastingen moeten overbrengen moeten rusten op steunvlakken met goed verankerde verdelingszolen, om wegglijden of indringen te vermijden. • Indien de architect, het studiebureau en/of veiligheidscoördinator-verwezenlijking dit zouden eisen, dient de aannemer waar nodig bijkomende veiligheidsmaatregelen te nemen, aangepaste middelen te gebruiken en/of zijn uitvoeringsplanning te herzien. Hieromtrent zullen geen verrekeningen worden aanvaard. Keuring •
•
•
De aannemer verwittigt tijdig de architect en/of de ingenieur, om de uitgravingen te controleren en voert geen werken uit die een visuele controle door de architect zouden kunnen hinderen. De afmetingen van de bouwputten en sleuven, moeten het daarbij mogelijk maken alle werken gemakkelijk uit te voeren en te controleren. De ontwerper en/of de ingenieur stabiliteit controleert de diepte, de bodem en de afmetingen van de putten en de sleuven, alvorens de aannemer mag overgaan tot het betonstorten van de funderingen alsook het wederaanvullen. De toleranties in min of meer, op de peilen van een willekeurig profiel bedragen in grond maximaal 3 cm en in rotsachtige bodem maximaal 5 cm. Zo de eventuele gebreken, volgens de mening van de architect of ingenieur van die aard zijn dat ze de stabiliteit van de te bouwen constructies en de weerstand ervan in gevaar brengen, is de aannemer ertoe gehouden, op eigen kosten alle vereiste bijkomende grond-, funderings-, metselen andere werken uit te voeren.
10.10. voorafgaande afgraving van het terrein - algemeen Omschrijving De voorafgaande afgravingen van het terrein (afgravingen en/of de ophogingen) hebben betrekking op het verwezenlijken van nieuwe profielen van het grondoppervlak onder de bestaande hoogtepeilen. Afhankelijk van de gestelde eisen, o.a. inzake recuperatie van graszoden, teelaarde, … worden deze werken in één keer of in afzonderlijke fasen per laag uitgevoerd. De respectievelijke uitsplitsing en bijkomende bepalingen in het bijzonder bestek (grondverzetsplan) zullen hieromtrent uitsluitsel geven. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per m2 • meetcode : netto af te graven oppervlakte. Het betreft de zone van de bebouwde oppervlakte, aan alle afmetingen toevoegend : ⇒ 0,50 m (standaard bij funderingsaanzet tot op vorstvrije diepte) ⇒ 1,00 m (in geval van bouwputten voor 1 ondergronds niveau) ⇒ 1,50 / 2,00 / … m (in functie van diepte bouwput) • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 37 van 251
Uitvoering In zoverre het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting geen specifieke melding maakt, m.b.t. het rooien van bomen, opruimen van plantengroei, eventuele beschermingswerken of bijzondere afbraakwerken, wordt het terrein vooreerst ontdaan van alle puin, afval en overtollige plantengroei die zich nog op het terrein zouden bevinden. Deze voorbereidende werken en de afvoer ervan buiten de bouwplaats zijn integraal inbegrepen in de eenheidsprijs. Alle behandelingen en vervoer worden voorzien als een last van de aanneming en/of apart verrekend overeenkomstig het grondverzetsplan. 10.12. voorafgaande afgraving terrein - verwijderen teelaarde
|FH|m2
Omschrijving Het betreft het wegnemen van de teelaarde op alle delen van het terrein, waar de bouwwerken en eventuele verhardingen zullen worden gesitueerd, alsook waar de overtollige grond zal worden gestort (zie toepassing). Let wel : Indien geen afzonderlijke ontzoding wordt voorgeschreven, mogen de aanwezige grassen en hun wortels samen met de teelaarde in één laag worden verwijderd.
Uitvoering • •
•
De teelaarde wordt voorafgaand aan de uitvoering van de andere grondwerken afgegraven over de volledige dikte van de aanwezige teelaardelaag. Na afgraving wordt de nodige hoeveelheid teelaarde, bestemd voor de omgevingsaanleg, gezuiverd van zoden en andere insluitsels. De gezuiverde teelaarde wordt binnen de bouwplaats gestapeld op een door het Bestuur aan te duiden plaats. De teelaarde wordt opgestapeld in taluds van maximum 1,5 / … m hoog en 3 / … m diameter. De overtollige teelaarde wordt eigendom van de aannemer en wordt afgevoerd buiten het bouwterrein.
Toepassing Ter plaatse van de gebouwen tot 50 cm buiten de terrassen (rechthoek). Voor blok A is enkel een oppervlakte geteld buiten de zone van de afgebroken gebouwen. 10.13. voorafgaande afgraving terrein - machinale nivellering
|FH|m2
Omschrijving De machinale nivellering heeft betrekking op het verwezenlijken van de nieuwe profielen van het grondoppervlak onder de bestaande hoogtepeilen. De voorafgaandelijke verwijdering van de teelaarde (en desgevallend afzonderlijke ontzoding) worden vermeld in voorgaande artikels. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per m2 • meetcode : netto oppervlakte • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Uitvoering • •
De grond wordt afgegraven tot op het peil aangeduid op de uitvoeringsplannen. Alle te recupereren grond voor wederaanvullingen en/of ophogingen, wordt gestapeld binnen de bouwplaats op een door het Bestuur aan te duiden plaats. De overtollige grond wordt eigendom van de aannemer en wordt afgevoerd buiten het bouwterrein.
Toepassing Machinale nivellering tot op niveau onder vloerplaat gelijkvloers. 10.20. bouwputten - algemeen Omschrijving De uitgravingen hebben tot doel de voorziene bouwputten te realiseren (ongeacht of deze boven of onder het freatisch oppervlak zijn gelegen). Deze post omvat, onafgezien de eventuele in de samenvattende opmeting opgenomen supplementen voor de uitgraving van massieven en/of het grondverzetsplan, het geheel van noodzakelijke werken voor : • de uitgraving van de bouwputten, tot het realiseren van de voorziene bouwwerken; AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 38 van 251
• • •
de vereiste wederaanvullingen indien deze gebeuren met grond voortkomend uit de uitgraving; het geschikt maken van de uitgegraven grond, indien deze hergebruikt wordt, ter vervanging van aan te voeren aanvullingsmaterialen; het verwijderen van de werf van alle overtollige grond;
Let wel De uitgravingen voor bouwputten van ingegraven rioleringselementen (septictanks, inspectieputten, regenwaterputten, …) worden inbegrepen in de eenheidsprijzen voor deze elementen (zie hfdst 17). De uitgegraven hoeveelheden zijn voor verrekening vatbaar in de diepte, doch niet in de breedte, indien de op de plannen en in het lastenboek voorziene aanzetdiepte voor de funderingen niet voldoende zou zijn. Enkel indien grondafkalving voorkomen dient te worden, en er gewerkt moet worden in taluds of met meerbreedte groter dan de vooropgestelde zone van 50 cm, kunnen verrekeningen hieromtrent worden aanvaard.
Uitvoering (zie ook artikel 10.00 grondwerken - algemeen) • De bouwputten worden uitgegraven volgens aanduiding op plan, met een werkruimte rondom de constructie die overal minstens 50 cm bedraagt aan de basis van de bouwput, gemeten tussen de constructie en de uitgraving. De aannemer kan daarbij zelf de hellingshoek van zijn uitgravingen bepalen, in functie van de grondsoort en de uit te voeren werken. Indien de omstandigheden het niet toelaten om de hellingen van de wanden van de bouwput op een natuurlijke wijze te behouden, dient hij op eigen kosten de nodige schoringen te voorzien. • De aannemer plaatst de nodige veilige toegangen tot de bodem van de bouwputten en houdt ze in goede staat gedurende de uitvoering van de werken. Toegangen tot de bodem van de bouwputten worden behoorlijk aangelegd. Ze worden in goede staat onderhouden en moeten alle nodige veiligheid bieden. Toepassing Van toepassing voor alle nodige uitgravingen, uitgezonderd de funderingssleuven. 10.21. bouwputten - gewone bouwputten
|VH|m3
Omschrijving Het betreft de nodige uitgravingen tot realisatie van bouwputten voor de kelders / kruipkelders (ongeacht of deze boven of onder het freatisch oppervlak zijn gelegen), inclusief het verwijderen van de werf van het uitgegraven materiaal of herbruik als wederaanvulling. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per m3 • meetcode : het te meten volume van de bouwput is begrepen tussen de buitenversnijding van de fundering, vermeerderd met 0,40 m buiten de wanden van de kelders en geventileerde ruimten, zonder rekening te houden met taluds, de diepte van de uitgraving wordt gerekend tot de aanzet van kelder of geventileerde ruimte. • aard van de overeenkomst : Vermoedelijke Hoeveelheid (VH) Uitvoering • •
De grond wordt afgegraven tot op het peil aangeduid op de uitvoeringsplannen. Alle te recupereren grond voor wederaanvullingen en/of ophogingen, wordt gestapeld binnen de bouwplaats op een door het Bestuur aan te duiden plaats. De overtollige grond wordt eigendom van de aannemer en wordt afgevoerd buiten het bouwterrein.
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Uit het bodemonderzoek blijkt dat de grondwaterlaag zal ontmoet worden vanaf ongeveer peil … (0.00 = toekomstige vloerpas) en dit in de periode .… Het juiste peil zal evenwel tijdens de uitvoering van de werken worden opgetekend. • Inlichtingen omtrent de aard van de ondergrond en de grondwaterstand zijn vermeld in het sonderingverslag. Toepassing Uitgraven kelders (+ 85 cm rondom) en kruipkelders (= 80 cm rondom). > code 211 (vrij gebruik zowel binnen als buiten de kadastrale zone als op de bouwplaats) volgens studie grondverzet.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 39 van 251
10.23. bouwputten - rioleringselementen
|PM|
Omschrijving Het betreft de nodige uitgravingen tot realisatie van bouwputten voor rioleringselementen, zoals inspectieputten, septictanks en regenwaterputten (ongeacht of deze boven of onder het freatisch oppervlak zijn gelegen), inclusief het verwijderen van de werf van het uitgegraven materiaal. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) De graafwerken zijn begrepen in de eenheidsprijzen voor het leveren en plaatsen van deze elementen. Uitvoering • • •
De zone voor de rioleringselementen wordt uitgegraven tot op de drukvaste bodem. Het peil van de afgewerkte keldervloer is overeenkomstig de uitvoeringsplannen. Alle te recupereren grond voor wederaanvullingen en/of ophogingen, wordt gestapeld binnen de bouwplaats op een door het Bestuur aan te duiden plaats. De overtollige grond wordt eigendom van de aannemer en wordt afgevoerd buiten het bouwterrein.
10.30. sleuven - algemeen 10.31. sleuven - funderingszolen
|VH|m3
Omschrijving Het betreft de nodige uitgravingen tot realisatie van sleuven, voor de funderingszolen (gelegen zowel onder als boven het freatisch oppervlak), inclusief het opslaan van te recupereren grond en/of het verwijderen van de werf van alle overtollige grond. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per m3 • meetcode : het volume wordt gemeten volgens de theoretische minimum doorsnede, die wordt begrensd door de buitenomtrek van de funderingszolen met een minimum van 15 cm naast de wanden van het ondergronds metselwerk, zonder rekening te houden met taluds of gebeurlijke meerbreedte van de sleuven. Meerbreedtes voor bekistingen en bestrijkingen of overdikten van 5 cm ter vervanging ervan zijn een last van dat artikel. • aard van de overeenkomst : Vermoedelijke Hoeveelheid (VH). Let wel De uitgegraven hoeveelheden zijn voor verrekening vatbaar in de diepte, doch niet in de breedte, indien de op de plannen en in het lastenboek voorziene aanzetdiepte voor de funderingen niet voldoende zou zijn.
Uitvoering • • •
De funderingssleuven worden uitgegraven tot op drukvaste, ongeroerde en vorstvrije bodem met een minimum diepte van 80 cm onder het toekomstige maaiveld. De werkruimte tussen de sleuven en het ondergronds metselwerk bedraagt tenminste 20 cm. Alle te recupereren grond voor wederaanvullingen en/of ophogingen, wordt gestapeld binnen de bouwplaats op een door het Bestuur aan te duiden plaats. De overtollige grond wordt eigendom van de aannemer en wordt afgevoerd buiten het bouwterrein.
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Inlichtingen omtrent de aard van de ondergrond en de grondwaterstand zijn vermeld in het sonderingverslag hetwelk ter inzage ligt bij de architect / ingenieur. • Uit het bodemonderzoek blijkt dat de grondwaterlaag zal ontmoet worden vanaf ongeveer peil … (0.00 = toekomstige vloerpas) en dit in de periode ... . Het juiste peil zal echter tijdens de uitvoering van de werken worden opgetekend Toepassing Funderingszolen volgens stabiliteitsstudie.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 40 van 251
10.32. sleuven - ondergrondse leidingen
|PM|
Omschrijving Het betreft de nodige uitgravingen tot realisatie van de sleuven voor het plaatsen van de voorziene rioleringsbuizen op funderingsniveau (gelegen zowel onder als boven het freatisch oppervlak), inclusief het ondersteunen van de buizen en de wederaanvullingen. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM). De graafwerken zijn standaard begrepen in de eenheidsprijzen voor het leveren en plaatsen van deze elementen (zie ook hoofdstuk 17 rioleringselementen onderbouw). Uitvoering (Zie ook artikel 17.10 rioleringselementen / onderbouw - afvoerbuizen - algemeen) • De uitgravingen voor leidingen gebeuren volgens de aanduidingen op het rioleringsplan, rekening houdend met de vereiste hellingen en de nodige werkruimte. De breedte aan de basis van de sleuven is minstens gelijk aan de leidingdiameter verhoogd met 40 cm en garandeert een gemakkelijke uitvoering en controle. • Alle te recupereren grond voor wederaanvullingen en/of ophogingen, wordt gestapeld binnen de bouwplaats op een door het Bestuur aan te duiden plaats. De overtollige grond wordt eigendom van de aannemer en wordt afgevoerd buiten het bouwterrein. 10.40. grondverzet - algemeen Omschrijving De uitgravingen en het grondverzet dienen te gebeuren in overeenstemming met de recentste wetgeving hieromtrent, met name hoofdstuk X van Vlarebo (het Vlaams Reglement betreffende de Bodemsanering). • De regelgeving van het grondverzet legt vast hoe met de uitgegraven bodem moet worden omgegaan, vertrekkende van de plaats van uitgraving, over het transport tot en met de eindbestemming van de bodem. • Bij hoeveelheden groter dan 250 m3 of bij verdachte grond moet de herkomst van uitgegraven bodem steeds achterhaald kunnen worden, ongeacht de bestemming. Hierbij dient het traceerbaarheidssysteem van een erkende bodem-beheer-organisatie (BBO) te worden gevolgd. • Praktisch houdt deze regelgeving o.a. in dat ⇒ de plaats (-en) en de milieuhygiënische kwaliteit(en) van de uit te graven grond eenduidig moeten worden vastgesteld en de te onderscheiden kwaliteiten selectief worden ontgraven; ⇒ ook voor de ontvangende bodem de plaatsen eenduidig worden bepaald en dient te worden voldaan aan de respectievelijk geldende criteria; ⇒ dat de verschillende kwaliteiten op een oordeelkundige manier vervoerd worden, al dan niet met tussentijdse stockage en dat de plaats van bestemming voldoet aan de voorwaarden voor ontvangst en gebruik van de uitgegraven bodem. Hiertoe zal een grond-transport-verklaring worden opgesteld en ter opname in het traceerbaarheidssysteem worden overgemaakt aan de BBO. Deze moet alle essentiële gegevens bevatten, betreffende de plaats van herkomst, de kwaliteit van de grond, de vervoerder, de bestemming, e.d. ⇒ inzake de te volgen procedures wordt verwezen naar de websites www.grondbank.be of www.grondwijzer.be. Het grondverzet mag enkel plaatsvinden nadat hiertoe een voorafgaandelijke goedkeuring werd verkregen van een BBO. • De kwaliteit van de bodem staat beschreven in het Technisch Verslag, zoals toegevoegd bij dit bestek en er deel van uitmaakt. Dit Technisch Verslag werd opgesteld door een Erkend Bodemsaneringsdeskundige op basis van de Vlarebo en de recentste versie (+ de addenda) van de “Codes van goede praktijk” en conform verklaard door een erkende bodembeheerorganisatie. • De aannemer (grondwerken) dient aangesloten te zijn bij een Erkende Bodembeheerorganisatie (Grondbank, Grondwijzer, …). Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : supplement per m3 of per ton • meetcode : … • aard van de overeenkomst : Vermoedelijke Hoeveelheid (VH)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 41 van 251
BELANGRIJKE OPMERKING BETREFFENDE SAMENVATTENDE OPMETING - GRONDVERZET
De op te geven eenheidsprijzen omvatten enkel de supplementaire kosten per m3, voor de respectievelijke meerwerken verbonden aan het grondverzet, volgens opgegeven kwaliteit en bestemming van de uit te graven en/of aan te voeren bodem. De eenheidsprijzen voor de eigenlijke graaf- en/of wederaanvullingswerken worden daarbij steeds afzonderlijk opgegeven, alsof het zou gaan om niet vervuilde bodem, overeenkomstig de in het bijzonder bestek opgenomen posten binnen de hoofdstukken : 10-grondwerken (afgraving terrein, bouwputten, sleuven), 17-rioleringselementen, 90-buitenverhardingen, 93-groenaanleg & onderhoud. De gedetailleerde meetstaat en samenvattende opmeting m.b.t. de grondwerken zijn, bij toepassing van het grondverzet, dus tweeledig; waarbij de opgegeven hoeveelheden enerzijds de graafwerken en/of de wederaanvullingen betreffen en anderzijds de overeenkomstig het grondverzetsplan te hanteren volumes, uitgesplitst volgens bodemkwaliteit en bestemming. Zelfde bodemvolumes kunnen m.a.w. dubbel worden gerekend in de offerte, waarbij onder de rubriek grondverzet enkel prijs mag gegeven worden voor de supplementaire kosten verbonden aan het grondverzet (herbruik, afvoer, aanvoer, grondverbetering, …), dus steeds exclusief de eigenlijke graaf- of wederaanvullingswerken (zie respectievelijke wijze van meting voor deze posten!). Let wel De graafwerken voor rioleringselementen zijn standaard inbegrepen in de eenheidsprijs voor deze elementen (leidingen, inspectieputten, …). Voor het terug op peil brengen, alsook de wederaanvullingen van funderingssleuven worden de graafwerken beschouwd als een eenvoudige berging en verplaatsing van uitgegraven grond en niet extra in rekening gebracht (behoudens de op te geven supplementen in het kader van het grondverzet). De desgevallend aan te rekenen supplementen voor herbruik als wederaanvulling, hebben hier dus enkel betrekking op de gebeurlijke meerwerken voor de selectieve uitgraving en berging van bodem volgens de respectievelijke werkzones, zoals aangeduid in het grondverzetsplan.
10.41. grondverzet - projectopvolging
|SOG|
Omschrijving Het betreft de volledige projectopvolging in het kader van het kwaliteitszorgsysteem van een erkende beheerorganisatie. Om een vlot verloop te kunnen garanderen van het ganse proces dient de aannemer aangesloten te zijn bij een Erkende Bodembeheerorganisatie (Grondbank-vzw of Grondwijzer-vzw…). Deze projectopvolging houdt onder andere in het opstellen van het grondverzetsplan. Het grondverzetplan is een vaksgewijze opdeling van de uitgegraven grond, waarbij elk vak milieuhygiënische kenmerken heeft. Het grondverzetplan moet worden opgesteld door de aannemer - in overleg met de bouwheer en de architect - en goedgekeurd worden door het Bestuur en ontwerper. • Hierin wordt een vaksgewijze indeling voorgesteld : ⇒ de uitgegraven grond die word afgevoerd buiten de werfzone; ⇒ de uitgegraven bodem die wordt aangevoerd van buiten de werfzone; ⇒ de uitgegraven bodem die binnen de werfzone wordt verwerkt mits eventuele aanpassing. • Ook wordt bepaald waar grond tijdelijk word opgeslagen alvorens te gebruiken of in afwachting van een controle. • Bij toepassing van uitgegraven bodem, hetzij afkomstig van binnen de werkzone hetzij aangevoerd, wordt in het grondverzetplan aangegeven : ⇒ in welke vakken de uitgegraven bodem wordt verwerkt; ⇒ wat de omvang is van elk van de vakken. • Bij uit te graven grond, die toegepast wordt binnen de werkzone, wordt in het grondverzetplan aangegeven : ⇒ de vaksgewijze indeling van de uit te graven bodem; ⇒ de omvang van elk van de vakken; ⇒ de plaats van bestemming van de uitgegraven bodem die binnen de werkzone wordt verwerkt en de bouwtechnische aanpassing van de grond die daar wordt toegepast; ⇒ de plaats waar de uitgegraven bodem tijdelijk wordt opgeslagen in afwachting van toepassing binnen de aanneming, eventuele mechanische behandelingen of afvoer buiten de werfzone; ⇒ de plaats van bestemming van de grove fractie na mechanische behandeling van de uitgegraven bodem; ⇒ plaats van bestemming van af te voeren uitgegraven bodem; • Als de bodem reeds is uitgegraven bij aanvang van de werken wordt aangegeven : ⇒ de nummering van de af te voeren partijen; ⇒ de omvang van elke partij; ⇒ de plaats van bestemming van de af te voeren grond. • Door de aannemer te leveren documenten : indien de R-waarden niet wordt overschreden : de aannemer dient de bouwheer niet te informeren over de plaats waar de uitgegraven bodem wordt gebruikt
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 42 van 251
indien de R-waarden wel worden overschreden : de aannemer levert aan de bouwheer het bewijs dat de uitgegraven bodem werd afgevoerd en bestemd volgens de ‘Code van goede praktijk’ voor het werken met uitgegraven bodem (OVAM, 23-1-2004). Dit bewijs omvat : ⇒ het bodembeheerrapport, hem afgeleverd door een erkende bodembeheerorganisatie ⇒ de vrachtbrief tegengetekend door de acceptant van de afgevoerde uitgegraven bodem • Bij de uitvoering van de werken wordt de vaksgewijze verwerking, afgraving en/of afvoer van de uitgegraven bodem genoteerd in het dagboek van de werken. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • aard van de overeenkomst : Som Over Geheel (SOG) 10.50. verwijdering massieven - algemeen
|VH|m3
Omschrijving Afhankelijk van de bestaande toestand moet er desgevallend, rekening mee gehouden worden, dat er oude funderingen, gewelven, putten en/of vroegere keldermuren zouden kunnen aanwezig zijn. Massieven kleiner dan 0,5 m3 worden daarbij niet in beschouwing genomen. De aannemer dient hier rekening mee te houden bij het opmaken van zijn bieding. Een gebeurlijke meerprijs voor massieven groter dan 0,5 m3, zal bovendien uitsluitend worden toegekend voor het volume van rotsen, metselwerk, beton- en andere massieven, welke enkel en ontegensprekelijk kunnen verwijderd worden met behulp van speciaal materieel. Let wel • Oude funderingen en dergelijke, bestaande uit makkelijk machinaal uitgraafbaar verweerd metselwerk, e.a. kunnen onder geen beding in beschouwing worden genomen bij het toekennen van een gebeurlijk supplement voor het verwijderen van massieven. • Een eventuele meerprijs wordt bovendien enkel in rekening gebracht voor zover deze werken niet opgenomen zijn in de artikels van de reeks 03.10 - Slopen van volledige constructies en ruwbouwelementen en/of 03.20 …
Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per m3 • meetcode : netto te verwijderen volume, de te verwijderen hoeveelheden worden tegensprekelijk opgemeten en als meerprijs op de respectievelijke uitgravingen aangerekend. • aard van de overeenkomst : Vermoedelijke Hoeveelheid (VH) Uitvoering • • • • •
Vooraleer de aannemer een aanvang neemt met het verwijderen van de massieven dient hij tegensprekelijk te laten vaststellen, dat het wel degelijk gaat om hindernissen, groter dan 0,50 m3 per massief, welke bovendien moeten verwijderd worden met behulp van speciaal materieel. De massieven of gedeelten ervan worden verwijderd, zonder gebruik te maken van springstoffen. De aannemer neemt de nodige voorzorgen om grondafkalvingen en beschadigingen aan voertuigen en eigendommen te voorkomen en de veiligheid van personen te verzekeren. Naarmate de vordering van de werken, doch niet vooraleer een tegensprekelijke opmeting werd verricht, wordt het puin van de bouwplaats afgevoerd. De uitgegraven massieven en materialenworden eigendom van de aannemer en afgevoerd buiten de bouwplaats.
Toepassing Eventueel achtergelaten massieven na afbraak van de bestaande gebouwen (te verrekenen): voorlopige aanname van 1 m3 per bouwblok.
10.60. bronbemaling - algemeen Omschrijving Teneinde alle werken in het droge te kunnen uitvoeren, dienen de funderingsputten en -sleuven drooggemaakt en voortdurend droog gehouden te worden, zolang dit nodig is voor de uitvoering van de werken en tot de uitgevoerde werken, zonder enig nadeel, de volledige grondwaterdruk kunnen opnemen. De aannemer zorgt dienaangaande voor de afvoer van het oppervlaktewater en houdt het
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 43 van 251
grondwater tot 50 cm onder het diepste punt van de funderingsaanzet. Waar nodig zorgt de aannemer voor een bronbemaling voor een plaatselijke / algemene verlaging van de grondwaterstand. Het droog houden van bouwputten en sleuven omvat : • de instandhouding; het voorkomen van waterstagnatie; • het afdekken van putten en sleuven waar nodig; • het verlagen van het grondwaterpeil waar nodig, vanaf de uitgraving tot en met de aanvulling; • de levering, het in werking stellen en naderhand demonteren van de pompinstallatie; • alle middelen nodig om een continue werking van het pompsysteem te verzekeren; • de controle van de grondwaterstand (piëzometerbuizen); • de opslag en afvoer van het water. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : Indien expliciet opgenomen in de samenvattende opmeting, dient te worden prijs gegeven voor een mogelijk te verwachten bronbemaling. Indien tijdens de werken evenwel zou blijken dat deze bronbemaling niet noodzakelijk is, wordt deze post volledig uit de aanneming geschrapt en in mindering gebracht. • aard van de overeenkomst : Som Over Geheel (SOG) Uitvoering Ingeval een verlaging van de grondwaterstand nodig is, gebruikt de aannemer, naargelang de omstandigheden, de meest geschikte middelen voor de bronbemaling en stelt hij er vooraf de ontwerper en/of het aangesteld ingenieursbureau voor stabiliteit van in kennis. De verlaging van het grondwater wordt pas stopgezet wanneer de bouwconstructie voldoende tegendruk biedt en mits voorafgaandelijk akkoord van de architect / ingenieur. • Het gehalte aan vaste stoffen in het afgevoerde water moet lager zijn dan 100 mg per liter gepompt water. Het opgepompte water wordt daartoe via een bezinkbak geleid, die zijn overloop heeft in de riolering of de oppervlaktewaters. Zo nodig voorziet de aannemer bijkomende filters. Bij verstopping van het rioleringsnet zijn de kosten voor het ontstoppen en herstellen van de riolering steeds ten laste van de aannemer. • De aannemer treft de nodige maatregelen om de grondwaterstand op het vereiste peil te houden en alle eventueel nadelige invloeden ervan te vermijden zodanig dat alle schade aan omringende bebouwing en beplanting wordt vermeden. Zonodig dienen beplantingen (bomen, struiken, …) tijdelijk bewaterd worden. Iedere gevolgschade aan naburige gebouwen of beplantingen, ten gevolge van de grondwaterstandverlaging, zal ten laste vallen van de aannemer. • Indien het opgepompte debiet meer dan 96 m3 per dag bedraagt zal de aannemer, op zijn initiatief en kosten, de nodige vergunningen aanvragen bij het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Administratie van Economie en Werkgelegenheid, Dienst Natuurlijke Rijkdommen en Energie. • Bij gebruik van een dieselpomp zal de nodige aandacht geschonken worden aan de beperking van het geluid van de pompen zodat geen geluidshinder voor de buren ontstaat. 10.62. bronbemaling - verlaging grondwaterstand / plaatselijk
|SOG|
10.70. wederaanvullingen - algemeen Omschrijving De wederaanvullingen betreffen alle randopvullingen en/of ophogingen van de respectievelijke zone rondom of tussen de gerealiseerde funderingen; kortom, het terug onder profiel brengen ervan overeenkomstig de uitvoeringsplannen. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek,dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • het verwijderen van alle puin en afval uit de aan te vullen putten en oppervlakken. • het leveren en/of het geschikt maken van de uitgegraven grond / teelaarde als aanvullingsmateriaal; • het spreiden van de aanvullingsmaterialen in correct opeenvolgende lagen (bv. laatste laag teelaarde) • de verdichting (aandamming, walsen, …) van het aanvullingsmateriaal. Let wel De aanvullingen / opvullingen begrepen in de voorafgaande graafwerken (machinale nivellering), maken automatisch deel uit van deze posten en afzonderlijke omgevingswerken maken geen deel uit van dit artikel. De wederaanvullingen van sleuven voor rioleringsleidingen en putten van rioleringselementen, alsook drainagesystemen zijn begrepen in de respectievelijke eenheidsprijzen van deze elementen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 44 van 251
Meting De wederaanvullingen van de bouwputten / sleuven zijn inbegrepen in de uitgravingen voor het bouwen van de constructie die in de bouwputten / sleuven worden tot stand gebracht. Deze aanvullingen worden beschouwd als eenvoudige berging en verplaatsing van graafgrond en maken zodoende integraal deel uit van de post uitgravingen. Voor (her-)gebruik van uitgegraven bodem die conform het grondverzetsplan dient te worden gehanteerd en/of voorafgaandelijk behandeld kunnen de respectievelijke meerwerken als supplementen worden verrekend onder rubriek 10.40 grondverzet. • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Materialen In de voor (weder-)aanvullingen gebruikte materialen mogen onder geen beding puin, afbraakmaterialen graszoden, stronken, bevroren materiaal of andere afvalstoffen voorkomen. Overeenkomstig de bepalingen van het bijzonder bestek zullen de wederaanvullingen gebeuren : ⇒ met de voorafgaandelijk uitgegraven en daartoe geschikt gemaakte grond / teelaarde. De architect bepaalt welke grond mag gebruikt worden en welke dient te worden afgevoerd. ⇒ met speciaal daartoe aangevoerde materialen, conform het bodemsaneringsdecreet en het bijgevoegde grondverzetsplan.. BODEMSANERINGSDECREET
Aanvullende bepalingen inzake de aanvoer van grond : zie ook rubriek 10.40 grondverzet • Alle op de bouwplaats aan te voeren grond moet voldoen aan de voorwaarden zoals omschreven door OVAM. Aangevoerde bodem mag slechts worden gebruikt wanneer voorafgaandelijk is aangetoond dat ze voldoet aan de kwaliteitseisen, zowel grondmechanisch als inzake milieueisen. • Het voorafgaandelijk onderzoek gebeurt op kosten van de aannemer, ofwel ingevolge het nemen van grondmonsters door een erkend bodemsaneringsdeskundige of milieudeskundige, erkend in de discipline bodem, overeenkomstig de bepalingen van VLAREM II en VLAREBO, in opdracht van het Bestuur op de werf ofwel omdat de aannemer aantoont aan de hand van vrachtdocumenten, afgeleverd door een bevoegde onpartijdige bodembeheersorganisatie, dat de grond aan de bestekbepalingen voldoet. • Als de grond op de plaats van bestemming aankomt, kan de aanbestedende overheid een beperkte identificatiekeuring uitvoeren. De aangevoerde grond wordt vaksgewijs verwerkt. De controle van het transport gebeurt door middel van een vrachtbrief. Uitvoering TIMING - UITVOERINGSMETHODE
• •
De wederaanvullingen worden pas uitgevoerd nadat de architect alle bouwwerken, ondergrondse leidingen en constructies heeft gecontroleerd en zijn schriftelijke toelating in het werfboek of werfverslag heeft gegeven tot het starten van de aanvullingen. Aanvullingen tegen metselwerk of beton mogen slechts uitgevoerd worden nadat de waterdichte lagen, voorgeschreven bepleisteringen en/of bestrijkingen op de ondergrondse constructies uitgevoerd zijn, voldoende verhard zijn en ook de elementen waartegen ze aanleunen, een voldoende sterkte verkregen hebben.
VOORBEREIDENDE WERKZAAMHEDEN
De bodem wordt, op de plaatsen die moeten worden opgehoogd, gezuiverd van alle stoffen die de binding van de aangevoerde aarde aan de reeds aanwezige grond in het gedrang zouden kunnen brengen, zoals wortels, boomstronken, hagen en ander afval. SPREIDING - VERDICHTING
•
•
•
De aanvullingen gebeuren volgens noodzaak handmatig of machinaal en tot op het vooropgesteld afwerkingspeil. Naargelang het aanvullingsmateriaal en het materieel, worden de ophogingen daarbij met de meeste zorg uitgevoerd in horizontale lagen van maximaal 20 à 30 cm en mechanisch aangedamd tot op de voorgeschreven draagkracht. De nodige schikkingen worden getroffen om de aanvullingen voldoende te verdichten, d.w.z. aan te dammen tot bevredigende stabilisatie en tot een horizontaal vlak te brengen volgens de peilen voorzien op de plans. Elke gespreide laag moet afzonderlijk worden verdicht zodat : ⇒ de verdichting gelijkmatig is; ⇒ over gans de diepte, per laag van 10 cm van het aanvullingsmateriaal, de gemiddelde indringing met de lichte slagsonde < 40 mm per slag is. ⇒ de voorgeschreven samendrukbaarheidsmodulus (M1) verwezenlijkt wordt. De samendrukbaarheidsmodulus M1 bedraagt conform het SB 250 en volgens toepassingsgebied: ⇒ onder ophogingen : M1 > 8 MPa ⇒ onder onderfundering : M1 > 17 MPa
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 45 van 251
⇒ ⇒
•
fundering van zand : M1 > 35 MPa fundering in steenslag : M1 > 80 tot 110 MPa
Er dient voor gezorgd dat alle onvoldoende draagkrachtige delen, als gevolg van te losse pakking of door omwoeling, vervangen worden door een zandaanvulling. Deze werken en leveringen kunnen niet aangerekend worden indien zij het gevolg zijn van slechte uitvoeringsmethodes of van foutieve of te diepe uitgravingen. In dat geval blijven zij ten laste van de aannemer.
Keuring De draagkracht kan worden gecontroleerd door op een willekeurige plaats één sondering uit te voeren. Ingeval een voorgeschreven samendrukbaarheidsmodulus M1 moet worden verwezenlijkt, wordt deze op de bodem van de bouwputten / sleuven / onderfunderingen / … gecontroleerd door op een willekeurige plaats op de bodem een plaatproef uit te voeren (overeenkomstig SB 250 index IV § 3.3).
10.71. wederaanvullingen - grond van uitgravingen
|PM|
Materiaal De wederaanvullingen worden uitgevoerd met grond voortkomend van de afgravingen, voorafgaandelijk gezuiverd van alle grove verontreinigingen, waarvan de aard, vorm of het gehalte het gebruik kan schaden. Uitvoering De bevochtigde grond wordt aangebracht in lagen van 20 cm en stevig aangestampt. Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Nivelleringsplan : … • Samendrukbaarheidsmodulus M1 : minstens 35 N/mm2 (MPa). Toepassing Het betreft de aanvullingen op een terrein gelegen binnen een zone van 200 cm rond het bouwblok : − onder de gelijkvloerse funderingsplaten; − rondom de gewone funderingsbalken en/of -wanden, behalve aan de binnenzijde van (kruip)kelders; − rondom de kelderwanden; − rondom de buitenzijde van de wanden van de pompputten. 10.72. wederaanvullingen - aangevoerde grond Toepassing Niet voorzien in deze aanbesteding.
10.73. wederaanvullingen - gestabiliseerd zand
|VH|m3
Materiaal Specificaties • Samenstelling : 150 kg cement (CEM I 32,5) per m3 vochtig grof zand (volgens SB 250 - III.6.2.4 en NBN EN 13242). Uitvoering De aannemer bepaalt de samenstelling, ermee rekening houdend dat het mengsel aardvochtig moet zijn, d.w.z. dat de hoeveelheid water 6 tot 11% van de zandmassa bedraagt. Er wordt gedurende minstens één minuut mechanisch gemengd, teneinde een goede spreiding van het cement te bekomen. De verwerking gebeurt overeenkomstig SB 250 - index IX-1, in aan te dammen lagen van maximaal 20 cm, volgens een nivelleringsplan. Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Nivelleringsplan : … • Draagvermogen bij drukproef (na 28 dagen) : ⇒ Individuele druksterkte Wi : minstens 2 N/mm2 (MPa) ⇒ Gemiddelde druksterkte Wm : minstens 3 / 4 N/mm2 (MPa)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 46 van 251
Toepassing Het betreft de aanvullingen op een terrein gelegen binnen een zone van 200 cm rond het bouwblok: op plaatsen waar machinale verdichting moeilijk uitvoerbaar of onbereikbaar is. Voorlopige aanname van hoeveelheid van 10 m3. 10.74. wederaanvullingen - gestabiliseerd zand / funderingen
|VH|m3
Materiaal Specificaties • Samenstelling : 200 kg cement (CEM I 32,5) per m3 vochtig grof zand (volgens SB 250 - III.6.2.4 en NBN EN 13242). Uitvoering De aannemer bepaalt de samenstelling, ermee rekening houdend dat het mengsel aardvochtig moet zijn, d.w.z. dat de hoeveelheid water 6 tot 11% van de zandmassa bedraagt. Er wordt gedurende minstens één minuut mechanisch gemengd, teneinde een goede spreiding van het cement te bekomen. De verwerking gebeurt overeenkomstig SB 250 - index IX-1, in aan te dammen lagen van maximaal 20 cm, volgens een nivelleringsplan. Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Nivelleringsplan : zie architectuurplannen bladnr. 24 • Draagvermogen bij drukproef (na 28 dagen) : ⇒ Individuele druksterkte Wi : minstens 2 N/mm2 (MPa) ⇒ Gemiddelde druksterkte Wm : minstens 3 N/mm2 (MPa) Toepassing Aanvullingen onder de funderingszones, ter plaatse van geroerde grond (t.g.v. aanvullingen nà afbraak) volgens hogergenoemd plan, tot op niveau van onderzijde funderingssleuven. In dit artikel zijn inbegrepen: het uitgraven van de geroerde zones tot op vaste grond, het aanvullen met gestabiliseerd zand en het aftrillen.
10.80. aanpassingen bestaande rioleringen Omschrijving Aanpassingen aan rioleringen ten gevolge van de plaatsing van de nieuwe gebouwen. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, in hun globaliteit, steeds te omvatten : • Het verwijderen van aanwezige verhardingen; • het uitgraven van de bestaande riolering en de nieuwe bedding; • het demonteren van de bestaande riolering (te herbuiken); • het plaatsen van de riolering in de nieuwe bedding (deels met herbruikte buizen en deels nieuwe); • het aanvullen van de bedding met grond van de uitgravingen; • het eventueel herstellen/herplaatsen van de bestaande verhardingen. • Voor verdere beschrijving zie ook art. 17 rioleringselementen onderbouw. 10.81. aanpassing hoofdriolering blok B
|SOG|
Toepassing Omleggen van de bestaande hoofdriolering t.p.v. de blokken B1 en B2, volgens aanduidingen op de plannen. Ten titel van inlichting geven we volgende lengtes op: − te verwijderen bestaande tracè: ca. 45 m − nieuw aan te leggen tracé: ca. 52 m
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 47 van 251
12. FUNDERINGEN OP STAAL 12.00. funderingen op staal - algemeen REFERENTIENORMEN TV 147 - Funderingen van huizen - Praktische leidraad voor de opvatting en uitvoering van funderingen van kleine en middelgrote constructies (WTCB, 1983) NBN EN 206-1 - Beton - Deel 1 : Eisen, gedraging, vervaardiging en overeenkomstigheid (2001) NBN B 15-001 - Aanvulling op NBN EN 206-1 - Beton - Eisen, gedraging, vervaardiging en overeenkomstigheid (2004) NBN ENV 1992-3 - Eurocode 2 : Berekening van betonconstructies - Deel 3 : Betonfunderingen (1999) NBN EN ISO 13793 - Thermische eigenschappen van gebouwen - Thermisch ontwerp van funderingen om opvriezen te voorkomen (2001)
12.10. funderingszolen/stroken - algemeen Omschrijving De post ‘funderingen op staal’ omvat de ondiepe fundering van het bouwwerk, bestaande uit funderingszolen of -stroken, die op vorstvrije diepte aangezet worden. Dit type van fundering is enkel mogelijk bij middelmatige belasting en goede grondeigenschappen, die voorafgaandelijk uit diepsonderingen ter plaatse moeten afgeleid zijn. Naargelang de grondkarakteristieken bestaan dergelijke funderingen uit ongewapend en/of gewapend beton. De aanneming omvat het leveren en plaatsen van de materialen, de uitvoering van de in de plannen vermelde funderingswerken. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • de desgevallende stabiliteitsstudie (cfr. artikel 12.11 en 12.12); • het uitgraven van de sleuven, het effenen en waterpas maken van de grond; • de levering en plaatsing van een polyethyleenfolie; • de levering en verwerking van het beton, inclusief de eventuele wapening en hulpstukken voor het plaatsen en bevestigen, de eventuele bekistings- en ontkistingswerken; • de eventuele uitsparingen en leidingdoorvoeren; • de uitvoering van alle vereiste zettingvoegen; • de eventuele bescherming van de betonoppervlakken bij nadelige weersomstandigheden, de levering, plaatsing en verwerking van alle daartoe benodigde grondstoffen en materialen. Let wel • De aannemer gaat voor de opgave van zijn prijs voor funderingen bij de inschrijving voort op de studie en de sonderingverslagen. Indien er bijkomende sonderingen noodzakelijk zijn bij de uitvoering, zijn deze in zijn oorspronkelijke prijsopgave begrepen. • De fundering voor rioleringen en omgevingswerken maken geen deel uit van dit artikel.
Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting in principe steeds als volgt opgevat : • meeteenheid : m3. • meetcode : netto uit te voeren volume volgens de afmetingen aangeduid op de plannen • aard van de overeenkomst : Vermoedelijke Hoeveelheid (VH) Materialen • • • •
De kwaliteit van het beton beantwoordt aan de norm NBN EN 206-1 + NBN B 15-001 (2004). De eventuele bekistingen worden naar keuze van de aannemer uitgevoerd. Het wapeningsstaal beantwoordt aan de reeks NBN A 24 (1986 en addenda). Ingeval van staalvezelwapening is een ATG-conformiteitsattest (of gelijkwaardig) vereist voor de staalvezels.
Uitvoering DIEPTEPEILEN - AFMETINGEN
•
De diepte van de funderingen is uit te voeren tot op vorstvrije diepte, op draagkrachtige grond en/of in overeenstemming met bijzondere plaatselijke bouwreglementen. De afmetingen van de funderingen op staal worden opgegeven in de uitvoeringsplannen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 48 van 251
•
Als tijdens de uitvoering blijkt dat de bodem niet de eigenschappen bezit die uit het voorafgaand bodemonderzoek waren gebleken beslist de architect/ingenieur in overleg met de aannemer, welke maatregelen genomen worden. Voor dit bijkomend werk wordt een verrekening opgemaakt.
BEKISTINGEN - UITZETTINGSVOEGEN - WAPENING
•
• • •
Voor het ondergrondse gedeelte van de funderingen, staat het de aannemer vrij de uitgravingen in talud uit te voeren en geen bekisting te gebruiken. In dat geval zullen de funderingen overal een minimumbreedte hebben zoals aangeduid op de plannen en zal geen supplement aangerekend worden voor de grotere hoeveelheden gebruikt beton. Overeenkomstig het bijzonder bestek wordt over de gehele omtrek van de funderingen een geomembraan voorzien. In de funderingen voorziet de aannemer de nodige uitsparingen, leidingdoorvoeren en zettingvoegen zoals aangeduid op de plannen. Eventuele zettingvoegen worden uitgevoerd door middel van een samendrukbare voeg (bv. uit stroken geëxpandeerd polystyreen) van minimum 10 mm dikte. De plaats van de te voorziene uitsparingen worden voorafgaandelijk door de architect aangegeven. In geval de fundering gewapend wordt, zullen de nodige afstandshouders worden geplaatst om de vereiste betondekking te bekomen. Wapeningsnetten worden geplaatst met een overlapping van een volle maas en aan de hoeken gebonden.
STORTEN
• • •
• •
De funderingen worden pas volgestort nadat de afmetingen en peilen samen met de architect werden gecontroleerd. Indien op het moment van het storten de bodem van de uitgegraven sleuf te sterk uitgedroogd of doorweekt is of blootgesteld is geweest aan vorst-dooi-cycli, moet de aangetaste laag worden verwijderd en vervangen door verdicht zand. Het beton wordt zo vlug mogelijk na de uitgraving van de sleuven gestort op een horizontaal effen, droge, stabiele en schone ondergrond, desgevallend voorzien van een geomembraan. Het beton wordt zodanig gestort en verdicht dat er geen enkele holte tot stand komt. Het bovenvlak wordt horizontaal en effen afgewerkt tot op de vereiste peilen. Funderingsstroken moeten ononderbroken gebetonneerd worden tot aan de eventuele zettingsvoegen. De aannemer voorziet de nodige bescherming van de betonoppervlakken bij nadelige weersomstandigheden.
Keuring De aannemer verwittigt de architect minstens 2 werkdagen op voorhand, ter controle van de de uitgraving en/of eventuele bekisting en wapening. 12.12. funderingszolen - stortklaar beton / gewapend
|VH|m3
Materiaal Specificaties • Betonkwaliteit : conform NBN EN 206-1 & NBN B 15-001 (2004)
•
Sterkteklasse
Omgevingsklasse
Consistentieklasse
Maximale korrelgrootte
minimum
minimum
keuze aannemer
keuze aannemer
C25/30
EE1
S3/F3
28 mm
Wapeningpercentage: een wapeningsnet uit staal BE 500 S of DE 500 BS, afmetingen volgens stabiliteitsstudie.
Uitvoering • • • •
De studie is overeenkomstig artikel 26.01 algemeen - betonstudie Het diepsonderingsverslag ligt ter inzage bij de ingenieur De wapening wordt aangebracht zoals aangeduid op de wapeningsplannen (typesnede strookfundering). Aanzet min. -80 onder het maaiveld.
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Laagdikte : zoals aangeduid op de stabiliteitsstudie. • Sleufbreedte : zoals aangeduid op de stabiliteitsstudie. • Vochtwerende laag : niet voorzien • Stroken die kelderwanden kruisen worden verbonden aan de kelderwand dmv uitstekende spelden en conform detail “koppeling funderingsstrook-wand”.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 49 van 251
Toepassing Strookfunderingen op vorstvrije aanzet. 12.20. aardingslus
|FH|m
Algemeen Voor elk nieuw gebouw , waar bij graafwerken een diepte van minstens 60 cm bereikt wordt, moet de aardverbinding tenminste bestaan uit een aardingslus die aangebracht is op de bodem van de funderingssleuven van de buitenmuren. Omschrijving Het betreft het leveren en plaatsen van een aardingslus, zoals voorgeschreven door het A.R.E.I., inclusief alle vereiste werken en leveringen, d.w.z. : het effenen van de sleuven, het opmetsen van controleputjes indien de aardingslus uit meerdere stukken bestaat, alle toebehoren voor een correcte plaatsing van de aardingslus, een afkoppelbaar aansluitstuk, e.d. , … Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting in principe steeds als volgt opgevat : • meeteenheid : per lopende meter; • meetcode : netto lengte, gemeten volgens de afmetingen op plan in de as van de buitenmuren, te vermeerderen met de lengte nodig voor de aansluiting aan de elektrische installatie. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen De aardingslus bestaat uit een niet geïsoleerde koperen geleider, blank of verlood, met een ronde doorsnede van 35 mm2. Deze koperen geleider kan een volle massieve geleider zijn of een in de handel voorkomende kabel die uit maximaal 7 kleine kernen samengesteld is; het gebruik van een zeer soepele geleider, dus samengesteld uit menigvuldige kleinere koperen draadjes, of soepele tres, zijn verboden. 0ndergrondse water- en gasleidingen mogen nooit aangewend worden als aardverbinding. Uitvoering De plaatsing gebeurt conform art. 69 van het A.R.E.I. en het art. 2 van het M.B. van 6/10/1981, waarbij de spreidingsweerstand van de aardverbinding kleiner moet zijn dan 100 / ... Ohm. • Het aanbrengen van de aardingslus zal steeds op een ongeroerde grond geschieden en bij voorkeur aan de buitenzijde van de funderingssleuf. Zij mag geenszins aanleiding geven tot vermindering van de draagkracht van de funderingen en mag in geen geval in aanraking komen met het materiaal van de funderingsmuren (mortel, beton, wapening). Hiertoe wordt de aardingslus bedekt met een laag van 5 cm zuiver zand of zuiveringsbeton. Het aanbrengen van de zuiverheidlaag pas geschieden na de inspectie van de aardingslus. • Om de aardverbindinglus op de bodem van de sleuf te houden mogen enkel bevestigingsmiddelen (haken, krammen, ...) gebruikt worden uit koper of een materiaal dat geen corrosieve inwerking veroorzaakt op het metaal van de geleider die de aardingslus vormt. Bij fundering op kuipen, palen, of algemene funderingsplaat zal de aardverbindinglus rond de kuipen, palen gelegd worden. • De aardingslus dient zoveel mogelijk uit één stuk worden opgebouwd. Er mogen geen verbindingen onder de funderingen worden aangebracht. Indien dit niet te vermijden is, moeten deze verbindingen zichtbaar worden uitgevoerd, d.w.z. aan de buitenzijde van de buitenomtrek, in een zichtput, of tegen de muur, op een plaats te bespreken met de ontwerper. • De zichtbare verbindingen moeten geschroefd zijn en voorzien van de nodige meetklemmen, zodat controle mogelijk blijft. • In de nabijheid van de meter of het verdeelbord worden de twee uiteinden van de lus doorheen soepele PVC-buizen tot boven de vloerpas getrokken, zodat nergens rechtstreeks contact ontstaat met het beton. Beide uiteinden van de lus dienen uit te monden ter hoogte van het tellerlokaal en eindigen één meter boven het vloerniveau van het tellerlokaal. Het mag in geen geval gebeuren dat bij het optrekken van de beide uiteinden vanuit de funderingssleuf tot op de vloerpas, deze met elkaar in aanraking zouden komen. Op een permanent inspecteerbare en bereikbare plaats worden ze aan elkaar verbonden d.m.v. een afkoppelbaar aansluitstuk (klem of scheidingsstrip). Keuring Vóór het uitvoeren van de funderingswerken wordt de spreidingsweerstand gecontroleerd. De spreidingsweerstand van de aardingslus is kleiner dan 100 Ohm.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 50 van 251
Toepassing − Per bouwblok wordt 1 lus voorzien. De juiste plaats van de borden van de elektrische installatie staat aangeduid op de plannen of zal in samenspraak met de architect worden bepaald.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 51 van 251
13. SPECIALE FUNDERINGEN 13.00. speciale funderingen - algemeen Omschrijving De post "speciale funderingen" betreft alle leveringen en werken voor de realisatie van de in het bijzonder bestek voorziene speciale funderingssystemen, dewelke niet kunnen beschouwd worden als funderingen op staal (paalfunderingen, putfunderingen, plaatfunderingen, ...). In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • het leveren, opstellen en verwijderen van de nodige machines; • alle nodige topografische handelingen, bijkomend grondonderzoek, plaatsbeschrijvingen; • de levering, het transport en het verwerken van alle benodigde materialen en schoringen; • het eventuele afgraven en afvoeren of verplaatsen van gestoorde grondlagen of overtollig materiaal; • het uitvoeren van de beschreven werken; • het afwerken en beschermen van de werken. Meting De aannemer gaat voor de opgave van zijn prijs bij de inschrijving, voort op de studie van de ingenieur en de sonderingsverslagen, zoals gevoegd bij het dossier. Indien er bijkomende sonderingen zouden noodzakelijk zijn tijdens de uitvoering, zijn deze in zijn oorspronkelijke prijsopgave begrepen. Uitvoering • •
• •
De werken worden uitgevoerd volgens de aanduidingen op de funderingsplannen. De studie is ten laste van de bouwheer. Het diepsonderingsverslag maakt deel uit van het aanbestedingsdossier. De berekeningen zijn ter inzage op het kantoor van de ingenieur of het studiebureau. De uitvoering van de werken wordt toevertrouwd aan een terzake gespecialiseerde onderneming. De aannemer moet volwaardige referenties kunnen voorleggen van gelijkaardige werken, uitgevoerd in gronden met een samenstelling vergelijkbaar aan deze welke ter plaatse worden aangetroffen. De aannemer staat zelf op eigen kosten in voor de nodige werfvoorzieningen m.b.t. de toegankelijkheid van het terrein en/of bepaalde delen ervan in functie van de zwaarte van de machines. Bij het uitvoeren van de funderingen neemt hij alle nodige en nuttige maatregelen om elke beschadiging aan naburige en/of bestaande constructies, installaties, aanplantingen, nutsvoorzieningen, wegenis, e.d. te vermijden, zowel op naburig privé- als op naburig openbaar domein.
Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. 13.01. algemeen - diepsonderingsverslag Omschrijving Aangezien het onmogelijk is voorafgaand aan de werken een grondonderzoek op het terrein te laten uitvoeren, vanwege de slopingswerken die dienen te gebeuren om het terrein bouwrijp te maken, zorgt de bouwheer voor minimale informatie betreffende de grondgesteldheid a.h.v. eerder in de omgeving uitgevoerde sonderingen en/of een aantal op het terrein uitgevoerde handsonderingen. Deze gegevens worden als bijlage bij het aanbestedingsdossier gevoegd. Zodra het terrein geschikt is, zal de bouwheer zo spoedig mogelijk en te zijnen laste de nodige diepsonderingen laten uitvoeren. De resultaten hiervan zullen ter beschikking van de aannemer worden gesteld. De aannemer houdt bij de uitvoering van de speciale funderingen rekening met de gegevens van dit verslag. 13.50. plaatfunderingen - algemeen Omschrijving Het betreft horizontale platen uit gewapend beton dienstig als dragend structuurelement voor de verdere bovenbouw volgens de voorziene gebruikslast. In overeenstemming met de algemene en/of
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 52 van 251
specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • het uitzetten van de plaatfundering; • de nodige vochtisolaties. • de eventueel vereiste randbekistingen en ontkistingswerken; • de nodige vorstranden; • de nodige uitsparingen; • de levering en plaatsing van de wapeningen, met inbegrip van de voorzieningen en hulpstukken (afstandhouders, …) voor het plaatsen en bevestigen; • de levering, verwerking en spreiding van het beton op de gewenste dikte; • de voorziene egalisering van het bovenvlak, volgens de vereiste afwerkingsgraad; • de bescherming van de betonoppervlakken bij nadelige weersomstandigheden; Meting De aannemer gaat voor de opgave van zijn prijs voor funderingen bij de inschrijving voort op de stabiliteitsstudie en de sonderingsverslagen bij het dossier gevoegd. Indien er bijkomende sonderingen noodzakelijk zijn bij de uitvoering, zijn deze in zijn oorspronkelijke prijsopgave begrepen. • meeteenheid : ⇒ Beton per m3. ⇒ Wapening per kg (zie ook artikel 26.04 algemeen - wapeningsstaal) ⇒ meetcode : netto volume • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Uitvoering • • • •
De plaatfunderingen worden uitgevoerd volgens de stabiliteitsstudie, bijzonder bestek en plannen, opgesteld door de stabiliteitsingenieur. Na het uitgraven en nivelleren van het terrein en eventuele wederaanvullingen volgens hoofdstuk 10 van dit bestek wordt de plaat gegoten op een zuiverheidslaag (cfr. artikel 15.10), die bedekt is met een vochtwerende laag (cfr. artikel 15.40). De randen van de plaatfundering worden voorzien van vorstranden tot op vorstvrije diepte. De bepalingen van artikel 28.00 t.e.m. 28.05 en artikel 28.20 zijn van toepassing.
13.51. plaatfunderingen - stortklaar beton / gewapend
|FH|m3
Materiaal De plaatfunderingen bestaan uit gewapend beton dat ter plaatse wordt gestort. Het gebruik van toeslagstoffen is onderworpen aan de voorafgaandelijke goedkeuring van de architect. Specificaties • Betonkwaliteit : conform NBN EN 206-1 & NBN B 15-001 (2004)
•
Sterkteklasse
Omgevingsklasse
Consistentieklasse
Maximale korrelgrootte
minimum
minimum
keuze aannemer
keuze aannemer
C30/37
EE3
S3/F3
28 mm
Wapening : volgens stabiliteitsstudie (zie ook artikel 26.04 algemeen - wapeningsstaal) Wapeningsnetten BE 500 S, afmetingen volgens stabiliteitsstudie mm (NBN A 24-304) Staven met verbeterde hechting (BE 400 S) als hoofdbewapening (NBN A 24-302). Gladde staven (BE 220 S) als beugels (NBN A 24-302).
⇒ ⇒ ⇒
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Waterdicht beton : d.m.v. aangepaste toeslagstoffen Uitvoering De werken worden uitgevoerd volgens het bijzonder bestek en de aanduidingen op de funderingsplannen, opgemaakt de stabiliteitsingenieur. Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Vochtbruggen / vochtwerende isolatie : volgens opgave architect • Koudebruggen / thermische isolatie : volgens opgave architect • Uitsparingen / doorvoeren : volgens opgave architect Toepassing 13.51.01 Radier: funderingsplaten kruipkelders en kelders. 13.51.02 Sokkels: funderingsvoeten van de kolommen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 53 van 251
13.60. funderingswanden - algemeen
|FH|m3
Omschrijving Het betreft verticale wanden uit gewapend beton dienstig als dragend structuurelement voor de verdere bovenbouw volgens de voorziene gebruikslast. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • het uitzetten van de funderingswanden; • alle nodige vochtisolaties; • alle vereiste bekistingen en ontkistingswerken; • alle nodige uitsparingen; • de levering en plaatsing van de wapeningen met inbegrip van de voorzieningen en hulpstukken (afstandhouders, …) voor het plaatsen en bevestigen; • de levering en verwerking van het beton; • de bescherming van de betonoppervlakken. Meting De aannemer gaat voor de opgave van zijn prijs voort op de studie en de sonderingsverslagen zoals gevoegd bij het dossier. Indien er bijkomende sonderingen noodzakelijk zijn bij de uitvoering, zijn deze in zijn oorspronkelijke prijsopgave begrepen. • meeteenheid : ⇒ Beton per m3. ⇒ Wapening per kg (zie ook artikel 26.04 algemeen - wapeningsstaal) ⇒ meetcode : netto volume, gemeten tussen vloeren ⇒ aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materiaal De funderingswanden bestaan uit gewapend beton dat ter plaatse wordt gestort. Het gebruik van toeslagstoffen is onderworpen aan de voorafgaandelijke goedkeuring van de architect. Specificaties • Betonkwaliteit : conform NBN EN 206-1 & NBN B 15-001 (2004)
•
Sterkteklasse
Omgevingsklasse
Consistentieklasse
Maximale korrelgrootte
minimum
minimum
keuze aannemer
keuze aannemer
C30/37
EE3
S3/F3
28 mm
Wapening : volgens stabiliteitsstudie (zie ook artikel 26.04 algemeen - wapeningsstaal) Wapeningsnetten BE 500 S, afmetingen 150x150x8x8 mm (NBN A 24-304) Staven met verbeterde hechting (BE 400 S) als hoofdbewapening (NBN A 24-302). Gladde staven (BE 220 S) als beugels (NBN A 24-302). Staal- & kunststofvezels
⇒ ⇒ ⇒ ⇒
Aanvullende specificaties • Waterdicht beton : d.m.v. aangepaste toeslagstoffen … • Nabehandelingen : beschermende coating voor alle delen die in contact komen met de bodem Uitvoering De werken worden uitgevoerd volgens de aanduidingen op de funderingsplannen, zoals opgemaakt door de stabiliteitsingenieur. Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Vochtbruggen / vochtwerende isolatie : alle aansluitingen aan waterdichte wanden, ter hoogte van doorbrekingen (kanalen, putten, …) dienen waterdicht uitgevoerd te worden. • Koudebruggen / thermische isolatie : volgens opgave architect • Uitsparingen / doorvoeren : volgens opgave architect • Uitzettingsvoegen : volgens voorschriften van de stabiliteitsingenieur • Gladde bekisting : voor alle zichtbaar blijvende gedeelten • Nabehandeling : beschermende coating voor alle delen die in contact komen met de bodem Toepassing Wanden kruipkelders en kelders. Inbegrepen: kelderschacht in gew. beton volgens detailtekeningen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 54 van 251
14. METSELWERK ONDERBOUW 14.00. metselwerk onderbouw - algemeen Omschrijving De post "metselwerk onderbouw" omvat alle elementen, werken en leveringen, die betrekking hebben op het funderingsmetselwerk en/of het dragend metselwerk voor kelders en kruipruimten. In overeenstemming met de bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens expliciete uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • de levering en voorbereiding van de stenen of blokken en de metselmortels, ...; • de eigenlijke uitvoering van het metselwerk en de nodige beschermingsmaatregelen, ...; • de nodige vochtisolaties/-folies tegen capillair vocht; • de prefab deur- & raamlateien, alsook prefab verdeelbalkjes, voorzover niet afzonderlijk verrekend onder hoofdstuk 26 en/of 27; • de nodige klossen voor de bevestiging van het binnen- en buitenschrijnwerk; • de verbindingselementen en/of -wapeningen voor kruisende muren, alsmede alle verankeringen aan niet ingebonden achterliggende muren of van achterliggende muren aan een betonskelet; • de desgevallend voorgeschreven wapening van het metselwerk volgens artikel 14.31 supplementen - wapening metselwerk / horizontaal; • het meegaand voegwerk van alle zichtbaar blijvend metselwerk (desgevallend verrekend als supplement); • de voorgeschreven waterdichte cementering en bestrijkingen; • het opruimen en schoonmaken van de bouwplaats. Let wel • Lichte scheidingswanden in kelders (bv. ter opdeling in individuele kelderbergingen), worden opgenomen in hoofdstuk 21 van de bovenbouw. • Voorzover niet begrepen in de voorgeschreven verbindings- en/of verankeringsmethoden voor het metselwerk of aanvullende uitvoeringsvoorwaarden afhankelijk van het type metselsteen, kan bijkomende wapening van het metselwerk ook afzonderlijk worden verrekend als supplement (zie rubriek 14.30). • De waterdichte cementbepleisteringen en/of bekuipingen worden in principe afzonderlijk verrekend als een afzonderlijke post volgens rubriek 14.40 waterdichting - algemeen; • Voorzover de lateien en/of andere structuurelementen in gewapend beton of staal, niet expliciet afzonderlijk staan verrekend in de samenvattende opmeting onder hfdst 26 (beton) of hfdst 27 (staal), zijn deze inbegrepen in de eenheidsprijs.
Meting Overeenkomstig de aard van het ondergronds metselwerk, de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting steeds als volgt opgevat : • meeteenheid : per m3, uitgesplitst volgens muurdikte, aard en toepassing • meetcode : de ondergrondse metselwerken wordt gemeten volgens hun geometrische vorm, alle afmetingen uitgedrukt in cm. De lengte van de muren wordt daarbij gemeten in de as van het onderdeel, bij ontmoetingen en kruisingen wordt de dikkere muur doorgemeten. Geen enkel volume wordt tweemaal in rekening gebracht. De spouwruimte wordt nooit meegerekend. Openingen of geïncorporeerde bouwonderdelen met een ingenomen muuroppervlakte groter dan 0,30 m2 worden afgetrokken (bv. eventuele lateien of ringbalken, in zover zij afzonderlijk in rekening gebracht zijn in hoofdstuk 26 beton of hoofdstuk 27 staal). • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen Overeenkomstig artikel 20.00 opgaand metselwerk - algemeen Uitvoering Overeenkomstig artikel 20.00 opgaand metselwerk - algemeen VOCHTWERENDE LAGEN
Overeenkomstig de regels van goed vakmanschap en/of volgens de aanduidingen op de plans of detailtekeningen, worden de nodige vochtisolaties aangebracht, tegen opstijgend of indringend vocht. Naast de standaardmethode met een cementberaping en teerbestrijking zoals beschreven in de aanvullende uitvoeringsvoorschriften, kunnen aangepaste bekuipingsmethoden worden opgenomen onder rubriek 14.40 vochtisolaties - algemeen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 55 van 251
Let wel : Behoudens specifieke aanduidingen in de samenvattende opmeting maken de levering en plaatsing van bovenvermelde vochtisolaties geen deel uit van een afzonderlijke post, maar zijn integraal begrepen in de post van het ondergronds metselwerk.
Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. Keuring Er mag slechts worden overgegaan tot de wederaanvullingen, na akkoord van de architect en nadat de voorgeschreven bepleisteringen en bestrijkingen op het funderings-, kelder- of kruipkeldermetselwerk uitgevoerd zijn en voldoende verhard. 14.20. dragende keldermuren - algemeen Omschrijving Het betreft het metselwerk voor de doorgaande muren van kelders en kruipruimten, die niet behoren tot het funderingsmetselwerk in aanraking met de grond, zoals voorzien in artikel 14.10. In overeenstemming met de bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens expliciete uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • het metselwerk; • het desgevallend meegaand voegwerk; • de desgevallende voorgeschreven vulling van holle blokken met beton en wapeningen; • de voorgeschreven waterwerende cementeringen en bestrijkingen. Meting • • •
meeteenheid : m3. meetcode : netto uit te voeren volume gerekend volgens nominale muurdikten. Openingen kleiner dan 0,30 m2 worden niet afgetrokken. aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)
Materialen Het kelder- en kruipkeldermetselwerk bestaat uit bouwelementen aangepast aan het modulestelsel volgens NBN B 04-001. Zie ook artikel 20.00 opgaand metselwerk - algemeen. Uitvoering Het metselwerk wordt uitgevoerd volgens de voorschriften van NBN B 24-401 en artikel 20.00. Alle horizontale en verticale voegen worden vol gemetst. Metselwerken en betonkolommen in de doorgaande buitenmuren worden om de 0,60 m mechanisch met elkaar verbonden. Er mag slechts worden overgegaan tot de wederaanvullingen, na het akkoord van de architect en nadat de desgevallend voorgeschreven bepleisteringen en bestrijkingen op het kelderen kruipkeldermetselwerk uitgevoerd zijn en voldoende verhard. 14.23. dragende keldermuren - betonblokken / hol
|FH|m3
Materiaal Het betreft holle betonblokken beantwoordend aan NBN B 21-001. De aannemer legt een staal en prestatiefiche ter goedkeuring voor aan de ontwerper. Indien een voorafgaande keuring via het Sectororganisme Probeton niet beschikbaar is moet de aannemer alle voorziene proeven van de reeks NBN B 21 uitvoeren op zijn kosten via afzonderlijke monsternemingen. Specificaties • Afmetingen : modulair formaat op voorstel van de aannemer • De blokken behoren tot de kwaliteitscategorie f15 • Hygrometrische krimp en opzwelling εr (epsilon) : < 0,4 mm/m • Thermische geleidbaarheid λ : ... W/mK • Klasse f (f'bk in N/mm2)
rho-klasse (ρ in kg/m3)
Kwaliteitscategorie
f 2 (f'bk > 2)
0,8 (ρ < 800 kg/m3)
2- 0,8
f 4 (f'bk > 4)
1,2 (ρ < 1200 kg/m3)
4-1,2
f 6 (f'bk > 6)
1,6 (ρ < 1600 kg/m3)
6-1,6
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 56 van 251
f 8 (f'bk > 8)
1,9 (ρ < 1900 kg/m3)
8-1,9
f 10 (f'bk > 10)
2,2 (ρ < 2200 kg/m3)
10-2,2
f 15 (f'bk > 15)
2,2+ (ρ >= 2200 kg/m3)
15
Uitvoering De metselmortel beantwoordt aan categorie M3 (bastaardmortel) (volgens NBN B 14-001). Alle horizontale en verticale voegen worden goed vol gemetst. De holle blokken worden waar nodig voor de opleg van lateien en/of verdeelbalken opgevuld met beton. Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Voor zichtbaar blijvend keldermetselwerk worden uitsluitend niet beschadigde stenen gebruikt. De voegen van de zichtbare kelderwanden worden meegaand gevoegd. • Voor de achterliggende muren worden de nodige vertandingen in het doorgaand metselwerk voorzien. • Volgende muurdelen worden van een wapening voorzien : overeenkomstig artikel 14.31 supplementen - wapening metselwerk / horizontaal. • Het keldermetselwerk in aanraking met de grond wordt voorzien van een waterdichting volgens artikel 14.41 waterdichting - cementering & bestrijking / ... • Op de binnenwand van de kelder wordt een waterdichte cement bepleistering voorzien volgens ... Toepassing Dragende binnenmuren in de (kruip)kelders. Tevens voorzien rond onderverluchting kelder in blokken A (als Rf-scheiding). 14.40. waterdichting - algemeen Meting Overeenkomstig de aard van het voorziene waterdichtingssysteem, de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : (ofwel) • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de eenheidsprijs van het ondergronds metselwerk. (ofwel) • meeteenheid : m2 • meetcode : netto uit te voeren oppervlakte. Openingen groter dan 0,5m2 worden afgetrokken. ⇒ Cementering op de wanden en bodem van eventuele keldergaten of verluchtingsmonden worden tot de hoeveelheid van de cementering op wanden gerekend. ⇒ Noppenbanen : overlappingen worden niet meegerekend. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen & Uitvoering REFERENTIENORMEN TV 140 - Vochtwerende oppervlakteproducten - Keuze en verwerking (WTCB, 1982) TV 162 - Procédés voor de behandeling van metselwerk tegen opstijgend vocht (WTCB, 1985) TV 190 - Bescherming van ondergrondse constructies tegen infiltratie van oppervlaktewater (WTCB, 1993) TV 210 - Vocht in gebouwen : Bijzonderheden van opstijgend vocht (WTCB, 1998) SB 250 - Index IX,8 - Waterdichte bedekking (2000) NBN EN 13251 - Geotextiel en aan geotextiel verwante producten - Vereiste eigenschappen voor toepassing in grondwerken, funderingen en keermuren (2001) NBN EN 13252 - Geotextiel en aan geotextiel verwante producten - Vereiste eigenschappen voor toepassing in drainagesystemen (2001)
14.41. waterdichting - beraping & bestrijking
|PM|
Materiaal Specificaties • Dikte beraping : minimum 10 mm • Mortelsamenstelling : categorie M1 / … volgens NBN B 14-001 (minimum 400 kg cement sterkteklasse 42,5 HSR per m3 droog zand, hetzij circa 1 deel cement voor 3 delen zand)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 57 van 251
•
Bestrijking : 2 lagen teer volgens index III-11.1.5 van SB 250 / 2 lagen met bitumen geactiveerde vernis (NBN B 46-002) à rato van minimum 200 g/m2 per laag
Uitvoering De wanden van het ondergronds metselwerk in aanraking met de grond worden aan de buitenzijde volledig bepleisterd met een cementmortel beantwoordend aan categorie M1 volgens NBN B 14-001. Bij vorstgevaar voegt de aannemer een antivries of een verhardingsversneller als hulpstof toe. Na verharding wordt de voorziene bestrijking tweelaags uitgevoerd (van verschillende kleur ter controle). De werken worden uitgevoerd overeenkomstig SB 250 - IX-7.1 - Bescherming van de cementering. Toepassing Ondergrondse buitenwanden in aanraking met de grond.
14.50. doorbrekingen & klossen - algemeen Omschrijving Het betreft de ingemetselde en/of ingegraven geprefabriceerde elementen en wachtbuizen bestemd voor het doorvoeren van de nutskabels en -leidingen. In overeenstemming met de aanwijzingen van de architect en conform de richtlijnen van de respectievelijke nutsmaatschappijen zal de aannemer dienaangaande alle nodige voorzieningen treffen voor het binnenbrengen van de diverse nutsleidingen doorheen de constructies. Inbegrepen alle grondwerken en vereiste hulpstukken (geprefabriceerde elementen, wachtbuizen, trekkabels, doorvoermoffen, dichtingen, …), wederaanvullingen, … Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per lm (m) • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen Overeenkomstig het bijzonder bestek zal gebruik gemaakt worden van geprefabriceerde elementen, bijpassende buisstukken, e.d., conform de eisen van de nutsmaatschappijen. De aansluitbocht of energiesteen is te verkrijgen bij de elektriciteitsmaatschappij. Zie ook artikel 70.11 aansluitingen aansluitbocht. 14.54. doorbrekingen & klossen - mantelbuizen
|FH|m
Omschrijving Het betreft de levering en plaatsing van alle ingemetselde of ingegraven doorvoer- of wachtbuizen, … vanaf de rooilijn tot aan de binnenzijde van de keldermuur of tot aan de voorziene prefab-energiesteen of prefab-aansluitingsbocht. Meting Overeenkomstig de aard van het voorziene waterdichtingssysteem, de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : lm, desgevallend opgesplitst volgens aard, diameter, … • meetcode : netto lengte gemeten in de as van de leidingen, alle bocht- en hulpstukken inbegrepen • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materiaal Buizen uit thermoplastisch materiaal (PVC) met aangepaste diameter, geschikt voor de doorvoer van de respectievelijke nutsleidingen (elektriciteit, aardgas, water, kabel, telefoon, …). Uitvoering De plaatsing van de wachtbuizen zal gebeuren conform de voorschriften van de verdelende maatschappijen en worden aangesloten op de door hen voorziene of voorgeschreven hulpstukken. Dienaangaande dienen de nutsmaatschappijen tijdig geconsulteerd te worden, zodat de exacte plaats van de binnenkomende nutsleidingen gekend is. • De buizen moeten loodrecht op de rooilijn worden aangebracht. De plaatsing van de buizen tussen twee aansluitpunten of putten zal gebeuren met rechte stukken. De aannemer verwezenlijkt alle aansluitingen, waarbij scherpe bochten vermeden worden.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 58 van 251
• • • •
• • •
De ingegraven buizen worden gelegd volgens STS 35.11.05 op een diepte te bepalen door de architect of volgens de aanduidingen op het plan onder het maaiveld of de buitenbevloeringen. De buizen worden over hun volledige lengte gefundeerd op een voldoende breed zandbed van 10 cm dikte en hierin verzonken (STS 35.45.12 fig. 2). In geval van gebundelde kokerbuizen worden de ruimten tussen de buizen eveneens opgevuld met zand. De doorvoering in de muren gebeurt derwijze dat geen druk op de kokers wordt uitgeoefend. De aannemer maakt bedoelde openingen na het plaatsen van de kokers waterdicht. Na het graafwerk wordt de bodem van de sleuf geëffend; de wanden worden zo nodig geschoord teneinde inzakkingen te vermijden. De wederaanvulling van de sleuven mag slechts aanvangen na goedkeuring van de architect. Alle buizen welke beschadigd worden, zowel voor als tijdens het lossen als bij of na het plaatsen worden vervangen. In de wachtbuizen bestemd voor soepele kabels (media en telecommunicatieleidingen), worden voorlopige, gegalvaniseerde stalen trekdraden geplaatst teneinde de kabeldoorvoer te vergemakkelijken. Voor de voorlopige oplevering van de werken levert de aannemer aan het werkbestuur een asbuilt-plan van het verloop van de leidingen. Deze aanduidingen mogen op het uitvoeringsplan van de rioleringen voorkomen. Na het plaatsen van de leidingen door de verdelende maatschappijen of door derden wordt de voeg tussen wachtbuis en leiding waterdicht afgekit met een speciaal daartoe bedoeld duurzaam product (uitzonderlijk hechting, elasticiteit, temperatuursbestendigheid, waterdichtheid, trillingsbestendig, siliconenvrij, zuurvrij, schimmel- en bacteriewerend, UV-bestendig en overschilderbaar).
Toepassing Doorvoeren volgens aanduidingen op de plannen. De exacte positie is alleszins op voorhand te bespreken. 14.60. verluchtingselementen - algemeen Omschrijving Het betreft de voorziening van de nodige verluchtingselementen, ter verluchting van kruip- en/of kelderruimten met behulp van kokers, buizen en/of geprefabriceerde elementen (keldergaten / ...). Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per stuk of per lm • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen De aannemer legt vooraf het type verluchtingselement voor samen met de technische fiche in verband met de luchtdoorlaat. Uitvoering De verluchtingselementen worden volgens de richtlijnen van de fabrikant in het metselwerk bevestigd. Alle bevestigingsmiddelen zijn corrosiebestendig. 14.64. verluchtingselementen - rechte buis
|FH|m
Toepassing Verluchtingen van kruipkelders en kelders (incl. onderverluchting techn. ruimte). Het horizontale en vertikale gedeelte van de verluchtingsbuizen. De exacte positie is alleszins op voorhand te bespreken. 14.65. verluchtingselementen – T-stukken
|FH|st
Toepassing T-stuk op de rechte buizen van art. 14.64. NB: de verluchtingen van de kruipkelder monden uit een 60-tal cm boven vloer kruipkelder (midden van de wand).
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 59 van 251
14.66. verluchtingselementen - keldergatroosters
|FH|st
Omschrijving Het betreft de afdekking van keldergaten bestaande uit gegalvaniseerde stalen draagprofielen opgevuld met een gegalvaniseerd rooster (gelast). Secties draagprofielen en roosterprofielen zijn aangepast aan de overspanningen. Het geheel bestaat uit hanteerbare delen en dragen in een kader uit gegalvaniseerde L-profielen, welke worden ingebetonneerd in de schacht. De roosters zijn voorzien van een systeem dat belet de roosters van bovenuit weg te nemen (voor te leggen). Toepassing Toezichtsluik op kelderschacht. Afmetingen: 136 x 200 cm, liggend in betonkader (in art. kelderwanden) en uit hanteerbare delen opgebouwd.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 60 van 251
15. VLOERLAGEN ONDERBOUW 15.00. vloerlagen onderbouw - algemeen Algemeen Onverminderd de concrete richtlijnen in het bijzonder bestek of bijgevoegde uitvoeringsdetails, dient de aannemer ervoor te zorgen dat absoluut geen water van buitenuit of vanuit de onderbouw kan infiltreren in de bovenbouw. Hiertoe wordt waar nodig ook steeds de nodige vochtwering voorzien. Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. 15.10. zuiverheidslagen - algemeen Omschrijving Het betreft het leveren, uitstorten en spreiden op de gewenste dikte van een mager (schraal) beton, als zuiveringslaag of egalisatielaag voor kruipkelders en/of werkvloer onder het funderingsbeton / de vloerlagen. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : (ofwel) • meeteenheid : m2 • meetcode : netto uit te voeren oppervlakte. Enkel de oppervlakte uitgevoerd zuiveringsbeton wordt gerekend. Eventuele meerdikten worden niet in aanmerking genomen voor meerprijs. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) (ofwel) • meeteenheid : m3 • meetcode : netto uit te voeren volume • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen • •
Betonkwaliteit volgens NBN EN 206-1 + NBN B 15-001 (2004) (zie ook artikel 26.03 algemeen betonkwaliteit). Het gebruik van toeslagstoffen is onderworpen aan de voorafgaandelijke goedkeuring van de architect.
Uitvoering De ondergrond dient voldoende hard en gezuiverd te zijn vooraleer enig beton kan gegoten worden. Het beton wordt uitgestort, gespreid en geëgaliseerd met een rechte rei op een minimum dikte van 5 cm. Als egalisatie en zuivering onder betonplaten e.d. dient het zuiveringsbeton volledig horizontaal gelegd. Het gestorte beton dient gezuiverd te worden van alle aarde, voorts bevochtigd en beschermd tegen uitspoelen door zware regenbuien of hagel. De eventueel vereiste aangietingen worden met de nodige zorg verricht. 15.11. zuiverheidslagen - stortklaar beton / ongewapend (OV)
|VH|m2
Materiaal Specificaties • Betonkwaliteit volgens NBN EN 206-1 + NBN B 15-001 (2004) (zie ook artikel 26.03 algemeen betonkwaliteit) Sterkteklasse
Omgevingsklasse
Consistentieklasse
Maximale korrelgrootte
minimum
minimum
keuze aannemer
keuze aannemer
C12/15
• •
Granulaten : Schraal beton : steenslag 8/14 of 8/20 of grind 6/14 of 6/32 volgens NBN EN 12620 en NBN EN 13242 .
⇒
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 61 van 251
⇒
•
Korrelbeton : baksteenpuin, steenslag grind, gebroken slakken, natuurlijke of kunstmatige sintels, korrelmaat 4/32. Let wel : in geval van korrelbeton wordt er geen zand toegevoegd.
Laagdikte : minimum 5 cm.
Toepassing Het zuiveringsbeton is te voorzien onder alle gewapend betonplaten die in aanraking komen met de grond en te plaatsen op een PE-folie. ONDER VOORBEHOUD (OV) van uitvoering: i.f.v. de plaatselijke ondergrond kan het bestuur beslissen dat deze werken niet nodig zijn. Dan wordt deze post volledig uit de aanneming geschrapt en in mindering gebracht (zonder enig recht op schadevergoeding). 15.20. draagvloeren op volle grond - algemeen Omschrijving Het betreft het leveren, uitstorten en spreiden op de gewenste dikte van beton, het leveren en plaatsen van de voorziene wapeningen, en het horizontaal vlak maken van het bovenvlak. Deze betonlaag is dienstig als dragend structuurelement voor de verdere vloeropbouw en de voorziene gebruikslast. De werken omvatten : • de eventueel vereiste randbekistingen en ontkistingswerken; • de voorziene uitsparingen; • de levering en plaatsing van de wapeningen, met inbegrip van de voorzieningen en hulpstukken (afstandhouders, …) voor het plaatsen en bevestigen; • de levering en verwerking van het stortklaar beton; • de uitvoering van de nodige scheidings- en verdeelvoegen; • de eventuele bescherming van de betonoppervlakken bij nadelige weersomstandigheden; • de nodige vochtisolaties (visqueen polyethyleenfolie). Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : m3 • meetcode : netto uit te voeren volume (nominale afmetingen tussen de muren). Uitsparingen groter dan 1m2 worden niet meegerekend. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen • •
Betonkwaliteit volgens NBN EN 206-1 + NBN B 15-001 (2004) (zie ook artikel 26.03 algemeen betonkwaliteit) Het gebruik van toeslagstoffen is onderworpen aan de voorafgaandelijke goedkeuring van de architect.
Uitvoering De ondervloeren worden gestort na uitvoering van de funderingen en voor de aanvang van het opgaand werk. De aannemer verwittigt de architect minstens 48 uur (2 werkdagen) op voorhand voor een controle van de ondergrond. Overeenkomstig het bijzonder bestek wordt het beton gestort op een voorafgaandelijk goed aangedamde effen, droog en zuiver grondvlak, voorzien van een geomembraan. De vloeren worden over de gehele omtrek gescheiden van de andere bouwelementen door een samendrukbare voeg (bijvoorbeeld van geëxpandeerd polystyreen). Bij grote lengten wordt minstens om de 15 m een verdeelvoeg uitgevoerd. De eventueel vereiste randbekistingen worden uitgevoerd met ongeschaafde planken van grenenhout of evenwaardig ter goedkeuring voorgelegd materiaal. Zij zijn voldoende dicht uitgevoerd om verlies van cementmelk te voorkomen. Het beton wordt zodanig gestort en verdicht dat er geen enkele holte tot stand komt. Het bovenvlak van de versgegoten betonplaat wordt afgestreken met een rei. De aannemer voorziet de nodige bescherming van de betonoppervlakken bij nadelige weersomstandigheden. 15.21. draagvloeren op volle grond - stortklaar beton / gewapend
|FH|m3
Materiaal De draagvloeren op volle grond bestaan uit (licht) gewapend stortklaar beton.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 62 van 251
Specificaties • Betonkwaliteit volgens NBN EN 206-1 + NBN B 15-001 (2004) (zie ook artikel 26.03 algemeen betonkwaliteit)
• •
Sterkteklasse
Omgevingsklasse
Consistentieklasse
Maximale korrelgrootte
minimum
minimum
keuze aannemer
keuze aannemer
C25/30
EE1
S3/F3
28mm
Laagdikte : 15 cm. Wapening : volgens stabiliteitsstudie (zie ook artikel 26.04 algemeen - wapeningsstaal)
Uitvoering • • • •
De studie is volgens artikel 26.01 algemeen - betonstudie. De wapeningsnetten worden geplaatst met een overlapping van een volledige maas (15 cm) in beide richtingen en aan de hoeken gebonden. Er wordt een ondernet en bovennet geplaatst. De nodige afstandshouders worden geplaatst om de vereiste betondekking te bekomen. Elke studio dienst akoestisch gescheiden te worden met de gemeenschappelijke ruimtes en de naastliggende studio’s.
• Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Vochtwerende isolatie : onder de draagvloeren worden een vochtwerende laag geplaatst : PE-folie 0,2 mm dikte • Koudebruggen / thermische isolatie : volgens opgave architect • Randbekistingen : op voorstel van aannemer • Akoustische voegen : De voegen in de constructie worden uitgespaard en gevuld met geëxtrudeerde polyethyleenschuimstroken, of gezaagd. • Zettingsvoegen : volgens aanduidingen en details stabiliteitsstudie. De zettingsvoegen in de constructie worden uitgespaard en gevuld met geëxtrudeerde polyethyleenschuimstroken, of gezaagd. • Uitsparingen / doorvoeren : de plaats van de te voorziene uitsparingen worden voorafgaandelijk door de architect aangegeven. Toepassing Draagvloeren op volle grond. 15.40. vochtwerende lagen - algemeen Algemeen Onverminderd de concrete richtlijnen in het bijzonder bestek of bijgevoegde uitvoeringsdetails, dient de aannemer ervoor te zorgen dat absoluut geen water van buitenuit of vanuit de onderbouw kan infiltreren in de bovenbouw. Omschrijving De vochtwerende lagen in de ondervloeren op volle grond bestaan uit één of meerdere waterkerende scheidingslagen aangebracht tussen de grond en/of in de vloeropbouw. De werken omvatten : • de voorbereiding van de ondergrond; • de levering en de verwerking van de materialen, met inbegrip van de eventuele scheidingslagen; • de levering en de plaatsing van de eventuele bevestigingstoebehoren; • de eventuele voorlopige beschermingsmaatregelen; • de plaatsing van een onderlaag Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • aard van de overeenkomst : Pro memorie (PM) De werken dienen inbegrepen te zijn in de posten van de ondervloer en/of vloerisolatie. Ze worden niet afzonderlijk opgemeten. Materialen De dichtingsmaterialen zijn geschikt voor waterdichting van horizontale oppervlakken. Het betreft in principe dunwandige folies, met eenvormige dikte, vervaardigd uit waterdichte rotvrije kunststof hetzij de overeenkomstig het bijzonder bestek voorgeschreven dichtingsmembranen. De folies mogen niet kleven of gescheurd zijn en worden zoveel mogelijk uit één stuk voorzien. Zij worden gestapeld op een beschutte plaats.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 63 van 251
Uitvoering • • • •
•
•
• •
Vooraleer de waterdichting aan te brengen, gaat de aannemer na of de ondervloer en funderingen in overeenstemming zijn met de plannen en de voorschriften en een onberispelijke uitvoering van de werken verzekerd kan worden. Zo niet stelt hij de architect daarvan tijdig in kennis. De aannemer plaatst het dichtingsmembraan binnen de juiste vloeropbouw. De aannemer neemt de nodige voorzorgen tegen de beschadiging van het dichtingsmembraan. De contactvlakken zijn zuiver en vlak zodat perforaties worden voorkomen. Overeenkomstig het bijzonder bestek wordt het dichtingsmembraan aangebracht op de onderlaag / een geëffend zandbed / de voorlopige werkvloer / … Afhankelijk van het gebruikte materiaal en de toepassingseisen zullen de naden waterdicht uitgevoerd worden. Het dichtingsmembraan zal ter hoogte van alle vloerdoorbrekingen, wand- en verticale structuurelementen met zorg en met minimale opstand van 15 cm geplaatst worden, zodat de waterdichting blijvend verzekerd is. De rollen zullen met zorg moeten behandeld worden om beschadiging van de buitenkant te vermijden. Bovendien wordt aangeraden bij temperaturen onder + 5°C de rollen zeer behoedzaam te behandelen. De stroken zullen spanningsvrij geplaatst worden op een ondergrond die aan de volgende voorwaarden voldoet : ⇒ de ondergrond zal droog zijn. ⇒ hij zal voldoende vlak en vast zijn. ⇒ hij zal vrij zijn van alle vreemde stoffen of lichamen (vet, kiezel, olie...). ⇒ hij zal chemisch en mechanisch met de waterdichting verenigbaar zijn. De folies worden zoveel mogelijk in 1 stuk gelegd; niet te vermijden naden zullen een overlapping hebben van minstens 30 cm en dubbel in elkaar worden geplooid. Hiervoor wordt de eerste folie 30 cm dubbel geplooid, de tweede folie wordt erover gelegd en het geheel wordt dan 15 cm teruggeplooid. Ze worden voldoende opgetrokken tegen de muren. De folie wordt haaks omgebogen tegen het opgaand metselwerk tot minstens 2 cm boven het afgewerkte vloerpeil. De aannemer neemt de nodige voorzorgen tegen beschadiging van de folie. De beschadigde delen worden hersteld met een bijkomend stuk folie, steeds met minstens 30 cm overlapping.
Keuring De architect controleert de plaatsing van de waterdichtingsmembranen en ziet de aansluitingsdetails en overlappingen na op hun goede uitvoering. 15.41. vochtwerende lagen - folies / PE
|PM|
Materiaal De vochtwerende laag bestaat uit een waterdichte (visqueen-) polyethyleenfolie. De folie mag niet kleven of gescheurd zijn. Specificaties • Dikte : minimum 0,2 mm Aanvullende specificaties De polyethyleenfolie is gewapend met een ingewerkt weefsel uit nylondraden met mazen van circa 10x10 / ... mm. (voor diktes vanaf 0,3 mm) Uitvoering De folie wordt aangebracht op de onderlaag / een geëffend zandbed. De folie wordt geplaatst met overlappingen van minstens 30 cm en wordt tegen de muren opgetrokken tot op 2 cm boven het afgewerkte vloerpeil. De naadoverlappingen worden zorgvuldig gelast / verlijmd over de volledige breedte van de naad en samengedrukt. Beschadigde delen worden hersteld met een bijkomend stuk folie, met minstens 30 cm overlapping. Toepassing Te plaatsen onder de ondervloeren en funderingen volgens aanduiding van de plannen. Te verwerken als waterkering ter hoogte van de buitenmuren op maaiveldniveau.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 64 van 251
16. THERMISCHE ISOLATIE ONDERBOUW 16.00. thermische isolatie onderbouw - algemeen Algemeen REFERENTIENORMEN STS 08.82 - Thermische isolatiematerialen (1997) NBN EN 822 t/m 826 - Materialen voor de thermische isolatie van gebouwen (1994) NBN EN 1602 t/m 1609 - Materialen voor de thermische isolatie van gebouwen (1997) NBN EN 12085 t/m 91 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen (1997) NBN EN 12429 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Conditionering tot vochtevenwicht bij gegeven temperatuur en vochtigheid (1998) NBN EN ISO 13370 - Warmte-eigenschappen van gebouwen - Warmte-uitwisseling via de grond - Berekeningsmethoden (1998) NBN B 62-201 - Bepaling in droge toestand van de thermische geleidbaarheid of van de thermische permeantie van de bouwmaterialen door de methode van de verwarmingsplaat met schutring (1977)
ISOLATIEWAARDE
De definities van de grootheden met betrekking tot de thermische isolatie beantwoorden aan NBN B 62-002/addendum 1. De λu-normwaarden per isolatiemateriaal stemmen in feite overeen met de hoogste λd-gedeclareerde waarden volgens ATG’s, verhoogd met circa 10%. In onderhavig bestek en/of de bepalingen van het bijzonder bestek wordt volstaan met de opgave van de minimale dikte en de maximale lambda-waarde. Indien de aannemer een product (steeds met ATG) met een hogere lambda-waarde wil gebruiken, zal hij een grotere dikte moeten toepassen om gelijkwaardig te zijn. Isolatiemateriaal
maximale λd-waarde (W/mK)
λu-normwaarde (W/mK)
Minerale wol (MW)
0,037
0,041
Geëxpandeerd polystyreen (EPS)
0,036
0,040
Cellenglas (CG)
0,044
0,048
Geëxtrudeerd polystyreen (XPS)
0,031
0,034
Polyurethaan (PUR)
0,025
0,028
Fenol (PF)
0,023
0,025
Geëxpandeerd perliet (EPB)
0,050
0,055
Voor meer info raadpleeg : http://www.bbri.be/antenne_norm/energie/nl/normen/isolatie.html Gunstige en betrouwbare rekenwaardes in ATG's van thermische isolatiematerialen. Lijsten ATG’s - Isolatiematerialen
Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. Keuring Onverminderd de concrete richtlijnen in het bijzonder bestek of bijgevoegde uitvoeringsdetails, dient de aannemer er zorg voor te dragen dat de isolatie een ononderbroken geheel vormt en dat bij de plaatsing zowel vocht- als koudebruggen worden voorkomen. 16.20. isolatieplaten ondergrondse wanden - algemeen Omschrijving Het betreft isolatieplaten aan te brengen tegen funderingsmuren in aanraking met de grond of in de tot onder het maaiveld doorgetrokken spouwen. Meting • • •
meeteenheid : m2, met vermelding van de dikte van het materiaal. meetcode : netto te bekleden oppervlakte. Uitsparingen groter dan 0,5 m2 worden afgetrokken. Randisolaties worden niet afzonderlijk in rekening gebracht. aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 65 van 251
Materiaal & Uitvoering Om koudebruggen te vermijden wordt voorzien dat onder een eerste waterkering steeds een strook isolatie doorloopt in de spouw, die dan volgens de op plandoorsnede of detailplannen aangegeven diepte overgaat in traditionele gemetselde of gegoten funderingsmuur; deze isolatie wordt aangebracht zoals andere spouwisolatie, maar uitgevoerd in hiertoe geschikte isolatieplaten, die beschikken over een technische goedkeuring ATG (of gelijkwaardig) binnen de voorziene wandopbouw. 16.22. isolatieplaten ondergrondse wanden - polyurethaan (XPS)
|FH|m2
Materiaal De opbouw van de isolatielaag bestaat uit geëxtrudeerde polystyreenplaten overeenkomstig NBN EN 13164 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van geëxtrudeerd polystyreenschuim (XPS) - Specificatie (2001) + addendum (2004), zonder toevoeging van CFK’s, dikte volgens bijzonder bestek of detailtekening, geschikt voor vloerisolatie volgens attest van de fabrikant. De isolatieplaten beantwoorden aan de bepalingen van STS 08.82.41. Specificaties • Dikte : minimum 80 mm • Randafwerking : tand en groef • Oppervlakteafwerking : naakte platen • Prestatiecriteria : ⇒ Gedeclareerde warmtegeleidingscoëfficiënt (λd) : maximum 0,031 W/mK ⇒ Gemiddelde volumemassa : minimum 30 kg /m3 ⇒ Druksterkte : minimum 0,2 N/mm2 (bij een vervorming van maximum 10%) Aanvullende specificaties • De isolatieplaten bezitten een technische goedkeuring ATG (of gelijkwaardig). Uitvoering De platen worden gelijmd op de ondergrond (betonwanden). Toepassing Buitenzijde kelderwanden. Tevens voorzien als horizontale strook van 1m (onder de draagvloer gelijkvloers) rondom de kelderwanden als opvang van de koude brug. NB: er worden geen noppenbanen toegepast.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 66 van 251
17. RIOLERINGSELEMENTEN ONDERBOUW 17.00. rioleringselementen onderbouw - algemeen Omschrijving De post “rioleringselementen onderbouw” omvat alle ingegraven elementen voor het verzamelen, afvoeren naar de openbare riolering en/of het voorafgaandelijk behandelen van huishoudelijk afvalwater, fecaal water en regenwater, afkomstig van de diverse standleidingen, afvoerleidingen, drainageleidingen, alsook behandelingsputten van een gebouw of gebouwencomplex. Materialen & Uitvoering REFERENTIENORMEN STS 35, deel I - Sanering - Riolering - Zuivering van huisafvalwater (1975) STS 35, deel II - Sanering - Regenputten - Putten - Drainering (1975) TV 114 - Sanitair Reglement betreffende de bescherming van het drinkwater en de waterafvoer van gebouwen (WTCB, 1976) TV 120 - Praktische toepassing van het Sanitair Reglement TV 114 (WTCB, 1977) TV 200 - Sanitair Reglement - deel 1 : Installaties voor de afvoer van afvalwater in gebouwen (WTCB, 1996 ) NBN EN 752-1 - Buitenriolering - Deel 1-7 (1996) NBN EN 476 - Algemene eisen voor onderdelen gebruikt in binnen- & buitenrioleringen onder vrij verval (1997) NBN EN 1610 - Aanleg en testen van rioleringen en afvalwaterleidingen (1997) Typebestek 104, Index 02.6,08.3,35.2 en 62
AANNEMINGSMODALITEITEN
• •
• •
• • •
Het rioleringssysteem dient overeen te stemmen met de voorschriften van het gemeentelijk reglement, dienaangaande zal de aannemer de nodige inlichtingen inwinnen bij de plaatselijk Technische dienst van de gemeente. Het rioleringsschema (met vermelding van de types afvalwater, leidingdiameters, behandelingstoestellen, e.a.) wordt in principe opgemaakt door de architect en opgenomen in de aanbestedingsdocumenten. Bij ontbreken ervan of ingeval van tegenstrijdigheden of ontbrekende gegevens in de aanbestedingsdocumenten zal de aannemer de architect hiervan tijdig inlichten. Voorafgaand aan de werken zal hij zelf alle noodzakelijke informatie i.v.m. de juiste ligging en juiste peilen van de openbare riolering opzoeken, en na goedkeuring door de architect het rioleringstracé hieraan aanpassen. Volgende bepalingen dienen daarbij in acht te worden genomen : ⇒ de volledige installatie zal worden aangelegd conform de geldende richtlijnen, vermeld in het technisch reglement van de verantwoordelijke gemeentelijke diensten voor het openbaar rioleringsnet. ⇒ de verzamelriolen en hun hoofdvertakkingen op de openbare verzamelriolen zullen naargelang van het geval uit één of twee eenheden per gebouw bestaan (scheiding regenwater / fecaal water, huishoudelijk afvalwater). Meestal is het rioleringsstelsel zo opgevat dat alle fecaliën afvloeien naar een septische put, terwijl andere huishoudelijke afvalwaters en het regenwater in de hoofdriool lopen na de septische put. Het rioleringsnet wordt over zijn ganse lengte door verticale stijgbuisleidingen verlucht. De verluchtingsbuizen worden in overleg met de architect gepositioneerd. Voldoende toezichtstukken (doorspuit-openingen) dienen te worden aangebracht bij richtingsveranderingen.
GRAAFWERKEN - BESCHERMINGSMAATREGELEN
De afmetingen van de uitgravingen zijn zodanig dat een vlotte en onberispelijke plaatsing van de rioleringselementen mogelijk is. De aannemer voert de nodige schoring- en stutwerken uit om inkalven van de uitgravingen te vermijden. Er mag slechts overgegaan worden tot wederaanvullingen van putten en/of sleuven na keuring door de architect. Tot bij de voorlopige oplevering staat de aannemer in voor het ruimen van alle slijk, cementresten, enz., die om voor het even welke reden in de buizen en/of putten aanwezig zouden kunnen zijn. AS-BUILT-PLANNEN
Voor de voorlopige oplevering van de werken levert de aannemer aan de opdrachtgever een tekening van het rioleringsstelsel zoals het is uitgevoerd. Deze tekening bevat de juiste ligging en de hoogtepeilen van de diverse leidingen, verzamelputten en aflopen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 67 van 251
Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. Keuring De rioolleidingen mogen niet ingebed en de sleuven niet weder aangevuld worden vooraleer het rioleringsnet met succes een dichtheidsproef heeft ondergaan en daaropvolgend door de architect toelating aan de aannemer is verleend. De proef wordt na het aanbrengen van de dichtingvoegen uitgevoerd op de buizen, gelegen tussen twee belendende toezichtputten, en heeft betrekking op het gehele rioleringnet. Toe te passen wijze van dichtheidscontrole : ⇒ Voor huisrioleringen ( STS 35.10.9 ) : Het onder druk brengen met een waterkolom van 1 / 2 / 3 / ... m, gebeurt minstens 24 u. voor het begin van de proef. Het waterverlies wordt 3 uur na het aanvangen van de proef gemeten. Dat verlies hangt af van de diameter, de lengte van de leiding en de duur van de proef. Het mag 1°/°° van het totale volume water dat in het beproefde stuk aanwezig is, niet overschrijden. De proef wordt geleid door de aannemer, met zijn personeel en zijn materieel. Hij levert ook de noodzakelijke bijhorigheden. De proef heeft plaats in aanwezigheid van de architect. ⇒ Voor omvangrijke rioleringnetten alsmede voor het openbaar rioolnet : methode van de conventionele doorlaatcoëfficiënt K (volgens STS 35.43 ) 17.10. rioolbuizen - algemeen Algemeen B : voor sanitair gebruik bovengronds binnen het gebouw
DB : voor sanitair gebruik binnen de woning als in de onmiddellijke omgeving
U : voor riool ondergronds vanaf 1 m buiten het gebouw
UD : voor riool ondergronds zowel binnen als buiten het gebouw
Bron : BUtgb Omschrijving Het betreft alle ingegraven afvoerleidingen bestemd voor de afvoer van afvalwater en regenwater, afkomstig van leidingen, toestellen en putten. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • de uitgravingen, de schoor- en stutwerken, de funderingen; • de leidingen, alle hulpstukken ( bochtstukken, T-stukken, Y-stukken, verloopstukken, aansluitstukken, eindinspectiestukken met schroefdop, verluchtingen, dichtings- en uitzettingsmoffen, bevestigingsmaterialen, ...); • de koppelstukken en verbindingen met de putten en toestellen; • de muurdoorgangen en inkokeringen; • de dichtheidscontrole, de wederaanvullingen; • het afvoeren, vervoeren en storten van de overtollige grond buiten de bouwplaats, alle werken voor het voorlopig afvoeren van het oppervlaktewater; • de as-built-plannen van het rioleringsstelsel ; …. Let wel Regenwaterputten, verzamelputten, afscheidingstoestellen,… worden als afzonderlijke posten beschouwd.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 68 van 251
Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per lm, desgevallend uitgesplitst volgens aard en binnendiameter van de buis en/of volgens plaatsingswijze (ingegraven / opgehangen / …) • meetcode : netto te plaatsen lengte van de leidingen, gemeten volgens de aslijn en tot de binnenkant van de put of toestel. De leidingen, hulpstukken en toezichtstukken worden doorgemeten volgens aslijn. De hulpstukken worden niet gemeten en zijn begrepen in de eenheidsprijs. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen & Uitvoering REFERENTIENORMEN STS 35, deel I - Sanering - Riolering - Zuivering van huisafvalwater (1975) STS 35, deel II - Sanering - Regenputten - Putten - Drainering (1975) NBN EN 1295 - Statische berekening van ingegraven buisleidingen onder verschillende belastingsomstandigheden (1997) NBN EN 681- Afdichtingen van elastomeer - Materiaaleisen voor afdichtingen van buisverbindingen in water- en rioleringsbuizen - Deel 1-4 (2000 - 2002) SB 250 - Index III-24 Buizen en hulpstukken voor riolering en afvoer van water (2000) TV 114 - Sanitair Reglement betreffende de bescherming van het drinkwater en de waterafvoer van gebouwen (1977) en TV 120 (WTCB) - Praktische toepassing van het Sanitair Reglement TV 114 (WTCB, 1976) NBN EN 1437 - Kunststofleidingsystemen - Leidingsystemen voor buitenriolering - Beproevingsmethode voor bepaling van de weerstand tegen gecombineerde cyclische temperatuurwisselingen en uitwendige belasting (2002)
BUIZEN - BOCHTSTUKKEN
• • • •
•
•
De respectievelijke aard van de rioleringsbuizen, volgens toepassingsgebied, wordt nader gespecificeerd in het bijzonder bestek. De rioolbuizen zijn bestand tegen corrosie, tegen oplosmiddelen en wasmiddelen, alsook bestand tegen temperaturen tot 90°C. Alle buizen en hulpstukken nodig voor een goede uitvoering zijn onderling compatibel. Het gamma van de fabrikant voorziet daarbij in alle vereiste bocht- en verloopstukken, eindinspectiestukken, sifonstukken, … De te voorziene diameters van de buizen stemmen overeen met de aanduidingen op de rioleringsplannen en/of worden afgestemd op de te verwachten maximum debieten volgens STS 35.10.73 en STS 35.42. Voor het bepalingen van de afmetingen zie o.a. TV 114 (WTCB) : Qe = 0,087x1/nxD 8/3x11/2 lmin. Elke richtingsverandering geschiedt met aangepaste bochtstukken, en dit volgens de aanwijzingen op de grondplannen. De aftakkingen van verticale en horizontale leidingen worden uitgevoerd onder hoeken van maximaal 45°. Wanneer de hoek tussen twee op elkaar aan te sluiten leidingen meer bedraagt dan 45° zal de aansluiting gebeuren bij middel van twee opeenvolgende bochtstukken elk met een hoek kleiner dan 45°. Ter plaatse van de aansluiting van standleidingen op de riolering voorziet de aannemer twee verloopstukken van 45° en brengt hij de riolering tot op 5 / … cm. boven de vloer. Waar aangegeven op de plannen worden er in het tracé sifons ingebouwd bestaande uit 4 bochtstukken van 45°.
MONTAGE - VERBINDINGEN - AANSLUITINGEN
Het montagewerk en verbindingen worden uitgevoerd door daartoe opgeleide en bekwame vaklui. • Er wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van rechte buizen uit één stuk. De plaatsing van buizen met vaste of losse moffen begint stroomafwaarts, met het mofeind stroomopwaarts gericht. • Wanneer buizen op maat moeten worden gebracht, dienen ze haaks gezaagd; voor het inschuiven in de verbinding wordt de gezaagde kant van bramen ontdaan en desgevallend afgeschuind. Voor het samenvoegen van de buizen worden de mof en het spie-einde zorgvuldig gereinigd en verbonden volgens de voorschriften van de fabrikant. Alle beschadigde buizen worden vervangen. • De aannemer verwezenlijkt alle aansluitingen op leidingen, toestellen en putten. De uiteinden van de afleiders, overlopen van putten enz. moeten zorgvuldig met de afvoer worden verbonden en zullen waar nodig waterdicht worden uitgewerkt in het metselwerk. Ingeval van waterdruk worden de dichtingwerken uitgevoerd volgens een aan de architect ter goedkeuring voor te leggen detailtekening. • Binnen het gebouw worden de buizen gebracht tot in het vlak van de betonnen welfsels of van de keldermuren waar ze eindigen met een mof. Tijdens de werken worden de moffen afgedekt met
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 69 van 251
• •
een beschermkapje. Buiten worden op analoge wijze de voorlopig openstaande buizen afgedekt zodat er geen vuilresten, grond e.d. in kunnen terechtkomen. Voor de aansluiting van de WC-toestellen, neemt de aannemer de nodige inlichtingen bij de architect en/of aannemer sanitaire werken om de juiste as-afstand ten opzichte van de nabije muur te kunnen bepalen. Buizen, die verticaal geplaatst of opgehangen worden, moeten standaard voorzien worden van hiertoe aangepaste bevestigingsmaterialen. De voorschriften van de fabrikant dienen daarbij strikt te worden nageleefd. De bevestigingswijze zal voldoende stevig zijn om het gewicht van de gevulde horizontale leidingen te kunnen dragen. Principieel mogen de beugels niet meer dan 200 cm uit elkaar staan en op maximum 30 cm aan weerszijden van elke verbinding. Haken en beugels in gegalvaniseerd staal.
DOORVOEREN
• •
• •
Geen enkele buisverbinding of koppeling mag in een muurdoorvoering aangebracht worden. De doorvoeringen zijn zo voorzien dat muur- of vloerzettingen de buis niet kunnen belasten. Bij doorgangen doorheen muren of platen worden de leidingen vrij geplaatst volgens STS 35.10.82., hetzij d.m.v. een ontlastingsbalk, hetzij d.m.v. andere voorzieningen waarbij boven of naast de buis een vrije ruimte van minimum 5 cm overblijft (soepele koppelingen, isolatie- of vezelcementbuizen met aangepaste diameter, …). De nodige aanpassingswerken, het kappen van gaten, het dichten van de openingen tussen de buizen en de gekapte gaten met isolatie of een plastisch blijvende mortel, zijn in de werken inbegrepen. Doorgangen doorheen bouwdelen (muren, vloeren, …) dienen na afwerking aan dezelfde prestaties (waterdichtheid, brandveiligheid, stabiliteit, …) te voldoen als de respectievelijke prestaties gesteld aan deze bouwdelen. Mantelbuizen bestemd voor gebeurlijke doorgangen doorheen balken mogen enkel geplaatst worden in de zone boven de neutrale vezel en onder de bovenliggende plaat. Het bepalen van de juiste zones en begrenzing van hun secties gebeurt steeds in overleg met de stabiliteitsingenieur.
LEIDINGTRACE - SLEUVEN - HELLING
• • • • •
Het leidingtracé wordt door de aannemer zorgvuldig uitgezet, overeenkomstig de aanduidingen op de riolerings- en/of grondplannen. Tussen twee putten of toestellen moet daarbij zoveel mogelijk met rechte stukken worden gewerkt. De breedte van de sleuven is minimaal gelijk aan de buitendiameter van de buis, vermeerderd met 20 cm. De wanden worden waar nodig geschoord teneinde inkalven te vermijden. Na het graafwerk wordt de bodem van de sleuf geëffend en ontdaan van scherpe voorwerpen. De juiste peilen van de riolering zullen in aanwezigheid van de architect correct worden uitgepast in functie van de vereiste helling, het uitpassen vangt steeds aan bij het laagste punt. De rioleringsbuizen worden gelegd met een minimale en constante helling, waarbij de diameter van de buis in verhouding tot de helling en het af te voeren volume een minimale afwateringssnelheid van 0,60 m/sec. en een maximale snelheid van 2,50 m/sec. garanderen. Als richtwaarden voor de helling kunnen circa 0,5 cm/m voor regenwater, 1 cm/m voor vuil water en 2 cm/m voor fecaal water worden vooropgesteld. Zie ook richtwaarden 'dimensionering riolering' in onderstaande tabel : MAXIMUM DEBIET (liter / seconde) volgens buisdiameter en helling Helling
110 mm
125 mm
160 mm
200 mm
250 mm
315 mm
400 mm
500 mm
630 mm
0,5 cm/m
5
7,2
14
25
45
80
150
270
520
1,0 cm/m
7,2
10
20
35
65
115
220
380
750
2,0 cm/m
BEDDING - WEDERAANVULLINGEN
•
•
De buizen moeten over hun ganse lengte ondersteund worden door een aangepaste bedding. Ter plaatse van de verbindingen van de buizen worden in het funderingsbed tijdelijke uitsparingen aangebracht die het mogelijk maken de verbindingen af te werken over de volledige omtrek van de buizen, de waterdichtheid ervan te controleren en de kragen of verbindingsstukken aan te brengen. Ofwel wordt een voorgevormde fundering uitgevoerd ofwel worden de buizen aan de zijkanten onder een hoek van 45° tot halve hoogte aangevuld. De buizen zullen daarbij volgens STS 35.45, overeenkomstig de hoedanigheid van de bodem geplaatst worden op : ⇒ een bedding van (zachte) natuurlijke grond (volgens fig. 1 van STS 35.45.11). ⇒ zandbed met een dikte van 15% van de diameter (volgens fig. 2 van STS 35.45.12). ⇒ een gestabiliseerd zandbed met een dikte van 10 cm + 1/10 van de buisdiameter (volgens fig. 3 van STS 35.45.13). De menging voor het gestabiliseerd zand bestaat uit 100 kg cement sterkteklasse 32,5 per m3 zand. Het scherpe zand beantwoordt aan NBN EN 13242.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 70 van 251
⇒
•
•
een bedding van schraal beton met een minimum dikte van 5-10 cm + 1/10 van de buisdiameter (volgens fig. 4 van STS 35.45.2) Samenstelling : 300 kg cement sterkteklasse 32,5 voor 800 liter steenslag 7/14 of 7/20 of grind 4/14 of 4/28 en 400 liter zand voor mager beton. De samenstellende elementen beantwoorden aan NBN EN 13242.
De sleuven worden tot aan de bovenzijde van de buizen wederaangevuld en aangedamd in lagen van maximum 20 cm oorspronkelijke dikte, met een constant niveauverschil van 10 tot maximaal 30 mm per meter. Overeenkomstig de bepalingen van het bijzonder bestek wordt aangevuld met ter plaatse uitgegraven grond (grond voortkomend van de uitgravingen) De wederaanvulling van de ingegraven riolering mag pas uitgevoerd worden na goedkeuring door de architect en na het uitvoeren van de controleproeven op de waterdichtheid (zie keuring).
Keuring MATERIALEN
Overeenkomstig STS 35.00.31 kunnen materialen met een BENOR, BUtgb of Eutgbgoedkeuringscertificaat vrijstelling genieten van voorafgaandelijke technische proeven, deze vrijstelling slaat evenwel niet op de controle van de uitvoeringskwaliteit op de bouwplaats. UITVOERING
Het rioleringsstelsel wordt voor de wederaanvullingen onderworpen aan een waterdichtheidcontrole. Het rioleringsstelsel wordt hiertoe, in vakken verdeeld en overeenkomstig STS 35.10.9 onder druk gebracht met een waterkolom en dit gedurende minstens 24 u. Het waterverlies, gemeten vanaf 3 uur na het begin van de proef, mag 1 ‰ van het totaal volume water dat in het beproefd stuk aanwezig is, niet overschrijden. 17.15. rioolbuizen - kunststof / PVC
|FH|m
Materiaal De rioolbuizen uit hard niet-geplastificeerd PVC dragen het overeenkomstigheidsmerk "PVC- UD of URIOOL-BENOR" met vermelding van : de naam van de fabrikant, de overeenkomstigheidsnorm, de nominale diameter, wanddikte en afbuigingshoek. Overeenkomstig het toepassingsgebied beantwoorden zij respectievelijk aan de typecodering “U” of “UD” volgens NBN EN 1401-1 Kunststofleidingsystemen voor ondergrondse drukloze rioleringen Ongeplasticeerd poly(vinylchloride) (PVC-U) - Deel 1 : Eisen voor buizen, hulpstukken en het systeem (1998). Specificaties • Markering : ⇒ “UD - RIOOL-EGOUT - NBN EN 1401 - PVC-U - SN klasse - Fabrikant - BENOR - diamxdikte fabricatiecode” ⇒ “U - RIOOL-EXT-EGOUT - NBN EN 1401 - PVC-U - SN klasse - Fabrikant - BENOR - diamxdikte fabricatiecode” • Binnendiameters : ND 110 / 125 / 160 / 200 / 315 / 400 / ... mm / volgens studie aannemer (voor te leggen) • Wanddikte : minimum 3,2 mm en tenminste de wanddikte van de aangrenzende buis met de grootste wanddikte Uitvoering • • • • •
De PVC buizen worden gekoppeld d.m.v. verlijming op basis van PVC. De verwerking en verbindingen worden uitgevoerd volgens de voorschriften van de fabrikant. De leidingen die blootgesteld zijn aan temperaturen lager dan 5°C, en die mogelijk stoten kunnen ontvangen, dienen hiertegen te worden beschermd. Diepte : minimum 60 cm onder de begane grond. Bedding : natuurlijke grond / zandbed / gestabiliseerde zand / … Wederaanvulling : te verdichten grond van de uitgravingen
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Beschermhulzen te voorzien bij iedere muur of vloerdoorgang. • Beugels en bevestigingsmiddelen voor de buizen binnen het gebouw moeten voorzien worden : … Toepassing Volgens rioleringsplannen: alle riolering buiten het gebouw tot aan reukafsluiters en rw-filters. 17.16. rioolbuizen - kunststof / PE
|FH|m
Materiaal Het betreft afvoerbuizen uit hard polyethyleen, met hoge dichtheid, voor lage druk (reeks 12,5 / 16), gekend onder de benaming PE 50 volgens NBN T 42-112 (NBN EN 1519-1). De hulpstukken (TAROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 71 van 251
stukken, bochten enz.) hebben dezelfde herkomst en wanddikte als de buis. Tot en met diameter 160 mm betreft het gespoten stukken. Grotere secties zijn volgens DIN 8074 & DIN 8075 (PE-buizen) hetzij overeenkomstig typebestek 104, index 08.31. Enkel volgens noodzaak zullen demonteerbare koppelingen (draadverbindingen en/of flenskoppelingen) worden gebruikt, teneinde demontage toe te laten. De leidingen met bijhorende koppelstukken en hulpstukken beschikken over het BENORkeurmerk, een technische goedkeuring ATG of gelijkwaardig. Specificaties • Markering “PE AFVOER-EVACUATION - Producent - diameterxdikte - fabricatiecode - BENOR” • Binnendiameters : volgens studie aannemer (voor te leggen) / 110 / 125 / 140 / 160 / 180 / 200 / 225 / 250 mm Uitvoering De samenvoegingen van buizen en stukken (voor alle doormeters van 40 mm t.e.m. 315 mm) gebeuren conform de voorschriften van de fabrikant, d.m.v. een ‘elektro-las’ volgens NBN B 32-001 Krimpmoffen van vernet warmtekrimpend polyethyleen voor de verbinding van drukloze afvoerleidingen - al dan niet met verschillende bouwstoffen - met nominale middellijn van DN 80 tot DN 500 (1989). • Diepte : tegen het plafond van kelders en kruipkelders • Bedding : tegen het plafond van kelders en kruipkelders Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Beschermhulzen te voorzien bij iedere muur of vloerdoorgang. • Beugels en bevestigingsmiddelen voor de buizen binnen het gebouw moeten voorzien worden • Alle hulpstukken (incl. eindinspectiestukken) zijn inbegrepen. Toepassing Volgens rioleringsplannen: alle regenwater-riolering binnen het gebouw (kelders en kruipkelders) tot aan de doorgang in de buitenmuren. Deze sluiten enerzijds aan op de inpandig gelegen regenafvoeren in PE (art. 38.32) en anderzijds op de buitenriolering in PVC (art. 17.15). 17.30. inspectieputten - algemeen Omschrijving Het betreft inspectietoestellen (inspectieputten, huisaansluitputjes, ...), die zijn ontworpen om de leidingen die er in uitmonden te kunnen nazien en reinigen, en verder in hun afvoer via één enkele leiding naar de riolering te voorzien. In de eenheidsprijs zijn begrepen : alle delf- en wederaanvullingswerken, de aansluitingen met de rioleringsbuizen, de levering en montage van prefabelementen, het funderingsbeton, de voorziene ondergrondse afdekking, het metselwerk, de desgevallende bepleistering en bestrijking. Meting • • •
meeteenheid : per stuk, opgesplitst volgens aard en afmetingen meetcode : netto uit te voeren hoeveelheid volgens type en afmetingen aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)
Materialen De putten zijn derwijze opgevat dat de aansluiting van de buizen, wat ook hun diameter of plaats betreft, geen spanningen noch risico’s op breuk kunnen doen ontstaan. Onder een belasting van 60 kN mogen de elementen niet knikken, noch scheuren vertonen. Meest gebruikelijk worden geprefabriceerde toestellen in kunststof of beton voorzien, andere mogelijkheden zijn cilindervormige ringen of metselwerk in baksteen. De geprefabriceerde putten zijn voorzien van een fabrieksmerk, fabricagedatum en in voorkomend geval het keurmerk. Zie ook Index III-38 van het SB 250. Uitvoering De inspectieputten worden zorgvuldig ingegraven en voorzien van een aangepaste funderingsvoet. • Teneinde verzakking te voorkomen, reiken de funderingen minstens 10 cm buiten de putwanden. In opgevoerde grond moeten de putten zoveel mogelijk aan het gebouw verbonden worden, door een ondersteuning uit de fundering uit te kragen of door het voorzien van betonzolen. De funderingsplaten mogen worden uitgevoerd in een schraal beton (samenstelling : 300 kg cement sterkteklasse 32,5, 800 liter steenslag 7/14 of 7/20 of grind 4/14 of 4/28 en 400 liter zand voor beton volgens NBN EN 12620 & NBN EN 13242). • Doorgaans wordt de schachthoogte zo bepaald dat het deksel, circa 20 cm onder het maaiveld is gesitueerd, het wordt afgedekt met zand, waarbij een verdeelplaat de belastbaarheid zal garanderen en de juiste ligging markeren. AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 72 van 251
•
•
Wanneer geen verkeerslast aanwezig is, kan de bovenafwerking van hetzelfde type zijn als de omliggende verharding. Indien doorgetrokken tot het maaiveld zullen de inspectieputten afgedekt worden met een deksel met gepaste maatvoering, overeenkomstig de rubriek 17.50 putdeksels & roosters - algemeen. De hoogte van het deksel wordt bepaald in functie van de buitenaanleg. Wederaanvullingen worden uitgevoerd in te verdichten lagen van maximaal 30 cm (oorspronkelijke dikte). Overeenkomstig de bepalingen van het bijzonder bestek zal gebruik worden gemaakt van ⇒ te verdichten grond voortkomend van de uitgravingen. ⇒ te verdichten scherpe zand (voor mager beton volgens NBN EN 12620 en NBN EN 13242) ⇒ te verdichten gestabiliseerd zand (samenstelling : 100 kg cement sterkteklasse 32,5 per m3 zand voor mager beton volgens NBN EN 12620 en NBN EN 13242.
Keuring NBN EN 1253-2 - Afvoerputten voor gebouwen - Deel 2: Beproevingsmethoden (2004)
Er mag slechts overgegaan worden tot wederaanvulling nadat de afgewerkte inspectieput werd gekeurd door de architect. 17.36. inspectieputten - kunststof / PVC
|FH|st
Materiaal De prefab inspectieputten zijn vervaardigd uit niet-geplastificeerd hard PVC (volgens NBN T 42-108). De bodems zijn voorgevormd en geprofileerd in de vloeirichting van de buizen. Zij zijn voorzien van geschikte inlaatstukken, standaard leverbaar en/of in de fabriek geprefabriceerd volgens de plaatsingsplannen te leveren door de aannemer. Voor de aansluitingen worden PVC-hulpstukken gebruikt volgens NBN EN 1329-1, voorzien van lippendichtingen uit Styreen-Butadeen-Rubber (SBR). Specificaties • Types : enkelvoudig / dubbel met sifon en bezinkingsruimte overeenkomstig de aanduidingen op plan, meetstaat • Putdiameters : 400 mm • Wanddikte : minimum 4 / 5 / 7 / ... mm afhankelijk van de dikte volgens norm • Putbodem : geprofileerd volgens vloei • De bodems van de sifonputten zijn vlak en reiken minstens 100 mm onder de onderkant van de hoofdleiding. Op de uitlopen van de sifonputten is een aangebouwd sifonsysteem voorzien. • De dikte van de funderingsplaat is 10 / 15 / ... cm. Aanvullende specificaties • De prefabinspectieputten bezitten een technische goedkeuring ATG of gelijkwaardig. Uitvoering • • •
De wederaanvullingen rond de inspectieputten worden uitgevoerd met : te verdichten gestabiliseerd zand, samengesteld uit 100 kg cement sterkteklasse 32,5 per m3 zand voor mager beton volgens NBN EN 12620 en NBN EN 13242. Inspectieputten welke niet opgetrokken worden tot het maaiveld worden afgedekt met een PVCdeksel, passend op de buisdiameter van de put. Bij inspectieputten welke niet opgetrokken worden tot het maaiveld is het afsluitdeksel steeds in de prijs inbegrepen. Bij toegankelijke putten wordt de standaardhoogte van de put luchtdicht verhoogd tot het gewenste peil d.m.v. een stuk buis van corresponderende diameter. Deksel uit …, overeenkomstig artikel …
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Afdekking : bovengronds volgens artikel 17.50 Toepassing 17.36.01 enkelvoudige put 17.36.02 dubbel put met sifon 17.40. ontvangtoestellen - algemeen Omschrijving Het betreft ontvangtoestellen (kolk, ontvanger, reukafsluiter, rooster) buiten het gebouw, ingewerkt in de buitenverhardingen, bestemd voor de opvang van oppervlakte- en/of kuiswaters. In de eenheidsprijs zijn de grondwerken, het vervoer van alle overtollige grond, de fundering en de desgevallende roestwerende behandeling (bij gietijzeren deksels) inbegrepen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 73 van 251
Let wel : de ontvangtoestellen voor binnentoepassingen (kloksterfputjes en deksels) worden afzonderlijk behandeld binnen hoofdstuk 60 sanitair - leidingnet.
Meting • • •
meeteenheid : per stuk (ontvangputten) / lopende meter (geulen), volgens afmetingen meetcode : netto uit te voeren hoeveelheid / lengte, volgens afmetingen aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)
Materialen REFERENTIENORMEN NBN B 53-101 - Rioleringsonderdelen uit gietijzer of uit vormgietstaal - Algemene technische voorschriften + add 1 (1985) NBN B 53-121 - Rioleringsonderdelen - Afvoerschachten (rioolmonden) voor gebogen afvoergeulen - Ramen van de afdektoestellen (1985) NBN B 54-101 - Gietijzeren onderdelen en toestellen voor het afvoeren van de waters van gebouwen - Algemene technische voorschriften (1976) NBN B 54-102 - Gietijzeren onderdelen en toestellen voor het opvangen en het afvoeren van de waters van gebouwen Klokvormige waterslikkers met reukafsluiter (1976) NBN B 54-103 - Gietijzeren onderdelen en toestellen voor het opvangen en afvoeren van het water der gebouwen - Vierkante of rechthoekige controleluiken met enkel deksel met zichtbaar gietijzer (1977) NBN EN 1253-1 - Afvoerputten voor gebouwen - Deel 1 : Eisen (2003) NBN EN 1253-2 - Afvoerputten voor gebouwen - Deel 2 : Beproevingsmethoden (1998) NBN EN 1253-3 - Afvoerputten voor gebouwen - Deel 3 : Kwaliteitscontrole (1999) NBN EN 1253-4 - Afvoerputten voor gebouwen - Deel 4 : Toegangsdeksels (2000) NBN EN 1706 - Aluminium en aluminiumlegeringen - Gietstukken - Chemische samenstelling en mechanische eigenschappen (1998) NBN A 22-101 - Gietstaalsoorten voor algemeen gebruik (1974)
ONTVANGPUTTEN
Op de ontvangers voor het oppervlaktewater zijn de bepalingen van STS 35.12.1 van toepassing. De afmetingen van de toestellen worden zo gekozen dat ze, rekening houdend met de fabricagetoleranties, en zonder bijwerking of uitkapping, kunnen geplaatst worden in een modulair oppervlak (150x150 / 200x200 / 250x250 / 300x300 / … mm). PREFABGEULEN
Het betreft in de buitenverharding in te werken geulen, bestemd voor afvoer van oppervlaktewater. De prefabgeulen worden gevormd door een aaneenschakeling van afzonderlijke elementen en passtukken met roosters. De elementen worden voorzien van spie- en mofeind of van uitsparingen voor dichtingsstrippen. De goten zijn vorstbestendig en zijn bestand tegen grondzuren, minerale oliën, mazout, benzine en oplossingen van strooizouten. De porositeit is kleiner dan 0,5%. Voorzover niet gespecificeerd in het bijzonder bestek heeft de aannemer de vrije keuze tussen de in onderhavig bestek opgenomen artikels. Uitvoering De ontvangputten worden in de verharding ingewerkt op het gewenste peil en vastgezet met cementmortel van de categorie M2 van NBN B 14-001 (Samenstelling : minstens 300 kg cement, sterkteklasse 32,5, per m3 droog zand, hetzij 1 deel cement voor 4 delen zand). De prefabgeulen worden aangezet op een fundering uit beton met sterkteklasse C25/30 (samenstelling : 300 kg cement sterkteklasse 32,5, 800 liter steenslag 7/14 of 7/20 of grind 4/14 of 4/28 en 400 liter zand voor beton volgens NBN EN 12620 en NBN EN 13242). Het samenvoegen van de prefabelementen gebeurt volgens de richtlijnen van de fabrikant met gepaste middelen om een waterdicht geheel te bekomen. De aansluiting op de riolering of putten gebeurt met speciaal voor dit doel geprefabriceerde elementen. 17.47. ontvangtoestellen - pompputten / prefab
|FH|st
Omschrijving Het betreft pompputten bestemd voor de vergaring van afvalwater onder het rioleringsniveau en dienaangaande tevens geschikt voor het herbergen van een dompelpomp (volgens artikel 61….). Materiaal De geprefabriceerde pompputelementen zijn voorzien van de nodige uitsparingen en profileringen m.b.t. de benodigde aansluitingen van riolerings- en/of drainageleidingen, afvoergeulen, …
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 74 van 251
Specificaties • Behuizing : waterdicht gewapend beton • Binnenafmetingen : 80x80 cm • Wanddikte : … mm • Afdekking : gegalvaniseerd stalen deksel (lastencategorie : klasse B 125) Uitvoering De putten worden zorgvuldig ingewerkt in de voorziene kelderfundering en omgevende vloerafwerking, alle aansluitingen dienen perfect waterdicht te worden uitgevoerd. Toepassing Pompputten in de kelder. 17.50. putdeksels & roosters - algemeen Omschrijving Het betreft aangepaste putranden voorzien van een deksel of rooster, boven de voorziene (inspectie-, regenwater-, septische, …) putten van allerlei aard. Let wel Ingeval van ontvangtoestellen zijn de bijhorende roosters inbegrepen in de respectievelijke post.
Meting • • •
meeteenheid : per stuk meetcode : volgens afmetingen aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) In de eenheidsprijs is het desgevallend gevraagde schilderwerk begrepen.
Materialen REFERENTIENORMEN NBN B 53-101 - Rioleringsonderdelen uit gietijzer of uit vormgietstaal - Algemene technische voorschriften (1972) NBN B 53-101/A1 - Rioleringsonderdelen uit gietijzer of uit vormgietstaal - Algemene technische voorschriften (1985) NBN B 53-102 - Rioleringsonderdelen - Putrandramen - Type 1 (1977) NBN B 53-103 - Rioleringsonderdelen - Putrandramen - Type 2 (1977) NBN B 53-104 - Rioleringsonderdelen - Putrandramen - Type 3 (1977) NBN B 53-105 - Rioleringsonderdelen - Putrandramen - Type 4 (1977) NBN B 53-106 - Rioleringsonderdelen - Putrandramen - Type 5 (1977) NBN B 53-107 - Rioleringsonderdelen - Putrandramen - Type 6 (1977) NBN B 53-108 - Rioleringsonderdelen - Putrandramen - Type 7 (1977) NBN B 53-109 - Rioleringsonderdelen - Putrandramen - Type 8 (1985) NBN B 53-110 - Rioleringsonderdelen - Putrandramen - Type 9 (1985) NBN EN 124 - Roosters en deksels voor putten en kolken voor verkeersgebieden - Eisen, typebeproeving, markering en kwaliteitsbeheersing (1994)
BELASTINGSKLASSEN
De putranden, bijhorende putdeksels en/of roosters dienen, overeenkomstig het te verwachten verkeerstype, te voldoen aan de corresponderende klassen volgens NBN EN 124. De deksels van putten (regenwater, septictanks, e.a.) dienen bovendien kindveilig opgevat te worden en mogen dienaangaande niet kunnen opgelicht worden (voldoende zwaar, beschermingsmechanisme, …). Afdekkingsklassen volgens NBN EN 124 Klasse
Verkeersbelasting
A 15
Geen voertuigen
5
B 125
Lichte voertuigen
20
C 250
Licht wegverkeer (parkings, …)
55
D 400
Gewoon wegverkeer
75
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Verticale wiellast (kN)
Pagina 75 van 251
Uitvoering De putranden en/of omkaderingen uit beton worden in de verharding ingewerkt op het gewenste peil en vastgezet met een cementmortel van de categorie M2 volgens NBN B 14-001 (samenstelling : minstens 300 kg cement, sterkteklasse 32,5, per m3 droog zand (1 deel cement voor 4 delen zand)). Het beton voor de omkadering van putranden is als volgt samengesteld : 350 kg cement van de sterkteklasse 42,5, 780 l rolgrind 4/28 en 380 l zand voor beton. 17.52. putdeksels & roosters - dubbel deksel
|FH|st
Materiaal Het betreft reukdichte dubbele deksels en bijhorende putranden. Specificaties • Materiaal : gietijzer volgens NBN B 53-101(+Add1) • Vorm : vierkant • Uitzicht putrand : vlak • Uitzicht deksel : geribd • Buitenafmetingen van de putrand : 300x300 / 400x400 / 500x500 / 600x600 / ... mm. • Belastingsklasse : B 125 (lichte voertuigen / … (volgens NBN EN 124) Let wel : deksels uit aluminium zijn vanwege de toegelaten belasting in principe niet geschikt voor opritten, e.d..
Aanvullende specificaties • Er worden in totaal 3 hefsleutels geleverd. • De deksels zijn voorzien van een aanduiding R voor Regenwater en A voor Afvalwater • Indien fecaliën door de put passeren, dient deze voorzien te worden van een gehalveerde doorgangsbuis met dezelfde diameter als de inkomende buis. Uitvoering De putrand wordt op het gewenste peil ingegoten in een omkadering uit beton (samenstelling : 350 kg cement van de sterkteklasse 42,5, 780 l rolgrind 4/28 en 380 l zand voor beton). Dit kader wordt niet zichtbaar in de bevloering geplaatst. Putranden met dubbel deksel die niet in een bevloering worden voorzien hebben steeds een zichtbare betonnen omkadering. Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Deksels uit gietijzer of vormgietstaal worden ontroest, geschilderd met 1 laag menieverf en afgeschilderd met 2 lagen verf op basis van alkydharsen. De kleur is te bepalen door de ontwerper. • De randen van de deksels moeten ingevet worden en zijn uitgevoerd in tand en groef. Tussen beide deksels zal zorgvuldig over de volledige hoogte een magere zavel aangebracht worden. Toepassing Deksels op inspectieputten, zinkputten en regenwaterputten (niet op RW-filter = art. 17.76). 17.60. afvalwaterbehandeling - algemeen Omschrijving Het betreft toestellen die bestaan uit een kuip, die ingericht is om stoffen, die meegevoerd worden of vermengd zijn met het afvalwater tegen te houden, af te scheiden of te behandelen. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek,dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds (respectievelijk) te omvatten : • de nodige uitgravingen en wederaanvullingen; • het voorbereiden van de ondergrond waarop of waarin de toestellen moeten worden geplaatst; • de levering en voorbereiding van de stenen of blokken; • de levering of bereiding van beton voor de funderingsplaat, van mortel voor het metselen en het cementeren van de wanden. Het storten van de funderingsplaat; • het leveren en plaatsen van de geprefabriceerde toestellen, met inbegrip van de aansluitingen; • het metselen van de putwanden en tussenschotten; • het aansluiten op de aanvoer- en afvoerleidingen; • het berapen en teren van de buitenwanden van de put; • het cementeren van de binnenwanden van de put; • het leveren en plaatsen van de inspectieramen met reukdichte deksels; • de aanvullingen rondom de put overeenkomstig bijzonder bestek; • het metselen van het mangat, en aanbrengen van de putrand;
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 76 van 251
•
het leveren en plaatsen van reukdichte en kindveilige deksels en hun inlegkaders (indien niet opgenomen als een afzonderlijk artikel).
Materialen & Uitvoering REFERENTIENORMEN STS 35, deel I - Riolering - Zuivering van huisafvalwater, index 35.2 (1975) NBN EN 1085 - Afvalwaterzuivering - Termen en definities (1997) NBN EN 12566-1 - Kleine afvalwaterzuiveringsinstallaties tot 50 IE - Deel 1 : Geprefabriceerde septische tanks (2000) PTV113 - Geprefabriceerde bekuipingen van ongewapend, gewapend en met staalvezels versterkt beton voor septische tanks tot 50 IE’
17.64. afvalwaterbehandeling - zinkputten
|FH|st
Materiaal Overeenkomstig STS 35.24, voorzien van een toezichtsluik 50 x50 (deksel voorzien onder art. 17.52). Toepassing: Wettelijke minimum te bufferen per blok: ca.20.000 liter → 2 zinkputten (gekoppeld) van 10.000 liter te voorzien. Overloop naar aansluitingsleiding riolering of op hoofdriolering volgens voorkomend geval.
17.70. regenwaterputten - algemeen Algemeen Alle projecten waarvoor na 31 januari 2005 een stedenbouwkundige vergunning wordt aangevraagd zijn onderworpen aan de bepalingen van het Besluit van de Vlaamse Regering van 1 oktober 2004, m.b.t. de vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater (BS 08-11-2004). ⇒ Het besluit is van toepassing bij constructies op te richten op percelen groter dan 3 are. ⇒ Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen hemelwater afkomstig van daken en dat van andere verharde oppervlakken. ⇒ Voor een dakoppervlakte groter dan 75 m² (50 m² in geval van een uitbreiding) moet een hemelwaterput voorzien worden waarop een pomp is aangesloten. ⇒ Vanaf een oppervlakte groter dan 200 m² dient bovendien een buffer- of infiltratievoorziening met vertraagde afvoer naar het riool te worden aangelegd. ⇒ Voor niet-waterdoorlatende verharde oppervlakken groter dan 200 m² is een buffer- en infiltratievoorziening met vertraagde afvoer vereist. Voor meer gedetailleerde informatie inzake toepassing, uitzonderingen en bijkomende bepalingen wordt verwezen naar de tekst van het besluit : http://www.ruimtelijkeordening.be/ Omschrijving Het betreft ondergrondse vergaarbakken voor regenwater, geprefabriceerd of ter plaatse gevormd, en bestaande uit één of meerdere elementen. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, respectievelijk te omvatten : de uitgravingen (en desgevallend verlagen van de grondwaterstand en afvoeren van het oppervlaktewater), de funderingen, het leveren en plaatsen van de regenwaterputten, de aansluitingen van de aanvoerleidingen en de overloop, de wederaanvullingen en afvoer van overtollige of niet geschikte grond buiten de bouwplaats. Zijn standaard inbegrepen : • Het gewapend beton met bijhorende wapeningen volgens de goedgekeurde betonstudie voor de algemene funderingsplaten. • De voorziening van een ontluchting en een overloop met sifon. • Het opmetselen van de mangaten en aanbrengen van de putranden. • Het leveren en plaatsen van reukdichte en kindveilige deksels en hun inlegkaders (indien niet opgenomen als een afzonderlijk artikel).
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 77 van 251
Meting • • •
meeteenheid : per stuk, volgens inhoud meetcode : netto hoeveelheid aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)
Materialen •
De materialen beantwoorden aan de voorschriften van volgende referentiedocumenten : STS 35, deel II - Sanering - Regenputten - Putten - Drainering, index 35.50.2 en 35.50.3 (1975) TV 200 - Sanitair Reglement (WTCB, 1977) Op de geprefabriceerde regenwaterputten staat vermeld : de handelsnaam, naam en adres van de fabrikant en nuttige inhoud. De keuze van het toestel zal eveneens rekening houden met de buisdiameters waarop moet worden aangesloten en/of vice versa. De put moet worden voorzien van een overloop met geïntegreerde sifon. De put moet bereikbaar zijn voor toezicht en ruiming : op elke eenheid wordt daartoe een mangat met minimale binnenafmetingen 60x60 opgemetseld, hetzij wordt de put opgehoogd met prefabelementen tot op het voorziene niveau van de putdeksels. De putdeksels moeten kindveilig zijn en enkel met een speciale hefsleutel kunnen gelicht worden.
⇒ ⇒
• • • •
Uitvoering UITGRAVING - FUNDERING - PEILEN
• •
•
•
Alle werken worden uitgevoerd in het droge. De afmetingen van de uitgravingen zijn zodanig dat een vlotte en onberispelijke plaatsing van de putten mogelijk is. De aannemer voert de nodige schorings- en stutwerken uit om inkalven van de uitgravingen te voorkomen. De architect zal voorafgaandelijk aan de plaatsing de juiste plaats en de pas aangeven. Het aanzetpeil, bodemniveau en topniveau van de putten worden bepaald in functie van de hellingen van het rioleringsstelsel en het niveau van de putdeksels t.o.v. het maaiveld en/of de vloerafwerking en zodanig dat de putten op hun maximale capaciteit functioneren. De aannemer zal zich op voorhand op de hoogte stellen van het juiste peil van de rioleringen, voor het bepalen van de diepte en de aansluiting van de putten. De regenwaterputten worden volkomen waterpas geplaatst op een stabiele en egale ondergrond. De uitvoeringswijze moet zodanig zijn dat verzakking van de putten niet kan voorkomen. Om verzakking of omhoogdrijven te voorkomen worden de putten waar vereist aangezet op een funderingsplaat welke circa 10 cm rond de put uitsteekt. Na de uitvoering zullen zo nodig bijkomende maatregelen getroffen worden om het omhoogdrijven van de putten te voorkomen; hiertoe worden zij gevuld met helder water. Het bovenvlak van de putten moet met minstens 30 cm grond (teelaarde) bedekt worden. De juiste niveaus worden aangegeven hetzij op de plannen, hetzij voorafgaandelijk aan de uitvoering vastgelegd in samenspraak met de architect.
AANSLUITINGEN - OVERLOOP & ONTLUCHTING
•
• •
De toevoerleidingen, overloop en aanzuigleiding worden waterdicht aangesloten op de put. Het inloopstuk bestaat uit een T-stuk voor de opvang van de overdruk bij doorspoeling. De overloop is voorzien van een ondergedompelde elleboog (sifon). De reuk- en waterdichte aansluiting van de PVC-buis op de put wordt verzekerd door middel van een gefixeerde rubbermanchet. Zij dragen het BENOR-merk (of gelijkwaardig). In geval van aansluiting op een gemengde riolering, dient deze standaard voorzien te worden van een terugslagklep (zie artikel 17.77).. De afmetingen en de nodige aansluitingen voor in- en uitgaande leidingen worden op het as-builtleidingenschema weergegeven. Er wordt een ontluchtingsbuis voorzien in PVC. Het verloop van de ontluchtingsbuis gebeurt volgens de aanwijzingen van de architect.
MANGATEN - PUTDEKSELS
•
Het mangat boven de putopening dient, overeenkomstig de bepalingen van het bijzonder bestek, hetzij opgemetseld te worden om het deksel op vloerpas of maaiveldniveau te brengen en wordt gemetseld met volle baksteen (volgens NBN B 24-001) en een metselmortel categorie M2 (volgens NBN B 14-001). De muurtjes worden langs binnen en buitenzijde uitgecementeerd overeenkomstig artikel 14.41 waterdichting - beraping & bestrijking (samenstelling : 400kg cement CEM I 42,5 per m3 droog zand = 1 deel cement voor 3 delen zand). Teneinde een waterdichte cementlaag te bekomen wordt aan het aanmaakwater een vochtwerend product toegevoegd dat de sterkteeigenschappen van de cementpleister niet aantast en vrij is van organische stoffen en oliën. Na voldoende verharding wordt de cementlaag in aanraking met grond bestreken met 2 lagen vernis geactiveerd met steenkoolpek of bitumen (NBN B 46-101) à rato van minimum 200gr/ m2 en per laag; beide lagen verschillen van kleur. ⇒ hetzij verhoogd te worden met geprefabriceerde elementen, behorende tot het systeem van de put. ⇒
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 78 van 251
•
Het putdeksel wordt op het voorziene niveau geplaatst in een hiertoe voorzien kader stevig verankerd in het metselwerk. Metalen kaders dienen roestvrij te zijn of voorzien te worden van een roestwerende bescherming. De putdeksels, volgens rubriek 17.50, worden kindveilig opgevat!
WEDERAANVULLINGEN
•
•
Wederaanvullingen rondom de put worden uitgevoerd in te verdichten lagen van maximaal 30 cm (oorspronkelijke dikte). Overeenkomstig de bepalingen van het bijzonder bestek kan gebruik worden gemaakt van ⇒ te verdichten grond voortkomend van de uitgravingen. ⇒ te verdichten scherpe zand (voor mager beton volgens NBN EN 12620 en NBN EN 13242) ⇒ te verdichten gestabiliseerd zand (samenstelling : 100 kg cement sterkteklasse 32,5 per m3 zand voor mager beton volgens NBN EN 12620 en NBN EN 13242. Er mag slechts overgegaan worden tot wederaanvulling nadat de afgewerkte put gekeurd is door de architect. Bovenop de putten wordt een laag van minstens 30 cm teelaarde aangebracht.
Keuring Vooraleer de installatie in gebruik te nemen worden de putten grondig gereinigd. Voor de oplevering wordt de put compleet gevuld met helder water ter controle van de algemene waterdichtheid. De waarborg van waterdichtheid is beperkt tot onder het deksel of het niveau van de overloopbuis. 17.72. regenwaterputten - beton / prefab
|FH|st
Materiaal De putten zijn geprefabriceerd uit waterdicht, goed verdicht beton conform STS 35.5 en PTV119 ‘Geprefabriceerde regenwaterputten van ongewapend, gewapend en met staalvezels versterkt beton’. De karakteristieke druksterkte van het beton bedraagt minstens 30 N/mm2. De waterdichtheid bij een druk van 40 kN/m2 moet gegarandeerd zijn. De wand en bodem moeten uit één stuk zijn. De wanden van de regenwaterput moeten zo berekend zijn dat zij bestand zijn tegen het transport, de plaatsing en de bedrijfsdruk. De bovenplaat dient naast de vaste overlast te weerstaan aan een gebruiksbelasting van minimum 15 kN/m2. Wanneer de putten niet opgevat zijn om de voorziene belastingen te dragen, of wanneer de werkelijke belasting hoger ligt dan de voorziene moet er een versterkt deksel worden voorzien of een verdeelplaat in gewapend beton worden gestort. Een berekeningsnota van de regenwaterput wordt ter goedkeuring aan de architect voorgelegd. Specificaties • Nuttige inhoud : 7.500 liter. • Type : enkelvoudig, conform PTV 119 • Vorm : cilindrisch. • Afmetingen : circa ...x...x... cm • Wanddikte : minimum 6 / 7 / 8 / ... cm. • Vloerdikte : onder 8 cm, boven 8 cm • Dekplaat : belastingklasse B 125 • Overloop met sifon : ingeval van aansluiting op gemengde riolering, met terugslagklep • Mangat : minimum opening 60x60 cm (volle baksteen & uitgecementeerd). • Putdeksel : bovengronds, overeenkomstig artikel 17.50 Uitvoering De plaatsing gebeurt conform de voorschriften van de fabrikant op een stabiele en geëgaliseerde ondergrond. Het transport en verplaatsing van geprefabriceerde putten moet voorzichtig gebeuren ter voorkoming van scheurvorming of breuk. • Het mangat boven de opening dient opgemetseld te worden om het deksel op vloerpas of niveau maaiveld te brengen en wordt gemetseld met volle baksteen (volgens NBN B 24-001) en een metselmortel van categorie M2 (volgens NBN B 14-001). De muurtjes worden langs binnen en buitenzijde bepleisterd (samenstelling : 400kg cement CEM I 42,5 per m3 droog zand = 1 deel cement voor 3 delen zand). De put en het mangat worden aan de buitenzijde bestreken met 2 lagen vernis geactiveerd met steenkoolpek of bitumen à rato van 200 g per m2 en per laag. • Het voorziene putdeksel wordt op het gewenste niveau gelegd in een hiervoor voorzien kader. Metalen kaders dienen roestvrij te zijn of voorzien van een roestwerende bescherming. • Er mag slechts overgegaan worden tot aanvulling nadat de afgewerkte put gekeurd is door de architect. De wederaanvullingen rondom de put worden uitgevoerd met te verdichten grond voortkomend van de uitgravingen. • Boven de putten wordt minstens 30 cm teelaarde aangebracht.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 79 van 251
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • De putten worden aangezet en verankerd op een fundeerplaat, dikte minimum 10 cm. De aansluiting met de gewapende fundeerplaat gebeurt d.m.v. metalen plaatjes die met voldoende overlapping in de wand van de regenwaterput worden ingebetonneerd. ⇒ enkelvoudige putten wordt gefundeerd op een plaat uit schraal beton met volgende samenstelling : 300 kg cement sterkteklasse 32,5, 800 liter steenslag 7/14 of 7/20 of grint 4/14 of 4/28 en 400 liter zand voor beton volgens NBN EN 12620 en NBN EN 13242. ⇒ wanneer de put uit meerdere eenheden bestaat worden deze gefundeerd op een gemeenschappelijke funderingsplaat uit gewapend beton. Een berekeningsnota van de plaat wordt aan de architect ter goedkeuring voorgelegd. Toepassing Eén regenwaterput per blok.
17.75. regenwaterputten - hergebruik regenwater
|PM|
Omschrijving Het betreft alle coördinerende werkzaamheden, aansluiting en beproeving, teneinde de voorziene regenwaterputten geschikt te maken voor het duurzaam hergebruik van regenwater binnen de woningen (voeding toiletten, wasmachine, …). De regenwaterputten zullen na een grondige reiniging een eerste maal gevuld worden met drinkbaar water. De regenwaterputten, filters en overlopen, hydrofoorgroepen, bijvulinstallatie, … zijn opgenomen als afzonderlijke posten. Meting •
Aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de respectievelijke uitsplitsing van de artikels : regenwaterputten, voorfilters, overlopen, regenwaterpompen, sanitaire installatie, …
Let wel • De regenwaterputten worden respectievelijk opgenomen als een afzonderlijke post in de artikels 17.70, 17.71, 17.72, 17.73 of 17.74). • De vereiste putfilters, overlopen met terugslagklep zijn opgenomen in de artikels 17.76 en 17.77. • De pompinrichting, bijvulinstallatie en aansluiting op de verdeelcollector wordt opgenomen in artikel 62.71.regenwaterpompen - hydrofoorgroep / zelfaanzuigend. • De elektrische aansluitingen behoren tot de aanneming elektrische installatie, zie artikel 71.26. aansluitdozen - voeding / regenwaterpomp. • Het plaatsen en aansluiten van de aftappunten en hun leidingen behoren tot rubriek 60.50 - aanvoerleidingen & toebehoren.
Toepassing Het regenwater wordt bestemd voor de voeding van dienstkraan buiten (gevel). 17.76. regenwaterputten - voorfilters
|FH|st
Materiaal Het betreft voorfilters te plaatsen vóór de regenwaterput. De filters zijn voorzien van 1 inlaat en 1 uitlaat voor schoon regenwater en 1 overloop naar de vuilwaterafvoer. Het opgevangen regenwater wordt er doorheen geleid en gefilterd alvorens het in de regenwaterput terecht komt. De filters verwijderen de bezinkbare en zwevende stoffen in het inkomende water en voeren deze stoffen af. Het gezuiverde uitgaande water wordt afzonderlijk naar de regenwaterput geleid. De filters zijn corrosiebestendig en onderhoudsarm, de filters zijn uitneembaar voor reiniging. Het te voorziene type betreft een zelfreinigende putfilter uit polyethyleen (HDPE) • • • •
Specificaties Vorm : rechthoekig of cilindrisch. Afmetingen : diameter aangepast aan het rw-afvoerdebiet Filterelement : buiselement in roestvrij staal Deksel : volgens fabrikant en grootte put / gietijzer, passend in de bij de put horende gietijzeren rand 50x50 cm
Uitvoering Plaatsing volgens de richtlijnen van de fabrikant. De leidingen voor en na de filter dienen hellend in de afvoerrichting te liggen. De toevoerleidingen in de put worden verlengd tot in het water en voorzien
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 80 van 251
van een 180° bochtstuk teneinde het bodemwater niet te verstoren. In de grond geplaatste filters zijn toegankelijk voor inspectie en voorzien van een deksel. Toepassing Filter vòòr de regenwaterput. 17.77. regenwaterputten - overloop & terugslagklep
|FH|st
Materiaal Het betreft een overloopinrichting van de regenwaterput naar de riolering, te voorzien van een zelfsluitende terugslagklep welke terugstroming via de overloop naar de regenwaterput verhindert. Specificaties • Materiaal : kunststof (PE / PVC,…), voorzien van afsluitdeksel voor reiniging van klep en buis. • Diameter : DN 150 Aanvullende specificaties • Met afsluiter tegen ongedierte Toepassing Klep tussen put en infiltratievoorziening. 17.80. aansluitingen - algemeen Omschrijving Het betreft de aansluiting op het openbaar rioleringsstelsel. Alle werkzaamheden nodig voor aansluiting zijn hierin begrepen : Het leveren en plaatsen van een gresbuis (diameter ... mm) van sifonput tot aan de straatriolering, alle vereiste grond- en aanvullingswerken, het herstellen van eventuele schade aan de openbare weg, evenals alle kosten en lasten aangerekend door nutmaatschappij en/of gemeente.
de de de de
Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per stuk (woningen) / Totale Prijs (appartementen) • meetcode : de buizen en hulpstukken worden gemeten onder de betreffende posten van de rioleringsleidingen. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH). Materialen De aansluiting op de hoofdleiding zal uitgevoerd worden door middel van een aangepast spruitstuk (aansluitstuk van dezelfde diameter als de aan te sluiten buis), dat geplaatst wordt in een opening in de hoofdleiding die, hetzij reeds standaard werd voorzien, hetzij ter plaatse moet worden uitgeboord (diameter 192 mm voor een aansluiting van 150 mm). Overeenkomstig de plaatselijke uitvoeringsomstandigheden en/of reglementeringen wordt de aansluiting gerealiseerd ⇒ met geglazuurde gresbuizen en hulpstukken. Een elastische dichting werd door de fabrikant vast in de greselementen aangebracht. De dichting is op basis van elastomeren en met een zuurbestendige lijm gehecht aan de binnenzijde van de mof, of op basis van polyurethaan in de mof en op het spie-einde gegoten. Dit spruitstuk heeft een uitwendige kraag zodat het niet in de riool kan schuiven. De aansluitopening heeft een gave doorsnede, waarbij het spruitstuk, teneinde puntbelastingen te voorkomen, aangepast is aan de buitenradius van de hoofdbuis en een wankelvrije verbinding waarborgt. ⇒ met geprefabriceerde kunststofmoffen uit hoogwaardig polypropyleen, EPDM, PVC, …, voorzien van een aangepaste dichting d.m.v. SBR, EPDM of NBR. De afdichtingen zullen voldoen aan NBN EN 681- Afdichtingen van elastomeer - Materiaaleisen voor afdichtingen van buisverbindingen in water- en afvoertoepassingen + addenda (1996-2002). Uitvoering Vóór de aansluiting zal de aannemer zich vergewissen van de juiste ligging van de hoofdriolering (zie ook SB 250 hfdst II-2 - Nomenclatuur van de riolering). De aannemer doet tijdig een aanvraag bij de technische dienst van de gemeente, teneinde de aansluiting volledig conform aan de gemeentelijke voorschriften te laten verlopen. Deze technische dienst zal bepalen of de aansluiting al dan niet door de aannemer zelf mag uitgevoerd worden.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 81 van 251
•
•
In geval de aannemer zelf de aansluiting dient te realiseren, zal hij de oppervlakte van de op te breken verhardingen zo klein mogelijk houden als voor de uitvoering noodzakelijk is. De aansluiting gebeurt dan ter hoogte van de kruin of in een put van de hoofdriool. Nadat de sleuf is uitgegraven en de opening in de riool is gemaakt, wordt het spruitstuk op de afvoerleiding ingebracht en met een speciale dichtingsring afgedicht. Volledige waterdichtheid en een soepele aansluiting worden verkregen door gebruik te maken van een dichtingsring in elastomeren, voorzien van een lip welke geplaatst wordt in de geboorde opening. Na uitvoering van de aansluiting en wederaanvulling, zo nodig met gestabiliseerd zand, worden de verhardingen in hun oorspronkelijke staat hersteld. Na de aansluiting mogen geen brokstukken achterblijven in de riolering.
Keuring De aansluitmof mag geen lekken vertonen bij een waterdichtheidsproef van 10m waterkolom gedurende 15 minuten, en moet weerstaan aan een belastingsproef van 40 kN op het geheel van de rioolbuis, aansluitmof en aan te sluiten buis. 17.82. aansluitingen - privaat riolering / gescheiden
|FH|st
Toepassing Eén aansluiting per blok. De aansluitingsleiding tussen reukafsluiter en bestaande hoofdriolering is voorzien in art. 17.83. 17.83. aansluitingen - leidingen
|VH|st
Toepassing De aansluitingsleiding (vgl. beschrijving art. 17.10) tussen reukafsluiter en bestaande hoofdriolering (loodrecht gerekend, gemiddelde per blok). Tevens voorzien de overloop van de zinkputten, aan te sluiten op de voorgaande aansluitingsleiding of op de hoofdriolering volgens voorkomend geval. 17.84. aansluitingen - pompinrichtingen
|FH|st
REFERENTIENORMEN NBN EN 12056-4 - Binnenriolering onder vrij verval - Deel 4 : Pompinstallaties voor afvalwater - Ontwerp & berekening (2000)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 82 van 251
20. OPGAAND METSELWERK 20.00. opgaand metselwerk - algemeen Omschrijving De post "opgaand metselwerk" omvat alle elementen, werken en leveringen m.b.t. de bovengrondse metselwerken, dewelke noch met de grond in aanraking komen, noch aan weersinvloeden zijn blootgesteld. Hierin begrepen zijn alle dragende binnenmuren, binnenspouwbladen (het langs binnengelegen deel van de buitenmuren), alsook de massieve buitenmuren, welke worden voorzien van een gevelbepleistering. In overeenstemming met de bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens expliciete uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten • de voorbereiding van de werken, het plaatsen van de nodige stellingen, ...; • de levering en voorbereiding van de stenen of blokken en de metselmortels, ...; • de eigenlijke uitvoering van het metselwerk en de nodige beschermingsmaatregelen, ...; • de nodige vochtisolaties/-folies tegen capillair vocht; • de prefab deur- & raamlateien, alsook prefab verdeelbalkjes, voorzover niet afzonderlijk verrekend onder hoofdstuk 26 en/of 27; • de nodige klossen voor de bevestiging van het binnen- en buitenschrijnwerk; • de verbindingselementen en/of -wapeningen voor kruisende muren, alsmede alle verankeringen aan niet ingebonden achterliggende muren of van achterliggende muren aan een betonskelet; • het meegaand voegwerk van alle zichtbaar blijvend metselwerk (desgevallend verrekend als supplement zie rubriek 20.30). • een eventuele mortelbepleistering op de buitenzijde van het binnenspouwblad (betonsteen); • het verwijderen van de voor de werken nodige beschermingen, stellingen, afdekzeilen, ...; • het opruimen en schoonmaken van de bouwplaats. Let wel • De respectievelijke vochtisolaties voor de afwatering van regen- en condensatiewater in spouwenmuren zijn inbegrepen in hoofdstuk 23 - gevelmetselwerk, maar worden geplaatst in coördinatie met de uitvoering van het binnenspouwblad. • De kostprijs voor de spouwhaken wordt inbegrepen in hoofdstuk 23 - gevelmetselwerk, maar de plaatsing dient te gebeuren in coördinatie met de uitvoering van de binnenspouwbladen. • Voorzover niet begrepen in de standaard voorgeschreven verbindings- en/of verankeringsmethoden voor het metselwerk of de aanvullende uitvoeringsvoorwaarden afhankelijk van het type metselsteen, kan de eventuele bijkomende wapening van het metselwerk als afzonderlijk supplement worden verrekend (zie rubriek 20.30). • Voorzover lateien en/of ingewerkte structuurelementen in gewapend beton of staal, niet expliciet afzonderlijk staan verrekend in de samenvattende opmeting onder hoofdstuk 26 (beton) en/of hoofdstuk 27 (staal), worden deze verondersteld te zijn inbegrepen in de eenheidsprijs van het opgaand metselwerk. • Zichtbaar binnenmetselwerk uitgevoerd in gevelsteen kan afzonderlijk worden beschreven volgens hoofdstuk 23 - gevelmetselwerk.
Meting Overeenkomstig de aard van het opgaand metselwerk, de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting steeds als volgt opgevat : • meeteenheid : per m3, uitgesplitst volgens muurdikte, aard en toepassing (binnenspouwblad, dragende binnenmuren, ...). • meetcode : de metselwerken wordt gemeten volgens hun geometrische vorm, alle afmetingen uitgedrukt in cm. De lengte van de muren wordt gemeten in de as van het onderdeel, bij ontmoetingen en kruisingen wordt de dikkere muur doorgemeten. Geen enkel volume wordt tweemaal in rekening gebracht. Openingen of geïncorporeerde bouwelementen met een ingenomen muuroppervlakte groter dan 0,30 m2 worden afgetrokken (bv. sommige lateien en ringbalken, voor zover zij althans afzonderlijk in rekening worden gebracht in hoofdstuk 26 en/of hoofdstuk 27). De opleg van draagvloeren op het dragend binnenspouwblad wordt afgetrokken; de dragende binnenmuren worden gemeten tussen de vloerlagen (cfr. meetcode 28.00 draagvloeren gewapend beton - algemeen). Het metselwerk rond rook- & verluchtingskanalen wordt als volle muur gemeten voor kokeropeningen tot 0,12 m2 (zie ook hoofdstuk 25). Let wel : deze meetcode wijkt af van de meetcode, zoals beschreven in de vroegere B2001!
•
aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 83 van 251
Materialen A. METSELSTENEN REFERENTIENORMEN NBN B 23-002 - Gevelbaksteen (met erratum) + addenda 1&2 - Vorstproef (1986) -> zie hoofdstuk 23 NBN B 23-003 - Baksteen voor niet-decoratief metselwerk + addendum - Vorstproef (1991) NBN B 21-001 - Metselstenen - Specificaties voor betonmetselstenen + addendum (1988) NBN B 21-002 - Metselstenen - Specificaties voor geautoclaveerde cellenbetonmetselstenen (1989) NBN B 21-003 - Metselstenen - Specificaties voor metselstenen van kalkzandsteen (1988) NBN B 24-001 - Metselstenen - Terminologie (1981) NBN B 24-002 - Metselstenen - Algemene begripsomschrijvingen (1986) NBN B 24-201 t/m 210 - Proeven op metselstenen + addenda (1974) NBN B 27-009 - Keramische producten voor wand- en vloerbekledingen - Vorstbestandheid : Vorst/dooicyclussen (addendum 2 = vorstproef voor baksteen) (1996) NBN B 27-010 - Vorstbestandheid - Vermogen tot wateropslorping door capillariteit (1983) NBN B 27-011 - Prestatiecriteria + addendum (1987) NBN EN 771 - deel 1 t/m 6 - Voorschriften voor metselstenen (2003) NBN EN 772 - deel 1 t/m 20 - Proeven op metselstenen (2000) NBN EN 845 - deel 1 t/m 11 - Voorschriften voor metselwerktoebehoren (2001) NBN EN 846 - 1 t/m 11 - Beproevingswijzen voor metselwerktoebehoren (2000) NBN B 04-001 - Maatafstemmingen voor gebouwen - Basisbegrippen - Gebruiksprincipes - Voorkeursmodulen (1981) NBN S 21-201 t/m 20 - Brandbeveiliging in de gebouwen met errata en addenda (1980) NBN 713-020 - Beveiliging tegen brand - Gedrag bij brand van bouwmaterialen en bouwelementen - Weerstand tegen brand van bouwelementen (met erratum + addenda) Brandveiligheid van gebouwen : KB van 7/7/1994, aangevuld met KB van 31/12/96 en vervangen door bijlagen 1 tot 5 van KB van 19/12/1997 prNBN S 01-400 - Akoestiek - Maatstaven voor geluidswering (1991) NBN S 01-401 - Akoestiek - Grenswaarden voor de geluidsniveaus om het gebrek aan comfort in gebouwen te vermijden (1987) NBN ISO 717-1 - Geluidsleer - Bepaling van de geluidsisolatie in gebouwen en van gebouwdelen - Deel 1 : Luchtgeluidsisolatie (1997) NBN ISO 717-2 - Geluidsleer - Bepaling van de geluidsisolatie in gebouwen en van gebouwdelen - Deel 2 : Kopgeluidsisolatie (1997) NBN B 62-002 - Berekening van warmtedoorgangscoëfficiënten van wanden van gebouwen (1987) + addendum 1 (2001) NBN B 62-200 - Bepaling in droge toestand van de thermische geleidbaarheid of van de thermische permeantie van de bouwmaterialen : Algemeenheden (1977) NBN B 62-201 - Bepaling in droge toestand van de thermische geleidbaarheid of van de thermische permeantie van de bouwmaterialen door de methode van de verwarmingsplaat met schutring (1977) NBN B 62-204 - Bepaling van de warmtetransmissiecoëfficient van bouwdelen (1979) -> vervangen door NBN EN ISO 8990
METSELSTENEN - INDELING VOLGENS GEOMETRISCHE VORM
Binnen de Belgische norm NBN B 24-001 - Metselstenen - Terminologie (1980) onderscheidt men drie soorten "metselsteen" volgens hun geometrische vorm : • Volle metselsteen : Als volle metselsteen wordt beschouwd de steen waarvan de gaten of perforaties minder dan 20% van het totale volume beslaan. Deze steen kan dus zonder gaten zijn of met perforaties, op voorwaarde dat deze minder dan 20% van het volume uitmaken. Volle blokken in beton zijn gebruikelijk voor ondergronds funderingsmetselwerk. Volle (bak-)steen voor opgaand metselwerk, wordt doorgaans enkel toegepast in geval van het op niveau brengen van funderingsmetselwerk, renovatiewerken met invulmetselwerk en/of dunne scheidingswanden waar een zekere draagkracht en/of akoestiek wordt vereist. Volle baksteen wordt gemaakt in diverse afmetingen, het grootste, meest gebruikelijke formaat is 190x90x65 mm.
•
•
Geperforeerde metselsteen : Als geperforeerde metselsteen wordt beschouwd de steen of blok waarvan de perforaties minstens 20% van het volume beslaan. De perforaties zijn verticaal, waarbij iedere perforatie, individueel gemeten, een sectie heeft die hoogstens 6 cm2 bedraagt en waarvan de korte zijde niet groter is dan 2 cm. Vingergaten met een grotere afmetingen om het vastgrijpen te vergemakkelijken zijn wel toegelaten. Geperforeerde (bak-)steen, waarvan het legvlak groter is dan 2dm2 en de hoogte groter of gelijk aan 90 mm, wordt in de handel snelbouw (SB) genoemd. Het meest courant toegepaste formaat
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 84 van 251
•
voor opgaand metselwerk, waaraan geen bijzondere esthetische eisen gesteld worden en/of bestemd om te worden bepleisterd, is 290x140x140 mm. Holle metselsteen : Als holle metselsteen of kanaalsteen wordt beschouwd de steen of blok waarvan de perforaties of holten meer dan 20% van het totale volume beslaan. De perforaties zijn horizontaal, waarbij de sectie van elke holte afzonderlijk 6 cm2 overschrijdt. In België worden holle metselstenen uiterst zelden toegepast.
METSELSTENEN - INDELING VOLGENS GEBRUIKSBESTEMMING
Traditioneel onderscheidt men twee hoofdgroepen : • Metselstenen (baksteen / betonsteen / kalkzandsteen / cellenbetonsteen / ... ) voor gewoon metselwerk (niet-decoratief metselwerk) : deze stenen voldoen voor wat betreft maattoleranties, vormeigenschappen, uitzicht en perforaties, aan de voorschriften van de Belgische norm (NBN B 23-003). De courante geperforeerde baksteen, wordt ook wel snelbouw of tralieblok genoemd. • Metselstenen voor gevelmetselwerk (gevel(bak-)steen - decoratief metselwerk) : een gevelsteen is een steen die als zodanig door de fabrikant wordt verkocht, hetgeen impliceert dat deze de garantie biedt dat de onder deze benaming verkochte steen inderdaad voldoet aan de Belgische norm NBN B 23-002 (zie hoofdstuk 23 gevelmetselwerk). Let wel Men kan vaststellen dat de productnormen (NBN B 23-003) wel criteria vermelden maar geen waarden opgeven, waaraan de producten moeten voldoen. Voor berekend dragend metselwerk dient de ontwerper dienaangaande voor de criteria die in de norm vermeld staan, zoals gewicht, druksterkte, e.d. ... zelf de cijferwaarden en prestatieklassen vast te leggen volgens de beoogde toepassing. In alle andere gevallen of bij het ontbreken van duidelijke criteria, dient de aannemer rekening te houden met de maximale en toelaatbare spanningen in metselwerk voor gebouwen tot vier niveaus, zoals vermeld in Bijlage I, Tabel I & II van STS 22 (uitgave 1987). METSELSTENEN - MECHANISCHE & FYSISCHE EIGENSCHAPPEN
De metselstenen voor dragend opgaand metselwerk voldoen aan de in het bijzonder bestek opgegeven specificaties volgens onderstaande criteria. Bij iedere levering van stenen worden dienaangaande de nodige attesten en een certificaat van oorsprong bijgevoegd. De respectievelijke mechanische en fysische eigenschappen van de metselstenen of van het metselwerk waartoe ze behoren, staan volgens functie van het metselwerk aangegeven in de samenvattende tabel 1, van NBN B 23-003. • Karakteristieke druksterkte (f'bk) : het betreft de druksterkte die door minstens 95% van de metselstenen uit een partij worden bereikt of overschreden. De vereiste karakteristieke druksterkte wordt in principe enkel opgegeven voor berekend dragend metselwerk, waarbij de vereiste fklasse bepaald wordt op basis van NBN B 24-201 en de berekeningsresultaten volgens NBN B 24-301 - Ontwerp en berekening van metselwerk (1980). • De vereiste druksterkte is in overeenstemming met de verscheidene vloerbelastingen, muurdikten, belastingswijze, volumemassa van het metselwerk en het voorziene aantal bouwlagen. • De maximale en toelaatbare spanningen in metselwerk voor gebouwen tot vier niveaus staan vermeld in Bijlage I, Tabel I & II van STS 22 (1987).
⇒ ⇒ ⇒
Klasse
Karakteristieke druksterkte (f'bk)
Klasse
Karakteristieke druksterkte (f’bk)
f2
f'bk > 2 N/mm2 (MPa)
f 25
f'bk > 25 N/mm2 (MPa)
f4
f'bk > 4 N/mm2 (MPa)
f 30
f'bk > 30 N/mm2 (MPa)
f6
f'bk > 6 N/mm2 (MPa)
f 40
f'bk > 40 N/mm2 (MPa)
f8
f'bk > 8 N/mm2 (MPa)
f 50
f'bk > 50 N/mm2 (MPa)
f 10
f'bk > 10 N/mm2 (MPa)
f 60
f'bk > 60 N/mm2 (MPa)
f 15
f'bk > 15 N/mm2 (MPa)
f 70
f'bk > 70 N/mm2 (MPa)
f 20
f'bk > 20 N/mm2 (MPa)
f 80
f'bk > 80 N/mm2 (MPa)
de klassen f 2 en f 4 zijn enkel toegelaten voor niet-dragend metselwerk (scheidingswanden) voor dragend metselwerk tot 2 bouwlagen kunnen klassen f 6 tot f 8 volstaan. Bij grotere overspanningen of bij meer dan 2 bouwlagen wordt minimum klasse f 10 of meer aanbevolen. voor funderingsmetselwerk kan klasse f 10 of f 15 als een minimum worden beschouwd
Let wel : Voor gebouwen vanaf vier bouwlagen is het aangewezen een stabiliteitsberekening te laten opmaken door een studiebureau.
•
•
Gemiddelde druksterkte (f'bm) : Het betreft het rekenkundig gemiddelde van de gemeten individuele druksterkten voor een monstername van meerdere metselstenen - meestal 20 stuks. In de toekomstige Europese norm Eurocode 6 wordt hiermee rekening gehouden bij de berekening van het metselwerk. Gecorrigeerde karakteristieke druksterkte f'bk-corr) : Het betreft de karakteristieke druksterkte gedeeld door een vormfactor 'c', gezien ook de vorm van een proefstuk een belangrijke invloed heeft op het resultaat van de drukproeven. De norm NBN B 24-301 bevat tabellen om aan de
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 85 van 251
•
•
•
hand van de druksterkte van de metselstenen en van de mortel, de karakteristieke druksterkte van het metselwerk te kunnen aflezen. Zo worden de proeven op volledige muren overbodig. Indien de f-klasse niet bepaald wordt in het bijzonder bestek moeten de snelbouw(bak-)stenen behoren tot volgende klassen : Volumemassa
f-klasse (*)
klasse ρ 1 (ρ < 1.000 kg/m3)
f 6 (* f 4 indien de verhouding hoogte/breedte van de steen > 1,5)
klasse ρ 1,6 (ρ < 1.600 kg/m3)
f 8 (* f 6 indien de verhouding hoogte/breedte van de steen > 1,5)
Schijnbare droge volumemassa van de metselstenen ρ (rho), volgens NBN B 24-206 - Proeven op metselstenen - Schijnbare volumemassa van de metselsteen (1976) klasse ρ (rho) 1,0
ρ < 1000 kg/m3 (enkel isolerende steen)
klasse ρ (rho) 1,1
ρ < 1100 kg/m3
klasse ρ (rho) 1,6
ρ < 1600 kg/m3
klasse ρ (rho) 1,6+
ρ > 1600 kg/m3 (enkel volle metselstenen)
Vormstabiliteit volgens NBN B 24-208 - Proeven op metselstenen - Hygrometrische krimp en opzwelling (1974) : De respectievelijke criteria volgens materiaal staan weergegeven in onderstaande tabel :
⇒ ⇒ ⇒
•
Materiaal
Thermische uitzetting
Hygrometrische uitzetting εr
Verhardingskrimp
Baksteen
< 0,005 mm/mk
εr < 0,1mm/m
Geen
Betonsteen
< 0,01 mm/mk
εr < 0,4 of 4,0 < ερ < 6,0 mm/m
0,2 tot 0,7 mm/m
Cellenbeton
< 0,012 mm/mk
εr < 0,4 of 4,0 < ερ < 6,0 mm/m
0,2 tot 0,7 mm/m
Kalkzandsteen
< 0,012 mm/mk
εr < 0,4 mm/m
0,5 tot 1,1 mm/m
de thermische uitzetting betreft de vormverandering die optreedt in functie van temperatuurschommelingen. de hygrometrische krimp en uitzetting betreft de vormverandering tengevolge van het vastgehouden water, ook wel 'krimp' of 'kruip' genoemd. de verhardingskrimp is de vormverandering die een materiaal ondergaat gedurende een ruime tijd na de vervaardiging
Vorstbestendigheid : de metselstenen worden volgens NBN B 23-003 add.1 (1996) geklasseerd in 3 klassen, overeenkomstig de bekomen GC-waarden bij de capilariteitsproef volgens NBN B 27010 en de rechtstreekse vriesproef (20 cyclussen op -15°C) volgens NBN B 27-009 - add. 2 : Niet - vorstbestand (-)
De stenen mogen niet gebruikt worden voor zichtbaar buitenmetselwerk
Gewoon - vorstbestand (+) (~ klasse 4 volgens NBN B 27-011)
De stenen mogen overal gebruikt worden met uitzondering van toepassingen, waarvoor "zeer vorstbestand" vereist is.
Zeer - vorstbestand (++) (~ klasse 5 volgens NBN B 27-011)
Vereist voor blootgestelde onbeschermde buitenmuren, buitenblad van niet verluchte spouwmuren, grondkeermuren, horizontale vlakken
Let wel • Voor metselstenen / blokken uit cellenbeton, kalkzandsteen en betonblokken kunnen aangepaste eisen worden gesteld (zie respectievelijke artikels). • Snelbouwstenen gebruikt voor buitenmetselwerk (bestemd voor gevelbepleistering) dienen minstens gewoon vorstbestand te zijn.
• •
• •
Warmteweerstand : de warmtedoorgangscoëfficient k (W/m2K) van een wand is afhankelijk van de gekozen wandopbouw en wordt berekend volgens NBN B 62-002/A1 - Berekening van warmtedoorgangscoëfficiënten van wanden van gebouwen /+ addendum 1 (2001). De wamtegeleidingscoëfficient λ (W/mK) van het metselwerk is afhankelijk van de volumemassa, vochtgehalte en het formaat van de steen, aangevuld met de eigenschappen van de mortel of lijm en is enkel op te geven bij warmteisolerend metselwerk (cellenbeton, isolerende baksteen, ...). Soortgelijke warmtecapaciteit (C) : De C- warmtecapaciteit per volume-eenheid dient enkel te worden vastgelegd voor warmtecapacitief metselwerk. De eis die aan C gesteld wordt is afhankelijk van het ontwerp. Brandweerstand (Rf) : De brandweerstand Rf-klasse (volgens KB van 19 december 1997) is de tijd gedurende dewelke het bouwdeel zijn functies in het gebouw volledig blijft vervullen. De brandweerstand van metselwerk is afhankelijk van de gekozen wandopbouw en mag niet verward worden met de brandreactie van de metselstenen. Vereiste brandweerstand Rf (min)
Laagbouw (h < 10m)
Middelhoog (10
Hoogbouw (h > 25m)
Structurele bouwdelen (dragende wanden, kolommen, hoofdbalken)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 86 van 251
- één bouwlaag
30
- meerdere bouwlagen
60
60
120
- ondergrondse lagen
60
120
120
- tussenwanden
30 tot 60
60
120
- binnentraphuizen
30 tot 60
60 tot 120
120
30
60
120
Wanden van lokalen met nachtbezetting, archieflokalen
30 tot 60
60
60
Wanden van stortkokers, afvallokalen, leidingkokers, liften, roltrappen
30 tot 60
60
60
Wanden van hydraulische liften, parkeergarages, stookplaatsen, technische lokalen in parkeergarages
60
120
120
Scheidingswanden tussen aangrenzende gebouwen
60
120
240
Compartimenten / Technische lokalen
- wanden van evacuatiewegen
•
Volgens de norm ENV 1996-1-2 (bijlage B van eurocode 6) worden onderstaande minimum dikten gehanteerd overeenkomstig het type metselsteen of -blok : Minimum dikte van metselwerk (mm) voor standaard brandwerendheid (uitgedrukt in minuten) Brandweerstand (minuten)
30
Bakstenen (volgens NBN EN 771-1)
60
90
120
180
240
Vereiste minimum dikte van het metselwerk (mm)
groep 1 stenen ñ >= 1000 kg/m3
90
90
140
140
190
190
groep 1 massieve stenen ñ >= 1200 kg/m3
90
90
140
140
190
190
groep 2a stenen ñ >= 700 kg/m3
90
90
140
140
140
190
groep 1 stenen ñ > 1000 kg/ m3
90
90
140
140
140
140
groep 1 massieve stenen ñ >= 1600 kg/m3
90
90
140
140
140
140
90
90
90
140
140
190
90
90
140
140
140
190
Kalkzandsteen (volgens NBN EN 771-2)
Cellenbeton (volgens NBN EN 771- 4) groep 1 stenen 500 <= ñ <= 1500 kg/m3 Betonstenen (volgens NBN EN 771-3) groep 1 stenen 500 <= ñ <= 1500 kg/m3
•
Geluidsverzwakkingsindex (I-categorie) : De geluidsverzwakkingsindex (categorie volgens NBN S 01-400) is enkel te bepalen voor geluidsisolerend metselwerk (woningscheidende wanden en wanden tussen appartementen) en is afhankelijk van de gekozen wandopbouw. Genormaliseerde bruto akoestische isolatie in situ (NBN S 01-400) - Eisen voor luchtgeluid Vertrekken van een woning A Woongebouw
Scheidingswanden
Gevelelementen, gevels
Interne wanden woning A
Slaapkamer
Woonkamer
Keuken
Badkamer, WC
Vertrekken van een woning B
IIa/b
IIa/b
IIa/b
IIa/b
Trappenhuis, liftkoker
Ia/b
IIa/b
IIIa/b
IIIa/b
Categorie 2 : LA,eq > 55 en < 65 dB(A)
Vb/c
Vc/d
Vd/-
Vd/-
Categorie 3 : LA,eq > 65 en < 75 db(A)
Va/b
Vb/c
Vc/d
Vc/d
Categorie 4 : LA,eq > 75 dB(A)
Va/a
Va/b
Vc/d
Vc/d
Badkamer, WC
IIIa/b
IIa/b
IVa/b
Keuken
IIa/b
IIIa/b
Leefruimte
IIa/b
Slaapkamer
IIIa/b
BAKSTEEN - INDELING VOLGENS ISOLERENDE EIGENSCHAPPEN
In de praktijk onderscheidt men twee soorten bakstenen volgens de schijnbare volumemassa : • Gewone snelbouw met normale volumemassa (SB) : met ρ ( rho) tussen 1000 en 1.600 kg/m3 • Isolerende snelbouw met verlaagde volumemassa (ISO-SB) : met ρ (rho) meestal < 1.000kg/m3 BAKSTEEN - FORMAAT, VORM & UITZICHT
•
De bakstenen worden bij voorkeur aangeduid aan de hand van hun technische coördinatiematen volgens NBN B 23-003. Elke fabricageafmeting is gelijk aan de technische coördinatiemaat min 12 mm, deze 12 mm komt respectievelijk overeen met de dikte van de mortelvoeg of pleisterlaag.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 87 van 251
•
• •
•
• •
•
De te gebruiken afmetingen stemmen overeen met de formaten (mm) opgegeven in het bijzonder bestek en/of de aangegeven muurdikten op de plannen (modulaire dikte van 15 cm voor dragend metselwerk). Bij afwezigheid van duidelijke specificaties worden de formaatkeuze m.b.t. de hoogte en lengte overgelaten aan het initiatief van de aannemer, na goedkeuring van de architect. De aannemer legt vooraf de nodige stalen ter goedkeuring voor aan het bestuur. Metselstenen die in lucht ontbindbare of zwelbare stoffen, oplosbaar zouten, ijzerdeeltjes, ijzerhoudende of ongebluste kalkpitten bevatten, die oppervlaktebeschadiging kunnen veroorzaken, mogen niet worden gebruikt. De vormkenmerken worden bepaald volgens de voorschriften van NBN B 24-207. De eisen gesteld aan de geometrische kenmerken zijn niet van toepassing op de ribben en de hoeken van de niet vlakke koppen en strekken van stenen met geribde oppervlakken. ⇒ De vlakheid van de oppervlakken is dusdanig dat de pijl van een hol of bol gebogen vlak niet groter is dan 2% van de diagonaal van dat vlak. ⇒ De rechtheid van de hoeken is dusdanig dat de tangens van de hoekafwijking kleiner of gelijk is aan 0,025. De stenen vertonen geen gebreken die hun mechanische en/of fysische karakteristieken kunnen aantasten. Voor het bepalen van de toelaatbare beschadigingen en fouten geldt NBN B 23-003. ⇒ Worden als beschadiging beschouwd : elke gebroken steen, elke baksteen die hoek of randbreuken vertoont waarvan het volume groter is dan 20 cm3. Een levering mag niet meer dan 5 % beschadigde stenen bevatten. ⇒ Worden als fouten beschouwd : de aanwezigheid, in beide koppen of in beide strekken, van één of meerdere scheuren die langer zijn dan 1/3 van de hoogte van de steen en de aanwezigheid van insluitsels die door zwelling aanleiding kunnen geven tot afschilferingen in het oppervlak (afschilferingen met een diameter kleiner dan 20 mm worden niet beschouwd als fout). Het aantal bakstenen met fouten mag niet groter zijn dan 10% van de levering. Voor te bepleisteren metselwerk kunnen de stenen geribd of ruw zijn om een beter aanhechting van het pleisterwerk te verzekeren. Ze zijn goed recht en vertonen geen uitsteeksels, zodat de afwerking in één laag binnenbepleistering kan gebeuren. Voor zichtbaar metselwerk mogen uitsluitend onbeschadigde stenen, zonder zichtbare fouten, met een grote maatvastheid, volledig glad en goed recht gebruikt worden. De aannemer voert ze in zo groot mogelijke hoeveelheden aan en sorteert ze voor verwerking, zodat zo min mogelijk verschillen in kleur en textuur in de zichtvlakken merkbaar zijn. In geval een levering wordt geweigerd, kan de aannemer de steen op de bouwplaats sorteren; de afgekeurde stenen verwijdert hij van de bouwplaats.
B. METSELMORTELS REFERENTIENORMEN NBN B 14-001 - Metselmortel (1985) NBN B 14-201 t/m 221 - Proeven op mortel (1973-1984) NBN EN 998-2 - Specificaties voor mortels - Deel 2 : Metselmortel (2003) NBN EN 1015 - Beproevingswijzen voor metselwerkmortel (1999) NBN EN 413-1 - Metselcement - Deel 1: Samenstelling, specificaties en conformiteitscriteria (2004) NBN ENV 413-2 - Metselcement - Deel 2 : Beproevingsmethoden (1995) NBN EN 13139 - Toeslagmaterialen voor mortel (2002) NBN EN 932-1 - Beproevingsmethoden voor algemene eigenschappen van toeslagmaterialen - Deel 1 : Methoden voor monsterneming (1996) NBN EN 933-1 - Beproevingsmethoden voor geometrische eigenschappen van toeslagmaterialen - Deel 1 : Bepaling van de korrelverdeling - Zeefmethode (1997) NBN EN 197-1 - Cement - Deel 1 : Samenstelling, specificatie en overeenkomstigheidscriteria voor gebruikelijke cementsoorten (2000) (vervangt NBN B 12-001) NBN EN 197-2 - Cement - Deel 2 : Overeenkomstigheidsbeoordeling (2000) NBN EN 459-1 - Bouwkalk - Deel 1 : Definities, specificaties en conformiteitscriteria (1995) NBN EN 459-2 - Bouwkalk - Deel 2 : Beproevingsmethoden (1995) NBN EN 934 - 3 - Hulpstoffen voor beton, mortel en injectiemortel - Deel 3: Hulpstoffen voor metselmortel - Definities, eisen, overeenkomstigheid, markering en etikettering (2004) NBN EN 480 - Hulpstoffen voor beton, mortel en injectiemortel - Beproevingsmethoden (2002)
Nuttige informatie : 'Memento - Cement / Beton' van Febelcem en 'Handboek Snelbouwbaksteen' van de Belgische Baksteenfederatie.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 88 van 251
BESTANDDELEN
•
•
Het cement beantwoordt aan de voorschriften van NBN EN 197-1&2 en draagt het BENORkeurmerk. Er zal geen cement gebruikt worden dat sulfaten bevat teneinde uitbloeiingen te voorkomen. De aanduiding van een cement moet de genormaliseerde benaming en de sterkteklasse bevatten. De norm onderscheidt 4 cementsoorten volgens type en benaming in onderstaande tabel : Type
Benaming
Huidige benaming
Oude benaming
I
Portlandcement
CEM I
P
II
Portland Composietcement
CEM II/A-M
PPz
CEM II/B-M
PPz
Hoogovencement 36/65
CEM III/A
HK
Hoogovencement 66/80
CEM III/B
HL
Hoogovencement 81/95
CEM III/C
LK
Composiet Cement
CEM V/A
III
V
• • • •
Er worden drie sterkteklassen voorzien: 32,5 - 42,5 - 52,5. De norm voorziet in een gewone versie (N-versie) en in een R-versie voor elke sterkteklasse. Bij de R-versie is de initiële druksterkte hoger en bijgevolg geschikt voor vroegtijdig ontkisten en voorspannen van beton. De poederkalk (kalkhydraat Ca(OH)2 of gebluste kalk) beantwoordt aan de voorschriften van NBN ENV 459-1&2. Met betrekking tot een verhoogd radongehalte valt het gebruik van hoogovencement af te raden. Het zand beantwoordt aan de voorschriften van: NBN EN 932-1 - Beproevingsmethoden voor algemene eigenschappen van toeslagmaterialen Deel 1 : Methoden voor monsterneming (1996) NBN EN 13055-1 - Lichte toeslagmaterialen - Deel 1: Lichte toeslagmaterialen voor beton en mortel (2002) NBN EN 13139 - Toeslagmaterialen voor mortel (2002)
•
• •
De mortel moet met scherp zand (klassen A, B of C met zandfractie van 0,08 tot 2 mm) worden aangemaakt (vet of leemhoudend zand, alsook fijn zand of zavel zijn ten zeerste af te raden en absoluut verboden bij ondergronds metselwerk). Het zand mag niet meer dan 0,05% organische bestanddelen bevatten en moet vrij zijn van oplosbare en niet-oplosbare substanties zoals kleiresten, sulfaten, ijzerzouten. Het moet bovendien zodanig worden opgeslagen dat het niet kan worden bevuild wordt door vreemde bestanddelen. Let wel : Voor baksteenmetselwerk is de fijnheidmodulus van het zand begrepen tussen 1 en 1,9 (afhankelijk van o.a. het Hallergetal van de baksteen); indien het Hallergetal groter dan of gelijk is aan 50, moet de fijnheidmodulus van het zand tenminste gelijk zijn aan 1,4. De klassen volgens korrel verdeling en opgehoopte zeefresten in % worden weergegeven in onderstaande tabel : Maaswijdte (mm)
A - middelgrof zand
B - middelgrof zand
C - grof zand
D - grof zand
2
0%
0%
0%
0%
1
0%
0%
5 tot 25%
25 tot 55%
0,5
0 tot 15%
15 tot 30%
20 tot 50%
50 tot 80%
0,25
30 tot 90%
50 tot 95%
50 tot 80%
80 tot 95%
0,125
80 tot 90%
90 tot 100%
85 tot 100%
100%
0,08
100%
100%
100%
100%
Het aanmaakwater bedraagt 30 tot 35 % van het te verwerken volume en mag niet verontreinigd zijn door organische stoffen, zuren, zouten, alkaliën, suikers, industriële afvalstoffen of andere stoffen die de sterkte of de duurzaamheid van de mortel kunnen schaden. Hulpstoffen (luchtbelvormers, plastificeerders, dispersiemiddelen, ...) worden enkel onder voorbehoud toegelaten na voorafgaandelijk akkoord van de architect. Het gebruik en de juiste dosering moeten beantwoorden aan de richtlijnen van de leverancier en normen van de reeks NBN T 61 - Hulpstoffen voor mortel en beton. Bindingsvertragers (suiker en afgeleiden) zijn verboden.
SAMENSTELLING
•
De aannemer past de mortelsamenstelling en keuze van toeslagstoffen aan in functie van de eigenschappen (druksterkte, porositeit, hardheid, ...) van de metselsteen en de vereiste sterkte van het type metselwerk. In verband hiermee draagt hij alle verantwoordelijkheid. De invloed van
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 89 van 251
•
•
de kwaliteit van de mortel op de metselwerksterkte is daarbij des te belangrijker, naarmate de verhouding tussen de voeg- en baksteendikte hoog is. In twijfelgevallen omtrent de globale draagkracht van het metselwerk als geheel, kan deze worden getest door proeven op muurtjes volgens NBN B 24-301. De proeven gebeuren op kosten van ongelijk. De dosering van de cement in de mortel moet nauwkeurig gebeuren : te weinig cement levert een poreuze en niet-samenhangende mortel, overdosering leidt tot een sterk krimpende en slecht hechtende mortel. Het is een misvatting dat wat meer cement de mortel alleen maar sterker kan maken. Te veel water is nadelig voor de kwaliteit, de mortel wordt poreuzer en verhardt langzamer. De mortels worden onderverdeeld in genormaliseerde klassen volgens NBN B 14-001 (1985) : CATEGORIE
SAMENSTELLING
M1 (cementmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr groter dan 20 N/mm2.
Minimum 400 kg cement (sterkteklasse 32,5) per m3 droog zand (= 1 deel cement voor 3 delen zand)
M2 (cementmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr tussen 12 en 48 N/mm2.
Minimum 300 kg cement (sterkteklasse32,5) per m3 droog zand (= 1 deel cement voor 4 delen zand)
M3 (bastaardmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr tussen 8 en 32 N/mm2.
250 kg cement (sterkteklasse32,5) en 50 kg vette poederkalk per m3 droog zand (= 2 delen cement en 1 deel poederkalk voor 9 delen zand).
M4 (bastaardmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr tussen 5 en 20 N/mm2.
200 kg cement (sterkteklasse32,5) en 100kg vette poederkalk per m3 droog zand (= 1 deel cement en 1 deel poederkalk voor 6 delen zand)
M5 (bastaardmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr tussen 2,5 en 10 N/mm2.
150 kg cement en 150 kg vette poederkalk per m3 droog zand (= 1 deel cement en 2 delen poederkalk voor 8 delen zand)
MORTELBEREIDING
•
Behoudens specifieke eisen in het bijzonder bestek heeft de aannemer de keuze tussen : mortels, mechanisch bereid op de werf. voorgemengde fabrieksmortels van het droge type : zij worden op de werf aangemaakt overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant. Indien het mengsel naast kalk en zand ook het cement bevat wordt de mortel enkel als droog mengsel in een waterdichte verpakking worden aangevoerd. In bulk aangevoerde mengsels zijn enkel toelaatbaar mits deze bij levering in gesloten silo's opgeslagen zijn. ⇒ voorgemengde fabrieksmortels van het natte type : gedoseerd en klaargemaakt zonder dat nog water wordt toegevoegd. De aannemer dient de leveringsbons met vermelding van herkomst en samenstelling aan de architect voor te leggen. De bons vermelden de geleverde mortelcategorie, de gebruikte cementklasse, de onderscheiden verhoudingen van de verschillende bindmiddelen voor bastaardmortel, de maximale verwerkingsduur en de aanwezigheid van hulpstoffen (bindingsvertragers). De aannemer verwerkt de bereide mortels binnen de 1,5 uur (1 uur bij een temperatuur hoger dan 20° C) na het aanmaken met water en in elk geval vooraleer de binding optreedt. Mortel die een begin van binding heeft ondergaan, mag niet opnieuw aangemaakt of verwerkt worden en wordt afgevoerd. Er wordt gebruik gemaakt van nagespoelde kuipen. Het gebruik van bindingsvertragers (suiker en afgeleiden) in op de werf aangemaakte mortels wordt niet toegestaan. De aannemer beschermt de mortel tegen weersinvloeden. Het gebruik van bastaardmortel bij vriesweer is verboden. Enkel dan is een matig, juist gedoseerd gebruik van zogenaamde schuimvormers toegelaten. ⇒ ⇒
•
•
LIJMMORTELS (VOOR CELLENBETON / KALKZANDSTEEN / BAKSTEEN)
•
• •
De kleefmortels (of mortellijmen) bestaan uit een compleet mengsel, dat voor de mortelbereiding enkel toevoeging van zuiver water vergt en tot een smeuïge massa wordt vermengd. De samenstelling van het mengsel bestaat hoofdzakelijk uit Portlandcement, gewassen wit zand, desgevallend aangevuld met microvezelige bewapening en toevoegingproducten bestemd om de aanhechting van de mortel tussen de blokken te verbeteren. De aannemer dient vooraf de verenigbaarheid van de mortellijm met de te verwerken blokken/stenen na te gaan, dienaangaande volgt hij de voorschriften van de fabrikant. De lijmen moeten over een doorlopende technische goedkeuring beschikken. Bij de verwerking van de kleefmortels dient men erover te waken dat de omgevingstemperatuur minimaal 5° C en maximaal 35° C bedraagt. De klaargemaakte hoeveelheid moet binnen de 3 uur worden verwerkt.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 90 van 251
C. VOEGMORTELS (VOOR ZICHTBAAR METSELWERK)
Voor alle meegaand opvoegwerk in binnenruimten wordt gebruik gemaakt van de metselmortel. Indien naderhand wordt opgevoegd, worden de voegen eerst uitgekrabd en zal de aannemer, onder zijn verantwoordelijkheid, de verenigbaarheid van beide mortels nagaan. D. SPOUWHAKEN (ZIE OOK HOOFDSTUK 23 - GEVELMETSELWERK)
• •
•
De spouwhaken beantwoorden aan NBN EN 845 en zijn overeenkomstig de bepalingen in het bijzonder bestek vervaardigd uit verzinkt staal / verzinkt staal voorzien van een epoxy-bekleding / roestvast staal (RVS) 18/8 of 18/10. Model voor te leggen aan de architect. De diameter bedraagt minimaal 4 mm, de lengte is derwijze dat zij dragen tot in het midden van het binnenspouwblad en het parementvlak. Ze zijn steeds voorzien van een druipplooi die zich in de luchtruimte van de spouw bevindt en bij een gedeeltelijke spouwvulling bijkomend voorzien van een kunststofplaatje (rozet) dat voldoende stevig op de ankers bevestigd wordt om de spouwisolatie goed op haar plaats te houden. Gezien binnenspouwblad / isolatie / gevelmetselwerk dient opgetrokken in drie afzonderlijke fasen kan, mits voorafgaandelijke goedkeuring door de ontwerper, ook gebruik worden gemaakt van aangepaste spouwanker, dewelke naderhand met behulp van pluggen in het metselwerk worden bevestigd.
Let wel • De spouwhaken voor de verbinding van het parementvlak aan het binnenspouwblad worden in coördinatie met de uitvoering van het binnenspouwblad geplaatst, de kostprijs wordt evenwel verrekend in de post gevelmetselwerk. • Bij verlijmd metselwerk dienen aangepaste spouwhaken te worden gebruikt overeenkomstig de eisen van de systeemleverancier.
Uitvoering REFERENTIENORMEN STS 22 - Deel 3 - Uitvoering metselwerk voor laagbouw (1987) NBN B 04-001 - Maatafstemming voor gebouwen : basisbegrippen - gebruiksprincipes - voorkeursmodulen (1981) NBN B 24-211 - Proeven op metselwerk - Druk op muurtje + addendum (1978) NBN B 24-212 - Proeven op metselwerk - Druk op muur + addendum (1976) NBN B 24-301 - Ontwerpen en berekening van metselwerk (met erratum) (1980) NBN B 24-401 - Uitvoering van metselwerk (1981) NBN B 62-002 - Berekening van de warmtedoorgangscoëfficiënt van wanden van gebouwen (1987) NBN ENV 1996 -1-1 - Eurocode 6 - Ontwerp van metselwerk - Deel 1-1 : Algemene regels voor gebouwen - Regels voor gewapend en ongewapend metselwerk, samen met Belgische toepassingsrichtlijn (gehomologeerde versie + NAD) (2002) NBN ENV 1996 -1-2 - Eurocode 6 - Ontwerp van metselwerk - Deel 1-2 : Algemene regels - Brandbeveiligend ontwerp, samen met Belgische toepassingsrichtlijn (gehomologeerde versie + NAD) (2002) NBN ENV 1996- 1-3 - Eurocode 6 - Berekening van metselwerk - Deel 1-3 : Algemene regels voor gebouwen - Bijzondere regels voor zijdelingse belasting (NAD) (2001) NBN ENV 1996 -2 - Eurocode 6 - Berekening van metselwerk - Deel 2 : Ontwerp, keuze van bouwstoffen en uitvoering van metselwerk (2002) NBN ENV 1996 -3 - Eurocode 6 - Ontwerp van metselwerk - Deel 3 : Vereenvoudigde rekenwijzen en eenvoudige regels voor metselwerk (1999)
STUDIE - BEREKENING DRAGEND METSELWERK
De vereiste druksterkten van de metselstenen en mortels staan steeds in overeenstemming met de verscheidene vloerbelastingen, muurdikten, belastingswijze, volumemassa van het metselwerk en het voorziene aantal bouwlagen, zoals berekend volgens NBN B 24-301 - Ontwerp en berekening van metselwerk (1980). De maximale en toelaatbare spanningen in metselwerk voor gebouwen tot vier niveaus staan vermeld in Bijlage I, Tabel I & II van STS 22 (1987). Overeenkomstig het bijzonder bestek en/of bij het ontbreken van eenduidige prestatiecriteria, zal de aannemer op eigen verantwoordelijkheid, doch in overleg met de fabrikant van de stenen en de architect, instaan voor de juiste keuze van het type steen, overeenkomstig de aard van het toepassingsgebied. LEVERING & OPSLAG MATERIALEN
Inzake bevoorrading, ouderdom, vervoer en opslag gelden de voorschriften van NBN B 24-401. De blokken/stenen worden geleverd op paletten en zijn verpakt in een kunststoffolie. De aannemer treft de nodige voorzorgen om de stenen op een vlakke ondergrond en droog op te slaan. Hij verwijdert de verpakking zo kort mogelijk voor het vermetselen. In het winterseizoen moet absoluut vermeden worden, dat niet vorstbestendige stenen nat zouden worden.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 91 van 251
BESCHERMINGSMAATREGELEN
De nodige maatregelen worden genomen om het uitgevoerd metselwerk te beschermen tegen mechanische beschadigingen en tegen weersinvloeden : • Om een voldoende hechting tussen mortel en steen te verkrijgen moet de vereiste van een voorafgaandelijke bevochtiging worden onderzocht in functie van de kenmerken van de steen, de mortel en de weersomstandigheden. In aanhoudende droge perioden worden de stenen de dag voor de verwerking bevochtigd. Nat maken door onderdompeling is evenwel verboden. • Bij zeer warm en droog weer of felle bezonning, wordt het vers metselwerk regelmatig maar licht besproeid om uitdroging van de mortel, voor hij volledig verhard, is te voorkomen. Bij vriesweer zal de aannemer zich houden aan de voorschriften van het WTCB. • Teneinde uitbloeiïngen te voorkomen dekt de aannemer, op het einde van elke werkdag en bij regenperioden, de bovenste lagen van het metselwerk af, zodat er zich geen water kan opstapelen in de steenholten. De bedekking moet minstens een hoogte van 60 cm beschermen, gerekend vanaf de top van de muur. • Bij regenachtig weer moet vers gegoten beton overdekt worden met een waterdichte laag om te vermijden dat vrije zouten uit het beton gespoeld worden en in de bakstenen dringen, hetgeen achteraf uitbloeiingen kan veroorzaken. • Inzake verharding van het metselwerk neemt men een termijn van minstens 16 uur in acht vooraleer vloeren op te leggen, minstens 24 uur voor het aanbrengen van puntlasten. VERWERKINGSMODALITEITEN
Standaarduitvoering De metselstenen en mortel worden verwerkt overeenkomstig NBN B 14-001 en NBN B 24-401. • De metselstenen worden vol en zat in de mortel gelegd, horizontale en verticale voegen worden vol gemetseld, waarbij de kopse voegen over hun hele hoogte goed opgevuld worden. De uit de voegen puilende mortel wordt met het truweel afgeschraapt. De dichtheid van de voegen is bij woningscheidende wanden belangrijk voor een doeltreffende akoestische isolatie (STS 22.51.2). • De voegen moeten horizontaal zijn en overal dezelfde dikte hebben. De gemiddelde voegdikte bedraagt nominaal 10 à 12 mm, rekening houdend met de toleranties op de gebruikte steen. • Alle nodige voorzorgen worden genomen om aan het metselwerk een verzorgd en onbesmeurd uitzicht te geven en dit te behouden. Nesten van aarde of andere materialen in het metselwerk moeten worden voorkomen. Bij iedere gebeurlijke werkonderbreking verwijdert de aannemer, alle gebonden mortel boven een laatste laag stenen of blokken. Zichtbaar blijvend metselwerk • De zichtvlakken van het zichtbaar blijvend metselwerk worden zoveel mogelijk samengesteld uit hele en/of halve metselstenen. Het gebruik van gebroken elementen of elementen met een onregelmatige vorm of uitzicht wordt niet toegestaan. Het delen van hele stenen gebeurt door mechanisch verzagen, zodat nergens sporen van gekapte stenen zichtbaar zijn. Hoeken worden steeds in verband gemetseld. • Ingewerkte muurklossen zijn niet zichtbaar in het dagvlak van het metselwerk. Bij het optrekken van zichtbaar blijvend metselwerk dienen elektriciteitsleidingen bij voorkeur gelijktijdig met het metselen ingewerkt te worden. In het zichtvlak van het metselwerk worden de nodige uitsparingen voor contactdozen voorzien of zorgvuldig uitgezaagd (zie ook hoofdstuk 70). • Behoudens andere voorschriften worden de voegen achter de hand platvol (meegaand) gevoegd met de gebruikte metselmortel. Bij metselwerk dat naderhand gevoegd, bepleisterd of betegeld wordt, krabt de aannemer de voegen uit tot circa 10 à 12 mm achter het dagvlak. De voegen worden geborsteld en alle op de steen klevende mortelresten zorgvuldig verwijderd, de zichtvlakken van de stenen worden gereinigd en beschermd tegen verdere verontreiniging. Let wel : De meerprijs voor de eisen gesteld aan zichtbaar blijvend metselwerk en het meegaand voegwerk kan als afzonderlijk supplement worden verrekend in artikel 20.32 supplementen - voegen zichtbaar metselwerk.
Gelijmd metselwerk • Bij gelijmd metselwerk (baksteen, cellenbeton of kalkzandsteen) wordt eerst een aanzetlaag in traditionele mortel voorzien. De aanmaak en de verwerking van de lijm gebeurt volgens de voorschriften van de fabrikant. Te lijmen blokken worden nooit bevochtigd. • De lijm wordt met behulp van een aangepast getand truweel of speciale rol aangebracht, overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant. De gemiddelde voegdikte bedraagt 2 à 3 mm, uitpuilende lijmvoegen worden afgestoken met een metalen spaan. METSELWERKVERBAND - MAATVOERING - TOLERANTIES
Alle regels der kunst worden in acht genomen om aan het metselwerk een regelmatig en verzorgd uitzicht te geven, waarbij : • alle muren loodrecht, haaks en goed vlak worden uitgevoerd : alle randen en muuropeningen staan volkomen in het lood, het dagvlak is goed effen. Per laag zal met de koord gemetseld AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 92 van 251
• • •
worden. Het werk zal worden afgekeurd wanneer de toleranties inzake de venster- en deuropeningen niet nageleefd zijn. alle voegen overal even dik, horizontaal en rechtlijnig zijn. De gemiddelde voegdikte bedraagt nominaal 10 à 12 mm, rekening houdend met de toleranties op de gebruikte metselsteen. De gemiddelde voegdikte wordt gecontroleerd op 10 lagen metselwerk. alle stootvoegen verspringen. Behoudens andere bepalingen in het bijzonder bestek worden de muren opgetrokken in halfsteensverband (snelbouw). alle zichtvlakken van het zichtbaar blijvend metselwerk uitsluitend worden uitgevoerd met elementen met een lengte groter dan een halve metselsteen. Passtenen worden mechanisch verzaagd en niet gekapt.
WONINGSCHEIDENDE WANDEN
Woningscheidende wanden worden ontdubbeld en mechanisch onafhankelijk gescheiden door een spouw, zodat nergens spouwhaken of -ankers, noch vloerplaten ter plaatse van de fundering of tussen twee vloeren, de twee delen koppelen. Voor de thermische isolatie is een spouwmuur van 2x14 cm in principe voldoende om aan de eis k < 1 W/m2K te voldoen. Om akoestische redenen wordt steeds een bijkomende geluidswerende isolatie voorzien volgens rubriek 22.20 spouwisolatie / akoestisch - algemeen. Dergelijke wandopbouw vermindert het risico op geluidslekken door mogelijk contact van mortelresten in de spouw. Voor een doeltreffende akoestische isolatie dient er tevens op gelet, dat bij het inslijpen van leidingen en plaatsing van wandcontactdozen, deze nergens symmetrisch t.o.v. elkaar worden voorzien. SPOUWOPVATTING - GEVELOPENINGEN
• •
•
De spouwen moeten volledig vrij blijven van mortelresten, steenbrokken en ander afval. Hiertoe wordt de spouwmuur verplicht in drie afzonderlijke fasen opgetrokken (zie hoofdstuk 23 gevelmetselwerk), zodat een vlotte controle op de goede uitvoering mogelijk blijft. Bij het traditioneel parementwerk, wordt ter hoogte van raam- en deuropeningen een standaard aanslag van 50 mm voorzien, met een maximale afwijking van 5 mm. De aanslagen laten toe de raamkaders tot circa 20 à 30 mm achter de dagkant van de ruwbouw te plaatsen en bijkomend te isoleren. Rechtstreeks contact tussen binnenspouwblad en parament wordt niet toegestaan. Aan de deur- en raamopeningen wordt overeenkomstig de aanduidingen op de plannen : ⇒ geen retour voorzien. Er wordt steeds en vochtisolatie voorzien, dewelke tegen het buitenspouwblad wordt aangedrukt d.m.v. een extra isolatielaag. De vochtisolatie wordt minstens 50 mm breder voorzien dan de eventuele contactzone. Het tussen te plaatsen isolatiemateriaal moet verenigbaar zijn met de voegvulling van het buitenschrijnwerk. ⇒ een retour voorzien. De aanslagen tussen binnen- en buitenspouwblad mogen enkel worden aangemetst mits tussenplaatsing van een vochtisolatie en isolatiestrook (bv. geëxtrudeerd polystyreen met een minimum dikte van 3 cm). De vochtisolatie wordt minstens 50 mm breder voorzien dan de eventuele contactzone. Het tussen te plaatsen isolatiemateriaal moet verenigbaar zijn met de voorziene voegvulling van het buitenschrijnwerk.
VOCHTWERENDE LAGEN
Overeenkomstig de regels van goed vakmanschap en/of volgens aanduiding op plans of detailtekeningen, worden overal waar nodig waterdichte lagen aangebracht, tegen opstijgend vocht en de afvoer van regen- of condensatiewater, d.w.z. aan de basis van de spouwmuren, overal waar de spouw wordt onderbroken en bij elke overgang van het buitenspouwblad van een binnen naar een buitenomgeving (hoger opgaande muren, dakdoorsteken van schouwen). Als regels van goed vakmanschap worden de richtlijnen en typedetails van het Informatieblad van het BUtgb “Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk” (2003/1) in aanmerking genomen. • Aan de basis van alle opgaand metselwerk worden anticapillaire membranen aangebracht. De folies worden geplaatst op alle funderingsmuren, zowel binnen- als buitenmuren, op een laag boven de pas van het gelijkvloers, hetzij minimum 2 cm tot maximum 6 cm. Behoudens specifieke bepalingen in het bijzonder bestek, heeft de aannemer inzake de materiaalkeuze voor de anticapillaire membranen vrije keuze uit rubriek 20.40 anticapillaire membranen - algemeen. • De folies worden aangebracht over de volledige dikte van de muren en tussen 2 lagen rivierzandcementmortel gelegd. In de lengterichting worden de folies zoveel mogelijk in één stuk gelegd, naden zijn voorzien van een overlapping overeenkomstig de respectievelijke plaatsingsvoorschriften van de aangewende folie. • Boven alle raam- en deurlateien wordt een waterdichte folie Z-vormig in de spouw aangebracht om binnengedrongen vocht af te voeren. De vochtisolatie dekt steeds de volledige breedte van het buitenspouwblad af en wordt geplooid met de afwatering naar buiten toe. Zijdelings wordt de vochtwerende laag opgeplooid om te verhinderen dat binnengedrongen vocht in de spouw loopt. De overlappende naden worden steeds gekleefd of met koudlasstroken bevestigd. • Teneinde de vochtafvoer uit de spouw mogelijk te maken, worden de nodige verticale stootvoegen in de horizontale lagen boven de vochtkerende laag open gelaten à rato van circa 2 voegen per lopende meter en dit over hun gehele hoogte (tot onder de lintvoeg). Per twee bouwlagen wordt AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 93 van 251
•
•
•
•
de Z-vormige spouwvochtafwatering niet enkel boven de lateien aangebracht maar doorgetrokken over het gehele gevelvlak. Bij ter plaatse gegoten balken boven deur- en raamopeningen, worden tussen de balk en het buitenspouwblad aangepaste isolatiestroken (bv. geëxtrudeerd polystyreen, dikte 3 cm) voorzien, met tussenvoeging van een vochtscherm. De bevestigingsankers van stalen lintelen worden door deze isolatie gestoken. Aan de voet van de spouwmuren wordt ter hoogte van het maaiveld bovendien een dubbele vochtwering geplaatst waarvan de bovenste in het binnenspouwblad wordt opgetrokken. Daar waar het buitenniveau niet horizontaal is, wordt de vochtisolatie trapsgewijze gelegd door boven elkaar geplaatste overlappende lagen. De plaatsing en plooiing van de lagen verzekeren een trapafwaartse afwatering. Desgevallend dient de vochtisolatie in de spouwen te steunen op een afgeschuinde, niet capillaire isolatiestrook (bv. geëxtrudeerd polystyreen, dikte 3 cm). Ook zal een vochtisolatie voorzien worden tussen alle contactpunten van de spouwmuren, onder het draagvlak van de gewelven, boven de kelders en de kruipruimten, boven alle betonlateien in buitenwanden, in de schoorsteenpijpen bij de dakdoorgangen (waarbij men trapsgewijze in de spouwmuur de helling van het dak volgt ), bij de aansluiting van de aanbouw tegen een hoger gelegen gevel (tegen het zakwater), en overal waar enig gevaar van waterinfiltratie (doorslaand regenwater, opstijgend grondwater, zakwater, enz.) kan bestaan. Bij bestaande muren wordt de dichtingslaag samen met het opgaand metselwerk geplaatst waarbij de slabben de volledige dikte van het parament overspannen en achteraan minstens 5 cm tegen het gevelvlak omhoog geplooid worden. De slabben worden in een voeg van de binnenspouwmuur gelegd en komen een paar lagen lager door het spouwblad naar buiten. Om het afvoeren van het binnengedrongen water mogelijk te maken, worden enkele stootvoegen opengelaten in de eerste laag parement metselwerk boven de slabben à rato van circa 2 voegen per lopende meter en dit over hun gehele hoogte.
Let wel : De levering en plaatsing van bovenvermelde vochtisolaties maken geen deel uit van een afzonderlijke post, maar zijn inbegrepen in het opgaand metselwerk en/of het gevelmetselwerk. De aan te wenden materialen voor vochtwerende folies voor afvoer van regen- of condensatiewater in spouwmuren worden nader beschreven in rubriek 23.40 vochtisolaties / spouw - algemeen. HORIZONTALE BELASTINGEN - VERBINDINGEN & VERANKERINGEN
Om aan horizontale krachten te weerstaan zullen de bouwonderdelen zelf buigstijf zijn en moeten de verbindingen tussen horizontale en verticale onderdelen de schuifkrachten kunnen overbrengen. In de twee loodrechte richtingen dienen hiertoe een voldoende aantal dragende wanden voor te komen, die organisch met elkaar verbonden zijn. De daartoe vereiste verbindingen en verankeringen van het metselwerk, onderling en/of in samenhang met andere bouwelementen, dienen te beantwoorden aan de uitvoeringsprincipes zoals uiteengezet in STS 22.22-23.. De nodige stalen van de voorziene verbindings- en verankeringsmaterialen worden vooraf ter goedkeuring voorgelegd aan de architect. De onderlinge verbindingen en bijkomende verankeringen worden als volgt opgevat : • Alle muren die een geheel vormen, worden tezelfdertijd opgetrokken. Verbindingen tussen gelijkaardig metselwerk moeten tot stand komen door de continuïteit van het steensverband. • Haakse muren worden in verband in elkaar gewerkt (indien onmogelijk: om de laag verankeren met omgeplooide wapeningsstaven). • Kruisende muren worden voorzien van een verbindingswapening bestaande uit 2 staven betonstaal diameter 6 mm in de voegen ingewerkt over een afstand van 50 cm ten opzichte van het kruispunt van beide muren. Er worden minstens 2 wapeningen per meter hoogte voorzien. • Achterliggende of haakse muren worden overeenkomstig de voorziene metselstenen ⇒ in metselverband aan de doorgaande muren gekoppeld (standaard werkwijze). ⇒ met verbindingswapeningen uit betonstaal, diameter 6 mm, in de voegen van de doorgaande muur ingewerkt. De wapeningen worden om de 60 cm geplaatst over een lengte van minimum 50 cm in beide muurdelen. In de doorgaande muur verlopen ze afwisselend links en rechts. ⇒ verbonden d.m.v. een doorlopende dwarswapening in diagonaalvorm, bestaande uit een geprefabriceerd netwerk samengesteld uit 2 geprofileerde langsdraden of een gelijkwaardig systeem ingewerkt in de voegen van de doorgaande muur. Een gelijkaardige wapening wordt in de voeg van de doorgaande muur geplaatst. Ten opzichte van het verbindingspunt heeft de wapening een lengte van 50 cm in elke richting. Er worden minstens 2 wapeningen per meter hoogte voorzien. ⇒ verbonden aan de doorgaande muur d.m.v. gegalvaniseerd bandijzers 40 x 2 mm van circa 35 cm lengte, die om de 60 cm met gegalvaniseerde nagels van 8 cm lengte per kant worden genageld in de langsvoeg. • Betonkolommen worden om de 60 cm mechanisch met het metselwerk verbonden. De muren worden tegen het betonskelet aangesloten met bandijzer 40x2 mm om de 60 cm hoogte bevestigd aan de betonstructuur en over een afstand van 50 cm ingewerkt in het metselwerk. • Andere structuurelementen worden verbonden met het metselwerk d.m.v. aangepaste ankers. De tussenafstand ervan bedraagt ten hoogste 60 cm.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 94 van 251
•
• •
Verankeringen van muren aan bestaande constructies : in principe worden de muren verankerd door het inwerken in verband in de bestaande muren. Is dit niet mogelijk dan wordt om de 50 cm een voegband in het metselwerk ingewerkt en aan de bestaande constructie verankerd. Analoge verankeringen worden aangebracht om de 50 cm horizontaal en verticaal tussen de twee gedeelten van een muur, samengesteld uit twee maal een halve steen. Bij de verbinding van niet-dragende muren met vloeren wordt, indien gevaar bestaat tot scheuren en barsten, rekening gehouden met de mogelijke maatregelen zoals voorgesteld in STS 22.23.15. Vrijstaande muren worden geschoord tegen inwerking van de wind.
VERTICALE BELASTINGEN - OPLEG WELFSELS & LATEIEN
• •
• • • •
•
De opleg van vloeren en lateien gebeurt volgens de bepalingen van STS 22.21.4 en STS 22.21.5. De muren mogen niet worden belast vooraleer het metselwerk een voldoende sterkte bereikt heeft ⇒ De wachttermijn vooraleer het metselwerk mag worden belast door een gelijkvormig verdeelde belasting bedraagt 16 uur (onder normale omstandigheden van de metselmortel). ⇒ De wachttermijn vooraleer het metselwerk mag worden belast door een puntlast bedraagt 24 uur (onder normale omstandigheden van de metselmortel). Niet-dragende muren mogen niet worden gebruikt als bekisting voor dragende delen. Ze mogen pas worden gemetseld nadat de dragende delen ontkist zijn. De opleglengte van (al dan niet geprefabriceerde) deur- & raamlateien is aangepast aan de belasting en bedraagt minimum 15 cm. De rand van de oplegging blijft minimum 40 mm verwijderd van de slag van de opening (zie ook hoofdstukken 26 & 27). Lateien op metselwerk van cellenbeton en kalkzandsteen worden los opgelegd door tussenvoeging van bv. een laag bitumenvilt. De opleg wordt uitgevoerd met een voeg in elastisch materiaal dat vochtongevoelig en rotbestendig is. Bij zware puntlasten en/of bij oplegging van balken loodrecht op de muur dient de geconcentreerde belasting doelmatig in het metselwerk gespreid te worden, door het voorzien van een verdeelbalk, ofwel door holle stenen op te vullen of te vervangen door volle of geperforeerde stenen. De vloerbelastingen worden gecentreerd in de aslijn van het oplegvlak, de opleglengte van geprefabriceerde welfsels bedraagt daartoe minimum 7 cm, hetzij minstens de halve dikte van de gewapende vloer. De opleglengte van breedvloerplaten bedraagt minimum 5 cm. De steundiepte wordt vermeerderd met 2 cm ⇒ bij overspanningen van meer dan 5 meter en/of te verwachten doorbuiging op lange termijn, ⇒ oplegging op muren van lichte metselstenen.
MAATREGELEN TEGEN SCHEUREN - UITZETTINGSVOEGEN
Overeenkomstig STS 22.23 en NBN B 24-401 - Uitvoering van metselwerk (1981), zijn de nodige uitzettingsvoegen te voorzien voor het opvangen van differentiële zettingen en hygrothermische bewegingen in het metselwerk. De afstand tussen de vereiste uitzettings- of dilatatievoegen is afhankelijk van de aangewende metselsteen : Metselsteen
Hygrometrische uitzetting (mm/m)
Baksteen Betonsteen
Dikte van het metselwerk d < 140 mm
d > 140 mm
< 0,1 mm/m
30 m
30 m
< 0,4 mm/m
8m
12 m
Kalkzandsteen
< 0,4 mm/m
8m
12 m
Cellenbeton
0,4 < Dr < 0,6 mm/m
6m
8m
Voor baksteen metselwerk zijn uitzettingsvoegen vereist op tussenafstanden van maximum 30 meter. Voor betonstenen en kalkzandsteen zijn uitzettingsvoegen vereist op tussenafstanden van max. 8 m. Voor cellenbeton zijn uitzettingsvoegen vereist op tussenafstanden van maximum 8 m voor muurdikten kleiner dan 150 mm en maximum 12 m voor muurdikten groter dan 150 mm.
• • • • •
Voor gewapende muurdelen worden deze afstanden groter een berekeningsnota overeenkomstig de gegevens van de fabrikant van de wapeningen, dient aan de architect te worden voorgelegd. De juiste plaats van de voegen wordt aangegeven op de plannen en/of gebeurt volgens de stabiliteitsstudie, overeenkomstig het gebruikte type steen of -blok. De verticale krimpvoegen gaan doorheen de ganse dikte van de muur, de eventuele gevelsteen inbegrepen, en worden zodanig opgevat dat de muurdelen vrij en elastisch kunnen bewegen en de voeg waterdicht blijft. Zij hebben een vrije breedte van circa 10 mm. De beide muurdelen worden aan elkaar verankerd met veerankers uit gegalvaniseerd staal waarvan de benen aan het metselwerk bevestigd worden door 2 verzinkte nagels van 8 cm lengte. De voegen worden opgevuld met een hoogwaardige elastische kit, volgens STS 56.1 – Gevelmastiek en rubriek 43.20 voegvullingen, aangebracht op een voegbodem uit een rotbestendig synthetisch materiaal (rupsen of compri-banden). Het afdichtingsmateriaal moet een voldoende diepte hebben om goed aan de sponningen van de voeg te hechten.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 95 van 251
DOORBREKINGEN
De nodige doorbrekingen en doorvoerbuizen moeten zoveel mogelijk worden voorzien tijdens de ruwbouwwerken. De aannemer zal dan ook op voorhand de nodige uitsparingen laten, teneinde latere doorkappingen tot een minimum te beperken (dit geldt voor alle zichtbaar blijvende delen). Indien de aannemer verzuimt deze werken uit te voeren, zijn het eventueel later boren door hem (of door een van zijn onderaannemers) en alle nadelige gevolgen die hieruit zouden voortvloeien, volledig ter zijner laste. Geen enkele verrekening of termijnaanpassing uit hoofde van deze toestand wordt toegestaan. VOORZIENINGEN VOOR VERANKERING VAN BINNENSCHRIJNWERK
• •
•
• •
•
•
Ruwbouwopeningen die bedoeld zijn om afgewerkt te worden met binnendeuren of met loutere uitbekledingen, dienen dermate in de wand gesitueerd te worden, dat een volledige omlijsting (deklijsten) kan aangebracht worden. Bij metselwerk uitgevoerd in niet-spijkerbare of niet-schroefbare materialen, plaatst de aannemer in de dagkanten van raam- en deuropeningen de nodige ankerklossen of andere bevestigingsmiddelen voor de plaatsing van de kozijnen. De prijs is integraal begrepen in de post opgaand metselwerk. De ankerklossen voldoen aan onderstaande voorwaarden : ⇒ De spijkerklossen zijn zwaluwstaartvormig en zijn voorzien van de nodige groeven zodat een optimale hechting in het metselwerk verzekerd is. Ze moeten goed nagelbaar en/of schroefbaar, krimpvrij en uitzetvrij zijn. ⇒ Ze zijn ofwel van verduurzaamd PNG of RND (vooraf gedrenkt in een bederfwerend product volgens STS 04.31.12), ofwel vervaardigd op basis van cement en rotbestendige, inerte materialen d.w.z. nagelbaar beton in baksteenformaat). Het metselverband mag niet onderbroken worden voor de plaatsing van de klossen. Ze mogen in geen geval de muurisolatie perforeren. De muurblokken worden goed verankerd in het metselwerk, waarbij de lengte van de muurblokken niet groter mag zijn dan de dikte van de muur. Bij zichtbaar blijvend metselwerk mogen de klossen niet zichtbaar zijn na afwerking. Waar brandwerend schrijnwerk komt, worden onbrandbare spijkerbare klossen aangebracht. Bij de wanden in gipsblokken, cellenbetonblokken en/of blokken in volle silicaatsteen worden de klossen vervangen door bevestiging d.m.v. roestvaste vijzen (RVS) en pluggen met aangepaste lengte volgens gebruik. Het aantal bevestigingen is recht evenredig met de stijfheid van het geheel. De plaatsen waar de klossen of andere hechtingsmiddelen worden ingewerkt, en het aantal te voorziene klossen is in overeenstemming met de corresponderende bepalingen voor het schrijnwerk (zie desbetreffende posten) ; de aannemer staat in voor een juiste coördinatie. ⇒ Zijaanslagen : op maximum 20 cm van de boven- en onderdagkant van de opening; de afstand tussen 2 hechtingspunten bedraagt maximaal 60 cm. ⇒ Bovenaanslag : o breedte van de opening < 1 m : geen hechtingspunt; o breedte van de opening > 1 m : 1 hechtingspunt per strekkende meter, deze hechtingspunten zijn gelijkmatig verdeeld over de lateioverspanning. ⇒ Rolluikkasten : twee per dagkant. Afmetingen van de muurblokken : de hoogte = minimum 4 cm; de diepte = minimum 6 cm; de breedte bedraagt respectievelijk : ⇒ vensteropeningen : breedte = minimum 4 cm; ⇒ deuropeningen : breedte = gelijk aan de muurdikte; ⇒ zichtbaar metselwerk : breedte = respectievelijk 5-9-12 cm bij muurdikten van 9-14-19 cm;
Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. Keuring MATERIALEN
De levering, bemonstering en beproeving van de materialen gebeurt overeenkomstig de respectievelijke normen. Indien de metselstenen geleverd worden onder het BENOR-merk van overeenkomstigheid, kunnen zij volgens NBN B 23-003 worden vrijgesteld van de opgelegde proeven inzake de karakteristieken van de metselstenen zelf. Bij twijfelgevallen omtrent de kunnen drukproeven op muurtjes worden uitgevoerd overeenkomstig de methode beschreven in NBN B 24211. UITVOERING
Overeenkomstig NBN B 24-401 - Uitvoering van metselwerk (1981), aangevuld met NBN B 04-001 Maatafstemming voor gebouwen : basisbegrippen - gebruiksprincipes - voorkeursmodulen en NBN B 06-008 - Grootste toelaatbare afwijkingen voor gebouwen - Steenachtige draagsystemen (1994).
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 96 van 251
•
Alle muren hebben correcte afmetingen en worden loodrecht, haaks en goed vlak uitgevoerd, overeenkomstig NBN B 24-401. ⇒ per verdiepingshoogte (tussen 2,5 - 3,5 m) dient de maximale afwijking van de muur t.o.v; de loodrechte stand (schietlood) beperkt te blijven tot 8 mm. ⇒ de grootste afwijking op de lengte van een muur mag nooit meer dan 4 cm bedragen volgens onderstaande tabel : Lengtemaat (m)
•
•
Toegestane afwijking (cm)
L < 1,25
+/- 1
1,25 < L < 3,43
+/- 1,5
3,43 < L < 7,29
+/- 2
7,29 < L < 13,31
+/- 2,5
13,31 < L < 21,97
+/- 3
21,97 < L < 33,75
+/- 3,5
33,75 < L
+/- 4
Voor de toleranties inzake de raam- en deuropeningen bedragen de afwijkingen t.o.v. de nominale afmetingen maximaal : ⇒ bovenste maatverschil : 1 cm ⇒ onderste maatverschil : 0 cm Het werk kan worden afgekeurd indien bovenstaande toleranties niet nageleefd zijn. Wanneer de uitvoering van het metselwerk onderworpen is aan de controle door een onafhankelijke instelling (bv. in functie van het bekomen van een BENOR-merk) kunnen bijzondere uitvoeringstoleranties worden opgelegd : ⇒ de grootste afwijking op de hoogte van een muur bedraagt 7,5 mm op 3m en de grootste afwijking op de volledige lengte bedraagt 5mm op 5m. ⇒ per verdiepingshoogte (2,95 m) dient de maximale afwijking van de muur t.o.v; de loodrechte stand (schietlood) beperkt te blijven tot 3 mm. ⇒ het vlakheidsgebrek (over 2,5 m) dient beperkt te blijven tot 5 mm.
PROEVEN
NBN EN 1052-1 - Metselwerkproeven - Deel 1: Bepaling van de druksterkte (1998) NBN EN 1052-2 - Metselwerkproeven - Deel 2: Bepaling van de buigsterkte (1999) NBN EN 1052-3 - Metselwerkproeven - Aanvangsschuifsterkte (2002) NBN EN 1052-4 - Metselwerkproeven - Schuifsterkte met inbegrip van de waterkerende laag (2000)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 97 van 251
20.10. binnenspouwblad - algemeen Omschrijving Worden begrepen in deze rubriek : alle (dragende) binnenspouwbladen en desgevallend massieve (te bepleisteren) buitenmuren uitgevoerd in blokken of stenen. Het buitenspouwblad (parementmetselwerk) is voorzien in rubriek 23.10 parement - algemeen hetzij overeenkomstig de voorziene gevelbekledingen in hoofdstuk 44. Meting Overeenkomstig de aard van het opgaand metselwerk, de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting steeds als volgt opgevat : • meeteenheid : per m3, uitgesplitst volgens muurdikte, aard en toepassing (binnenspouwblad, dragende binnenmuren, ...). • meetcode : de metselwerken wordt gemeten volgens hun geometrische vorm, alle afmetingen uitgedrukt in cm. De lengte van de muren wordt gemeten in de as van het onderdeel, bij ontmoetingen en kruisingen wordt de dikkere muur doorgemeten. Geen enkel volume wordt tweemaal in rekening gebracht. Openingen of geïncorporeerde bouwonderdelen met een ingenomen muuroppervlakte groter dan 0,30 m2 worden afgetrokken (bv. de lateien en eventuele ringbalken, in zover zij afzonderlijk in rekening worden gebracht in hoofdstuk 26 en/of hoofdstuk 27). De opleg van draagvloeren op het dragend binnenspouwblad wordt afgetrokken; de dragende binnenmuren worden gemeten tussen de dragende vloerlagen ruwbouw (cfr. meetcode 28.00 draagvloeren gewapend beton - algemeen). Het metselwerk rond rook- & verluchtingskanalen wordt als volle muur gemeten voor kokeropeningen tot 0,12 m2 (zie ook hoofdstuk 25). • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Let wel : deze meetcode wijkt af van de meetcode, zoals beschreven in de vroegere B2001!!
De metselmortel (volgens NBN B 14-001) beantwoordt aan (ofwel) categorie M4 (bastaardmortel) voor blokken met een schijnbaar soortelijk gewicht kleiner dan 1200 kg/m3. (ofwel) categorie M3 (bastaardmortel) voor holle blokken met een schijnbaar soortelijk gewicht groter dan 1200 kg/m3 en volle blokken van de kwaliteitscategorie 4 -1,2 en 6 -1,6. (ofwel) categorie M2 (cementmortel) voor holle blokken met een schijnbaar soortelijk gewicht groter dan 1900 kg/m3 en volle blokken van de kwaliteitscategorie 8 -1,9 en 10 -2,2 en 15 -2,2+. Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Volgende muurdelen worden van een wapening voorzien : overeenkomstig artikel 20.31 supplementen - wapening metselwerk / horizontaal. • Waar ook betonsteen wordt gebruikt voor het parement wordt de spouwzijde van het binnenspouwblad vlak bepleisterd met een metselmortel. De pleisterdikte is minstens 6 mm. • Volgende muurvlakken worden als zichtbaar blijvend metselwerk uitgevoerd : … • Voor zichtbaar blijvend metselwerk worden onbeschadigde betonblokken gebruikt met volgende specificaties : ⇒ oppervlaktestructuur : vlak / gekliefd / gekliefd / gegroefd / geborsteld / gestructureerd ⇒ kleurtoon : heldergrijs / donkergrijs / … ⇒ kleurschakering : egaal / genuanceerd • De muren en verticale aansluitvoegen worden meegaand gevoegd / niet meegaand gevoegd volgens artikel 20.34. • De verdeling van de belastingen van vloeren, lateien, balken, enz; (tenzij anders gespecificeerd wordt in het bijzonder bestek of stabiliteitsstudie) gebeurt naar keuze van de aannemer, door : ⇒ de holle elementen te vullen met beton of mortel ⇒ volle blokken te gebruiken ⇒ een ringbalk te voorzien ⇒ een oplegstuk te voorzien ⇒ wapening te voorzien • Waar hoge drukspanningen in het metselwerk kunnen optreden worden de holle betonblokken volledig gevuld met beton (samenstelling 350kg cement sterkteklasse 40, 780l rolgrind 4/28 en 380l zand voor beton) voorzien van verticale wapeningsstaven en desgevallend door een berekening gerechtvaardigd. • Spouwhaken : verzinkt staal / roestvast staal (RVS) / ..., diameter minimum 4 / ... mm • Lateien : overeenkomstig artikel 26.24 geprefabriceerd beton - deur-& raamlateien / ... • Vochtisolaties : overeenkomstig artikel 20.41 anticapillaire membranen - folies / PE en 23.41 vochtisolatie / spouw - folies / PE. • Verankeringen : ...
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 98 van 251
20.17. binnenspouwblad - kalkzandsteen
|FH|m3
Omschrijving Overeenkomstig de voorschriften van het bijzonder bestek kunnen de blokken of elementen uit kalkzandsteen ofwel worden Vermetseld dan wel Verlijmd. Materiaal De blokken (of te verlijmen elementen) uit kalkzandsteen worden vervaardigd op basis van gebluste kalk, zand en water. Het in vorm brengen gebeurt onder hoge druk en de verharding onder dampdruk. Zij beantwoorden aan NBN B 21-003 - Metselstenen - Specificaties voor metselstenen van kalkzandsteen (1988) en NBN EN 771-2 - Voorschriften voor metselstenen - Deel 2 : Kalkzandsteen (2000). Zij zijn drager van het Benor-merk (of gelijkwaardig), bij iedere levering wordt een certificaat van oorsprong gevoegd. Specificaties • Type : vol te verlijmen elementen, modulair formaat op voorstel aannemer ⇒ lengte : circa 900 (elementen) mm ⇒ hoogte : circa 600 (elementen) mm ⇒ breedte : 150 / 200 (voor niet zichtbaar lijmwerk, vol) ⇒ kopvlakken : tand & groef (verlijmd metselwerk) ⇒ zichtvlakken : vlak • Prestatiecriteria : De respectievelijke vereiste karakteristieke druksterkte (f'bk) van de stenen / blokken wordt bepaald in functie van het aantal bouwlagen en de verschillende belastingen, overeenkomstig de berekeningen volgens NBN B 24-301 - Ontwerp en berekening van metselwerk (1980) of NBN ENV 1996 - Eurocode 6: Ontwerp van metselwerk. ⇒ Karakteristieke druksterkte (f'bk) : minimum 25 N/mm2 (MPa) (klasse f 15) (NBN B 24-201) ⇒ Gemiddelde druksterkte (f’bm): minimum 15 N/mm2 (MPa); ⇒ Schijnbare droge volumemassa ρ (rho) : 1750 kg/m3 (volle blokken) volgens NBN B 24-206 ⇒ Hygrometrische krimp en opzwelling εr (epsilon) : < 0,4 mm/m; ⇒ Thermische geleidbaarheid λ : circa 0,49 W/mK (holle blokken) / circa 0,93 W/mK (volle blokken) Aanvullende specificaties • Er wordt gebruik gemaakt van verlijmde elementen met tand en groefverbinding, lengte 90 / … cm hoogte 60 / … cm. Zij worden verwerkingsklaar geleverd op de werf, inclusief passtukken (rechte, schuine, …), volgens vooraf goedgekeurde muurtekeningen. De mechanische verwerking gebeurt met behulp van stelkraantjes, overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant. Muren die op elkaar aansluiten hoeven hierbij niet in verband gemetst te worden. Dienaangaande kan gewerkt worden met zgn. ingelijmde lijmkoppelstrips die hetzelfde resultaat geven. Uitvoering Het metselwerk wordt uitgevoerd volgens rubriek 20.00 opgaand metselwerk - algemeen, aangevuld met de voorschriften van de fabrikant. Overeenkomstig de wijze van verwerking kunnen de blokken of elementen uit kalkzandsteen ofwel worden Vermetseld dan wel Verlijmd. Verlijmd • Vooreerst wordt een paslaag volkomen waterpas aangebracht. Deze paslaag wordt steeds op traditionele wijze gemetseld met een metselmortel van categorie M2 • Pas na voldoende uitharding van de paslaag worden de muren verder opgetrokken met een kleefmortel. De voegen dienen vol en zat verlijmd te worden zodat de lijm een beetje uitpuilt. De lijm dient pas verwijderd te worden als hij wat uitgehard is. Dit duurt ongeveer een half uur. Men mag de lijm dus niet uiteensmeren in de voegen. • De dikte van de stootvoeg bedraagt circa 3 mm. De dikte van de lintvoeg bedraagt circa 2 mm. Muren die op elkaar aansluiten hoeven niet in verband gemetst te worden, mits gebruik wordt gemaakt van de door de fabrikant voorgeschreven lijmkoppelstrips, die mee worden ingelijmd. • De blokken zijn winddroog (vochtgehalte 4 à 7%) bij verwerking. Bij een lager vochtgehalte dienen ze zo nodig vooraf bevochtigd te worden. • De lijmen moeten beschikken over een technische goedkeuring ATG. De lijm bezit een gemiddelde of karakteristieke druksterkte van minimum 12,5 N/mm2. De samenstelling van het mengsel zal hoofdzakelijk bestaan uit Portlandcement, gewassen wit zand, aangevuld met microvezelige bewapening, en toevoegingproducten bestemd om de aanhechting van de mortel tussen de blokken te verbeteren. De kleefmortel wordt geleverd als een compleet mengsel, dat voor de mortelbereiding, alleen toevoeging van zuiver water vergt met uitsluiting van elke andere grondstof. Bij de verwerking van de kleefmortels dient men erover te waken dat de omgevingstemperatuur minimaal 5°C en maximaal 35°C bedraagt. Speciale kleefmortels kunnen, overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant, aangewend worden bij lagere temperaturen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 99 van 251
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Verbindings- en verankeringsmaterialen : volgens opgave fabrikant • Lateien op metselwerk van kalkzandsteen worden los opgelegd door tussenvoeging van een laag bitumenvilt, teneinde gebeurlijke uitzettingscoëfficiënten van twee materialen onafhankelijk van elkaar te laten gebeuren. • Spouwhaken : verzinkt staal, diameter minimum 4 / ... mm • Vochtisolaties : overeenkomstig artikel 20.41 anticapillaire membranen - folies / PE en 23.41 vochtisolatie / spouw - folies / PE. Keuring De structuur van de stenen bevat noch barsten, noch schilfervorming, noch ongebluste kalkpitten van meer dan 2 mm diameter, noch in de lucht ontbindbare of zwelbare stoffen, noch oplosbaar zout. Sterk gescheurde kalkzandstenen worden niet gebruikt. De kleur en samenstelling van de stenen zijn gelijkmatig wit, op de buitenvlakken en op de breuk- of zaagvlakken. De toelaatbare afwijking op de basisafmetingen bedraagt maximaal 2 mm. Wanneer uit de visuele beoordeling volgt dat 10% van de geleverde stenen slecht gevormd zijn, wordt de levering geweigerd. In geval de levering wordt afgekeurd, kan de aannemer de stenen op de bouwplaats sorteren; de geweigerde stenen verwijdert hij van de bouwplaats. Toepassing Dragende binnenspouwblad in de bovenbouw. 20.20. dragende binnenmuren - algemeen Omschrijving Dit artikel omvat het uitvoeren van de dragende binnenmuren met blokken/stenen die geen deel uitmaken van buitenwanden. In principe worden de dragende binnenmuren en deze van het binnenspouwblad afzonderlijk gemeten en opgenomen in de samenvattende opmeting. De niet dragende binnenmuren zijn afzonderlijk voorzien in hoofdstuk 21 - niet-dragend binnenmetselwerk. Niet-dragende binnenmuren die niet uit metselwerk bestaan zijn voorzien in hoofdstuk 51 plaatafwerkingen. 20.27. dragende binnenmuren - kalkzandsteen Zie artikel 20.17
|FH|m3
Toepassing Dragende binnenmuren in de bovenbouw.
20.30. supplementen - algemeen 20.31. supplementen - wapening metselwerk / horizontaal
|PM|
Omschrijving Het betreft horizontale muurwapeningen ingelegd in de voegen van het metselwerk, gebruikt om de treksterkte te verhogen en mogelijke schuifspanningen op te vangen. Meting De wapening voor horizontaal gewapend metselwerk is in de eenheidsprijs van het metselwerk begrepen. • meeteenheid : per lopende m volgens muurbreedte (14 cm). • meetcode : netto muurlengte. Overlappingen worden niet meegerekend. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materiaal De horizontale wapening beantwoordt aan NBN EN 845-3 - Voorschriften voor metselwerktoebehoren - Deel 3: Lintvoegwapening van staal (2003). De wapening bestaat uit een netwerk samengesteld uit twee dunne evenwijdige metalen wapeningen, onderling verbonden door een zigzag traliewapening. De diagonaalstructuur is aan de langsdraden gelast. De buitenste staven zijn gekarteld voor een betere aanhechting van de mortel. Specificaties • Staalkwaliteit : Staaldraad volgens de reeks NBN A 24.403 en NBN EN 10016;
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 100 van 251
• • •
De wapening is thermisch verzinkt à rato van min. 50 / 100 / … g/m2 (volgens omgevingsklasse); Afmetingen : aangepast aan de dikte van de stenen en de voeg (steeds dunner dan de voegdikte); Draadsecties : een onderscheid wordt gemaakt tussen mortelvoegen en lijmvoegen : (ofwel) Voor metselwerk met mortelvoegen gelden volgende draaddiameters : ⇒ bij muurdikte tot 24 cm is de diameter van de langsdraden 4 mm ⇒ bij muurdikte groter dan 24 cm en bij spouwmuren is de diameter van de langsdraden 4,75 mm. De diameter van de dwarswapening bedraagt in beide gevallen 3,75 mm (ofwel) Voor metselwerk met gelijmde voegen gelden volgende draadsecties : ⇒ voor de langsdraden 2x6 mm en voor de dwarswapening 2x5,5 mm
Aanvullende specificaties • De muurwapening beschikt over een doorlopende technische goedkeuring ATG. • De wapening is voorzien van een epoxy / polyester bescherming voor toepassing in corrosieve en zeer agressieve omstandigheden (Industrie -Zeelucht). • Voor spouwmuren is de muurwapening van een druipplooi voorzien. Uitvoering •
•
•
De studie van de metselwerkwapening dient te beantwoorden aan de bepalingen van STS 22.24 (veiligheidscoëfficiënten volgens Eurocode 6) en wordt op verzoek aan de architect voorgelegd. De druk- en buigtreksterkte van het gewapend metselwerk op muurtjes wordt bepaald volgens NBN B 24-212 en NBN B 12-208. De wapeningen worden in verband geplaatst en de overlappingen bedragen 20 cm. Voor een overlapping vanaf 25 cm worden de dwarswapeningen doorgeknipt. In de hoeken wordt de wapening zodanig geplooid dat ze een doorlopend geheel vormt, op de wijze zoals aangegeven door de fabrikant. De muurwapening wordt in de mortelspecie en/of in de mortellijm ingedrukt. Voor gewapend metselwerk worden uitsluitend de mortelcategorieën M1 of M2 (cementmortels) volgens NBN B 14-001 toegelaten.
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften (schrappen wat niet van toepassing is) • De metselwerkwapening zal worden aangebracht volgens de studie van de fabrikant van de stenen. Toepassing Wapening volgens voorschriften fabrikant blokken (inbegrepen). 20.33. supplementen - ingewerkte verankeringen
|PM|
Omschrijving Het betreft de levering en plaatsing van alle vereiste verankeringen nodig ter verbetering van de stabiliteit en goede samenhang van de constructie (dakconstructie). Meting Overeenkomstig de aard van het opgaand metselwerk, de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de eenheidsprijs van het metselwerk Materiaal De verankeringselementen beantwoorden aan NBN EN 845-1 - Voorschriften voor metselwerktoebehoren - Deel 1 : Spouwhaken, bandstaal, balkschoenen en kraagijzers (2003). Alle in te werken elementen en hulpstukken zijn corrosiebestendig (thermisch verzinkt / roestvast staal / …). De dimensionering wordt afgestemd overeenkomstig het toepassingsgebied. Volgende elementen zullen worden voorzien : ⇒ Draadstangen met moer (verankering muurplaten / vloerplaten / …) : sectie min. 12 / … mm, lengte voldoende voor een degelijke verankering, onderaan in een hoek van 45° omgeplooid. Te plaatsen om de 100 / … cm. ⇒ … Uitvoering De werken worden uitgevoerd in coördinatie met de posten daktimmerwerken / structuurelementen gewapend beton / … Toepassing Verankering metselwerk aan betonkonstrukties (kolommen).
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 101 van 251
20.34. supplementen - voegen / zichtbaar metselwerk
|FH|m2
Omschrijving Het betreft een supplement voor het meegaand opvoegen van zichtbaar blijvend metselwerk. Meting Overeenkomstig de aard van het opgaand metselwerk, de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : m2 • meetcode : netto-oppervlakte zonder rekening te houden met het formaat van de steen • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materiaal & Uitvoering Er wordt gebruik gemaakt van de metselmortel. Voor een verzorgde aanblik wordt bij zichtbaar blijvend metselwerk enkel gebruik gemaakt van lateien en balken uit glad bekist beton. Toepassing Opvoegen van de betonblokken in de kelders. 20.40. anticapillaire membranen - algemeen Omschrijving Het betreft de nodige vochtisolaties in opgaand metselwerk tegen opstijgend vocht. Onverminderd de voorschriften in het bijzonder bestek en/of uitvoeringsdetails, dient de aannemer er voor te zorgen dat absoluut geen water van buitenuit of vanuit de onderbouw kan infiltreren in de bovenbouw. Een vochtwerende laag wordt hiertoe aangebracht op alle plaatsen waar capillair vocht kan opstijgen in de bovenbouw. De prijs is inbegrepen in de prijs van het metselwerk. Meting •
aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM). Inbegrepen in de eenheidsprijs van het metselwerk.
Materialen Indien de vochtisolaties niet nader worden gespecificeerd in het bijzonder bestek heeft de aannemer de keuze uit onderstaande producten, in zoverre deze verenigbaar zijn met de voorschriften van de fabrikant, de aard van de toepassing en de voorgeschreven materialen. De gebruikte membranen hebben een lage temperatuursgevoeligheid en zijn chemisch bestand tegen zuren, basen en zouten die aanwezig kunnen zijn in het grondwater en de gebruikte bouwmaterialen. Zij zijn waterdicht, rotvrij en scheurvast (hoge rek bij breuk). Een staal van alle aangewende vochtisolaties wordt voorafgaandelijk ter goedkeuring voorgelegd aan de ontwerper. Uitvoering De isolatie wordt aangebracht over het volledig te isoleren bouwdeel, de profielen stemmen overeen met de detailtekeningen. Daar waar het muurniveau niet horizontaal is, wordt de vochtisolatie trapsgewijze gelegd door boven elkaar geplaatste overlappende lagen. De contactvlakken zijn voldoende zuiver en glad zodat perforaties niet voorkomen. Onder de muurisolatie wordt een mortel afstrijklaag van 1 cm dikte aangebracht. De banen worden overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant aangebracht met voldoende overlapping en over het volledige oppervlak aan elkaar gekleefd of met koudlasstroken bevestigd. De te kleven oppervlakken moeten zuiver en droog zijn. Toepassing Alle binnenmuren op gelijkvloers of kelderniveau. 20.41. anticapillaire membranen - folies / PE
|PM|
Materiaal De vochtisolatie bestaat uit PE-banen vervaardigd uit polyethyleen met een hoge scheur- en indrukweerstand. Het materiaal wordt vervaardigd op basis van minstens 0,900 g/cm3 aan polymeren, gemengd met een goed gedispergeerd carbon black. De PE-folie heeft een tweezijdig gewafeld of generfd oppervlak voor een verbeterde mortelhechting en tegen het zijwaarts afglijden van het metselwerk.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 102 van 251
Specificaties • Dikte : minimum 0,4 / 0,45 / 0,5 / … mm • Temperatuurbestendigheid : ca -50 °C tot +80 °C • Soortelijke massa : minimum 400 / 450 / 480 / … gr/m2 Uitvoering De banen worden aangebracht met een overlapping van minimum 10 cm. De overlappende stroken worden over het volledige oppervlak aan elkaar gekleefd met een aangepaste (butyl-)lijm of band.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 103 van 251
21. NIET DRAGEND METSELWERK 21.00. niet dragend metselwerk - algemeen Omschrijving De post "niet dragend metselwerk" omvat alle elementen, werken en leveringen voor de realisatie van de niet-dragende binnenmuren (scheidingswanden) opgevat in metselwerk. In overeenstemming met de bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens expliciete uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • de voorbereiding van de werken, het plaatsen van de nodige stellingen, beschermingen, ...; • de levering en voorbereiding van de stenen of blokken en de voorgeschreven metsel- of lijmmortels; • de eigenlijke uitvoering van het metselwerk en de nodige beschermingsmaatregelen, ...; • de vereiste vochtisolaties tegen capillair vocht; • de geprefabriceerde lintelen voor raam-& deuropeningen en verdeelbalkjes, in zover zij in de samenvattende opmeting niet afzonderlijk worden verrekend onder hoofdstuk 26 en/of 27; • de nodige klossen voor de bevestiging van het binnenschrijnwerk; • alle nodige verankeringen, verbindingselementen en/of -wapeningen voor kruisende muren; • het meegaand voegwerk bij zichtbaar blijvend metselwerk; • het desgevallend plaatsen van buitenhoekbeschermers en schilderklaar afwerken van de vlakken (bv. gipsbokken / ...); • het verwijderen van de voor de werken nodige beschermingen, stellingen, afdekzeilen, ...; • het opruimen en schoonmaken van de bouwplaats. Let wel • Voorzover niet begrepen in de standaard voorgeschreven verbindings- en/of verankeringsmethoden voor het metselwerk of de aanvullende uitvoeringsvoorwaarden afhankelijk van het type metselsteen, zal de eventuele bijkomende wapening van het metselwerk afzonderlijk worden verrekend als supplement (zie artikel 21.30 supplementen - algemeen). • Voorzover de lateien en/of andere structuurelementen in gewapend beton of staal, niet expliciet afzonderlijk staan verrekend in de samenvattende opmeting onder hoofdstuk 26 (beton) of hoofdstuk 27 (staal), zijn deze standaard inbegrepen in de eenheidsprijs. • Desgevallend decoratief metselwerk (met parementsteen) voorzien binnen het gebouw, is afzonderlijk te voorzien en beantwoordt aan de voorschriften van hoofdstuk 23 gevelmetselwerk.
Meting Overeenkomstig de aard van de scheidingswanden, de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting steeds als volgt opgevat : • meeteenheid : m2 volgens muurdikte en aard. • meetcode : netto uit te voeren oppervlakte, gemeten in het midden van de muur. Uitsparingen kleiner dan 0,5 m2 worden niet afgetrokken. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen Overeenkomstig artikel 20.00 opgaand metselwerk - algemeen Uitvoering Overeenkomstig artikel 20.00 opgaand metselwerk - algemeen Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en de concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. Keuring Overeenkomstig artikel 20.00 opgaand metselwerk - algemeen
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 104 van 251
21.10. scheidingswanden – algemeen 21.17. scheidingswanden - kalkzandsteen
|FH|m2
Omschrijving Overeenkomstig de wijze van verwerking kunnen de blokken of elementen uit kalkzandsteen ofwel worden Vermetseld dan wel Verlijmd. Materiaal De blokken (of te verlijmen elementen) uit kalkzandsteen worden vervaardigd op basis van gebluste kalk, zand en water. Het in vorm brengen gebeurt onder hoge druk en de verharding onder dampdruk. Zij beantwoorden aan NBN B 21-003 - Metselstenen - Specificaties voor metselstenen van kalkzandsteen (1988) en NBN EN 771-2 - Voorschriften voor metselstenen - Deel 2 : Kalkzandsteen (2000). Zij zijn drager van het Benor-merk (of gelijkwaardig), bij iedere levering wordt een certificaat van oorsprong gevoegd. Specificaties • Type : vol te verlijmen elementen, modulair formaat op voorstel aannemer ⇒ lengte : circa 900 (elementen) mm ⇒ hoogte : circa 600 (elementen) mm ⇒ breedte : 100 mm (voor zichtbaar lijmwerk, hol) ⇒ kopvlakken : tand & groef (verlijmd metselwerk) ⇒ zichtvlakken : vlak Aanvullende specificaties • Er wordt gebruik gemaakt van verlijmde elementen met tand en groefverbinding, lengte 90 cm hoogte 60 cm. Zij worden verwerkingsklaar geleverd op de werf, inclusief passtukken (rechte, schuine, …), volgens vooraf goedgekeurde muurtekeningen. De mechanische verwerking gebeurt met behulp van stelkraantjes, overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant. Muren die op elkaar aansluiten hoeven hierbij niet in verband gemetst te worden. Dienaangaande kan gewerkt worden met zgn. ingelijmde lijmkoppelstrips die hetzelfde resultaat geven. Prestatiecriteria • Karakteristieke druksterkte (f'bk) : minimum 25 N/mm2 (klasse f ...) (volgens NBN B 24-201) • Gemiddelde druksterkte : minimum 15 N/mm2 • Schijnbare droge volumemassa ρ (rho) : circa 1750 kg/m3 (volgens NBN B 24-206) • Hygrometrische krimp en opzwelling εr (epsilon) : < 0,4 mm/m; • Thermische geleidbaarheid λ : circa 0,93 W/mK voor volle blokken Uitvoering Het metselwerk wordt uitgevoerd volgens rubriek 20.00 opgaand metselwerk - algemeen, aangevuld met de voorschriften van de fabrikant. Overeenkomstig de wijze van verwerking kunnen de blokken of elementen uit kalkzandsteen ofwel worden Vermetseld dan wel Verlijmd. Verlijmd • Het metselwerk wordt uitgevoerd volgens artikel 20.00 en de voorschriften van de fabrikant • Vooreerst wordt een paslaag volkomen waterpas aangebracht. Deze paslaag wordt steeds op traditionele wijze gemetseld met een mortel van de klasse M3. • Pas na voldoende uitharding van de paslaag worden de muren verder opgetrokken met een kleefmortel. De voegen dienen vol en zat verlijmd te worden zodat de lijm een beetje uitpuilt. De lijm dient pas verwijderd te worden als hij wat uitgehard is. Dit duurt ongeveer een half uur. Men mag de lijm dus niet uiteensmeren in de voegen. • De dikte van de stootvoeg bedraagt circa 3 mm. De dikte van de lintvoeg bedraagt circa 2 mm. Bij verlijming kan worden toegestaan de scheidingswanden niet in verband in te werken in de doorgaande muren mits gebruik gemaakt wordt van aangepaste roestvaste lijmkoppelstrips, dikte minimum 0,8 mm, ingewerkt in de voegen van de doorgaande muren, minimaal om de 60 cm of minstens 2 wapeningen per meter hoogte. • De passtukken voor het te bepleisteren metselwerk mogen ook worden geknipt met de knipschaar of zorgvuldig gekapt. De passtukken voor één- of tweezijdig zichtbaar metselwerk mogen uitsluitend worden gezaagd. • De lijmen moeten beschikken over een technische goedkeuring ATG beschikken. De lijm bezit een gemiddelde of karakteristieke druksterkte van minimum 12,5 N/mm2. De samenstelling van het mengsel zal hoofdzakelijk bestaan uit Portlandcement, gewassen wit zand, aangevuld met microvezelige bewapening, en toevoegingproducten bestemd om de aanhechting van de mortel tussen de blokken te verbeteren. De kleefmortel wordt geleverd als een compleet mengsel, dat
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 105 van 251
voor de mortelbereiding, alleen toevoeging van zuiver water vergt met uitsluiting van elke andere grondstof. Bij de verwerking van de kleefmortels dient men erover te waken dat de omgevingstemperatuur minimaal 5°C en maximaal 35°C bedraagt. Speciale kleefmortels kunnen, overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant, aangewend worden bij lagere temperaturen. Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Verbindings- en verankeringsmaterialen : volgens opgave fabrikant • Lateien op metselwerk van kalkzandsteen worden los opgelegd door tussenvoeging van een laag bitumenvilt, teneinde gebeurlijke uitzettingscoëfficiënten van twee materialen onafhankelijk van elkaar te laten gebeuren. • Spouwhaken : verzinkt staal, diameter minimum 4 mm • Vochtisolaties : overeenkomstig artikel 20.41 anticapillaire membranen - folies / PE en 23.41 vochtisolatie / spouw - folies / PEKeuring De structuur van de stenen bevat noch barsten, noch schilfervorming, noch ongebluste kalkpitten van meer dan 2 mm diameter, noch in de lucht ontbindbare of zwelbare stoffen, noch oplosbaar zout. Sterk gescheurde kalkzandstenen worden niet gebruikt. De kleur en samenstelling van de stenen zijn gelijkmatig wit, op de buitenvlakken en op de breuk- of zaagvlakken. De toelaatbare afwijking op de basisafmetingen bedraagt 2 mm. Wanneer uit de visuele beoordeling volgt dat 10% van de geleverde stenen slecht gevormd zijn, wordt de levering geweigerd. In geval de levering wordt afgekeurd, kan de aannemer de stenen op de bouwplaats sorteren, geweigerde stenen verwijdert hij van de bouwplaats. •
Ophanging (boven openingen) aan draagkonstruktie dmv L-ijzers en consoles in verzinkt staal (inbegrepen). De L-ijzers zijn over de gehele lengte aan de achterzijde voorzien van een aangelast platstaal van 5 cm breed ter bevestiging van de later te plaatsen schuifdeurrail (zie principedetails).
Toepassing Het betreft de voorzetwanden tegen wanden studio’s en gemeenschappelijke delen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 106 van 251
22. MUURISOLATIES BOVENBOUW 22.00. muurisolatie bovenbouw - algemeen Omschrijving De post "muurisolatie bovenbouw" omvat alle leveringen en werken, voor het realiseren van de op plan aangeduide en de in het bijzonder bestek voorziene thermische (spouw-)isolaties voor gevelmetselwerk en/of gevelbekledingen, en de voorziene akoestische isolaties tussen de woningscheidende wanden. Let wel : de thermische isolatiematerialen bestemd voor rechtstreekse bezetting met een buitenbepleistering behoren tot systeem beschreven in rubriek 45.20 buitengevelisolatiesystemen.
Materialen REFERENTIENORMEN STS 08.82 - Materialen voor thermische isolatie - Algemene Terminologie (2003) NBN EN 822 t/m 826 - Materialen voor de thermische isolatie van gebouwen (1994) NBN EN 1602 t/m 1609 - Materialen voor de thermische isolatie van gebouwen (1997) NBN EN 12085 t/m 91 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen (1997) NBN EN 12429 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Conditionering tot vochtevenwicht bij gegeven temperatuur en vochtigheid (1998) NBN B 62-200 - Bepaling van de thermische geleidbaarheid of van de thermische permeantie van de bouwmaterialen Algemeenheden (1978) NBN B 62-201 - Bepaling in droge toestand van de thermische geleidbaarheid of van de thermische permeantie van de bouwmaterialen door de methode van de verwarmingsplaat met schutring (1977) NBN EN 13172 - Warmte-isolatiematerialen - Overeenkomstigheidsbeoordeling (2001)
ISOLATIEWAARDE
De definities van de grootheden m.b.t. de thermische isolatie beantwoorden aan NBN B 62002/addendum 1. De λu-normwaarden per isolatiemateriaal stemmen in feite overeen met de hoogste λd-gedeclareerde waarden volgens respectievelijke ATG’s, verhoogd met circa 10%. In onderhavig bestek en/of de bepalingen van het bijzonder bestek wordt volstaan met de opgave van de minimale dikte en de maximale lambda-waarde. Indien de aannemer een product (mits ATG) met een hogere lambda-waarde wil gebruiken, zal hij een grotere dikte moeten toepassen om gelijkwaardig te zijn. Isolatiemateriaal
maximale λd-waarde (W/mK)
λu-normwaarde (W/mK)
Minerale wol (MW)
0,037
0,041
Geëxpandeerd polystyreen (EPS)
0,036
0,040
Cellenglas (CG)
0,044
0,048
Geëxtrudeerd polystyreen (XPS)
0,031
0,034
Polyurethaan (PUR)
0,025
0,028
Fenol (PF)
0,023
0,025
Geëxpandeerd perliet (EPB)
0,050
0,055
Voor meer informatie raadpleeg : http://www.bbri.be/antenne_norm/energie/nl/normen/isolatie.html Gunstige en betrouwbare rekenwaardes in ATG's van thermische isolatiematerialen. Lijsten ATG’s - Isolatiematerialen Ter berekening van het globaal peil van de warmte-isolatie worden gratis softwareprogramma's aangeboden (bv. door de Belgische Baksteenfederatie).
Uitvoering REFERENTIENORMEN TV 178 - Thermische isolatie van gevels (WTCB, 1989) NBN B 62-301 - Warmte-isolatie van gebouwen - Peil van de globale warmte-isolatie (1989) NBN B 62-001 - Hygrothermische eigenschappen van gebouwen - Thermische Isolatie : Winteromstandigheden NBN B 62-002 - Berekening van de warmtedoorgangscoëfficiënten van wanden van gebouwen (gedeeltelijk vervangen door NBN EN ISO 6946) (1987) +add.1 (2001) NBN EN ISO 6946 - Componenten en elementen van gebouwen - Warmteweerstand en warmtegeleidingscoëfficiënt Berekeningsmethode (1996) NBN EN ISO 10211-1 - Koudebruggen in gebouwen - Warmtestromen en oppervlaktetemperaturen - Deel 1 : Algemene berekeningsmethoden (1996)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 107 van 251
NBN EN ISO 10211-2 - Koudebruggen in gebouwen - Berekening van warmtestromen en oppervlaktetemperaturen - Deel 2: Lineaire koude-bruggen (2001) NBN EN ISO 13789 - Thermische eigenschappen van gebouwen - Specifieke transmissiewarmteverliezen Berekeningsmethode (1999) NBN EN ISO 14683 - Koudebruggen in gebouwen - Lineaire warmtegeleiding - Vereenvoudigde methoden en standaardwaarden (1999) Handleiding voor controle op toepassing isolatie- & ventilatiereglementering - Deel 2 http://www.bbri.be/webcontrole/pdf/Deel2%20Alg%20proc.0700N.pdf Handleiding voor controle op toepassing isolatie- & ventilatiereglementering - Deel 3 http://www.bbri.be/webcontrole/pdf/Deel3%20Informatie%20Vl%20Gewest.0900N.pdf Handleiding voor controle op toepassing isolatie- & ventilatiereglementering - Deel 6 http://www.bbri.be/webcontrole/pdf/Deel6%20Isolatie.0401N.pdf
Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en de concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. 22.20. spouwisolatie / akoestisch - algemeen Omschrijving Het betreft de levering en plaatsing van isolatieplaten tussen de woningscheidende wanden, met als doel een degelijke akoestische scheiding te realiseren. Meting • • •
meeteenheid : per m2 meetcode : volgens netto oppervlakte, uitsparingen groter dan 0,5 m2 worden afgetrokken aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)
Materialen De aangewende isolatiematerialen zijn weersbestendig, rotbestendig, niet ontvlambaar, niet onderhevig aan krimp en blijvend waterafstotend. De anorganische en amorfe structuur mag geen voedingsbodem vormen of doen ontstaan voor ongedierte, bacteriën of schimmels en tasten de andere bouwelementen niet aan. Beschadigde plaatdelen mogen niet worden verwerkt. Uitvoering De isolatie wordt geplaatst tussen de twee dragende delen van de woningscheidende wanden. Een volledige spouwvulling moet er toe bijdragen dat de ontdubbelde muren volledig mechanisch onafhankelijk blijven tot elkaar, d.w.z vrij van mortelbruggen, spouwankers, ... Dienaangaande wordt er voor gezorgd dat de isolatie zoveel mogelijk in één stuk, zonder perforatie of onderbreking doorloopt. Hiertoe dienen de platen goed tegen elkaar aan te sluiten, zonder dat mortelresten tussen de plaatvoegen voorkomen. Bij gebruik van stijve platen mogen zij niet strak geklemd worden. REFERENTIENORMEN NBN EN 12354-1 - Bouwakoestiek - Schatting van de geluidsgedraging van gebouwen van uit de bouwdeelgedraging - Deel 1: Luchtgeluidswering tussen vertrekken (2000) NBN EN 12354-2 - Geluidsleer - Schatting van de geluidsgedraging van gebouwen uit de bouwdeelgedraging - Deel 2 : Klopgeluidswering tussen vertrekken (2000) NBN EN 12354-3 - Geluidsleer - Schatting van de geluidsgedraging van gebouwen uit de bouwdeelgedraging - Deel 3 : Luchtgeluidswering tegen buitenlawaai (2000) NBN EN 12354-4 - Bouwgeluidsleer - Schatting van de geluidsgedraging van gebouwen vanuit de bouwdeelgedraging - Deel 4 : Overdracht van binnengeluid naar buiten (2001) NBN EN ISO 717-1 - Geluidsleer - Bepaling van de geluidsisolatie in gebouwen en van gebouwdelen - Deel 1 : Luchtgeluidsisolatie (1997) NBN EN ISO 717-2 - Geluidsleer - Bepaling van de geluidsisolatie in gebouwen en van gebouwdelen - Deel 2 : Klopgeluidsisolatie (1997) NBN EN ISO 140-4 - Geluidsleer - Meting van geluidswering in gebouwen en bouwdelen - Deel 4: Veldmeting van luchtgeluidswering tussen ruimten (1998) NBN S 01-401 - Akoestiek Grenswaarden voor geluidsniveaus om het gebrek aan comfort in gebouwen te vermijden (1987)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 108 van 251
22.21. spouwisolatie / akoestisch - minerale wol (MW)
|FH|m2
Materiaal De isolatie bestaat halfstijve isolatieplaten uit minerale wol (MW), beantwoordend aan STS 08.82.5 (1981) en NBN EN 13162 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van minerale wol (MW) - Specificaties (2001). Specificaties • Plaatdikte : minimum 50 mm • Afwerking : (ofwel) tweezijdig bekleed met een glasvlies (ofwel) zonder glasvliesbekleding / … (ingeval van rotswol) • Prestatiecriteria : ⇒ Gedeclareerde warmtegeleidingscoëfficiënt λd : maximum 0,037 W/mK bij 10°C ⇒ Gemiddelde volumemassa in geval van glaswol : minimum 45 kg/m3 ⇒ Gemiddelde volumemassa in geval van rotswol : minimum 65 kg/m3 Toepassing Te voorzien tussen alle studio’s ondering en tussen studio’s en gemeenschappelijke ruimten. 22.30. drukvaste isolatie - algemeen Omschrijving Het betreft de levering en plaatsing van een aangepaste drukvaste isolatie, vorm- en drukvast te integreren in het metselwerk, met het oog op het opvangen van koudebruggen. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : prijssupplement gerekend per lopende meter, desgevallend opgesplitst volgens dikte en muurbreedte. De hoeveelheden metselwerk worden niet in mindering gebracht. • meetcode : gemeten volgens netto lengte • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) 22.31. drukvaste isolatie - cellulair glas (CG)
|FH|m
Materiaal De isolerende blokken zijn vervaardigd uit alumino-gesilicatiseerd cellulair glas, beantwoordend aan NBN EN 13167 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van cellulair glas (CG) - Specificatie (2001). De boven- en onderzijde zijn voorzien van een aangepaste cachering, de zijkanten zijn afgewerkt met een bitumencoating. Specificaties • Afmetingen : ⇒ Dikte : 5 cm ⇒ Breedte : aangepast aan het metselwerk 15 cm. ⇒ Formaat : keuze aannemer. • Prestatiecriteria : ⇒ Volumemassa : minimum 175 kg/m3 ⇒ Gedeclareerde warmtegeleidingscoëfficiënt λd : maximum 0,048 W/mK ⇒ Drukweerstand : minimum 0,45 N/mm2 Uitvoering Studie : door de stabiliteitsingenieur In eerste instantie dienen hierbij de voorschriften van de fabrikant strikt te worden opgevolgd, zelfs al zouden deze afwijken van onderstaande beschrijving. • De isolerende blokken dienen een doorlopende thermische snede te realiseren met de aansluitende isolatiematerialen volgens hun toepassing : ⇒ Horizontale of schuine bouwelementen zoals plat dak, zadeldak, terrassen, balkons, e.d., ⇒ Verticale bouwelementen zoals spouwmuren : deze verbinding wordt gerealiseerd door het inmetselen van de isolerende blokken op de plaatsen zoals aangegeven op de detailplannen. Onder muurdelen of dwarsmuren die niet op de isolerende blokken rusten (maar er wel mee verbonden zijn) zullen twee lagen van een gepast bitumineus vilt ingewerkt worden om een gelijkaardige samendrukking onder deze verbonden muren te krijgen. De eerste laag metselwerk op de isolerende blokken moet alle op te vangen lasten voor 100% over het isolatiemateriaal spreiden; zij • •
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 109 van 251
wordt daartoe vol en zat in een zo vloeibaar mogelijke mortelspecie gedrukt. De elementen worden in een zo vloeibaar mogelijke mortelspecie lichtjes heen en weer geschoven totdat deze langs alle zijden wegvloeit en een verkleving van 100% bekomen wordt (nooit op de elementen kloppen, noch met een truweel, noch met ander gereedschap), de opstaande voegen worden nauw aansluitend uitgevoerd zonder mortelspecie tussenin. Toepassing Zoals aangegeven op de uitvoeringsplannen en/of detailtekeningen. Doorlopende isolerende laag onderaan de binnenmuren van de kelderwanden in betonblokken. 22.32. drukvaste isolatie - cellenbetonblokken
|FH|m
Materiaal Het betreft de voorziening van een drukvaste isolerende laag met cellenbetonblokken, beantwoordend aan NBN B 21-002 - Metselstenen - Specificaties voor geautoclaveerde cellenbetonmetselstenen (1989), aangevuld met NBN EN 771-4 - Voorschriften voor metselstenen - Deel 4: Cellenbetonsteen (2003). Zij zijn drager van het Benor-keurmerk, bij iedere levering wordt een certificaat van oorsprong gevoegd. De aannemer legt een staal en prestatiefiche ter goedkeuring voor aan de ontwerper. Specificaties • Nominale muurdikte : overeenkomstig de aanduidingen op plan • Laagdikte : 14 / 19 / 24 / … cm • Oppervlaktetextuur : vlak Prestatiecriteria • Kwaliteitscategorie : C4-05 (aanduiding volgens tabel)
•
Klasse f (f'bk in N/mm2 (MPa))
rho-klasse (ρ in kg/m3)
Kwaliteitscategorie
f 2 (f'bk > 2 N/mm2)
0,4 (ρ < 400 kg/m3)
C2 / 0,4
f 3 (f'bk > 3 N/mm2)
0,5 (400 < ρ < 500 kg/m3)
C3 / 0,5
f 4 (f'bk > 4 N/mm2)
0,5 (ρ < 500 kg/m3)
C4 / 0,5
f 5 (f'bk > 5 N/mm2)
0,6 (500 < ρ < 600 kg/m3)
C4 / 0,6
f 6 (f'bk > 6 N/mm2)
0,8 (700 < ρ < 800 kg/m3)
C6 / 0,8
Thermische geleidbaarheid (bij 20° in droge toestand) : maximum 0,125 W/mk
Uitvoering • • •
Studie : door de stabiliteitsingenieur Het metselwerk wordt uitgevoerd volgens artikel 20.16 binnenspouwblad - cellenbeton De blokken worden onderling verlijmd. De metselmortel beantwoordt aan : categorie M2 : in de mortelspecie wordt verplichtend een toeslagstof gemengd à rato van 5 kg product per 50 kg cement of 1/12 deel.
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • De blokken zijn in de massa gehydrofobeerd. • Vochtisolaties : overeenkomstig artikel 20.41 anticapillaire membranen - folies / PE en 23.41 vochtisolatie / spouw - folies / PE. • Verankeringen : hoekaansluitingen tussen cellenbetonmuren gebeuren met gegalvaniseerd bandijzers van circa 350 mm lengte, die in de blokken wordt genageld met gegalvaniseerde, conische nagels van circa 100 mm lengte / ... Toepassing Zoals aangegeven op de uitvoeringsplannen en/of detailtekeningen. − Doorlopende isolerende laag over de volledige spouwvoet (binnenspouwbladen en binnenmuren tot op niveau afgewerkt vloerpeil). − Dakopstanden ter hoogte van de isolatie van de platte daken. 22.32.01 breedte 15 cm 22.32.02 breedte 10 cm •
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 110 van 251
23. GEVELMETSELWERK 23.00. gevelmetselwerk - algemeen Omschrijving De post “gevelmetselwerk” omvat alle elementen, werken en leveringen, voor het realiseren van de in het bijzonder bestek omschreven parementmetselwerken, inclusief alle bijhorende werkzaamheden, afhankelijk van de aard van de toepassing en/of de samenstelling. Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek.Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. 23.12. handvormsteenstrips + isolatie (XPS) + voegwerk
|FH|m2
Materiaal Het betreft een totaal concept met garantiebepaling bij toepassing van alle gecertificeerde onderdelen bestaande uit: a) een aluminium startprofiel l. 2.50 m met CE Certificaat b) Universele schroefpluggen (aangepast aan de achterliggende ondergrond) met aangepaste rosas en conform de plaatdikte. Deze pluggen bevatten een speciale afdekdop om elke thermische burg te vermijden met de schroef (ETA gecertificeerd) c) Kleefmortel voor de isolatieplaten en de gevelsteenstrippen: waterwerende en elastische bevestigingslijm compatibel en aangepast aan het totaalsysteem met de XPQ-isolatie en voor hechting van zuigende stenen zoals verder omschreven. Tevens bestand tegen alle weersinvloeden als strenge vorst, hitte en dergelijke..) d) Isolatieplaten in XPS Geëxtrudeerd polystyreen , keuze uit verschillende dikten gaande van 20 tot 200 mm in functie van de te behalen isolatiewaarde. • • • • • • • •
Duits gecertificeerd (Belgische ATG in aanvraag) afmetingen: ± 1,25 m – ± 0,60 m Beschikbaar met voorgevormde voeglijnen voor steen diktes van 50mm en 65mm. Tand en groef boven en onder en sponning links en rechts zodat thermische bruggen vermeden zijn Lambda waarde: 0,035W/mK Oppervlakte gefreesd voor betere hechting van bevestigingslijm Bouwstofklasse D1 volgens DIN4102, moeilijk ontvlambaar Zeer Waterbestendig Druksterkte 30 t/m2
e) Steenstrippen : gezaagde steenstrippen van +/- 20 mm dikte uit handvormgevelsteen volgens beschrijving hieronder. Eveneens hoeksteenstrippen verkrijgbaar. BENOR en CE gecertificeerd. Keuze uit standaardgamma van de fabrikant. Deze handvormgevelsteen wordt vervaardigd van Limburgse Löss, gewonnen uit het plateau van Kesselt in de Maasvallei. De ondergrond van de steen is rood. De kleur varieert van wijnrood tot donkerrood met paarse schakeringen. Deze nuanceringen bekomt men door vermenging van lössklei met roodbruine, korrelige, vochtige zand en diverse smeltoxiden. Dit alles in een welbepaalde verhouding. De steen is conform de Belgische Norm BENOR (PTV 23-002) en de Europese Norm CE (EN 771-1). Fysische kenmerken Afmetingen en maattoleranties: Tolerantiecategorie Maatspreidingscategorie Karakteristieke druksterkte:
Klasse T2 Klasse R1 20 N/mm² volgens PTV 23-002
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 111 van 251
Gemiddelde druksterkte Vorstbestendigheid: Vorstklasse Uitbloeiing: Wateropslorping Initiële wateropname Brandreactie Hechtsterkte 0.30 N/mm2 voor lijmwerk Equivalente warmtegeleidb.: Hygrometrische werking: Hallergetal: Sulfaatgehalte: Beschikbare formaten Waalvorm 50 Waalvorm 65
25 N/mm2 zeer vorstbestendig – code 0 D volgens BRL1007 F2 geen bij vakkundige verwerking < 14% 4.5 kg/m2.min Euroklasse A1 0.15 N/mm2 voor metselwerk 0.47 W/mk (λ10,droog,tabel EN1745, P=90%) ± 0,04 mm ± 20 <0,01 Aantal per m
(210.102.48) (215.102.63)
Module 50 (188.88.48) Module 65 (188.88.63) f)
2
±73 /m² ±57 /m² 2
±83 /m ±65 /m²
Aantal per pallet 935 730 1200 875
Voegmortel : geprefabriceerde kwaliteitsvoegmortel eveneens aangepast aan de garantieverklaring en comptabiliteit met de kleefmortel van het totaalsysteem. Waterafstotend, kleurvast en beschikbaar in alle kleurtinten. Kleur van het voegwerk vooraf te bepalen bij definitieve bestelling.
g) De aannemer legt een grondige documentatie voor van het beschreven systeem, inclusief attest van Duitse Zulassung en erkenning van het systeem op de Belgische markt.
Plaatsingsvoorschriften
1. Ondergrond op bevestigingsmogelijkheden controleren, stof, mos en vuil verwijderen, eventuele cementresten en andere oneffenheden die zich op de gevel bevinden, verwijderen. 2. Extreem sterk zuigende ondergronden eventueel behandelen met grondering (1:5 met water verdunt) 3. Niet dragende ondergronden zoals loszittend pleisterwerk alsmede holle ruimten verwijderen of opvullen 4. Isofacade startprofiel voor 120 mm dikte isolatieplaat als onderste afsluiting recht aanbrengen en bevestigen met 4 slagschroeven per meter. 5. Isofacade isolatieplaat met de bijbehorende Casarock lijm volgens de voorschriften van de fabrikant in verband aanbrengen (geschrankt plaatsen). Op juiste verlijming van de isolatieplaat letten met name in het randbereik. De stootvoegen dienen vrij van lijm te blijven. Dikte van de isolatieplaten aan raam en deurkanten aanpassen. Geen stootvoegen maken op openingshoeken. Op zowel haakse als op horizontale verwerking letten. Isolatiedikte: 120 mm Isolatiedikte in de raam en deurkanten: 50 mm 6. Mechanische verankering van de Isolatieplaten volgens de technische opgave van de fabrikant met de in het systeem toegelaten schroeven en pluggen. Opletten op een juiste verdeling van de ankers met name in het hoekbereik van de gevel. Aantal schroeven per m2: vgl. gegevens fabrikant Verankeringslengte: vgl. gegevens fabrikant
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 112 van 251
7. Overgangen tussen ramen, deuren, vensterbanken en andere delen afwerken met Isofacade compriband. Facultatief: deze afdichting is niet nodig indien voorzien bij de plaatsing van de ramen. Alternatief afdichten met voegdichtingsmateriaal (bijvb siliconen) 8. Facultatief: indien dilatatievoegen voorzien zijn: De isolatieplaat dient op deze plaats volledig onderbroken te worden. De voeg dient met Neopreen schuimband opgevuld te worden of alternatief met voegdichtingsmateriaal opgevuld te worden. 9. Vakkundig verlijmen van de steenstrippen in het opgegeven verband volgens de richtlijnen van de fabrikant van het Isolatiesysteem. De strippen dienen volgens het floating-buttering principe (DIN 18157, deel 1, 7.3.3) geplaatst te worden. De verlijming dient over het gehele oppervlak plaats te vinden. 10. Aanbrengen van hoekstrippen op alle hoeken op dezelfde manier als de strippen geplaatst dienen te worden, 11. Vakkundig volgens de opgaven van de fabrikant opvoegen van de gehele gevel, klassieke voeg, lichtgeborstelde afwerking, met terugliggende voeg, met de compatibele voegmortel. Er mag niet gevoegd worden bij zware regenperiodes tenzij de vlakken volledig worden afgedekt. Toepassing Gevelmuurisolatiesysteem (incl. steenstrips, voegwerk en volledige afwerking): WF50 toe te passen. Tegen binnenspouwblad (dikte isolatie 120 mm), deels tussen het keperwerk van de gevelsteunplaten (dikte isolatie plaatselijk 2 x 40 mm in PUR !, geschrankt geplaatst tussen 2 lagen keperwerk (keperwerk inbegrepen in art 23.13)). 23.12.01: isolatie (XPS) – incl. 2 lagen PUR 23.12.02: handvormsteenstrips 23.12.03: steenstrips hoeken Opmerking: de isolatie dient in z’n geheel geplaatst te zijn en goedgekeurd te worden door de architect vòòr men kan starten met het kleven van de strips. De voeg tussen steenstrips op verschillende ondergronden dient plastisch opgespoten te worden (zelfde kleur als ander voegwerk). 23.13. gevelsteunplaat voor steenstrips
|FH|m2
Meting • • •
meeteenheid : per m2 (netto vooraanzicht geplaatste plaat) meetcode : volgens netto oppervlakte, uitsparingen groter dan 0,5 m2 worden afgetrokken aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)
Materiaal De steunplaat is samengesteld uit portlandcement, zand, organische vezels en geselecteerde minerale vulstoffen waaronder mica en functionele toeslagstoffen. De platen zijn geschikt voor buitengebruik overeenkomstig NBN EN 12467 - Vlakke platen van vezelcement - Productspecificaties en beproevingsmethoden (2000). Het materiaal beschikt over een productgarantie van 10 jaar. De platen worden geproduceerd op een Hatschek-machine, worden dubbelgeperst, geautoclaveerd en gekantrecht. Specificaties • Type : dubbelgeperst, geautoclaveerd • Plaatdikte : 12 mm • Afmetingen (lxb) : 2500 x 1200 mm • Densiteit : ca 1580 kg/m3 • Hygrische werking : 1,2 mm/m (0-100% gem. Vochtigheid) • Bevestigingsmiddelen : inox schroeven met platbolkop 5,0x45 mm, aantal en bevestigingswijzen volgens richtlijnen fabrikant.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 113 van 251
Aanvullende specificaties • De fabrikant kan in het kader van de Europese Bouwproductenrichtlijn de CE declaratie voorleggen. • Deze garanderen de overeenkomstigheid aan het CE label en aan de norm NBN EN 12467 “Vlakke vezelcementplaten”. Buigsterkte ⊥ 33,0 N/mm² - // 23,0 N/mm² Elasticiteitsmodulus ⊥ 16.000 N/mm²- // 16.000 N/mm² Hygrische beweging 1,20 mm/m Porositeit 20 % Duurzaamheidsklasse Categorie A Sterkteklasse Klasse 4 Brandreactieklasse A2-s1,d0 Impermeabiliteitstest Ok Warm water test Ok Verzadigd droog test Ok Vries dooi test Ok Toepassing In overleg met én met goedkeuring van fabrikant steenstrips. Beplating vòòr rolluikkast als gevelsteunplaat voor de gevelstrips. De platen worden onderaan bevestigd op verstevigde gemetalliseerde Z-profielen (vgl. details) en hoger op een dubbel houten latwerk, welke tegen het binnenspouwblad worden geplaatst. Alle bevestigingsmaterialen (staal en hout) zijn inbegrepen. De plaat wordt met een geventileerde spouw geplaatst. Isolatie tussen het keperwerk is voorzien onder art. 23.12. Er dient slechts één plaat (1,20 m x 2,50 m) per raam toegepast te worden. De afgezaagde bovenzijde kan onderaan gebruikt worden als dubbele plaat. De dubbele plaat dient onderling aan elkaar gehecht te worden. De plaatsingsdiepte is zodanig dat de strips op de isolatie én deze op de vezelcementplaat perfect in hetzelfde vlak liggen.
23.40. vochtisolatie / spouw - algemeen Omschrijving Het betreft de levering en plaatsing van de vochtisolaties, vereist als waterkering tussen de spouw en het buitenmetselwerk, met het oog op een efficiënte afvoer van alle infiltrerend regen- en/of condensatiewater. De vochtisolaties worden aangebracht aan de basis van de spouwmuren, overal waar de spouw wordt onderbroken en bij elke overgang van het buitenspouwblad van een binnen naar een buitenomgeving (hoger opgaande muren, dakdoorsteken van schouwen e.d.). Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM). Inbegrepen in de prijs van het parementwerk Materialen Indien de vochtisolatiematerialen niet nader worden gespecificeerd in het bijzonder bestek maakt de aannemer een keuze uit onderstaande producten, in zoverre deze verenigbaar zijn met de voorschriften van de fabrikant, de aard van de toepassing en de voorgeschreven gevelmaterialen. Uitvoering Overeenkomstig de uitvoeringsdetails en/of de principedetails, zoals opgenomen in het Informatieblad van het BUtgb “Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk” (2002/1). Zie ook uitvoeringsvoorschriften hoofdstuk 20.00. Overeenkomstig het toepassingsgebied gelden onderstaande richtlijnen : • De vochtisolaties worden zorgvuldig geplooid met de afwatering naar buiten toe. Het hoogteverschil tussen de laag in het binnenspouwblad en het buitenspouwblad bedraagt daarbij minstens 10 tot 15 cm. • De vochtisolatie dekt steeds de volledige breedte van het buitenspouwblad af. Waar mogelijk zal de vochtisolatie in de spouwen volledig gesteund zijn met een afgeschuinde, niet capillaire en rotbestendige isolatiestrook.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 114 van 251
• • • •
Daar waar het buitenniveau niet horizontaal is, wordt de vochtisolatie trapsgewijze gelegd door boven elkaar geplaatste overlappende lagen. De plaatsing en plooiing van deze lagen verzekeren een afwatering trapafwaarts. Teneinde de vochtafvoer uit de spouw mogelijk te maken, worden het vereiste aantal stootvoegen in de horizontale lagen boven de anticapillaire membranen open gelaten. De vochtisoleerlaag wordt minimum 5 cm in het binnen- en buitenspouwblad ingewerkt. In voorkomend geval dat de vochtisolatie niet kan ingewerkt worden (betonstsructuren) wordt de isolatie over een hoogte van minimum 15 cm tegen het binnenspouwblad aangekleefd. De vereiste overlappingen en kleefwijze stemmen steeds overeen met de aard van het product en aanbevelingen van de fabrikant. De te kleven oppervlakken moeten zuiver en droog zijn.
23.41. vochtisolatie / spouw - folies / PE
|PM|
Materiaal De vochtisolatie bestaat uit een polyethyleenfolie van minstens 0,900 g/cm3 aan polymeren. De rek bij breuk bedraagt minstens 400%. In overeenstemming met de aard der toepassing is de folie minstens (ofwel) 0,45 mm dik, weegt minstens 450 g/m2 en heeft een gewafeld oppervlak. (ofwel) minstens 0,2 mm dik, weegt minstens 150 g/m2 en heeft een wapeningsreliëf. Uitvoering De banen worden aangebracht met een overlapping van minimum 10 cm. De overlappende stroken worden over het volledige oppervlak aan elkaar gekleefd of met koudlasstroken bevestigd. Toepassing Mogelijk plaatselijk toe te passen om waterinfiltarties te voorkomen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 115 van 251
24. GEVELELEMENTEN / BOUWSTEEN 24.00. gevelelementen / bouwsteen - algemeen Omschrijving De post "gevelelementen / bouwsteen" omvat alle noodzakelijke leveringen en werken voor de plaatsing van de respectievelijk in de buitengevels te integreren gevelelementen uit steenachtige materialen (dorpels / plinten / dekstenen / omrandingen / …) tot een zuiver afgewerkt geheel. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek,dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • het plaatsen en verwijderen van alle voor de werken vereiste stellingen, afdekzeilen en beschermingswerken; • de controle en de voorbereiding van het draagvlak / de ondergrond / draagconstructie; • de controle opmeting van de juiste afmetingen tijdens of na uitvoering van de ruwbouw, teneinde de detailtekeningen en/of specifieke profielsneden te toetsen aan de reeds uitgevoerde werken; • de voorbereiding, werkhuistekeningen en prefabricatie van alle voorziene gevelelementen (in casu elementen uit houwsteen volgens voorgeschreven profielen : boordstenen, lateien, dorpels, dekstenen, omkaderingen hoeken, beëindigingen en ontmoetingen, kolommen, ...); • de vereiste bevestigingselementen met de andere bouwelementen (ankers, doken, rails, …); • de bevestiging en het inmetselen van de gevelelementen, met inbegrip van de legmortels, verankeringselementen, vochtisolaties, uitzettingsvoegen, voegwerk, opvulkitten, …. • het bijwerken van onvolledig afgewerkte houwstenen : de afwerking van de behouwing; het uitvoeren van lijstwerk, het ter plaatse bijwerken van kleine onregelmatigheden zoals in- en uitsprongen, bramen, …; • de beschermingsmaatregelen, nabehandelingen; • het opruimen en schoonmaken van de bouwplaats. Let wel : Specifieke voorschriften gelden voor de uitvoering van houwstenen, voor de uitvoering van verticale buitenbekledingen van dunne natuursteenplaten en voor specifieke stukken met vaste snede of vorm of niet voorgeschreven secties zoals dorpels.
Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : m3 (afhankelijk van de aard der elementen en de materiaalkeuze); • meetcode : netto volume Volumes kleiner dan 0,010m3 worden voor 0,010m3 in rekening gebracht. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) De ankers, de vochtisolatie en het voegwerk voor dorpels zijn in de eenheidsprijs begrepen. Materialen REFERENTIENORMEN NBN EN 771-6 - Voorschriften voor metselstenen - Deel 6 : Natuursteen (2000) TV 146 - Verticale buitenbekledingen van dunne natuursteenplaten (WTCB, 1983) TV 148 - Het lijmen van steen en marmer (WTCB, 1983) TV 163 - Gesteenten en mineralen (WTCB, 1986) TV 140 - Vochtwerende oppervlakteproducten - Keuze en verwerking (WTCB, 1982) TV 205 - Natuursteen (WTCB, 1997) -> vervangt TV 72 en TV 80 en actualiseert gedeeltelijk TV 146 TV 220 - Belgische Blauwe Hardsteen (WTCB, 2001) -> vervangt TV 99 en TV 156
ALGEMEEN - LEVERING - BEMONSTERING
Ingeval van geprofileerde elementen legt de aannemer voorafgaandelijk de nodige deeltekeningen en stuklijsten van de gevelelementen ter goedkeuring voor aan de ontwerper; de schaal van de tekeningen is aangepast aan de aard van het werk. Voor het uitzicht, de kleur(en) en de oppervlaktestaat wordt verwezen naar drie voor te leggen monsters (contractuele monsters), die respectievelijk het gemiddelde uitzicht en de twee grensuitzichten van de levering moeten vertonen. Deze monsters moeten bovendien alle bijzonderheden (aders, gaten, draden, …) bevatten die niet als gebreken worden beschouwd en waarvan de aanwezigheid niet tot afkeuring kan leiden.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 116 van 251
METSELMORTELS
De legmortel is aangepast aan de elementen die hij verbindt en heeft er geen enkele negatieve invloed op, noch op het vlak van sterkte, noch op het vlak van de esthetische kwaliteiten. • De metselmortel voor de bevestiging van plinten / dorpels / omrandingen / dekstenen / … behoort tot de categorie M2 volgens NBN B 14-001 (1985) (samenstelling minstens 300 kg cement sterkteklasse 32,5 per m3 droog zand (1 deel cement voor 4 delen zand)). • De mortel moet met scherpe zand worden aangemaakt (vet zand of zavel zijn verboden). Het zand moet zo worden opgeslagen dat het niet bevuild wordt door vreemde bestanddelen. Het aanmaakwater mag niet verontreinigd zijn door organische stoffen, zuren, zouten, alkaliën, suikers, industriële afvalstoffen of andere stoffen waardoor de sterkte of de duurzaamheid van de mortel kan worden geschaad. • Hulpstoffen worden enkel toegelaten na akkoord van de architect; zij moeten beantwoorden aan de gebruiksaanwijzingen van de leverancier en de voorschriften van de normen van de reeks NBN T 61 - Hulpstoffen voor mortel en beton. Het gebruik van bindingsvertragers is niet toegelaten. • Voor kleine hoeveelheden mag de mortel worden samengesteld op de werf en mechanisch bereid. • De bereide mortels moeten worden verwerkt vooraleer een binding optreedt; mortel die een begin van binding ondergaat, mag niet opnieuw aangemaakt of verwerkt worden. VOEGEN
•
• •
De voegen tussen dorpels worden overeenkomstig de bepalingen van het bijzonder bestek afgewerkt met ⇒ een waterdichte plastische mortelspecie ter goedkeuring voor te leggen aan de ontwerper. ⇒ een speciale mortel bestaande uit een metaalpoeder dat met een speciale vloeistof wordt gemengd : dit poeder is samengesteld uit twee gewichtsdelen zinkoxyde, steengrijs genaamd, twee gewichtsdelen tot poeder gemalen zeer harde kalksteen en één gewichtsdeel tot poeder gemalen zandsteen (alle deeltjes zijn kleiner dan 1,5 mm). De mengvloeistof bestaat uit 1/3 zink in zoutzuuroplossing en 2/3 zuiver water. De mengverhouding bedraagt 0,3 l vloeistof per 1 kg poeder, innig te vermengen). (-> verouderde formule) ⇒ een aangepaste voegbodem en/of elastische kit volgens STS 56.1 De aannemer zal op zijn verantwoordelijkheid vooraf de metsel- en de voegmortel onderzoeken om de verenigbaarheid van beide mortels na te gaan. De voegkleur wordt aangepast aan de kleur van het gevelelement (lichtgrijs / donkergrijs).
Uitvoering VERVOER - LEVERING
De gevelelementen worden geleverd op paletten en zijn bij het transport vlak gestapeld en afgedekt. Op de werf worden ze vlak gestapeld en beschermd tegen de weeromstandigheden, op een beschutte geventileerde plaats of onder een dekzeil. GEVELOPVATTING
Bij het inwerken van de gevelelementen wordt rekening gehouden met de spouwopvatting en modulering van het gevelmetselwerk, zoals beschreven in hoofdstuk 23. • De verbindingen tussen gelijkaardig houwwerk moeten tot stand komen door de continuïteit van het steensverband. Alle muren die een geheel vormen worden tezelfdertijd opgetrokken. Het delen van hele stenen is niet toegelaten. Stukken van stenen worden niet verwerkt. • In het bijzonder wordt er op toegezien dat nergens koudebruggen ontstaan, door een rechtsreeks contact met het binnenspouwblad of een slechte aansluiting van de voorziene spouwisolatie. • Vochtbruggen dienen te worden voorkomen door het aanbrengen van aangepaste waterkeringen. OPSTELLING - STEENSVERBAND
De gevelelementen worden met zorg gepositioneerd. Hiertoe worden ze gelegd en uitgepast op wiggen, die zijn afgestemd zijn op de voegdikte, rekening houdend met de toleranties, zodat het bovenvlak van elke laag goed vlak en effen is. De wiggen worden geplaatst in de hoeken en op tenminste 5 cm van de randen teneinde randschade te voorkomen. VERWERKING
De gevelelementen worden vol en zat in de mortel gelegd, waarbij er wordt op toegezien dat de uitgestreken mortellaag dikker wordt aangebracht dan de afstandswiggen. De voegen moeten overal even dik en rechtlijnig zijn. De breedte van lint- en stootvoegen stemt overeen met deze van het gevelmetselwerk waarin ze worden geïntegreerd. Bij droog weer worden kleine elementen vooraf bevochtigd. Ook de leg- en stootvlakken van grote elementen moeten vóór verwerking worden nat gemaakt, zodat dat het water niet door capillariteit uit de mortel wordt opgeslorpt. • De aansluitingen (stoot- en lintvoegen) met het buitenspouwblad worden goed met mortel gevuld; aan de buitenkant blijven de voegen tot 2 cm diepte open wanneer het parement naderhand
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 117 van 251
•
opgevoegd wordt. De nodige voorzorgen worden genomen om een verzorgd en onbesmeurd uitzicht aan de ingemetste gevelelementen te geven en dit te behouden. Na het leggen worden de stootvoegen met mortel opgevuld. Elk rechtstreeks contact tussen binnen- en buitenspouwblad dient te worden vermeden. De tussen te plaatsen materialen moeten verenigbaar zijn met de voegvulling van het buitenschrijnwerk.
VERANKERINGEN
De draagconstructie moet voldoende sterk en dik zijn, om de verankeringselementen van de stenen te kunnen bevestigen, ten aanzien van de krachten waaraan ze zullen worden onderworpen (afrukking, buiging, schuifkrachten). Voor de controleproeven en technische karakteristieken, wordt verwezen naar de methoden beschreven in TV 146 (WTCB, 1983) en TV 205 (WTCB, 1997), aangevuld met de normen voor beton NBN B 15-223/A1 (1997) en NBN B 15-203 (1990). Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. Keuring Na plaatsing en tot de voorlopige oplevering worden de elementen beschermd tegen beschadiging of bevuiling. Beschadiging kunnen bij de voorlopige oplevering worden geweigerd en zullen vervangen worden op kosten van de aannemer. 24.01. algemeen - blauwe steen Omschrijving Het betreft de voorschriften m.b.t. de kwaliteiten van het materiaal en de bewerking van houwstenen, volgens al of niet gedetailleerde steensneden, waarin de respectievelijke vorm, grootte en afwerking bepaald wordt. Deze omvatten in te metselen hardsteenblokken, hoeken, beëindigingen en ontmoetingen, kolommen, boordstenen, lateien, dorpels, dekstenen, omrandingen, e.d. met respectievelijk nader omschreven profielen. Specifieke voorschriften gelden voor : ⇒ parement in breuksteen, ⇒ uitvoering van gevelplinten, ⇒ uitvoering van verticale buitenbekledingen van dunne natuursteenplaten ⇒ specifieke stukken met vaste snede of vorm of niet voorgeschreven profielen zoals dorpels Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : m3, desgevallend opgesplitst volgens oppervlaktebehandeling. • meetcode : het volume van het kleinste parallellepipedum dat de steen omgrenst; werkelijk volume welke ook de grootte van de steen is; de stenen kleiner dan 10 dm3 worden per stuk gemeten. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen KWALITEIT VAN DE STEEN
De blauwe hardsteen, ook wel crinoïsche kalksteen "Petit Granit" genaamd beantwoordt aan de voorschriften van TV 220 - Belgische blauwe hardsteen of "Petit granit" uit het Tournaisiaanse geologische tijdperk (WTCB, 2001 -> vervangt TV 156). Ze hebben een gemiddelde volumemassa van circa 2687 kg/m3 en een mineralogische hardheid van 3 op de schaal van Mohs. De plaats van herkomst (groeve) wordt voorafgaandelijk ter goedkeuring voorgelegd aan de architect. • Alle stenen zijn vrij van gebreken, die mettertijd de duurzaamheid van de steensoort zouden kunnen aantasten en het gebruik ervan in het gedrang brengen. De steen is gezond, heeft een heldere klank onder de slag van een ijzeren hamer en is vorstbestendig. Zij zijn ontdaan zijn van alle steenkorst of aarde, afgeschaald tot op de kern. Zij zijn vrij van iedere onzuiverheid (vet, olie, roest, …) en volkomen gereinigd. De steen is vrij van vlekken (vetten, olie, enz...), ontdaan van alle steenkorst of aarde, afgeschaald tot op de kern en volkomen gereinigd. • Stenen die in éénzelfde bouwwerk of in éénzelfde deel van een bouwwerk verwerkt worden, vertonen geen kleurverschillen. • Men onderscheidt onderstaande kwaliteitsklassen (handelscategorieën volgens tabel 28 van TV 220). Behoudens bijzondere eisen is voor gevelelementen standaard de categorie “normaal gebouw” van toepassing : ⇒ Categorie “uitzonderlijk gebouw” : decoratieve elementen, kraagstenen, omkaderingen, … ⇒ Categorie “normaal gebouw” : plinten, treden, gevelbekledingen, beplatingen, … (standaard) AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 118 van 251
Categorie “technische keuze” : boordstenen, goten, straattegels, … Stenen waarvan het uitzicht volgende kenmerken vertoont hebben afkeuring tot gevolg: ⇒ verweringskorst, leisteenachtige of heterogene zones; ⇒ oplossingsholten; ⇒ barstjes, aders en draden die water vasthouden op de zichtbare vlakken; ⇒ stylolieten die al dan niet water vasthouden maar gelegen zijn op minder dan 2 cm van een gevoegd uitspringend vlak, op minder dan 4 cm van een niet-gevoegd uitspringend vlak of in de al dan niet zichtbare vlakken van dunne platen (minder dan 5 cm dik); ⇒ water vasthoudende zwarte aders; ⇒ witte vlekken met een oppervlakte groter dan 1 dm2 of een oppervlak groter dan 20% van het zichtbare oppervlak van de steen; ⇒ zachte of niet hechtende fossielen. Het gebruik van kit of eender welke voegmassa voor het verbergen van gebreken is verboden, zonder specifieke toelaatbare uitzonderingen zoals opgenomen in het bijzonder bestek en/of toestemming van het Bestuur.. ⇒
•
•
BESCHIKBARE AFMETINGEN
De vrije afmetingen van de gezaagde platen zijn leverbaar in volgende standaarddiktes : 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 8 / 10 / 12 / 15 / 16 / 18 / 20 / 22 / 24 / 25 / 28 / 30. Afhankelijk van de dikte kunnen de normale afmetingen van de platen variëren van circa 100x150 cm tot 150x250 cm. Binnen bovenvermelde grenzen zijn alle afmetingen courant leverbaar in op vaste maten gezaagde of bewerkte stenen. VERLIJMINGEN - BIJWERKING VAN ONVOLKOMENHEDEN
In bepaalde bijzondere gevallen en enkel overeenkomstig de bepalingen van het bijzonder bestek (bv. dam van vensterdorpels) en/of specifieke toestemming van de ontwerper, is het bijwerken of aaneenlijmen van de bouwsteenelementen toegestaan. In voorkomend geval moet de aannemer, op verzoek van de architect, de nodige referenties en schetsen ter beschikking stellen. • Het aaneenlijmen van stenen wordt uitgevoerd overeenkomstig de voorschriften van TV 148 - Het lijmen van steen en marmer (WTCB, 1983). • Overeenkomstig de in het bijzonder bestek toegestane bijwerkingen en/of verlijmingen beantwoorden daarbij aan onderstaande randvoorwaarden : ⇒ Kleine onvolkomenheden, in het dagvlak van de natuursteen, mogen worden hersteld voor zover er geen gevaar bestaat dat de herstelde zone verdere beschadiging ondergaat en voor zover het vulproduct even hard is als de steensoort en de kleur of het patina van de herstelde zone niet duidelijk verschilt van die van de steen. Onverminderd de aard van de toegestane bijwerking kan een minwaarde van 10% worden toegepast op de betreffende hoeveelheden. ⇒ De bijzonderheden in het zichtvlak mogen worden verkit, voor zover de verkitte zone geen enkel gevaar op beschadiging inhoudt en de kit, waarvan de kleur wordt aanvaard na aanbrenging op een van de drie referentiemonsters, een hardheid heeft die bij benadering gelijk is aan die van de steen en geen kleurverandering ondergaat die zichtbaar is op meer dan 1,5 m afstand voor binnengebruik in wanden of vloeren en op meer dan 3 m afstand voor buitengebruik in gevels of vloeren. Kleurwijziging ten gevolge van bevuiling die vreemd is aan de steen wordt niet in beschouwing genomen, noch voor de steen, noch voor de verkitting. Uitvoering BEWERKING VAN DE STEEN
De houwstenen moeten loodrecht, haaks en zo vlak mogelijk worden uitgevoerd. De zichtvlakken hebben rechte kanten en zijn vrij van afgeschilferde randen en hoeken. Gefrijnde stenen worden alle gelegd in eenzelfde behouwingsrichting. De wijze van de bewerking is voor alle gevelelementen standaard “grijs-geschuurd”, behoudens andere bepalingen opgegeven in het bijzonder bestek. Effen afwerking
Fijne behouwing
Ruwe behouwing
Gezaagd
Ijsbloem
Gepikketteerd
Geslepen
Oude frijnslag
Afgeschilferd
Geschuurd
Gefrijnd met > 20 groeven
Gefrijnd met 15 groeven
Gezoet
Fijn gebikt
Ruw gebikt
Gepolijst
Fijn gehamerd of gebouchardeerd
Ruw gehamerd of gebouchardeerd
Begrind
Gegradeerd Sclype Gevlamd Manueel geribd
Type Afwerking
Korrelspecificatie Schuurmiddel
Ruwheid Oppervlak
Grijs geschuurd
< 60
> 1,43 µm
<5%
Blauw geschuurd
60 - 120
0,97 -1,43 µm
5 - 15 %
Gewoon gezoet
120 - 220
0,54 - 0,97 µm
15 - 33 %
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Glansgraad
Pagina 119 van 251
Blauw gezoet
220 - 400
0,34 - 0,54 µm
33 - 42 %
Donker gezoet
400 - 600
0,25 - 0,34 µm
42 - 45 %
Gepolijst
600 - 900
0,19 - 0,25 µm
45 - 70 %
Glanzend geploijst
> 900
< 0,19 µm
> 70 %
PLAATSING
• • • •
De leg- en stootvlakken worden goed geëffend in het vlak van het parement. Iedere afmeting van een rugvlak moet tenminste gelijk zijn aan 90% van de overeenstemmende afmetingen van het tegenoverliggende parementvlak. Lijsten worden over alle legvlakken geëffend zonder enige versmalling. De nodige voorzorgen worden genomen om een verzorgd en onbesmeurd uitzicht aan het houwwerk te geven en dit te behouden.
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Het houwwerk wordt opgetrokken volgens een door de architect opgemaakte verbandtekening. Keuring REFERENTIENORMEN Opleveringscriteria volgens tabel 7 van TV 220 (WTCB, 2001) Uitzicht & handelscategorieën volgens tabel 28 van TV 220 (WTCB, 2001)
Alle houwstenen die holten of verweringszones vertonen, gekloven of gebroken zijn of die hoek- of randschade vertonen, worden geweigerd en door de aannemer op eigen kosten vervangen. Houwstenen met hoek- of randschade ontstaan tijdens het transport en de behandeling van de steen of gedurende de werken komen niet in het zichtvlak voor en worden op kosten van de aannemer vervangen voor zover de schade onherstelbaar is (alleszins zal een minwaarde van 10% worden toegepast - zie hoger). 24.10. raam- & deurdorpels - algemeen Omschrijving Het betreft de levering en plaatsing van de raam- & deurdorpels tot algehele afwerking. In de eenheidsprijs zijn begrepen : • de controle opmeting van de juiste afmetingen tijdens of na uitvoering van de ruwbouw teneinde de detailtekeningen of gedetailleerde steensneden te toetsen aan de uitgevoerde werken; • het kappen van alle afschuiningen; • de voorziening van de nodige hellingen en waterlijsten; • plaatsen van eventueel nodige ondersteuningen; • het stellen en eigenlijke plaatsen van de dorpels; • het opvoegen en waar nodig opkitten met een aangepaste elastische gevelkit; • het schoonmaken voor de voorlopige oplevering. Let wel Dorpels in kunststof en metaal zijn als met de buitenramen- & deuren te integreren elementen opgenomen in hoofdstuk 40.
Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : blauwe steen • meeteenheid : m3 (blauwe steen), desgevallend opgesplitst volgens oppervlaktebehandeling. • meetcode : het volume van het kleinste parallellepipedum dat de steen omgrenst; werkelijk volume welke ook de grootte van de steen is; de stenen kleiner dan 10 dm3 worden per stuk gemeten. Let wel : opgelijmde stukken mogen niet in rekening worden gebracht bij de bepaling van het begrensd volume! • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen • • • •
De dorpels zijn geprofileerd overeenkomstig het bijzonder bestek en/of de bijgevoegde detailtekeningen. De aannemer zal ter plaatse de juiste afmetingen nemen en aldus de steensneden aanvullen. De aannemer is verplicht na te gaan of de dorpels kunnen geleverd worden in de vormen, afmetingen en modellen voorgeschreven in de aanbestedingsdocumenten. De aannemer legt, indien geëist door de ontwerper, vóór de uitvoering ter goedkeuring voor :
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 120 van 251
⇒ ⇒ ⇒ ⇒ ⇒
• •
• • •
een kleurenkaart en stalen voor de prefabdorpels, …; contractuele monster(s) per voorzien dorpeltype, die het gemiddelde uitzicht, kleur(en) en oppervlaktestaat van de levering moeten vertonen; de levering van maquettes of prototypes; de nodige afwerkingsdetails en plaatsingsplannen; de gevraagde garantiebewijzen, attesten (overeenkomstig de eisen van het bijzonder bestek);
De detaillering van de dorpels houdt rekening met een goede afwatering. Hiertoe moet het bovenvlak van de dorpel een voldoende helling hebben naar buiten toe (minimum 10%). De uitsprong t.o.v. het parementvlak bedraagt ten minste 50 mm. Alle uitspringende dorpels worden onderaan voorzien van een druipgroef voor een afdoende waterkering. De druipgroef is minimum 5 mm diep en bevindt zich op circa 10 mm van de rand. Langs de voorzijde zullen de watergroeven minstens 30 mm buiten het gevelvlak geplaatst worden. Het achtervlak van de binnenzijde van de dorpel houdt rekening met de dikte van het schrijnwerk en de eventueel bijkomende voorziening van rolluiken en/of zonneweringen. Onder buitendeuren is steeds een opstand met een hoogte van 10 mm en een breedte van 20 mm te voorzien, dewelke gelijk komt met de voorziene binnenvloerafwerking. Zijdelingse opstanden aan de dorpeluiteinden kunnen voorkomen dat het water tegen of in het metselwerk wordt gedreven;
Uitvoering • • • •
De buitendorpels in steenachtig materiaal worden geplaatst voor het leggen van de vloeren en voor de plaatsing van het buitenschrijnwerk. Er wordt toegezien op een adequate thermische onderbreking (isolatie) tussen de buitendorpels en het binnenspouwblad. Waar nodig wordt de spouwopening aangevuld met bijkomende isolatie, ter voorkoming van koudebruggen. De dorpels worden, hetzij over hun volledige lengte, hetzij aan de uiteinden en onder iedere tussenvoeg, op een soepele vochtwerende laag aangebracht die aan de achterzijde en zijkanten opgetrokken wordt, derwijze dat insijpelend water naar buiten wordt geleid. De dorpels worden goed horizontaal geplaatst in een vol mortelbed, met een mortel categorie M2 (volgens NBN B 14-001) met toevoeging van een waterwerende kunststofemulsie. Vlakke dorpelelementen worden met lichte helling van circa 1 cm naar buiten toe geplaatst.
24.11. raam- & deurdorpels - blauwe steen
|FH|m3
Materiaal Specificaties • Categorie : normaal gebouw (volgens tabel 28 van TV 220) • Onvolkomenheden : worden geweigerd • Bovenvlakken : grijs-geschuurd • Zichtbare zijkanten : grijs-geschuurd volgens TV 220 § 3.2.2) • Profiel : ⇒ Raamdorpels : dikte minimum 5 cm + 1 cm opstand) / volgens detailtekeningen ⇒ Deurdorpels : dikte minimum 5 cm + 1 cm opstand) / volgens detailtekeningen • Helling : circa 10% • De dorpels steken 5 cm uit het gevelvlak en zijn voorzien van een druipgroef • De dorpels worden aan hun uiteinden niet ingewerkt. • Lengte van dorpelstukken : volgens opmeting, uit één stuk tot 150 cm. • Druipgroef : circa 10 mm breed en circa 5-6 mm diep Aanvullende specificaties • De leverancier (steengroeve) beschikt over een doorlopende technische goedkeuring ATG. • Onvolkomenheden worden geweigerd. • Aan de rugzijde wordt een wateropstand gelijmd van 10 mm hoogte. • Nodige steunplaatjes in gegavaniseerd hoek- en/of platstaal te voorzien voor voldoende steun ter plaatse van de gevelisolatie. Uitvoering De aannemer neemt op de werf de juiste afmetingen op na het beëindigen van de ruwbouw. Er wordt rekening gehouden met de detailtekeningen van de architect. • Indien in de steen geen hellingsprofiel is aangebracht, wordt hij met een helling van 5% gelegd afwaterend van het buitengevelvlak weg. • Dorpels langer dan 150 cm mogen in twee of meer delen worden geplaatst, voorzien van een uitzettingsvoeg van circa 8 mm over de totale diepte van de dorpel. • Onder de dorpels wordt over hun volledige lengte een vochtisolatie aangebracht (PE-folie 0,45 mm, die parallel met de voeg aan de randen en aan de achterzijde omhoog geplooid wordt. AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 121 van 251
• •
In de open voeg kan tussen de elementen een strookje polystyreen worden geplaatst. De voegen worden opgevoegd met een waterdichte plastische voegmortel, aangepast aan de kleurtint van de steen.
Toepassing Deuren en ramen tot op de grond. De schuifdeuren hebben een verlaagde onderregel en worden niet voorzien van een dorpel.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 122 van 251
25. ROOK- & VERLUCHTINGSKANALEN Niet voorzien in deze aanbesteding (aanbesteding technieken).
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 123 van 251
26. STRUCTUURELEMENTEN GEWAPEND BETON 26.00. structuurelementen gewapend beton - algemeen Omschrijving Onderhavig hoofdstuk omvat alle ruwbouwelementen andere dan funderingselementen of vloerelementen, uitgevoerd in stortklaar of geprefabriceerd gewapend beton. Uitvoering De aannemer is gehouden alle elementaire regels t.a.v. het voorkomen van vocht- en koudebruggen, te respecteren. Hij zal de ontwerper hierop wijzen bij ontbrekende informatie of tegenstrijdigheden op de documenten. Bijzondere aandacht dient tevens te worden besteed aan de afmetingen van de elementen, hun peilen en doorbuiging, alsook alle doorvoeren voor leidingen, kokers, … Indien de nodige aanbevelingen niet uitdrukkelijk in de uitvoeringsdocumenten vermeld zijn, zal de aannemer hiernaar informeren. Alvorens de werken aan te vatten, brengt hij de architect op de hoogte van al zijn eventuele opmerkingen dienaangaande. Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. 26.01. algemeen - betonstudie
|PM|
Algemeen Het bijzonder bestek bepaalt voor de werken in beton, door wie de documenten (studie, plans en borderellen) geleverd worden, ofwel door het Bestuur, ofwel door de aannemer. STABILITEITSSTUDIE GELEVERD DOOR DE BOUWHEER, studie uitgevoerd door: AB Associates Genkersteenweg 444 – 3500 Hasselt T: 011 82 46 44 F: 011 82 46 48 E:
[email protected] De kosten voor het opmaken van de betonstudie zijn ten laste van de bouwheer. De studie is toegevoegd aan het dossier basisaanbesteding. De aannemer gaat na of de elementen kunnen worden uitgevoerd volgens de uitvoeringsdocumenten van het studiebureau, en of zich geen onderlinge anomalieën voordoen. Let wel : De uitvoering van de post "gewapend beton" (integraal of onderdelen ervan) heeft daarbij, voor gebouwen met dragende muren en tot vier bouwlagen, steeds een forfaitair karakter. De inschrijver zal voor de desbetreffende artikels eenheidsprijzen vermelden, alsmede de hoeveelheden die zij zelf hebben berekend. Het product van deze twee cijfers geldt als een forfaitaire prijs, dewelke, bij het onderzoek der offertes, geen aanleiding zal geven tot verbetering wat betreft de berekende hoeveelheden. De gehanteerde eenheidsprijzen dienen evenwel te worden aangeduid met het oog op gebeurlijke verrekeningen van wijzigingen opgelegd door de bouwheer, alsmede voor het vaststellen van het bedrag der vorderingsstaten.
26.02. algemeen - referentienormen
|PM|
Algemeen CEMENT
•
•
Het gebruikte cement zal voldoen aan de voorschriften van de normen NBN EN 197-1 en PTV 603. Voor speciale cementsoorten worden deze voorschriften aangevuld met : ⇒ NBN B 12-108 voor cement met hoge bestandheid tegen sulfaten (HSR-cement) ⇒ NBN B 12-109 voor cement met begrensd alkaligehalte (LA-cement) ⇒ NBN B 12-110 voor cement met hoge aanvangssterkte (HES-cement) Het gebruikte cement draagt de CE-markering (als bewijs van overeenkomstigheid met NBN EN 197-1) en het BENOR merk of gelijkwaardig (als bewijs van overeenkomstigheid voor gewone cementsoorten met PTV 603 en voor de speciale cementsoorten met PTV 603 én NBN B 12108/109 of 110). Onderstaande tabel geeft ter informatie de genormaliseerde aanduiding van de in België geproduceerde cementen weer (Uittreksel uit NBN EN 197-1 (2000)) Type
Benaming
I
Portlandcement
Aanduiding CEM
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
I
Sterkteklasse 32,5
Pagina 124 van 251
II
Portlandvliegascement
CEM
Portlandkalksteencement
CEM
Portlandcomposietcement
CEM
Hoogovencement
CEM
Composietcement
CEM
III
II/A-V II/B-V II/A-L of LL II/A-M II/B-M
(S-V-L-LL)
42,5 N
III/A 52,5 R
III/B III/C
V
•
V/A
(S-V)
De NBN EN 197-1 vervangt de nationale norm NBN B 12-001. In vergelijking met de oude NBN B 12-001 dienen de aanduidingen van portlandcomposietcement en van composietcement voortaan vervolledigd te worden met de vermelding van de hoofdbestanddelen, die ze, naast portlandklinker, bevatten. Met betrekking tot een verhoogde radonconcentratie valt het gebruik van hoogovencement naar de toekomst toe af te raden.
GRANULATEN •
Alle gebruikte granulaten dienen verplicht voorzien te zijn van een CE-markering. De codificatie van de granulaten gebeurt volgens de voorschriften van PTV 411. De voorschriften van de meest recente versies van de normen NBN EN 12620, NBN EN 13242 en in voorkomend geval NBN EN 13055 zijn van toepassing. De proeven op de granulaten gebeuren volgens de Europese normen m.b.t. de proefmethoden, waarnaar in de hoger vermelde normen verwezen wordt..
AANMAAKWATER
•
Het aanmaakwater moet voldoen aan de voorschriften van NBN EN 1008 - Aanmaakwater voor beton - Specificatie voor monsterneming, beproeving en beoordeling van de geschiktheid van water, inclusief spoelwater van reinigingsinstallaties in de betonindustrie, als aanmaakwater voor beton (2002)
HULPSTOFFEN
•
De gebruikte hulpstoffen zullen voldoen aan de aan de normen van de reeks NBN T 61 en NBN EN 934-2. Zij dragen het BENOR keurmerk of een gelijkwaardige certificering. Het gebruik van toeslagstoffen wordt, op verantwoordelijkheid van de aannemer, enkel toegelaten mits voorafgaandelijke goedkeuring door de architect en/of ingenieur stabiliteit en op voorwaarde dat de toeslagstoffen geen aanleiding geven tot vermindering van de breukweerstand of verhoging van krimp.
KEURING
• •
•
Elk tewerkgesteld beton is in overeenstemming met NBN EN 206-1 + NBN B 15-001 (2004) . Beton voorzien van het merk van overeenkomstigheid BENOR, is vrijgesteld van voorafgaande technische keuringen. Het Bestuur behoudt zich evenwel het recht voor, in geval van twijfel, controles uit te voeren bij de levering. Indien het resultaat negatief is, vallen de kosten van deze controles ten laste van de aannemer. Beton dat geen BENOR-merk of technische goedkeuring (ATG) bezit, moet beschikken over een technisch dossier, bevattende de bewijsvoering dat het beton beantwoordt aan de eisen van NBN EN 206-1 en NBN B 15-001 (2004). Alle kosten van nazicht van de gelijkwaardigheid en controle van de proeven vallen ten laste van de aannemer. Alle uitvoeringsvoorwaarden welke voorkomen in de betrokken normen, de typevoorschriften PTV en de technische goedkeuring, zijn van toepassing op het betrokken product.
REFERENTIENORMEN
Voor de respectievelijke betonwerken (zowel stortklaar, geprefabriceerde elementen, spanbeton) gelden onderstaande normen en aanbevelingen, gehanteerd in hun laatste uitgave (van kracht één week voor aanbesteding) inclusief alle aanvullingen. Toepassingsgebied Cement
Referentienormen NBN EN 197-1 + PTV 603 voor alle cementsoorten NBN B 12-108 voor cement met hoge bestandheid tegen sulfaten (HSR-cement) NBN B 12-109 voor cement met begrensd alkaligehalte (LA-cement) NBN B 12-110 voor cement met hoge aanvangssterkte (HES-cement)
Granulaten
NBN EN 12620 - Toeslagmateriaal voor beton (2002) NBN EN 13055-1 - Lichte toeslagmaterialen - Deel 1: Lichte toeslagmaterialen voor beton en mortel (2002) NBN EN 13242 - Toeslagmaterialen voor ongebonden en hydraulisch gebonden materialen voor burgerlijke bouwkunde en wegenbouw (2003) PTV 411 - Codificatie van de granulaten
Hulpstoffen
NBN T 61 volledige reeks
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 125 van 251
Aanmaakwater
NBN EN 1008 - Aanmaakwater voor beton - Specificatie voor monsterneming, beproeving en beoordeling van de geschiktheid van water, inclusief spoelwater van reinigingsinstallaties in de betonindustrie, als aanmaakwater voor beton (2002)
Beton
NBN EN 206-1 - Beton - Deel 1 : Eisen, gedraging, vervaardiging en overeenkomstigheid NBN B 15-001 - Aanvulling op NBN EN 206-1 - Beton - Eisen, gedraging, vervaardiging en overeenkomstigheid (2003)
Wapening - Betonstaal Afstandhouders Ingebetonneerde staalprofielen
NBN A 24 volledige reeks NBN A 21-101 TV 217 (technische voorlichting WTCB) Reeks NBN B 51 - Stalen bouwconstructies Reeks NBN ENV 1993 - Eurocode 3 : Ontwerp van stalen draagsystemen Reeks NBN ENV 1994 - Eurocode 4 : Ontwerp van gemengde staal-beton draagsystemen
Toelaatbare maatafwijkingen
TV 127 (technische voorlichting WTCB)
Architectonisch beton
PRB 200 (Federatie v.d. Betonindustrie)
Specifiek voor geprefabriceerde elementen
Prefab elementen in sierbeton
PTV 21-601 - uitgave 2-2001 - Geprefrabiceerde architectonische en industriële elementen van sierbeton Specifiek voor spanbeton
Reeks NBN I 10 - Voorspanstaal PTV 212 - uitgave 1-2001 : Geprefabriceerde wandelementen van gewapend beton en van voorgespannen beton
Voor meer informatie en een algemeen overzicht raadpleeg ook 'Memento - Cement / Beton' van Febelcem, De Federatie van de Belgische Cementnijverheid.
26.03. algemeen - betonkwaliteit
|PM|
Algemeen De kwaliteit van het beton wordt gespecificeerd overeenkomstig de norm NBN EN 206-1 en NBN B 15-001 (2004). Deze normen vervangen de vroegere nationale norm NBN B 15-001 (1992). Binnen deze betonspecificatie worden 4 criteria gehanteerd : ⇒ A Sterkteklasse ⇒ B Omgevingsklasse ⇒ C Consistentieklasse ⇒ D Grootte van het granulaat Normale buitenomgeving, zonder probleem van verwerking. Sterkteklasse
Omgevingsklasse
Consistentieklasse
Maximale korrelgrootte
minimum
minimum
keuze aannemer
keuze aannemer
C25 /30
E1
S3/F3
D 8 mm
26.04. algemeen - wapeningsstaal
|FH|kg
Omschrijving Het betreft de levering, de verwerking (knippen, plooien, ...) en de plaatsing van de voorgeschreven wapeningen, staven, profielen, wapeningsnetten, … met inbegrip van alle afstandhouders en hulpstukken nodig voor het bevestigen en ter plaatse houden van de wapeningen. Meting Meting volgens het staalborderel van de betonstudie en door de aannemer in rekening gebracht volgens de door hem opgegeven forfaitaire eenheidsprijzen bij zijn inschrijving. De eenheidsprijzen omvatten alle bewerkingen (knippen, plooien, …) het plaatsen, het lassen, de beugels en afstandhouders, alsook het regelen ervan. De binddraden, overschotten, afval van staven, netten, enz. worden niet gemeten noch verrekend. Overeenkomstig de aanduidingen in de meetstaat en samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : wapeningsstaven • meeteenheid : per kg (de volumemassa van het staal wordt bij conventie vastgesteld op 7.850 kg/m3) • meetcode : behoudens meer gedetailleerde borderellen voortvloeiend uit de betonstudie kunnen de in de samenvattende meetstaat voorlopig ingeschatte hoeveelheden wapeningsstaal worden bepaald op basis van volgende rekenconventies : ⇒ ringbalken en verdeelbalken : 70 kg/m3 ⇒ afzonderlijke balken en kolommen : 140 kg/m3 ⇒ lateien in gewapend beton : 120 kg/m3
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 126 van 251
platen en wanden in gewapend beton : 100 kg/m3 aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) / Vermoedelijke Hoeveelheid (VH)
⇒
•
geprefabriceerde gelaste wapeningsnetten • meeteenheid : per kg (volumemassa van het staal wordt bij conventie vastgesteld op 7.850 kg/m3.) • meetcode : gewicht per nettype van de wapeningsplans, vermenigvuldigd met het overeenkomstig aantal netten. De overlappingen worden meegerekend. Afstandhouders zijn inbegrepen in de prijs. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) / Vermoedelijke Hoeveelheid (VH) Let wel : Bij gebeurlijke opgave van Vermoedelijke Hoeveelheden (VH) worden de staalhoeveelheden, na de uitvoering van de werken verrekend volgens de opmeting en borderels, opgemaakt door het ingenieursbureau.
Materialen Het wapeningsstaal voor gewapend beton beantwoordt aan de voorschriften van de geharmoniseerde normen NBN EN ISO 15630 - Deel 1 t.e.m. 3 of aan de reeks NBN A 24 - Staalproducten - Betonstaal (1986 + addenda)+ PTV 302, 303 en 304. Zodra een Nederlandse vertaling van de NBN EN ISO 15630 - Deel 1 t.e.m. 3 beschikbaar is, vervallen de nationale normen NBN A 24 en PTV’s. REFERENTIENORMEN NBN EN ISO 15630-1 - Staal voor de wapening en voorspanning van beton - Beproevingsmethoden - Deel 1 : Wapeningsstaven, -draad en -strengen (2002) NBN EN ISO 15630-2 - Staal voor de wapening en voorspanning van beton - Beproevingsmethoden - Deel 2 : Gepuntlaste wapeningsnetten (2002) NBN EN ISO 15630-3 - Staal voor de wapening en voorspanning van beton - Beproevingsmethoden - Deel 3: Voorspanstaal (2002) NBN A 24-301 - Staalproducten - Betonstaal - Staven, draden en gelaste wapeningsnetten - Algemeenheden en gemeenschappelijke voorschriften (1986) NBN A 24-302 - Staalproducten - Betonstaal - Gladde en geribde staven - Gladde en geribde walsdraad (1986) NBN A 24-303 - Staalproducten - Betonstaal - Gladde geribde koudvervormde draad (1986) + add. 1 (1990) NBN A 24-304 - Staalproducten - Betonstaal - Gelaste wapeningsnetten (1986) + add. 1 (1990) PTV 302 - Gewapend betonstaal - Geribde warmgewalste staven en draad (Herziening 1 - 2002) PTV 303 - Gewapend betonstaal - Geribde koudvervormde draad (Herziening 2 - 1998) PTV 304 - Gewapend betonstaal - Gelaste wapeningsnetten (1998) http://qc.aoso.vlaanderen.be/nl/index.jsp
• • • • •
• • •
•
Het wapeningsstaal (zowel de staven, de beugels als de geprefabriceerde gelaste netten) draagt het overeenkomstigheidskenmerk BENOR of een gelijkwaardig keurmerk. Gladde en geribde staven zijn van de klasse BE 500 S of DE 500 BS De wapeningsnetten zijn respectievelijk van de klasse BE 500 S / DE 500BS (geribde staven). De netten worden in de fabriek gelast. Voorspanstaal : bij prefabricatie van elementen in voorgespannen beton wordt rekening gehouden met onderstaande referentienormen ⇒ NBN EN ISO 15630-3 - Staal voor de wapening en voorspanning van beton Beproevingsmethoden - Deel 3: Voorspanstaal (2002) ⇒ NBN I 10-001 - Voorspanstaal - Draad, strengen en staven - Algemeenheden en gemeenschappelijke voorschriften (1986) ⇒ NBN I 10-002 - Voorspanstaal - Koudgetrokken draad (1987) ⇒ NBN I 10-003 - Voorspanstaal - Strengen (met erratum) (1986) ⇒ NBN I 10-201 - Voorspanwapeningen - Bepaling van het vermogen tot hechting van voorspanwapeningen aan het beton (1980) Ingestorte staalprofielen beantwoorden aan de normen NBN ENV 1994 of NBN B 51-002. De profielen worden voorzien van de nodige uitsparingen volgens de aanduidingen op de plans. De gebruikte profielen zijn overeenkomstig plan en meetstaat van het type : ⇒ I-profielen : IPE / IPN ⇒ Breedflensbalken met evenwijdige flenzen : aanduiding HEA / HEB / HEM ⇒ Hoekprofielen : gelijkzijdig / ongelijkzijdig ⇒ T-profielen : gelijkzijdig / ongelijkzijdig ⇒ Z-profielen : De staalsoort van de profielen is volgens bijzonder bestek en meetstaat : S 235 / S 275 / S 355 / ...
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 127 van 251
• • •
Kwaliteiten lasbaarheid : JR / J0 / J2 / K2 / … Waar contact met strooizouten kan vermoed worden en/of waar om één of andere reden onvoldoende dekking kan gerealiseerd worden, zal de wapening uitgevoerd worden in roestvast staal (RVS). Wapeningsvezels zijn korte stukken dunne staaldraad, waarvan de vorm en/of de oppervlaktestructuur een mechanische verankering in het verhard beton verzekert. Een bescherming tegen corrosie bestaat uit het thermisch of elektrolytisch verzinken van de staalvezels à rato van gemiddeld 30g/m2, hetzij uit een coating met koper. De gewaarborgde karakteristieke treksterkte voor de onderscheiden staalvezels bedraagt minstens 1000 MPa. De nominale afmetingen van de staalvezels worden door de fabrikant bepaald ermee rekening houdend dat: ⇒ de nominale diameter (d) begrepen is tussen 0,40 en 1,00 / … mm; ⇒ de nominale lengte (l) begrepen is tussen 30 en 80 / … mm; ⇒ de verhouding l/d groter is dan 60 / … .
UITVOERINGOPSLAG - BESCHERMING
• • •
Bij hun aankomst op de werf moeten de bewapeningen vrij zijn van alle vuil, olie, verf, aarde, e.d.; ze worden op een overdekte plaats gelegd en tegen regen en elke andere bevuiling beschut. Op het ogenblik van verwerking worden de wapeningen volledig ontdaan van alle verontreinigingen en losse roest, die een volmaakte hechting met het beton zouden kunnen schaden. Wachtijzers worden beschermd tegen weersinvloeden. Elke wapening die een zekere periode blootgesteld wordt aan weersomstandigheden, en daardoor roestvorming op reeds uitgevoerd beton zou kunnen veroorzaken, wordt bestreken met cementmelk.
PLOOIEN VAN DE WAPENING - VLECHTWERK
De wapeningen moeten vóór hun plaatsing geplooid worden in de vormen en afmetingen, aangeduid op de plannen en borderellen. Zij worden geplooid volgens de norm NBN B 15-002 en NBN EN 206-1 aangevuld met NBN B 15-001 (2004). De bijkomende voorschriften van PTV 306 - Bewerken van betonstaal (rechten, knippen, plooien, schikken en lassen) dienen eveneens toegepast te worden. • Bij het plooien van de wapeningen wordt er zorg gedragen dat brosse breuk of andere beschadigingen voorkomen wordt. • Het plooien van de staven wordt in principe uitgevoerd bij omgevingstemperatuur, met als minimum -5° C. Zodra de temperatuur minder dan +5° C bedraagt, is het niettemin aangeraden voorzorgen te treffen tegen het gevaar van brosse breuk van de staaf (bv. door het gebruik van een mechanische plooimachine met verminderde snelheid en/of door keuze van een staalsoort die minder onderhevig is aan temperatuurschommelingen). • Het koud plooien of richten op de mal moet langzaam en geleidelijk aan verricht worden, met machines, welke die bewerking verrichten zonder het metaal in de hoeken te beschadigen. • Elke voorlopige buiging die gevolgd wordt door een terugbuiging moet zoveel mogelijk vermeden. Wanneer deze verrichting nodig is, gebeurt ze schokvrij. De kromtestraal van de boog moet dan het dubbele zijn van deze voorgeschreven in NBN EN 206-1 + NBN B 15-001(2003). • De kromtestraal van de boog, gemeten op de gemiddelde vezel van de gebogen staaf, mag niet minder bedragen dan de waarden vermeld in NBN B 15-002, die tegelijk de diameter van de buigkern aanduidt die met deze waarde overeenstemt. • Het plooien van de haken van de bewapening van 30 mm diameter en meer, moet warm geschieden. Het gebogen gedeelte van de haken moet een op de as van de staaf gemeten diameter hebben, die begrepen is tussen driemaal en vijfmaal de staafdiameter. • Tussen het begin van een kromming en een eventuele gelaste knoop zal men, indien mogelijk, een afstand voorzien van minstens 4 maal de doorsnede van de gebogen wapening. KRUISINGEN - OVERLAPPINGEN - LASVERBINDINGEN
• •
•
•
De overlappingslengte van de hoofdwapeningen en van de geprefabriceerde netten wordt bepaald op de plannen. Geprefabriceerde wapeningsnetten worden met een overlapping van een volledige maas gelegd en aan de hoeken van de boven elkaar liggende mazen verbonden. Hiertoe worden ze aan elkaar gelast ofwel verbonden met uitgegloeide binddraad. De nodige afstandshouders worden voorzien om de vereiste betondekking te verwezenlijken. Voor een dubbel net worden stalen afstandshouders gebruikt. Staven die elkaar raken bij het kruisen moeten stevig aan elkaar vastgemaakt worden om verplaatsing ervan tijdens het storten van het beton te voorkomen. Hiertoe worden de wapeningsstaven onderling aan elkaar gelast, verbonden met uitgegloeide binddraad en/of van behoorlijk geschikte afstandshouders voorzien. Ingewerkte profielen worden verbonden aan elkaar en/of aan wapeningsstaven of wapeningsnetten door lassen. Als de wapeningen moeten worden gelast, moet de aannemer
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 128 van 251
•
• •
vooraf controleren of dit kan gebeuren volgens het procédé dat hij wenst toe te passen. De aan te wenden methode wordt duidelijk bepaald door de ingenieur van de betonstudie. Volgende lasprocédés zijn toegelaten : ⇒ weerstandlassen; (elektrisch weerstandslassen) ⇒ vlambooglassen met de hand; (elektrisch booglassen) ⇒ half-automatisch lassen onder gas; (gas-smeltlassen) ⇒ vonk-lassen. Lassen met de lasbrander of smeedlassen (smis-lassen) is verboden. Naden in de staven worden zoveel mogelijk vermeden. Het stomplassen van staven met een diameter van minder dan 20 mm is verboden. De naden worden altijd voorzien op de plaatsen waar de spanning van het staal het geringst is. Men vermijdt het tot stand komen van verschillende naden in één vlak. Wanneer een bewapening bestaat uit verschillende evenwijdige staven welke elk een lasnaad vertonen, zullen die naden minstens op 50 cm van elkaar gelegen zijn . Wanneer de naad dicht bij een bekisting ligt, wordt de kortst bij die bekisting gelegen staaf verplaatst op een afstand die groter is dan of gelijk is aan de diameter van de dikste staaf.
TUSSENAFSTANDEN - BETONDEKKING - AFSTANDHOUDERS
Tussen de evenwijdige wapeningen onderling en tussen wapeningen en bekistingswanden zijn de volgende minimumafstanden van toepassing : A. Tussen de evenwijdige wapeningen • De evenwijdige afstand tussen de wapeningsstaven bedraagt minimum 20 mm en is steeds groter dan de grootste van volgende afmetingen : ⇒ de diameter van de dikste wapeningsstaaf. ⇒ de grootste nominale afmeting van de granulaten in het beton + 5 mm. • De nodige beugels en/of afstandhouders worden systematisch geplaatst met in achtname van volgende punten : ⇒ In de kolommen wordt om de 100 cm een beugel in twee loodrechte richtingen vastgehouden door middel van 2 afstandshouders. ⇒ In de balken wordt om de 100 cm een beugel ondersteund door 2 afstandshouders. Boven elkaar liggende langswapeningen mogen elkaar raken. In horizontale richting is de tussenafstand minstens 20 mm. ⇒ In de wanden worden om de 100 cm afstandshouders geplaatst. ⇒ In de platen voorziet de aannemer afstandshouders om de 50 cm onder de onderste wapening en om de 50 cm onder de bovensteunwapening. De bewapeningen van de bovennetwerken in platen worden gedragen door stoelen in staven van 6 tot 10 mm. B. Tussen de wapeningen en de wanden • De betondekkingsdikte van de wapeningen is in overeenstemming met de normen NBN B 15-002 en wordt aangeduid op de wapeningsplannen. • Na de ontkisting mag geen enkele wapening nog zichtbaar zijn. • De afstand van wapeningsstaven en -netten tot de bekistingswand bedraagt minimaal 20 mm. • Voor betonoppervlakken met een specifiek vereiste brandweerstand of blootgesteld aan regen, inwerking van voor de wapeningen schadelijke stoffen of abnormale hoge of lage temperaturen, worden grotere tussenafstanden voorzien. Blootstelling van het betonoppervlak
Omgevingsklasse EE3
> Omgevingsklasse EE3
Horizontale vlakken
25 mm
40 mm
Verticale vlakken
20 mm
30 mm
Let wel • De voorschriften in verband met de afstand tot het buitenvlak gelden eveneens voor de beugels. • De betondekkingsdikte van ingebetoneerde profielen bedraagt minimum 50 mm of zoals aangeduid op de plannen.
•
• •
Om overal de vereiste betondekking te garanderen wordt gebruik gemaakt van de nodige aangepaste afstandhouders / betonspieën. De afstandhouders zijn voldoende stevig en in voldoende aantal aangebracht zodat de wapening zich niet kan verplaatsen gedurende het betonstorten, hetzij door de uitgeoefende krachten, hetzij door het belopen. Het contactoppervlak van de afstandshouders met de bekisting is zo klein mogelijk om de mogelijke nadelen als gevolg van differentiële thermische uitzetting of een eventuele oppervlaktebewerking te beperken. De steunblokken / betonspieën mogen niet zichtbaar zijn aan het betonoppervlak, behalve indien hun kleur en textuur overeenstemt met die van het beton. De betonspieën hebben daartoe zoveel mogelijk dezelfde samenstelling als het beton waarin zij verwerkt worden. Na verharding van het beton mogen de afstandshouders geen aanleiding geven tot scheurvorming of vochtinfiltraties die het roesten van de wapening zouden kunnen veroorzaken.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 129 van 251
•
•
Er worden afstandhouders in mortelblokjes of kunststof gebruikt volgens de voorschriften van TV 217 (WTCB). Het gebruik van houten of stalen afstandhouders is verboden. Metaal mag enkel gebruikt worden als het dusdanig beschermd is dat geen roest aan het betonoppervlak kan ontstaan. Alle afstandshouders met uitzondering van deze die door hun vorm stabiel zijn, hebben vastmakingsvoorzieningen zodat bevestiging aan de wapening mogelijk is en verplaatsing gedurende het betonstorten uitgesloten wordt (binddraad, knijpsysteem, e.d. ).
VOORSPANWAPENING
Het beton kan worden voorgespannen met de techniek ⇒ van het voorgerekt staal ⇒ van het nagerekt staal aangebracht in na voorspanning te injecteren kokers ⇒ van het nagerekt staal in een met vet gevulde voerbuis Het beton wordt voorgespannen met de aangepaste vijzel- en spantechnieken. De eindblokken van de elementen worden berekend als zgn. "korte" elementen in gewapend beton. De voorspanning wordt op de eindblokken overgebracht d.m.v. aangepaste verankeringen in hoogwaardig staal. Toepassing Overeenkomstig de goedgekeurde wapeningsplannen. REFERENTIENORMEN NBN B 15-002 - Eurocode 2 : Berekening van betonconstructies - Deel 1-1: Algemene regels en regels voor gebouwen (1995) NBN EN ISO 3766 - Tekeningen voor het bouwwezen - Vereenvoudigde tekenwijze van betonwapening (ISO 3766:1995) (1999) TV 217 - Vlechtwerk voor gewapend beton (vervangt TV 78) (WTCB) TB Index 25 - Geprefabriceerd beton, elementen en dragende constructies (1999) TB Index 26 - Ter plaatse gestort beton (1999)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 130 van 251
26.05. algemeen - bekistingen
|PM|
Omschrijving Het betreft de levering, de montage van de vereiste bekistingen voor het vervaardigen van elementen in gewapend beton, volgens de voorziene vorm en afmetingen op plan. Zij zijn samengesteld uit platen en dergelijke, met inbegrip van alle bijhorende hulpstukken, ondersteuningen, eventuele ontkistingsproducten, alsook het achteraf ontkisten. Meting Overeenkomstig de respectievelijke aanduidingen in de meetstaat en samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de eenheidsprijs van het beton Materialen De bekistingsmaterialen worden door de aannemer gekozen in functie van de voorziene oppervlaktetextuur of afwerking. Zie ook TV 116 - Bekistingswoordenlijst (WTCB, 1977) en TV 123 Glijbekistingen (WTCB, 1978), aangevuld met NBN EN 13377 - Houten systeembekistingdragers Eisen, classificatie en beoordeling (2003). • De gebruikte materialen zullen geen hinder vormen voor de latere afwerking. • Zij zijn voldoende stijf en waterbestendig. Ze zijn zo ontworpen dat ze een voldoende stevigheid waarborgen tijdens het storten en het houden van de beton. Eveneens zullen de elementen geen cementmelk doorlaten of verkleuringen van het beton als gevolg hebben. • Om het ontkisten te vergemakkelijken mogen ontkistingsmiddelen aangebracht worden, voor zover ze het uitzicht van het beton en/of de later aan te brengen oppervlakte-afwerkingen niet schaden. ⇒ De gebruikte beschermingsproducten zijn niet-vlekvormend, niet-hechtend en niet-agressief. ⇒ Op sterk absorberende contactbekistingen wordt bij voorkeur een olie-in-water emulsie toegepast. ⇒ Bij gebruik van niet-absorberende contactbekisting wordt bij voorkeur een minerale olie met oppervlakte-actieve stoffen toegepast. ⇒ Een technische documentatie van het product zal voorafgaandelijk aan de architect of in voorkomend geval aan de betoningenieur voorgelegd worden. • In principe dienen alle in het zicht blijvende structuurelementen in beton, die niet speciaal werden aangeduid op de plannen, glad bekist te worden. • Overeenkomstig de specificaties in het bijzonder bestek zal de aannemer gebruik maken van : ⇒ gladde bekisting d.m.v. gladde platen geschikt voor betonbekisting, in principe voor alle zichtbare oppervlakken (bv. gebakeliseerde multiplex-, spaanplaten of gelijkwaardig, …). ⇒ ruwe bekisting voor te bepleisteren oppervlakken. ⇒ ruwe bekisting met decoratief aspect (bv. met ruw houten beplanking / …). zie ook artikel 26.31 supplementen - architectonisch beton ⇒ verloren - isolerende bekisting : m.b.t. het voorkomen van koudebruggen moet de aannemer waar nodig en voorzover het geen zichtbeton betreft, isolerende plaatmaterialen (geëxtrudeerd polystyreen / …) als verloren bekisting gebruiken. Let wel : Houtwolcementplaten volgens NBN EN 634 - Cementgebonden spaanplaten - Eisen (1995) worden in principe niet aanvaard als een afdoende thermische onderbreking, behoudens de gecacheerde platen met een kern van polystyreen, dikte 75 / ... mm. Uitvoering ALGEMEEN
• • •
•
De bekistingselementen zijn volkomen schoon en zuiver, en hun behandeling gebeurt met de meeste zorg, om systematisch het gevaar van bevuiling uit te sluiten. Elk contact van de panelen of planken met geroeste wapeningen moet worden vermeden. Gedurende het opslaan op de werf worden de bekistingselementen onder dak bewaard, beschut tegen weersinvloeden en tegen het licht. Alle bekistingselementen die voor hun uitvoering werden beschadigd door transport of manipulatie, hetzij op of buiten de werf, worden geweigerd. De bekistingen en hun stutten moeten voldoende sterk en stijf zijn om zonder schade weerstand te bieden aan alle inwerkende krachten. Daarbij wordt rekening gehouden met : ⇒ het gewicht en de hydrostatische druk van het beton. ⇒ de schok als gevolg van het storten van het beton. ⇒ de dynamische werking te wijten aan het trillen. ⇒ het belopen door het personeel. ⇒ het rijden van kipwagens en het opslaan van materialen ⇒ de inwerking van de wind. Gebeurlijke vervormingen van bekistingen en stutten mogen de werken niet schaden. Indien het gewapend beton vormveranderingen zou vertonen moet het afgebroken worden en herbouwd worden op kosten van de aannemer.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 131 van 251
• • • •
• •
Indien de gebruikte bekisting van hout (of een houtderivaat) is, dan moet deze na het hardingsproces verwijderd worden. Ze mogen in geen geval ingebetonneerd worden. Bij hergebruik van bekistingsmaterialen, zal men slechts die bekistingen weerhouden die ongeschonden bleven en een gelijk aantal malen gebruikt werden (4x tot maximum 6x). Alle vlakken worden voorafgaandelijk ontdaan van alle vuil en afval (cementpap, zaagsel, spijkers, …). Met het oog op een voldoende schoring dient tevens rekening te worden gehouden met de veiligheidsvoorschriften van het ARAB, het NAVB, de voorschriften opgemaakt door de veiligheidscoördinator-ontwerp en richtlijnen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking. Er dient bijzondere aandacht te worden besteed aan de afmetingen van de elementen, hun peilen en doorbuiging, alsook alle doorvoeren voor leidingen, kokers, … De elementen worden vóór het betonstorten voorzien van de nodige uitsparingen of doorvoeren zoals aangeduid op de plannen. Geen enkele doorvoer mag achteraf in het gestorte beton worden uitgeboord of uitgehakt zonder de voorafgaandelijke toestemming van de architect of de ingenieur. In voorkomend geval van zichtbeton of bij te schilderen oppervlakken, zal de ontwerper inzake de te voorziene bekistingen, bijkomend zijn keuze bepalen m.b.t. materiaal, textuur, platenplan, dimensionering randlatten, tussennaden, afstandhouders, toegelaten producten, …. De aanbevelingen van het beschrijvend bestek in verband met plaatsing van waterdichtingsmembranen en/of isolatie ter voorkoming van vochtbruggen en/of koudebruggen, worden door de aannemer strikt opgevolgd. Indien de nodige aanbevelingen niet uitdrukkelijk in de aanbestedingsdocumenten zijn vermeld (zie ook aanvullende uitvoeringsvoorschriften), zal de aannemer hier waar nodig naar informeren. Alvorens de werken aan te vatten, brengt hij de architect op de hoogte van al zijn eventuele opmerkingen.
BEKISTINGEN - VORM & TEGENPEIL
• • •
• • • • •
•
De bekistingen worden volledig haaks, vlak en zonder verzakkingen uitgevoerd. Zij zullen met eenzelfde nauwkeurigheid als het metselwerk tot op de cm na opgesteld worden. De bekistingen worden dusdanig aangebracht dat het plaatsen en regelen van de bewapening mogelijk is en dat de vorm van de bekisting het krimpen van het beton niet zou verhinderen. Horizontale elementen worden bekist met een tegenpeil van 1/300ste van de overspanning. Het verdient aanbeveling dat de bekistingen van de horizontale elementen, waarvan de draagwijdte groter is dan 6 m, zo worden geplaatst dat deze elementen, na het in gebruik nemen, een licht tegenpeil van nagenoeg 1/1000 van de draagwijdte behouden. De aannemer zal met de onderaannemers alle nodige schikkingen treffen om openingen voor buizen en leidingen te voorzien gedurende het uitvoeren van de betonwerken. Overal waar nodig zal de aannemer houten blokjes laten voorzien gedurende het betonneren, om het schrijnwerk en eventuele andere materialen te kunnen bevestigen. Bij zichtbeton worden alle vrije hoeken van 90° of meer afgeschuind onder een hoek van 45° door middel van driehoekige houten of plastieken bekistingslatjes, die de hoeken in beide richtingen breken (met rechthoekzijde van 2 cm voor kolommen en 1,5 cm voor de andere elementen). Alle uitstekende lateien worden aan de onderzijde voorzien van een druipgleuf, bekomen door bekisting van driehoekige houten of plastieken latten met minimum 1,5 cm rechthoekzijde, te plaatsen op minimum 3 cm van het buitenvlak. Voorzorgsmaatregelen worden getroffen opdat de zichtbare betonparementen na ontkisting geen enkel gebrek (grindresten, werknaadplekken, …) zouden vertonen. Deze dringen zich heel speciaal op bij balken en kolommen. Bij gladde bekistingen moeten de naden worden uitgeplamuurd om een volledig effen oppervlak te bekomen. Staat een bekistingselement langer dan een week opgesteld zonder dat het beton werd gegoten, dan zal dit element voorafgaandelijk gecontroleerd worden op vervormingen als gevolg van weersinvloeden.
DICHTING - NADEN - AFWERKING
•
•
•
Bij de samenstelling van de bekistingen moet een voldoende dichtheid gewaarborgd zijn, om het verlies van cementmelk te voorkomen. Deze voorwaarde is van uitzonderlijk belang bij zichtbeton. Op de zijkanten van de panelen zal daartoe een dichtingsband, bv. een zelfklevende schuimrubber worden aangebracht. Om verschuiving van deze band te voorkomen, zal hij met kleine nagels of met nieten worden vastgehecht. De aannemer zal bijzondere zorg besteden aan het zuiver houden van de contactbekisting en de bekistingsbodem. Zaagsel, spijkers, alle stukjes ijzerafval en ander vuil zullen voor het betonstorten door schoonspoelen en/of schoonblazen met lucht grondig verwijderd worden. Deze voorzorgen dringen zich heel speciaal op bij horizontale elementen en bij architectonisch beton. Houten bekistingen moeten, vooral bij droog weer, één uur vóór en eveneens onmiddellijk vóór het storten van het beton met water worden besproeid. Voor het storten verwittigt de aannemer het ingenieursbureau en de architect ter controle van de bekistingen. Hij voert geen werken uit die deze controle geheel of gedeeltelijk verhinderen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 132 van 251
•
Alle voegen tussen niet aangestorte gewapend betonnelementen en tussen de omgevende gevelafwerking, dienen afgewerkt met een blijvend elastisch voegmateriaal, klasse 1, op basis van polyurethaan, deskundig aan te brengen volgens de voorschriften van de fabikant.
ONTKISTING
• •
•
•
Het ontkisten gebeurt zonder schokken en door zuiver statische krachten die langzaam en geleidelijk aan worden uitgeoefend. Zij mag geen ongunstige of gevaarlijke spanningen in de reeds uitgevoerde werken doen ontstaan. Het ontkisten gebeurt niet eerder dan wanneer het beton een voldoende weerstand en verharding heeft verkregen. Voor werken van secundair belang, waarvoor het verrichten van laboratoriumproeven niet gerechtvaardigd is, zijn de in acht te nemen minimumtijden de volgende: ⇒ voor de platen : 5 dagen ⇒ voor de ondervlakken van balken : 10 dagen ⇒ voor de zijwanden van balken en kolommen : 2 dagen Wanneer de aannemer een snelverhardende cement of een bindingskatalysator gebruikt, mag de architect of in voorkomend geval de ingenieur van de betonwerken, een vervroegde ontkisting toelaten op voorwaarde dat de beproevingen op de kubussen uitwijzen dat het beton een weerstand bezit die tenminste gelijk is aan die welke binnen de hierboven vermelde termijnen wordt bekomen door middel van cement zonder toeslagmateriaal. Evenwel moeten zij na die termijnen stevig geschoord blijven zolang zij niet in staat zijn uit zichzelf de belastingen te dragen en in alle geval gedurende een nieuwe minimumtermijn van 15 dagen. Het is verboden het beton aan gelijk welke uitwendige belasting, druk of spanning te onderwerpen voor het verstrijken van deze nieuwe termijn. De aannemer draagt in deze de volle verantwoordelijkheid. Alle mortelbramen en betonresten worden verwijderd en de randen vrijgemaakt. Er mogen geen sporen van uitgelopen mortelspecie, vuil, … meer zichtbaar zijn.
26.10. stortklaar beton - algemeen Omschrijving De post ‘stortklaar beton’ omvat de realisatie van alle ruwbouwelementen andere dan vloerelementen, uitgevoerd in ter plaatse gestort gewapend beton, d.w.z. met inbegrip van alle bekistingen, het wapeningsstaal en de levering van het beton. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • de desgevallende betonstudies ten laste van de aannemer; • de voorbereiding van het draagvlak en/of de steunen; • de opbouw en ondersteuning van de bekisting, met inbegrip van de ontkistingproducten; • de levering en plaatsing van de eventueel voorgeschreven verloren bekistingselementen; • de levering en verwerking van alle bijkomende thermische isolaties en/of vochtisolaties; • de levering en verwerking van de wapeningen en alle hulpstukken voor plaatsing en bevestiging; • de levering en plaatsing van eventueel aan of in te storten elementen, zoals profielen, losse onderdelen, strippen en andere bandvormige onderdelen; • de nodige voorzieningen voor uitsparingen en verwijdingen;het inwerken van buizen voor elektriciteit, evenals afvoerbuizen voor sanitair, … • de levering, het storten en trillen van het beton; • het wegnemen van de hulpstukken en bekistingselementen; • het eventueel reinigen van de zichtzijden en de afwerking van de randen; • de eventuele nabewerkingen en/of afwerking van het betonnen oppervlak. Meting Alle voorschriften voor meting gelden zowel voor forfaitaire als vermoedelijke hoeveelheden. Overeenkomstig de aanduidingen in de meetstaat en samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : BETON
• •
meeteenheid : per m3 meetcode : netto volume, gemeten volgens de nominale afmetingen op de plans, uitgedrukt in dm. ⇒ Niet rechthoekige betondelen worden berekend door de lengte met de oppervlakte van de doorsnede te vermenigvuldigen. ⇒ De inhoud van overblijvende volumes bij hoeken, ontmoetingen en beëindigingen wordt verwaarloosd. ⇒ Geen aftrek wordt voorzien voor o het volume van de wapening, o blokjes en afstandhouders, kokers voor voorgespannen wapening,
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 133 van 251
o o
•
doorvoeringen van ankergaten, holle ruimten, ingestorte leidingen en uitsparingen met een volume kleiner dan 0,05 m3, hoeklatten en dergelijke profileringen waarvan de oppervlakte van de doorsnede kleiner is dan 0,002 m2 sponningen, groeven en messingen.
o aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)
Let wel • Met uitzondering van het funderingsbeton en de vloeren uit gewapend beton, zullen alle structurele elementen in gewapend beton bij de aanbesteding gerekend worden als een forfaitaire hoeveelheid. • De inschrijvers zullen bij de forfaitaire hoeveelheden steeds een eenheidsprijs vermelden, teneinde verrekeningen mogelijk te maken van wijzigingen, opgelegd door de bouwheer, alsmede voor het vaststellen van het bedrag van de vorderingsstaten. • De betonhoeveelheden zullen nooit opgemeten worden op basis van de door de aannemer voorgelegde leveringsbons. WAPENING
De wapening wordt afzonderlijk gemeten in kg (theoretische massa). • meeteenheid : per kg De volumemassa van het staal wordt bij conventie vastgelegd op 7.850 kg/m3. • aard van de overeenkomst : volgens art. 26.04 algemeen - wapeningsstaal. Materialen Op basis van gelijkaardigheid van uitvoering, worden de ter plaatse gestorte betonelementen onderverdeeld in groepen, zoals gerangschikt in de artikels 26.11 tot 26.18. Waar nodig dient deze lijst in het bijzonder bestek te worden aangevuld met nader te specificeren elementen. In het bijzonder bestek worden deze groepen van elementen verder gespecificeerd met volgende gegevens : Kwaliteit van het beton Zie 26.03 algemeen - kwaliteit van het beton • Overeenkomstig de norm NBN EN 206-1 aangevuld met NBN B 15-001 (2004), worden door de ontwerper volgende 2 criteria opgegeven : ⇒ de sterkteklasse, in functie van de betonstudie ⇒ de omgevingsklasse, met betrekking tot de omgevingsinvloeden • Bij de bestelling wordt deze kwaliteit door de aannemer aangevuld met ⇒ de consistentieklasse ⇒ de nominale maximale afmeting van de granulaten • Algemene regel is dat de aannemer verantwoordelijk is om een mengsel te leveren dat aan de gevraagde eisen voldoet. Het stortklaar beton moet daarbij worden geleverd door een nabije betoncentrale. Enkel bij kleine hoeveelheden (< 0,1 m3), mits uitdrukkelijke toelating van de architect of betoningenieur en mits opgave van de juiste betonsamenstelling, mag gebruik gemaakt worden van op de bouwplaats aangemaakt beton. Kwaliteit van het staal Zie 26.04 algemeen - staalkwaliteit Uitvoering ALGEMEEN
De aannemer is verantwoordelijk voor de algehele coördinatie leidend tot een goede uitvoering. STORTEN - HOMOGENITEIT VAN HET BETON
• •
•
•
De ingenieur en de ontwerper worden voorafgaandelijk verwittigd ter controle van bekisting, wapening, thermische isolatie, vochtwering. Het beton is afkomstig van een centrale met BENOR keuring of gelijkwaardig. Voor elke betonlevering op de werf zal een bestelbon worden afgeleverd. Deze bestelbons maken deel uit van het werfdagboek. De aannemer is gehouden deze bestelbons samen met het werfdagboek te bewaren en ze op verzoek voor te leggen. De bestelbon bevat volgende informatie : naam van de betoncentrale, vrachtwagennummer, serienummer van de bon, datum en uur van eerste contact tussen water en cement (niet handgeschreven), naam van de gebruiker, naam en ligging van de bouwplaats, specificatie (code en bestelnummer), hoeveelheid in m3, naam van de certificatie-instelling, evenals sterkteklasse, omgevingsklasse, consistentieklasse, categorie en sterkteklasse van het cement, eventueel type hulpstoffen en toevoegsels, bijzondere eigenschappen. Het beton moet gestort worden binnen de 100 minuten na het eerste contact tussen water en cement. Ter controle is de centrale verplicht het vertrekuur van de mixer op mechanische of elektronische wijze te vermelden op de bestelbon. Het betonstorten moet zodoende voldoende
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 134 van 251
•
snel gebeuren, onderbrekingen worden tot een minimum herleid. Beton dat niet is gestort vóór de binding aanvangt, mag niet meer worden gebruikt. Het storten van het beton bij middel van een pneumatische betonpomp is toegelaten mits voorafgaande toelating van de ingenieur, ontwerper en veiligheidscoördinator-verwezenlijking, wat betreft o.a. de diameter van de leidingen, bewegingssnelheid, pulsatie-frequentie, valhoogte, enz.). Wanneer de valhoogte groter is dan 2 meter, zal men verplicht gebruik maken van betongoten met een glad oppervlak.
VERDICHTEN
•
•
• •
•
De nodige maatregelen moeten worden genomen opdat het beton tijdens het verdichten homogeen zou blijven en opdat de lucht eruit verwijderd wordt. De aandacht van de aannemer wordt bijzonder gevestigd op de noodzaak om de gelijkvormigheid in tint en uitzicht van de zichtbaar blijvende betonwerken te bekomen. Het verdichten gebeurt door trillen met trilnaalden, bekistingtrillers, (triltafels) of oppervlaktetrillers. De aannemer kiest de methode in functie van de uit te voeren werken. De aandacht van de aannemer wordt er op gevestigd dat te lange trillingsduur kan leiden tot segregatie van het beton; dit is zichtbaar door een overdreven opstijgen van cementspecie en water aan de oppervlakte. De trilnaald mag snel in de betonmassa gestoken worden, maar moet er traag terug uitgetrokken worden. Er mag niet getrild worden tegen de bekisting of tegen wapeningen, dit vooral bij langere stukken, waarbij de trillingen overgezet kunnen worden naar het beton waar de binding reeds een aanvang genomen heeft. De aannemer houdt steeds een reserve trilnaald ter beschikking op de werf, eventueel defect kan in geen geval worden aanvaard voor het niet trillen van het beton. Vloeren in gewapend beton die minder dan 16 cm dik zijn, worden ongeacht de wijze van verdichting gestort in één enkele laag, tenzij de wapeningen in twee lagen werden gelegd. In dat geval mag het beton in twee lagen worden gestort met een onderbreking tijdens het storten voor het aanbrengen van de bovenste wapeningslaag. Het storten van beton moet worden onderbroken bij regen, overvloedige sneeuw of bij vorst.
STORTNADEN
Bij het aansluitend storten van diverse onderdelen in gewapend beton (kolommen, balken, …) moeten de volgende voorzorgen in acht genomen worden : • De stortnaden worden tot een minimum beperkt en worden voorzien op plaatsen waar ze de weerstand en het uiterlijk van de constructie het minst schaden; ze worden zoveel mogelijk voorzien volgens gedrukte vlakken. • Uitstekende wachtstaven worden vooraf ingestreken met cementmelk om te beletten dat er zich achteraf roestvlekken op de betonoppervlakten zouden vormen. • De aansluitvlakken van de stortnaden zijn stroef en worden zo nodig zorgvuldig gebikt en schoongemaakt. Ze worden flink natgemaakt alvorens ze in aanraking komen met het vers gestort beton. • Wanneer het vers beton eerst na binding van het vorig beton wordt gestort, wordt het aansluitvlak zogenaamd aangebrand, dit wil zeggen men brengt daarop, desnoods met een borstel, een dunne laag rijke en plastische mortel aan. • Het verse beton wordt krachtig tegen het vorige aangedrukt. Indien de verdichting geschiedt door trillen, heeft het verse beton dezelfde consistentie als het voorgaande of is het iets plastischer, terwijl de triltijd met 50% wordt verhoogd BESCHERMING - BEVOCHTIGING
De aannemer treft de nodige voorzorgsmaatregelen opdat het vers gestorte beton in optimale omstandigheden kan verharden. In het bijzonder bij droog en warm weer wordt het vers gestorte beton regelmatig bevochtigd teneinde krimpscheurvorming te voorkomen. De aanwijzingen van de thermometer (minima, maxima) worden daartoe in het dagboek der werken vermeld. • Het beton moet vochtig gehouden worden, zodat het geleidelijk kan verharden. Dit is des te meer noodzakelijk naarmate het gewapend betonelement dun is, ten opzichte van zijn aan de lucht blootgestelde oppervlakte. Bevochtiging is ook belangrijk wanneer gebruik wordt gemaakt van glijbekistingen, waarbij het beton snel van alle bescherming wordt ontdaan. • Het pas verwerkte beton moet beschermd worden tegen uitspoeling door zware regenbuien, beschadiging door hagel, en indien nodig, tegen schadelijke stof van fabrieken. De vers gebetonneerde delen en vooral die met een geringe dikte worden waar nodig, tegen de koude beschermd door zakken zeilen, matten of gelijk welk ander passend middel. • De minimale voorzorgen welke dienen genomen te worden bij vorst gebeuren volgens de normen NBN EN 206-1 en NBN B 15-001 (2004). Indien de aannemer die voorzorgen niet neemt, worden alle betonneringswerken stilgelegd, wanneer de temperatuur 's morgens, bij de aanvang van de werken is gedaald tot : ...
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 135 van 251
•
De aannemer moet beletten dat op het pas verwerkte beton wordt gelopen en/of materialen worden opgeslagen.
NABEHANDELINGEN
Alle gewapend beton dat in aanraking komt met de grond moet als volgt behandeld worden : één lagen bitumen Keuring De controle van het stortklaar beton zal gebeuren door een beperkt aantal monsternemingen (proefkubussen) op kosten van de aannemer, volgens NBN B 15-201 t/m 240 - Proeven op beton (laatste uitgaven + addenda) NBN EN 12350 - Beproeving van betonspecie - Deel 1 t.e.m. 7 NBN EN 12504-1 - Beproeving van beton in constructies - Deel 1 : Boorkernen - Monsterneming, onderzoek en bepaling van de druksterkte (2000)
• •
De toegelaten maatafwijkingen worden vastgelegd in NBN B 06-010 - Betondelen - Grootste toelaatbare maatafwijkingen (1994). Voor meer informatie raadpleeg "Toleranties op ter plaatse gestort beton" - Uit de praktijk (WTCB, nr 1999/1). Na de ontkisting mogen de betonoppervlakken geen gebreken vertonen die de sterkte van de constructie in het gedrang brengen. Het beton zal na ontkisting een homogene kleur en gelijkmatig vlakke structuur vertonen, overeenkomstig de vereiste textuur. Volgende gebreken kunnen niet worden toegestaan en/of zullen aanleiding geven tot het toepassen van een minwaarde : ⇒ Beschadigingen aan de oppervlakken en/of hoeken. ⇒ Binddraadjes en wapeningen die aan het betonoppervlak zichtbaar zijn. Indien, na het ontkisten hoofdwapeningen zichtbaar blijven mag de architect de constructie weigeren, doen afbreken en herbouwen op kosten van de aannemer. ⇒ Grindresten in zichtbeton worden in principe niet toegestaan, waarbij de constructie kan geweigerd worden en/of alleszins een minwaarde zal worden toegepast. ⇒ Gebeurlijke grindnesten in niet-zichtbeton zullen worden verwijderd en de ontstane gaten worden gevuld met beton van een hogere sterkteklasse dan het te herstellen element, teneinde het door de naadvlakken veroorzaakte wandeffect te compenseren. Aan het beton moet een hulpstuk worden toegevoegd om de aanhechting te verbeteren. ⇒ Ongelijkmatigheid in de kleur die tot uiting komt door willekeurige vlekken (bijv. vlekken die anders gericht zijn dan de bekistingsplanken.
26.12. stortklaar beton - pijlers & kolommen
|FH|m3
Omschrijving Het betreft alle verticale ‘kolommen’ uitgevoerd in stortklaar gewapend beton. Alle elementen, werken en leveringen zijn inbegrepen in de eenheidsprijs van het stortklaar beton : (verloren) bekistingen, hulpstukken, ontkistingproducten, eventuele in te storten elementen, de nodige voorzieningen voor uitsparingen en verwijdingen, het wegnemen van de hulpstukken en bekistingselementen, het reinigen van de zichtzijden en afwerking van de randen. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : ⇒ Beton per m3 ⇒ Wapeningsstaal per kg (zie ook art. 26.04 algemeen - wapeningsstaal) • meetcode : netto volume ⇒ gemeten tussen vloeren en balken • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materiaal Specificaties • Betonkwaliteit volgens NBN EN 206-1 en NBN B 15-001 (2004) : (zie ook artikel 26.03)
•
Sterkteklasse
Omgevingsklasse
Consistentieklasse
Maximale korrelgrootte
minimum
minimum
keuze aannemer
keuze aannemer
C25/30
E1
S3/F3
D8
Wapeningpercentage : volgens stabiliteitsstudie Staven met verbeterde hechting als hoofdbewapening (NBN A 24-302). Gladde staven als beugels (NBN A 24-302).
⇒ ⇒
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 136 van 251
•
Bekisting : ruw bekist / gladde bekisting (zichtbare betonkolommen in de kelder)
Aanvullende specificaties • Brandweerstand : Rf 1 h • Na het ontkisten wordt het beton nabehandeld met een laag curing. Uitvoering • • •
De verbinding met andere elementen gebeurt d.m.v. het ter plaatse opstorten van de diverse uiteinden van de samenkomende elementen. Uiteinden worden voorzien van wachtwapeningen. De kolommen worden ter plaatse gestort in één keer. Het ontkisten gebeurt volgens de richtlijnen van de betoningenieur (zie ook art. 26.05 algemeen bekistingen).
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Zichtbare aansluitingen : V-vormige voeg Toepassing Kolommen in kelder en bovenbouw.
26.13. stortklaar beton - balken / gordingen / sokkels / sloffen
|FH|m3
Omschrijving Het betreft het geheel van balken / gordingen / sokkels (oplegdispositieven) / verdeelsloffen / … uitgevoerd in stortklaar gewapend beton. De werken omvatten de bekistingen, wapeningen en het beton, inclusief alle in-, op- of aan te gieten elementen, … Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : ⇒ Beton per m3 ⇒ Wapeningsstaal per kg (zie ook art. 26.04 algemeen - wapeningstaal) • meetcode : netto volume ⇒ doorlopend gemeten over dragende kolommen of wanden heen ⇒ onderhangende balken: gemeten tot onderzijde vloerplaat, het gedeelte van de balken boven het niveau onderzijde vloerplaat wordt gemeten als vloer onder hoofdstuk 28 ⇒ omgekeerde balken: gemeten vanaf bovenzijde vloerplaat, het gedeelte van de balken onder het niveau onderzijde vloerplaat wordt gemeten als vloer onder hoofdstuk 28 • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materiaal Specificaties • Betonkwaliteit volgens NBN EN 206-1 en NBN B 15-001 (2004): (zie ook artikel 26.03)
• •
Sterkteklasse
Omgevingsklasse
Consistentieklasse
Maximale korrelgrootte
minimum
minimum
keuze aannemer
keuze aannemer
C25/30
E1
S3/F3
D8
Wapeningpercentage : volgens stabiliteitsstudie ⇒ Staven met verbeterde hechting als hoofdbewapening (NBN A 24-302). ⇒ Gladde staven als beugels (NBN A 24-302). Bekisting : ruw ontkist (te bepleisteren lateien) / gladde bekisting eventueel zichtbaar blijvende delen in de kelders)
Aanvullende specificaties • Brandweerstand : Rf 1 h. • Raam-&deurlateien met een overspanning groter dan 110 cm zullen op de nodige plaatsen voorzien worden van ingewerkte zwaluwstaartklossen voor een stevige verankering van het buitenschrijnwerk. Dit dient voorafgaandelijk te worden besproken met de fabrikant van de ramen. Uitvoering •
De balken,… worden uitgevoerd in de op de plannen en doorsneden aangeduide afmetingen en opleglengten. De aannemer is verplicht na te gaan of zij kunnen worden uitgevoerd volgens de voorgelegde plannen. Hierbij zal rekening worden gehouden met de vereiste hoogte t.o.v. het
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 137 van 251
• • •
•
vloerpeil. Opleglengte : minstens 15 cm aan weerszijde van de balken en volgens aanwijzingen stabiliteitsstudie. De aanwijzingen op de bekistingsplannen worden stipt nageleefd. De aannemer zal er voor zorgen dat de bekistingen van de balken,… in het lood staan, gelijnd en waterpas zijn. De balken,… worden vóór het betonstorten voorzien van de nodige uitsparingen of doorvoeren zoals aangeduid op de plannen. Geen enkele doorvoer mag achteraf in het gestorte beton worden uitgeboord of uitgehakt zonder de voorafgaandelijke toestemming van de architect of de ingenieur. De aanbevelingen van de architect in verband met plaatsing van waterdichtingsmembranen en/of isolatie ter voorkoming van koudebruggen, zullen door de aannemer opgevolgd worden. Indien deze aanbevelingen niet uitdrukkelijk in de uitvoeringsdocumenten vermeld zijn, zal de aannemer hiernaar informeren alvorens de werken aan te vatten. Het ontkisten gebeurt volgens de richtlijnen van de betoningenieur (zie ook art. 26.05 algemeen bekistingen).
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Zichtbare aansluitingen : V-vormige voeg • Balken B202 hebben een variabel bovenpeil ten behoeve van de hellende dakplaat. Voor deze balken werd ter verduidelijking een aanzicht uitgewerkt. Eventueel kan de helling in een 2e fase worden uitgevoerd met wachtspelden nr. 1) (zie detail stabiliteitsstudie). Toepassing Betonbalken en verdeelsloffen.
26.20. geprefabriceerd beton - algemeen Omschrijving Het betreft elementen uit gewapend beton of spanbeton (kolommen, wanden, balken en lateien, trappen, kroonlijsten, balkons, speciale elementen, ... ), waarvan prefabricatie in de fabriek verplicht wordt en die daarna op de werf met de andere constructies worden verbonden. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • de prefabricatie van de elementen volgens de voorgeschreven vormen, afmetingen en afwerking; • het eventueel inwerken van buizen voor de waterafvoer doorheen het beton; • de voorbereiding van het draagvlak en/of de steunen; • de eventuele beschermingsmaatregelen van het paramentwerk tijdens de werkzaamheden; • het transport, en het op peil brengen van de geprefabriceerde elementen met de constructies; • het stellen, regelen en verankeren van de verschillende elementen aan de basisconstructie; met inbegrip van de nodige bevestigings-, oplegmiddelen, thermische onderbrekingsinrichtingen en uitzettingsvoegen; • het opgieten, opvoegen en/of opkitten met een aangepaste elastische kit. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : stuk / lm / m2 / m3 / … • meetcode : volgens de aard van de elementen, stuklijst / … • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) In de eenheidsprijs zijn steeds inbegrepen: de geprefabriceerde elementen en geïncorporeerde wapeningen, de stut-, bevestigings- en de opleggingsmiddelen, het beton alsook de wapeningen die ter plaatse worden aangebracht ter verwezenlijking van de stabiliteit. Materialen REFERENTIENORMEN
• • • • •
Zie ook artikel 26.02 algemeen - referentienormen De vereiste karakteristieke weerstand fck van het beton bedraagt minstens 25 N/mm2. De betonsamenstelling is aangepast aan de gewenste kleurschakering lichtgrijs / … Het cement is minstens van de sterkteklasse 42,5N. Het gebruik van hulpstoffen wordt enkel toegestaan, mits voorafgaande goedkeuring van de architect. De hulpstoffen moeten voldoen aan de normen van de reeks NBN T 61.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 138 van 251
Uitvoering ALGEMEEN
• • • •
De elementen moeten vervaardigd worden door daartoe gespecialiseerde vaklui in een fabriek onder aangepaste omstandigheden en een permanente controle. De aannemer ziet er op toe dat de elementen volstrekt aansluitbaar en compatibel zijn met de andere structurele, technische en afwerkingselementen waaruit de constructie is opgebouwd. De aannemer coördineert de gehele constructie ervan zodanig dat ten allen tijde, en gedurende alle noodzakelijke en mogelijke manipulaties van de diverse elementen, de stabiliteit van het geheel en van elk element afzonderlijk gegarandeerd blijft. In overeenstemming met de bepalingen van het bijzonder bestek voert de fabrikant de constructie uit volgens de uitvoeringsdocumenten (plannen, lastenboeken, borderellen, ...).
BEREKENINGEN
De berekeningen en de plans van de elementen worden geleverd overeenkomstig de bepalingen van het TB 100 art. 3 § 3. De berekeningen geschieden volgens de richtlijnen van NBN B 15-003, en de in aanmerking te nemen acties zijn volgens de NBN EN(V) 1991. De WTCB brochure "Aanbevelingen voor de berekening en uitvoering van geïndustrialiseerde bouwwerken in beton" is van toepassing. PRODUCTIECONTROLE
De architect wordt tijdig van de productiedagen op de hoogte gebracht, op straf van weigering van de productie. De productiecontrole gebeurt volgens NBN EN 206-1, aangevuld met NBN B 15-001 (2004), en NBN B 15-002 en NBN B 15-003. Deze controle geschiedt in principe door een beperkt aantal monsternemingen. Vooraleer de werken in gewapend beton aan te vatten, zal de architect in overleg met de aannemer, de verdeling in loten voor de kwaliteitscontrole bepalen. Bewijs van permanente statistische controle is voor te leggen op eenvoudig verzoek van de architect. BEKISTINGEN
De elementen in geprefabriceerd beton worden gegoten in gietvormen van 1° kwaliteit m.b.t. maatvastheid, stijfheid en dichtheid. De betondekking van de wapeningen moet daarbij tenminste 2cm bedragen (volgens NBN B 15-002 en B 15-003). Alle zichtbaar blijvende vlakken van de elementen worden overeenkomstig het bijzonder bestek en/of de betonstudie uitgevoerd ⇒ in een gladde bekisting uit of gelijkwaardig aan gebakeliseerde multiplex-panelen. ⇒ in architectonisch beton (zie artikel 26.31 supplementen - architectonisch beton) MONTAGE
Alle elementen worden onberispelijk loodrecht en waterpas gemonteerd en zorgvuldig uitgelijnd in het constructieverband. De bovenzijde van de geprefabriceerde elementen moet in overeenstemming zijn met de peilen en dikte van de constructie-elementen zoals aangegeven op de architectuurplans. Zij dienen zodanig bevestigd te worden dat zij zowel horizontaal als verticaal kunnen weerstaan aan bewegingen onder invloed van de temperatuursschommeling, en dit zonder parasitaire spanningen te veroorzaken in de structuur die niet aan temperatuursschommelingen blootgesteld is. De aanbevelingen terzake van de adviserend ingenieur moeten strikt opgevolgd worden. Keuring • • • •
De geprefabriceerde elementen worden voorafgaandelijk en na de plaatsing gekeurd. Stukken die tijdens het transport of de verwerking beschadigd werden, moeten worden vervangen. Het bestuur heeft, benevens reden van betonkwaliteit, bepaald door de betondruksterkte, het recht de geprefabriceerde elementen om reden van gebrekkig uitzicht te weigeren. Elementen die op duidelijke en in ernstige mate één of meer van onderstaande gebreken vertonen worden geweigerd en op kosten van de aannemer vervangen. Het uitvoeren van herstellingen aan het betonoppervlak is principieel verboden.
GEBREKEN IN UITZICHT
Gebreken in het uitzicht zijn ondermeer, in willekeurige volgorde : ⇒ opvallende kleurverschillen binnen eenzelfde betonelement of tussen naastliggende betonvlakken; ⇒ zichtbare niet-gewenste hernemingsvoegen of aflijning tussen betonneringsfazen; ⇒ zichtbare uitbuiging t.o.v. het verticaal of horizontaal vlak; uitstekende randen door het uitwijken van één of meer bekistingspanelen. ⇒ grind- of zandnesten, grote of talrijke luchtbellen, aflopen van cementpap; ⇒ afbarsting of afscheuring van hoeken of randen, krimpscheuren. MAATTOLERANTIES
De gestandaardiseerde afmetingen en toleranties voor kolommen en balken zijn vastgesteld in de FeBe Brochure "Standaardisatie van geprefabriceerde elementen in beton voor gebouwen". • De toleranties op de afmetingen mogen maximaal bedragen respectievelijk : (zinsconstructie ?) ⇒ voor afmetingen kleiner dan of gelijk aan 1,00 m : 2 mm
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 139 van 251
⇒ ⇒ ⇒
•
voor afmetingen tussen 1,00 en 2,50 m : 2 mm/m voor afmetingen groter dan 2,50 m : 5 mm de afwijking, in hol of bol mag maximum 2 mm bedragen.
De toleranties worden gemeten met een gladgeschaafde rechte regel van 2 m.
26.24. geprefabriceerd beton - deur-& raamlateien
|PM|
Omschrijving Het betreft alle lateien boven raam- en deuropeningen met een beperkte overspanning in geprefabriceerd beton, voor het plaatselijk ondersteunen van binnenspouwblad en dragend metselwerk. Meting De venster- en deurlateien met beperkte overspanningslengte worden in principe niet afzonderlijk gemeten maar zitten vervat in de hoeveelheden van het dragend opgaand metselwerk en/of de lichte scheidingswanden. • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de prijs van het dragend en/of nietdragend metselwerk. In de overige gevallen kan de meting overeenkomstig de aanduidingen in de meetstaat en samenvattende opmeting als volgt worden opgevat : • meeteenheid : per m3 (beton, wapening en bekisting inbegrepen) • meetcode : Balken met een overspanning kleiner dan 150 cm worden niet gemeten. Hoogte = de effectieve hoogte van de balk onder de gewapende betonplaat. Materiaal Behoudens specifieke bepalingen in het advies van de raadgevend ingenieur, mag de aannemer alle niet in het zicht blijvende lateien, met beperkte overspanningslengte, voorzien in geprefabriceerde elementen. De lateien beantwoorden aan NBN EN 845-2 - Voorschriften voor metselwerktoebehoren Deel 2 - Lateien (2003) en bestaan overeenkomstig de aangewende metselstenen uit geprefabriceerde lintelen in voorgespannen gewapend beton Specificaties • Afmetingen : aangepast aan de overspanning, de muurbreedte, het baksteenformaat en de laagdiktes (h x b) : ca. 14 x14 cm. Uitvoering •
• • •
•
•
•
Het gebruik van de prefablateien valt onder verantwoordelijkheid van de aannemer. Een berekeningsnota van de wapening en van de totale werkzame hoogte wordt door de aannemer ter goedkeuring voorgelegd, rekening houdend dat de werkzame hoogte gevormd wordt door het voorgespannen element en het bovenliggend metselwerk (drukzone). De in aanmerking te nemen belastingen beantwoorden aan de normen van de reeks NBN EN(V) 1991. Men zal er voor zorgen dat de lateien in het lood staan, gelijnd en waterpas zijn. Voor overspanningen groter dan 1,20 m wordt bij de uitvoering een ondersteuning in het midden geplaatst. De opleg van lateien gebeurt overeenkomstig de bepalingen van STS 22.21.5. De elementen worden vóór de plaatsing volledig gereinigd en nat gemaakt. De uiteinden van het voorgespannen element rusten op een cementmortelbed. De lateien mogen niet op holle blokken in licht beton of gebakken aarde rusten, tenzij deze blokken vooraf goed worden gevuld met beton. De opleg bedraagt minstens 14 cm voor een maximale overspanning van 150 cm. Voor grotere overspanningen is de opleg minstens 19 cm. De rand van de oplegging blijft minimum 40 mm verwijderd van de slag van de opening en is steeds los van het parement uit te voeren, behalve waar dit volgens de stabiliteitsstudie niet mogelijk zou zijn. In voorkomend geval zal daar waar de lateien in aanraking zijn met het buitenspouwblad een verloren isolerende bekisting van ruwe harde polystyreenplaten of isolatiebouwstenen van gebitumineerd cellenglas worden voorzien, ter voorkoming van koudebruggen. De aanbevelingen van de architect in verband met plaatsing van waterdichtingsmembranen en/of isolatie ter voorkoming van koudebruggen, zullen door de aannemer opgevolgd worden. Indien deze aanbevelingen niet uitdrukkelijk op de plannen vermeld zijn, zal de aannemer hiernaar informeren alvorens de werken aan te vatten. De venster- en deurlateien in het binnenspouwblad worden op zulkdanige wijze verwezenlijkt dat het condensatievocht of gelijk welk ander water dat zich in de spouw kan bevinden, naar het laagste punt afvloeit en naar buiten wordt afgevoerd (cfr. hfdst 20). Een vochtscherm wordt geplaatst boven de lintelen, zodanig dat infiltrerend water in de spouw naar buiten wordt geleid.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 140 van 251
Toepassing Lintelen in de kelders. 26.26. geprefabriceerd beton - trappen & bordessen
|FH|m2
Omschrijving Het betreft het geheel van trappen en bordessen die worden geprefabriceerd en nadien d.m.v. aangepaste verankeringsmiddelen met de draagconstructie worden verbonden. Voor de algemene voorschriften, inzake gebruiksbelastingen, brandveiligheid, trapmodulus, e.d. wordt verwezen naar hoofdstuk 56 Binnentrappen & Leuningen. De desgevallende bijhorende trapafwerkingen zijn opgenomen als afzonderlijke post in het hoofdstuk 53 Binnenvloerafwerkingen. Meting Overeenkomstig de aanduidingen in het bijzonder bestek en/of samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per m3 • meetcode : er wordt geen onderscheid gemaakt tussen rechte en draaiende treden. Wangen en trapplaat zijn in de eenheidsprijs begrepen. Niet inbegrepen: trapbekledingen. Materiaal Het geheel van de materialen, de draagelementen en de verbindingen moeten voldoen aan de vooraf opgegeven gebruiksbelasting (zie ook art. 26.20 geprefabriceerd beton - algemeen). Specificaties • Vorm en afmetingen : overeenkomstig de plans • Gebruiksbelasting : vgl. stabiliteitsstudie • Omgevingsklasse : vgl. stabiliteitsstudie • Bekisting : gladde bekisting zichtbeton Aanvullende specificaties • De aantreden worden voorzien van een ingewerkte antislipstrook uit rubber. Uitvoering De trappen en bordessen worden getransporteerd en geplaatst in onderling overleg tussen de aannemer en de fabrikant. Het plaatsen van de elementen gebeurt op een zodanige manier dat de vloerpeilen gerespecteerd worden. De steunpunten en verankeringselementen worden in samenspraak met de architect, stabiliteitsingenieur, aannemer en fabrikant bepaald. Op basis hiervan stelt de fabrikant de bekistings- en wapeningsplannen op, die voorafgaandelijk aan de productie goedgekeurd worden (zie ook art. 26.20 geprefabriceerd beton - algemeen). Toepassing Trappen van kelder naar gelijkvloers.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 141 van 251
27. STRUCTUURELEMENTEN STAAL 27.00. structuurelementen staal - algemeen Omschrijving De post "structuurelementen staal" omvat alle werken en leveringen voor de realisatie van de ruwbouwconstructies uit staal, met inbegrip van alle verbindingssystemen, de eigenlijke uitvoering in het werk, de aansluiting met de ruwbouw, verankeringen, hulpstukken, corrosiebescherming, ... In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • het desgevallend opmaken van de nodige stabiliteitsstudie en de uitvoeringstekeningen; • de voorbereiding en nodige bewerking van het staal in het werkhuis (snijden, plooien, …), met inbegrip van alle las- en boutverbindingen; • de corrosiebescherming (d.m.v. metallisatie, thermisch verzinken en/of roestwerende verfsystemen, ...) • de levering en montage van de stalen constructie-elementen op de werf, met inbegrip van alle verbindingsstukken, oplegmiddelen en verankeringen; Let wel Trapelementen, balustraden of geprefabriceerde gevelelementen uit staal worden voorzien in deel 4 Gevelsluiting en afwerking.
Materialen PROFIELTYPES I-profielen
IPE / INP
Breedflensbalken
HEA / HEB / HEM
Hoekprofielen
gelijkzijdig / ongelijkzijdig
T-profielen
gelijkzijdig / ongelijkzijdig
Z-profielen Kokerprofielen
naadloze ronde buis / vierkante buis / rechthoekige buis / …
Volle staven
rond / vierkant
Staalplaat
Gegalvaniseerde staalplaat / …
STAALSOORTEN -conform NBN EN 10025- (volgens vloeigrens (N/mm2))
S 235
S 275
S 295
S 355
S 420
S 460
…
STAALKWALITEITEN -conform NBN EN 10025- (volgens kerfslagproef) JR
J0
J2
K2
…
ALGEMEEN
• •
Het staal voldoet aan de bepalingen van NBN EN 10025 - Warmgewalste producten van ongelegeerd constructiestaal - Technische leveringsvoorwaarden (recentste versie). Bij levering dient het constructiestaal gekeurd te zijn. Een keuringsrapport 3.1.B volgens NBN EN 10204, met vermelding van de testresultaten van de trek- en kerfslagproeven moet bij de levering voorgelegd worden.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 142 van 251
• •
Elementen die gebreken of beschadigingen vertonen ten gevolge van prefab-productie, transport en/of opslag worden niet verwerkt en worden zo snel mogelijk afgevoerd en op kosten van de aannemer vervangen door nieuwe elementen. De vorm en de afmetingen van de profielen zijn afleesbaar op de plannen of op tijdig voor te leggen werktekeningen.
Uitvoering ALGEMEEN
• • •
• • • • •
•
De constructeur moet in de werkplaats en op de werf alle nodige voorzorgen nemen, teneinde iedere vervorming van de stukken tijdens de behandeling te voorkomen. Bijzondere aandacht dient te worden besteed aan de afmetingen van de elementen, hun peilen en doorbuiging, alsook alle doorvoeren voor leidingen, kokers. Men moet volstrekt vermijden reeds verbonden stukken te rechten. De elementen worden bij hun productie voorzien van de nodige uitsparingen of doorvoeren zoals aangeduid op de plannen. Geen enkele doorvoer mag achteraf in de elementen worden uitgeboord, uitgeslepen of uitgebrand zonder de voorafgaandelijke toestemming van de architect of het ingenieursbureau belast met de stabiliteitsstudie. Voor tijdelijke markeringen wordt gebruik gemaakt van wateruitwisbare verven of stiften. Oliehoudende en andere verven zijn niet toegelaten, gezien zij aanleiding kunnen geven tot verzinkingsfouten. Vóór de uitvoering moet de constructeur de rechtlijnigheid van de staalprofielen controleren om mogelijke kromming of scheeftrekking te vermijden. Uitsnijdingen met de zuurstofbrander moeten zorgvuldig bijgewerkt worden (verwijderen van de bramen, slijpen enz.) om een volkomen gladde snede te bekomen. De elementen worden ontdaan van alle vuil, olie, vet en andere verontreinigingen, en van alle loszittende roestvorming op het ogenblik van de verwerking. Alle bewerkingen - zoals vlakken en richten van de stukken, smeden en warm plooien, buigen, uitgloeien, uitsnijden, alle verbindingen door lassen, bouten, schroeven, de voorbereiding van de gaten, enz... - worden uitgevoerd overeenkomstig de vigerende NBN normen en regels van goed vakmanschap. Iedere wijziging aan het esthetisch aspect van de stukken, hetzij om redenen van constructie hetzij omwille van de stabiliteit ervan dient voorafgaandelijk aan de architect voorgelegd te worden.
NABEHANDELING- CORROSIEBESCHERMING - AFWERKING • Overeenkomstig de bepalingen van rubriek 27.70 corrosiebescherming - algemeen LEVERING - MONTAGE - OPLEG - VERANKERINGEN
• • • • •
•
De scherpe kanten en uitstekende delen zullen bij de levering beschut worden door middel van houten of kunststof vulstukken. Alle stukken worden stevig in de omliggende constructies vastgezet en/of verankerd, bij middel van aangepaste pluggen of chemische ankers, bouten, schroeven, moeren en tegenmoeren, zodat er een stevige montage ontstaat die niet loskomt, ook niet bij intensief gebruik. De constructeur organiseert de gehele constructie ervan zodanig dat ten allen tijde, en gedurende alle noodzakelijke en mogelijke manipulaties van de diverse elementen, de stabiliteit van het geheel en van elk element afzonderlijk gegarandeerd blijft. Wanneer de stukken worden vastgeschroefd in zichtblokken, mechanische gevelsteen of zichtbetonelementen, gebeurt het boren met uiterste zorg zodat de stenen of het beton niet beschadigd worden, noch loskomen. De aanbevelingen van de architect in verband met plaatsing van waterdichtingsmembranen en/of isolatie ter voorkoming van vochtbruggen en/of koudebruggen, worden door de aannemer strikt opgevolgd. Indien deze aanbevelingen niet uitdrukkelijk in de uitvoeringsdocumenten vermeld zijn, zal de aannemer hiernaar informeren alvorens de werken aan te vatten. Alle aangewende metalen onderdelen voor de verankering van buitenconstructies zijn roestbestendig.
Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. NBN EN ISO 10882-1 - Veiligheid en gezondheid bij lassen en verwante processen - Monsterneming van de in de lucht zwevende deeltjes en gassen in het ademgebied van de lasser - Deel 1: Monsterneming van in de lucht zwevende deeltjes (2001) NBN EN ISO 10882-2 - Veiligheid en gezondheid bij lassen en verwante processen - Monsterneming van in de lucht zwevende deeltjes en gassen in het ademgebied van de lasser - Deel 2: Monsterneming van gassen (2000)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 143 van 251
NBN EN 470-1 - Beschermende kleding voor gebruik bij lassen en aanverwante processen - Deel 1 : Algemene eisen (1995) + addendum (1998) NBN EN 169 - Individuele oogbescherming - Filters voor lassen en aanverwante technieken - Doorlatingsspecificaties en aanbevolen gebruik (2003) NBN EN 175 - Persoonlijke bescherming - Middelen voor oog- en gezichtsbescherming tijdens lassen en aanverwante processen (1997)
Materialen NBN EN 10020 - Definitie en indeling van staalsoorten (2000) NBN EN 10021 - Algemene technische leveringsvoorwaarden voor staal en staalproducten (1993) NBN EN 10024 - Warmgewalste I-profielen met tapsvormige flenzen - Toleranties op vorm en afmetingen (1995) NBN EN 10025 - Warmgewalste producten van ongelegeerd constructiestaal - Technische leveringsvoorwaarden (2004) NBN EN 10027 - Systemen voor het aanduiden van staalsoorten - Deel 1&2 (1992) NBN EN 10029 - Warmgewalste staalplaat van 3 mm of dikker - Toleranties op afmetingen, vorm en massa (1991) NBN EN 10034 - I- en H- profielen uit bouwstaal - Vorm- en afmetingstoleranties (1994) NBN EN 10055 - Warmgewalste stalen gelijkzijdige T-profielen met afgeronde kanten - Afmetingen en toleranties op vorm en afmetingen (1996) NBN EN 10056 - Gelijkzijdige en ongelijkzijdige hoekstaven van constructiestaal - Deel 1&2 (1998) NBN EN 10079 - Definitie van staalproducten (1993) NBN EN 10088 - Corrosievaste staalsoorten - Deel 1-3 (1995) NBN EN 10204 - Producten van metaal - Soorten keuringsdocumenten (1991) + addendum (1997) NBN EN 10210 - Warm vervaardigde buisprofielen voor constructiedoeleinden van ongelegeerd en fijnkorrelig constructiestaal - Deel 1&2 (1995) NBN EN 10219 - Koudvervaardigde gelaste buisprofielen voor constructiedoeleinden van ongelegeerd en fijnkorrelig constructiestaal - Deel 1&2 (1997) NBN EN 10221 - Klassen voor de oppervlaktegesteldheid van warmgewalste staven en walsdraad - Technische leveringsvoorwaarden (1996) NBN EN 10277 - Producten van blank staal - Technische leveringsvoorwaarden - Deel 1-5 (1999) NBN EN 10278 - Afmetingen en toleranties van producten van blank staal (2000) NBN EN 12070 t.e.m. 12074, NBN EN 12534 t.e.m. 12536, NBN EN 1599 t.e.m. 1600, NBN EN 759 - Lastoevoegmaterialen NBN 154 - IJzer- en staalproducten - Dun plaatstaal in courant gebruikte staalsoorten voor metalen constructies (deel 33) Toleranties (1950) NBN 293 - IJzer- en staalproducten - Gewalst staafstaal voor klinknagels, bouten, moeren en andere verbindingsorganen (1952) NBN 533 - IJzer- en staalproducten - Balkstaal IPE - Balkprofielen met parallelle flenzen (1959) NBN 632-03 - IJzer- en staalproducten - Toleranties Staafstaal voor algemeen gebruik (uitgezonderd I- en U - staafstaal) (met erratum) (blijft enkel geldig voor de T-staven) (1964) NBN 633 - IJzer- en staalproducten - Breedflensbalken - Verkorte aanduiding en afmetingen (1964) NBN 663 - IJzer- en staalproducten - Warmgewalste U-staven - Verkorte aanduiding en afmetingen (1966) NBN 665 - IJzer- en staalproducten - Warmgewalste platte staven voor algemeen gebruik - Verkorte aanduiding en afmetingen (1966)
Uitvoering NBN 1-01- Metalen bouwconstructies - Algemene eisen toepasbaar op metalen bouwconstructies (met erratum) (1968) NBN 117 - Staalproducten - beproevingsmethodes (1961-1964) NBN ENV 1090 - Uitvoering van stalen draagsystemen - Deel 1-4 en 6 (1997-2000)
27.01. structuurelementen staal - verbindingen ALGEMEEN
De wijze van verbinden van de verschillende elementen onderling (lassen, bouten, aangelaste doken, klinknagels,…) gebeurt behoudens andere bepalingen op de detailplannen en/ of in het bijzonder bestek, op voorstel van de aannemer en zal waar nodig bijkomend gestaafd worden met de nodige berekeningen. De berekening van de verbindingen gebeuren overeenkomstig de voorschriften van de laatste uitgave van de norm NBN B 51-002 of NBN ENV 1993 - Eurocode 3. De uitvoeringswijze zal daarbij beantwoorden aan onderstaande algemene criteria :
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 144 van 251
•
• • •
• • • •
De aannemer ziet er op toe dat de aangewende verbindingssystemen volstrekt verenigbaar zijn met de andere structurele, technische en/of afwerkingselementen waaruit de constructie is samengesteld. Voor het verbinden van verzinkte structuurelementen worden enkel verzinkte verbindingselementen toegelaten. De delen van het werk, die volgens de plannen uit één stuk zijn, mogen niet samengesteld worden uit verscheidende stukken door lassen, lasplaten of op een andere wijze verenigde stukken. Alle elkaar rakende eindvlakken zullen goed vlak en gerecht zijn; het vlakken en rechten wordt met de vlakpers of met de walsmachine uitgevoerd zonder kloppen, noch hameren. Alle stukken die volgens de plannen moeten doorlopen tot tegen andere stukken (vulplaten onder verstijvingen, onder bevestigingshoekijzers, onder knoopplaten; verstijvingen; lasplaten; …) zullen op de juiste lengte gebracht en pasgemaakt worden, met rechtlijnige en goed tegen elkaar aansluitende boorden. Het snijden en korten van de stukken geschiedt derwijze dat geen scheuren, barsten of metaalvervorming wordt veroorzaakt. De benen van bevestigingshoekijzers die paarsgewijze aan de uiteinden van elementen zijn aangebracht, moeten volledig in hetzelfde vlak liggen zodat een perfect contact over het hele aansluitingsoppervlak verzekerd is. De voegen moeten goed pas afgewerkt worden, zodat de stuitnaden overal goed gesloten zijn, in het bijzonder daar waar ze op druk belast worden. Voor scharniervormen worden de stukken geklonken met cilindervormige beugels; de stijve verbindingen zijn van pinnen of krammen voorzien. Verbindingen in het werkhuis of montage van geprefabriceerde onderdelen ter plaatse op de werf geschieden behoudens andere bepalingen op de detailplannen en/of in het bijzonder bestek, op voorstel van de aannemer, hetzij met bouten, hetzij door lassen.
BOUTVERBINDINGEN
•
De bouten voldoen aan de specificaties van de normen : NBN EN ISO 898-1 - Mechanische eigenschappen van bevestigingsartikelen van koolstofstaal en gelegeerd staal - Deel 1: Bouten, schroeven en tapeinden ⇒ NBN EN 20898-2 - Mechanische eigenschappen van bevestigingsartikelen van koolstofstaal en gelegeerd staal - Deel 2: Moeren met voorgeschreven proefbelastingswaarden - Schroefdraad met grove spoed. ⇒ Reeks NBN E 03 - Schroefdraad ⇒ NBN EN ISO 4759 - Toleranties voor bevestigingsartikelen Voor bouten van roestvast staal geldt de norm NBN EN ISO 3506. Bij bestelling van de bouten, moeren en onderlegringen dient de aannemer volgende gegevens door te geven aan de leverancier : ⇒ De draadsoort en diameter: M8, M10, M12, M16, M20, … ⇒ De steellengte: 80, … ⇒ De sterkteklasse: 4.6, 8.8, 10.9, … ⇒
• •
(4.6 treksterkte = 400 N/mm2; vloeigrens = 60% van de terksterkte = 240 N/mm2)
⇒
⇒
• • • •
Het nummer van de norm met specificaties (ISO-normen, DIN-normen; cfr. NBN EN ISO 4014 e.v., DIN 931,…) Voorbeeld van aanduiding: M20 x 80 - 4.6 - DIN 601 Eventuele nabehandeling: verzinken, cadmium-laag, …
Bij levering van de bouten dient een keuringsrapport 3.1.B volgens NBN EN 10204 (keuring door onafhankelijk organisme, door de leverancier te kiezen) voorgelegd te worden met vermelding van de testresultaten van de in NBN EN ISO 898-1 en NBN EN 20898-2 beschreven testen. Voor bouten met hoge treksterkte (sterkteklasse 8.8 en hoger) dient de keuring te gebeuren volgens NBN E 27-073. De boutverbindingen worden uitgevoerd overeenkomstig NBN ENV 1090 of NBN E 27-072. De boutgaten moeten zorgvuldig geboord worden. De gatdiameter moet hierbij 1 mm (voor bouten M12 tot M14), 2 mm (voor bouten M16 tot M24) of 3 mm (voor bouten M27 en groter) groter zijn dan de boutdiameter.
LASVERBINDINGEN
Het lassen gebeurt in principe uitsluitend in het werkhuis onder beschermde omstandigheden en door een erkend lasser, die gecertificeerd is volgens NBN EN 287. Indien, mits toestemming van de raadgevend ingenieur, tengevolge van een aanpassing op de werf, toch moet worden gelast, dient dit te gebeuren door een erkend lasser bij gunstige klimaatomstandigheden en moet de las d.m.v. metallisatie worden beschermd tegen oxidatie. De aannemer legt een lasprogramma ter goedkeuring voor aan de architect. De lasnaden zullen van goede kwaliteit zijn en volgens de regels der kunst aangebracht. De stukken worden aaneengezet met doorlopende lassen, zonder onderbrekingen, noch openingen. Inzonderheid voor de buitenstukken wordt hier bijzondere aandacht aan besteed, met het oog op een degelijke roestbestendigheid. Alle lasslakken, bramen en uitsteeksels moeten zorgvuldig verwijderd worden door bikken, borstelen, slijpen of stralen en worden netjes bij geschuurd.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 145 van 251
REFERENTIENORMEN
Algemeen NBN B 51-002 - Stalen bouwconstructies - Berekening volgens de methode van de grenstoestanden NBN ENV 1993 - Eurocode 3 : Ontwerp van stalen draagsystemen
Bouten NBN E 27-071 - Bouten met hoge treksterkte, met brede sleutelwijdte voor staalbouw - Opvatting en berekening van de verbindingen + err (1987) NBN E 27-072 - Bouten met hoge treksterkte, met brede sleutelwijdte, voor staalbouw -Uitvoering van de verbindingen (1987) NBN E 27-073 - Bouten met hoge treksterkte, met brede sleutelwijdte, voor staalbouw - Keuring - Levering (1988)
Lassen NBN 212 - Staalconstructies - Berekening van spanningen in gelaste constructies onderworpen aan een statische belasting NBN EN 287-1 - Het kwalificeren van lassers - Smeltlassen - Deel 1 : Staal (2004) NBN EN 288 - Het beschrijven en kwalificeren van lasprocedures voor metallieke materialen - Deel 1-8 + add (1992-1997) NBN EN 719 - Lascoördinatie - Taken en verantwoordelijkheden NBN EN 729 - Kwaliteitsborgingseisen voor lassen NBN EN 1011 - Lassen - Aanbevelingen voor het lassen van metalen - Deel 1 t.e.m. 3 NBN EN 1043 - Destructieve beproevingen van lasverbindingen in metalen - Hardheidsproeven (1996) NBN EN 1708 - Lassen - Details van lasverbindingen in staal - Deel 1 & 2 NBN EN ISO 5817 - Lassen - Smeltlasverbindingen in staal, nikkel, titanium en hun legeringen (laserlassen uitgezonderd) Kwaliteitsniveaus voor onvolkomendheden NBN EN ISO 9692 - Lassen en verwante processen - Aanbevelingen voor lasnaadvoorbereiding
27.02. structuurelementen staal - stabiliteitsstudie Algemeen REFERENTIENORMEN NBN B 51-002 - Stalen bouwconstructies - Berekening volgens de methode van de grenstoestanden (1988) NBN ENV 1993 - Eurocode 3 - Ontwerp van stalen draagsystemen (1995-2002) NBN ENV 1994 - Eurocode 4 : Ontwerp van gemengde staal-beton draagsystemen (1995-2002)
Het bijzonder bestek vermeldt de aannemingsmodaliteiten omtrent de stabiliteitsstudie en detaillering : STABILITEITSSTUDIE GELEVERD DOOR DE BOUWHEER (zie art. 26.01) De structuurelementen uit staal zullen worden uitgevoerd overeenkomstig de werkdocumenten zoals gevoegd bij het aanbestedingsbundel (plannen, lastenboeken, borderellen, detailtekeningen). De aannemer blijft er evenwel toe gehouden na te gaan of deze kunnen worden uitgevoerd volgens deze uitvoeringsdocumenten en/of er zich geen onderlinge anomalieën voordoen. Alvorens de werken aan te vatten brengt hij de architect op de hoogte van zijn eventuele opmerkingen dienaangaande. 27.10. liggers - algemeen Omschrijving Het betreft (horizontaal opgelegde,…) liggers, aangewend voor het overbruggen van overspanningen ter ondersteuning van wanden, vloeren of dakelementen. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting kan de meting als volgt worden opgevat : • meeteenheid : per kg, desgevallend opgesplitst volgens de aard en afwerking van de bouwelementen. • meetcode : de volumemassa van het staal wordt bij conventie vastgesteld op 7.850 kg/m3. Enkel de conventionele theoretische massa wordt in rekening gebracht. Deze wordt bepaald op basis van de geometrische vorm van de stukken. De uitsnijdingen en openingen worden afgetrokken, behalve de gaten voor de bout-, pen- of klinknagelverbindingen en de afschuiningen en laspoortjes voor de lassen. In de berekening van de hoeveelheden wordt een massatoeslag van 10 % voorzien, waarvan enerzijds 5% voor de hulpstukken (kop- en voetplaten, verstijvingsplaten,
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 146 van 251
•
verbindingselementen, ankerstaven in beton, ...) en anderzijds 5% voor lasnaden, bouten, moeren en rondellen, verbindingsdeuvels, afval en walstolleranties, … aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)
27.12. liggers - profielstaal / gemetalliseerd
|FH|kg
Materiaal Specificaties • Staalsoort : S 235 • Kwaliteit (lasbaarheid) : JR • Vorm en afmetingen : volgens gedetailleerde meetstaat • Behandeling van het staal : overeenkomstig 27.72 corrosiebescherming - metallisatie Uitvoering • • •
De zijdelingse opleg bedraagt minstens 10 cm. De opleg gebeurt volgens de aanbevelingen van de stabiliteitsstudie. De verankering aan de ruwbouw gebeurt dragend op het naastliggend metselwerk (mits aanwending van verdeelbalken in ter plaatse gestort gewapend beton / geprefabriceerde elementen ingewerkt in het metselwerk) Gebeurlijke beschadigingen aan de metallisatie moeten voorafgaandelijk worden hersteld met verwijderen van de roestvorming, plaatselijk blankschuren en herschilderen met koudmetallisatie.
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Bij plaatsing moeten de nodige voorzorgen genomen worden om uithangende flenzen te voorkomen. Ofwel worden de gewelven voorzien van verzonken uiteinden ofwel wordt de positie van de stalen ligger aangepast zodat alle pleisterwerken vlak kunnen doorlopen. Toepassing Stalen liggers. 27.70. corrosiebescherming - algemeen Omschrijving Het betreft de voorafgaandelijke corrosiebeschermende behandelingen van constructies en/of elementen in staal, met inbegrip van alle verbindingen en bijwerkingen na montage op de werf. De te voorziene methode wordt beschreven in het bijzonder bestek. Let wel De stukken die volledig door beton omhuld worden, alsook de contactoppervlakken van de verbindingen met bouten van hoge sterkte worden in principe niet beschermd, zij krijgen wel een grondige roestbehandeling. Op alle vlakken die niet in contact staan met beton wordt minstens een roestwerende grondlaag (type 0) aangebracht.
Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de respectievelijke eenheidsprijs van de te behandelen profielen, inclusief de corrosiebescherming van de verbindingen en hulpstukken Uitvoering REFERENTIENORMEN NBN EN ISO 14713 - Bescherming van ijzer en staal in constructies tegen corrosie - Deklagen van zink en aluminium Leidraden (1999) NBN EN ISO 2064 - Metallieke en andere niet-organische deklagen - Definities en conventies over de meting van de dikte (2000) NBN EN ISO 3882 - Metallieke en andere niet-organische deklagen - Overzicht van methoden voor het meten van de dikte (2003) NBN EN ISO 4543 - Metallieke en andere niet-organische deklagen - Algemene regels voor corrosieproeven toepasbaar op opslagomstandigheden (1995) NBN EN 10214 - Plaat en band van staal bekleed met zinkaluminium (ZA) door continu dompelen - Technische leveringsvoorwaarden (1995) NBN EN 10215 - Plaat en band van staal bekleed met aluminiumzink (AZ) door continu dompelen - Technische leveringsvoorwaarden (1995)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 147 van 251
NBN EN 10271 - Elektrolytisch met zink-nikkel (ZN) beklede platte staalproducten - Technische leveringsvoorwaarden (1999)
VOORBEREIDING
Alle te behandelen stalen onderdelen moeten een glad en zuiver oppervlak hebben : alle onzuiverheden zoals stof, vetten, bramen, schilfers, verf- en vernisresten, siliconen (lassprays), lasslakken of lasspatten worden zorgvuldig verwijderd. De geprefabriceerde elementen worden daartoe hetzij ontvet hetzij gegrindblasted, gestaalstraald of gezandstraald, overeenkomstig : NBN ENV ISO 8502-1 - Voorbehandeling van staal voor het aanbrengen van verven en aanverwante producten Beproevingen voor de beoordeling van de oppervlaktereinheid - Deel 1 (1999) NBN EN ISO 8502 - Voorbehandeling van staal voor het aanbrengen van verven en aanverwante producten - Beproevingen voor de beoordeling van de oppervlaktereinheid - Deel 2-4,6,9 (1999) NBN EN ISO 8503 - Voorbereiding van staaloppervlakken voor het aanbrengen van verven en aanverwante producten Ruwheidseigenschappen van gestraalde staaloppervlakken - Deel 1-4 (1995) NBN EN ISO 11124 - Voorbereiding van staaloppervlakken voor het aanbrengen van verven en aanverwante producten Specificaties voor metallische straalmiddelen - Deel 1-4 (1997) NBN EN ISO 11125 - Voorbereiding van staaloppervlakken voor het aanbrengen van verven en aanverwante producten Beproevingsmethoden voor metallieke schuurmiddelen voor stralen - Deel 1-7 (1997) NBN EN ISO 11126 - Voorbereiding van staaloppervlakken voor het aanbrengen van verven en aanverwante producten Specificaties voor niet-metallische straalmiddelen - Deel 1-8 (1997) NBN EN ISO 11127 - Voorbereiding van staaloppervlakken voor het aanbrengen van verven en aanverwante producten Beproevingsmethoden voor niet-metallische straalmiddelen - Deel 1-7 (1997)
De lasnaden moeten glad en poriënvrij zijn. Vervolgens worden roest en walshuid verwijderd door beitsen in zuur. Na voorbehandeling worden de constructie-elementen voorzien van een van onderstaande corrosiebeschermingssystemen. 27.72. corrosiebescherming - metallisatie
|PM|
Materiaal & Uitvoering REFERENTIENORMEN NBN 755 - Metalliseren met zink van ferrometalen met behulp van het spuitpistool (1968) NBN EN 22063 - Metallische en andere anorganische bekledingen - Thermische sproeiing - Zink, aluminium en hun legeringen NBN EN 13507 - Thermisch spuiten - Voorbehandeling van oppervlakken van metalen delen en onderdelen voor thermisch spuiten (2001)
Na de vereiste voorbehandelingen, volgens 27.70 corrosiebescherming - algemeen, tot een reinheidsgraad Sa3 volgens NBN EN ISO 8501-1, worden de stalen profielen en bevestigingselementen behandeld met een metallisatie door het opspuiten met zink, volgens NBN 755 of NBN EN 22063. Gebeurlijke beschadigingen aan de metallisatie moeten voorafgaandelijk worden hersteld met verwijderen van de roestvorming, plaatselijk blankschuren en herschilderen met koudmetallisatie. Specificaties • De minimale laagdikte staat in overeenstemming met de dikte en bestemming van het staal, volgens de klasse ZN 40 • Na de metallisatie worden de staalconstructies niet voorzien van een verdere nabewerking Toepassing Alle gebruikte onderdelen: liggers, L-ijzers, ravelingen, … 27.80. brandbeveiliging - algemeen Materiaal & Uitvoering De staalprofielen zullen zodanig beschermd worden dat voldaan wordt aan de vereiste brandweerstand Rf, overeenkomstig de norm NBN 713-020, aangevuld met NBN ENV 1993-1-2 Eurocode 3 - Ontwerp van stalen draagsystemen - Deel 1-2 : Algemene regels - Brandbeveiligend ontwerp (1995). De bepalingen van het K.B. van 07/07/1994 - “Koninklijk Besluit tot vaststelling van de basisnormen voor de preventie van brand en ontploffing waaraan nieuwe gebouwen moeten voldoen”, samen met de aanvullingen en wijzigingen aan het KB, zijn van toepassing. Het geattesteerde systeem zal voorafgaandelijk ter goedkeuring worden voorgelegd aan de ontwerper.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 148 van 251
REFERENTIENORMEN NBN 713-20 - Beveiliging tegen brand - Gedrag bij brand bij bouwmaterialen en bouwelementen - Weerstand tegen brand van bouwelementen (met erratum) + addenda NBN ENV 1993-1-2 - Eurocode 3 - Ontwerp van stalen draagsystemen - Deel 1-2 : Algemene regels - Brandbeveiligend ontwerp samen met Belgische toepassingsrichtlijn (gehomologeerde versie + NAD) KB 07/07/1994 - Koninklijk Besluit tot vaststelling van de basisnormen voor de preventie van brand en ontploffing waaraan nieuwe gebouwen moeten voldoen KB 04/04/1996 - Koninklijk Besluit tot wijziging van het Koninklijk Besluit van 7 juli 1994 tot vaststelling van de basisnormen voor de preventie van brand en ontploffing waaraan nieuwe gebouwen moeten voldoen KB 18/12/1996 - Koninklijk Besluit tot wijziging van het Koninklijk Besluit van 7 juli 1994 tot vaststelling van de basisnormen voor de preventie van brand en ontploffing waaraan nieuwe gebouwen moeten voldoen KB 19/12/1997 - Koninklijk Besluit tot wijziging van het Koninklijk Besluit van 7 juli 1994 tot vaststelling van de basisnormen voor de preventie van brand en ontploffing waaraan nieuwe gebouwen moeten voldoen KB 04/04/2003 - Koninklijk Besluit tot wijziging van het Koninklijk Besluit van 7 juli 1994 tot vaststelling van de basisnormen voor de preventie van brand en ontploffing waaraan nieuwe gebouwen moeten voldoen
Prestatiecriteria • Brandweerstand : minimum Rf 1h volgens NBN 713-020 • Procédé : Een attest dient voorgelegd vóór de aanvang van de werken. Toepassing Zichtbare liggers die niet door beton zijn omhuld.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 149 van 251
28. DRAAGVLOEREN GEWAPEND BETON 28.00. draagvloeren gewapend beton - algemeen Omschrijving De post "draagvloeren gewapend beton" omvat alle elementen, werken en leveringen, voor het realiseren van de in het bijzonder bestek omschreven draagvloeren, volgens type, aard en/of samenstelling. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • de stabiliteitsstudie (indien ten laste gelegd van de aannemer), met inbegrip van alle berekeningsnota's, het opstellen van de nodige legplans, ...; • de controle op alle afmetingen en de aanpassing van te prefabriceren elementen aan de werkelijke afmetingen; • de voorbereiding en reiniging van de oplegvlakken, voegen en eventuele randen; • alle tijdelijke ondersteuningen en schoringswerken; • alle nodige bekistingen, ontkistingsproducten, de eventuele voorgeschreven verloren bekistingselementen en/of in te storten elementen; • alle ingebetonneerde en uitstekende wapeningen, alle hulpstukken voor hun plaatsing en bevestiging; • de levering van het beton voor het realiseren van de ter plaatse gestorte draagvloer en/of de levering en plaatsing van de nodige geprefabriceerde elementen, zoals welfsels, breedplaatvloeren, T-balkjes + holle vulstenen, overeenkomstig de beschrijving in het bijzonder bestek en de aanduidingen op het legplan; • de nodige voorzieningen voor uitsparingen, doorvoeren, verwijdingen, raveelconstructies, de eventueel versterkte zones (onder scheidingswanden, ter hoogte van trapopeningen, balkons, ...), de oplegmiddelen, enz.; • de bijkomende bovenwapening en dwarswapening volgens de aanduidingen op het legplan en/of de betonstudie; • alle nodige verbindingsmiddelen zowel tussen geprefabriceerde elementen onderling als met de randelementen, eventuele afstandhouders tussen vulblokken, ...; • het reinigen en desgevallend bevochtigen van de gewelven voor het aanbrengen van het vulbeton of de druklaag; • het vulbeton en de voorgeschreven druklaag; • alle wapeningsnetten, bijlegwapeningen en bijkomende bekistingen, het desgevallend opvullen van voegen en/of de holten tussen de muren en de erboven gelegen verloren bekistingselementen; • het wegnemen van alle hulpstukken, bekistingselementen, ondersteuningen en schoren; • de afwerking van de randen, herstellingswerken bij gebeurlijke beschadigingen en/of aanvaardbare grindresten, het opvullen van de (uitzettings-)voegen, volgens de richtlijnen van de leverende firma, het reinigen van de zichtzijden, .… Meting Overeenkomstig de aard van de draagvloer, de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : Volgens borderel zoals gespecificeerd in de stabiliteitsstudie en opgenomen in de samenvattende opmeting. • meeteenheden : ⇒ Beton per m3. ⇒ Wapening per kg Alle andere elementen, werken en leveringen dienen te zijn inbegrepen in de respectievelijk opgegeven eenheidsprijzen voor de hierboven opgesomde metingen. Materialen VLAKKE & RUWE ONDERZIJDE
Een onderscheid wordt gemaakt tussen : (ofwel) vloeren met vlakke onderzijde (zichtbaar blijvend) (ofwel) vloeren met ruwe onderzijde (bestemd om te worden gepleisterd) Behoudens andere aanduidingen, hetzij op de plannen, in de betonstudie en/of het bijzonder bestek • plaatst de aannemer boven lokalen waar een plafondbepleistering wordt voorzien, steeds vloeren met een ruwe onderzijde; de onderzijde van de gegoten vloerplaten, welfsels of vulblokken is daarbij ofwel zeer ruw en/of vertoont uitspringende ribben en groeven bestemd om de goede
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 150 van 251
hechting van de pleisterwerken aan het beton te bevorderen. De gebruikte welfsels moeten vrij zijn van bekistingsolie. Let wel : ingeval van breedplaatvloeren kan de plafondbepleistering ook worden uitgevoerd als een vliespleister, overeenkomstig artikel 50.23.
• •
voorziet de aannemer boven lokalen zonder plafondbepleistering (garages, ...), steeds vloeren met gladde onderzijde. De zichtzijde van de vloerconstructie wordt glad afgewerkt en gereinigd. boven valse kelders (of valse plafonds) moet de onderzijde voldoende vlak zijn, teneinde de eventueel voorziene vloerisolaties onder de woonlokalen te kunnen kleven en/of mechanisch te bevestigen.
BRANDWEERSTAND
De (samengestelde) vloeropbouw dient steeds een brandweerstand te bezitten, overeenkomstig het “Koninklijk Besluit tot vaststelling van de basisnormen voor de preventie van brand en ontploffing waaraan de nieuwe gebouwen moeten voldoen” (KB van 7/07/1994, 19/12/1997 en 4/4/2003 ), aan te vullen met de respectievelijke eisen van de plaatselijke brandweer. Uitvoering ALGEMEEN
•
• •
De hoofdaannemer is verantwoordelijk voor een goede uitvoeringscoördinatie. De aannemer is dienaangaande verplicht voorafgaandelijk na te gaan of de geprefabriceerde elementen kunnen worden uitgevoerd volgens de plannen en uitvoeringsdocumenten van het studiebureau en/of er zich geen onderlinge tegenstrijdigheden voordoen. Bij vastgestelde anomalieën zal de aannemer voorafgaandelijk de ontwerper raadplegen. De legplannen van geprefabriceerde elementen moeten tijdig ter goedkeuring aan de architect of ingenieur worden voorgelegd. Bijzondere aandacht dient te worden besteed aan de afmetingen van de elementen, hun peilen en doorbuiging. Geen enkele doorvoer voor leidingen en/of kokers mag achteraf in het gestorte beton worden uitgeboord of uitgehakt zonder de voorafgaandelijke toestemming van het verantwoordelijke studiebureau. Alle vloeren worden daartoe bij de fabricage en/of voor het betonstorten voorzien van de nodige uitsparingen zoals aangeduid op de plannen of voorafgaandelijk door de architect aangegeven.
Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en de concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. Keuring CONTROLE EN PROEVEN OP DE BETONKWALITEIT
•
•
•
De controle van de betonkwaliteit gebeurt volgens- NBN EN 206-1 aangevuld met NBN B 15-001 (2004). Deze controle geschiedt in principe door een beperkt aantal monsternemingen. Alle kosten van nazicht van de gelijkwaardigheid en controle van de proeven vallen ten laste van de aannemer. Vooraleer de werken in gewapend beton aan te vatten, zal de architect of ingenieur, in overleg met de aannemer, de verdeling in loten voor de kwaliteitscontrole bepalen. BENOR-gecertificeerd beton wordt vrijgesteld van voorafgaande technische keuringen. Het bestuur behoudt zich evenwel het recht, in geval van twijfel, controles uit te voeren bij de levering. Indien het resultaat negatief is, vallen de kosten van deze controles ten laste van de aannemer.Tezelfdertijd wordt de aangebrachte wapening en de bekisting voorafgaandelijk het storten gecontroleerd. Voor de controle van de delen in spanbeton heeft de aannemer daarbij de keuze tussen de permanent statistische controle of de controle door een beperkt aantal monsternemingen. De productiecontrole van geprefabriceerde elementen in gewapend beton wordt uitgevoerd volgens NBN EN 206-1 aangevuld met NBN B 15-001 (2004). De architect of ingenieur wordt tijdig van de productiedagen op de hoogte gebracht, op straf van weigering van de productie. Elementen voorzien van het merk van overeenkomstigheid BENOR, zijn vrijgesteld van voorafgaande technische keuringen.
28.01. algemeen - stabiliteitsstudie
|PM|
Algemeen Het bijzonder bestek bepaalt voor de draagvloeren in beton, door wie de documenten (studie, plans en borderellen) geleverd worden, hetzij door het Bestuur, hetzij door de aannemer. STABILITEITSSTUDIE GELEVERD DOOR DE BOUWHEER (zie art. 26.01).
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 151 van 251
De kosten voor het opmaken van de betonstudie zijn ten laste van de bouwheer. De studie is toegevoegd aan het dossier Basis-Aanbesteding. De aannemer gaat na of de elementen kunnen worden uitgevoerd volgens de uitvoeringsdocumenten van het studiebureau, en of zich geen onderlinge anomalieën voordoen. STABILITEITSSTUDIE - BEREKENINGSWIJZE
De stabiliteitsberekeningen gebeuren volgens de richtlijnen van NBN B 15-002 - Eurocode 2: Berekening van betonnen draagsystemen. Voor draagvloeren uit geprefabriceerde elementen wordt deze nom aangevuld met de norm NBN B 15-003. In geval de aannemer geïnformatiseerde berekeningen en uitvoeringstekeningen voorlegt, moet hij daarbij het bewijs leveren van de toepassing van deze normen. De in rekening te brengen belastingen worden bepaald conform de verschillende delen van NBN EN(V) 1991 + eventuele nationale bijlagen. • De in de norm aanbevolen waarden voor de gebruiksbelasting bedragen:
•
•
• • •
• • •
Toepassing
Verdeelde belasting qk (kN/m2)
Puntlast Qk (kN)
Vloeren
2,0
2,0
Trappen
2,0
2,0
Balkons
2,5
2,0
Standaard draagvloeren voor woonruimten moeten derwijze ontworpen worden dat zij een nuttige belasting (= totale belasting - eigengewicht draagvloer = gebruiksbelasting + vloerafwerking) van minimum 4,0 kN/m2 kunnen dragen (2,0 kN/m2 gebruiksbelasting; 2,0 kN/m2 permanente belasting = vloerafwerking). Bij de berekening van de vloersterkte dient de fabrikant daarenboven rekening te houden met de gelokaliseerde belasting van scheidingsmuren op de verdieping. Eventueel hiervoor nodige plaatselijke versterkingen zijn inbegrepen in de prijs. Voor de maximaal toegelaten waarden van de doorbuigingen (berekend volgens NBN B 15-002 als gescheurde doorbuiging) zijn de bepalingen van NBN B 03-003 van toepassing. Vloerafwerking met een stijve vloerbekleding : De bijkomende doorbuiging na plaatsing van de vloerafwerking mag maximaal 1/500 van de overspanning bedragen. Vloerafwerking met een soepele vloerbekleding : De bijkomende doorbuiging na plaatsing van de vloerafwerking mag maximaal 1/250 van de overspanning bedragen. Vloeren waarop verticale wanden geplaatst worden : De bijkomende doorbuiging na plaatsing van de wanden mag maximaal bedragen ⇒ 1/1000 van de overspanning voor niet-gewapende wanden met openingen ⇒ 1/500 van de overspanning voor niet-gewapende wanden met openingen ⇒ 1/350 van de overspanning voor gewapende wanden ⇒ 1/250 van de overspanning voor verplaatsbare wanden In het afgewerkte plafond mogen noch scheuren, noch barsten noch aftekeningen voorkomen. De bovenzijde en onderzijde van de samengestelde draagvloeren moeten in overeenstemming zijn met de vloerpeilen en de dikte van de afwerking van de vloeren, zoals aangegeven op de uitvoeringsplannen. De onderzijde van de samengestelde vloer ligt in éénzelfde vlak. Behoudens andere aanduidingen in de betonstudie worden in geen geval constructies welke doorhangend zijn t.o.v. de onderzijde van de vloer toegelaten.
28.02. algemeen - referentienormen
|PM|
Algemeen Overeenkomstig artikel 26.02 algemeen - referentienormen, aangevuld met : TV 223 - Draagvloeren in niet-industriële gebouwen (WTCB, 2002) NBN B 03-001 - Grondslagen voor de beoordeling van de veiligheid en de bruikbaarheid van draagsystemen (1988) NBN B 03-003 - Vervormingen van draagsystemen - Vervormingsgrenswaarden - Gebouwen (2003) NBN B 03-102 - Werkingen op constructies - Rechtstreekse werkingen - Blijvende belastingen te wijten aan het eigengewicht (met erratum) (1976) NBN B 03-103 - Werkingen op constructies - Rechtstreekse werkingen - Gebruikbelastingen van gebouwen (1976) NBN EN 206-1 - Beton - Deel 1 : Eisen, gedraging, vervaardiging en overeenkomstigheid (2001) NBN B 15-001 - Aanvulling op NBN EN 206-1 - Beton - Eisen, gedraging, vervaardiging en overeenkomstigheid (2003) NBN EN 1991-1-1 - Eurocode 1 - Belastingen op constructies - Deel 1-1: Algemene belastingen - Dichtheden, eigen gewicht en opgelegde belastingen voor gebouwen (2002) NBN EN 1991-1-2 - Eurocode 1: Belastingen op constructies - Deel 1-2: Algemene belastingen - Belasting bij brand (2003) NBN ENV 1991 - Eurocode 1 - Grondslag voor ontwerp en belastingen op draagsystemen (2002)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 152 van 251
NBN ENV 1992 - Eurocode 2 : Berekening van betonconstructies (1999-2002) NBN ENV 1994 - Eurocode 4 : Ontwerp van gemengde staal/beton draagsystemen (1995 - 2002) NBN EN 13213 - Holle vloeren (2001) NBN ISO 7845 - Horizontale samenvoegingen tussen dragende muren en betonvloeren - Mechanische laboratoriumproeven Invloed van verticale belastingen en van momenten overgebracht door de vloeren (1992) PTV 201 (Technische Voorschriften) - Geprefabriceerde holle standaard vloerelementen van gewapend en voorgespannen beton - Voorschriften voor de grondstoffen, de fabricage, de afgewerkte elementen en de berekening (1997) PTV 201/A1 - Geprefabriceerde holle vloerelementen van gewapend beton en van voorgespannen beton - Addendum 1 bij PTV 201 (1997) (1999) PTV 201/E1 - Geprefabriceerde holle vloerelementen van gewapend beton en van voorgespannen beton - Erratum 1 bij PTV 201 (1997) (1998) PTV 202 - Breedplaten van gewapend beton en van voorgespannen beton - Voorschriften voor de grondstoffen, de fabricage, de afgewerkte elementen en de berekening () Praktische info : BENOR-betonproducten en hun verwijzingsspecificaties http://www.probeton.be
28.03. algemeen - betonkwaliteit |PM| Overeenkomstig artikel 26.03 algemeen - betonkwaliteit en 26.02 algemeen – referentienormen. 28.04. algemeen wapeningsstaal Overeenkomstig artikel 26.04 algemeen – wapeningsstaal. 28.05. algemeen bekistingen Overeenkomstig artikel 26.05 algemeen – bekistingen.
|FH|kg
|PM|
Opmerking: de kokers aan de studio’s zijn onder en bovenaan open (geen draagvloer) en worden voorzien van een gladde bekistingsplaat als steun voor de latere dekvloeren en uitvullagen. Deze plaat wordt stevig verankerd aan de uitgeharde draagvloeren. Deze werken zijn in de post draagvloeren inbegrepen. 28.30. geprefabriceerde elementen / welfsels - algemeen Omschrijving Het betreft draagvloeren samengesteld uit naast elkaar geplaatste, rechtstreeks opgelegde geprefabriceerde vloerelementen in gewapend beton, waarvan de voegen met vulmortel of vulbeton worden opgevuld en dewelke kunnen worden voorzien van een druklaag. Materialen GEPREFABRICEERDE VLOERELEMENTEN
De vloerelementen in gewapend beton, volgens NBN EN 13213 - Holle vloeren (2001) dragen het BENOR keurmerk overeenkomstig de Technische Voorschriften PTV 201 - Geprefabriceerde holle standaard vloerelementen van gewapend en voorgespannen beton (en addenda). Het Benor-attest dient te worden voorgelegd aan de architect. Zij worden bij prefabricatie getrild op een metalen bekisting en worden aan de onderzijde voorzien van de nodige openingen, zodanig dat zich geen water in de holten kan ophopen. Uitvoering REFERENTIENORMEN
De werken worden uitgevoerd overeenkomstig : ⇒ PTV-201 - Probeton-Benor - Toepassingsreglement BENOR - Geprefabriceerde holle standaard vloerelementen van gewapend en voorgespannen beton. ⇒ TV 223 - Draagvloeren in niet-industriële gebouwen. ⇒ De voorschriften van de fabrikant. PREFABRICATIE - TRANSPORT
Tijdens het transport en de voorlopige stapeling op de bouwplaats draagt de aannemer er zorg voor dat er geen ontoelaatbare spanningen in het beton en het staal optreden. Daartoe worden de welfsels voldoende dicht bij elkaar geplaatst. Ze dienen te steunen op kepers geplaatst op een afstand die maximaal 1/5 van de overspanning bedraagt, gerekend vanaf de uiteinden. De kepers moeten zich boven elkaar bevinden.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 153 van 251
PLAATSING - OPLEG
•
• •
•
De welfsels worden goed aaneensluitend, naast elkaar op de vooraf voorbereide oplegvlakken geplaatst, volgens een legplan opgesteld door de fabrikant en goedgekeurd door de architect. Het is de aannemer toegestaan om bepaalde delen (passtukken, ...) van de overwelving uit te voeren in ter plaatse gestort gewapend beton, evenwel enkel na goedkeuring door het werfbestuur en voorlegging van een wapeningsplan. Overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant zal waar nodig montageschoren moeten worden aangebracht tijdens de uitvoering van de draagvloer. Bij de plaatsing worden de vloerelementen op een mortelbed gelegd. Indien het oplegvlak op zich onvoldoende vlak is, zoals bij metselwerk of ter plaatse gestort beton, dient hierop vooraf een uitvlaklaag van cementmortel te worden aangebracht. Oplegvlakken in cellenbeton, kalkzandsteen of hout dienen voorafgaandelijk van een waterkerende folie te worden voorzien. De opleglengte van welfsels aan de steunpunten bedraagt minimum 7 cm. Afhankelijk van de aard van de ondersteuning en de dikte van de welfsels wordt de opleglengte verhoogd volgens de voorschriften van PTV 201 (zie onderstaande tabel). Bij een kleinere opleglengte hebben de vloerelementen uitstekende wapeningen. Aard van de ondersteuning
Fabricagedikte h van het vloerelement (mm)
Staal, beton, ringbalk op metselwerk
Metselwerk
Nominale opleglengte a (mm)
h < 270
³ 70
270 £ h £ 320
³ 100
h > 320
³ 130
h < 220
³ 70
220 £ h £ 270
³ 100
h > 270
³ 150
Bron: PTV 201 - Geprefabriceerde holle vloerelementen van gewapend beton en van voorgespannen beton - Bijlage A (Uitgave 2*, 1997)
• • • • • •
De voegvulling gebeurt m.b.v. beton met een zeer goede verwerkbaarheid ten laatste 3 dagen na de plaatsing van de welfsels. Het beton moet apart besteld worden; het is niet toegelaten resten van andere betonwerken te gebruiken. De voegen moeten beschermd worden tegen voortijdige uitdroging (volgens de voorschriften van NBN B 15-001) Indien de eindsteunpunten van de vloer van wapeningen voorzien worden, dienen deze verbonden te worden met de omtreksketting of ringbalk, teneinde de structurele integriteit van het bouwwerk te vrijwaren. De na opleg vrijblijvende zijranden van de betonnen welfsels worden voorzien van een isolerende randbekisting bestaande uit vezelcement- of houtwolcementplaten met een kern van geëxtrudeerd polystyreen of polyuretahaan, isolatiedikte minimum 2 cm. De voegen tussen de welfsels moeten ontdaan worden van eventuele onzuiverheden indien de constructie na de plaatsing zichtbaar blijft. Voor het storten van het beton, dienen de welfsels overvloedig met water te worden besproeid. De vloer mag niet worden belast vooraleer het beton van de voegvulling of van de druklaag volledig is verhard.
28.32. geprefabriceerde elementen / welfsels - met druklaag
|FH|m2
Materiaal Specificaties - welfsels • Hoogte : volgens aanduiding in stabiliteitsstudie • Breedte : volgens voorstel van de aannemer. • Lengte : overeenkomstig de overspanningslengten zoals aangeduid op de plannen • Afwerking : gladde onderzijde (zie draagvloeren gewapend beton - algemeen) Aanvullende specificaties • De vloerelementen dragen een ATG-label of gelijkwaardig. • De elementen hebben een brandweerstand Rf van 1h • De thermische weerstand van de welfsels bedraagt ten minste ... m2K/W, te bereiken met een geïntegreerde isolatie. Specificaties - druklaag • Betonkwaliteit volgens NBN EN 206-1 + NBN B 15-001 (2004) en is aangepast aan de dikte van de druklaag Sterkteklasse
Omgevingsklasse
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Consistentieklasse
Maximale korrelgrootte
Pagina 154 van 251
• • • • •
minimum
minimum
keuze aannemer
keuze aannemer
C25/30
E1
S3/F3
D8
W/C-factor maximaal 0,55 Karakteristieke druksterkte fck : minstens 25 N/mm2 na 28 dagen. Dikte van de druklaag : volgens aanduiding in stabiliteitsstudie Wapening van de druklaag : volgens aanduiding in stabiliteitsstudie De bijlegwapening bestaat uit bijlegstaven van kwaliteit BE 400 S en wordt uitgevoerd en aangebracht volgens aantal en diameter te bepalen door de fabrikant van de welfsels
Uitvoering • • •
•
De bovenzijde van de gerealiseerde vloerlaag moet in overeenstemming zijn met de peilen en dikte van de vloeren zoals aangegeven op de architectuurplans. De opvatting van de voegen en de uitwendige verbindingen worden bepaald door de stabiliteitsstudie. De voegen tussen de vloerelementen worden met mortelspecie dichtgegoten. Een druklaag van beton wordt aangebracht als versterking, zodanig dat ze één geheel vormt met de onderliggende vloerelementen. Hiertoe worden wapeningen, minimaal 4 staven per meter, met een diameter van 6 mm, uit de voegen in de druklaag geplooid. Deze druklaag is doorlopend over de steunpunten te wapenen. De wapeningen worden in de langsvoegen geplaatst. Om de aanhechting met de geprefabriceerde welfsels te verbeteren, worden de welfsels licht bevochtigd met water en gezuiverd van allerlei onreinheden. De druklaag moet beschermd worden tegen vorst, harde regen en voortijdige uitdroging.
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • In ruimten waar naderhand geen vloerafwerking wordt voorzien (zolderruimten) wordt de druklaag glad afgestreken. Toepassing Welfsels boven kelder.
28.40. geprefabriceerde elementen / welfsels spanbeton - algemeen Omschrijving Het betreft elementen uit spanbeton waarvan de prefabricatie verplicht is. Materialen De vloerelementen in gewapend spanbeton beantwoorden aan NBN EN 13213 - Holle vloeren (2001). • Zij dragen het BENOR-keurmerk overeenkomstig de Technische Voorschriften PTV 201 Geprefabriceerde holle standaard vloerelementen van gewapend en voorgespannen beton. Het Benor-attest dient te worden voorgelegd aan de architect. Bij de vervaardiging van deze welfsels worden aan de onderzijde de nodige openingen voorzien, zodanig dat zich geen water in de holten kan ophopen. • Het voorspanstaal beantwoordt aan de voorschriften van de reeks NBN I 10. De passieve wapeningen beantwoorden aan de reeks A 24. • De berekeningen en de plans van de elementen worden geleverd overeenkomstig art. 28.01 algemeen - stabiliteitsstudie. . Uitvoering Overeenkomstig artikel 28.30. geprefabriceerde elementen / welfsels - algemeen. 28.42. geprefabriceerde elementen / welfsels spanbeton - met druklaag
|FH|m2
Materiaal De draagvloeren bestaan uit aaneensluitende geprefabriceerde TT-elementen, omgekeerde Uelementen, kokerelementen uit spanbeton, welke na plaatsing worden versterkt met een druklaag uit gewapend beton. Bij de vervaardiging van de kokerelementen worden aan de onderzijde de nodige openingen voorzien, zodanig dat zich geen water in de holten kan ophopen. Specificaties - Welfsels • Hoogte : volgens aanduiding op plan • Breedte : 120 cm (of een veelvoud ervan) • Lengte : overeenkomstig de overspanningslengten zoals aangeduid op de plannen • Afwerking : gladde onderzijde (zie draagvloeren gewapend beton - algemeen)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 155 van 251
Aanvullende specificaties • De vloerelementen dragen een ATG-label of gelijkwaardig. • De elementen hebben een brandweerstand Rf van 1h • De thermische weerstand van de welfsels bedraagt ten minste ... m2K/W, te bereiken met een geïntegreerde isolatie. Specificaties - Druklaag • Betonkwaliteit volgens NBN EN 206-1 + NBN B 15-001 (2004) en is aangepast aan de dikte van de druklaag
• • • • •
Sterkteklasse
Omgevingsklasse
Consistentieklasse
Maximale korrelgrootte
minimum
minimum
keuze aannemer
keuze aannemer
C25/30
E1
S3/F3
D8
W/C-factor maximaal 0,55 Karakteristieke druksterkte fck : minstens 25 N/mm2 na 28 dagen. Dikte van de druklaag : volgens aanduiding in de betonstudie Wapening van de druklaag : volgens aanduiding in de betonstudie De bijlegwapening bestaat uit bijlegstaven van kwaliteit BE 400 S en wordt uitgevoerd en aangebracht volgens aantal en diameter te bepalen door de fabrikant van de welfsels
Uitvoering • • •
•
De bovenzijde van de gerealiseerde vloerlaag moet in overeenstemming zijn met de peilen en dikte van de vloeren zoals aangegeven op de architectuurplans. De opvatting van de voegen en de uitwendige verbindingen wordt bepaald door de stabiliteitsstudie. De voegen tussen de vloerelementen worden met mortelspecie dichtgegoten. Een druklaag van beton wordt aangebracht als versterking, zodanig dat ze één geheel vormt met de onderliggende vloerelementen. Hiertoe worden wapeningen, min. 4 staven per meter met een diameter van 6 mm uit de voegen in de druklaag geplooid. Deze druklaag is doorlopend over de steunpunten te wapenen. De wapeningen worden in de langsvoegen geplaatst. Om de aanhechting met de geprefabriceerde welfsels te verbeteren, worden de welfsels licht bevochtigd met water en gezuiverd van allerlei onreinheden. De druklaag moet beschermd worden tegen vorst, harde regen en voortijdige uitdroging.
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften •
Voor de opleg van de welfsels boven de centrale gang (niv. +405) dient ten behoeve van de zettingsvoeg een glijoplegging voorzien te worden volgens de aanduiding en de details op de stabilitetisplannen.
• Toepassing Welfsels boven kelder, boven gelijkvloers en boven centrale gang.
28.60. geprefabriceerde elementen / predallen - algemeen
|FH|m2
Omschrijving Wapening Inbegrepen Materialen De predallen (breedplaatvloeren) dragen het Benor-keurmerk, overeenkomstig PTV 202 van Probeton. Bij de levering van de breedplaatvloeren dient steeds een attest van oorsprong en het Benor-merk gevoegd. De draagvloer heeft een brandweerstand Rf overeenkomstig de geldende brandweervoorschriften. Specificaties - Predallen • Totale dikte vloerplaten : overeenkomstig aanduidingen op plan • Dikte breedplaten : 6 cm Aanvullende specificaties • De elementen hebben een brandweerstand Rf van 1 h volgens KB 7/07/1994 en latere wijzigingen. Specificaties - Opstortlaag • Dikte van de opstortlaag : overeenkomstig aanduidingen op plan • De betonkwaliteit volgens NBN EN 206-1 + NBN B 15-001 (2004) (zie ook artikel 26.03) AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 156 van 251
• •
Sterkteklasse
Omgevingsklasse
Consistentieklasse
Maximale korrelgrootte
minimum
minimum
keuze aannemer
keuze aannemer
C25/30
E1
S3/F3
D8
De karakteristieke druksterkte fck van de opstortlaag bedraagt ten minste 25 N/mm2 na 28 dagen. De wapening van de opstortlaag is minimaal een gelast netwerk, staalsoort BE 500 S of DE 500 BS, afm. 150x150x6x6 mm. De bijlegstaven zijn van kwaliteit BE 400S
Uitvoering • • •
• •
De bovenzijde van de gerealiseerde vloerlaag moet in overeenstemming zijn met de peilen en dikte van de vloeren zoals aangegeven op de architectuurplans. Tijdens het transport en de voorlopige stapeling op de bouwplaats draagt de aannemer er zorg voor dat er geen ontoelaatbare spanningen in het beton en het staal optreden. Daartoe worden, bij het stockeren, de steunen tussen de breedplaatvloeren voldoende dicht bij elkaar geplaatst. Alvorens men start met het storten van het tweede-fasebeton, wordt het bovenvlak van de breedplaten van stof, vuil, losse deeltjes en stagnerend water ontdaan en vervolgens bevochtigd. De betonlaag wordt gelijkmatig aangebracht zodat ophopingen van verse betonspecie vermeden worden. Ter plaatse van de oplegingen en van de voegen moeten de nodige maatregelen getroffen worden om cementpapverlies te voorkomen. De opvatting van de voegen en de uitwendige verbindingen wordt bepaald door de stabiliteitsstudie. Blijft na de plaatsing de constructie zichtbaar dan worden de voegen ontdaan van eventuele onzuiverheden. De opstortlaag en haar wapening (wapeningsnetten + bijlegstaven) worden uitgevoerd en aangebracht volgens de aanduidingen in de betonstudie, plannen,…
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Oplegvlakken in cellenbeton, kalkzandsteen of hout dienen eerst van een waterkerende folie te worden voorzien. Toepassing Preplaten boven gelijkvloers.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 157 van 251
33. PLAT DAK / DAKVLOER 33.00. plat dak / dakvloer - algemeen Algemeen • • • •
• •
Onder dakvloer wordt verstaan het draagvlak voor de isolatie en de dichtingslaag. Onder houten roostering wordt verstaan de draagbalken en/of speciale spantconstructie die de hoofddraagstructuur vormt voor het dakbeschot. Onder dakbeschot worden de plaatelementen verstaan, die steunen op een houten roostering en die zelf als steun dienen voor de eventuele isolatie (warm dak) en de waterdichtingslaag. De opbouw van de horizontale, of onder lichte helling geplaatste, dakvloer kan bestaan uit o.a. : ⇒ ter plaatse gestort gewapend beton, desgevallend voorzien van een afschotlaag volgens rubriek 33.50. hellingsbeton - algemeen; ⇒ geprefabriceerde welfsels van beton of cellenbeton zonder druklaag; ⇒ geprefabriceerde welfsels, predallen of balken & vulblokken, voorzien van een druk- en/of afschotlaag volgens rubriek 33.50. hellingsbeton - algemeen; ⇒ zelfdragende geprofileerde metalen platen volgens rubriek 33.30. zelfdragende elementen / metaal - algemeen; ⇒ isolerende prefabelementen volgens rubriek 33.40. isolerende dakelementen - algemeen; ⇒ een houten roostering voorzien van een beplating of beplanking volgens rubriek 33.20. dakbeschot op houten roostering - algemeen. Bij de keuze en opvatting dient steeds rekening te worden gehouden met het gebruik (belasting) en de gewenste toegankelijkheid van het dak (enkel voor onderhoud, groendak, terrasdak, … ) Bij omgekeerde daken dient de draagstructuur een minimale warmteweerstand te hebben van 0,2 m²K/W om oppervervlakte condensatie onderaar de structuur te vermijden.
REFERENTIENORMEN TV 215 - Het platte dak : opbouw, materialen, uitvoering, onderhoud (WTCB, 2001) NBN B 46-401 - Het platte dak opbouw, materialen, uitvoering, onderhoud (2003)
BRANDGEDRAG
De vereiste brandweerstand van de dakopbouw als geheel (dakvloer, dampscherm, isolatie- en dichtingssysteem) dient te voldoen aan het KB van 19/12/1997 en 4/4/2003 (zie ook TV 215 § 2.2). Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. 33.50. hellingsbeton - algemeen Omschrijving Het betreft de afschotlagen op een betonnen draagvloer / .... Inbegrepen in de eenheidsprijs zijn het vooraf reinigen van de vloer en de eventueel vereiste afstrijklaag. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : m2 (desgevallend uitgesplitst volgens gemiddelde dikte) • meetcode : netto orthogonaal geprojecteerde oppervlakte. Openingen groter dan 0,5 m2 worden afgetrokken. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire hoeveelheid (FH) Materialen De afschotlaag moet geschikt zijn om de gevraagde dakhellingen te kunnen realiseren. Zij bestaat uit een mengsel van diverse granulaten, al of niet lichtisolerende toeslagstoffen, bindmateriaal en water. Uitvoering • •
De afschotlaag wordt aangebracht volgens de voorgeschreven dikte en in helling gelegd naar de afloopbuizen toe. Behoudens andere bepalingen in het bijzonder bestek bedraagt de minimale helling 2 cm/m. Op het laagste punt dient de afschotlaag nog steeds minstens 40 mm dik te zijn. Rond de afvoerbuis mag de dikte van de afschotlaag plaatselijk verminderd worden om de tabbuis in te werken, en zodoende plasvorming te voorkomen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 158 van 251
•
• •
De specie wordt gestort op een zuivere en licht bevochtigde draagvloer, langs de randen wordt een soepele strook voorzien om uitzetting toe te laten. De bovenzijde wordt glad afgewerkt met de rijlat en daarna met de spaan uitgevlakt, zodat er geen afbreuk wordt gedaan aan de instandhouding van de bovenliggende materialen. Uitzettings- en krimpvoegen dienen waar nodig te worden voorzien. Eventuele zettingsvoegen in de constructies worden eveneens in de afschotlaag doorgetrokken. De nodige maatregelen worden genomen om het voortijdig uitdrogen van het beton tijdens de binding tegen te gaan. Na plaatsing zal de nodige droogtijd in acht worden genomen en zullen de afschotlagen beschermd worden zolang de afdichting niet aangebracht is.
Keuring Het bovenvlak is vlak en effen, de maximaal toegestane toleranties zullen, in functie van de voorziene dakafdichting en plaatsingswijze, beantwoorden aan TV 215 § 4.2.1.2 (tabel 10). Afwijkingen gemeten onder een rijlat van 2 meter, bedragen ten hoogste 10-12 mm; afwijkingen gemeten onder een regel van 0,2 m bedragen ten hoogste 2-5 mm. Resterende holten en hobbels dienen te worden uitgevlakt d.m.v. het afslijpen en/of het opvullen met een aangepaste harsmortel. 33.52. hellingsbeton op betonnen draagvloer - isolerend
|FH|m2
Materiaal De gebruikte toeslagstoffen kunnen lichte toeslagstoffen van minerale (bims, slakken, argextoeslagstof,...), plantaardige (kurk,...) of andere (EPS-korrels, vermiculiet, ...) oorsprong zijn. De aard van de lichte granulaten wordt door de aannemer voorafgaandelijk ter goedkeuring voorgelegd aan de architect. Specificaties • Droge volumemassa : maximum 600 kg/m3 (volgens NBN B 14-218) • Warmtegeleidingscoëfficient : maximum 0,15 W/mK (volgens NBN B 62-203) • Druksterkte : minimum 1,0 (volumemassa 500 kg/m3) N/mm2 (volgens NBN B 12-208) • Brandreactie : klasse A1 volgens NBN S 21-203 Uitvoering • • •
De afschotlaag wordt gestort met een helling van 1,5 cm/m. De minimale dikte bedraagt 40 mm. De nodige krimpvoegen worden na het uitharden gevuld met een isolerend beton van dezelfde samenstelling.
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • In de goten wordt een helling van ... cm/m voorzien. • De werken worden uitgevoerd in coördinatie met de plaatsing van de elektrische leidingen. Toepassing Alle platte daken.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 159 van 251
34. PLAT DAK / THERMISCHE ISOLATIE 34.00. plat dak / thermische isolatie - algemeen Algemeen DAKOPBOUW & THERMISCHE ISOLATIE - PRINCIPES
•
•
•
Koud dak : Dakopbouw waarbij het dakbeschot zich in de koude zone bevindt (dus boven de isolatie). De holle ruimte in de draagconstructie kan hierbij al of niet verlucht worden met buitenlucht. Deze dakopbouw wordt algemeen beschouwd als bouwfysisch risicohoudend (inwendige condensatie), en mag derhalve uitsluitend gebruikt worden boven ruimten die vrij zijn van vocht en voldoende verlucht (vrijstaande garages, carports, tuinbergingen, ...). In alle andere gevallen wordt een koud dak verboden! Bij isoleren of renovatie van bestaande daken dient te worden overgegaan naar een warmdak-constructie of omkeerdak. Een bouwfysische studie dient uit te wijzen hoeveel dient geïsoleerd te worden en/of de bestaande isolatie dient weggenomen. Warm dak : Dakopbouw waarbij het dakbeschot zich in de warme zone bevindt (dus onder de isolatie). Het warm dak is de vaakst voorkomende en aanbevolen dakopbouw. De isolatielaag zit tussen de dakvloer en de dakdichtingslaag, waarbij er zich geen met buitenlucht geventileerde spouw bevindt tussen de lagen. De plaatsing van een dampscherm is absoluut noodzakelijk, vermits voor sociale woningbouw standaard binnenklimaatklasse III gehanteerd wordt. De dakdichtingslaag wordt rechtstreeks op de isolatie geplaatst. De dakdichtingsmembranen ondergaan rechtstreeks de klimatologische invloeden (temperatuurschommelingen, UVstralen,...), waarbij het effect van de klimatologische invloeden evenwel kan worden verminderd door een schutlaag aan te brengen (hetzij een lichte schutlaag met leischilfers, metaalfolie of verflaag / hetzij een zware schutlaag met grind, tegels, …) Omkeerdak : Dakopbouw waarbij de isolatie zich bovenop de waterkerende laag bevindt en waarbij de dakdichtingslaag dus rechtstreeks op de dragende dakvloer kan worden geplaatst, en de isolatielaag losliggend op deze dakdichtingslaag. De afdichting vervult hierbij een dubbele functie: dakafdichting en dampscherm. Enkel waterdichte, geslotencellige isolatiematerialen komen in aanmerking (in casu geëxtrudeerd polystyreen). Een ballastlaag (grind of tegels) moet het lostrekken en/of opheffen van de isolatielaag door de wind voorkomen. Het omkeerdak vereist in principe geen bijkomend dampscherm, maar er moet gelet worden op de condensatierisico's die kunnen optreden in gebouwen van zeer hoge binnenklimaatsklasse. De dakvloer en de dakdichtingslaag worden door de isolatielaag en de ballastlaag beschermd tegen rechtstreekse inwerking van de warmte en zonnestralen. Anderzijds leidt het onder de isolatie lopend water ook tot warmteverliezen, waarbij de dakconstructie onder de isolatie moet beschikken over voldoende warmtecapaciteit en/of geïsoleerd zijn, teneinde oppervlaktecondensatie te voorkomen. Dit type van dakopbouw vereist bijzondere aandacht voor de detailering inzake thermische koudebruggen (ter hoogte van dakdoorboringen voor koepels, e.d ...). Voor uitgebreidere informatie raadpleeg TV 215 - Het Platte dak § 3 Dakopbouw (WTCB, 2001)
Nuttige informatie : WTCB Magazine, Winter 1995, "Uitvoering van omkeerdaken", volgens de geldende normen en reglementen (TV 215 en 191)
Omschrijving De post "plat dak / thermische isolatie" omvat alle noodzakelijke leveringen en werken voor het realiseren van een doeltreffende isolatie zonder koudebruggen, binnen het voorziene dakdichtingssysteem. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek,dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • de controle en de eventuele voorbereiding van de dakvloer; • de levering en verwerking van de isolatiematerialen en bijhorende dampschermen; • de levering en de plaatsing van kleefmiddelen (lijmen, bitumen, …) en/of mechanische bevestigingstoebehoren; • de nodige verticale isolatiestroken tegen dakopstanden en/of dakranden; • de eventuele voorlopige beschermingsmaatregelen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 160 van 251
Materialen REFERENTIENORMEN STS 08.82 - Thermische isolatiematerialen (1997) TV 215 - Het platte dak § 7 Dakisolatie : Eigenschapen van de dakisolatiematerialen (WTCB, 2001) NBN EN 822 t/m 826 - Materialen voor de thermische isolatie van gebouwen (1994) NBN EN 1602 t/m 1609 - Materialen voor de thermische isolatie van gebouwen (1997) NBN EN 12085 t/m 91 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen (1997) NBN CR 245 - Warmte-isolatie - Indeling van bouwstoffen volgens hun warmteïsolerende eigenschappen (1986) NBN EN 13162 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van minerale wol (MW) - Specificaties (2001) NBN EN 13163 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van geëxpandeerd polystyreenschuim (EPS) - Specificatie (2001) NBN EN 13164 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van geëxtrudeerd polystyreenschuim (XPS) - Specificatie (2001) NBN EN 13165 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van hard polyurethaanschuim (PUR) - Specificatie (2001) NBN EN 13166 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van fenolschuim (PF) - Specificatie (2001) NBN EN 13167 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van cellulair glas (CG) - Specificatie (2001) NBN EN 13168 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van houtwol (WW) - Specificatie (2001) NBN EN 13169 - Producten voor thermische isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van geëxpandeerd perliet (EPB) - Specificatie (2001) NBN EN 13172 - Warmte-isolatiematerialen - Overeenkomstigheidsbeoordeling (2001) NBN EN 13501-1 - Vuurindeling van bouwwaren en bouwdelen - Deel 1 : Indeling berustend op uitkomsten van de proeven op de tegenwerking tegen vuur van bouwwaren (2002) NBN EN 13501-2 - Brandclassificatie van bouwproducten en bouwdelen - Deel 2: Classificatie gebruik makend van gegevens van brandweerstandsproeven, met uitsluiting van producten voor gebruik in ventilatiesystemen (2004)
ALGEMEEN
De isolatiematerialen dienen te beschikken over een CE-markering en een ATG-technische goedkeuring, of gelijkwaardig (voor toepassing binnen de voorziene dakopbouw en verenigbaar met het voorziene dakafdichtingssysteem). Voor een overzicht van respectievelijke kenmerken en toepassingscriteria voor de verschillende isolatiematerialen wordt verwezen naar TV 215 § 7.2. Eventuele mechanische bevestigingsmiddelen worden steeds ter goedkeuring voorgelegd. Sinds maart 2002 zijn reeds tien Europese geharmoniseerde normen (NBN EN 13162 tot 13172) voor thermische isolatie van toepassing. Op het einde van de coëxistentieperiode (maart ‘03) mogen nog enkel CE-gemarkeerde producten verhandeld worden binnen de Europese Economische Unie. ISOLATIEWAARDE
De definities van de grootheden met betrekking tot de thermische isolatie beantwoorden aan NBN B 62-002/addendum 1. De λu-normwaarden per isolatiemateriaal stemmen in feite overeen met de hoogste λd-gedeclareerde waarden volgens ATG’s, verhoogd met circa 10%. In onderhavig bestek en/of de bepalingen van het bijzonder bestek wordt volstaan met de opgave van de minimale dikte en de maximale lambda-waarde. Indien de aannemer een product (steeds met ATG) met een hogere lambda-waarde wil gebruiken, zal hij een grotere dikte moeten toepassen om gelijkwaardig te zijn. Isolatiemateriaal
maximale λd-waarde (W/mK)
λu-normwaarde (W/mK)
Minerale wol (MW)
0,037
0,041
Geëxpandeerd polystyreen (EPS)
0,036
0,040
Cellenglas (CG)
0,044
0,048
Geëxtrudeerd polystyreen (XPS)
0,031
0,034
Polyurethaan (PUR)
0,025
0,028
Fenol (PF)
0,023
0,025
Geëxpandeerd perliet (EPB)
0,050
0,055
Voor meer info raadpleeg : http://www.bbri.be/antenne_norm/energie/nl/normen/isolatie.html Gunstige en betrouwbare rekenwaardes in ATG's van thermische isolatiematerialen. Lijsten ATG’s - Isolatiematerialen
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 161 van 251
VORMVASTHEID, DRUKSTERKTE & INTERNE COHESIE
De isolatiematerialen dienen binnen de voorziene dakopbouw en ATG-goedkeuring te beschikken over ⇒ voldoende vormvastheid inzake de risico’s op “nakrimp” en “schotelen”; ⇒ voldoende drukvastheid inzake de verdeelde statische belastingen, geconcentreerde statische of dynamische belastingen; in functie van de vereiste beloopbaarheid met het oog op onderhoud wordt minstens een UEAtc-klasse C of D vereist (cfr. TV 215 § 7.1.6 - tabel 16); ⇒ voldoende interne cohesie (trekvastheid of delaminatiesterkte) om het optredend zuigend effect bij windbelasting op te vangen (bij geheel of deelgekleefde lagen wordt deze immers overgebracht op de onderliggende lagen). BRANDGEDRAG
De vereiste brandweerstand van de dakopbouw als geheel (dakvloer, dampscherm, isolatie- en dichtingssysteem) dient te voldoen aan het KB van 19/12/1997 en 4/4/2003 (zie ook TV 215 § 2.2). Bij een warme dakopbouw met een structurele drager uit gewapend beton met een Rf-waarde > 1h (welfsels, breedplaatvloeren, …), worden m.b.t. het brandgedrag van de isolatiematerialen in principe geen specifieke eisen gesteld, indien de eindlaag van de dichting voldoet aan klasse A1 volgens NBN S 21-203 of een grindballast wordt voorzien. Bij warme daken op houten dragers, metalen plooiplaten, e.d. kunnen, overeenkomstig het bijzonder bestek desgevallend bijkomende eisen worden gesteld. VOCHTBESTENDIGHEID
Overeenkomstig TV 215 § 7.1.8. Uitvoering REFERENTIENORMEN TV 215 - Het platte dak : opbouw, materialen, uitvoering, onderhoud (WTCB, 2001) NBN B 46-401 - Het platte dak opbouw, materialen, uitvoering, onderhoud (2003) TV 191 - Het platte dak – Deel 2: aansluitingen en afwerking (WTCB, 1994) ATG’s en ETA’s i.v.m. de mechanische bevestiging van dakisolatie
VOORBEREIDING
De dakdekker zal vóór de aanvang van zijn werken alle bouwdelen inspecteren waarop of waartegen hij moet aansluiten. Hij zal nagaan of er overal een gelijkmatige helling gerealiseerd is en of alle opstanden en randen volledig en correct zijn afgewerkt. Hij zal iedere onregelmatigheid aan de architect signaleren en zijn werken slechts aanvatten wanneer de staat, vlakheid en cohesie van de dakvloer een onberispelijke uitvoering van zijn werk toelaten. UITVOERINGSOMSTANDIGHEDEN
De ondergrond dient zuiver en winddroog te zijn (vrij van zichtbaar vocht), waarbij de plaatsingsoppervlakte en de materialen droog dienen te worden gehouden tot voltooing van de werken. De isolatie mag nooit nat geplaatst worden, bij iedere werkonderbreking is het daarbij aangewezen het blootliggend isolatiemateriaal tegen weersinvloeden te beschermen. Bij verlijming van de platen met warme bitumen of bitumineuze koudlijm, moet de omgevingstemperatuur minimaal 5°C bedragen. VLAKHEID VAN DE ONDERGROND
De hechting van dampscherm en isolatie vergen een voldoende vlakheid, aangepast aan de aard van het voorziene systeem en de plaatsingswijze. Waar vereist zullen oneffenheden voorafgaandelijk worden weggewerkt en/of bijgewerkt. De eisen gesteld aan de vlakheid van ondergrond dienen daarbij te voldoen aan de tolerantiewaarden volgens TV 215 § 4.2.1 (tabel 10) : ⇒ afwijking op regel van 200 cm : maximum 10-12 mm (volgens toepassing) ⇒ afwijking op regel van 20 cm : maximum 2-5 mm (volgens toepassing) ⇒ uitstekende delen en niveauverspringingen (platen) : maximum 2-5 mm (volgens toepassing) ⇒ oppervlakteruwheid (beton) : maximum 1-5 mm (volgens toepassing) Let wel : bij uitvoering van hellingsbeton volgens rubriek 33.50 kunnen strengere waarden worden opgelegd (maximum 5 mm op een rijlat van 3 meter). PLAATSING
Voor een overzicht van courante plaatsingswijzen wordt verwezen naar tabel 18 van TV 215 - Het platte dak § 7.3 Plaatsing van de isolatie (WTCB, 2001). Volgens toepassingsgebied kunnen volgende methoden in aanmerking worden genomen : ⇒ B : kleven met warm bitumen (volgens TV 215 § 7.3.1) ⇒ C : kleven met bitumineuze koudlijm (volgens TV 215 § 7.3.2) ⇒ Cs : kleven met synthetische koudlijm (volgens TV 215 § 7.3.3) ⇒ M : mechanische bevestiging (volgens TV 215 § 7.3.4)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 162 van 251
⇒ L : losliggende plaatsing (volgens TV 215 § 7.3.5) De plaatsingstechnieken dienen te zijn aangepast aan de te verwachten gebruiks- en windbelastingen, de aard van de voorziene dakvloer, dampscherm, isolatiemateriaal en dakdichtingssyteem, overeenkomstig de respectievelijke ATG-richtlijnen.
Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. 34.10. isolatieplaten - algemeen Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per m2 • meetcode : Netto oppervlakte gemeten als de horizontale projectie tussen de dakopstanden. Uitsparingen kleiner dan 1m2 worden niet afgetrokken. Let wel : De nodige verticale isolatiestroken tegen dakopstanden en/of dakranden zijn indien niet afzonderlijk opgemeten steeds inbegrepen in de prijs.
•
aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)
Materialen De aangewende isolatieplaten bezitten een technische goedkeuring ATG (of gelijkwaardig), voor toepassing binnen de voorziene dakopbouw. Zij zullen voldoen aan onderstaande randvoorwaarden : • Ze zijn voldoende drukvast om de voorziene dakopbouw te realiseren (verdeelde statische en geconcentreerde dynamische belastingen, overeenkomstig NBN EN 12430 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Bepaling van het gedrag bij puntbelasting (1998). • Ze hebben een thermische geleidbaarheid die lager is dan de waarden zoals die worden opgelegd en gemeten volgens NBN B 62-201. • Ze zijn dimensioneel maatvast in de tijd, m.b.t. nakrimp of schotelen. • Ze zijn rotbestendig, niet ontvlambaar, niet capillair, hygroscopisch en blijvend waterafstotend. • De anorganische en amorfe structuur mag geen voedingsbodem vormen of doen ontstaan voor ongedierte, bacteriën of schimmels. • Ze zijn chemisch neutraal en tasten andere bouwelementen niet aan. Uitvoering De plaatsing gebeurt volgens TV 215 - Het platte dak § 7.3 - Plaatsing van de isolatie (tabel 18) en conform de respectievelijke ATG-richtlijnen, rekening houdend met de te verwachten gebruiks- en windbelastingen, de betrokken ondergrond (dakvloer) en het voorziene dakdichtingssysteem. • Voor hun verwerking worden de platen droog opgeslagen op de bouwplaats. Zij worden geplaatst onmiddellijk vóór het plaatsen van de dakdichting, enkel bij droog weer en op een droge ondergrond. Nat geworden platen worden verwijderd. Let wel : Deze alinea is niet van toepassing op platen in geëxtrudeerd polystyreen, toegepast op een omgekeerd dak, aangezien deze vochtbestand zijn.
• •
• •
Alvorens de isolatieplaten aan te brengen worden de contactvlakken tussen de isolatieplaten en de ondergrond gezuiverd en ontdaan van alle oneffenheden. Op aanvraag zal voor de aanvang een legplan worden opgemaakt rekening houdend met : ⇒ de afmetingen van het dak; ⇒ de plaats van de waterafvoerpunten; ⇒ de minimum gevraagde dikte. De platen worden in verband geplaatst, met gesloten voegen en waar nodig zodanig versneden dat ze volledig aansluiten tegen elkaar en/of tegen de andere bouwelementen. Beschadigde plaatdelen en stukjes afval mogen niet verwerkt worden. Tegen dakopstanden en aan dakranden worden de isolatieplaten overal waar nodig opgetrokken, teneinde iedere mogelijke koudebrug op te vangen. Indien het dakbeschot niet op 45° werd afgeschuind worden passende hoekstroken uit hetzelfde isolerend materiaal geplaatst.
34.12. isolatieplaten - polyurethaanschuim (PUR)
|FH|m2
Materiaal De isolatieplaten zijn vervaardigd uit hard polyurethaanschuim, overeenkomstig NBN EN 13165 Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van hard polyurethaanschuim (PUR) - Specificatie (2001). Het blaasmiddel bij de productie van de platen is
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 163 van 251
CFK- en HCFK-vrij . De isolatieplaten bezitten een technische goedkeuring ATG, voor toepassing binnen de voorziene dakopbouw. Specificaties • Prestatiecriteria : ⇒ Gedeclareerde warmtegeleidingscoëfficiënt (λd) : maximum 0,025 W/mK ⇒ Gemiddelde volumemassa : minimum 30 / ... kg/m3. ⇒ Beloopbaarheid : minimum klasse C (UEAtc-klasse) ⇒ Brandreactie : euroklasse C-S2-D0 / B-S2-D0 / … (volgens NBN EN 13501) • Totale laagdikte : 160 mm • Plaatdikte(-n) : 2 x 80 mm, geschrankt geplaatst • Afmetingen : volgens ATG • Oppervlakteafwerking : aan beide zijden bekleed met een gebitumineerd glasvlies • Randafwerking : met sponning Uitvoering Overeenkomstig de voorziene dakopbouw, worden de isolatieplaten, volgens TV 215 § 7.3 en de ATG, koud gelijmd met een bitumineuze koudlijm (C) / synthetische lijm (Cs). Toepassing Alle platte daken. 34.20. dampscherm - algemeen Algemeen REFERENTIENORMEN TV 215 - Het platte dak - § 6 Dampscherm (WTCB, 2001) NBN EN 12524 - Bouwmaterialen & bouwproducten - Warmte & Vochtwerende eigenschappen - getabelleerde ontwerpwaarden (2000)
Dampschermen hebben als functie ontoelaatbare inwendige condensatie in de isolatielaag te voorkomen. Condensatie kan optreden ten gevolge van convectie van vochtige binnenlucht, diffusie van waterdamp of bouwvocht. Platte daken, met een dampdichte buitendichting (bitumineus of kunststof), vereisen dat ieder risico op inwendige condensatie in het isolatiemateriaal moet worden vermeden, waarbij de voorziening van een goed dampscherm quasi een must vormt! Het dampscherm fungeert tevens als luchtscherm om convectie van binnenlucht in het dak te voorkomen. • De keuze van een geschikt dampscherm zal afhangen van diverse factoren waaronder de binnenklimaatklasse van het gebouw, aanwezig bouwvocht in de constructie en de voorziene dakopbouw. Er zijn vier klimaatklassen bepaald die worden geklasseerd afhankelijk van de jaarlijkse gemiddelde waarde van de dampdruk [Pa]. De zwaarste klasse (IV) komt enkel voor in gebouwen waar zonder aangepaste maatregelen inwendige condensatie in het dak quasi onvermijdelijk is. Voor (kleine) sociale woningen wordt standaard klimaatsklasse III in aanmerking genomen (cfr. TV 215 § 6.2.1 - tabel 12). Klasse I - Gebouwen met weinig tot geen permanente vochtproductie (bergruimten, garages, werkplaatsen, …) Klasse II - Geventileerde gebouwen met beperkte vochtproductie (grote woningen, scholen, …) Klasse III - Gebouwen voor intensief gebruik (kleine sociale woningen, appartementen, …) Klasse IV - Gebouwen met een hoge vochtproductie (zwembaden, sauna’s, …)
•
Geschikte dampwerende materialen kunnen worden onderverdeeld in vier klassen volgens de doordringbaarheid (equivalente dampdiffusiedikte µdeq) (cfr. TV 215 § 6.2.2 - tabel 13). Klasse
µdeq (m)
Materialen
E1
2 tot 5 meter
PE- folie, dikte 0,2 mm, met overlappingen van 100 mm
E2
5 tot 25 meter
PE-folie > 0,2 mm, aluminium laminaten, bitumenglasvlies V 50/16, polyestervlies P150/16, …
E3
25 tot 200 meter
Gewapend bitumen V3 / V4, P3 / P4, gewapend polymeerbitumen APP / SBS (dikte > 3mm)
E4
> 200 meter
Gewapend bitumen met metaalfolies, meerlaagse systemen van polymeerbitumen (> 8mm)
Het diffusieweerstandsgetal "µ" geeft aan hoeveel keer de weerstand van het betreffende materiaal groter is dan die van lucht. De diffusieweerstand varieert afhankelijk van temperatuur en luchtvochtigheid, waarbij een gemiddelde waarde aangenomen. De diffusiedikte is de waarde "µ" vermenigvuldigd met de materiaaldikte
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 164 van 251
(µd, eenheid in meter). De "equivalente" diffusiedikte µdeq houdt rekening met afwijkingen, onderbrekingen of perforaties in de realiteit.
•
De klimaatklasse, aard van de dakvloer, isolatiemateriaal en bevestigingstechniek zullen bepalen welke combinatie isolatie/dampscherm meest aangewezen is (cfr. TV 215 - § 6.2.3 tabel 14). Desgevallend zal een voorafgaandelijke hygrothermische studie van de dakopbouw vereist zijn (Glaser-methode, overeenkomstig TV 215 - Bijlage 3 - Rekenmethode en beoordelingscriteria voor inwendige condensatie, conform NBN EN ISO 13788).
Omschrijving De dampschermen voor warme daken kunnen bestaan uit één of meerdere dampremmende scheidingslagen, aangebracht in de dakopbouw. Het dampscherm zal zich steeds aan de warme zijde van het bouwelement bevinden. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : (ofwel) • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de eenheidsprijs van de isolatieplaten en/of de dakdichting (standaard meting). (ofwel) • meeteenheid : per m2 • meetcode : netto oppervlakte gemeten als de horizontale projectie tussen de dakopstanden. Uitsparingen kleiner dan 1m2 worden niet afgetrokken. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen De keuze van de dampschermen is verenigbaar met de voorgeschreven isolatiematerialen en met de voorziene dakopbouw en afdichting. De dampschermen zijn overeenkomstig het toepassingsgebied (binnenklimaatsklasse III - sociale woningen) en/of de bepalingen van het bijzonder bestek van de dampschermklasse E1 tot E4 zoals vermeld in TV 215 § 6.2.3 (tabellen 13 & 14). Hiertoe kunnen respectievelijk de volgende materialen in aanmerking worden genomen: ⇒ klasse E1 : PE-folie (dikte = 0,2 mm, overlapping min 100 mm) ⇒ klasse E2 : PE-folie (dikte > 0,2 mm, met gelaste voegen), V50/16 bitumen-glasvlies, P150/16 bitumen-polyestervlies. ⇒ klasse E3 : V3, V4, P3 of P4 gewapend bitumen, APP- of SBS-polymeerbitumen (dikte > 3 mm) of een PIB-folie. ⇒ klasse E4 : meerlaagse dampschermen van polymeerbitumen (laagdikte > 8 mm) of gewapende bitumen voorzien van een metaalfolie (alu 3). De uitvoering dient te gebeuren op een doorlopende drager, perforaties zijn niet toegestaan. Het type dampscherm en de bevestigingswijze dienen voorafgaandelijk ter goedkeuring te worden voorgelegd aan de ontwerper. Uitvoering De plaatsing en bevestigingswijze (losliggend / deelgekleefd / …) van het dampscherm zal gebeuren in overeenstemming met de plaatsingswijze van de isolatieplaten, de aard van de ondergrond en het type dampscherm, volgens de bepalingen van TV 215 § 6.3 (tabel 15) en de richtlijnen, zoals opgenomen in de technische goedkeuring ATG van het dakdichtingssyteem. Bij platte daken zal het dampscherm steeds aangebracht worden op een doorlopende drager (betonvloer, beplating,…). • Het insluiten van vochtige (isolatie-) materialen tussen het dampscherm en de afdichtingslaag moet worden uitgesloten. Indien vereist dient bij de uitvoering gebruik te worden gemaakt van aangepaste compartimenteringstechnieken. • Er worden zo weinig mogelijk voegen gemaakt. Voegen in overlapping moeten steeds onderling en tegen andere bouwdelen aangekleefd worden, zodat de dampremmende laag een doorlopend membraan vormt over de gehele dakoppervlakte. De overlappingen en voegdichtingen worden uitgevoerd, conform de voorgeschreven dampschermklasse. • Bijzondere zorg dient te worden besteed aan alle doorboringen, openingen (verluchtingen, lichtkoepels,...), of daar waar lokaal condensatie kan optreden in het isolatiemateriaal. • Ter hoogte van dakranden, opstanden en doorbrekingen, wordt de isolatie hiertoe ingesloten, zoals voorzien in afbeelding 35 van TV 215 § 6.3.4.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 165 van 251
34.24. dampscherm - klasse E4
|PM|
Materiaal & Uitvoering Dampscherm klasse E4 : bestaande uit een systeem van meerlaagse polymeerbitumen (dikte > 8 mm) of gewapende bitumen voorzien van metaalfolies (alu 3). Plaatsing conform de ATG-goedkeuring van het dakdichtingssysteem. Toepassing Dampscherm onder de platdakisolatie .
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 166 van 251
35. PLAT DAK / DAKDICHTING 35.00. plat dak / dakdichting - algemeen Omschrijving De post “plat dak / dakdichting” omvat alle noodzakelijke leveringen en werken voor het realiseren van de voorziene (soepele) dakdichtingsbanen op platte en/of licht hellende daken tot een waterdicht geheel. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • het nazicht en de voorbereiding van het draagvlak; • de levering en verwerking van de dakdichtingslagen, inclusief alle noodzakelijke scheidingslagen, lijmen, bevestigingsmiddelen en toebehoren; • het aanwerken van de dakdichting rondom koepels, rookkanalen, ventilatiekanalen, e.d.; • de waterdichte afwerking en aansluiting (of herstelling) van de dakdichting ter hoogte van dakranden, gevelopstanden en eventuele aangrenzende constructies; • de eventuele voorlopige beschermingsmaatregelen; • de desgevallend te voorziene ballast (volgens rubriek 35.50); • de gebeurlijke kosten voor de proeven op de waterdichtheid. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per m2 • meetcode : ⇒ Dakvlakken : Netto horizontaal gemeten dakoppervlakte. Openingen met een dagmaat kleiner dan 1 m2 worden niet afgetrokken. De opmeting wordt uitgevoerd volgens de horizontale projectie zodat overlappingen, opstanden(*), snijverliezen enz. moeten opgenomen worden in de eenheidsprijs. ⇒ Dakopstanden : De uitgevoerde oppervlakte van de dakopstanden worden gemeten vanaf de snijlijn met het dakvlak. ⇒ Ballast : Per m2 grind volgens laagdikte • aard van de overeenkomst : ⇒ Dakvlakken : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) ⇒ Dakopstanden : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) (*) Let wel : de opstanden zijn standaard inbegrepen in de eenheidsprijs voor de dakvlakken, tenzij zij concreet worden opgenomen als een afzonderlijke post (zie ook artikel 34.10).
Materialen REFERENTIENORMEN TV 215 - Het platte dak : opbouw, materialen, uitvoering, onderhoud (WTCB, 2001) TV 191 - Het platte dak - Deel 2: Aansluitingen en afwerking (WTCB, 1994) NBN B 46-001 - Dakopbouw met afdichtingen - Bitumen- of kunststoffolies (1991) NBN B 46-002 - Dakafdichtingen - Producten en basis van geoxideerd bitumen - Onderlaag (1991) NBN B 46-003 - Dakafdichtingen - Producten op basis van APP of SBS- polymeerbitumen (1991)
ALGEMEEN
De soepele dakafdichtingsbanen behouden hun goede mechanische en fysische eigenschappen bij koude en warmte, zijn bestand tegen atmosferische invloeden en zijn geschikt voor toepassing binnen de voorziene dakopbouw. Bij gebeurlijke onverenigbaarheden tussen het voorgestelde dakafdichtingssysteem en de dakopbouw (dakvloer, dampscherm, isolatie- en dichtingssysteem) zal de aannemer de ontwerper zo snel mogelijk op de hoogte stellen. Dienaangaande dient steeds het advies van de fabrikant te worden ingewonnen. Bij toepassing zonder bijkomende schutlaag dient standaard gekozen voor een UV-bestendige eindlaag. Een doorlopende technische goedkeuring ATG voor het gekozen dakdichtingssysteem is steeds vereist. Raadpleeg http://info.benoratg.org BRANDGEDRAG
De brandweerstand van de dakopbouw als geheel (dakvloer, dampscherm, isolatie- en dichtingssysteem) dient te voldoen aan het KB van 19/12/1997 en 4/4/2003 (zie ook TV 215 § 2.2.1). Het brandgedrag van de eindlaag bij blootstelling aan een externe brand, dient te beantwoorden aan de klasse A1 volgens NBN S 21-203, hetzij dient het ganse dakpakket aan de klasse B-roof (t1) te voldoen, zoals bepaald in de Europese eisen 2001/671/EG. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van toetsing aan referentie-dakopbouwen (zie ook TV 215 § 2.2.2-tabel 8). AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 167 van 251
Let wel : in het KB van 4 april 2003 betreffende wijziging van de basisnormen wordt verwezen naar een nieuwe Europese aanpak, met een classificatie op basis van de respectievelijke proefmethode. Voor België zal in de praktijk elke dakopbouw die voldoet aan de klasse B-roof (t1) worden toegelaten (conform de proefmethode volgens prEN 1187-test 1). Zo het brandgedrag van de eindlaag niet voldoet aan de voornoemde klasse A1, dient zo nodig een aanvullende grindlaag te worden voorzien. Nuttige info ATG's en de nieuwe technische voorlichtingsnota over het platte dak. 2001/671/EC - Classification of the external fire performance of roofs and roof coverings http://www.key-mark.org/English_Web/Subpages/Bottom_pages/EC%20Decisions.htm
Uitvoering ALGEMEEN
De dakafdichtingen mogen enkel worden aangebracht door gekwalificeerde plaatsers, met de nodige ervaring en deskundigheid, m.b.t. de plaatsing van het voorziene dakafdichtingssysteem (dampscherm - isolatie - dichting). Zij dienen daarenboven de respectievelijke bepalingen zoals vermeld in TV 215 (WTCB), de technische goedkeuring en/of de voorschriften van de fabrikant strikt op te volgen. REFERENTIENORMEN TV 215 - Het platte dak : opbouw, materialen, uitvoering, onderhoud (WTCB, 2001) -> vervangt TV 151 & TV 183 TV 191 - Het platte dak - Deel 2: Aansluitingen en afwerking (WTCB, 1994) TV 196 - Balkons (WTCB, 1995) STS 34.8 - Dakafdichtingen - Derde deel : Uitvoering (1990) NBN B 03-002-1 - Windbelasting op bouwwerken - Algemeen - Winddruk op een wand en gezamenlijke windeffecten op bouwwerken (1988) Technische goedkeuring ATG voor de betreffende dakbanen ETAG 006 ‘Systems of Mechanically Fastened Flexible Roof Waterproofing Membranes’ (in voorbereiding) Meer info : ATG’s en ETA’s i.v.m. de mechanische bevestiging van dakisolatie De dakafdichter - Beroepsmonografie (Nationale Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf, 1994) Handboek voor de dakafdichter (Fonds voor Vakopleiding in de bouw en de Belgische vereniging van aannemers van dichtingswerken)
OMGEVINGSINVLOEDEN - BESCHERMINGSMAATREGELEN
•
•
•
De plaatsing zal onderbroken en voorlopig beschermd worden bij vochtig weer (regen, sneeuw, mist) en/of bij temperaturen lager dan 0-5°C. Het werk mag in deze gevallen enkel voortgezet worden, mits voorafgaandelijke toestemming van de architect en naleving van de door de fabrikant opgelegde voorzorgsmaatregelen. De rollen (voor polymeerbitumen APP en SBS) zullen verticaal vervoerd en op een vlakke en gladde vloerbodem opgeslagen worden. Zij zullen met zorg behandeld worden om iedere beschadiging te vermijden. In het bijzonder bij temperaturen onder 5°C moeten de rollen zeer behoedzaam worden behandeld. De nodige beschermingsmaatregelen worden getroffen om na uitvoering het betreden van het dak te beperken. Alle mogelijke schade, voortvloeiende uit een gebrekkige coördinatie of onvoldoende beschermingsmaatregelen vallen ten laste van de aannemer.
PLAATSING - RANDVOORWAARDEN
• • •
De opvatting van de dakafdichting dient overeen te stemmen met de voorziene dakopbouw. De aannemer zal voor de aanvang van het werk alle eventuele gebreken of onverenigbaarheden, die de kwaliteit van het werk in gedrang zouden kunnen brengen, signaleren aan de architect. De dakvloer moet luchtdroog, effen en zuiver zijn. De grondvlakken dienen, in functie van de voorziene dakafdichting en plaatsingsmethode, respectievelijk te voldoen aan de voorschriften van NBN B 46-001 (1991) en TV 215 § 4.2 (zie ook artikel 34.00 plat dak / thermische isolatie - algemeen) : ⇒ Nieuwe ondergronden : De ondergrond zal droog zijn en een temperatuur van meer dan 2°C hebben. Hij zal goed glad, vlak en vast zijn. Voegen van draagvloerelementen of van cellenbeton zullen gepast overbrugd worden. Hij zal vrij zijn van alle vreemde stoffen of lichamen (vet, kiezel, olie...). Hij zal chemisch en mechanisch met de dakdichting verenigbaar zijn. ⇒ Oude ondergronden : (aanvullende randvoorwaarden) Overeenkomstig TV 215 Het Platte dak, § 10 - Sanering (WTCB, 2001) zal rekening gehouden worden met gebeurlijke wijzigingen van de bestaande dakopbouw (bv. koud dak -> warm dak, …),
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 168 van 251
de aard van de ondergrond (compatibiliteit PVC-bitumen; SBS-APP). Voorafgaandelijk zullen ook de oorsprong en de oorzaken voor de gebreken van de oude dakdichting opgespoord worden, in het bijzonder de aanwezigheid van vocht (bv. nat geworden isolatie ten gevolge van lekvorming of inwendige condensatie). Alvorens de nieuwe dakdichting en eventuele isolatielaag, bovenop reeds bestaande dakbanen, aan te brengen moeten de barsten gedicht worden, het oppervlak moet glad en vlak gemaakt worden en ontdaan van alle vreemde stoffen die de hechting van de nieuwe dakdichting in het gedrang zouden kunnen brengen.
• • •
De (losliggende / deelgekleefde / volgekleefde) stroken zullen zoveel mogelijk uit één stuk, gelijkmatig en spanningsvrij, uitgerold en bevestigd worden. De schikking van langs- en dwarsnaden wordt zodanig gekozen dat een volledige waterafvloeiing verzekerd is. Als de helling meer dan 20% bedraagt zullen de schikkingen voor het bevestigen van de dakdichting uitgevoerd worden volgens de technische goedkeuring(en) ATG. Aan de randen wordt de hoek tussen het strekkende deel en de opkant, behoudens andere bepalingen, afgeschuind onder een hoek van 45°, met schuin gesneden isolatiestroken.
AANSLUITINGEN & DOORBREKINGEN
De aannemer dient garant te staan voor een perfecte waterdichte afwerking en aansluiting van de dakdichting ter hoogte van dakranden, opstanden, schoorstenen, sokkels, horizontale en verticale dakdoorbrekingen en randafwerking (of herstelling) van aangrenzende constructies. • Alle randaansluitingen zullen wordt uitgevoerd conform de technische goedkeuring ATG, overeenkomstig de aanduidingen op plan en de respectievelijke uitvoeringsprincipes volgens TV 191 § 8 - Dakdoorbrekingen en sokkels. • De aansluiting ter hoogte van dubbelwandige schouwen uit metselwerk zullen uitgevoerd worden overeenkomstig TV 191 § 8.5.2 (afb. 111). • Bovendakse verankeringen (van balkonleuningen, masten, rails, … in of op sokkels) zullen uitgevoerd worden overeenkomstig de principes van TV 191 § 8.6.2 (afb. 113 & 114). BEWEGINGSVOEGEN
Bewegingsvoegen in het dak en/of dakopstanden worden uitgevoerd overeenkomstig de respectievelijke uitvoeringsprincipes volgens TV 191 § 7. Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. Keuring ATTESTEN
De aannemer legt steeds een geldig ATG-certificaat voor het betreffende dakdichtingssysteem conform de voorziene dakopbouw voor. REFERENTIENORMEN NBN B 46-201 - Dakafdichting - Proeven (1991) prEN 1187-1 ontwerpnorm (conform referentiedakopbouw - brandtest op het totale dakpakket, met inbegrip van de isolatie)
WERFPROEVEN
Bij de voorziening van grindbelaste daken en/of groendaken wordt het dak, vóór het aanbrengen van deze lagen, verplicht gecontroleerd op haar waterdichtheid, overeenkomstig TV 215 § 8.5. WAARBORGEN
De aannemer blijft gedurende een periode van 10 jaar na de voorlopige oplevering, aansprakelijk voor de volledige waterdichtheid van de uitgevoerde dakafdichting. Bijkomend zal de aannemer bij de voorlopige oplevering een door de fabrikant opgemaakt attest afleveren, houdende een 10-jarige fabriekswaarborg op gebreken m.b.t. de geleverde materialen (zonder voorbehoud op materialen en arbeidsloon wanneer zich dientengevolge een vervanging van de dakbedekking zou opdringen). Dienaangaande dienen alle richtlijnen van de producent van de dakdichtingsmaterialen (volgens de technische goedkeuring ATG) nauwgezet te worden nageleefd, onverminderd gebeurlijke tegenstrijdige bepalingen vermeld in het bijzonder bestek. Mechanische bevestigingen zijn niet toegestaan bij cellenglas
Uitvoering De dakafdichting wordt uitgevoerd volgens de ATG-richtlijnen en TV 215 § 8.2.4. Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Het dampscherm is te voorzien volgens rubriek 34.20 dampscherm - algemeen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 169 van 251
• • •
De uitzettingsvoegen worden afgedicht met een dichtingsbaan, dat over een schuimsnoer wordt aangebracht en de banen langs beide zijden van de voeg overlapt; hierbij wordt een nietgekleefde zone van minstens 20 cm gelaten. Brandgedrag : in functie van het behalen van klasse B-roof (T1) wordt een bijkomende grindbescherming voorzien (volgens artikel 35.51). De dakafdichting wordt vóór het aanbrengen van de ballast beschermd door een polyestervlies van minstens 200 gr/m2. Na de uitvoering van de dakafdichting wordt het dak, ter beproeving van de waterdichtheid onder water gezet gedurende ten minste 48 uur, overeenkomstig TV 215 § 8.5.
Toepassing 35.30. éénlaags / hoogpolymere membranen - algemeen Omschrijving Het betreft éénlaagse dakafdichtingen met een materiaal op basis van hoogpolymeren. De hechtingslaag en andere hulpmiddelen zijn in de eenheidsprijs begrepen. De kosten van de proef op de dichtheid van het dak zijn begrepen in de eenheidsprijs. Meting • • •
meeteenheid : m2 meetcode : netto horizontaal gemeten oppervlakte voor de dakvlakken; openingen met dagmaat kleiner dan 1m2 worden niet afgetrokken. De uitgevoerde oppervlakte van de dakopstanden, gemeten vanaf de snijlijn met het dakvlak. aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid voor de dakvlakken (FH).
Materialen REFERENTIENORMEN TV 215 § 8.3 Kunststofdakafdichtingen (WTCB, 2001)
• • •
De afdichtingsmembranen zijn geschikt m.b.t. hun toepassing in de voorziene dakopbouw en beschikken hiertoe over een doorlopende technische goedkeuring ATG of gelijkwaardig. Zij behouden hun goede mechanische en fysische eigenschappen bij koude en warmte en zijn bestand tegen chemicaliën en atmosferische invloeden overeenkomstig NBN EN 1844. Alle bijproducten (lijmen, oplosmiddelen, ...) en speciale hulpstukken zijn afkomstig van en/of zijn deze aanbevolen door de fabrikant van het membraan.
Uitvoering • • • • •
De plaatsing gebeurt op een droge en zuivere ondergrond, zonder oneffenheden. Het aantal naden van het dakmembraan wordt tot een minimum beperkt. Het is toegelaten en zelfs aanbevolen grote membranen in de werkplaats op maat te prefabriceren. De schikking van de langs- en dwarsnaden wordt zodanig gekozen dat een volledige waterafvloeiing verzekerd is. De naadoverlappingen worden zorgvuldig uitgevoerd over de volledige breedte en samengedrukt. De te lassen of te verlijmen oppervlakken moeten droog zijn en ontdaan van alle vetten en stof. De nodige maatregelen worden getroffen om na de uitvoering van de dakwerken het betreden van het dak te beperken.
• 35.33. éénlaags / hoogpolymere membranen - PIB
|FH|m2
Materiaal Membraan op basis van polyisobutyleen volgens TV 215 § 8.3.4.3 (met hoog moleculair gewicht en vrij van weekmakers (thermoplastisch) met toevoeging van minerale vulstoffen). Het membraan is aan de onderzijde bekleed met een synthetisch en rotbestendig vilt. Het is gewapend met een dikte van min. 1,5 mm en voorzien van een polyestervlies aan de onderzijde. Voor de uitbekleding van de hoeken en voor aansluitingen kan PIB-folie zonder vilt gebruikt worden. Het membraan heeft een langsrand van 5 cm breedte die zelfklevend is gemaakt en tijdelijk beschermd is met een papierband. Specificaties • Dikte van de PIB-folie : minimum 1,5 mm • Dikte van het membraan, inbegrepen het vilt : minimum 2,5 mm • Kleur : zwart Aanvullende specificaties • Wortelweerstand : het PIB-membraan bevat wortelwerende middelen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 170 van 251
Uitvoering • •
Het PIB-afdichtingssysteem wordt geplaatst volgens de ATG-richtlijnen, waarbij de membranen : gedeeltelijk op het draagvlak worden gekleefd over tenminste 40% van de oppervlakte. Het werk wordt onderbroken bij vochtig weer (regen, mist) en bij een omgevingstemperatuur -0°C
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Het dampscherm vereist bij deze dakopbouw is volgens rubriek 34.20 dampscherm - algemeen • Naast de verlijming wordt een mechanische bevestiging voorzien. • Uitzettingsvoegen worden afgedicht met het PIB-dichtingsmembraan dat over een schuimsnoer wordt aangebracht en de membranen langs beide zijden van de voeg overlapt; hierbij wordt een niet-gekleefde zone van ongeveer 20 cm gelaten. • Na de uitvoering van de dakafdichting wordt het dak, ter beproeving van de waterdichtheid onder water gezet gedurende ten minste 48 uur, overeenkomstig TV 215 § 8.5. • Brandgedrag : klasse B-roof (T1) volgens brandweerverslag. Toepassing Alle platte daken, verkleving zonder ballast.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 171 van 251
36. DAKLICHTOPENINGEN 36.00. daklichtopeningen - algemeen Algemeen Het betreft alle openingen, in hellende of platte daken, die worden voorzien van lichtdoorlatende elementen. • De opstelling van daklichtelementen en de inwerking ervan in het dak moeten een perfecte waterdichte afwerking en een goede afwatering verzekeren zodat zich nergens stagnerend water kan ophopen. • De elementen worden stormvast en inbraakbestendig bevestigd aan de dak- en/of ruwbouwstructuur, met aangepaste, roestbestendige bevestingsmiddelen. • Alle aansluitingen met de dakbedekkingen en/of dakdichtingen zijn water- en winddicht. De prestatieniveaus m.b.t. sterkte tegen wind, luchtdoorlaat en waterdichtheid, waaraan de daklichtopeningen moeten beantwoorden, stemmen overeen met tabel 5 van STS 52.0 index 04.21.4. Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. 36.20. koepels - algemeen Omschrijving Het betreft de levering en plaatsing van geprefabriceerde dakkoepels voor platte / ... daken, d.w.z. het volledige oplegkader, het koepelgedeelte en alle in het bijzonder bestek vermelde opties, met inbegrip van de nodige bevestigingsmiddelen, opstanden, randaansluitingen, kitten, e.d.. Bij renovatiewerken is het eventueel wegnemen van de aanwezige dakbebording en roostering over de nodige oppervlakte, het plaatsen van de raveelbalken, e.d., inbegrepen. Let wel : de eventueel bijhorende binnenbekledingen kunnen desgevallend afzonderlijk worden opgenomen in rubriek 51.40 uitbekleding / daklichtopeningen - algemeen.
Meting • • •
meeteenheid : per stuk volgens afmetingen en/of type. meetcode : de op te geven afmetingen zijn de dagmaten van de koepel gemeten aan de bovenkant van de opstand. Inbegrepen alle hulpstukken en bevestigingsmiddelen. aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)
Materialen De koepels zijn vervaardigd met een oplegrand voor een spanningsvrije oplegging en voorzien van een afdruipboord. Geprefabriceerde en thermisch geïsoleerde opstanden laten een waterdichte aansluiting toe met de voorziene dakvorm. Zij worden daarbij voorzien van inbraakbestendige en corrosievrije bevestigingsmiddelen (éénrichtingsschroeven) en duurzame aansluitflenzen voor een waterdichte hechting met de voorziene dakdichting. Uitvoering Voor de uitvoering van de dakplaat worden de nodige uitsparingen in de ruwbouw door de aannemer opgegeven, rekening houdend met de afmetingen van de koepel, de vorm van de opstand en de afwerking van de daklichtopening. De koepels en opstanden worden perfect horizontaal geplaatst, ongeacht lichte hellingen van het dak. De dakdichting wordt met zorg opgetrokken tot bovenaan de rand van de koepelopstand zodat elke waterinfiltratie voorkomen wordt. De koepel moet tochtvrij op de opstand aansluiten door middel van een duurzame, UV-bestendige afdichtingsband. De vastzetting van de koepel is dusdanig dat de vrije uitzetting mogelijk blijft. Dubbelwandige koepels moeten aan de buitenzijde gelast worden om condensatievorming te voorkomen. De koepels worden naargelang de opstand, met inox schroeven of bouten bevestigd doorheen de schroefkoppeling. De bevestiging moet inbraakbestendig zijn, zonder doorboring van de koepel. Keuring De aannemer blijft aansprakelijk voor de goede waterdichte aansluiting op de voorziene dakdichting, gedurende een termijn van tien jaar, vanaf de datum van voorlopige oplevering (zie ook artikel 35.00 plat dak / dakdichting - algemeen).
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 172 van 251
36.22. koepels - polycarbonaat (PC)
|FH|st
Materiaal De meerwandige lichtkoepels zijn samengesteld uit slagvaste polycarbonaatbladen (PC), voorzien van een doorlopende luchtspouw tot in de rand gevuld met voorgedroogde lucht en aldus uitgevoerd dat de twee koepelplaten elkaar nergens raken in het koepelvlak, de wanden mogen niet aan elkaar worden gelast teneinde uitzetting en inkrimping toe te laten). De bijgeleverde opstanden uit hoogwaardig kunststof (polyester / …) zijn dubbelwandig uitgevoerd en inwendig voorzien van een isolatielaag. De bovenflens van de opstand is voorzien van een waterkering voor eventuele afvoer van condenswater langs de buitenzijde van de opstand. Specificaties • Type : driedubbelwandig • Vorm : vierkantig en gebogen • U-waarde : minimum 1,9 W/m2K • Brandreactie : minimum klasse B2 (volgens DIN 4102) • Uitzicht : glashelder • Dikte van de platen : minimum 2 à 5 mm volgens afmetingen, rekening houdend met sneeuw- en windbelasting. • Afmetingen : 120 x 120 (dagmaat koepel). De ruwbouwopening is ± 126 x 140 (afhankelijk van type opstand). • De koepel is vast (de scharnieren, klemmen en schroeven zijn uit roestvrij staal 18/8, een dichtingsstrip zal zorgen voor een winddichte afsluiting tussen vast kader en opengaand deel van de koepel) • De opstand is vervaardigd uit : PVC (meerwandig) • De hoogte van de opstand: i.f.v. dakopbouw. • De opstand is schuin maar wordt later recht afgekast. Aanvullende specificaties • De koepel beschikt over een doorlopende goedkeuring ATG (of gelijkwaardig). Toepassing Standaardkoepels in de gemeenschappelijke delen (zie dakenplan en plan stabiliteitsingenieur). 36.23. koepels - zonnetunnel
|FH|st
Beschrijving Vaste lichttunnel, 35 cm diameter, voor dakhellingen van 0 ° en 15 °. Geconstueerd uit geharde witte PVC profielen en aan de buitenzijde een afdekschelp in transparante acrylaat. Plafondafwerking: rozet, matte dubbelwandige acrylaat en witte plafond sierring. Rigide tunnel bestaande uit 2 elleboogverbindingen en 2 x 62 cm telescopische tunnel met een zilver binnencoating waarvan de interne reflectie 98% is, voorzien van een uitbreidingskit op de afstand te overbruggen. Toepassing Natuurlijke verlichting van de ingesloten lokalen, volgens aanduidingen plannen. De doorvoeren binnen en door de betondek kunnen een verschillende positie hebben (zie tevens stabiliteitsplannen).
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 173 van 251
37. DAKRANDEN & KROONLIJSTEN 37.00. dakranden & kroonlijsten - algemeen Algemeen Het betreft het waterdicht bekleden en afwerken van de dakranden van platte en hellende daken. Onder “dakrand” wordt verstaan : alle randen die het dakvlak begrenzen, alsook alle randen van de doorvoeringen in het dakvlak. Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. 37.10. slabben / loketten / aansluitbanden - algemeen Omschrijving De slabben / loketten / aansluitbanden worden aangewend om de aansluitvoegen tussen constructiedelen regendicht af te werken. Het betreft ondermeer de randaansluitingen tussen dak en opgaande gevelmuren, dak en schoorsteen, rond dakdoorgangen en aan boven- en zijranden van dakvlakken. Bij de aansluiting tegen metselwerk worden de slabben afgewerkt met een loket of aansluitingsband. Loketten en/of aansluitbanden zijn stukken die aan één kant in de muur worden bevestigd en aan de andere kant een voldoende overlap bewerkstelligen over de opstaande strook van de slabben of afdichtingsmembramen. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : lengte meter • meetcode : netto aan te brengen lengte. Inbegrepen het vrijmaken van de voeg en het aanbrengen van de kit. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Uitvoering De uitvoering beantwoordt aan de betreffende Technische Voorlichting vermeld bij de dakbedekking, aangevuld met TV 169 - Gebruik van bladlood voor dakbedekkingen en gevelbekledingen (WTCB, 1987). Alle voorziene randaansluitingen waarborgen een waterdichte en verzorgde afwerking. 37.11. slabben / loketten / aansluitbanden - lood
|PM|
Materiaal Het lood beantwoordt aan de voorschriften van STS 33.06.33 en NBN EN 12588 - Lood en loodlegeringen - Gewalste loodplaten voor toepassing in de bouw (1999). Specificaties • Dikte : ⇒ Slabben & loketten : minimum 1,5 mm • De bevestigingsnagels met grote platte kop zijn verzinkt / uit roestvrij staal / uit koper. Aanvullende specificaties • Gekleurd lood : leigrijs Uitvoering • • • • • •
Het lood wordt verwerkt met / zonder soldeersel (volgens toepassingsgebied). De loketten of aansluitingsbanden worden uitgevoerd met een overlapping van ten minste 10 cm in geval van stroken en 6 cm bij traploketten. Aantal bevestigingen : minimum 3 / 4 / … haken per lm. Ze worden bevestigd met 3 nagels per m. De bladloodstroken worden goed aangeklopt en strak afgesneden. De resterende voeg wordt afgedicht met een elastische voeg, klasse V volgens TV 107.
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Bladlood dat met opdek op de dakbedekking geplaatst wordt is minstens 2 mm dik.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 174 van 251
Toepassing − −
Overal waar een hoger volume aansluit aan een lager Aansluiting platte dak aan opgaande muren
37.20. dakrandprofielen - algemeen Omschrijving Het betreft geprefabriceerde elementen bestemd voor een waterdichte en esthetisch verzorgde afwerking van het zichtvlak van opstaande dakranden (platte daken). Alle vereiste hoek-, verbindingsen bevestigingselementen zijn in de eenheidsprijs begrepen. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per lopende meter, volgens type • meetcode : netto geplaatste lengte • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen De dakrandprofielen zijn verenigbaar met de voorziene dakdichtingsmaterialen en gevelafwerking. De bevestigingswijze garandeert een waterdichte afwerking en dient zo opgevat dat vervormingen door temperatuurschommelingen worden voorkomen. Er wordt enkel gebruik gemaakt van aangepaste binnen- en buitenhoekstukken en/of in verstek gelaste profielen, in de werkplaatsen van de fabrikant vervaardigd. Alle profielen en hun bevestigingsmiddelen zijn UV- en corrosiebestendig. Model voorafgaandelijk ter goedkeuring voor te leggen aan het Bestuur. Uitvoering REFERENTIENORMEN TV 191 Het platte dak - Aansluitingen en afwerking § 6.4 Dakrandprofielen (WTCB, 1994)
• • •
De dakrandprofielen worden rechtlijnig (zowel in het verticaal als horizontaal vlak) aangebracht en in zo groot mogelijke lengten verwerkt. Het profiel wordt zo aangebracht dat een oversteek ontstaat van minimum 15 tot 20 mm t.o.v. het gevelvlak, waarbij de vlakke bovenrand lichtjes (minimum 2°) afhelt naar het dak toe, teneinde vervuiling van de gevel te voorkomen. De bevestiging met de ondergrond gebeurt d.m.v. een aan de ondergrond en dakdichting aangepaste bevestigingswijze, overeenkomstig de detailtekeningen en/of de voorschriften van de fabrikant.
Keuring De bevestiging van de profielen moeten aan trekkracht van 2500 N/lm kunnen weerstaan. Het geheel verzekert een waterdichte aansluiting met de dakdichting. 37.21. dakrandprofielen - aluminium
|FH|m
Materiaal Het betreft geprefabriceerde of op maat gevormde dakrandprofielen uit geëxtrudeerd aluminium. Specificaties • Type : meervoudig afwerkingsprofiel met geklipste sierlijst (soepele dakdichtingen) • Oppervlaktebehandeling : gemoffeld (coating min 60 / ...µm), idem als buitenschrijnwerk • Vorm : recht • Wanddikte : minimum 1,5 mm, volgens type en afmetingen • Hoogte aan de zichtzijde : circa 60 mm (marge + 5 mm). • Horizontale staart : aangepast aan de voorziene dakdichting • Profiellengte : leverbaar in lengten van circa 3 m • Bevestigingsmiddelen : roestvaste schroeven en aangepaste nylonpluggen Uitvoering Overeenkomstig TV 191 Het platte dak - Aansluitingen en afwerking § 6.4 Dakrandprofielen (WTCB, 1994) en de uitvoeringsvoorschriften van de fabrikant. Meervoudig afwerkingsprofiel : Doorlopende verbindingsstukken worden met voegen van circa 5 mm tussen de verschillende lengtes op de dakrand bevestigd met roestvaste schroeven en pluggen, nadat een drukverdelingslaag uit hetzelfde materiaal als de dichtingslaag hieronder is aangebracht. De
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 175 van 251
dakdichting wordt over een foliedrager aangebracht tot onder de bovenrand van het profiel. Op een tussenafstand bepaald door de fabrikant van het dakrandsysteem zijn op de verbindingsprofielen klemprofielen voorzien, waarop het afwerkingsprofiel geklipst wordt. Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Op de muuropstand wordt voor het bekomen van een vlakke ondergrond een bebording van watervaste multiplexplaat (dikte minimum 18 / … mm) voorzien. Dakzijde van de multiplex is afgeschuind. Toepassing Dakranden platte daken.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 176 van 251
38. DAKWATERAFVOER 38.00. dakwaterafvoer - algemeen Omschrijving Het betreft alle werken en leveringen m.b.t. het geheel van elementen die moeten instaan voor het opvangen en afvoeren van het dakwater tot op rioleringsniveau. Materialen ONDERLINGE VERENIGBAARHEID VAN MATERIALEN
Bij de waterafvoer, dient rekening te worden gehouden met het mogelijk ontstaan van galvanische koppels bij onderling contact tussen verschillende materialen. Het metaal met de grootste positieve elektrochemische spanning, moet altijd het meest stroomafwaarts worden geplaatst. Rangschikking van de gebruikelijke metalen in stijgende orde van positieve elektrochemische spanning. (1) aluminium, (2) mangaan, (3) zink, (4) chroom, ( 5) ijzer, (6) nikkel, (7) tin, (8) Iood, (9) koper. Het metaal van elke afvoerleiding (dakgoot, hanggoot, afvoerbuis van het dakwater, eindstuk en dolfijn), dient zodoende een elektrochemische spanning te hebben die gelijk is of hoger dan de elektrochemische spanning van het bedekkingsmetaal en van het stroomopwaartse geplaatste afvoerelement. Rechtstreekse contact, dus zonder tussenisolatie, is verboden tussen : ⇒ zink en ijzer (staal); ⇒ zink en koper (niet vertind); ⇒ gegalvaniseerd staal en ijzer (staal); ⇒ gegalvaniseerd staal en koper (niet vertind); ⇒ aluminium en tin, koper, lood en zink; ⇒ zink en bitumineuze dakbedekkingen. Speciale aandacht moet besteed worden aan de combinatie van hout en metaal, daar hout van nature corrosief kan zijn voor metalen, vooral onder vochtige omstandigheden. Hout scheidt de corrosieve stof azijnzuur af, maar ook behandelingsproducten (bv om de duurzaamheid te verbeteren) kunnen de corrosiviteit van metaal doen toenemen. Voor zink, gegalvaniseerd staal en aluminium, is rechtstreeks contact met o.a. eiken, tamme kastanje, teak, oregon of cederhout, alsook met gips of met vochtige mortel (niet verhard) of beton zijn af te raden. Rechtstreeks contact met geïmpregneerd hout valt eveneens af te raden. Randprofielen uit roestvast staal, gecoate profielen, kunststof, ... kunnen in voorkomend geval meestal een oplossing bieden. Het materiaal van de gootbekledingen, hanggoten en afvoerbuizen moet weerstand kunnen bieden aan de respectievelijke agressiviteitsklasse : ⇒ klasse 1 : landelijke atmosfeer. ⇒ klasse 2 : industriële atmosfeer. ⇒ klasse 3 : maritieme atmosfeer. Een stedelijke atmosfeer wordt volgens het geval in één van voornoemde klassen ingedeeld. Uitvoering REFERENTIENORMEN STS 33 - Dakwaterafvoer (1969) TV 200 - Sanitair Reglement - deel 2 : Installaties voor de afvoer van regenwater van gebouwen (WTCB, 1996) NBN 306 - Leidraad voor de goede uitvoering - Waterafvoer (1955) NBN EN 12056-3 - Binnenriolering onder vrij verval - Deel 3 : Ontwerp en berekening van hemelwaterafvoersystemen (2000)
ALGEMEEN
De aannemer is verplicht na te gaan of de gootbekledingen, hanggoten, afvoerbuizen, de hulpstukken en alle voorziene toebehoren kunnen geplaatst worden in de vormen, afmetingen en uitvoering voorgeschreven in de aanbestedingsdocumenten en/of de aard en de maatafstemming van de verschillende materialen onderling verenigbaar zijn. De aannemer legt voor de uitvoering de nodige monsters van de voorziene materialen, bekledingstypen en afwerkingsdetails ter goedkeuring voor aan het Bestuur. Desgevallend in de tekst en/of op de detailstudies ingelaste afbeeldingen zijn principeschema’s van verwezenlijkingen waarvan alleen de aangegeven afmetingen dienen geëerbiedigd te worden. Bij de plaatsing van de dakbedekking worden de nodige voorzorgen getroffen om de dakgootafdichtingen, hanggoten niet te beschadigen. In de periode tussen het plaatsen van de gootafdichtingen en van de afvoerbuizen zal men er voor zorgen dat het hemelwater niet kan aflopen op de gevelwanden.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 177 van 251
Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. Keuring Alle gebruikte materialen en bijhorende hulpstukken zijn vrij van materiaal- en/of fabricagegebreken die hun sterkte, de zuiverheid van hun vorm en hun goed gedrag in de tijd in het gedrang kunnen brengen. Alle elementen die voor of bij de uitvoering werden beschadigd, zullen worden geweigerd. 38.30. afvoerpijpen - algemeen Omschrijving Het betreft de levering en plaatsing van de regenafvoerpijpen, met inbegrip van alle elementen die er wezenlijk deel van uit maken, d.w.z. alle bevestigingshaken aan het metselwerk, beugels, kragen, eventuele ellebogen, T-stukken, uitzettingsvoegen, lasnaden of koppelingen, de aansluitingen op de hanggoten (vergaarbakjes, ...) en de verdere elementen afwaarts, … Let wel : Aan de voet van verticale regenafvoerleidingen die grenzen aan het openbaar domein dienen steeds eindstukken gebruikt te worden. Indien slagvaste eindstukken (dolfijnen) worden gespecificeerd, kunnen deze als een afzonderlijke post opgenomen in rubriek 38.40.
Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : lopende m, desgevallend uitgesplitst volgens aard en diameter. • meetcode : netto te plaatsen lengte, gemeten in de as van de buis, zonder de overlappingen mee te rekenen. Eventuele ellebogen worden haaks gemeten alsof het hoeken betreft. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen De materialen beantwoorden aan de voorschriften van STS 33.21 en NBN 306 - Leidraad voor de goede uitvoering - Waterafvoer (1955). Uitvoering De regenafvoerpijpen worden geplaatst overeenkomstig STS 33.21 en hoofdstuk 3 van NBN 306 Leidraad voor de goede uitvoering - Waterafvoer (1955). • Overeenkomstig de aanduidingen op plan worden de buizen ⇒ op circa 2 cm voor het muurvlak geplaatst. ⇒ binnen het muurvlak verzonken en bijkomend voorzien van een waterdichte beschermstrook (uit vezelcement / kunststof / zink / roofing / ...) ⇒ binnen het gebouw geplaatst, overeenkomstig rubriek 60.10 afvoerbuizen - algemeen • Overeenkomstig de bepalingen van het bijzonder bestek wordt aangesloten op de tapbuizen d.m.v. respectievelijk een vaste overlapping hetzij een vergaarbakje uit hetzelfde materiaal als de afvoerbuis. De nodige inrichtingen (spuwertjes, ...) worden voorzien om het gevelvlak te beschermen in geval van verstopping. • De buizen worden verticaal in het lood geplaatst. Bij de plaatsing wordt zorg gedragen dat de buizen vrij kunnen uitzetten. • Ronde buizen worden met behulp van een gesoldeerde neus op de beugels gehouden. De vierkante of rechthoekige buizen worden met behulp van een gesoldeerde kraal of gesoldeerde neus op de beugels gehouden. • De regenafvoerbuizen worden water- en reukdicht op het ondergrondse rioleringsnet aangesloten. Keuring De regenafvoerbuizen staan volkomen verticaal, behoudens specifieke uitvoeringsvoorschriften. De aansluitingen moeten waterdicht zijn tot een druk die overeenstemt met een waterkolom die gelijk is aan de hoogte van de buis. 38.32. afvoerpijpen - kunststof / PE
|FH|m
Materiaal De buizen en bijhorende hulpstukken zijn vervaardigd uit polyethyleen van hoge dichtheid en lage druk, gekend onder de benaming hard polyethyleen PE 50. De grondstof voldoet aan NBN T 42-112, met een soortelijk gewicht groter dan 0,941 gr/dm3. Aan de grondstof zijn anti-oxydatie hulpstoffen en 2 tot 2,5 gewichtsprocent koolzwart toegevoegd. De buizen hebben een absorptievermogen van 0,1
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 178 van 251
mgr.; ze breken of barsten niet; ze zijn vorstbestendig; ze hebben een Shore-hardheid van 63; de nominale proefdruk is PN 4 voor diameters tot 160 mm. De buizen zijn gestabiliseerd door tempering op 80°C gedurende 1 uur; de eerste krimping mag 0,1 cm/m niet overschrijden; de lineaire uitzettingscoëfficient bedraagt maximaal 0,2 mm/m°C. Specificaties • Kleur : zwart • Vorm : rond Buitendiameter : ND 75 / 90 / 110 / 125 / 160 / 200 / … / overeenkomstig aanduiding op plan • Beugels : schroefbeugels uit gegalvaniseerd staal, aangepast aan de kleur van de buizen. Aanvullende specificaties • De buizen hebben een BUtgb goedkeuringsattest of dragen het overeenkomstigheidsmerk Benor. Uitvoering •
• • •
•
Overeenkomstig de aanduidingen op plan worden de buizen (ofwel) op circa 2 cm voor het muurvlak geplaatst. (ofwel) binnen het muurvlak verzonken en bijkomend voorzien van een waterdichte beschermstrook (gewafelde PE-folie / APP-bitumen / ...) De buizen worden bevestigd minstens om de 100 cm. De maximale afstand tussen twee vasthechtingspunten bedraagt 150 cm. De beugels zijn deels klemmend en deels glijdend zodat de buizen kunnen bewegen zonder beschadigingen; teneinde de lengteveranderingen tengevolge van temperatuursschommelingen te kunnen opvangen zijn de nodige uitzetstukken ingebouwd. De uitzettingsmoffen, bestaan uit een band met lage wrijvingsweerstand en zonder schadelijke inwerking op de buis. De regenpijpen worden op de riolering aangesloten met aangepaste verloopstukken.
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Aan de bovenkant van de aflopen van platte daken wordt de buis langs achter uitgesneden over een hoogte van 15 cm, aldus kan de verticale tapbuis goed in de regenpijp dringen, en wordt ze aan het zicht onttrokken. • Inpandig gelegen regenafvoeren worden voorzien van buisisolatie vanaf de dakisolatie tot onderkant vloer gelijkvloers en bijkomend voorzien van een waterdichte beschermstrook (gewafelde PE-folie / APP-bitumen / ...) = inbegrepen Toepassing Inpandig gelegen regenafvoeren (incl. isolatie en vochtfolie).
38.33. afvoerpijpen - zink
|FH|m
Materiaal De afvoerbuizen en bijhorende stukken zijn vervaardigd uit elektrolytisch zink met toevoeging van koper en titaan, legering van zink met een zuiverheid van 99,99%, van koper (minimum 0,4%)en van titaan (minimum 0,1%), hetzij ZnCuTi volgens prEN 988. De aangewende soldeerlegeringen zullen bestaan uit minstens 40% tin en bevatten vrijwel geen onzuiverheden in het bijzonder antimoon. Zij beantwoorden aan de voorschriften van NBN EN 612 - Dakgoten en hemelwaterafvoerbuizen van metaalplaat - Definities, classificatie en eisen (1996). Specificaties • Wanddikte : minimum 0,8 mm. • Oppervlaktebehandeling : geprepatineerd door fosfatering van het zinkoppervlak • Type : gesoldeerde naden • Doorsnede : vierkant 80x80 mm. • De beugels zijn vervaardigd uit verzinkt staal (min. 450 g/m2 volgens NBN 657) • De sluiting van de beugels gebeurt met 2 bevestigingsschroeven (schroefbeugels) of 1 scharnierpunt en 1 bevestigingsschroef (scharnierbeugels). • De bevestigingsschroeven zijn uit roestvast staal. Uitvoering • •
Overeenkomstig de aanduidingen op plan worden de buizen op circa 2 cm voor het muurvlak geplaatst. De buiselementen zijn zodanig gevormd dat zij een minimum ineenvoeging waarborgen door middel van een lichte (conische of inspringende) vernauwing.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 179 van 251
• • • •
•
De penetratie van de verschillende stukken bedraagt minimum 3 cm. Bij richtingsveranderingen dringen de buizen minimum 8 cm in elkaar. De buizen worden koud in elkaar verwerkt. Er mag slechts 1 passtuk per afloop worden geplaatst. Bij het versnijden van gehaakte afvoerbuizen wordt ter plaatse van de versnijding de buis eerst gesoldeerd. Het knippen van de buiselementen onderaan is verboden. Het solderen beantwoordt aan de voorschriften van NBN 283 art. 1.7. De solderingen worden op een gezuiverde ondergrond uitgevoerd. De soldeernaden worden uitgevoerd in 3 opeenvolgende bewerkingen: voorbereiding van de oppervlakten met chloorzink of met hars, vertinnen en solderen. Bij gepatineerde afvoerbuizen zal ter plaatse van de soldering, de patinelaag zorgvuldig worden verwijderd en de soldeernaad gebeitst worden met zoutzuur. Na de soldering wordt de gebeitste zone opnieuw behandeld om een identieke kleur van de buis te bekomen. Elk buiselement wordt minstens 1 maal gesteund. De afstand tussen 2 steunpunten bedraagt maximum 1 m voor de buizen met een lengte tot 2 m en maximum 1,5 m voor de buizen met een lengte van 3 m, één op de twee bevestigingen is glijdend (vrije uitzetting). De eerste beugel bevindt zich op + 5 cm onder het laagste punt van de tapbuis.
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Ter hoogte van de onderafvoerbuis is de afvoerbuis voorzien van een neus. • De overlangse naad is naar de muur gericht . • Aan de bovenkant van de aflopen van platte daken met haakse tapbuis of kiezelbak wordt de buis langs achter uitgesneden over een hoogte van 15 cm : aldus kan de verticale tapbuis goed in de regenpijp dringen, en wordt ze aan het zicht onttrokken. Toepassing Plat dak verhoging inkom naar lager gelegen plat dak (aan achterzijde geplaatst).
38.50. toebehoren - algemeen Omschrijving Het betreft de levering en plaatsing van alle noodzakelijke hulp- en/of verbindingsstukken teneinde een perfecte afwatering van het regenwater toe te laten vanaf de opvang op de dakvlakken tot de afvoer. Let wel : Voor zover niet afzonderlijk opgenomen in de samenvattende opmeting zijn de eenheidsprijzen van alle noodzakelijke hulpstukken standaard inbegrepen in deze van de hanggoten en/of afvoerbuizen.
Meting Behoudens specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting in principe steeds als volgt opgevat : • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen bij de afwerking en aansluiting van de regenwaterafvoervoorzieningen (standaard). Materialen De materialen van de hulpstukken zijn in principe vervaardigd uit hetzelfde materiaal als deze van de stukken waarop het wordt vastgemaakt of uit een verenigbaar aangepast materiaal. 38.51. toebehoren - dakkolken & tapbuizen
|PM|
Materiaal De dakkolken beantwoorden aan TV 191 § 3.4.3 en zijn vervaardigd uit een materiaal, verenigbaar met de dakvloer, het isolatiemateriaal, het dampscherm en de dakdichting. Specificaties • Materiaal : geprefabriceerd kunststof volgens TV 191 § 3.5.2.1.2, met vaste aansluitslab (plakplaat) / aansluitslab met schroefring. • Overeenkomstig de voorziene opstelling bestaat de bijhorende tapbuis (ofwel) uit een verticaal stuk dat aan de bodem van het tapgat is gelast (recht tapgat) (ofwel) uit een horizontaal stuk dat aan de opstand van het tapgat is gelast, doorheen de dakrand dringt en waaraan een verticaal stuk is gelast dat minstens 10 / 15 cm in de afvoerbuis dringt (haaks tapgat). • De tapbuizen zijn zonder overloop. • Aansluitdiameter : ... mm (de diameter van de bijhorende tapbuis is gelijk aan deze van de afvoerbuis indien deze laatste er rechtstreeks mee verbonden is. Indien er een vergaarbak bestaat, is de diameter van de tapbuis kleiner dan deze van de afvoerbuis). AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 180 van 251
Aanvullende specificaties • De kolk wordt geleverd met een blad- en kiezelvanger, aangepast aan de hoogte van de voorziene grindlaag (zie artikel 38.52). • Ingeval de hoogte van de dakopbouw dit vereist wanneer het plaatsen van de kolken, of wanneer het afwerken van het dak niet gelijktijdig gebeurt, wordt een kolk met verhogingselement aangewend. Dit verhogingselement heeft een eigen aansluitslab welke zich bij middel van een dichtingsring inpast in de kolk. • De dakkolk is omringd door een PU-schuimisolatiehuls Uitvoering Overeenkomstig TV 191 - Het platte dak, aansluiting en afwerking (WTCB, 1994). De tapbuizen worden, conform de ATG-richtlijnen van het respectievelijk voorziene dichtingsmateriaal, waterdicht ingewerkt in de voorziene dakdichtingslagen. • Opvatting : (ofwel) volgens TV 191 § 3.5.1 - Tapbuizen doorheen een opkant. (ofwel) volgens TV 191 § 3.5.2 - Tapbuizen in het dakvlak. • De ondergrond wordt vooraf behoorlijk gereinigd. De kolken worden zodanig geplaatst dat plasvorming wordt vermeden. Ter plaatse van de dakkolk wordt de isolatie dunlagiger uitgevoerd of weggesneden zodat de kiezelbak iets verzonken komt te liggen in de dakbedekking en er geen waterophoping ontstaat aan de randen van het tapgat. • Bij de tweedelige kolk wordt de aansluitingsslab verbonden met het dampscherm indien dit voorzien is. In dit geval gebeurt de aansluiting door middel van koud verlijmen. • De insteekdiepte in de afvoerpijp bedraagt ten minste 10 cm. De flens van de kolk wordt koud verlijmd / mechanisch bevestigd. Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Na de plaatsing wordt hij volledig bedekt met een bijkomende laag APP-polymeerbitumen met polyesterinlage, dikte 4 mm, voorzien van ingewalste leischilfers. • Ze worden voorzien van een kiezelrand met grindvang volgens TV 191 § 2.4. • In voorkomend geval wordt na plaatsing van het tapgat het parement netjes aangewerkt rond de tapbuis (uitsparing en afwerking = last van de algemene aanneming ruwbouw). Toepassing Afvoeren platte daken. 38.52. toebehoren - draad- & bolroosters
|PM|
Materiaal De draadbolroosters / bladvangers zijn vervaardigd uit een corrosievast materiaal, grootte aan te passen aan de diameter van de afvoerbuizen. Roestvrij staal 18/8, ballonvormig Uitvoering De ballonvormige korf wordt in het mondstuk van de afvoerbuis geklemd. Toepassing Te plaatsen op iedere tapbuis. 38.54. toebehoren - noodspuwers
|PM|
Materiaal Het betreft aangepaste spuwertjes, volgens toepassing, respectievelijk te voorzien ⇒ als primaire regenwaterafvoer voor beperkte horizontale oppervlakten (luifels / ...). ⇒ als secundaire regenwaterafvoer ingeval verstopping van de primaire afvoer (platte daken / terrassen / …) De buisjes zijn voorzien van de nodige plakplaatjes voor een stabiele en waterdichte aansluiting met de voorziene dakdichting. Specificaties • Materiaal : kunststof PE • Diameter : aangepaste diameter volgens TV 191 § 4.2 • Uitsteek (t.o.v.) gevelvlak : minimum 50 mm • Opstelling : …
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 181 van 251
Uitvoering Positionering bij platte daken overeenkomstig TV 191 § 4.3 - Plaats van spuwers op het dak. Voor de noodspuwers van terrassen wordt rekening gehouden met TV 196 - Balkons (WTCB, 1995). • De juiste doorgangslengte dient ter plaatse te worden opgemeten. Bij horizontale plaatsing worden de buisjes lichtjes afwaterend naar buiten toe geplaatst. • Doorvoeren doorheen de dakopbouw en/of wanden worden tijdens de ruwbouwwerken voorzien van een aangepaste doorvoermof. De aansluiting garandeert een waterdichte en verzorgde aansluiting met het dakvlak en zichtvlak, de doorvoeropening wordt afgewerkt met een aangepaste kit (uitsparing en afwerking = last van de algemene aanneming ruwbouw). Toepassing −
Secundaire regenwaterafvoer : platte daken
38.55. toebehoren - verluchtingskappen / platte daken
|PM|
Materiaal Het betreft aan de opbouw van het platte dak, aangepaste verluchtingskappen, samengesteld uit een plakplaat, een standpijp en een kap. Specificaties • Materiaal : aluminium met PP-binnenbuis / kunststof (EPDM / …) / … • Diameter : … mm / aangepast aan de voorziene ventilatie- en standleidingen Uitvoering Overeenkomstig TV 191 - § 8.4 Verticale doorbrekingen. Toepassing In principe zijn alle ruimten aangesloten op het ventilatiesysteem. Eventueel voorzien voor individuele verluchting van lokalen in voorkomend geval.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 182 van 251
40. BUITENRAMEN & -DEUREN 40.00. buitenramen & -deuren - algemeen Omschrijving De post “buitenramen & -deuren” omvat de levering en plaatsing van de elementen nodig voor het samenstellen van de voorziene buitenramen en -deuren, met inbegrip van alle onderdelen die er wezenlijk deel van uitmaken. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • de opmeting en controle van de juiste afmetingen ter plaatse; • de montage van de raam- en deurprofielen, met inbegrip van het nodige hang- & sluitwerk; • de levering en plaatsing van de beglazing en/of opvulelementen, inclusief spieën, glaslatten en dichtingen; • de levering en montage van de, overeenkomstig het bijzonder bestek, te integreren verluchtingsroosters; • de functionele proeven op een door het Bestuur gekozen schrijnwerkelement (overeenkomstig keuringsmodaliteiten); • de levering en plaatsing, met inbegrip van alle bevestigings- en/of ophangingstukken, alsook de aansluiting en voegafwerkingen tussen schrijnwerk en ruwbouw, ... ; Let wel • Sommige van deze elementen (hang-&sluitwerk, beglazing, ventilatieroosters, … ) kunnen worden beschreven in afzonderlijke artikels, doch zijn, behoudens andere aanduidingen in de samenvattende opmeting, steeds inbegrepen in de eenheidsprijs. • De kostprijs voor de desgevallend te integreren raamdorpels (artikel 40.70), raamtabletten (artikel 58.10) en eventuele uitbekledingen (artikel 51.50) zijn niet inbegrepen in de eenheidsprijs en worden steeds beschouwd als een afzonderlijke post. • De gebeurlijke afbraakwerken van bestaand buitenschrijnwerk kunnen desgevallend opgenomen worden als een afzonderlijke post (zie 03.41 afbraak / gevelelementen - buitenschrijnwerk) Zo niet is het voorzichtig demonteren van bestaand schrijnwerk standaard inbegrepen in de eenheidsprijs.
Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per m2 (in principe globaal, doch desgevallend uitgesplitst per type of model overeenkomstig de aanduidingen in de samenvattende meetstaat, zoals gevoegd bij het aanbestedingsdossier) • meetcode : netto ontwikkelde oppervlakte van de dagopeningen. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen REFERENTIENORMEN (RECENTSTE VERSIES ZIJN VAN TOEPASSING) STS 52.0 - Buitenschrijnwerk - Algemene Voorschriften (= in herziening - recentste uitgave is steeds van toepassing) Nuttige informatie : Buitenschrijnwerk: de CE-markering en de nieuwe STS 52.0 - http://info.benoratg.org/ STS 53 - Deuren (1990) (= in herziening - recentste uitgave is van toepassing) STS 56.1 - Dichtingskitten voor gevels (1999) TV 214 - Glas en glasproducten - Functies van beglazing (WTCB, 1999) TV 221 - Plaatsing van glas in sponningen (WTCB, 2001) -> (TV 214 & 221 vervangen TV 110 & 113) TV 222 - Dimensioneren van schrijnwerk onder windbelasting (WTCB, 2001) NBN B 03-003 - Vervormingen van draagsystemen - Vervormingsgrenswaarden - Gebouwen (1991) NBN B 25-201 tot NBN B 25-211 - Beproevingsmethoden voor vensters & deuren (1977-1980) Reeks EN 24 - 25 - 42 - 43 - 77 - 78 -79 85 - 86 - 107 - 108 - 129 - 130 - 162 NBN ENV 1627 t/m 1630 - Ramen, deuren en luiken - Inbraakwerendheid (1999) NBN EN 12207 - Ramen en deuren - Luchtdoorlatendheid Classificatie (2000) NBN EN 12208 - Ramen en deuren - Waterdichtheid Classificatie (2000) NBN EN 12210 - Ramen en deuren - Weerstand tegen windbelasting Classificatie (2000) NBN EN 1026 - Ramen en deuren - Luchtdoorlatendheid - Beproevingsmethode (2000) NBN EN 1027 - Ramen en deuren - Waterdichtheid - Beproevingsmethode (2000) NBN EN 12211 - Ramen en deuren -- Weerstand tegen windbelasting Beproevingsmethode (2000)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 183 van 251
NBN EN 12400 - Ramen en deuren - Mechanische duurzaamheid - Eisen en classificatie (2002) NBN EN 947 - Scharnieren of draaideuren - Bepaling van de weerstand tegen de verticale belasting (1999) NBN EN 949 - Ramen en gordijnmuren, deuren, zonneschermen en luiken - Weerstand van deuren tegen stoten met een zacht en zwaar lichaam (1999) NBN EN 1191 - Ramen en deuren - Bestandheid tegen herhaald openen en sluiten - Beproevingsmethode (2000) NBN EN 13049 - Ramen - Botsing met een zacht en zwaar lichaam - Beproevingsmethode, veiligheidseisen en classificatie (2003) NBN EN 13115 - Ramen - Classificatie mechanische eigenschappen -Verticale belasting, torsie en bedieningskrachten (2001) NBN EN 14608 - Ramen - Bepaling van de weerstand tegen een verticale belasting (winddruk) (2004) NBN EN 14609 - Ramen - Bepaling van de weerstand tegen statische torsie (2004) NBN EN ISO 10077-1 - Thermische eigenschappen van ramen, deuren en luiken - Berekening van de warmtegeleiding - Deel 1: Vereenvoudigde methode (2000) NBN EN ISO 10077-2 - Thermische eigenschappen van ramen, deuren en luiken - Berekening van de warmtedoorgangscoëfficiënt - Deel 2: Numerieke methode voor kozijnen (2003) NBN EN 12412-2 - Ramen, deuren en luiken - Bepaling van de warmteoverdrachtscoëfficiënt met de warmtekastmethode Deel 2: Kozijnen (2003) Nota Butgb 97/6 “Vereenvoudigde rekenregels voor vensters” (1997)
ALGEMEEN
Vooraleer de raam- & deurgehelen met alle bijbehorende elementen te bestellen, is de aannemer ertoe gehouden na te gaan of deze kunnen geleverd worden in de afmetingen, type, kleur en oppervlaktebehandeling zoals voorgeschreven in de aanbestedingsdocumenten. Zo ondermeer ook dat hun maatafstemming past met de modulatie van de draagstructuur, de aard van het hoofdskelet (ruwbouw), met de positionering en spreiding van de voorziene dilatatie- en zettingsvoegen van de stukken, de aansluiting met de ruwbouw (lateien, parement, dorpels), de keuze en plaatsing van de bevestigingsmiddelen, de afwerkingelementen (raamtabletten, binnenafkastingen, rolluiken, ...), eventuele speciale beveiligingsvoorzieningen en/of bijzondere thermische, hygrometrische en akoestische eisen voor de gevels. Bij vastgestelde anomalieën stelt de aannemer het Bestuur hiervan onverwijld op de hoogte. Van alle verschillende componenten (raam- & deurprofielen, hang- & sluitwerk, alsook de verankeringwijze) zullen door de aannemer voorafgaandelijk de nodige berekeningsnota's, detailtekeningen, proefstalen, … ter goedkeuring worden voorgelegd aan de ontwerper. De aannemer bezorgt dienaangaande vóór de uitvoering ter goedkeuring aan het Bestuur : ⇒ de nodige berekeningsnota’s, garantiebewijzen en gevraagde attesten. ⇒ de nodige stalen en/of prototypes van de verschillende componenten : d.w.z. minstens één opendraaiende hoek met alle bijhorige profielen zoals klipprofiel bij kozijn voor het inschuiven van eventuele uitbekledingen, uitbekledingsprofielen, sieromlijstingen, dorpelprofielen, waterlijsten, ... Dit staal zal ter beschikking blijven tot bij de voorlopige oplevering. ⇒ een kleurenkaart van het beschikbare kleurengamma van de fabrikant. PRESTATIECRITERIA
Alle raam- en deurgehelen moeten beantwoorden aan de algemene prestatiecriteria inzake luchtdoorlatendheid, waterdichtheid, mechanische sterkte en bestendigheid tegen winddruk, zoals vermeld in tabel 5 van STS 52.0 index 04.21.4 (1985), aangevuld met document GT 02.01 versie 09 (07/11/2003) en beproefd volgens de methoden van NBN reeks B 25-201 t/m 211. De herziene versie STS 52.0 zal standaard van toepassing worden gesteld vanaf het ogenblik van publicatie. In afwachting van de vereiste prestatieklassen volgens de vernieuwde uitgave van STS 52.0 (§ 4.2), kunnen reeds volgende normen van toepassing worden gesteld : NBN EN 12207, 12208 en 12210 (classificatie), NBN EN 1026, 1027 en 12211 (beproevingsmethoden), aangevuld met TV 222 Dimensioneren van schrijnwerk onder windbelasting (WTCB, 2001). • De prestatieniveaus van de hoogst gesitueerde of meest ongunstige elementen zijn van toepassing voor alle gevelelementen van het gebouw, vervaardigd uit hetzelfde basismateriaal. • De gevraagde prestatieniveaus kunnen steeds gecontroleerd worden d.m.v. opgelegde proeven op één prototype. Het prototype zal worden gekozen door het Bestuur (zie ‘Keuring’). THERMISCHE ISOLATIE
De warmtedoorgangscoëfficiënt U-window (raamkader inclusief beglazing) mag, anticiperend op de energieprestatie regelgeving “EPR”, maximaal 2,5 W/m2K bedragen. De warmtedoorgangscoëfficiënt van een raam wordt uitgedrukt als U-window (W/m2K) en wordt bepaald volgens de norm NBN EN ISO 10077-1, overeenkomstig de samengestelde combinatie van U-glas en U-frame. Uitzondering op deze eis kan enkel worden toegestaan bij toepassing van deurprofielen uit niet-thermisch onderbroken staal, in gemeenschappelijke inkomhallen, fietsbergingen, e.d., waar desgevallend geopteerd kan worden voor hogere weerstandsprofielen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 184 van 251
In de praktijk impliceert deze eis dat nog enkel hoogrendementsbeglazing (U-glas maximum 1,8 W/m2K) mag worden aangewend (zie rubriek 41.20 thermische beglazing - algemeen). AKOESTISCHE ISOLATIE
Een verbeterde geluidsisolatie van het buitenschrijnwerk is niet enkel afhankelijk van de voorziene beglazing (zie rubriek 41.40 akoestische beglazing - algemeen), maar evenzeer van de akoestische kwaliteit van de gevel met haar samenstellende componenten (raamprofielen). De geluidsisolatie van de raamgehelen wordt beïnvloedt door diverse factoren : ⇒ de beglazing : enkele of dubbele beglazing, thermisch of akoestisch glas; ⇒ de raamtypes : enkel of dubbel raam, opendraaiend of vast, ...; ⇒ de materiaalkeuze : hout, metaal, kunststof, met enkele, dubbele, …dichtingen; ⇒ de verhouding kozijn en glasoppervlakte (zwakste schakel); ⇒ de detaillering : dichting van kieren, aanwezigheid ventilatieroosters, …; ⇒ de montagekwaliteit : aansluiting op de ruwbouwconstructie,…. Essentieel hierbij is het realiseren van een goede luchtdichtheid. Voor alle projecten waar het bijzonder bestek akoestische beglazing zou voorschrijven (overeenkomstig rubriek 41.40), dient de aannemer, in functie van het behalen van het voorgeschreven prestatieniveau, volgens geluidsverzwakkingsindexen Rw (C;Ctr), eveneens een afdoende luchtdichtheid van de raamprofielen te garanderen, conform prestatieniveau PA3 (hetzij klasse 3 tot 4 volgens NBN EN 12207). Er dient daarbij ook rekening te worden gehouden met onderstaande basisprincipes : ⇒ een goede luchtdichtheid van en rond het raam (dichtingen tussen glas en raamprofiel); ⇒ meervoudige elastische dichtingen voor alle opendraaiende ramen; de kierdichting dient ononderbroken te worden toegepast, dus zonder onderbrekingen ter hoogte van hoeken of het hang- en sluitwerk; ⇒ de voorziening van meervoudige sluitingen om lekken door scheluwtrekken te voorkomen. Waar zich ernstige akoestische problemen zouden stellen, kan zich een voorafgaandelijke akoestische studie opdringen, volgens de regels van NBN EN 12354-3 - Geluidsleer - Schatting van de geluidsgedraging van gebouwen uit de bouwdeelgedraging - Deel 3 : Luchtgeluidswering tegen buitenlawaai (2000). PROFIELEN - SAMENVOEGING
Alle profielen zijn afkomstig van dezelfde fabrikant. Een berekeningsnota, opgesteld door de constructeur, houdt rekening met alle bestaande belastinggegevens of krachten en met bovenvermelde prestatiecriteria overeenkomstig STS 52.0. • De afmetingen van de profielen worden uitgedrukt in mm. • De vorm, detaillering en secties van de profielen stemmen overeen met de aanduidingen op de plannen en eventuele principedetails gevoegd bij het dossier. Zij moeten aangepast zijn aan de samenstelling van vaste en/of opengaande delen, aan de aard, de afmetingen en de verwerking van de voorgeschreven beglazing, vulpanelen, het hang- & sluitwerk, ventilatieroosters, dorpels, raamtabletten, binnenafwerkingen, eventuele rolluiken, ... • Alle vergaringen (hoekverbindingen, vergaringen bij samengestelde vensters, e.d.) moeten dicht zijn en zonder beschadiging of blijvende vervorming weerstaan aan de belasting van de beglazing, vermeerderd met de tijdelijke overlast ten gevolge van verkeerd gebruik en met de invloed van de functionele belastingen, waarbij de toegelaten doorbuiging van de stijlen en de regels een normale en gemakkelijke werking van de opengaande delen niet belemmert, rekening houdend met de uitzetting, en dusdanig dat zij geen ontoelaatbare vervorming teweeg brengt in de vullings- en dichtingselementen. • Het bijzonder bestek kan in uitzonderlijke gevallen bijkomende eisen stellen, zoals de afvoer naar buiten van condensatiewater, bv. het geval van lokalen met hevige of langdurige waterdampontwikkeling of bij gebruik van ramen met enkel glas. Indien er gevaar bestaat voor condensatie vanwege de aard van de gebruikte materialen, worden de ramen voorzien van condensatiegootjes op alle plaatsen die noodzakelijk zijn om te beletten dat het water in contact komt met delen van de bouw die niet zijn voorzien om nat te worden.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 185 van 251
GLASSPONNINGEN - GLASLATTEN
De plaatsing van het glas en/of de vulelementen wordt uitgevoerd overeenkomstig STS 52.0, de voorschriften van de profielenfabrikant en ATG-richtlijnen, aangevuld met deze van de glasfabrikant. • Algemeen van toepassing is het principe van een “auto-drainerende”, “geventileerde” sponning of “drukvereffenend beglazingssysteem”, waarbij het glas zo geplaatst wordt, dat de omtreksspeling in open verbinding staat met de buitenlucht. De toepassing van een gedraineerde sponning is verplicht in het geval van dubbele beglazing en/of gelaagde beglazing. • Om de drukegalisatie van de glassponning te waarborgen is het noodzakelijk om per glasvolume één ontluchtingsopening van minimaal 5 mm diameter aan te brengen in de bovenzijde van de glassponning. Eventueel binnengedrongen water moet snel, op natuurlijke en gecontroleerde wijze kunnen worden afgevoerd. Hiertoe dient de sponning op het laagste punt voorzien te zijn van de nodige ontwateringopeningen. De minimale oppervlakte bedraagt 50 mm2 per opening, hetzij een ronde opening van minimum 8 mm diameter, hetzij een sleuf van circa 5x15 mm. • Minimaal dienen te worden voorzien : ⇒ 2 openingen tot 1000 mm glasbreedte; ⇒ 1 bijkomende opening per 500 mm supplementaire raambreedte; • De bodem van de sponning moet een correcte en stabiele plaatsing van de voorziene beglazing waarborgen, de verticale zijden van de sponning en de glaslatten lopen perfect parallel met de respectievelijke vlakken van de beglazing. • De sponningvorm moet aangepast zijn aan het voorziene beglazingssysteem. Men onderscheidt hierbij twee beglazingsmethoden namelijk: ⇒ “droge beglazingsmethode” d.m.v. elastische dichtingsprofielen, zoals meestal van toepassing bij geprefabriceerde profielen (Alu, PVC, …). ⇒ “natte beglazingsmethode” d.m.v. elastische kit, meestal van toepassing bij houten profielen. • De minimale sponninghoogte en -breedte dienen te voldoen aan NBN S 23-002, respectievelijk hoofdstuk 05.1 voor de afdichtingen met kit, en hoofdstuk 05.2 voor de afdichtingen met elastische profielen. De nuttige breedte van de sponning (gemeten tussen de flanken van de sponning en de glaslat) is afgestemd op de dikte van de beglazing en omtrekspeling van de beglazingsmethode. • De nuttige hoogte van de glassponning wordt berekend volgens de afmetingen van het glasblad, de maattoleranties van het raam, de omtrekspeling en de steunhoogte in de sponning, met inachtneming van volgende minima (NBN S 23-002) :
•
• •
•
Minimale Sponningshoogten
Oppervlakte S van de beglazing (m2) < 0,25 m2
0,25 < S < 2 m2
2 < S < 6 m2
6 m2 < S
Enkele beglazing
10 mm
13 mm
18 mm
25 mm
Isolerende beglazing
18 mm
18 mm
18 mm
25 mm
De eisen die aan de sponninghoogte worden gesteld hebben enerzijds te maken met de toleranties van de glasafmetingen en anderzijds met het beschermen van de glasrandverbindingen (bv. polysulfidedichting) tegen U.V.-licht. Bij bijzondere glassoorten, bijvoorbeeld veiligheidsbeglazing of brandwerende beglazing, dienen eventuele specifieke eisen van de glasfabrikant ten aanzien van de sponningvorm strikt te worden gerespecteerd. De glaslatten worden steeds aan de binnenzijde van het schrijnwerk geplaatst. Zij moeten demonteerbaar zijn teneinde een accidentele vervanging van het glas toe te laten. De afmetingen zijn afgestemd op deze van de glasdikte, sponning en raamprofiel : zij worden bevestigd d.m.v. een aan het profiel aangepaste continue klipverbinding, d.m.v. verhaking van de buisvormige glaslat, frontale montage d.m.v. kunststofklips, ofwel d.m.v. inox schroeven / nagels (let wel : enkel voor houten profielen). Indien een dichtingskit wordt gebruikt mogen de glaslatten geen naar binnenspringende tand vertonen die het behoorlijk aanbrengen van de kit zou verhinderen. Alle gebruikte kitten moeten verenigbaar zijn met het aangewende materiaal van de profielen en conform de voorschriften van de profielfabrikant.Tevens is het nodig de primers aanbevolen door de fabrikant van de kit te gebruiken alvorens de aanwending van kitten op PVC (zie ook hoofdstuk 41 buitenbeglazing).
INBRAAKWERENDHEID
Bij verhoogde risico’s op vandalisme of inbraak kunnen, overeenkomstig het bijzonder bestek, bijkomende eisen worden gesteld inzake inbraakwerendheid (klasse WK1 / …) conform NBN ENV 1627 t/m 1630 (= kostprijsverhogend en enkel te realiseren d.m.v. kokervormige glaslatten - niet klipsend, paddestoeltaps, gelaagd glas, e.d..). Zie ook TV 206 - Mechanische inbraakbeveiliging van schrijnwerk en beglazing (WTCB, 1997).
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 186 van 251
RAAM- & DEURTYPES
Het voorkomen van de respectievelijke raam- & deurtypes volgens vorm, uitzicht, aard en samenstelling van vaste en beweegbare delen wordt aangegeven op de plannen en/of in de gedetailleerde meting. Behoudens specifieke bepalingen in het bijzonder bestek en/of detailstudies zal bij de fabricatie en het te voorziene hang- & sluitwerk, rekening worden gehouden met onderstaande (standaard-)voorschriften, gerangschikt volgens type en/of aard van de schrijnwerkelementen : Alle raam- en deurtypes : • Zie ook betreffende rubrieken 40.10 - hout, 40.20 - staal, 40.30 - aluminium en 40.40 - kunststof. • De maximale afmetingen, het te voorziene beslag, aantal sluitpunten en de verwerking ervan dienen zowel te beantwoorden aan de richtlijnen van de profielleverancier (ATG) als deze van de systeemgever van het hang- & sluitwerk, aangevuld met de respectievelijke voorschriften van het bijzonder bestek en de eventueel bijkomend opgelegde eisen m.b.t. inbraakwerendheid. • Het schrijnwerk wordt zodanig opgevat dat de vulelementen (d.w.z. de volle delen, de doorzichtige of doorschijnende delen, de vaste delen en de opengaande delen), de borstweringen, de kramerijen en de diverse aansluitingen in het algemeen gemakkelijk te vervangen zijn zonder dat de belendende elementen daartoe moeten worden gedemonteerd • De profielen van opengaande ramen realiseren, overeenkomstig de vereiste prestatieklassen en/of eisen van het bijzonder bestek, minimum een dubbele aanslag (standaard) / drievoudige aanslag (twee-kamersysteem met centrale middendichting). • De ingewerkte dichtingbanden zijn uit hoogwaardig kunststof (EPDM, neopreen, …) en moeten bij het aandrukken een resterende dikte van circa 3 mm behouden (volgens systeemgever hout / PVC / Alu). De dichtingen worden aangebracht in volledige lengtes, de hoeken worden ingerold, gevulkaniseerd of gelast. De dichtingen moeten bij beschadiging vervangbaar zijn. • Alle opengaande ramen worden, overeenkomstig het bijzonder bestek, standaard voorzien van een draaikruk of spanjolet aan de binnenzijde. Opendraaiende ramen worden als volgt opgevat : • Het voorziene aantal scharnieren / paumellen stemt overeen met de gebruiksgrafieken van de systeemleverancier zoals opgenomen in de ATG-richtlijnen. In andere gevallen (o.a. houten ramen) worden er minimaal volgend aantal roestvaste paumellen / scharnieren / fitsen geplaatst : ⇒ 2 tot een hoogte van 100 cm; ⇒ 3 tot een hoogte van 180 cm; ⇒ 4 voor een hoogte van meer dan 180 cm. • Het aantal en de plaatsing van de voorziene paumellen staat daarbij in functie van de voorziene vleugelbreedte en het gewicht van de vleugel en bijhorende beglazing. • De scharnieren / paumellen / fitsen voor de opendraaiende vleugels zijn, overeenkomstig het bijzonder bestek, vervaardigd uit gebichromateerd / roestvast / met in de massa gekleurd nylon overtrokken staal met een knoopdikte van minstens 11 mm. • Bij de opendraaiende ramen ligt het buitenvlak van het vast en beweegbaar kader in principe in het zelfde vlak (hetzij overeenkomstig het bijzonder bestek in half verzet / in verzet). • Bij houten ramen kunnen de 2 aanslagen in de onderregel, overeenkomstig het bijzonder bestek, worden gerealiseerd door middel van een aluminiumprofiel dat aan de uiteinden afgesloten is met sluitstukjes. Dit aanslagprofiel is uit geanodiseerd of gemoffeld aluminium, in een kleur te kiezen uit het standaardgamma van de fabrikant. • De vergrendeling en het aantal te voorziene sluitpunten voldoen aan de te verwachten bedieningskrachten en vereiste mechanische prestaties volgens STS 52.0 en/of conform de ATGrichtlijnen. In andere gevallen zijn de enkelopendraaiende ramen tot een vleugelhoogte van 70 cm minimaal uitgerust met een éénpunts-zijvergrendeling en voor een vleugelhoogte van meer dan 70 cm met een meerpuntsvergrendeling. • Opendraaiende ramen dienen conform de ATG (of bij ontsteltenis vanaf een vleugelbreedte groter dan 120 cm), te worden voorzien van een bijkomende vergrendeling in de boven- en onderregel. Daartoe worden er ingewerkte sluithulzen uit RVS geplaatst voor de boven- en ondersluiting. • Dubbel opendraaiende ramen zijn steeds te voorzien van een midden vergrendeling, waarbij één vleugel is voorzien van twee ingewerkte kantschuiven uit roestvast staal (RVS). De vleugel die als tweede opendraait is te voorzien van een kantschuif zowel boven- als onderaan. Draaikipramen worden als volgt opgevat : • De draaikipramen worden van op handhoogte bediend met één enkele handgreep (3 standen). • In de bovenregel van de vleugel bevindt zich een schaar die de vleugel tijdens het kippen geleidt. Deze schaar is nastelbaar d.m.v. regelschroeven, die toelaten om zowel de aandrukkracht van de vleugel op het buitenkader als de symmetrie t.o.v. het buitenkader bij te regelen. • Het draaikipbeslag is zodanig opgevat dat het in gekipte stand onmogelijk is van buitenuit het raam verder te openen of te lichten en is zodanig afgeregeld dat de raamvleugel niet uit het kader kan vallen bij onoordeelkundige bediening van de raamkruk; een blokkeringsmechanisme of anti-
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 187 van 251
•
•
foutbediening, zorgt ervoor dat het raam niet kan kippen wanneer de kruk in draaistand staat en omgekeerd. Alle draaikipramen zijn overeenkomstig het bijzonder bestek voorzien van aangepaste sluitingen, in functie van de afmetingen, ⇒ overeenkomstig de ATG-richtlijnen van de systeemleverancier. ⇒ d.m.v. sluitnokken van het zelfregelende paddestoeltype met aangepaste sluitstukken. Draaikipramen dienen conform de ATG (of bij ontsteltenis vanaf een vleugelbreedte of vleugelhoogte groter dan 120 cm) te worden voorzien van een bijkomend sluitpunt in de onder- en bovenregel of aan beide zijkanten; vanaf 180 cm worden steeds twee bijkomende sluitpunten voorzien in de onder- en bovenregel of aan beide zijkanten.
Kipramen worden als volgt opgevat : • De enkel kipramen zijn voorzien van een zij- en/of bovenvergrendeling en minimum een tweepuntsvergrendeling. De bovenraamsluiting is ingewerkt . • De kipramen worden (op voorstel van de aannemer of overeenkomstig het bijzonder bestek) van op handhoogte bediend door een bovenraamopener. Afhankelijk van de raambreedte bestaat het stelsel uit één of meerdere naast elkaar werkende en boven de vleugel aangebrachte éénarmige drukscharen met ingewerkte grendel. De geleiding van de vleugels gebeurt d.m.v. een schuifstuk dat beweegt in een S-vormig profiel. De scharen worden op een horizontale stang vastgezet. Zij zijn conform de ATG, hetzij bij ontsteltenis minstens uitgerust met : ⇒ één valschaar tot een breedte van 120 cm ⇒ twee valscharen tot een breedte van 240 cm ⇒ drie valscharen tot een breedte van 360 cm Hefschuiframen worden als volgt opgevat : • De hef- en schuiframen zijn samengesteld uit één of meerdere actieve vleugels en/of één of meerdere passieve vleugels, overeenkomstig de openingsrichting(-en) zoals aangegeven op plan. • Zij worden uitgerust met een hef-schuifmechanisme, waarbij de overbrenging van de loopwagen en de hefsleden naar het hefslot gebeurt door middel van een stalen sluitstang. Het schuivend deel wordt gedragen door twee onderling verbonden hefsleden, welke elk voorzien zijn van twee gelagerde rollen van inox. • De loop- / geleidingsrail is vervaardigd uit een inox profiel, voorzien van stootbuffers. • De onder-, zij- en bovendorpels van de schuiframen zijn voorzien van de nodige borstelafdichtingen en/of aangepaste dichtingen volgens de voorschriften van de systeemleverancier. • De openschuivende vleugel is (overeenkomstig het bijzonder bestek) zowel aan de binnen- als buitenzijde te bedienen, daartoe uitgerust met een dubbele handgreep met profielcilinderslot / veiligheidscilinderslot. Per cilinder worden drie sleutels meegeleverd met ring en voorzien van identificatieplaatje uit kunststof. De profielcilinder past in de sleutelcombinatie van het geheel, indien gevraagd. Aantal sluitpunten overeenkomstig ATG-systeemleverancier en/of het bijzonder bestek. • De onderregel is verdiept uit te voeren zodanig dat een obstakelvrije doorgang naar buiten mogelijk is (rolstoelgebruikers). Samengestelde raamgehelen worden als volgt opgevat : • Samengestelde ramen worden vervaardigd door samenstelling van meerdere elementen voorzien van de nodige koppelprofielen. De elementen moeten steeds een voldoende hoge stijfheid bezitten zodat het aantal bevestigingen beperkt kan blijven. Bijzondere aandacht zal worden besteed aan een verzorgde afdichting van de onderlinge verbindingen tussen de profielen. De vaste holle tussendwarsregels moeten kunnen worden afgewaterd. Teneinde de afzetting van aflopend water van hogere naar lagere delen, te voorkomen, zullen waar nodig aangepaste druiplijsten worden voorzien. • De samenstelling van de raamgehelen wordt verduidelijkt door plannen en/of detailstudies of dienen voorafgaandelijk ter goedkeuring te worden voorgelegd door de systeemleverancier. Buitendeuren worden als volgt opgevat : • De buitendeuren beantwoorden, overeenkomstig het bijzonder bestek, aan de voorschriften van STS 53.04.11 : aangevuld met de bepalingen nopens de hoge gebruiksfrequentie (STS 53.04.32) en is van de klasse f6: 200.000 cycli. • Ze zijn van het type sponningdeur / opdekdeur. • Inzake het aantal te voorziene scharnieren / paumellen en wijze van ophanging, in functie van het eigen gewicht en de afmetingen wordt verwezen naar de algemene voorschriften van STS 52.0 en STS 53, aangevuld met deze van de systeemleverancier van de profielen (ATG) en van het beslag. • De buitendeurvleugels worden daarbij voorzien van het standaard beslag van de systeemleverancier, conform de ATG. AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 188 van 251
• •
• • • •
De onderdorpel wordt voorzien van een ingewerkte tochtstrip, d.m.v. een uitschuifbare perlon-, nylon- of rubberstrip, die tegen de bevloering aandrukt wanneer de buitendeur dicht is en automatisch omhoog gaat bij het openen. De deurvleugel is, overeenkomstig het bijzonder bestek, voorzien van een inox veiligheidscilinderslot met minimum drie sluitpunten en voor de inkomdeur een elektromagnetisch slot met deurdranger voor automatische sluiting (standaard te voorzien wanneer een parlofooninstallatie is voorzien). De cilinders dienen, in samenspraak met het Bestuur, te kunnen passen in de sleutelcombinatie van het geheel (standaard bij meergezinswoningen). Per cilinder worden standaard drie sleutels meegeleverd met ring en bijhorend identificatieplaatje uit kunststof. De gebruikte cilinders mogen niet meer dan 2 mm uitsteken. Om aan deze eis te voldoen kan een bijkomend veiligheidsrozet geplaatst worden. Het deurbeslag beantwoordt aan de specificaties van het bijzonder bestek en/of zal voorafgaandelijk ter goedkeuring voorgelegd worden aan de ontwerper en het Bestuur. De bediening van de voordeur (hoofdingang) gebeurt in principe met een draaikruk aan de binnenzijde en met een vaste deurtrekker aan de buitenzijde. De bediening van de overige buitendeuren gebeurt in principe met een kruk aan de binnen- en de buitenzijde. De deurbedieningen worden ter goedkeuring voorgelegd aan de ontwerper of de opdrachtgever.
Dubbele buitendeuren worden als volgt opgevat : • Bij dubbele deuren wordt één vleugel voorzien van twee ingewerkte kantschuiven uit roestvrij staal. Er worden ingewerkte sluithulzen uit roestvrij staal geplaatst voor de boven- en ondersluiting. Samengestelde buitendeurgehelen worden als volgt opgevat : • De deurgehelen bestaan uit meerdere elementen verbonden door vaste tussenprofielen. De elementen moeten steeds een voldoende hoge stijfheid bezitten zodat het aantal bevestigingen beperkt kan blijven. Bijzondere aandacht moet worden besteed aan de verzorgde afdichting van de verbinding van de tussenprofielen. De vaste holle tussendwarsregels moeten daartoe worden afgewaterd. De samenstelling van de deurgehelen wordt verduidelijkt op de plannen en/of in de detailstudies. De verschillende delen worden tot een vormvast geheel aan elkaar verbonden. Uitvoering REFERENTIENORMEN (RECENTSTE VERSIES ZIJN VAN TOEPASSING) STS 52.07.1, STS 52.12.3 (+ addendum-PVC) TV 188 - Plaatsen van Buitenschrijnwerk (WTCB, 1993) TV 176 - Glas in daken (WTCB, 1989) TV 214 - Glas en glasproducten - Functies van beglazing (WTCB, 1999) TV 221 - Plaatsing van glas in sponningen (2001) TV 222 - Dimensioneren van schrijnwerk onder windbelasting ( WTCB, 2001) NBN 208 - Onderlinge aanpassing van de afmetingen der constructies- Modulestelsel - Vensteropeningen en -ramen (1950) De plaatsingsvoorschriften en aanwijzingen van de fabrikant
ALGEMEEN
De productie, plaatsing en beglazing van het buitenschrijnwerk zal gebeuren door gespecialiseerde vaklui, behorende tot de leverende firma, belast met de uitvoering van de post buitenschrijnwerk. • De plaatsing van het buitenschrijnwerk gebeurt in overeenstemming met de specifieke eisen die het bijzonder bestek stelt aan de volgende elementen : profielen, beglazing, opvulelementen, afdichtingmaterialen, afwateringsprofielen, kozijnen, ventilatieroosters, hang- & sluitwerk, sloten, verankeringmiddelen, aansluitingsvoegen, -profielen, -vullingen, voorzetbeglazing, eventuele ventilatoren, rolluiken, binnenzonweringen, buitenzonweringen, ... • De bouwmaten zoals opgegeven op de plannen en in de meetstaat zijn deze van de ruwbouw zoals hij moet uitgevoerd worden en zijn dus louter indicatief. De aannemer dient zelf ter plaatse de juiste maten te nemen, alvorens tot vervaardiging van de elementen over te gaan. LEVERING - OPSLAG
• • •
De raam- & buitendeurblokken en hun hulpstukken moeten vervoerd worden in omstandigheden die de materialen tegen beschadigingen behoeden (zorgvuldig gestapeld en vastgebonden). De opslag op de werf moet beperkt blijven tot een minimum (niet meer dan één week). De elementen moeten verticaal gestockeerd worden, en mogen nooit op elkaar gelegd worden. De beschermingsfolie die aangebracht is op voorgelakte profielen moet minstens één maand na levering van fabriek naar de werf verwijderd worden.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 189 van 251
OPSTELLING
•
•
Het buitenschrijnwerk wordt symmetrisch in de opening geplaatst en in functie van de aansluiting op de vereiste afstand van de ruwbouw aangebracht. De opstelling is perfect loodrecht, waterpas en in horizontale richting in de as gezet, met inachtneming van de maximale afwijking ten aanzien van de as- en stramienlijnen, alsook peilmaten volgens TV 188 § 5.1.1. Indien het gewoon parementwerk betreft wordt, afhankelijk van de secties van het raamkader, minstens 20 tot 30 mm van het raamprofiel achter de dagkant van de ruwbouw geplaatst; de ruwbouw zelf voorziet daartoe steeds een aanslag van circa 50 mm met een maximale afwijking van 5 mm. De voegen tussen het schrijnwerk en het parement zullen minimum 5 en maximum 10 mm bedragen. Indien er een buitengevelisolatie en/of een lichte gevelbekleding voorzien is, wordt het schrijnwerk geplaatst volgens de detailtekening en/of in samenspraak met de aannemer ruwbouw en buitenpleisterwerk.
VERANKERING AAN DE RUWBOUW
• • •
•
•
•
De bevestiging moet zo gebeuren dat de belasting van de ramen wordt overgedragen op de ruwbouw, waarbij zettingen van het gebouw geen invloed mogen hebben op het buitenschrijnwerk. De bevestiging gebeurt d.m.v. doken of rechtstreeks in de muur met pluggen en schroeven. Alle bevestigingsmiddelen zijn vervaardigd uit roestvast of verzinkt staal (minimum 275 g/m2). Het aantal bevestigingspunten, de plaats en de wijze van verankering, moeten dusdanig worden gekozen dat de krachten, die op het gevelelement worden uitgeoefend, op de constructie kunnen worden overgedragen en voldoende zijn om zonder blijvende vervorming aan een normale winddruk volgens NBN ENV 1991-1-1, en het nationaal toepassingsdocument (NTD) dat erop betrekking heeft, en elke andere eventuele belasting te weerstaan. Het schrijnwerk wordt dusdanig bevestigd dat de te voorziene voegafdichtingen kunnen worden aangebracht tussen het schrijnwerk en de ruwbouw. Om iedere koudeoverdracht tussen de muren en de ramen te voorkomen moeten de ankerstukken daarbij in principe steeds bevestigd worden achter de spouwisolatie.. Een gebeurlijke bevestiging tegen het buitenspouwblad (blokramen) kan enkel worden toegestaan wanneer speciaal geïsoleerde ankerstukken worden gebruikt. Het aantal bevestigingspunten voor de verticale stijlen en de boven- en onderregels van het vast kader dient minimaal te beantwoorden aan de voorschriften zoals opgenomen in de ATG. In alle andere gevallen worden minimaal voorzien : ⇒ in de hoogte : minstens twee op ongeveer 20 cm afstand van elke hoek, ter hoogte van de scharnieren en verder met maximale tussenafstanden van respectievelijk : 100 cm voor houten ramen, 75 cm voor metalen ramen en 60 cm voor PVC - ramen. ⇒ in de breedte : minimum één bevestiging per 1 m breedte en minimum een bevestiging ter hoogte van elke tussenstijl en op de plaatsen die het meest belast worden, om zo vervorming van het stuk te voorkomen. ⇒ extra bevestigingen kunnen desgevallend noodzakelijk zijn om te voldoen aan bijzondere eisen, gesteld i.f.v. de beglazing en/of m.b.t. inbraakpreventie. Voor gordijngevels dienen het type van verankering (vast, dilaterend, enz .) en het te voorziene aantal bevestigingspunten bepaald te worden in functie van het voorziene gevelsysteem.
AANSLUITING MET DE RUWBOUW
•
• •
•
Het buitenschrijnwerk moet over de gehele omtrek van de ruwbouw geïsoleerd worden. De afdichting van de naden tussen het vast kader, de gevel en/of tussen de kozijnen onderling, dienen daarbij een perfecte water- en tochtdichte aansluiting met de ruwbouwconstructie te garanderen. De kozijnaansluitingen worden hiertoe van een dubbele afdichting voorzien : een waterkering aan de buitenzijde (voegbodem+kit) en een tochtdichte afwerking aan de binnenzijde. De ramen die rechtstreeks in het parament zouden worden geplaatst (blokramen), dienen bij montage te worden voorzien van aangepaste waterkerende scheidingslagen en/of -profielen (zoals aangegeven op de detailtekeningen / …). De dichtheid wordt verwezenlijkt door gebruik te maken van, aan de voegbreedte en aard van de hechtvlakken aangepaste, voegdichtingsbanden en elastische kitvoegen. De hechtvlakken moeten droog en stofvrij zijn. Mortelspatten en dergelijke worden vooraf zorgvuldig verwijderd. ⇒ Ter hoogte van de dorpels door een afdichtingstrook, die gedeeltelijk wordt samengedrukt zodat een wind- en waterdichte afdichtingvoeg gevormd wordt. De voegen dienen dusdanig te worden opgevat dat er geen water op kan blijven staan. ⇒ Bovenaan en aan de zijkanten van het buitenmetselwerk door een zwelband, die als drager voor de op te spuiten afdichtingkit dient. Elastische voegen mogen slechts in twee richtingen aanhechten, daartoe dienen ze te worden aangebracht op een steunvlak (voegbodem) hetwelk geen aanhechting aan de voeg biedt. De voegdichtingsbanden (zie voegbodems overeenkomstig rubriek 43.10) worden in zo groot mogelijke lengten en rechtlijnig verwerkt. Zij zijn vóór plaatsing samengedrukt (tot circa 15-20% van hun aanvankelijke dikte), zwellen na plaatsing langzaam op en sluiten de voeg slagregendicht af. De breedte van de dichtingband bedraagt minstens 15 mm. De dikte van de open voeg
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 190 van 251
•
•
•
•
•
bedraagt minimum 5 mm en maximum 10 mm. Zij worden geplaatst voor de montage van de raamkaders in de ruwbouw, volgens de voorschriften van de fabrikant. Het materiaal van de voegbodems dient chemisch verenigbaar te zijn met de aard van de voorziene profielen, oppervlaktebehandelingen en de elastische afdichtingkit. Overeenkomstig de bepalingen van het bijzonder bestek kunnen zij voorzien worden uit : ⇒ polyethyleenschuim (geslotencellig), overeenkomstig artikel 43.11. ⇒ polyurethaanschuim (opencellig), overeenkomstig artikel 43.12. De vereiste klasse van de elastische kitten en de afmetingen van de voegen worden bepaald in functie van de verschillende omstandigheden die op het buitenschrijnwerk kunnen inwerken. Enkel afdichtingskitten met een technische goedkeuring ATG of gelijkwaardig mogen gebruikt worden (aanbevolen klasse F15 of F20 LM volgens STS 56.1). Overeenkomstig de voorschriften van het bijzonder bestek kan hiertoe gebruik worden gemaakt van kitten op basis van hybride polymeren, polyurethaan, polysulfiden of neutrale siliconen. Overeenkomstig de aard van het voorziene buitenschrijnwerk geldt dat : ⇒ de voeg geschikt is om naderhand te beschilderen (in voorkomend geval bij houten schrijnwerk). ⇒ de kleur van de voeg aangepast is aan de kleur van het schrijnwerk en/of het metselwerk (wit / lichtgrijs / donkergrijs / donkerbruin / ...). De afwerking langs de binnenzijde (omkastingen, raamtabletten, …) mag pas worden aangebracht na controle van de isolatie door de ontwerper. De resterende spatievoegen tussen het schrijnwerk en de binnenzijde van de ruwbouw wordt volledig opgestopt met een rotbestendig isolerend materiaal, tot algehele winddichtheid : ⇒ hetzij opgespoten met polyurethaanschuim. ⇒ hetzij opgevuld met een gebakeliseerde minerale wol. De binnenafwerking wordt op een gepaste wijze volgens de aard van het afwerkingmateriaal van de binnenvlakken (bepleistering / betegeling / parement / raamomkasting / ...) en volgens de richtlijnen van de ontwerper afgewerkt, bv. met een stopprofiel, sluitlatje; de opspuiting met een elastische kit is inbegrepen.
Veiligheid Overeenkomstig het veiligheidsen gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinator-ontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. Keuring REFERENTIENORMEN STS 52.0 - Buitenschrijnwerk - Algemene Voorschriften (1985) = momenteel in herziening NBN B 25-201 t/m NBN B 25-215 - Beproevingsmethoden voor vensters en deuren (1977-1980) NBN B 25-206 - Beproevingsmethoden voor vensters - Samenstelling van een proefverslag (Europese norm EN 78-1977) NBN B 25-210 - Beproevingsmethoden voor vensters - Mechanische proeven (Europese norm EN 107-1980) (1980) NBN EN 949 - Ramen en gordijnmuren, deuren, zonneschermen en luiken - Weerstand van deuren tegen stoten met een zacht en zwaar lichaam (1999) NBN EN 12211 - Ramen en deuren - Weerstand tegen windbelasting - beproevingsmethode NBN EN 1026 - Ramen en deuren - Luchtdoorlatendheid - Beproevingsmethode NBN EN 1027 - Ramen en deuren - Waterdichtheid - Beproevingsmethode NBN EN 1191 - Ramen en deuren - Bestandheid tegen herhaald openen en sluiten - Beproevingsmethode
PROEVEN
Het Bestuur behoudt zich steeds het recht voor om voorafgaandelijk of tijdens de plaatsing functionele proeven te laten uitvoeren op een door het Bestuur uitgekozen schrijnwerkelement. De aannemer zal dienaangaande bij zijn prijsopgave rekening houden met ondervermelde keuringsmodaliteiten : • Zo de globale post 'buitenschrijnwerk' minder bedraagt dan ⁄ 75.000,00 zullen de proeven worden verricht op kosten van ongelijk. Voor hogere bedragen zal systematisch een proef worden geëist, de kosten vallen dan integraal ten laste van de aannemer tot volledige voldoening wordt bekomen. Mocht het schrijnwerkelement niet voldoen aan de functionele proeven kan het Bestuur steeds een nieuwe functionele proefreeks opleggen. • Systemen (eenvoudige raamtypes) die beschikken over een doorlopende technische goedkeuring ATG met certificatie van het afgewerkte product (Modulaire ATG’s) kunnen worden vrijgesteld van functionele proeven. Hierbij dienen evenwel alle voorziene raam- & raamdeurelementen, zowel qua samenstelling, maatvoering, functionaliteit als het voorziene beslag, te zijn opgenomen in de ATG van de systeemhouder, zoniet kunnen voor afwijkende raam- & raamdeurelementen steeds
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 191 van 251
•
•
• •
separate testen gevraagd worden. Zie ook de nieuwe STS 52.0 § 10 Vrijstelling van proeven op een prototype-typeonderdeel) en Modulaire ATG’s voor PVC- en aluminiumschrijnwerk. De functionele proeven zullen worden uitgevoerd op een door het Bestuur gekozen element, overeenkomstig STS 52 § 52.09 - Monstername & Keuring (1985) en/of § 52.12.06 van STS 52 addendum (PVC Buitenschrijnwerk). Let wel : bij publicatie van de vernieuwde STS 52.0 zal de volgorde van de beproevingen dienen te gebeuren in overeenstemming met de nieuwe uitgave. De proeven dienen plaats te vinden onder toezicht van het Bestuur in een onafhankelijk en gecertificeerd labo. Bij de mechanische proeven, volgens STS 52.04.22 en STS 52.0 deel 1, mag er noch voor de opengaande delen noch voor de toebehoren een blijvende vervorming optreden of een verhoogde speling worden waargenomen, evenmin mogen beschadigingen voorkomen aan het oppervlak van de onderdorpels en van de taatsen of aan andere delen van het sluitsysteem. De functionele raamproeven zullen uitgevoerd worden met inbegrip van de voorziene ventilatieroosters, zoals opgenomen onder rubriek 40.60. Tijdens de luchtdichtheidsproeven mogen de roosters evenwel dichtgekleefd worden. Het getest en goed bevonden proefraam wordt gemerkt en op de werf bewaard als referentie. Het mag geplaatst worden, evenwel als laatste element. Wanneer producten niet aan de proeven zouden voldoen, kan de ontwerper de werken onmiddellijk laten stopzetten.
TOLERANTIES
De toleranties zijn conform de ATG en beantwoorden volgens STS 52.0 aan onderstaande criteria : • De toegelaten maatafwijkingen op de breedte en de hoogte van de opengaande vleugels, gemeten onderin de glassponningen, bedragen maximaal + 1 mm, verhoogd met 0,5 mm per aanvullende meter breedte of hoogte. • Inzake haaksheid van de opengaande vleugels mogen de lengteverschillen van de diagonalen, gemeten onderin de beglazingssponningen niet meer bedragen dan + 2 mm, verhoogd met 0,5 mm per aanvullende meter diagonaallengte, met een maximum van 3 mm. PLAATSING
Beschadigingen aan de profielen door het plaatsen, krassen, uithollingen of slechte bevestigingen hebben afkeuring en vervanging van het element tot gevolg. Voor de oplevering zal het buitenschrijnwerk (en de beglazing) worden ontdaan van kitresten, vlekken, raammerken en klevers op het glas (na akkoord van de architect). Hierbij dient tevens te worden gecontroleerd of : ⇒ de beweegbare delen en het hang- & sluitwerk naar behoren functioneren; ⇒ de oppervlakten vrij zijn van beschadigingen; ⇒ de ventilatieroosters in- en uitwendig zuiver zijn; ⇒ de beglazing vrij is van krassen en/of vlekken; ⇒ de aansluitingen met de ruwbouw (voegbanden & kitvoegen) correct zijn uitgevoerd. Het eventuele vervangen, bijwerken en/of bijregelen van de schrijnwerkelementen zijn ten laste van de aannemer, tot volledige voldoening bekomen wordt. WAARBORGEN
De aannemer geeft een tienjarige waarborg op de water- en winddichtheid van het geheel van het buitenschrijnwerk, bij normaal gebruik en onderhoud. 40.30. profielen / aluminium - algemeen Omschrijving De buitenramen en deuren worden als aluminium schrijnwerk beschouwd, wanneer alleen het materiaal "aluminium" de mechanische sterkte van die bouwelementen verzekert. De andere bekledingen van het buitenvlak veranderen niets aan het feit dat deze elementen tot het aluminium schrijnwerk behoren. Materialen REFERENTIENORMEN STS 36 - Metaalschrijnwerk - Vensters, Lichte Gevels en Omlijstingen STS 52 - Buitenschrijnwerk - Algemene Voorschriften (1985) -> in herziening NBN EN 12020-1&2 Aluminium en aluminiumlegeringen - geëxtrudeerde precisieprofielen van legeringen EN AW-6060 en EN AW-6063 - deel 1&2 Technische leveringsvoorwaarden & Toleranties op afmetingen en vorm NBN EN 486 - Aluminium en aluminiumlegeringen - Extrusieblokken gegoten in een vorm geschikt voor het extruderen Specificaties (1994) NEN EN 755-2 - Aluminium en aluminiumlegeringen - Geëxtrudeerde staven, buizen en profielen Deel 2: Mechanische eigenschappen (1997) NBN EN 573-3 - Aluminium en aluminiumlegeringen - Chemische samenstelling en vorm van de geknede producten - Deel 3: Chemische samenstelling (1995) NBN EN 12020 - Aluminium en aluminiumlegeringen - Geëxtrudeerde precisieprofielen van legeringen EN AW-6060 en EN
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 192 van 251
AW-6063 - Deel 1 & 2 (2001) NBN P 21-001 - Courant gebruikte aluminiumsoorten en aluminiumlegeringen voor bewerkte producten (1985) NBN EN 12373-15 - Aluminium en aluminiumlegeringen - Anodiseren - Deel 1-15 (1999-2000) NBN EN 12206-1 - Verven en vernissen - Deklagen op aluminium en aluminium legeringen voor architectonische doeleinden Deel 1: Deklagen van poederverven (2004) NBN EN ISO 10077 - Thermische eigenschappen van ramen, deuren en luiken - Berekening van de warmtedoorgangscoëfficiënt - Delen 1&2 (2003) UEAtc-richtlijn "Vensters met metalen profielen met verbeterde thermische prestaties". ETAG 002-3 - Structural Sealant Glazing Systems - Part 3 : Thermal Breaks (2002) Nuttige informatie : Kwaliteitseisen & Aanbevelingen voor Aluminium in de Bouw - Aluminium Schrijnwerk - Aluminium Center Belgium (2001) http://www.aluminiumcenter.be/pdf/HandboekN.pdf
PROFIELEN
•
• •
•
•
Alle raamgehelen dienen te beschikken over een doorlopende BUtgb-goedkeuring met certificaat voor de lucht- en waterdichtheid, de windweerstand en het thermisch onderbrekingssysteem. Om de functionaliteit en de duurzaamheid van een afgewerkt raam te garanderen, worden in de ATG niet enkel de algemene prestaties (lucht-, waterdichtheid, etc.) geëvalueerd, maar wordt er tevens nagegaan of elk onderdeel in staat is aan de belastingen te weerstaan. Naast de ATG-productgoedkeuringen kunnen voor het materiaal, voor de raamprofielen, het verbindingssysteem en de plaatsing van het schrijnwerk steeds aanvullende goedkeuringen worden geëist. Meer info: Modulaire ATG’s voor Aluminium-schrijnwerk. De aluminiumprofielen zijn onder extrusie getrokken kamerprofielen zonder zichtbare lasnaden. ⇒ Legering Al Mg Si 0,5 (6060B/6063) van eerste smelting, volgens NBN P 21-001, DIN 1725 en NBN EN 12020; ⇒ Mechanische karakteristieken volgens het kwaliteitshandboek; ⇒ Toleranties volgens het kwaliteitshandboek; ⇒ Wanddikte van de draagprofielen : nominaal 1,7 mm (tussen 1,6 en 2,5 mm). Alle vaste en beweegbare profielen zijn thermisch onderbroken conform volgende voorwaarden : ⇒ er mag geen enkele thermische brug ontstaan tussen het buitenste- en binnenste profiel; ⇒ er mogen geen blijvende vervormingen optreden; de stevigheid van de thermische voeg is zodanig dat de gekoppelde profielen kunnen beschouwd worden als één geheel en bestand tegen intensief gebruik. ⇒ de verbindingen moeten in staat zijn de verschillende thermische uitzettingen tussen buitenste- en binnenste profiel op te vangen zonder blijvende vervorming of destabilisering van het profiel. De thermische onderbrekingen worden uitsluitend gerealiseerd door de systeemleverancier en nooit in de werkplaats van de aluminiumschrijnwerker. De thermische onderbrekingswijze kan mits confomiteit met de vereiste U-frame klasse, beantwoorden aan een van onderstaande systemen :
• ⇒
⇒
•
•
de thermische onderbreking van de profielen wordt gerealiseerd door het uitharden van ingegoten of geïnjecteerd polyurethaanhars, na uitharding worden de boven- en onderzijde van de isolatiekamer weggefreesd. De profielen worden ontdaan van resterende bramen. twee afzonderlijke profielen worden verbonden d.m.v. duurzame kunststofstrips (glasvezelversterkte polyamidestrips, PVC, …), d.m.v. van speciale technieken geklemd in de twee helften van het samengesteld profiel (deze methode maakt ook het gebruik van verschillende kleuren voor binnen- en buitenkant van het profiel mogelijk).
Zij voldoen aan de UEAtc-richtlijn "Vensters met metalen profielen met verbeterde thermische prestaties". De thermische isolatie van de profielen kan proefondervindelijk worden vastgesteld door metingen, of door berekening volgens de Europese normen NBN EN ISO 10077-2 of NBN EN 12412-2. . Overeenkomstig de gestelde prestatievoorschriften in het bijzonder bestek dienen de thermisch onderbroken profielen daarbij een U-frame waarde te bezitten conform ⇒ klasse 2.2 volgens DIN 4108 (3,5 < U-frame > 2,8 W/m2K) ⇒ klasse 2.1 volgens DIN 4108 (U-frame < 2,8 W/m2K) In het kader van de nieuwe regelgeving EPB (vanaf 1 januari 2006) dient elk raamgeheel (inclusief de beglazing) evenwel steeds een U-waarde beter dan 2,5 W/m2K te garanderen.
Let wel : deze eis impliceert dat profielen van de klasse 2.2, afhankelijk van de U-waarde van de voorziene beglazing en de grootte van raamoppervlakte niet meer in alle situaties zullen voldoen.
•
Aluminiumplaten zijn uit Al Mg3 volgens NBN EN 573-3, NBN EN 485-4 en DIN 1748. De aluminiumlegering voor de bijhorende bevestigingsstukken, het hang- & sluitwerk, en de verbindingsmoffen zijn van het type Al Mg Si1, met legeringen van 1e smelting.
Vorm, type en afmetingen van de profielen • Alle bewegende delen zijn, overeenkomstig de prestatie-eisen, opgevat uit profielen van minstens het tweekamer-type. Behoudens andere aanduidingen zijn de profielen van het vlakke type, hetzij met verdoken vleugel, waarbij kader- en vleugelprofielen in hetzelfde vlak liggen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 193 van 251
•
•
•
•
• •
•
Om een goede kantendekking bij het coaten te krijgen, dienen de hoeken van geëxtrudeerde profielen aan de buitenzijde van de gevels te zijn voorzien van een afrondingsstraal van minimaal 0,5 mm. Indien snij- en knipranden van te lakken platen voor buitentoepassing scherpe kanten vertonen, moeten deze voor de oppervlaktebehandeling tweezijdig worden gebroken. De koude en de warme kant van de aanslagen worden gescheiden door een soepele kunststof dichtingslip. Deze middendichting in de isolatiezone bevindt zich steeds in hetzelfde vlak en is zo ontworpen dat zij zorgt voor de drukegalisatie tussen de binnen- en buitenzijde van het profiel. De dichting zorgt ervoor dat het raam over de hele omtrek wind- en waterdicht is. Een tweede dichting wordt bovendien aangebracht aan de binnenzijde van de opengaande delen. De dichtingprofielen in de aanslagen zijn uit EPDM, EPT of een gelijkwaardig product, dat voldoet aan TV 107 & 110. Ze zijn bestand tegen verouderingsverschijnselen en atmosferische invloeden, en blijvend elastisch volgens DIN 7863. De dichtingen worden in volledige lengtes ingeklemd in de profielgroeven en worden in de hoeken in verstek gesneden en gevulkaniseerd. Ze zijn zodanig geplaatst dat ze langdurig voldoen aan de gestelde eisen en moeten makkelijk uitwisselbaar zijn. Alle raamtypes moeten voorzien zijn van een drainagesysteem in de onderregels of in de horizontale profielen. Om een goede waterdichtheid te verzekeren zijn de profielen zo ontworpen dat drukegalisatie optreedt in de koude kamer. De drainageopeningen van vleugel en buitenkader moeten verspringen t.o.v. elkaar. Voor een raambreedte van 100 cm worden minimum twee openingen voorzien, voor elke bijkomende 50 cm wordt een extra opening aangebracht. Ze zijn zoveel mogelijk blind aangebracht (minimum diameter 8 mm of sleufgaten van circa 5x15 mm). De inbouw en vorm van het voorziene beslag moet conform zijn met de technische beschrijving, zoals opgenomen in de proefrapporten bij de technische goedkeuring of CE-markering. . Nominale afmetingen van de afgewerkte stukken, uitgedrukt in mm (zonder decimaal). ⇒ Hoogte van het profiel : ... mm (aangepast aan de afmetingen). ⇒ Bouwdiepte van het profiel : minimum 50 mm voor de buitenkaders en minimum 55 mm voor de vleugels (te vergroten in functie van de over te dragen winddruk en van het traagheidsmoment van de profielen). ⇒ Breedte van het profiel : volgens afmeting van de opengaande delen / tot minimum beperkt overeenkomstig berekeningsnota / ... De sponninghoogte van de profielen bedraagt 20 tot 22 mm. De geëxtrudeerde glaslatten (20-22 mm) zijn vervaardigd uit dezelfde legering als de basisprofielen. Ze clipsen over de volledige profiellengte vast. De glaslatten kunnen inspringen ten opzichte van de vleugel, zodat ze in hetzelfde vlak liggen als de vaste kader, of kunnen in hetzelfde vlak geplaatst worden als de vleugel. Het systeem laat toe om glasdiktes tot 36 mm te plaatsen.
Samenvoeging / fabricatie Voor de verwerking, behandeling en plaatsing van voorgevormde profielen houdt men steeds rekening met de voorschriften van de systeemleverancier. Alle profielen, zowel de buis- als de open profielen worden door dezelfde fabrikant geleverd. • Waar verschillende metalen of andere materialen samenkomen moet het optreden van mogelijke (elektro-)chemische beschadiging worden voorkomen. • Overeenkomstig STS 36 worden alle stalen voorwerpen en structuren die in aanraking komen met het aluminium schrijnwerk gemetalliseerd (klasse Zn80) ofwel gegalvaniseerd (EN ISO 14713- EN ISO 1461). Contact met niet-magnetisch roestvrij staal, bv. 18/8 geeft geen problemen. Schroeven, bouten en moeren zijn dienaangaande uitsluitend van roestvast staal. Het beslag wordt uitsluitend vervaardigd van aluminium, roestvast staal of polyamide. In geen geval wordt gechromateerd staal toegelaten bij aluminium schrijnwerk. • Alle samenvoegingen worden gerealiseerd met behulp van standaard hulpstukken van dezelfde fabrikant als de profielen en volledig aangepast aan de nodige verbindingen. • De profielen worden braamloos gezaagd; T-verbindingen worden volledig passend uitgefreesd zodat zij de profilering van de dwarsprofielen volgen. Alle zaagsneden of gefreesde oppervlakken zullen vooraf een waterdichte behandeling ondergaan met een speciaal anticorrosief product. • De hoeken worden d.m.v. pneumatische persing met gekartelde hoekstukken en/of aluminium schroefhoeken verbonden. Om de verstekken vlak te houden mogen platte winkelhaken geplaatst worden. Deze hoek en T-verbindingen doen geen afbreuk aan de isolatie-eigenschappen van de constructie. Teneinde een goede dichting te bekomen worden de verstekken gelijmd met een duurzame twee-componenten lijmsoort. De voegen worden volledig waterdicht gemaakt. • Bij het infrezen van de beslagonderdelen mag niét geraakt worden aan de isoleerstrippen van de thermische onderbreking. Sloten en sluitpanelen moeten volledig in het aluminiumprofiel worden ingewerkt. OPPERVLAKTEBEHANDELING
Alle structuren en tussenstijlen ter versteviging, alsook de glaslatten, ondergaan dezelfde beschermende behandeling, geschikt voor aluminium, volgens de richtlijnen van het kwaliteitshandboek. Het oppervlak van profielen dient na voorbehandeling vrij te zijn van grafietresten
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 194 van 251
en corrosiehuid. Overeenkomstig de specificaties in het bijzonder bestek zullen de profielen afgewerkt worden met een van onderstaande oppervlaktebehandelingen : Anodisatie De voorbehandeling en bescherming van het schrijnwerk volgens het zwavelzuurgelijkstroomproces beantwoordt aan STS 36.14.4 en NBN EN 12373-15 - Aluminium en aluminiumlegeringen Anodiseren - Deel 1-15 (1999-2000). De anodisatiewijze gebeurt overeenkomstig het bijzonder bestek volgens ⇒ wijze AO - Ongepolijst met anodische behandeling (gesatineerd). ⇒ wijze BO - Halfgepolijst met anodische behandeling (geborsteld). ⇒ wijze CO - Volledig gepolijst met anodische behandeling (glanzend). De meest gangbare anodisatiekwaliteiten zijn : EN AW 1050A en EN AW 5005. Na de respectievelijke voorbehandeling en vóór de anodische oxidatie worden de profielen ontvet en gebeitst. De oxidelaag is volkomen dicht (poreusvrij) en bedekt gans het oppervlak van de stukken. De oxidelaag moet volkomen waterdicht gemaakt worden door colmateren in een kokend waterbad. De anodisatieprocedure wordt uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de systeemleverancier die zo een volledige waarborg biedt op de kwaliteit van de afgewerkte profielen (aluminium, thermische onderbreking en oppervlaktebehandeling). De firma die de anodisatie uitvoert dient het kwaliteitslabel QUALANOD te bezitten, toekenning en blijvende controle gebeuren door de EWAA (European Wrought Aluminium Association). De kwaliteitscontrole gebeurt door proeven volgens de procedure voorzien in het label. De vereiste dikte van de oxidelaag beantwoordt aan STS 36.05.33 en bedraagt minimaal : ⇒ Klasse 2 - stadsatmosfeer - 20 micronmeter ⇒ Klasse 3 - maritieme of industriële atmosfeer - 25 micronmeter Coatings De laklagen zijn slagvast en mogen niet afspringen bij mechanische bewerkingen (boren, zagen, frezen, ponsen, …). De voorbehandeling gebeurt volgens de eisen van Qualicoat of G.S.B. (Gutegemeinschaft fur Stuckbewschichtung), De oppervlaktebehandeling gebeurt conform de richtlijnen van de Aluminium Painters Association (APA) en is voorzien van het QUALICOAT-label, toekenning en controle gebeuren door de EWAA (European Wrought Aluminium Association). Overeenkomstig de ligging en/of het bijzonder bestek beantwoordt het poedercoatingsysteem aan ⇒ klasse 2 (normale belasting / stadsatmosfeer) door een polyester of polyurethaan poedercoating bestemd voor buitentoepassing (laagdikte minimum 60 µm - bij normale belasting). ⇒ klasse 3 (agressieve belasting / maritieme of industriële atmosfeer, eis van beproeving met de zure (pH=3) zoutsproeitest) hetzij door het industrieel aanbrengen van een pre-anodisatielaag, afgewerkt met een polyester of polyurethaan coating (laagdikte minimum 60 µm), hetzij door een tweelaags aangebrachte polyester- of polyurethaan poedercoating (laagdikte minimum 100 µm). ⇒
⇒
klasse 2 (normale belasting / stadsatmosfeer) door polyester- of polyurethaancoatings bestemd voor buitentoepassing, die elektrostatisch onder poedervorm worden aangebracht tot een laagdikte van minimum 60 µm (normale belasting). klasse 3 (agressieve belasting / maritieme of industriële atmosfeer, eis van beproeving met de zure (pH=3) zoutsproeitest) door het industrieel aanbrengen van een pre-anodisatielaag, afgewerkt met een (tweelaags) poedercoatingssysteem van polyurethaan of polyester, laagdikte minimum 80 µm.
De oppervlakte-afwerkingen kunnen, afhankelijk van de respectievelijke thermische onderbrekingswijze, ook een verschillende binnen-buiten kleurcombinatie toelaten : ⇒ Kleurtint van het buitenprofiel : vrije keuze standaardgamma van de fabrikant ⇒ Kleurtint van het binnenprofiel : vrije keuze standaardgamma van de fabrikant Overeenkomstig het Qualicoat-label geldt voor alle systemen dat de laklaag in het directe zichtvlak vrij moet zijn van storende effecten zoals ruwheid, rimpels, uitzakkingen, overmatige sinaasappelhuid, insluitingen, kraters, stof, blaasjes, verbrande plekken, matte vlekken, krasjes en dergelijke, welke bij daglicht met het blote oog, loodrecht op het oppervlak gezien, op een afstand van 3 meter als storend kunnen worden waargenomen. HANG- & SLUITWERK
Het hang- & sluitwerk is ingebouwd en maakt de voorgeschreven openingsrichting mogelijk. Draaipunten van raamkrukken, espagnoletten, uitzetters en dergelijke moeten tegen corrosie zijn beschermd. De zichtbare onderdelen zijn van dezelfde kleur en afwerking als de profielen. Uitvoering De plaatsing van de ramen gebeurt overeenkomstig artikel 40.00 buitenramen & -deuren - algemeen, aangevuld met de uitvoeringsvoorschriften van de fabrikant en richtlijnen van de ATG.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 195 van 251
• • • • •
Alle verankeringen, voor zover niet vervaardigd uit roestvrij staal of aluminium, dienen afdoende tegen corrosie te zijn beschermd volgens STS 52.0 art. 52.07 en mogen zelf ook geen aantasting aan het aluminium gevelelement veroorzaken. De aansluiting tussen de thermische onderbreking in het aluminium buitenschrijnwerk en de thermische isolatie in de bouwconstructie dient nauwkeurig en overal perfect aansluitend te geschieden. De plaatsing van de voorziene beglazing en/of vulelementen zal uitgevoerd worden overeenkomstig de voorschriften van de profielenfabrikant aangevuld met die van de glasfabrikant. Voor aansluiting van het binnen- en buitenpleisterwerk met de aluminiumconstructie is de toepassing van aangepaste ’stopprofielen’ aangewezen. In de afwerkingfase, na de montage van de aluminium constructies, dienen de nodige voorzorgen genomen te worden om beschadigingen van het aluminium te voorkomen.
Keuring Zo alle te voorziene raam & deurtypes, qua maatvoering en functionaliteit, opgenomen werden in de technische goedkeuring van de systeemhouder, kan overeenkomstig de modaliteiten opgenomen in 40.00 buitenramen & -deuren - algemeen (keuring) vrijstelling verleend worden van keuringsproeven. Profielen met krassen of beschadigingen kunnen worden afgekeurd. 40.32. profielen / aluminium - thermisch onderbroken / gemoffeld
|FH|m2
Materiaal Het betreft raam- & deurgehelen samengesteld uit thermisch onderbroken profielen van gemoffeld aluminium, overeenkomstig artikel 40.30 profielen / aluminium - algemeen. De raamgehelen beschikken over een doorlopende BUtgb-keuring (met certificaat). De oppervlaktebehandeling gebeurt d.m.v. een coatingssysteem conform de richtlijnen van de Aluminium Painters Association (APA) en voorzien van het QUALICOAT kwaliteitslabel. De coatings moeten beschikken over 5 jaar waarborg op kleurechtheid en 10 jaar op de hechting. Specificaties • Thermische onderbreking : U-frame maximaal 2,8 (klasse 2.1) W/m2K, conform 40.30 profielen / aluminium – algemeen OPMERKING: U-window = maximaal 1,6 W/m2K • Profieltype : drie-kamertype, vormgeving vlakke type (voorzijde vleugel in zelfde vlak als vaste kader) • Profielafmetingen ⇒ Diepte : vaste delen minimaal 67 mm, bewegende delen minimum 77 mm ⇒ Hoogte : … mm ⇒ Glassponning : minimum 22 mm • Zwaardere secties worden aangewend voor : ⇒ vaste deurkaders : ...x...mm. ⇒ blokdeurkaders : ...x...mm. ⇒ deur-vleugelkaders : ...x...mm. ⇒ onderdorpels : ...x... mm ⇒ schuiframen : ...x... mm • Coating : klasse 2 (stadsatmosfeer) / klasse 3 (maritieme of industriële atmosfeer) • Glansgraad : circa 30% (mat) onder een hoek van 60° • Kleur (-en) ⇒ Kleurtint buitenprofiel : keuze uit standaardgamma fabrikant / benaderend RAL : 7016 ⇒ Kleurtint binnenprofiel : idem / keuze uit standaardgamma fabrikant / benaderend RAL : 9001 • Elastische dichtingsprofielen : kleurkeuze uit volledig gamma van de fabrikant • Deuren voorzien van geïntegreerde tochtafsluiter, welke omhoog gaat bij openen van de deur. Raam & deurtypes (zie artikel 40.00 en 40.30) Hang & sluitwerk (zie artikel 40.50) Beglazing & vulpanelen (zie hoofdstuk 41) Uitvoering Het leveren en plaatsen van ramen en deuren beantwoordt aan de richtlijnen van de ATG, aangevuld met de voorschriften van STS 52.0 en artikel 40.00 buitenramen & -deuren - algemeen. • Opstelling : minimum 20 mm achter de dagkant van de ruwbouw. • Verankering ruwbouw : onzichtbare bevestiging d.m.v. regelbare klemstukken in aluminium. Voor ramen en deuren die bovenaan niet tot aan de ruwbouwelementen lopen worden vertikale stalen steunen voorzien (om de 40 cm) die verankerd worden in de plafonds. Deze steunen mogen geen koude brug vormen en dienen zoveel mogelijk ingepakt te worden met de isolatie (onder ander AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 196 van 251
• • • •
art.). Deze steunen zullen tevens dienst doen als steun voor latere afwerkingen en dienen dus voldoende stabiel te zijn om deze afwerkingen te kunnen verankeren. De steunen zijn gegalvaniseerd. Aansluiting gevelafwerking : waterkering (PE-folie 400gr/m2, compri-band (PE) en een elastische kit volgens STS 56.1, kleur … Spouwaansluiting binnenzijde : opspuiting met polyurethaanschuim Dichting beglazing : drukvereffende beglazingsmethode d.m.v. een dichtingsprofiel / elastische kit volgens hoofdstuk 41 / … Ramen en deuren voorzien van de nodige verstevigingsprofielen (in de kleur van de raamprofielen) voor opvang van windbelasting en andere dynamische belastingen door het gebruik, volgens aanduidingen detailplannen doch steeds te berekenen door de profielkonstrukteur.
Toepassing Volgens aanduidingen op de plannen en details. De aannemer bezorgd een overzicht van de Uw-waarde per raam, vòòr opmeting en uitvoering van de werken. Alle profielen zijn rondom voorzien van de nodige luchtdichtheidsfolies voor een luchtdichte afwerking op de ruwbouw. Ramen zijn te voorzien als kip-draai (geen draai-kip). De bovenlichten van de schuiframen in de gemeenschappelijke leefruimten zijn uit te voeren met onzichtbare raamprofielen (zowel binnen als buitenzijde onzichtbaar) en dit door middel van speciaal daartoe ontworpen thermisch onderbroken profielen (ter goedkeuring voor te leggen aan architect). OPMERKING: U-window (raam+glas) = maximaal 1,6 W/m2K 40.50. hang- & sluitwerk - algemeen Omschrijving De post hang- & sluitwerk omvat de levering en de plaatsing van alle voorziene hang- & sluitwerk, d.w.z. van de organen voor het bedienen, equilibreren, afhangen, geleiden, sluiten en vergrendelen, … De algemene en/of specifieke eisen gesteld aan het hang- & sluitwerk, alsook het concrete toepassingsgebied worden in het bijzonder bestek beschreven in onderhavige rubriek doch zijn inbegrepen in de eenheidsprijs van de profielen. Meting Behoudens specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting is de prijs van alle hang- & sluitwerk standaard inbegrepen in de eenheidsprijs van het buitenschrijnwerk (profielen). • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de prijs van de ramen & -deuren. Materialen REFERENTIENORMEN NBN EN 1303 - Hang- en sluitwerk - Cilinders voor sloten - Eisen en beproevingsmethoden (1998) NBN EN 1670 - Hang- en sluitwerk - Bestandheid tegen corrosie - Eisen en beproevingsmethoden (1998) NBN EN 12051 - Hang- en sluitwerk - Grendels voor deuren en ramen - Eisen en beproevingsmethoden (1999) NBN EN 179 - Hang- en sluitwerk - Sluitingen voor nooduitgangen met een deurkruk of een drukplaat - Eisen en beproevingsmethoden (1997) NBN EN 1125 - Hang- en sluitwerk - Panieksluitingen voor nooduitgangen met een horizontale bedieningsstang - Eisen en beproevingsmethoden (1997) NBN EN 1154 - Hang- en sluitwerk - Deurdrangers - Eisen en beproevingsmethoden (1997 + add1) NBN EN 1155 - Hang- en sluitwerk - Elektrische open-standhouders voor draaideuren - Eisen en beproevingsmethoden (1997) NBN EN 1158 - Hang- en sluitwerk - Regelaars voor de sluitvolgorde van deuren - Eisen en beproevingsmethoden (1997) NBN EN 12209 - Hang- en sluitwerk - Sloten en grendels - Mechanisch bediende sloten, grendels en sluitplaten - Eisen en beproevingsmethoden (2004) NBN EN 12365 - Hang- en sluitwerk - Afdichtingen en afdichtingsprofielen voor ramen, deuren, luiken en vliesgevels - Delen 1t/m 4 (2003) NBN ENV 1627 t/m 1630 - Ramen, deuren en luiken - Inbraakwerendheid (1999) TV 206 - Mechanische inbraakbeveiliging van schrijnwerk en beglazing (WTCB, 1997)
ALGEMEEN
•
Het hang- & sluitwerk maakt de voorgeschreven openingsrichting mogelijk. Er wordt gebruik gemaakt van paumellen, scharnieren, taatspotten, sluit- en klemonderdelen. Zij zijn vervaardigd uit materialen aangepast aan de te vervullen functie en verenigbaar met het materiaal van de
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 197 van 251
• •
profielen. Ingeval van metalen profielen zijn ze doeltreffend beschermd om elektrolytische koppels te vermijden. Alle pennen, schroeven en hulp- en bevestigingstukken zijn uit roestbestendig staal. Het hang- & sluitwerk wordt door de fabrikant van de ramen voorgesteld in functie van het gewicht en de afmetingen van de ramen en deuren. De constructeur kan steeds verplicht worden de voorgestelde keuze van het hang- & sluitwerk te verantwoorden. Van alle hang- & sluitwerk, scharnieren, krukken, rozetten, sloten en mogelijke kleine hulpstukken dienen op aanvraag de nodige modellen ter goedkeuring te worden voorgelegd aan het Bestuur.
Uitvoering • • •
Het hang- & sluitwerk dient maximaal ingewerkt te worden, doch gemakkelijk vervangbaar te zijn. De sluitorganen worden zo opgesteld dat zij een makkelijke ergonomische bediening toelaten door één persoon, waarbij de bedieningskrachten steeds kleiner moeten zijn dan 200 N en de verplaatsingskracht van de raamvleugels kleiner moet zijn dan 150 N. De te monteren bedieningskrukken bevinden zich bij de ramen standaard op circa 150 cm boven de vloerpas en bij de buitendeuren op circa 105 cm boven de vloerpas. Deze maten dienen desgevallend voorafgaandelijk te worden besproken met het Bestuur, indien het gaat om aanpasbare woningen voor bejaarden en/of personen met een handicap.
Keuring Alle hang- en sluitmechanismen moeten makkelijk, zonder speling, feilloos en geruisloos werken. 40.51. hang- & sluitwerk - scharnieren & paumellen
|PM|
Materiaal De hoogte en de knoopdiameter van de paumellen en het aantal knopen van de scharnieren worden door de fabrikant van het schrijnwerk bepaald in functie van het gewicht van de opengaande delen. De pennen zijn uit roestvast staal gevat in nylon lagerbussen In geen geval is gechromateerd staal toegelaten. De ingevoegde slijtringen zijn uit polyamide, brons of inox. Specificaties • Materiaal : koud bewerkt aluminium AlMgSi of gegoten aluminium GAlmG3 volgens STS 36.14.13, gemoffeld in tint van de profielen • Type : paumellen / scharnieren / scharnieren type 3D • Knoopdiameter : minimaal 11 mm Aanvullende specificaties • Scharnieren die buiten gebruikt worden (ingeval van naar buiten draaiende deuren) dienen voorzien te zijn van een inox stift als dievenklauw. Uitvoering •
•
•
De ramen & deuren worden overeenkomstig de aard van de profielen en de in het bijzonder bestek gestelde eisen opgehangen : ⇒ d.m.v. inlegscharnieren (ramen & deuren). ⇒ d.m.v. klembare deurscharnieren, horizontaal regelbaar. ⇒ d.m.v. twee- of driedelige opbouwscharnieren (in functie van inbraakwerenheidsklasse). De scharnieren worden op de profielen bevestigd d.m.v. bevestigingsstukjes in de buisvormige kamers van de profielen. De scharnieren zijn in de hoogte en in de breedte verstelbaar zonder demontage van de deurvleugel. De bevestigingsschroeven worden verzorgd ingewerkt of afgedekt d.m.v. aangepaste afdekkapjes. In functie van de respectievelijke raam- en/of deurhoogte beantwoordt het aantal te voorziene ophangpunten aan de ATG-richtlijnen of worden minimaal volgend aantal scharnieren geplaatst : ⇒ hoogte van 50 tot 100 cm : minimum 2 scharnieren ⇒ hoogte van 100 tot 180 cm : minimum 3 scharnieren ⇒ hoogte van 180 tot 220 cm : minimum 4 scharnieren (buitendeuren en raamdeuren)
40.52. hang- & sluitwerk - sloten
|PM|
Materiaal SLOTKAST - SLOTEN - SLEUTELS
Alle sloten zitten vervat in een universele slotkast, zodat de daartoe in de deur benodigde uitsparing desgevallend ook bruikbaar is voor andere toe te passen slotfuncties. De sloten zijn in principe geschikt voor zowel linksdraaiende als rechtsdraaiende buitendeuren. De slotkasten zijn vervaardigd uit staal en zijn aan de binnen- en buitenzijde gemoffeld teneinde een bescherming tegen corrosie te verkrijgen. Alle andere metalen gedeelten zijn afgewerkt door galvanisatie of het aanbrengen van een laag cadmium. Alle bevestigingen en koppelingen zijn tegen afboren beveiligd. Ze zijn voorzien van
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 198 van 251
antimanipulatiestiften. De tuimelaars zijn gelagerd. Dag- en nachtschoten zijn van messing. De sleutels van de cilinder bedienen zowel dag- als nachtslot. Per cilinder worden steeds drie sleutels meegeleverd met ring en bijhorend identificatieplaatje uit kunststof. STANDAARD TOEPASSINGEN
Specificaties • Slottype : veiligheidscilinder, vervaardigd uit vernikkeld messing • Diameter van de cilinder : 17 mm • Dekplaten : uit inox, model aangepast aan het type slot en deur • Aantal puntsluitingen : minimum 3 / 4 / 5 / aangepast aan het het type slot en deur Aanvullende specificaties • Volgende lokalen zijn enkel langs buiten met de sleutel te bedienen : … • Volgende lokalen zijn enkel langs binnen met de sleutel te bedienen : … • In samenspraak met het Bestuur moeten de sleutels bij meergezinswoningen passen in een sleutelplan (zie bijlage). De gevraagde sleutelcombinaties zullen uiterlijk 3 maanden voor de oplevering ter goedkeuring voorgelegd worden. • Sleutelcertificaat : de sleutels worden geleverd met eigendomsbewijs en certificaat voor het bijmaken van sleutels; zij dienen onder aangetekend schrijven rechtstreeks van de fabrikant aan de bouwheer te worden opgestuurd. SPECIALE TOEPASSINGEN (TE SCHRAPPEN INDIEN NIET VAN TOEPASSING)
Overeenkomstig de aanduidingen op plan en/of meetstaat worden volgende deuren voorzien van : ⇒ Schuifdeuren: een inox / messing schuifdeurslot : voorzien van een wissel, gelagerde tuimelaar en haakschoot. ⇒ Inkomdeuren: een elektromagnetisch slot, met deurdranger voor automatische sluiting (standaard te voorzien wanneer een parlofooninstallatie is voorzien, zie art 73.27 parlofooninstallatie elektrisch deurslot) ⇒ Vluchtdeuren: aangepaste panieksluitingen : te plaatsen bij nooduitgangen en andere deuren die als vluchtweg gebruikt worden. Op de deuren worden verticale stangen geplaatst die als een spanjolet de deur vergrendelen. Horizontaal worden stangen aangebracht die bij het naar beneden drukken de vergrendeling van de deur opheffen. De horizontale stangen zijn aan de breedte van de deur aangepast. Alle stangen zijn vervaardigd uit staal en zijn verzinkt. De consoles zijn vervaardigd uit staal en zijn behandeld tegen corrosie. Indien de deur tevens als ingang dienstig is, dient aan de buitenzijde een oplegcilinderslot geplaatst. Door middel van een te vergrendelen draaiknop op de slotkast kunnen de stangen aan de binnenzijde al dan niet worden bediend. SLEUTELPLAN - VOORBEELD SLOTENPLAN
• •
In samenspraak met het Bestuur moeten de sleutels bij meergezinswoningen passen in een sleutelplan. De gevraagde sleutelcombinaties zullen uiterlijk 3 maanden voor de oplevering ter goedkeuring voorgelegd worden. Sleutelcertificaat : de sleutels zullen worden geleverd met eigendomsbewijs en certificaat voor het bijmaken van sleutels; zij dienen (onder aangetekend schrijven) rechtstreeks van de fabrikant aan de bouwheer te worden overgemaakt. SLEUTELPLAN SLEUTELBEZITTER
Code
Aantal sleutels Locatie cilinder
NR
Inkom App glvl 01
1
Inkom App glvl 02
2
Inkom App verd 03
3
Inkom App verd 04
4
Terrasdeur App 01
APP
APP
APP
APP
SHM
1
2
3
4
Passe-partout
3
3
3
XXX
XXX XXX
XXX XXX
XXX
XXX XXX XXX
XXX XXX
XXX
XXX
Tellerlokaal
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
Vuilnisberging
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
Fietsenberging
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
Straatinkom B
XXX
Liftmachinekamer
•
XXX XXX
Terrasdeur App 02 Straatinkom A
3
XXX
De deuren van het inkomsas, traphaldeur, fietsenberging, vuilnisberging en tellerlokalen kunnen worden geopend met iedere appartement-inkomdeursleutel.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 199 van 251
•
De technische lokalen, liftmachinekamer en kelders voorbehouden aan de sociale huisvestingsmaatschappij kunnen slechts met één enkele sleutel geopend worden, die evenwel ook op de overige sloten past, zoals een extra appartementssleutel.
Uitvoering De sloten moeten op een inbraakveilige wijze worden gemonteerd in de buitendeurprofielen. De uitsteek van de cilinders t.o.v. het deurvlak mag maximaal 2 mm bedragen, om afbreken van het slot te verhinderen. Zo de uitsteek meer bedraagt dient steeds een veiligheidsrozet met doorverbinding te worden geplaatst, zodat de kandidaat-inbreker geen grip krijgt op de cilinder en hem niet kan afbreken. Keuring Na plaatsing moeten de sloten moeiteloos en zonder enige hinder werken. Het dagslot dient steeds zonder enige hinder in de sluiter te vallen zonder gebruik te maken van de kruk. In gesloten toestand mag er geen speling voorkomen op de dagschoot. Toepassing Voor alle toegangen en alle ramen volgens sleutelplan. 40.53. hang- & sluitwerk - raamkrukken
|PM|
Materiaal Specificaties • Materiaal : koud bewerkt aluminium AlMgSi of gegoten aluminium GAlmG3 volgens STS 36.14.13 en NBN 436.01. Het aluminium is gemoffeld in tint van de profielen • Type : draaisysteem • Secties : buisvormig • Vorm : met terugplooi (U-vormig) • Montage : met afdekplaatjes • Aantal sluitpunten : minimum 3 / 5 (in functie van de afmetingen, hetzij conform de ATGrichtlijnen) Aanvullende specificaties • Volgende buitenramen worden voorzien van draaikrukken met geïntegreerde sloten : alle ramen Het slot is identiek voor de ramen. Uitvoering De bedieningskrukken bevinden zich bij de ramen op ca. 150 cm boven de vloerpas. Toepassing Alle ramen, voorzien van sloten 40.54. hang- & sluitwerk - deurkrukken
|PM|
Materiaal Specificaties • Materiaal : • Materiaal : koud bewerkt aluminium AlMgSi of gegoten aluminium GAlmG3 volgens STS 36.14.13 en NBN 436.01. Het aluminium is gemoffeld in tint van de profielen • Secties : buisvormig • Vorm : met terugplooi (U-vormig) • Montage : met afdekplaatjes • Aantal sluitpunten : minimum 3 / 5 (hetzij in functie van de afmetingen, conform de ATGrichtlijnen) Uitvoering De bedieningskrukken en deurtrekkers worden gemonteerd op circa 105 cm boven de vloerpas. Toepassing Te plaatsen aan de binnenzijde van de voordeuren / schuifdeuren / …
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 200 van 251
40.55. hang- & sluitwerk - vaste handgrepen
|PM|
Materiaal Specificaties • Materiaal : een U-vormig hol buisprofiel in mat geborsteld inox 18/8 volgens DIN 17440 of AISI 304, over de volledige hoogte van de deur, bevestigd op onder- en bovenregel. • • •
Uitwendige diameter : circa 40 mm. Lengte gemeten tussen de bevestigingspunten : deurhoogte Uitsteek : ongeveer 75 mm (+ 5 mm) t.o.v. het deurvlak
Uitvoering Montage volgens de voorschriften van de fabrikant. De handgrepen zijn geschikt voor enkelzijdige montage, d.m.v. schroeven met een minimum diameter M10. Toepassing Te plaatsen aan de buitenzijde van de inkomdeuren. 40.56. hang- & sluitwerk - deurdrangers
|PM|
Materiaal De deurdrangers beantwoorden aan NBN EN 1154 - Hang- en sluitwerk - Deurdrangers - Eisen en beproevingsmethoden (1997+add1). Zij zijn regelbaar en aangepast aan de verschillende belastingen gesteld aan de deuren in functie van ⇒ de categorie en type van de deuren, ⇒ de massa van de deurvleugels die de deurgehelen samenstellen. ⇒ de deurbreedte. De aannemer legt vooraf een technische documentatie ter goedkeuring voor aan de architect. Specificaties • Type : deursluiter met scharnierarm : de deursluiter met scharnierarm is balkvormig en is vervaardigd uit een alu-legering met zeer hoge corrosieweerstand of uit gietijzer overtrokken met alu-afdekkap. De deursluiter is van het hydraulisch gedempte tandbeugel-type. • Kleur : zelfde kleur als de deur. • De eindslag is instelbaar via de stelarm; • De sluitkracht is regelbaar in functie van de deurbreedte, zodat de sluitkracht met 10 / ... % vermeerderd of verminderd kan worden. • De sluitsnelheid is onafhankelijk van temperatuur-schommelingen. De deursluiter heeft een regelbare sluitvertrager. Aanvullende specificaties • De deursluiter op een buiten- en/of sasdeur is voorzien van een hydraulische buffer ter voorkoming van het bruusk opengooien of openwaaien; • De deursluiters voor dubbele deuren zijn voorzien van een sluitvolgregelaar met universele opbouwdeurselector met telescopische verende buffer; • De deursluiter is voorzien van een vastzetarm, instelbaar voor elke openingshoek. Uitvoering De bevestiging gebeurt onzichtbaar door het gebruik van een afdekplaat. Toepassing Inkomdeuren. 40.80. toebehoren - algemeen Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per stuk, desgevallend opgesplitst volgens aard en type • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen Voor plaatsing zal een representatief staal van alle toebehoren ter goedkeuring worden voorgelegd aan het Bestuur.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 201 van 251
40.84. toebehoren - deurstoppen
|FH|st
Materiaal Het betreft aangepaste deurstoppen, voor bevestiging in de vloer / muur, ter begrenzing van de uiterste nuttige open deurstand. Model ter goedkeuring voor te leggen aan het Bestuur. Specificaties • Type : vloerstoppen / wandstoppen • Materiaal : zwaar rubber / hoogwaardig kunststof, voorzien van diepe plug en roestvaste schroef • Diameter : circa 30 mm Uitvoering Het boorgat wordt zodanig gekozen dat deze geen beschadiging aan de vloerafwerking tot gevolg heeft, op minimum 25 mm afstand van een tegelrand. De inplanting gebeurt in samenspraak met ontwerper en houdt rekening met de afmeting van de voorziene deurkruk teneinde muurbeschadigingen te voorkomen. Toepassing 40.84.01 deurstoppen buiten 40.84.02 deurstoppen binnen 40.88. toebehoren – vliegenramen/-deuren
|PM|
Materiaal Profielen in aluminium, gemoffeld in dezelfde kleur als het buitenschrijnwerk. De profielen worden gekoppeld d.m.v. kunststof hoekstukken (PVC) bij ramen en aluminium hoekstukken in de kaders ingeval van vliegendeuren. Afhankelijk van de hoogte worden in de kader verstevigingen aangebracht welke zijdelings in de kader wordt geschroefd. Het vliegendoek wordt in het kaderprofiel geklemd d.m.v. een snoer in PVC (wit bij witte ramen, andere zwart), en is daarom gemakkelijk vervangbaar. De plaatsing bij kunststof en aluminium buitenschrijnwerk (ramen) gebeurt d.m.v. roestvrij stalen klemplaatjes welke achter de vaste kader van het raam worden gehangen. Aan de bovenzijde wordt een roestvrij veertje gemonteerd tussen de schroefkop en het klemplaatje zodanig dat het vliegenraam eenvoudig kan gedemonteerd worden. Vliegendeuren worden op het deurkader gemonteerd met aangepaste scharnieren en een deurpompje. Ze zijn tevens voorzien van de nodige dichtingsrubbers en sluitmagneetjes. Vliegendeuren aan schuifdeuren uit te voeren als schuifdeur. Toepassing Alle ramen en deuren (uitgezonderd inkomdeuren). Inbegrepen in het buitenschrijnwerk (art. 40.32).
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 202 van 251
41. BUITENBEGLAZING & VULELEMENTEN 41.00. buitenbeglazing & vulelementen - algemeen Omschrijving De post "buitenbeglazing & vulelementen" omvat alle noodzakelijke werken en leveringen voor het plaatsen van de in het bijzonder bestek voorgeschreven buitenbeglazingen en/of vulpanelen, met inbegrip van alle toebehoren, d.w.z. het glas, de steunblokjes, de nodige afdichtingskitten, e.a., …. Let wel : de glaslatten met hun bevestigingsinrichting worden beschreven bij de raamprofielen, in hoofdstuk 40.
Meting Behoudens specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting is de prijs van de buitenbeglazing en vulelementen steeds inbegrepen in de globale eenheidsprijs voor het schrijnwerk en/of de lichtstraten, overeenkomstig de beglazingsspecificaties bij desbetreffende posten. • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de prijs van buitenramen & -deuren. Materialen REFERENTIENORMEN (RECENTSTE VERSIES VAN TOEPASSING) TV 214 - Glas en glasproducten - Functies van beglazing (1999) TV 221 - Plaatsing van glas in sponningen (2001) TV 222 - Dimensioneren van schrijnwerk onder windbelasting (2001) NBN S 23-001 - Glasproducten - Spiegels (1989) NBN S 23-002 - Glaswerk (2007) NBN S 23-003 - Isolerende beglazing (richtlijnen van EUtgb) (1989) NBN EN 410 - Glas voor gebouwen - Bepaling van de licht- & zontoetredingeigenschappen van glas (1998) NBN EN 572 - Glas voor gebouwen - Basisproducten van natronkalkglas- Delen 1t/m8 (2004) NBN EN 1096 - Glas voor gebouwen - Gecoat glas - Deel 1-3 (1999) NBN EN 1279 - Glas voor gebouwen - Isolerend glas - Delen 1 t/m 6 (2003) NBN EN 1288 - Glas voor gebouwen - Bepaling van de buigtreksterkte van glas - Delen 1 t/m 5 (2000) NBN EN 1289 - Glas voor gebouwen - Bepaling van het emitterend vermogen (2001) NBN EN 1748 - Glas voor gebouwen - Bijzondere basisproducten (1997) NBN EN 1863 - Glas voor gebouwen - Thermisch versterkt natronkalkglas (2000) NBN EN 12758 - Glas voor gebouwen - Glas en luchtgeluidisolatie - Deel 1: Definities en bepaling van eigenschappen (2002) NBN EN 13363-1 - Zonwerende voorzieningen gecombineerd met beglazing - Berekening van zon- en lichtdoorlatendheid - Deel 1: Vereenvoudigde methode (2003) NBN EN 673-674-675 - Glas voor gebouwen - Bepaling van de warmtedoorgangscoëfficiënt (U-waarde) (1998-2001) NBN EN 673/A2 - Glas voor gebouwen - Bepaling van de warmtedoorgangscoëfficiënt (U-waarde)- Berekeningsmethode (2003) NBN B 62-004 - Berekening van de warmtedoorgangscoëfficiënt van beglazing (1987) Nota VGI 03 - aanvaardingscriteria voor transparante beglazingen voor gebouwen : methodes en aanvaardingscriteria (2003) http://www.vgi-fiv.be/fiv_files/document/technique/VGI03NLdefinitief.pdf
ALGEMEEN
Het uitzicht, de bijzondere prestaties en de kwaliteitscriteria van de voorgeschreven beglazingstypes, worden vastgelegd in het bijzonder bestek en dienen overeen te stemmen met de respectievelijke bepalingen van STS 38-deel II - Materialen en deel I - Proeven en de nota VGI03 Aanvaardingscriteria voor transparante beglazingen voor gebouwen : methodes en aanvaardingscriteria (2003). Op eenvoudig verzoek van het Bestuur zal door de aannemer een ondubbelzinnige documentatie en/of monsters ter goedkeuring kunnen worden voorgelegd. Voor veiligheidsbeglazing dienen tevens de overeenstemmende testrapporten worden voorgelegd. De aannemer draagt alle verantwoordelijkheid voor de tijdige bestelling en levering van het glas, m.b.t. de juiste afmetingen en dikte van de beglazingen. FABRICATIEWIJZE - SOORTEN BEGLAZING
•
Overeenkomstig STS deel II - Materialen § 38.05 onderscheidt men : Spiegelglas, type A (ook wel floatglas of gewoon glas); basisproduct voor een breed gamma glasproducten (isolerend beglazing, figuurglas, draadglas, spiegelglas, gelaagd glas, enz.) ⇒ Getrokken glas, type B; ⇒ Gegoten glas, type C ⇒ Gemodelleerd glas, Type D ⇒ Glas met bijzonder eigenschappen (van type A, B of C) ⇒ Veiligheidsbeglazing ⇒ Isolerende beglazing ⇒
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 203 van 251
Spiegels Beglazingen kunnen anderzijds ook worden ingedeeld volgens de specifieke bouwfysische en/of veiligheidseisen die aan de glassoort en/of het gevelsysteem gesteld worden : ⇒ warmtedoorgangscoëfficient (U-waarde) W/m2/K volgens NBN EN 673 ⇒ lichttransmissie (ôv) % volgens NBN EN 410 ⇒ zontoetredingsfactor “g” volgens NBN EN 410 ⇒ geluidsisolatie Rw(C;Ctr) dB, volgens NBN EN ISO 717-1 ⇒ brandwerendheid E / EW / EI min, volgens NBN EN 357 ⇒ inbraakwerendheid (klasse WK1 / WK2), volgens NBN EN 356 Voor aanvullende informatie raadpleeg de technische documenten van het 'Verbond van de glasindustrie' (http://www.vgi-fiv.be) en het ‘Wetenschappelijk Instituut v/d Glasnijverheid‘ http://www.inv.be/nl/frameset.htm ⇒
•
•
DIKTE VAN DE GLASPLATEN
• •
• •
De vereiste glasdikten worden bepaald door de aannemer van de glaswerken, overeenkomstig STS 38.02 (tabel 1-5) en de tabellen opgenomen onder bijlage 1 van STS 38.7 (en/of conform de norm NBN S 23-002 (laatste uitgave)). De glasdikte van de enkelvoudige beglazing wordt er bepaald in functie van : ⇒ de breukspanning “R” overeenkomstig de glassoort, volgens tabel 1 ⇒ de afmetingen (reductiecoëfficiënt “r “ volgens tabel 2) ⇒ de windinwerking, overeenkomstig de ligging en de hoogte t.o.v. de begane grond (coëfficiënt van de plaatselijke winddruk “g” en de dynamische basis-winddruk “q” per oppervlakte-eenheid, volgens tabel 3) ⇒ het aantal ondersteunde zijden (2, 3 of 4) ⇒ de vorm- en steuncoëfficient “b” volgens tabel 4 ⇒ de gestelde veiligheidscoëfficiënten (K ). De glasdikte van de isolerende dubbele beglazing wordt er bepaald overeenkomstig deze van enkelvoudige beglazing (twee bladen met gelijke dikte); Op basis van de ligging (zone I t/m IV), de inplanting (hoogte ‘z’ van de bovenste rand) en de blootstelling (randzones ‘b’ of centrale deel ‘f’ van de gevel) wordt de dynamische basiswinddruk Qb (Pa) bepaald (tabel 3). De glasdikte wordt vervolgens bepaald, volgens tabel 5, in functie van deze basiswinddruk en de oppervlakte van de blootgestelde glasplaten. Voor meer informatie zie de tabellen van NBN S 23-002. Ligging
Aard van het terrein
Zone I
Kuststreek bij vloed over een afstand tot 2 km, ook in steden (= ligging aan zee)
Zone II
Landelijk gebied met alleenstaande gebouwen of bomen (=normale ligging)
Zone III
Verstedelijkt gebied, industrie- of bosrijke gebieden (=stedelijke ligging)
Zone IV
Steden (zones met een bebouwing van ten minste 10 m hoog, op ten minste ¼ deel van de oppervlakte)
Voorbeeld Bovenste rand van het glas : 0 à 10 m boven de grond / normale ligging (dynamische basisdruk = 441 N/m2). De glasdikte voor 2 bladen en 12 mm spouw bedraagt voor een maximale oppervlakte in m2 : Glasdikten
4-4
4-5
4-6
5-5
5-6
6-6
6-8
8-8
8 - 10
10 - 10
10 - 12
12 - 12
Max. opp. m2
2,1
2,5
3,2
3,3
3,8
4,8
6
8,5
10,1
13,5
15,3
18
Let wel Voor luchtspouwen kleiner dan 12 mm kan het nodig zijn kleinere maximale oppervlakten te hanteren. Voor de asymmetrische dubbele beglazingen plaatst men gewoonlijk het dikste glas aan de buitenzijde. Bij beglazingen éénzijdig voorzien van gelaagd glas plaatst men deze in principe aan de binnenzijde. Een bepaalde verhouding van de afmetingen (bxh) dient in acht genomen te worden.
•
•
Voor hellende beglazingen gelden specifieke voorschriften (als vuistregel geldt dat de breedte van de glasstroken best beperkt blijft tot circa 70 cm, de lengte tot circa 350 cm). Algemeen geldt dat onder werking van de winddruk die overeenstemt met de beoogde ligging, de doorbuiging van geen enkel bestanddeel groter mag zijn dan 1/300 van de overspanning met een maximum van 8 mm voor dynamische belasting. De doorbuiging van de vrije randen onder invloed van de wind is beperkt tot 1/150 van de afstand tussen de steunen voor isolerende beglazing. Voor het aspect veiligheid zullen alle veiligheidsbeglazingen een onuitwisbaar merkteken dragen, met vermelding van de volgende gegevens : ⇒ de firma of het merk van de fabrikant of van de laatste verwerker. ⇒ de nummers van de testen waarvan de beglazing voldoet, voorafgegaan door de letter T.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 204 van 251
TOEBEHOREN - KITTEN - DICHTINGSPROFIELEN
De karakteristieken van alle samenstellende onderdelen (profielen, glas, beglazingsblokjes, rubbers, afdichtingskitten, …) dienen onderling verenigbaar te zijn inzake mogelijke fysisch-chemische interacties die de prestaties of het uitzicht van het geheel nadelig zouden kunnen beïnvloeden. Uitvoering REFERENTIENORMEN NBN S 23-002 - Glaswerk + addenda (STS 38-1980) (1989 of laatste uitgave) STS 38 - Glaswerk (1980) + addendum 1: Veiligheidsbeglazing (1987) (-> momenteel in herziening) STS 56.1 - Dichtingskitten voor gevels (1999) TV 214 - Glas en glasproducten - Functies van beglazing (1999) TV 221 - Plaatsing van glas in sponningen (WTCB, 2001) -> TV 214 & 221 vervangen TV 110, TV 113 & TV 176 TV 222 - Dimensioneren van schrijnwerk onder windbelasting (2001) De voorschriften en aanbevelingen van de fabrikant van de profielen en deze van het glas en/of de vulelementen Beroepsmonografie van het Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en Hygiëne in het Bouwbedrijf (NAVB) - De Glaszetter
TIMING - COÖRDINATIE
De plaatsing van het glas vindt gewoonlijk plaats op de werf, na de montage van de raamkozijnen in de ruwbouw. Afhankelijk van de bevestigingsmethode en afmetingen kan men de raamkozijnen eventueel ook in de werkplaats of fabriek beglazen, waar men kan beschikken over een aangepaste beglazingsinstallatie om de ramen op een correcte manier te beglazen. BEGLAZINGSSYSTEMEN
Algemeen gangbaar wordt het beglazingssysteem ’’sponning met afwatering’’ toegepast, ook wel “auto-drainerende”, “geventileerde” sponning of “drukvereffenend beglazingssysteem” genoemd. Hierbij wordt uitgegaan van het principe dat na plaatsing van het glas de omtreksspeling in open verbinding staat met de buitenlucht, met als doel de druk tussen de buitenlucht en de bodem van de sponning in evenwicht te brengen, hetgeen de indringing van water en condensatie in de sponning beperkt. Mogelijk binnengedrongen water moet snel, op natuurlijke en gecontroleerde wijze kunnen worden afgevoerd. Hiertoe dient de sponning op het laagste punt voorzien te zijn van de nodige drainageopeningen (zie ook rubriek 40.00). De toepassing van een gedraineerde sponning wordt altijd verplicht in het geval van dubbele beglazingen en/of gelaagde beglazingen. Let wel : de drainerende opvatting van het systeem laat geenszins enige afbreuk toe m.b.t. de vereiste water- en luchtdichtheid van het voorziene afdichtingssysteem. GLASSPONNINGEN - GLASLATTEN
• •
• • • • •
•
Het glas mag slechts geplaatst worden nadat de sponningen en de glaslatten de afwerkingslaag van de ramen hebben gekregen. De nodige voorzorgen worden genomen om iedere beschadiging van de oppervlaktebehandeling te voorkomen. De nodige maatregelen worden getroffen teneinde de (ventilatie en) drainage van de sponning te verzekeren, zonder dewelke de garantie op de beglazing kan vervallen in geval van condensatie. Elke beglazing dient minimaal voorzien te zijn van: ⇒ 2 openingen per raam, tot 1000 mm glasbreedte; ⇒ 1 bijkomende opening per 500 mm supplementaire raambreedte; De minimale oppervlakte bedraagt 50 mm2 per voorziene opening (om de 50 cm), hetzij een ronde opening van minimum 8 mm diameter, hetzij een horizontale sleuf van circa 5x15 mm. Dubbele beglazingen moeten steeds aan de vier zijden in een sponning geplaatst worden, behoudens een specifieke studie hierop afwijkingen zou toestaan. De afmetingen van de glasplaten zijn dusdanig dat zij vrij in de glassponning passen en niet onderhevig zijn aan thermische spanning van de profielen. De omtrekspeling tussen de beglazing en de stijlen dient gelijkmatig te worden verdeeld. De sponningen en glaslatten, alsook de randen van de beglazing dienen vooraf gereinigd en ontvet te worden. De beglazing wordt in principe steeds van binnenuit aangebracht, waarbij de glaslatten zich aan de binnenzijde bevinden. De afmetingen van de glaslatten zijn afgestemd op deze van de glasdikte, sponning en raamprofiel en worden over hun volle lengte bevestigd d.m.v. een aan het profiel aangepast klem/ klipssysteem of d.m.v. inox-schroeven of nageltjes (bij de houten profielen). De bevestigingswijze moet afgestemd zijn op de belastingen die door de beglazing kunnen worden overgedragen. De nuttige hoogte van de glassponning dient berekend te worden volgens de afmetingen van het glasblad, de maattoleranties van het raam, de omtrekspeling en de steunhoogte in de sponning, met inachtname van de volgende minima (volgens NBN S 23-002) : Minimale Sponningshoogten
Oppervlakte S van de beglazing (m2) < 0,25 m2
0,25 < S < 2 m2
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
2 < S < 6 m2
6 m2 < S
Pagina 205 van 251
•
Enkele beglazing
10 mm
13 mm
18 mm
25 mm
Isolerende beglazing
18 mm
18 mm
18 mm
25 mm
De nuttige breedte van de sponning (gemeten tussen de flanken van de sponning en de glaslat) is afgestemd op de dikte van de beglazing en de vereiste zijspeling van het afdichtingssysteem.
MONTAGE - BEGLAZINGSBLOKJES (CFR. STS 38.03)
• • •
•
•
Geen enkele glasplaat mag rechtstreeks in contact komen met harde materialen, zonder tussenplaatsing van beglazingsblokjes, die verenigbaar zijn met de beglazing en de kit en/of met de doorlopende dichtingsprofielen. De beglazingsblokjes moet voldoende hard zijn om de beglazing zonder schade te ondersteunen (DIDC-hardheid: 70-95) en moeten duurzaam en chemisch verenigbaar zijn met de omgeving. De minimale dikte, breedte en lengte van de beglazingsblokjes stemmen volgens hun functie (steun-, stel- of spatieblokjes) overeen met de bepalingen van STS 38.03. Bij het bepalen van de stand en afstand tussen de blokjes wordt rekening gehouden met het raamtype, de ophanging, het vergrendelsysteem en de garantie dat : ⇒ de continuïteit van de kitten niet wordt onderbroken en de beglazing niet kan verschuiven; ⇒ de minimale speling (3-5mm) tussen de rand van het glas en de bodem van de sponning gelijkmatig verdeeld wordt over de omtrek; ⇒ de hele dikte van de beglazing op de steunblokjes rust; ⇒ zij het gewicht van het raam kunnen dragen; ⇒ de haaksheid van het raamkozijn en zijn goede werking worden verzekerd, vervormingen zijn uitgesloten; voor ramen zonder verticale rotatie-as worden de steunblokjes per twee geplaatst in de bodem van de onderste sponning (loodrecht op de rolpunten voor horizontale schuiframen). In bijzondere gevallen kunnen de beglazingsblokjes vervangen worden door voorgevormde vulprofielen (elastomeren, …) dewelke tegelijk dienst doen als onderzijde van de afdichtingsvoeg, beschikbaar in de vorm van vlakke banden, snoeren of U-vormige profielen. Gecombineerd met een afdichtingskit begrenzen ze de doorsnede en kunnen ze onder druk geplaatst worden. De glasplaatser dient na te gaan of er geen elementen in de omgeving van het glas voorkomen die een correcte plaatsing zouden kunnen hinderen en/of thermische breuk veroorzaken.
AFDICHTING VAN DE BEGLAZING (CFR. STS 38.04)
•
•
• • • •
De afdichtingen worden dusdanig opgevat dat ze uitzettingen, vervormingen en trillingen kunnen compenseren of absorberen. Men onderscheidt hierbij twee afdichtingsmethoden : ⇒ “droge beglazingsmethode” (zonder kit), d.m.v. elastische dichtingsprofielen (EPDM, …), standaard van toepassing in combinatie met gedraineerde sponningen en geprefabriceerde profielen (aluminium, PVC, …). ⇒ “natte beglazingsmethode” (met elastische kit), algemeen gangbaar bij houten profielen. Let wel : het gebruik van plastische kitten met lijnolie (mastiek) is verboden bij dubbele beglazing. De elastische dichtingsprofielen bestaan in de vorm van banden of profielen. Zij dienen goed aan te sluiten ter hoogte van de hoeken en dienen een contactdruk op het glas uit te oefenen tussen de 0,5 en 1,5 kN/m. Ze moeten voldoende soepel blijven om trillingen en de differentiële bewegingen tussen de beglazing en de raamkaders, zonder schade aan de dichting, toe te laten. Alle gebruikte kitten moeten verenigbaar zijn met het aangewende materiaal van de profielen (voor PVC behoren zij tenminste tot klasse V (zie STS 38). Na opvoeging dient een complete water- en winddichtheid te worden bekomen. De kit dient ongevoelig te zijn aan temperaturen van -20 tot 80°C, dient vorstbestendig, waterbestendig en bestand tegen de courante impregneermiddelen voor houtwerk. De kitten aangewend op gemoffelde aluminiumprofielen zijn azijnzuurvrij om aantasting te voorkomen. Tevens is het vereist de primers zoals aanbevolen door de fabrikant van de kit te gebruiken alvorens de aanwending van kitten op PVC (zie hfdst 40 buitenramen & -deuren). Enkel dichtingskitten die een technische goedkeuring van het BUtgb bekomen hebben mogen worden gebruikt. De voorschriften van het ATG-attest, dienen integraal te worden gevolgd.
AFDICHTINGSPRODUCTEN (CFR. STS 38.05)
Belastingsgraad (a) In te vullen in tabel 7 vereiste kitklasse Omgeving
Niet agressief (Zone II - landelijk)
Voegen Beschermd Niet beschermd
Agressief (stedelijk / industrieel / zeeligging)
Beschermd Niet beschermd
Verkeer
Belastingsgraad volgens hoogte van het gebouw 0 tot 15
15 tot 40
> 40 m
Normaal
1
1
2
Zwaar
1
2
3
Normaal
1
2
3
Zwaar
2
3
3
Normaal
1
2
3
Zwaar
2
3
3
Normaal
2
3
3
Zwaar
3
3
3
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 206 van 251
(a) Belastingsgraad : 1 = laag, 2 = middelmatig, 3 = hoog (b) De bescherming van de voeg door het reliëf van de gevel is voldoende vanaf een insprong van 1,20 m t.o.v. de gevellijn en voor een verdiepingshoogte van 3 m. (c) Voor uitstalramen, de beglazingen op het gelijkvloers en de sokkels kan het bijzonder bestek met de graad van belasting rekening houden en speciale oplossingen.
Veiligheid Overeenkomstig het veiligheidsen gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinator-ontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. Keuring Na het plaatsen van het glas moet worden nagekeken of er een behoorlijke hechting is tussen het glas, de voegdichtingen en de profielen. Gedurende het verdere verloop van de werf zullen de aangebrachte beglazingen beschermd worden tegen iedere belasting die het glas kan breken, alsook tegen bevuiling met cement of schurende stoffen die het glas zouden kunnen beschadigen. De glasbladen mogen niet dof of bevlekt zijn, geen zichtbare krassen ten gevolge van een onzorgvuldige bescherming, noch blijvende sporen van verontreiniging vertonen. Voor de voorlopige oplevering worden alle etiketten en opschriften verwijderd en overhandigd aan het Bestuur. Voor de voorlopige oplevering wordt alle glas- en spiegelwerk zorgvuldig ontvet en volledig gereinigd, er mogen geen sporen van vingers, stopverf, etiketten of stof meer voorkomen. GEBREKEN DIE AFKEURING TOT GEVOLG HEBBEN
• • • • •
Aanvaardingscriteria volgens Nota VGI 03 - aanvaardingscriteria voor transparante beglazingen voor gebouwen : methodes en aanvaardingscriteria (2003). De bladen moeten goed vlak zijn zodat ze volkomen op elkaar en tegen de sponning aansluiten. De beglazing moet overal dezelfde kleur hebben en vrij zijn van bellen, lenzen, gal, draden, brandvlekken, gaatjes, weerschijn of andere gebreken die voortkomen van het blazen, vlakken en doorsnijden. Bij het zicht op het glas van links naar rechts en van onder naar boven en omgekeerd mag zich geen enkele vervorming voordoen. Het vensterglas weegt tenminste 2,4 kg per vierkante meter oppervlakte en per millimeter dikte.
WAARBORGEN
De aannemer bezorgt aan het Bestuur een door de producent ondertekend en gedateerd attest waardoor deze voor een termijn van 10 jaar, ingaande vanaf de datum van de voorlopige oplevering, een waarborg verstrekt m.b.t. de hermetische luchtdichtheid van alle meervoudige beglazingen en tegen het vertroebelen door condensatie of stofvorming. De waarborg verplicht tot de gratis levering van een vervangende beglazing, inclusief de demontage en plaatsingskosten. Teneinde discussies inzake verantwoordelijkheid m.b.t. waarborgen te voorkomen, dienen alle activiteiten van glasproductie tot assemblage van meervoudige beglazingen te worden uitgevoerd door eenzelfde glasproducent. De nodige attesten betreffende de kitklasse en/of de klasse van het elastische dichtingsprofiel worden ter goedkeuring aan de ontwerper voorgelegd. 41.20. thermische beglazing - algemeen Materialen REFERENTIENORMEN NBN EN 1279 - Glas voor gebouwen - Isolerend glas - Delen 1t/m6 (2004) NBN EN 1096 - Glas voor gebouwen - Gecoat glas - Delen 1 t/m 3 (2001) NBN EN 673 - Glas voor gebouwen - Bepaling van de warmtedoorgangscoëfficiënt (U-waarde) -Berekeningsmethode (2003) NBN S 23-002 - Glaswerk (~ STS 38 - 1980) (1989 of laatste uitgave) -> in herziening NBN S 23-003 - Isolerende beglazing (richtlijnen van EUtgb) (1989 of laatste uitgave) Informatieblad 1985/2 "Geprefabriceerde Isolerende Beglazing” UEAtc richtlijnen voor goedkeuring van geïsoleerde beglazing (1985)
SAMENSTELLING
De thermisch isolerende (dubbele) beglazingen beantwoorden aan de laatste uitgave van NBN S 23002 (STS 38.12 en STS 38.08.57). • Zij zijn opgevat als een geprefabriceerd geheel van twee glasbladen (floatglas), dewelke samengevoegd worden in de fabriek met behulp van afstandhouders en lijsten uit een corrosiebestendig materiaal, gevuld met een vochtabsorberende stof. Het geheel wordt hermetisch afgesloten d.m.v. een soepele dubbele afdichtingsvoeg, hoekverbindingen worden afgedicht door het onder druk inspuiten van butyl.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 207 van 251
• •
•
• •
Bij gebruik van gangbare glasdikten van 4-5-6 mm worden standaard spouwbreedtes van 12-15 mm voorzien. Kleinere spouwbreedte kunnen vereist zijn bij toepassing van akoestische en/of veiligheidsbeglazing, met extra glasdikten en/of samengesteld gelaagd glas. Voor HR-beglazing wordt de spouw gevuld met een thermisch isolerend gas (Argon, …) dat aan de beglazing verbeterde thermische eigenschappen verleent. Aan één of twee zijden (respectievelijke posities 3 of 2&3) kan een laag-emissieve coating (pyrolytisch, sputtering, magnetron, …) worden aangebracht, dewelke aan de beglazing verbeterde thermische en/of zonwerende eigenschappen verleent. In functie van de gestelde prestaties kan elk glasblad op zich van een ander type zijn en/of uit verschillende lagen bestaan. De respectievelijke glasdikte wordt bepaald in functie van de glasoppervlakte en de opgegeven dynamische basisdruk volgens NBN S 23-002 (STS 38.02.31 en STS 38.71). De dikte van de glasbladen moet minstens vermeld worden op het etiket. Elke beglazing draagt, op de binnenzijde van de afstandhouders, een merkteken met de naam van de fabrikant, de U-waarde, de voorziene tussenafstand en de datum van fabricatie. Bijzondere prestaties en/of samenstellingen kunnen steeds worden aangevuld in het bijzonder bestek. Voor thermische beglazingen waaraan specifieke eisen worden gesteld zie ook rubrieken : ⇒ 41.30 zonwerende beglazing - algemeen ⇒ 41.40 akoestische beglazing - algemeen ⇒ 41.50 veiligheidsbeglazing - algemeen
ISOLATIEWAARDEN
De U-waarde U(kvc) drukt uit hoeveel Watt warmte-energie er door een vierkante meter glas verloren gaat bij een temperatuurverschil van 1 graad Kelvin tussen de binnen- en buitenkant van een ruit. De U-waarde wordt berekend of gemeten volgens de methode zoals beschreven in de norm NBN EN 673 - Glas voor gebouwen - Bepaling van de warmtedoorgangscoëfficiënt (U-waarde) Berekeningsmethode (2003), rekening houdende met de emissiecoëfficiënt van de glasbladen, de afstandshouder, de breedte van de spouw en de eventuele gasvulling. Let wel : Voor toepassing binnen sociale woningbouw wordt enkel de plaatsing van hoogrendements thermische beglazing toegestaan! De vereiste U-waarde voor HR-glas bedraagt zonder rekening te houden met het randeffect, maximaal 1,8 W/m2K. Uitvoering De beglazing wordt geplaatst volgens de laatste uitgave van NBN S 23-002 (STS 38.03, 38.05) en de voorschriften van de fabrikant (zie ook rubriek 41.00). Voor de afdichting wordt rekening gehouden met de belastingsgraad volgens tabel 6 van STS 38.04. Voor het aanbrengen van de beglazing worden de sponningen en glaslatten gereinigd en de randen van de beglazing gezuiverd. • De beglazing wordt overeenkomstig de aard van de profielen en het bijzonder bestek gedicht met ⇒ een elastische kit van de klasse VI volgens STS 38.03.61 op een vulprofiel. ⇒ een elastisch dichtingsprofiel van klasse A volgens STS 38.03.62.1. • Bij gebruik van een kit moet deze chemisch verenigbaar zijn met de voorziene beglazing (bv. PVB-inlagen), de profielen en/of de behandelingsproducten van het buitenschrijnwerk. Zo de kitfabrikant dit oplegt, wordt voorafgaandelijk een primer aangebracht. 41.21. thermische beglazing - klaar glas
|PM|
Materiaal De thermisch isolerende HR-beglazing voldoet aan STS 38.08.57 en is samengesteld uit twee bladen klaar spiegelglas, voorzien van een laag-emissieve coating en gescheiden door een spouw gevuld met lucht of een thermisch isolerend gas (Argon), overeenkomstig NBN EN 572-2 - Glas voor gebouwen - Basisproducten van glas - Deel 2 : Floatglas en NBN EN 1279 - Glas voor gebouwen Isolerend glas - Delen 1 t/m 6 (2003) Specificaties • U-waarde (volgens NBN EN 673) : maximaal 1,0 W/m2K • Coating : magnetron / pyrolytisch / … (op positie 3) • Lichttransmissie (LT) : minimum 75 / ... % (volgens NBN EN 410). • Lichtreflectie (LR) : circa 14 % (marge + 1%) • Voor de bepaling van de dikte van de glasbladen wordt rekening gehouden met zone I / II / III / IV. Per bouwlaag is de totale dikte van de isolerende beglazing dezelfde. • Spouwbreedte : standaard 15 / 12 mm • De steun-, stel- en spatieblokjes zijn uit kunststof. • De dichting gebeurt met een elastische kit / dichtingsprofiel, kleur ...
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 208 van 251
Aanvullende specificaties • De dubbele beglazing beschikt over een doorlopende technische goedkeuring ATG of CEmarkering, voor de betreffende samenstelling en prestaties. • Voor de samenstelling worden twee verschillende glasdikten voorzien : minimum 4 / 15 / 6 mm • De kitten zijn overschilderbaar. Uitvoering De beglazing wordt geplaatst volgens de drukvereffende beglazingsmethode en gedicht met een elastisch dichtingsprofiel van klasse A volgens STS 38.03.62.1. Toepassing Mogelijke dubbele beglazingen die niet vallen onder de beglazingen van art. 41.50. Bovenlichten aan leefruimten uit te voeren in profielloos glas in combinatie met de onderliggende profielen en de verstevigingsribben (systeem vòòr uitvoering voor te leggen ter goedkeuring). OPMERKING: U-window = maximaal 1,6 W/m2K 41.50. veiligheidsbeglazing - algemeen Algemeen •
De veiligheidsbeglazing staat in functie van de respectievelijk gestelde risicofactoren : veiligheid van personen tegen verwondingen door losgekomen scherven; veiligheid van personen tegen, doorvalrisico’s; bescherming tegen vandalisme; bescherming tegen inbraak; reactie en weerstand tegen brand; weerstand aan vuurwapens en explosies. Er bestaan in hoofdzaak twee types veiligheidsglas: thermisch gehard glas (verhoogde breuksterkte en beperkte risico’s op verwondingen) en gelaagd glas, hetwelk d.m.v. het samenvoegen van twee of meerdere glasplaten wordt voorzien van een of meerdere (PVB-) kunststofinlagen (bijkomende bescherming tegen risico op doorvallen, wanneer het glas breekt blijven de glasscherven aan de film kleven). Zogenaamd ‘gewapend glas’ (met geïntegreerde metaaldraad) en/of ‘dikke beglazingen’ worden niet als veiligheidsglas beschouwd! Ook halfgehard glas is enkel doeltreffend m.b.t. verhoogde risico’s tot thermische breuk (tot circa 100°C). Voor alle beglazingen voorzien in gevelelementen met een onderdorpel lager dan 90 cm boven het vloerniveau en die grenzen aan open ruimtes, trappenhuizen en buitenlucht en waarvan de onderdorpel zich op meer dan 1,50 m boven de aangrenzende vloer of aansluitend terrein bevindt, dient een aangepaste veiligheidsbeglazing te worden voorzien. De vlakvulling dient in deze gevallen bestand te zijn tegen een lijnbelasting, een geconcentreerde belasting en een stootbelasting volgens NBN S 23-002, hoofdstuk 38.15 “Veiligheidsbeglazing”. De types veiligheidsbeglazing die beantwoorden aan de vereisten in geval van “normale risico’s” zijn deze zoals vermeld in tabel 38.72 van de norm NBN S 23-002. Voorbeelden : ⇒ Glasoppervlakte verdieping in opendraaiend raam met borstwering => klasse T5 (verwondingen) minimum vereiste van gehard glas of gelaagd glas met één filminlage. ⇒ Glasoppervlakte verdieping in vast raam zonder borstwering => klasse T6 (verwonding+doorvallen) minimum vereiste van gelaagd glas met twee filminlagen. ⇒ ⇒ ⇒ ⇒ ⇒ ⇒
•
•
•
Materialen REFERENTIENORMEN Nota VGI 06 - De verschillende types veiligheidsglas en hun toepassingen in de bouw (2003) http://www.vgi-fiv.be/fiv_files/document/technique/VGI06DEF.pdf TV 214 - Glas en glasproducten - Functies van beglazing (1999) TV 176 - Glas in daken (WTCB, 1989) TV 206 - Mechanische inbraakbeveiliging van schrijnwerk en beglazing (1997) STS 54 - Borstweringen (1994) NBN EN 356 - Glas in gebouwen - Beveiligingsbeglazing - Beproeving en classificatie van de weerstand tegen manuele aanval (2000) NBN EN 357 - Glas voor gebouwen - Brandwerende glazen elementen met doorzichtige of doorschijnende producten van glas - Classificatie van brandwerendheid (2000) NBN EN ISO 12543 - Glas voor gebouwen - Gelaagd glas en gelaagd veiligheidsglas - Delen 1-6 (1998) NBN EN 12150 - Glas voor gebouwen - Thermisch gehard natronkalkveiligheidsglas (2000) NBN EN 12337 - Glas voor gebouwen - Chemisch versterkt natronkalkglas (2000) NBN EN 12600 - Glas voor gebouwen - Slingerproef - Stootbelastingproef en classificatie voor vlakglas (2003) NBN EN 12603 - Glas voor gebouwen - Procedures voor de "goodness of fit" en de betrouwbaarheidsintervals voor glassterktegegevens met een Weibull-verdeling (2003)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 209 van 251
•
• •
De veiligheidsbeglazingen zijn samengesteld uit enkele of meervoudige beglazingen ongeacht hun bijzondere eigenschappen en hun bijzondere aspecten (zie STS 38.08.54). De enkelvoudige veiligheidsbeglazingen voldoen respectievelijk aan STS 38.08.55 (Addendum 1), de dubbele isolerende veiligheidsbeglazingen voldoen aan STS 38.12 en STS 38.08.55. ⇒ In geval van dubbele beglazing zal men erop toezien dat het veiligheidsglas geplaatst wordt langs de kant waar de schok zich kan voordoen, desgevallend langs beide kanten. ⇒ Bij dakbeglazing moet het veiligheidsglas zich aan de binnenzijde (onderste glasblad) situeren. Voor de bepaling van de dikte en/of samenstelling van het glas wordt rekening gehouden met : NBN S 23-002 hoofdstuk 38.15 “Veiligheidsbeglazing” (=momenteel in herziening). In gevallen waarin deze norm niet voorziet, dient de dikte van het glas in technisch overleg met de glasleverancier te worden bepaald (voor richtwaarden cfr. tabellen in nota VGI 06). ⇒ de glasoppervlakte en de dynamische basisdruk volgens STS 38.02.31 en STS 38.71. ⇒ de mechanische eisen bepaald door de klasse uit de tabellen van STS 38.15 (Addendum 1). ⇒ het gebruik en de plaats volgens STS 38.72 (Addendum 1). Voor het aspect veiligheid zal het veiligheidsglas een onuitwisbaar merkteken dragen, met vermelding van de volgende gegevens: ⇒ De firma of het merk van de fabrikant of van de laatste verwerker. ⇒ De nummers van de testen waarvan de beglazing voldoet, voorafgegaan door de letter T. De veiligheid van de beglazing kan o.a. worden beoordeeld aan de hand van testen T1 t.e.m. T9, zoals beschreven in STS 38. Naargelang de graad van vereiste beveiliging, bepaald door een combinatie van oorzaken (O) en risico's (R), moet de beglazing aan bepaalde testen voldoen. De in aanmerking te nemen oorzaken (O) zijn : ⇒ O1 toevallige zachte schokken (b.v. persoon, bal, dichtslaand raam, ...) ⇒ O2 toevallige harde schokken ⇒ O3m opzettelijke zachte schokken ⇒ O3d opzettelijke harde schokken (b.v. betogingen, rellen, inbraak, ...) ⇒ O4 druk veroorzaakt door mensenmassa's ⇒ O5 inslag van kogels van lichte vuurwapens De in aanmerking te nemen risico's (R) zijn : ⇒ R1 verwondingen door glasscherven die op hun plaats bleven zitten ⇒ R2 verwondingen door losgekomen glasscherven ⇒ R3 gevaar voor het wegvallen van bescherming (b.v. van glazen borstweringen) ⇒ R4 gevaar op inbraak of ontsnapping ⇒ R5 verwondingen door kogels van lichte vuurwapens of door stukken van losgekomen beglazing. Overeenkomstig de gevraagde prestaties in het bijzonder bestek zal het veiligheidsglas respectievelijk voldoen aan test(-en) : T1 / T2 / T3 / T4 / T5 / T6 / T7 Voor bepaalde combinaties van oorzaken en risico's zijn volgende testen vereist : ⇒
•
• •
•
• •
•
Gebruik en plaats van voorkomen
Oorzaken
Risico’s
Testen
Vensterramen
O2
R2
T1
Ramen < 90 cm boven de grond
O3d
R3
T2
O3d
R4
T3
O1-O2
R2
T4
O1-O2
R1-R2
T5
O1-O2
R1-R2-R3
T6
O3m-O4
R1-R2-R3
T7
O5
R5
T8-T9
Een attest betreffende de kitklasse en/of de klasse van het elastische dichtingsprofiel wordt ter goedkeuring aan de ontwerper voorgelegd. Bij gebruik van een kit moet deze chemisch verenigbaar zijn met de profielen of de behandelingsproducten van het schrijnwerk.
Uitvoering De beglazing wordt geplaatst volgens NBN S 23-002, STS 38.03, 38.05 en volgens de voorschriften van de fabrikant, in functie van de vereiste veilgheidsaspecten. Voor de afdichting wordt rekening gehouden met de belastingsgraad volgens tabel 6 van STS 38.04. • Voor het aanbrengen van de beglazing worden de sponningen en glaslatten gereinigd. • Zo de kitfabrikant dit oplegt, wordt voorafgaandelijk een primer aangebracht. • Na plaatsing van de beglazing worden alle etiketten en opschriften verwijderd en overhandigd aan het Bestuur.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 210 van 251
41.54. veiligheidsbeglazing - isolerend / gehard
|PM|
Materiaal Het betreft een thermisch behandelde beglazing met een verhoogde buigsterkte en resistentie tegen mechanische en thermische schokken. De dubbele isolerende veiligheidsbeglazing uit gehard glas voldoet aan STS 38.08.57. Het spiegelglas behoort tot onderverdelingsgroep A1, keuze V volgens STS 38.08.51. De dubbele beglazing is samengesteld uit : (ofwel) een blad klaar spiegelglas, en een blad gehard spiegelglas. (ofwel) twee bladen gehard spiegelglas. Specificaties • U-waarde (volgens NBN EN 673) : maximaal 1,0 W/m2K. • De lichttransmissie bedraagt ca. 65 / ... %. (het glas is kleurloos) • Voor de bepaling van de dikte wordt rekening gehouden met : (per bouwlaag is de totale dikte van de beglazing dezelfde) ⇒ een ligging in zone I / II / III / IV ⇒ de mechanische prestaties : proeven T4 / T5 ..., volgens STS 38.08.55.03. • De steun-, stel- en spatieblokjes zijn uit kunststof. • De kleur van de elastische kit / het dichtingsprofiel is ... Aanvullende specificaties • De dubbele beglazing beschikt over een geldige ATG of CE-markering, voor de betreffende samenstelling en prestaties. Uitvoering De productie van de brandwerende beglazing staat onder permanente controle met certificaat. De plaatsing geschiedt overeenkomstig de voorschriften bepaald in het testverslag, overkoepelend het volledige deur- of raamgeheel, inclusief profielen, hang- & sluitwerk en afkastingen. Toepassing Beglazingen van de ramen en deuren volgens glasnorm NBN S23-002. Bovenlichten aan leefruimten uit te voeren in profielloos glas in combinatie met de onderliggende profielen en de verstevigingsribben (systeem vòòr uitvoering voor te leggen ter goedkeuring). OPMERKING: U-window = maximaal 1,6 W/m2K
41.55. veiligheidsbeglazing - isolerend / gelaagd
|PM|
Materiaal Het betreft een meerlagige veiligheidsbeglazing samengesteld uit geharde glas- of floatglasplaten die samengebonden worden door een of meerdere kunststofinlagen. Het gelaagd glas beantwoordt aan de specificaties en kwaliteitscriteria volgens STS 38.08.55. Het gelaagd glas bestaat uit twee glasbladen onderling gescheiden door één enkele laag polyvinylbutyralfilm (PVB). Elke laag PVB is circa 0,38 mm dik. De samenstelling van het gelaagd glas wordt aangegeven door een cijfercode van de vorm x.y.z, waarin : ⇒ x = dikte in mm van het eerste glasblad ⇒ y = dikte in mm van het tweede glasblad ⇒ z = aantal lagen PVB met een dikte van 0,38 mm per laag. Specificaties • U-waarde (volgens NBN EN 673) : maximaal 1,0 W/m2K • Geluidsverzwakkingsindex Rw(C;Ctr) : … dB • De lichttransmissie bedraagt ca. ... %. (het glas is kleurloos ) • Voor de bepaling van de dikte wordt rekening gehouden met : (per bouwlaag is de totale dikte van de beglazing dezelfde) ⇒ een ligging in zone I / II / III / IV ⇒ de mechanische prestaties volgens hun gedrag onder schokbelasting volgens STS 38.15.03. ⇒ proeven volgens STS 38.08.55.03 : T5 / T6 / T7 • De steun-, stel- en spatieblokjes zijn uit kunststof • De kleur van de elastische kit / het dichtingsprofiel is zwart Aanvullende specificaties • De dubbele beglazing beschikt over een technische goedkeuring ATG of CE-markering, voor de betreffende samenstelling en prestaties.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 211 van 251
•
De glasplaten zijn aan de buitenzijde (positie 2) voorzien van een laagje metaaloxide dat door pyrolyse werd aangebracht. Kleur van de film : klaar
Uitvoering De beglazing wordt gedicht met een elastisch dichtingsprofiel van de klasse A volgens STS 38.03.62. De voorziene dichtingsmaterialen dienen verenigbaar te zijn met de PVB-inlagen. Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • De kitten zijn overschilderbaar. Toepassing Beglazingen van de ramen en deuren volgens glasnorm NBN S23-002. Bovenlichten aan leefruimten uit te voeren in profielloos glas in combinatie met de onderliggende profielen en de verstevigingsribben (systeem vòòr uitvoering voor te leggen ter goedkeuring). OPMERKING: U-window = maximaal 1,6 W/m2K
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 212 van 251
42. BUITENPOORTEN & LUIKEN 42.00. buitenpoorten & luiken - algemeen Algemeen REFERENTIENORMEN NBN EN 12425 - Industriële, bedrijfs- en garagedeuren en hekken - Weerstand tegen het binnendringen van water Classificatie (2000) NBN EN 12428 - Industriële, bedrijfs- en garagedeuren en hekken - Warmtetransmissie - Eisen voor de berekening (2000) NBN EN 12433-1 - Industriële, bedrijfs- en garagedeuren en hekken - Termen en definities - Deel 1: Soorten deuren (1999) NBN EN 12433-2 - Industriële, bedrijfs- en garagedeuren en hekken - Termen en definities - Deel 2: Onderdelen van deuren (1999) NBN EN 12444 - Industriële, bedrijfs- en garagedeuren en hekken - Weerstand tegen windbelasting - Beproeving en berekening (2001) NBN EN 12445 -Industriële, bedrijfs- en garagedeuren en hekken - Gebruiksveiligheid van aangedreven deuren Beproevingsmethoden (2001) NBN EN 12453 - Industriële, bedrijfs- en garagedeuren en hekken - Gebruiksveiligheid van aangedreven deuren - Eisen (2001) NBN EN 12604 - Industriële-, bedrijfs- en garagedeuren en -poorten - Mechanische aspecten - Eisen (2000) NBN EN 12635 - Industriële, bedrijfs- en garagedeuren en hekken - Installatie en gebruik (2002) NBN EN 12978 - Industriële, bedrijfs- en garagedeuren en hekken - Veiligheidsvoorzieningen voor automatisch werkende deuren en hekken - Eisen en beproevingsmethoden (2003) NBN EN 13241-1 - Industriële, commerciële en garagedeuren en -poorten - Productnorm - Deel 1: Producten zonder brandof rookwerende kenmerken (2003) prEN 13241-2 - Industriële, commerciële en garagedeuren en -poorten - Productnorm - Deel 2: Producten met brand- of rookwerende kenmerken (2004) NBN EN 60335-2-103 - Huishoudelijke en soortgelijke elektrische toestellen - Veiligheid - Deel 2-103 : Bijzondere eisen voor poorten, deuren en ramen (2004)
42.60. vensterrolluiken - algemeen Omschrijving Het betreft de levering en plaatsing van vensterrolluiken, bestemd voor de afsluiting, bescherming en verduistering van gevelopeningen. Zij zijn samengesteld uit een oprolbaar rolluikblad, schuivend in zijgeleidingen, en een bedieningsmechanisme voor het op- en neerlaten. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek,dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • de rolluikbladen met alle voorziene toebehoren, • de rolluikgeleiders met alle voorziene toebehoren, nodig voor de verbinding met de omgevende structuur; • het oprol- en bedieningsmechanisme (manueel en/of met elektro-aandrijving); Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : (ofwel) • meeteenheid : per m2 • meetcode : gemeten oppervlakte van de dagopeningen -> In de breedte wordt aan de dagmaat 5 cm toegevoegd. In de hoogte wordt aan de dagmaat 30 cm toegevoegd. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) (ofwel) • meeteenheid : per stuk (opgesplitst per type en de dagmaten van de openingen). • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen REFERENTIENORMEN NBN EN 14201 - Zonneschermen en luiken - Weerstand tegen terugkerende handelingen (mechanische duurzaamheid) Beproevingsmethoden (2004) NBN EN 14203 - Zonneschermen en luiken - Geschiktheid voor het gebruik van slingers - Eisen en beproevingsmethoden (2004)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 213 van 251
NBN EN 60335-2-97 - Veiligheid van huishoudelijke en soortgelijke elektrische toestellen - Deel 2-97 : Bijzondere eisen voor aandrijfmechanismen van rolluiken, zonneschermen, jaloezieën en soortgelijke uitrusting (2001)
ALGEMEEN
•
•
Op de rolluiken zijn de bepalingen van TV 143 - Rolluiken voor woningen (WTCB, 1982) van toepassing, aangevuld met NBN EN 12412-4 -Thermische eigenschappen van ramen, deuren en luiken - Bepaling van de warmtedoorgangscoëfficiënt met de warmtekastmethode (hot box) - Deel 4: Behuizing van rolluiken (2003). Vooraf legt de aannemer de nodige deeltekeningen en stuklijsten van de rolluiken, samen met deze van het schrijnwerk, ter goedkeuring voor aan de ontwerper.
ROLLUIKBLADEN
• •
De rolluikbladen zijn samengesteld uit profielen met gelijke afmetingen, gekozen in functie van de overspanning, het bedieningssysteem en de belastingen. Holle profielen worden waar nodig verstevigd met verstijvingen in corrosievrij metaal en desgevallend voorzien van zijsluitingen. De onderlat wordt verstevigd en voorzien van stoothaken of opgevat als een doorlopend L-vormig profiel, dat tegelijk dienst doet als stootprofiel. Alle stoothaken worden d.m.v. roestvaste schroeven op minimaal twee plaatsen op de onderlat bevestigd en desgevallend symmetrisch verdeeld over de ganse breedte.
OPROLMECHANISME
•
• • • •
Het op- en neerlaten van de rolluikbladen geschiedt door een oprolsysteem met oprolas uit PVC of staal van min. 60 mm diameter, gelagerd op kogellagers. Het oprolmechanisme is overeenkomstig het bijzonder bestek van het type met : ⇒ riemschijf uit kunststof of verzinkte staalplaat, een lintgeleider en een stevig nylonlint (circa 22 mm breed) met een in de rolluikkast ingewerkte automatische oproller. De lintopening wordt afgewerkt met een afdekplaatje uit messing of kunststof. Voor dagmaten groter dan 2,50 m wordt een oprolas met ontdubbelingswiel toegepast. ⇒ zwengelmechanisme met een kabelschijf uit kunststof / verzinkte staalplaat, een staal kabel in ingewerkte geleidingsbuis, een ingebouwde windas afgewerkt met een afdekplaat in messing / kunststof / ... en met rem voor het blokkeren van het rolluik op de gewenste hoogte, het geheel uitgerust met een afneembare verchroomde handslinger. Er worden per woongelegenheid minimum twee handslingers bijgeleverd. ⇒ zwengelmechanisme met een riemschijf uit kunststof / verzinkte staalplaat en voorzien van een ingebouwde veer aangedreven door een gietijzeren tandwielsysteem en een bedieningsstang met plooibare verchroomde handslinger. Let wel : latten met verluchtingsgleuven kunnen niet worden toegepast bij rolluiken met ingebouwde veer. Het oprollen van het rolluik begint ongeveer 3 cm boven de dagopening. Een ingebouwd automatisch vergrendelingssysteem verhindert het omhoogduwen van het neergelaten rolluik en sluit de binnenkant van de bergingskast af. Bij rolluiken met een breedte groter dan 1 m worden op bovenste raamregel drukrollen geplaatst om te beletten dat het rolluikblad tegen de bovenrand schuurt bij het openen of sluiten. De rollen zijn in kunststof en hun tussenafstand bedraagt max. 1 meter. Bij rolluiken met een breedte groter dan 3,5 m worden windhaken gemonteerd
ZIJGELEIDERS
• •
• • •
•
De zijgeleiders waarborgen een soepel en gelijkmatig oprollen en bieden in het bijzonder de nodige beveiliging tegen uitwaaien. Ze zijn van het "stormtype" voor het geleiden van rolluiken met stormhaken. De zijgeleiders kunnen volgens type en beschrijving in het bijzonder bestek ⇒ op onzichtbare wijze tussen muuraansluiting en het raam worden ingewerkt. ⇒ geïntegreerd worden in de profielen van het buitenschrijnwerk ⇒ zichtbaar worden opgesteld naast naast de slag van de gevelopening. Behoudens bijzondere specificaties in het bijzonder bestek worden de zijgeleidingen opgevat als samengestelde U-profielen (met lip), vervaardigd uit hetzelfde materiaal als het bijhorende buitenschrijnwerk, hetzij dus uit geanodiseerd aluminium, gegalvaniseerd staal of kunststof. De zichtbare zijgeleiders worden uitgevoerd in dezelfde kleur als het rolluik; onzichtbaar opgestelde of geïntegreerde zijgeleiders zijn in principe aangepast aan de kleur van het buitenschrijnwerk. De geleiders dienen voorzien te worden van geluidsdempende borstelstrips. De geleidingsdiepte van de zijgeleiders bedraagt minimaal 25 mm voor rolluikbreedten tot 2,50 m en 35 mm voor breedten groter van 2,50 m. De zijdelingse speling in de geleiders wordt door de fabrikant bepaald, rekening houdend met de uitzettingscoëfficient van het materiaal. Voor PVCrolluiken bedraagt de speling minimaal 7 mm voor rolluikbreedten tot 2,50 m en minimaal 10 mm voor breedten groter dan 2,50 m. Bij schuin verlopende onderdorpels wordt de onderzijde van de geleiders schuin afgezaagd. De hoogte van de zijgeleiding is gelijk aan de daghoogte van de opening, vermeerderd met ongeveer
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 214 van 251
8 cm. Aan de bovenzijde is de zijgeleider opengeplooid teneinde het rolluikblad vlot op- en neer te laten. Bij zijgeleiders uit PVC kunnen speciale trechtervormige PVC-hulpstukken worden voorzien. ROLLUIKKASTEN
• • • •
De afmetingen van de rolluikkasten worden bepaald in functie van het rolluik met de grootste afmetingen en de zwaarste windbelasting, rekening houdend met de diameter van het opgerolde rolluikblad en de dikte van de vereiste hoeveelheid isolatiemateriaal en de benodigde speling. De speling bedraagt minimaal 2 cm (voor rolluiken smaller dan 2,5 m) en 4 cm (voor rolluiken breder dan 2,5 m). Zijdelings wordt de nodige ruimte voorzien voor het bedieningssysteem. De kaderprofielen en de kast waarborgen een goede stabiliteit, de doorbuiging bedraagt maximaal 1/300. De rolluikkast is vervaardigd uit vochtbestendige materialen. Om thermische bruggen te vermijden moet de rolluikkast langs alle begrenzende vlakken geïsoleerd worden.
Nota aan de ontwerper Bij een lameldikte van 15 mm moet rekening worden gehouden met volgende diameter in de rolluikkast Raamhoogte (cm)
100
125
150
200
225
250
Diameter rolluikkast (cm)
21
22
23
27
29
30
Uitvoering • • • • • •
De aannemer is verantwoordelijk voor een goede coördinatie tussen de ruwbouwwerken, buitenschrijnwerken en de rolluikvoorzieningen. De nodige uitsparingen in de ruwbouw worden voorzien in overeenstemming met de keuze van het rolluikprofiel en de bedieningswijze. Voorafgaandelijk zal hij ter plaatse de juiste maat van het rolluik opmeten, aangepast aan de diepte van de geleiders. Transport en stapeling op de bouwplaats gebeuren steeds horizontaal. De rolluiken worden geplaatst met alle nodige toebehoren en bevestigingsmiddelen volgens de richtlijnen van de fabrikant en volgens TV 143. Voor een duurzame verbinding en nauwkeurige geleiding zijn alle kunststof- en aluminiumprofielen voorzien van schroefverbindingskanalen. De zijgeleiders en andere hulpstukken mogen enkel met aangepaste roestvaste materialen worden vastgezet, minimaal om de 30 cm. Om een volledige waterdichtheid te garanderen dienen de aansluitingen van de geleiders met het parement, gevelbekleding en/of onderdorpels zorgvuldig afgekit te worden.
Keuring • • • •
Het rolluikblad mag in gesloten toestand geen luchtspleten vertonen. De rolluiken mogen niet klemmen, het op- en neerlaten dient zonder haperingen te verlopen. Beschadigde rolluikelementen dienen te worden vervangen. De zijgeleiders dienen mooi en gelijkmatig aan te sluiten aan de zijranden van het buitenschrijnwerk en/of de dagkanten van de raamopening. De plaatsing waarborgt een wind- en waterdichte aansluiting.
42.61. vensterrolluiken – aluminium
|FH|m2
Materiaal De rolluikbladen zijn samengesteld uit geëxtrudeerde dubbelwandige aluminium-kokerprofielen, overeenkomstig STS 52.12. De onderlinge vergaring van de verschillende rolluiklatten gebeurt d.m.v. een haak-lipsysteem met scharnierende werking, zodat een vlotte oprolling wordt gewaarborgd. Ingefreesde inkepingen of gegalvaniseerde spelden verhinderen dat de latten zijdelings verschuiven. De haakverbindingen kunnen worden voorzien van verluchtingsgleuven, die bij licht opgetrokken stand lucht en licht doorlaten. Latten breder dan 200 cm worden inwendig voorzien van verstijvingsprofielen uit niet corrosief metaal, volgens de voorschriften van de fabrikant. Ten aanzien van de kleurenstabiliteit dient er een garantie verstrekt te worden van tien jaar waarin maximaal een verkleuring tot grijsschaal 3, volgens ISO 105/A02 of grijsschaal 4 volgens ISO 105/A03 toegelaten wordt. Specificaties • Rolluiktype : inbouw maar toch voorzien van een metalen rolluikkast op maat met een toezichtsluik aan de onderzijde (zie principedetails plannen). • Bediening : elektrisch • Latvorm : gebogen, opgeschuimd met PUR-isolatie. • Wanddikte : minimum 0,8 mm • Latafmetingen : hoogte circa 40 mm (marge + 5 mm), dikte circa 90 mm (marge + 1 mm) • Zijsluitingen : klipsen in kunststof / metaal te voorzien aan de uiteinden van de latten • Latkleur : gemoffeld in RAL-kleur idem als buitenschrijnwerk AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 215 van 251
• • • • •
Verluchtingsgleuven : over de ganse hoogte Onderlat : verstevigd aluminium-profiel met stoothaken Stoothaken : metaal met plastiekfilm bescherming Zijgeleiders : onzichtbaar opgestelde alu-profielen geïntegreerd in de omkasting van de ramen Oprolmechanisme : (voor systemen met handslingers zie rubriek 42.60 rolluiken - algemeen) ⇒ oprolas uit staal, met minimum 60 mm diameter, gelagerd op kogellagers; ⇒ riemschijf uit verzinkte staalplaat;
Aanvullende specificaties • De aluminium-rolluiken beschikken over een technische goedkeuring BUtgb met certificaat. • De zijgeleiders worden voorzien van geluidsabsorberende strips of borstels. • De onderlat is voorzien van een geluidsabsorberend rubber of PVC aansluitprofiel. • De rolluikkast dient geisoleerd te worden met PUR-isolatie van min. 5 cm dikte (zijkanten, bovenzijde en binnenzijde), inbegrepen in dit artikel. Uitvoering De zijgeleidingsprofielen worden op onzichtbare wijze geplaatst in de omkasting van de ramen (zie tevens principedetails plannen). De uitvoering dient alleszins nauwkeurig gecoördineerd te worden met de andere uitvoeringen zoals gevelbekleding, buitenschrijnwerk, binnenafwerking, enz. . De aannemer dient vòòr uitvoering het volledige systeem met de nodige detailtekeningen voor te leggen ter goedkeuring. Toepassing Rolluiken van de studio’s. Opgelet: rolluikkast op maat met toezichtsluik aan onderzijde (buiten) !
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 216 van 251
43. GEVELVOEGEN & KITTEN 43.00. gevelvoegen & kitten - algemeen Omschrijving De post "gevelvoegen & kitten" omvat alle materialen, leveringen en werken, voor het realiseren van de in het bijzonder bestek beschreven aansluitings-, dillatatie- en/of zettingsvoegen. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • het ter plaatse voorafgaandelijk nazicht van de voegen; • het reinigen van de voegen of omringende materialen dewelke de voeg vormen; • het aanbrengen van de vereiste voegvullende materialen dienstig als bodem of drager van de voegspecie; • het zorgvuldig ontvetten en desgevallend aanbrengen van een hechtprimer op de hechtvlakken; • het opspuiten van de voegkitten, zorgvuldig gladstrijken en het verwijderen van het overtollig materiaal; • het verwijderen van alle afval en verpakkingsresten voortkomend uit de uitgevoerde werken. Let wel De metselwerkvoegen van het gevelparement zijn inbegrepen in hoofdstuk 23 - gevelmetselwerk.
Materialen & Uitvoering REFERENTIENORMEN STS 56.1 - Dichtingskitten voor gevels (1999) TV 110 - Dichtingsprofielen - Classifikatie, opvatting, uitvoering (WTCB, 1976) TV 124 - Kitvoegen tussen gevelelementen - Ontwerp en aanbrengen (vervangt TV 107) (WTCB, 1979) NBN EN ISO 11600 - Bouwwerken - Voegproducten - Classificatie en eisen voor voegkitten (2004) NBN EN ISO 2444 & 2445 - Bouwvoegen - Woordenlijst + Grondbeginselen voor ontwerp (1996) NBN EN ISO 6927 - Bouwwezen - Voegwaren - Afdichters - Woordenlijst (1996) NBN EN ISO 7361 - Gedragingsnormen voor de bouw - Voorstelling van de gedragingspeilen van gevels gemaakt van onderdelen van dezelfde oorsprong (1992) NBN EN ISO 7727 - Bouwvoegen - Beginselen voor samenvoegen van bouwdelen - Geschiktheid om maat-afwijkingen gedurende de bouw op te nemen (1992) NBN EN ISO 7728 - Gewone horizontale samenvoegingen tussen een buitenmuur van gewone vooraf vervaardigde betonbouwdelen en een betonvloer - Eigenschappen, kenmerken en indelingsmaatstaven (1992) NBN EN ISO 7729 - Gewone verticale samenvoegingen tussen twee gewone vooraf vervaardigde buitenmuurbouwdelen Eigenschappen, kenmerken en indelingsmaatstaven (1992) NBN EN ISO 7389 - Bouwwerken - Voegproducten - Bepaling van de terugvering van voegkitten (2004) NBN EN ISO 7390 - Bouwwerken - Voegproducten - Bepaling van de weerstand tegen uitzakken van voegkitten (2004) NBN ISO 8339 - Bouwwezen - Voegwaren - Afdichters - Bepalen van trekeigenschappen bij volgehouden uittrekking (1992)
43.10. voegbodems - algemeen Omschrijving Het betreft voegdichtingsbanden of -snoeren bestemd als rugvulling en voegbodem voor de respectievelijk te voorziene elastische kitten voor gevel- en/of structuurvoegen. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Respectievelijk inbegrepen in de prijs van het gevelmetselwerk, gevelbekleding of buitenschrijnwerk. Materialen Aangepaste voegbodems zijn noodzakelijk om de diepte van de voorziene elastische kitten te controleren, de bodem van de voeg te isoleren en de voeg behoorlijk te kunnen gladstrijken. Ze zijn geschikt om voegen met enkel of dubbel scherm waterdicht te maken volgens toepassingsgebied : ⇒ zettingsvoegen bij traditioneel gevelmetselwerk ⇒ gordijngevels, betonnen gevelelementen en gevelbekledingen ⇒ aansluiting van buitenschrijnwerk in aluminium, hout, PVC, ...
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 217 van 251
De voegdichtingsbanden of -snoeren zijn aangepast aan het voegtype (vorm, grootte, vervorming), de belastingsgraad en zijn verenigbaar met de omliggende materialen en de voorziene kitten. Zij beantwoorden daarbij aan onderstaande vereisten: ⇒ ze zijn voldoende soepel en vormen een half-stijf profiel waarbij de afmetingen dusdanig gekozen worden dat zij voldoende in de opening van de voeg spannen om tijdens verwerking aan de druk van de kit te weerstaan; ⇒ wanneer de randen van de voegen niet goed parallel zijn, kiest men de afmeting die overeenkomt met de grootste breedte van de voeg, bij sterk veranderlijke voegbreedten moeten banden of snoeren met verschillende diameters worden gekozen; ⇒ ze zijn rotbestendig, UV-bestendig en chemisch inert t.o.v. de bestanddelen van de kitten; ⇒ ze vertonen geen neiging om de kit naar buiten te duwen als de voeg onder druk komt te staan. Overeenkomstig de bepalingen van het bijzonder bestek zijn ze van het type cilindrische snoeren of gecomprimeerde zwelbanden eenzijdig voorzien van een kleeflaag (samengeperst tot 15 à 20% van hun aanvankelijke dikte). Het materiaal kan bestaan uit polyethyleenschuim (geslotencellig), polyurethaanschuim of polyetherschuim (opencellig), hetzij geïmpregneerde banden (géén bitumen). Uitvoering Het formaat van de voegdichtingsbodem wordt zorgvuldig gekozen in functie van het voegtype en de afmetingen, overeenkomstig de richtlijnen van de fabrikant. De werkelijk noodzakelijke breedte van de voeg kan worden berekend overeenkomstig STS 56.1,§ 5.2. De voegdichtingsbanden of snoeren worden aangebracht overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant, na het vooraf reinigen van de voeg. Bij gebruik van zwelbanden wordt er gewacht met het afkitten tot volledige decompressie van de voegbanden (afhankelijk van de temperatuur). 43.11. voegbodems - polyethyleenschuim (PE)
|PM|
Materiaal De voegbodems uit polyethyleenschuim (gesloten celstructuur) zijn van het type (ofwel) cilindervormige snoeren. (ofwel) gecomprimeerde zwelbanden, eenzijdig voorzien van een kleeflaag (samenpersing circa 15 20% van zijn aanvankelijke dikte). Let wel : bij banden met gesloten cellen mag de huid bij het verwerken niet doorgeprikt worden. Specificaties • Dichtheid : circa 35 kg/m3 • Blijvende vervorming na 20 % samendrukking : < 10 % van de aanvankelijke dikte. • Verlenging tot breuk (breukrek) : > 100 % • Warmtegeleidingscoefficient : λ < 0,05 W/mK • Kleur : antracietgrijs / lichtgrijs / … . • Afmetingen : conform de maximum opening van de voeg volgens de richtlijnen van de fabrikant (aangepast aan de voegdiepte en te voorziene kit). Uitvoering De snoeren of banden worden in zo groot mogelijke lengte en rechtlijnig geplaatst volgens de voorschriften van de fabrikant. De zichtzijde is verdiept uitgevoerd. 43.20. voegvullingen - algemeen Omschrijving Het betreft het duurzaam en weersbestendig afdichten met elastische kitten van : • Diverse gevelvoegen (tussen gevelelementen) en/of aansluitvoegen (tussen schrijnwerk en gevel). • Diverse structuurvoegen (uitzettingsvoegen, zettingsvoegen en voegen van lichte gevels). Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Respectievelijk inbegrepen in de prijs van het gevelmetselwerk, de gevelbekledingen of het buitenschrijnwerk. Materialen De keuze van de kitklasse wordt afgestemd op het voegtype (vorm, grootte, vervorming), de belastingsgraad (bewegingsamplitude van de voeg) en de aard van de ondergrond. De voegvullingen dienen verenigbaar te zijn met de omliggende materialen en bestand te zijn tegen atmosferische en chemische invloeden. De kitten laten zich makkelijk verticaal verwerken als een standvaste pasta AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 218 van 251
zonder te vloeien. De mechanische prestaties beantwoorden aan STS 56.1(§ 2+3 Algemene Eisen & Prestaties) en NBN EN ISO 11600 - Bouwwerken - Voegproducten - Classificatie en eisen voor voegkitten (2004). Zij worden geleverd in gebruiksklare verpakkingen, in kitpatronen of in worsten. KEUZE VAN DE KITKLASSE Keuze kitklasse volgens belastingsgraad Amplitudefactor ‘k’ %
Afdichting
Gevel
L = Lengte van de voeg
Voegen tussen elementen; aansluiting ramen met ruwbouw
cfr. Tabel 5 van STS 56.1
Omgeving : niet agressief Voeg : niet blootgesteld
Omgeving : niet agressief Voeg : blootgesteld
Omgeving : agressief Voeg : niet blootgesteld
Omgeving : agressief Voeg : blootgesteld
Structuur Uitzettingsvoegen Voegen van gordijngevels
L<3m
L>3m
L<3m
L>3m
0 tot 18 m
7,5
7,5
12,5 P
12,5 E
25
18 tot 50 m
7,5
7,5
12,5 P
20
25
> 50 m
7,5
7,5
12,5 P
20
25
0 tot 18 m
12,5 P
12,5 E
12,5 P
20
25
18 tot 50 m
12,5 P
12,5 E
20
20
25
> 50 m
12,5 E
20
20
20
25
0 tot 18 m
12,5 E
12,5 E
12,5 E
12,5 E
25
18 tot 50 m
12,5 E
12,5 E
20
20
25
> 50 m
20
20
20
20
25
0 tot 18 m
20
20
20
25
25
18 tot 50 m
20
20
20
25
25
> 50 m
20
20
20
25
25
Een kit mag altijd worden vervangen door een kit van een hogere klasse (amplitudofactor). De vereiste klasse van de kit kan berekend worden aan de hand van § 5 van STS 56.1. De kitten van de klasse 20 en 25 worden bovendien uitgesplitst volgens hun snijmodulus bij trek (LM-lage modulus / HM-hoge modulus) overeenkomstig tabellen 3 & 4 van STS 56.1.Volgens hun toepassingsgebied worden de kitklassen voor gevel- en beglazingstoepassing respectievelijk voorafgegaan met de aanduiding F (Façade) en G (Glass). Bv. kitklasse F 25 LM Nota aan de ontwerper In de praktijk komen voor het afdichten van dillatatie- en zettingsvoegen van gevelmetselwerk en/of betonelementen enkel de kitklassen F 20 LM of F 25LM in aanmerking (op basis van hybride polymeer, polysulfiden of polyurethaan). Polyurethaankitten vergen bijkomende randvoorwaarden m.b.t. de uitvoering (verwerkingstemperatuur minimum 10°C en lage luchtvochtigheid, droge ondergrond en het aanbrengen van een primer).
Uitvoering De uitvoering van de voegvullingen zal gebeuren volgens STS 56.1 § 6, TV 124, overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant, en onderstaande bepalingen : • De bijhorende voegbodems worden beschreven onder rubriek 43.10 - voegbodems. • De werken mogen slechts uitgevoerd worden indien de ondergrond droog is en de oppervlaktetemperatuur hoger is dan 5°C en lager dan 40°C. Het aanbrengen van de polyurethaan kitten is verboden bij regen, mist of een te hoge relatieve vochtigheid. • Oneffenheden of scherpe randen van het metselwerk of het beton moeten afgevlakt worden en met een stalen borstel ontdaan worden van alle niet hechtende delen. Het aanhechtingsvlak moet een sterkte hebben die minstens gelijk is aan deze van de kit (modulus onder trek < 0,4 N/mm2). • Vóór het aanbrengen van de kitten wordt de ondergrond (voegbodems en aanhechtingsvlakken) stof- en vetvrij gemaakt; indien nodig volgens de richtlijnen van de fabrikant (o.a. bij polyurethaankitten) wordt voorafgaandelijk een primer aangebracht om een goede hechting te verzekeren. • Bij gevaar van een niet gelijkmatige verlenging van de voegvulling wordt een antikleeflaag op de voegbodem geplaatst. Overtollig materiaal en vlekken worden verwijderd. • Inzake minimaal aangewezen dikte voor de voegvulling wordt de volgende vuistregel gehanteerd : tot 6 mm breed is de diepte gelijk aan de breedte (dit komt zelden voor) en bij een voegbreedte groter dan 6 mm is de diepte voor een elastische kit steeds gelijk aan de helft van de breedte. • Vooraf worden de voegranden beschermd met anti-kleefbanden die onmiddellijk na het gladstrijken van de kit verwijderd worden. De kitten worden binnen de 10 minuten na het aanbrengen en voor velvorming gladgestreken (lichtjes hol) d.m.v. een spatel en een aangepaste zeepoplossing.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 219 van 251
43.21. voegvullingen - elastisch / MS-polymeer
|PM|
Materiaal De elastische kit is een één-component elastomeer op basis van hybride polymeren en wordt omgezet in een elastische massa door inwerking van de luchtvochtigheid. Hij polymeriseert volledig, krimpt niet (max 10%) en behoudt zijn hoedanigheden van -30°C tot +90°C, is bestand tegen zouten, afvalwater, UV-straling en atmosferische ozon. Specificaties • Kitklasse : F25 LM (volgens NBN EN ISO 11600) • Modulus onder trek : < 0,4 N/mm2 (volgens NBN ISO 8339) • Shore hardheid A : circa 30 (+ 5) • Kleur : grijs (stalen te zetten) Aanvullende specificaties • Het afdichtingssysteem beschikt voor het toepassingsgebied over een technische goedkeuring ATG of gelijkwaardig, volgens STS 56.1 en NBN EN ISO 11600. Uitvoering Overeenkomstig de richtlijnen van de fabrikant en artikel 43.20 voegvullingen - algemeen worden zij aangebracht op een aangepaste voegbodem volgens 43.10 voegdichtingsbanden - algemeen. De verwerkingstemperatuur bedraagt minimum 5°C. • Na ontstoffen en ontvetten wordt afhankelijk van de richtlijnen van de fabrikant voorafgaandelijk een aangepaste primer aangebracht. • Voegdiepte : bij een voegbreedte groter dan 6 mm is de diepte steeds gelijk aan de helft van de breedte (tot 6 mm breed is de diepte gelijk aan de breedte). • De zichtzijde is lichtelijk hol uitgewerkt en is niet verdiept. Toepassing − −
Zettingsvoegen gevelparement (volgens aanduidingen stabiliteitsplannen) Aansluitvoegen buitenschrijnwerk / gevelbekledingen
43.30. voegafdekprofielen - algemeen Omschrijving Het betreft aangepaste voegafdekprofielen voor het realiseren van een verzorgde afwerking en waterdichte aansluiting van het buitenschrijnwerk, diverse gevelelementen en vliesgevels met de omringende constructies. In principe zijn deze steeds standaard inbegrepen bij de respectievelijke uitvoeringsposten. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Respectievelijk inbegrepen in de prijs van het gevelmetselwerk, gevelbekleding of het buitenschrijnwerk. Materialen REFERENTIENORMEN NBN EN 12365-1 - Hang- en sluitwerk - Afdichtingen en afdichtingsprofielen voor ramen, deuren, luiken en vliesgevels - Deel 1: Prestatie-eisen en classificatie (2003) NBN EN 12365-2 - Hang- en sluitwerk - Afdichtingen en afdichtingsprofielen voor ramen, deuren, luiken en vliesgevels - Deel 2: Lineaire drukkrachtbeproevingsmethoden (2003) NBN EN 12365-3 - Hang- en sluitwerk - Afdichtingen en tochtstrippen voor ramen, deuren, luiken en vliesgevels - Deel 3: Beproevingsmethode voor de terugvering (2003) NBN EN 12365-4 - Hang- en sluitwerk - Afdichtingen en afdichtingsprofielen voor ramen, deuren, luiken en vliesgevels - Deel 4: Terugvering na versnelde verouderingsbeproevingsmethode (2003)
43.32. voegafdekprofielen - aluminium
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
|PM|
Pagina 220 van 251
44. GEVELBEKLEDINGEN OPMERKING Alle voorziene gevelbekledingen dienen nauwkeurig op elkaar afgestemd en gecoördineerd te worden wat betreft detailleringen en aansluitingen. 44.00. gevelbekledingen - algemeen Omschrijving De post "gevelbekledingen" omvat alle elementen, werken en leveringen, voor het realiseren van de in de detailtekeningen en het bijzonder bestek omschreven (lichte) gevelbekledingen, tot een zuiver afgewerkt geheel, inclusief de bijhorende draag- of regelstructuur, de bekledingselementen, verankeringen, nodige afdichtingen en aansluitingen. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • het ter plaatse opmeten van de afmetingen, of uitvoering volgens plan; • het plaatsen en naderhand verwijderen van de nodige stellingen en afdekzeilen en alle beschermingsmaatregelen eigen aan het werk; • de levering en plaatsing van het voorziene regelwerk, met inbegrip van alle hulpstukken en bevestigingselementen; • de levering en plaatsing van de eigenlijke gevelbekleding (platen, stroken, pannen, leien, …) met inbegrip van alle hulpstukken en bevestigingselementen; • de levering en plaatsing van de nodige rand- en hoekafwerkingen, aansluiting (of herstelling) op andere gevelelementen en/of aangrenzende constructies, ...; • het wegnemen, afvoeren en reglementair storten van alle afval en verpakkingsresten. Let wel • De gevelisolaties worden opgenomen als een afzonderlijke post in hoofdstuk 22 muurisolaties. • Vliesgevels uit stroken profielglas zijn opgenomen onder artikel 41.61 structurele beglazing - profielglas. • Gevelbekledingen met lichtbouwelementen van kunststof (polycarbonaatplaten, …) zijn opgenomen onder artikel 41.70 kunststofbeglazing - algemeen
Veiligheid Overeenkomstig het veiligheidsen gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinator-ontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. Materialen & Uitvoering REFERENTIENORMEN NBN B 03-001 - Grondlagen voor de beoordeling van de veiligheid en bruikbaarheid van draagsystemen (1988) NBN B 03-002-1 - Windbelasting op bouwwerken - Algemeen - Winddruk op een wand en gezamelijke windeffecten op bouwwerken (1988) NBN EN 12865 - Thermisch gedrag en vochtwering van gebouwen en bouwelementen - Bepaling van de weerstand van buitengevelsystemen tegen slagregen onder pulserende luchtdruk (2001) NBN EN 12152 - Vliesgevels - Luchtdoorlatendheid - Prestatie-eisen en classificatie (2000) NBN EN 12154 - Vliesgevels - Waterdichtheid - Prestatie-eisen en classificatie (2000) NBN EN 14019 - Gordijnmuren - Weerstand tegen stootbelasting - Prestatie-eisen (2004) NBN EN 13050 - Vliesgevels - Waterdichtheid - Laboratoriumbeproeving onder dynamische luchtdruk en waternevel (2001) NBN EN 13116 - Vliesgevels - Weerstand tegen windbelasting - Prestatie-eisen (2001) NBN EN 13830 - Vliesgevels - Productnorm (2003)
ALGEMEEN
Gevelbekledingssystemen kunnen respectievelijk worden onderscheiden volgens hun constructieve en/of bouwfysische opvatting. De in onderhavig hoofdstuk behandelde gevelbekledingen betreffen in hoofdzaak de toepassing van tweeschalige vliesgevels tegen een doorlopend dragend binnenblad. In bouwfysisch opzicht zijn ze m.a.w. vergelijkbaar met spouwmuren. In tegenstelling tot éénschalige vliesgevels is daarbij enkel het buitenblad niet zelfdragend, waarbij de constructieve verankering van een regelstructuur de “ophanging” van het buitenblad aan de draagconstructie moet verzekeren.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 221 van 251
MONTAGE - UITVOERINGSCOÖRDINATIE
De montage van de voorziene gevelbekledingen gebeurt in nauwe coördinatie met de uitvoering van alle gevelelementen waar zij op aansluiten, de gevelisolaties, buitenramen en -deuren, raam- & deurdorpels, plint- en dakrandafwerkingen, ... Vooraleer de gevelbebekleding aan te brengen, gaat de aannemer na of de draagconstructie in overeenstemming is met de plannen en de voorschriften en of een onberispelijke uitvoering van de werken verzekerd kan worden. Ingeval onverenigbaarheden worden vastgesteld brengt de aannemer de ontwerper hiervan onverwijld op de hoogte. • Wanneer de draagconstructie, gevelisolatie en bekleding door verschillende (onder-)aannemers worden uitgevoerd, dient rekening te worden gehouden met de toelaatbare “open tijd”, waarin de gevelmaterialen (isolatie, …) onbeschermd mogen blootgesteld worden aan weersinvloeden. De aannemer is er dienaangaande toe gehouden alle werken tijdig uit te voeren. Schade, voortvloeiend uit een laattijdige aanvang zullen ten zijner laste worden gelegd. • De voorziene gevelisolatiematerialen dienen winddicht aan te sluiten op het buitenschrijnwerk. • Waar nodig zullen de nodige waterkeringen en/of dilatatievoegen worden voorzien. • De buitenoppervlakken op de gelijkvloerse verdieping tot een hoogte van 180 cm boven de ingangsdorpels dienen vervaardigd te zijn uit slagvaste materialen. Zij mogen geen scherpe randen, bramen of ruwheden vertonen die bij normaal gebruik van aard zijn personen te kwetsen bij wrijving tegen deze oppervlakken. Keuring NBN EN 12153 - Gordijnmuren - Luchtdoorlatendheid - Beproevingsmethode (2000) NBN EN 12155 - Gordijnmuren - Waterdichtheid - Laboratoriumbeproeving onder statische druk (2000) NBN EN 12179 - Gordijnmuren - Weerstand tegen windbelasting - Beproevingsmethode (2000) NBN EN 13050 - Vliesgevels - Waterdichtheid - Laboratoriumbeproeving onder dynamische luchtdruk en waternevel (2001) NBN EN 13051 - Vliesgevels - Waterdichtheid.- Beproeving in situ (2001) NBN ISO 7895 - Gevels gemaakt van onderdelen - Proef op weerstand tegen positieve & negatieve statische winddruk (1992)
44.10. regelstructuur - algemeen Omschrijving Het betreft een onafhankelijke niet dragende (regel-)structuur gevelbekledingselementen op een achterliggende draagstructuur.
voor
de
montage
van
Meting •
aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de eenheidsprijs van de voorziene gevelbekleding volgens artikel ….
Materiaal & Uitvoering •
• •
•
•
•
De plaatsing en verwerking gebeuren door een professioneel montagebedrijf dat ervaring heeft met het voorziene gevelbekledingssysteem. Na realisatie van het dragend binnenmetselwerk en/of skeletopbouw wordt de lichte gevelstructuur zorgvuldig uitgelijnd (rekening houdend met de vereiste detailleringen en in coördinatie met de montage van de voorziene buitenramen & -deuren en raamdorpels). De aangewende draagstructuur moet alle op het gebouw inwerkende krachten (windbelasting, onderdruk, differentiële beweging, ...) kunnen opnemen en zijn eigen gewicht en dit van de voorziene gevelbekleding dragen, conform NBN EN 1990, NBN EN 1991-1-1 en NBN B 03-002. . De te voorziene secties en onderlinge tussenafstanden van de stijlen, alsook het aantal bevestigingsmiddelen worden gekozen overeenkomstig het gewicht en modulering van de bekledingselementen, de karakteristieken van de achtergelegen draagstructuur en algemene opvatting van de gordijngevel, volgens aanduiding op de principeplannen. De te gebruiken bevestigingsmiddelen zijn corrosiebestendig en worden gekozen in functie van de voorziene gevelbekleding, de aard van de ondergrond en brandveiligheidseisen. In overeenstemming met het gewicht en windvastheid van de voorziene bekleding, wordt er voldoende diep geboord, zodat de regelstructuur stevig verankerd wordt in de draagstructuur. De stabiliteit van de draagstructuur en keuze van de pluggen (mechanisch / chemisch) maken steeds het voorwerp uit van voorafgaandelijke stabiliteitsberekeningen. De bepaling van de bevestigingspunten gebeurt conform de desbetreffende geldende (Eurocode)-normen en zijn afgestemd op de staat en de conditie van het dragend binnenspouwblad. Indien nodig dienen extra trekproeven op de voorgeschreven verankeringen te worden uitgevoerd of aanvullend pluggenadvies via bevestigingsspecialist te worden aangevraagd. Op eenvoudig verzoek zullen zonder meerprijs de nodige trekproeven worden uitgevoerd. Systeem en materialen worden voorafgaandelijk ter goedkeuring voorgelegd aan het Bestuur.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 222 van 251
44.11. regelstructuur - profielen / hout
|PM|
Materiaal Specificaties • Houtsoort : Noords grenen of Europees grenen (nr. 414 of 107 volgens NBN 199) • Sorteerklasse : S6, S6+ of S8 (volgens STS 04.13.22) • Impregnering : procédé A2.1 / … volgens NBN EN 351 (met behandelingscertificaat), zaagsneden en bewerkte delen zullen op de werf worden nabehandeld. • Afwerking : geschaafd (noodzakelijk bij verlijmde bevestigingsmethode) en zwart geschilderd ter plaatse van open voegen. • Afmetingen en tussenafstanden : De te voorziene secties en onderlinge tussen afstanden van de stijlen, alsook het aantal bevestigingsmiddelen worden gekozen overeenkomstig het gewicht en modulering van de bekledingselementen, de karakteristieken van de achtergelegen draagstructuur en volgens aanduiding op de principeplannen. • Voorziene gevelisolatie : voorzien in art. 23.12 • Bevestigingsmiddelen : mechanisch (schroeven & pluggen) Uitvoering Het betreft een dubbel regelwerk van houten stijlen, geplaatst vòòr de isolatie: − Primair zelfdragend keperwerk, bevestigd via een gevelmontagesysteem met lange regelbare gevelschroeven met pluggen (horizontaal en schuin geplaatst, zie details plannen). Het keperwerk wordt dusdanig uitgelijnd dat er een geventileerde ruimte blijft tussen keperwerk en isolatie. − Secundair latwerk voor bevestiging (verlijming) van de gevelbekleding. De bevestigingsmiddelen zijn roestvast, van voldoende lengte. Zij worden met voldoende regelmaat vastgezet, overeenkomstig de aard van de ondergrond en voorziene gevelbekleding (volgens richtlijnen fabrikant). Het geheel wordt zuiver en waterpas gemonteerd. Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Na het plaatsen van de isolatie en voor het aanbrengen van het latwerk wordt een dampdoorlatend scherm voorzien overeenkomstig volgende specificaties, meerlagig spinvezelvlies van kunststofvezels met inductie van zwarte poly-acrylaatlaag: • Gewicht : minimum 210 gr/m2 (marge + 10 gr) • Dikte : minimum 0,15 / 0,20 / 0,25 / 0,30 / ... mm • Waterdoorslag : W1 • Dampdiffusieweerstand : µd < 0,02 m (volgens NBN EN ISO 12572). • Mechanische eigenschappen (met minimale gecombineerde klassen PS, QR of QS) • Treksterkte : minimum klasse P (> 125 en < 250 N/5cm) / klasse Q (> 250 N/5cm) • Rek bij breuk in % : minimum klasse R (> 5 en < 15) / klasse S ( > 15) • Brandreactie : moeilijk ontvlambaar, klasse E (volgens EN ISO 11925-2 / DIN 4102) Toepassing Houten draagkonstruktie van de bekledingspanelen onder art. 44.24, bevestigd vòòr de wandisolatie. 44.12. uitbekleding omrandingen - multiplexplaten
|FH|m2
Materiaal De uitbekleding van de omrandingen wordt uitgevoerd met WBP multiplexplaten, bestaande uit een kern van watervast verlijmde multiplex op basis van hardhout. De platen zijn geschikt voor buitengebruik overeenkomstig NBN EN 636-3 - Multiplex - Voorschriften - Deel 3 : Eisen voor multiplex voor buitentoepassingen (1997). Specificaties • Verlijmingsklasse basisplaat : klasse 3 (volgens EN 314-2) • Verlijmingstype afwerklaag : BFU 100 volgens DIN 68705 T3. • Plaatdikte : minimum 18 / 22 mm • Aantal fineerlagen : minimum 5 • Houtsoort fineerlagen : hardhout • Dekfineer : Snijfineer kwaliteit A, Houtsoort … • Oppervlaktebehandeling : onbehandeld • Stelbeugels in gegalvaniseerd staal, bevestigd tegen binnenspouwblad
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 223 van 251
Aanvullende specificaties • De platen beschikken over een doorlopende technische goedkeuring ATG voor buitentoepassing. Uitvoering •
•
Bij bevestiging van de platen dient men er voor te zorgen dat deze vrij en gelijkmatig kunnen werken. De voegbreedte tussen de platen dient minimaal 2,5 mm per strekkende meter te bedragen. De juiste voegbreedte en voegverdeling zullen vooraf voorgelegd worden aan de architect. Alle zaagkanten worden met zorg afgewerkt. De afstand tussen de montageschroeven bedraagt maximaal 30 cm. Er wordt uitsluitend gebruik gemaakt van roestvrij stalen montageschroeven.
Toepassing Dubbel beplating voor het aluminium zetwerk onder art. 44.25. Zie tevens principe-details plannen. Zijdelingse panelen zijn voorzien van een uitsparing voor de rolluikkastgeleiders. Opmerking: het plaatmateriaal vòòr de rolluiken (bevestiging steenstrips) is voorzien onder art. 23.13. 44.20. bekledingspanelen - algemeen Omschrijving Het betreft alle leveringen en werken voor het realiseren van de gevelbekledingen met panelen of gevelelementen, tot een zuiver afgewerkt geheel. Inbegrepen de voorziene regelstructuur (zoals beschreven in rubriek 44.10), de gevelelementen, bevestigingsmiddelen, randprofielen, e.a. met het oog op een verzorgde aansluiting op andere gevelmaterialen. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per m2, alle afmetingen uitgedrukt in cm. • meetcode : netto oppervlakte, alle openingen groter dan 0,5 m2 worden afgetrokken. De dagzijden van de openingen en vensters en de onderzijde van de lateien worden enkel meegerekend (netto-oppervlakte) indien hun breedte groter is dan de dikte van de gevelbekleding. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen De panelen, samen met de desgevallend voorziene oppervlakteafwerking, dienen specifiek geschikt te zijn voor buitengebruik (UV- en klimaatsbestendig). • Op de gelijkvloerse verdieping, tot een hoogte van 2 meter dient de bekleding vandalisme- en graffitibestendig te zijn. • De aannemer levert de bouwheer minimaal 2m2 hetzij 1% van de uitgevoerde oppervlakte aan extra beplating met het oog op gebeurlijke herstellingswerken. • Ter hoogte van hoeken, raamaansluitingen worden de nodige aansluitprofielen voorzien overeenkomstig de detailtekeningen, bepalingen van het bijzonder bestek en/of aangevuld met de voorschriften en principedetails van de fabrikant. Uitvoering GEVELMODULERING - VOEGEN
Het voegenpatroon dient overeen te stemmen met de gevel- en/of detailtekeningen en wordt voor de uitvoering steeds met de architect besproken (afmetingen van de panelen, detaillering ter hoogte van de boven-, onder- en zijranden). • Bij bevestiging van de platen dient men er voor te zorgen dat deze vrij en gelijkmatig kunnen werken. De voegbreedte tussen de platen dient minimaal 2,5 mm per lopende meter plaat te bedragen, met een voegbreedte van circa 10 / … mm tussen de platen. • De horizontale voegdichting kan geschieden met een liplas-verbinding die in de platen wordt aangebracht (bij een minimale plaatdikte van 8 mm), een waterkeringsprofiel met transparante schuine lip, achter de voeg te plaatsen, tegen een houten regel of d.m.v. aluminium of hardkunststof stoeltjesprofielen. De verticale voegafdichting wordt gewaarborgd hetzij d.m.v. een groefveerverbinding, hetzij door achter elke voeg een EPDM-rubber afdichtingsprofiel te plaatsen. • Randaansluitingen ter hoogte van gevelopeningen, binnen- en buitenhoeken en randaansluitingen worden afgewerkt volgens de detailplannen en/of de richtlijnen van de fabrikant. Zaagkanten worden steeds met de nodige zorg afgewerkt. • Rand- & hoekafwerkingen : in verstek gezaagd / overlappend / hoekafwerkingsprofielen ⇒ Buitenhoekafwerking : Voor het aansluiten en uitlijnen van de buitenhoeken wordt, overeenkomstig het bijzonder bestek, gebruik gemaakt van een dichtingsprofiel uit PVC / EPDM / natuurkleurig
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 224 van 251
⇒
⇒
•
aluminium / aangepast aan de kleur van de beplating / .… Het buitenhoekafwerkingsprofiel zit geklemd tussen de boordgevelplaatjes en de hoekstijl. Binnenhoekafwerking : De verticale hoek van de binnenhoek wordt afgewerkt met een kunststof dichtingsband van circa 60 mm breed die op de stijlen wordt genageld. Van de verticale boorden van de gevelplaatjes wordt ter plaatse aan de hoekontmoeting een spie afgeknipt. Stopprofielen : voor de aansluiting met het gevelmetselwerk / ... kan gebruik worden gemaakt van aangepaste profielen uit PVC / natuurkleurig aluminium (aangepast aan de kleur van de beplating).
De afwerking tussen bekleding en aansluitende muurvlakken kan worden verwezenlijkt met een elastische voeg volgens STS deel 2 - 03.61.13.
BEVESTIGINGSWIJZE
Overeenkomstig de voorschriften van het bijzonder bestek, aangevuld met de plaatsingsvoorschriften van de fabrikant m.b.t. het respectievelijk voorziene type gevelpanelen (uitzetting, gewicht, …) dient de bevestigingswijze te beantwoorden aan een van onderstaande systemen. • Zichtbare bevestiging (rechtstreeks geschroefd op houten kepers) ⇒ De plaat wordt op het achterliggende timmerwerk, op regelmatige tussenafstand, geschroefd, met roestvaste schroeven met een steeldiameter van 4 mm, draaddiameter van 5,3 mm en lengte van 37 mm. De schroefgaten dienen circa 8 mm te worden voorgeboord met een HSS-boor. De schroeven dienen centrisch en niet te vast aangedraaid te worden om het werken van het paneel niet te belemmeren. ⇒ De afstand tussen de montageschroeven beantwoordt aan de richtlijnen van de plaatfabrikant. Er wordt gebruik gemaakt van speciaal ontwikkelde roestvaste montageschroeven, met gekleurde kop in dezelfde kleur als de panelen (let wel : er mogen geen schroeven met verzonken kop worden gebruikt, daar deze de plaat fixeren en zo het eventueel werken van de plaat beletten). • Blinde bevestiging met corosiebestendige plaathaken (aluminium stoeltjesprofielen). ⇒ De plaathaken worden d.m.v. 2 roestvaststalen bouten met spreidpluggen of roestvaste zelftappende schroeven tegen de achterkant van de plaat bevestigd, de diepte van de schroeven is dusdanig dat er tenminste 3 mm plaatmateriaal overblijft. ⇒ De platen voorzien van deze haken worden vervolgens ingehangen tegen horizontale aluminiumprofielen die aangebracht worden op primaire hout- of aluminiumstructuur. Per paneel worden de plaathaken aan de bovenzijde van het paneel links- en rechts met een stelschroef uitgevoerd. De bevestigingsafstanden van zowel plaathaken als profielen dienen in overleg met de fabrikant bepaald te worden. • Gelijmde bevestiging d.m.v. een hoogwaardige lijmkit ⇒ Lijmkit op basis van hybride polymeer (MS-polymeerkit met Shorehardheid A tussen 35-55 (klasse F20 HM ~met hoge modulus), aanhechting minimum 2,5 N/mm2), het lijmsysteem beschikt over een technische goedkeuring ATG of een gelijkwaardig gecertificeerd systeem, geschikt voor verlijming van gevelbeplatingen. ⇒ De voorziene (verticale) regelstructuur volgens rubriek 44.10 dient mooi vlak te worden uitgevoerd. Bij houten regelstructuren dienen bovendien steeds geschaafde latten te worden voorzien en mag het vochtgehalte maximaal 18% bedragen. De regelstructuur moet winddroog, stof- en vetvrij zijn. ⇒ De plaatdragende latten worden aan de voorzijde behandeld met een UV- en vochtbestendige primer, overeenkomstig de richtlijnen van de systeemhouder. De verenigbaarheid van de primer met het behandelde hout dient voorafgaandelijk te worden onderzocht. ⇒ Na het drogen van de primer worden de desgevallend voorziene EPDM-voegdichtingsbanden of voegprofielen op het regelwerk verlijmd of geniet en wordt er een ononderbroken dubbelzijdig klevende tape (type en hardheid volgens richtlijnen van de systeemhouder) verticaal langs de zijranden van het regelwerk aangebracht. De dikte en breedte van de tape zijn afgestemd op het bekomen van een constante lijmdikte (circa 3 mm) en de voorlopige fixatie van de plaat. ⇒ Alle te verlijmen oppervlakken, zowel van de platen als het regelwerk worden vooraf gereinigd met een speciale cleaner, volgens richtlijnen van de systeemhouder De lijm wordt met een handpistool of luchtdrukpistool verticaal en in doorlopende rupsen aangebracht op het regelwerk, links en rechts van de desgevallend aangebrachte voegdichtingen, en/of op circa 10 mm van de taperanden. De verwerkingstemperatuur moet liggen tussen 5° en 40°C. ⇒ Nadat de lijm is aangebracht wordt de beschermfolie van de tape verwijderd, en worden de platen voorzichtig in de juiste positie gebracht en aangedrukt tot contact met de tape wordt verkregen. De verlijming dient te gebeuren binnen 10 minuten na het aanbrengen van de lijm. ⇒ Om de gevelpanelen tot volledige uitharding goed op hun plaats te houden kan indien nodig gebruik worden gemaakt van afstandshouders. VENTILATIE
Tussen de achterzijde van de plaat en het isolatiemateriaal dient voor een doorlopende ventilatie een ruimte van minimum 2 cm te worden voorzien (opgevangen d.m.v. dikte verticaal latwerk). Er wordt toegezien op de nodige ventilatieopeningen en een zorgvuldige afwerking ter hoogte van alle hoeken en randen. Per lopende meter plaat moet zowel aan boven- als onderzijde minimaal 20 cm2 aan ventilatieopeningen aanwezig zijn per lopende meter plaat, voor gebouwhoogten tot 8m, hetzij 50 cm2
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 225 van 251
voor gebouwhoogten van meer dan 8 m. Een stevig en corrosiebestendig muggengaas moet de toegang van ongedierte tot de ventilatieruimte verhinderen.
44.24. bekledingspanelen - minerale vezels
|FH|m2
Materiaal De gevelbekleding wordt uitgevoerd in vlakke en massieve platen, samengesteld uit minerale vezels, homogeen vermengd met een thermohardende kunsthars en additieven, uitgehard onder hoge druk en temperatuur. De zichtzijde is voorzien van een krasbestendige en kleurvaste coating met hoge temperatuursuitharding. De platen zijn dampopen, vormvast en geschikt voor buitentoepassingen, d.w.z. onderhoudsarm, slijt-, slag- en stootvast. Het materiaal beschikt over een garantie van 10 jaar. Specificaties • Plaatdikte : minimum 8 mm • Plaatafmetingen: 1200 x 3050 mm • Afmetingen (lxb) : maatvoering overeenkomstig gevelmodulering • Densiteit : minimum 1050 kg/m3 • Oppervlakteafwerking : primer en duurzame coating • Kleur van de platen : RAL, te kiezen uit het standaardgamma van de fabrikant • Bevestigingsmiddelen : een hoogwaardige lijmkit op basis van een hybride polymeer (MSpolymeer) (met ATG of gelijkwaardig). • Hulpprofielen (hoek,- stop, naad-) : aluminium (gemoffeld in plaatkleur) • Type isolatie : volgens artikel 22 Aanvullende specificaties • De platen beschikken over een doorlopende technische goedkeuring ATG of gelijkwaardig. • Brandreaktie: volgens adviesverslag brandweer (attest af te leveren). Uitvoering De verwerking gebeurt conform de voorschriften van de fabrikanten van de geleverde materialen en de principetekeningen. Bevestigingssysteem ter goedkeuring voor te leggen aan de ontwerper. Verlijmde bevestiging d.m.v. hoogwaardige polymeerkit (lijmsysteem dient te beschikken over een technische goedkeuring ATG of gelijkwaardig) • De platen worden volgens geveltekening aangebracht met gelijkmatige tussenvoegen van circa 5 mm. • Het zaagwerk wordt met de nodige zorg uitgevoerd, zonder de coating van het zichtvlak te beschadigen. Zichtbare randen worden bijgekleurd in kleur van het zichtvlak. • Voegopvatting : voorzien van een EPDM, PVC of PE afdichtingsband • Stopprofielen : voor de aansluiting met het gevelmetselwerk wordt gebruik gemaakt van aangepaste profielen uit aluminium (zie zetwerk in aluminium onder art. 44.25). • Hoekafwerkingen : gemoffeld aluminium. ⇒ Buitenhoekafwerking : Voor het aansluiten en uitlijnen van de buitenhoeken wordt gebruik gemaakt van een dichtingsprofiel in gemoffeld aluminium (D-profiel). Het buitenhoekafwerkingsprofiel zit geklemd tussen de boordgevelplaatjes en de hoekstijl. ⇒ Binnenhoekafwerking : De verticale hoek van de binnenhoek wordt afgewerkt met een kunststof dichtingsband van 60 mm breed die op de stijlen wordt genageld. Van de verticale boorden van de gevelplaatjes wordt ter plaatse aan de hoekontmoeting een spie afgeknipt. • Aansluiting gevelopeningen : volgens detailtekeningen • Kitten : hoogwaardige elastische voegkitten, minimum klasse F20 LM / F25 LM volgens STS 56.1 en conform de voorschriften van de fabrikant. Toepassing Gevelbekleding volgens aanduidingen plannen. 44.25. zetwerk - aluminium
|FH|lm
Materiaal Het betreft profielplaten voor dak- en wandbekledingen uit aluminium, beantwoordend aan NBN EN 508-2 - Dakbedekkingsproducten van metaalplaat - Specificatie voor zelfdragende producten van staalplaat, aluminiumplaat of corrosievaste staalplaat - Deel 2 : Aluminium (2000).De platen beschikken over een 10-jarige garantie met attest inzake coating, kleurechtheid, glansgraad.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 226 van 251
Specificaties • Kwaliteit : Al 3004 volgens AAS norm (DIN A 1 Mn1 Mg1) of volgens Franse norm A 02-104. • Profiel : rechthoekige omkadering van de ramen/buitenschrijnwerk/gevelbekleding ⇒ Plaatdikte : minimum 2 mm ⇒ Oppervlaktebehandeling zichtzijde : gemoffeld ⇒ Kleur zichtzijde : idem als buitenschrijnwerk • Hulpstukken : volgens noodwendigheid worden aangepaste hoek-, windveerstukken en leklijsten, dichtingsbanden (EPDM), … voorzien. Kwaliteit en afwerking overeenkomstig deze van de platen. • Diverse onderdelen ten behoeve van de gevelafwerking zoals druip-, poort- en raamlijsten in dezelfde legering en afwerking als de buitenbeplating. • Bevestigingsmiddelen : onzichtbaar (gelijmd en onzichtbaar geschroefd). Uitvoering De plaatsing en verwerking gebeurt overeenkomstig de richtlijnen van de fabrikant (ATG), de bepalingen van STS 34.62.3 en NBN 480 - Dakbedekkingen - Leidraad voor de goede uitvoering van daken en wanden van metalen golfplaten (1958). De maximale regelafstanden, vereiste breedte- en lengteoverlappingen van de platen en bevestigingswijze dienen overeen te stemmen met de richtlijnen van de ATG. In geval van onverenigbaarheden stelt de aannemer, de architect hiervan onverwijld op de hoogte. Voor het bepalen van type en aantal bevestigingen, zal rekening worden gehouden met de in normen vastgelegde zuigkrachten en met de maximum toelaatbare trekkrachten welke de fabrikanten van de bevestigingsmiddelen opgeeft. Er dienen de nodige voorzorgsmaatregelen genomen te worden om elke mogelijke contactcorrosie te voorkomen tussen de aluminiumplaten en andere materialen zoals lood, koper, tin, zink, cement, ed.. Toepassing Omkadering van raamgehelen met gevelbekleding volgens aanduiding op de plannen en details.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 227 van 251
50. BINNENPLEISTERWERKEN 50.00. binnenpleisterwerken - algemeen Omschrijving De post "binnenpleisterwerken" omvat alle noodzakelijke leveringen en werken voor het realiseren van de voorziene pleisterbezettingen, op binnenwanden en -plafonds, tot een afgewerkt en schilderklaar geheel. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • het voorbereiden en ontstoffen (borstelen of stofzuigen) van de ondergrond; • het voorafgaandelijk aanbrengen van een voorstrijklaag, indien vereist voor de voorziene ondergrond; • de plaatsing van de nodige stellingen; • het afdoende beschermen van de reeds uitgevoerde werken (last van de algemene aanneming); • het leveren en plaatsen van rand-, hoekprofielen en de nodige versterkingsnetten; • het voorzien van de nodige zettingsvoegen; • het uitvoeren van de voorgeschreven pleisterlagen, alle leveringen inbegrepen; • het beëindigen of afsnijden van de bepleistering net boven de vochtschermen; • het volledig glad maken van het oppervlak, het zuiver afwerken van rand-, hoek- en stopprofielen, het bijwerken van alle opgemerkte onvolkomenheden, zoals oneffenheden of krassen, …; • het perfect aanwerken ter hoogte van naderhand geplaatste venstertabletten, plinten, deurlijsten, elektrische- en verwarmingsinstallaties, e.d., …; • het opruimen van het afval, de reiniging en/of bescherming van het aangebrachte pleisterwerk. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • wanden ⇒ meeteenheid : per m2 ⇒ meetcode : alle aan te pleisteren openingen van ramen en buitendeuren worden vol gerekend, ter compensatie voor het rondom aanpleisteren van de dagkanten (boven en zijkanten); niet aan te pleisteren openingen (groter dan 0,5 m2) worden daarentegen afgetrokken (bv. binnendeuren dewelke afgewerkt worden met een omlijsting of ramen en deuren, dewelke worden uitbekleed met plaatmateriaal). ⇒ aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) De pleisterwerken zijn niet vatbaar voor verrekeningen. • plafonds ⇒ meeteenheid : per m2 ⇒ meetcode : alle aan te pleisteren openingen worden vol gerekend, ter compensatie voor het rondom aanpleisteren van de randen (bv. trapgaten); niet in te pleisteren openingen (groter dan 0,5 m2) worden evenwel afgetrokken (bv. trapgaten dewelke afgewerkt worden met een omlijsting). ⇒ aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) De pleisterwerken zijn niet vatbaar voor verrekeningen. Materialen REFERENTIENORMEN NBN EN 459 - Bouwkalk (1995) NBN B 14-002 - Pleistermortel op basis van hydraulisch bindmiddel (1990) NBN B 12-001 - Cement - Samenstelling en specificaties - Deel 1 : gewone cementsoorten (1993) NBN 589-108 - Bouwzand - Zand voor bepleistering (1969). TV 199 - Binnenbepleisteringen - Deel 1 (WTCB, 1996) TV 201 - Binnenbepleisteringen - Deel 2 (WTCB, 1996) TV 211 - Voorkomen en bestrijden van radon in woningen (WTCB, 1999) Meer info http://www.fanc.fgov.be/nl/radnat.htm
SAMENSTELLING VAN DE MORTELSPECIE
•
•
De materialen moeten onderling en in functie van de ondergrond derwijze zijn samengesteld dat een optimale hechting en stabiliteit van de lagen onderling en op de ondergrond verzekerd is. De bepalingen van TV 199 - Binnenbepleisteringen - Deel 1 en TV 201 - Binnenbepleisteringen - Deel 2 (WTCB, 1996) zijn van toepassing. Behoudens specifieke voorschriften in het bijzonder bestek legt de aannemer het pleisterprocédé dat hem het meest geschikt lijkt voor het uit te voeren werk ter goedkeuring voor aan het Bestuur.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 228 van 251
• •
In functie van de ondergrond zijn er binnen het productengamma van de fabrikanten éénlagige spuitpleisters, mengklare manuele pleisters, hechtpleisters en eindlaagpleisters leverbaar. Op de meeste ondergronden zal het pleisterwerk éénlagig kunnen worden aangebracht met voorgemengde spuitpleisters, deze bevatten minimaal 94% gips en (synthetisch) anhydriet. De concrete samenstelling van de pleistermaterialen wordt in de onderhavige en/of de specifieke bestekteksten beschreven. Desgevallend worden ze vermengd met toeslagstoffen zoals zand, perliet of vermiculiet, gekozen in functie van de kwaliteiten gesteld aan de pleister, zoals hechting of verloop van de afbindtijd. Additieven (bindingvertragers en waterophoudende producten) waarborgen een optimale verwerking en hechting. ⇒ Gips wordt ontgonnen uit gipssteen (CaSO4 -1/2H2O) of bekomen uit industriële processen zoals rookgasontzwavelingsgips (rogips) : het product dient evenwel een verwaarloosbare radioactiviteit te hebben van minder dan 300 Bq/kg, het gebruik van fosfo-gips (ontgonnen uit fosfaaterts, hetzij als restproduct van fosforzuur en kunstmeststoffen) wordt dienaangaande niet toegelaten. Voor meer info raadpleeg TV 211 en http://www.fanc.fgov.be/nl/radnat.htm ⇒ Kalkhydraat (vette kalk) voldoet aan NBN EN 459 - Bouwkalk (1995) : het gehalte aan calciumhydroxide moet groter dan of gelijk zijn aan 92 %. ⇒ Hydraulische mortels beantwoorden aan NBN B 14-002 - Pleistermortel op basis van hydraulisch bindmiddel (1990). ⇒ Cement draagt het Benor-merk volgens NBN B 12-001 - Cement - Samenstelling en specificaties Deel 1 : gewone cementsoorten (1993). ⇒ Zand gebruikt als toeslagstof is grof tot middelgrof of fijn (afwerklagen) volgens NBN 589-108 Bouwzand - Zand voor bepleistering (1969). ⇒ Additieven zijn conform aan NBN T 61-reeks, ze kunnen enkel worden aanvaard in zoverre ze geen nadelige effecten hebben op de eigenschappen van de mortel. ⇒ Lichte toeslagstoffen zoals perliet / vermiculiet / kurk / XPS-korrels / kunststofvezels / ... : de toeslagstoffen zullen op geen enkele manier de samenstelling van de pleister nadelig beïnvloeden, noch zullen ze schadelijk zijn voor het gebruik; het gehalte aan organische stoffen mag niet groter zijn dan 0,5 %. De afmetingen van de grootste korrels mag niet meer bedragen dan 1/3 van de dikte van de pleisterlaag. ⇒ Het aanmaakwater moet zuiver en vrij van organische stoffen zijn, bij voorkeur leidingwater of drinkbaar putwater, verkleurd en/of slecht riekend water is verboden.
BEREIDING VAN DE MORTELSPECIE
• •
•
• •
De bepleistering wordt uitgevoerd met een op de bouwplaats bereide of een in een fabriek voorbereide mortel en afhankelijk van de toepassing geschikt voor verwerking in één en/of meerdere lagen. Droge voorgemengde fabriekspleisters worden geleverd in zakken van 40 kg (met vermelding van de uiterste houdbaarheidsdatum) en opgeslagen in een droge ruimte. Zij worden beslagen tot een klontervrije brij met de door de fabrikant opgegeven hoeveelheid aanmaakwater, d.m.v. een mechanische menger (lager dan 500 tr/min). Op de bouwplaats bereide mortelsamenstellingen worden mechanisch gemengd tot een klontervrije brij. Er wordt steeds gewerkt in uitgespoelde en propere kuipen. De mortels moeten worden verwerkt voordat de binding is opgetreden en mag onder geen beding opnieuw worden gemengd met toevoeging van water. Gebruiksklare pleisters worden geleverd in containers of silo's met opgave van de samenstelling, waterverhouding, minimum hechtkracht, afbindtijd, gebruiksaanwijzing en tegenindicaties. Bij spuittoepassingen moet de stijfheid van de mortel zo worden afgesteld dat een geringe consistentie wordt bereikt, die een bij de ondergrond passende onberispelijke verwerking toelaat. De spuitmachine regelt een constante pleister-/ waterverhouding en vermijdt wateroverdosering.
VOORBEHANDELINGSPRODUCTEN
De uitvoerder zal oordelen, overeenkomstig de aanbevelingen van de fabrikant en met het oog op het bekomen van goede resultaten, welke voorbehandelingproducten aangewend zullen worden voor het beperken van het absorptievermogen van de ondergrond, het gelijkmatig maken, de verhoging van de hechting en/of de onderlinge cohesie tussen verschillende lagen. De voorbehandelingmiddelen zijn deze aanbevolen door de fabrikant van de pleistermortel. PLAATSINGSTOEBEHOREN
•
Hoekbeschermers & stopprofielen : bij elke hoekverandering of beëindiging van het te bepleisteren oppervlak worden aangepaste profielen voorzien. De hoekprofielen waarborgen een zuiver afgelijnde, rechte en stootvaste hoekafwerking. De stopprofielen waarborgen een zuiver afgelijnde beëindiging van het pleisterwerk en/of zuivere aansluiting op andere bouwelementen. De hoek- en stopprofielen zijn voorzien van bevestigingsvleugels in strekmetaal of de vleugels zijn geperforeerd zodat een stevige verankering in het pleisterwerk wordt gegarandeerd. Ze zullen geen nadelig effect hebben op het aan te brengen pleisterwerk, noch op het visueel vlak. Ze zijn vervaardigd uit aluminium of corrosiebestendig staal, de anti-corrosieve behandeling ervan kan
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 229 van 251
•
bestaan uit galvanisatie, verzinking of cadmiage, overeenkomstig de Belgische normen. Type en bevestigingswijze zijn op vraag aan het Bestuur voor te leggen. Versterkingsnetten : deze netten worden ingebed in de pleisterspecie ter hoogte van de aansluiting tussen meerdere oppervlakken en waar hechtingsproblemen te verwachten zijn. Als wapening gebruikt men afhankelijk van de situatie een te kleven gaasvormig nylonnet, glasvezelweefsel en/of een te nagelen strook corrosievrij metaalgaas (mazen 5x5 mm). Ze zullen geen nadelig effect hebben op het aan te brengen pleisterwerk, noch op het visueel vlak.
Uitvoering AANNEMINGSMODALITEITEN
Met het oog op een verzorgde uitvoering dienen de pleisterwerken te gebeuren door een daartoe gespecialiseerd aannemer. Voorafgaand aan de uitvoering zal hij zich vergewissen van de uitvoeringsomstandigheden en het type ondergrond. Indien bepaalde aspecten aanleiding zouden kunnen geven tot een nefaste uitvoeringskwaliteit, zal de architect hiervan onmiddellijk op de hoogte worden gesteld. REFERENTIENORMEN
De pleisterwerken zullen worden uitgevoerd overeenkomstig de voorschriften van TV 201 Binnenbepleisteringen - Deel 2 : Uitvoering (WTCB, 1996), aangevuld met de voorschriften van de fabrikant. Voor meer informatie raadpleeg ook "Uitvoering van binnenbepleisteringen met fabriekspleister" (WTCB-Digest, nr. 4, 1997). COÖRDINATIE - TIMING
De pleisterwerken mogen pas worden aangevat na de voltooiing van alle ruwbouwelementen die in aanraking komen met de bepleisteringen; d.w.z.na het plaatsen van het buitenschrijnwerk, inclusief beglazing, na het plaatsen en dichten van de sleuven van ingewerkte leidingen, kokers, doorgangsbuizen, … en vóór het plaatsen van de binnendeuren en het binnenhoutwerk, vóór het leggen van vloertegels of bekledingen, vóór het leggen van eventuele opbouwleidingen en in principe ook vóór het trekken van de elektriciteitsdraden in de leidingen. UITVOERINGSPRINCIPE BIJ ZWEVENDE DEKVLOEREN
Facultatieve, aanbevolen uitvoeringsmethode voor zwevende dekvloeren (overeenkomstig de voorschriften van het bijzonder bestek) : ⇒ Vooraleer de elektrische, sanitaire en verwarmingsleidingen aan te brengen, zullen eerst de nodige sleuven in muren worden gemaakt, waarna de draagvloer wordt gezuiverd van alle vuil en stof. ⇒ De voorziene vloerisolatie, bestaande uit vlakke platen of een vlak geschuurd gespoten materiaal, wordt aangebracht volgens bestek, waarna over de volledige oppervlakte een netrooster op afstandhouders wordt geplaatst, waarop de technische leidingen (dus bovenop de isolatie) worden bevestigd rekening houdend met voldoende uitzettingsmogelijkheden. ⇒ Pas na het aanbrengen van de dekvloer en doeltreffende bescherming ervan met bouwplaten of banen uit stevig karton, mogen de pleisterwerken worden aangevat. ⇒ De bepleistering mag in geen geval de vochtwerende lagen overdekken. OMGEVINGSINVLOEDEN
•
•
De uitvoering van de pleisterwerken moet gebeuren in regen- en winddichte ruimten. De temperatuur van de omgeving en van de ondergrond bedraagt minstens 5°C en hoogstens 30°C. Bepleisteren op metselwerk en/of beton mag pas gebeuren nadat de krimping ten gevolge van het opdrogen voltrokken is (minstens 6 weken oud). Bepleistering op bevroren of ontdooiende ondergronden is verboden, evenals pleisterwerken bij vorstrisico’s (tot vier weken na de werken). Te snel drogen moet worden voorkomen. Bij warm en droog weer treft de aannemer dienaangaande de nodige maatregelen om scheurvorming te vermijden. Deze condities blijven gehandhaafd tot minstens 3 dagen na het aanbrengen. Een versnelde opwarming van de bepleisterde ruimte of het gebruik van bouwdrogers mag geen nadelige invloed hebben op het resultaat van de werken. Er moet dienaangaande gezorgd worden voor voldoende ventilatie, sterke tocht dient evenwel vermeden.
BESCHERMINGSMAATREGELEN - STELLINGEN
• • • •
Alle delen welke niet gepleisterd worden (zichtbaar blijvend binnenparement, schrijnwerk, houten roosteringen, stalen liggers, trapelementen, …) worden zorgvuldig beschermd tegen vervuiling en beschadiging (d.m.v. afplakken met bouwfolie, beschermende tape en/of papier). Stellingen moeten geplaatst worden zonder dat materialen uit de steunwand genomen worden. Geen enkel gat mag gemaakt worden zonder schriftelijke toelating van de architect. Alle onbeschermde stalen onderdelen dienen vooraf met een aangepaste roestwerende verf te worden behandeld. Alle materialen en bouwelementen bevuild door de aannemer pleisterwerken zullen door hem met de geschikte middelen worden gereinigd, zonder ze te beschadigen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 230 van 251
•
Beschadigingen aangebracht door de aannemer pleisterwerken worden op zijn kosten hersteld. De herstellingen moeten volkomen onzichtbaar zijn. Ook indien de pleisterwerken door derden zouden beschadigd worden, zal de aannemer de beschadigingen herstellen.
VOORBEREIDING VAN DE ONDERGROND
Het draagvlak moet schoon, stabiel en gelijkmatig zijn. De voorbereiding van de ondergrond omvat daarbij, naargelang de omstandigheden, volgens de aanbevelingen van de fabrikant en/of volgens de regels van goed vakmanschap, de volgende werkzaamheden : • Het voorafgaandelijk verwijderen, met een borstel of de eventueel noodzakelijke oplosmiddelen, van alle onzuiverheden zodat geen enkel spoor van vet, roet, klei, resten van ontkistingsproducten, sinterhuid van geprefabriceerde betondelen, zand- of mortelafval voorkomt. • Het voorafgaandelijk uitkrabben van bevuilde of loszittende voegen, het afkappen van materialen die uitsteken buiten het muurvlak / plafond, het verwijderen van nagels, loszittende of vreemde constructie-elementen, ... • Het voorafgaandelijk uitvullen of effenen met een grondlaag van gaten en spleten (meer dan 20 mm). Let wel : sleuven in muurvlakken / plafonds ten behoeve van leidingen en kokers, dienen steeds te worden opgevuld met een aangepaste cementmortel. • Het voorafgaandelijk volstoppen van open bewegingsvoegen met een kunstvezelgaas en het bedekken van de naden door middel van banden in gewapend glasvlies. Dit glasweefsel moet ook worden geplaatst met de nodige overlappingen op alle plaatsen waar scheurvorming te vrezen valt. • Het voorafgaandelijk aanbrengen van een aangepaste grondering of hechtingslaag, dewelke, afhankelijk van de uitvoering en de aard van het draagvlak en van het seizoen (weersomstandigheden) noodzakelijk kan zijn met het oog op een degelijke aanhechting en/of egaal aspect van de bepleistering. Hiertoe consulteert de aannemer de fabrikant van de mortel. De eventuele grondering is in de prijs begrepen. • Te sterk wateropzuigende ondergronden (cellenbeton, silicaatsteen,...) worden voorbehandeld met een dispersie van synthetisch materiaal met een hoge alkalische stabiliteit, welke het zuigend vermogen van de ondergrond vermindert. • Het voorafgaandelijk aanbrengen van groeven of het instrijken met een aangepaste hechtingslaag op te gladde ondergronden. Gladde betonvlakken (bv.breedplaatvloeren, ... ) worden voorbehandeld met een aangepaste hechtingslaag, bestaande uit een met kwartszand vermengde kunstharsdispersie met hoge alkalische stabiliteit. • Het bedekken van houten en stalen liggers met een roestvast metalen vlechtwerk. Deze bedekkingen worden geplaatst met voldoende overlappingen ten opzichte van elkaar en ten opzichte van de belendende wanden en worden stevig mechanisch bevestigd. • Op plaatsen waar de ondergrond niet rechtstreeks kan bepleisterd worden en waar wegens de vorm geen plaatmaterialen kunnen gebruikt worden, wordt de bepleistering aangebracht op deskundig geplaatste wapening. • Het vullen van de voegen tussen gipskartonplaten met een bijhorend vulmiddel en het bedekken van die voegen met een door de fabrikant aanbevolen wapeningsstrook. • Het stofvrij maken met borstel of stofzuiger; • Het eventueel bevochtigen van te droge of poreuze ondergronden. HOEKBESCHERMERS - STOPPROFIELEN
•
• •
Alle uitspringende hoeken en - randen, zowel horizontaal als verticaal, worden afgewerkt met in het pleisterwerk geplaatste en daartoe geschikte hoek- en randprofielen in geperforeerd verzinkt staal. De profielen worden steeds aangebracht over hun volledige lengte en/of hoogte. Zij worden volledig in het lood en, afhankelijk van de situatie, horizontaal of evenwijdig gesteld met de aanpalende vlakken. Indien het bijzonder bestek geen raamafkastingen voorziet, worden de dagkanten van de ramen steeds mee aangepleisterd. De hoeken worden er afgewerkt met hoekbeschermers. Voor de aansluitingen tegen raamprofielen en op plaatsen die tijdens de uitvoering worden bepaald, worden L-vormige stopprofielen uit gegalvaniseerd staal en/of PVC-stopbeëindigers met een zelfklevende schuimband aangebracht. Het type en de bevestigingswijze worden vooraf aan het werkbestuur ter goedkeuring voorgelegd. De voegen worden afgespoten met een geschikte laag siliconen.
VERSTERKINGSBANDEN
• •
Ter hoogte van de overgangszone tussen twee verschillende materialen (beton / metselwerk / sleuven) en/of waar hechtingsproblemen te verwachten zijn, zullen daartoe geschikte versterkingsbanden worden aangebracht. Deze banden worden ingebed in de pleisterspecie en daarna vlak geplamuurd. De stroken overlappen elkaar minimum 10 cm in beide richtingen. De dekking boven het versterkingsnet bedraagt minstens 5 à 10 mm.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 231 van 251
•
Ter plaatse van bewegingsvoegen in het draagvlak, wordt een aangepaste voeg in de bepleistering voorzien, dewelke eveneens door een gewapende bepleistering wordt overbrugd.
HOOGTEPEILEN
• •
Alvorens de werken aan te vatten, worden de vereiste aanduidingen aangebracht, betreffende de na te leven hoogtepeilen, t.t.z. het niveau onderaan en bovenaan tot waar de bepleistering op muren al dan niet moet uitgevoerd worden. Het pleisterwerk wordt in principe tot ongeveer 3 à 5 cm boven het afgewerkt vloerpeil voorzien. Het pleisterwerk mag daarbij op geen enkele plaats onder de voetloden (vochtscherm) doorgetrokken worden. Gebeurlijke uitlopers van de bepleistering dienen net boven de vochtschermen of tot op de vereiste hoogte achter de plint te worden afgesneden.
VERWERKINGSMODALITEITEN
•
• •
• •
•
Het pleisterwerk wordt hetzij manueel, hetzij met de spuitmachine regelmatig, in voldoende dikte en afhankelijk van de samenstelling in één of verschillende lagen, opgebouwd. Alle verwerkingen worden uitgevoerd overeenkomstig de bepalingen van de leverende fabrikant en met de werktuigen, die door hem worden voorgeschreven. In principe omvatten de werkzaamheden achtereenvolgens het opzetten (manueel of gespoten), het vlakzetten (afreien en aandrukken), het schuren en polijsten (met een gipsspaan en hoekschop) en tenslotte het afwerken. Let wel : te betegelen ondergronden dienen geschuurd noch gepolijst te worden. De lagen worden met voldoende kracht aangebracht om een intens contact te bekomen. Indien de bepleistering wordt aangebracht in meerdere lagen moet de onderlaag gekamd worden en voldoende coherent (gebonden) en gedroogd zijn alvorens de volgende laag wordt aangebracht. Bij warm en droog weer treft de aannemer de nodige maatregelen om drogingscheuren te voorkomen door bv. waterverneveling per aangebrachte laag. De bepleisteringen worden steeds volledig lood en waterpas uitgevoerd (zie keuringstoleranties). Voor de meeste ondergronden mogen fabriekspleisters op gipsbasis worden toegepast, dewelke in één laag mogen uitgevoerd worden bij een gemiddelde dikte van minimum 10 mm (plaatselijk minimum 8 mm). Waar de bepleistering plaatselijk meer dan 25 mm dikte zou bedragen, wordt ze steeds in twee lagen aangebracht. Kalkgipspleisters worden uitgevoerd in minimum twee lagen van gelijke of verschillende samenstelling, en een totale dikte van circa 20 mm. Voor pleisterwerk opgebouwd uit meerdere lagen gelden volgende minimale dikten : hechtingslaag (2 à 3 mm); grondlaag (10 à 15 mm) en de afwerkingslaag (5 à 7 mm). Zogenaamde vliespleisters van enkele millimeter dikte zijn slechts toegelaten indien de ondergrond voldoende vlak en effen is, bv. op gelijmde blokken van cellenbeton, silicaatsteen, gipsblokken of gipskartonplaten.
AFWERKING
• •
•
De plafonds en wanden worden schilderklaar opgeleverd, alle vlakken, voegen en randen worden zorgvuldig afgewerkt. Het oppervlak staat volkomen vlak en gelijk en mag geen systematische oppervlaktegebreken vertonen, noch krimpscheuren te wijten aan een te snelle droging. Alle inwendige hoeken en naden tussen bouwelementen van verschillende aard en constructie, waar zich zettingen kunnen voordoen, worden daarom vóór de volledige verharding, met behulp van een speciaal mes en geleidingslat, ingesneden teneinde een fijne schaduwlijn te bekomen die mogelijke barsten opvangt. De voegen worden opgespoten met een overschilderbare acrylaatkit in witte kleur. Voor de voorlopige oplevering moeten alle opgemerkte onvolkomenheden (oneffenheden, krassen, vlekken, e.d., ...) zorgvuldig worden bijgewerkt.
Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. Keuring De toegelaten toleranties inzake afwerkingsgraad bedragen overeenkomstig TV 199 (WTCB - 1996) : Afwerkingsgraad
Normaal
Speciaal
- voor diktes tussen 6 en 10 mm
2 mm
1,5 mm
- voor diktes > 10 mm
20%
15%
2
2
5 mm
3 mm
Fijn
Dikte : maximale afwijking
Vlakheid : maximum aantal golvingen - gemeten op lat van 2 m
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
1,5 mm
Pagina 232 van 251
- gemeten op lat van 20 cm
2 mm
1,5 mm
0,5 mm
8 mm
5 mm
3 mm
4
2
Lood : maximum afwijking per verdieping (2,5 m) maximum aantal onregelmatigheden per 4 m2 (met gebrek aan gepolijste oppervlakte maximum 0,5 dm2) Raamhoeken : maximum aantal onregelmatigheden per 3 ramen
1 tot 2
maximum hoekafwijking op rechte hoek
3 mm
maximum aantal golvingen op lat van 2 m
2
Hoekafwijkingen : - op rechte hoek gemeten op lengte > 25 cm
5 mm
- op rechte hoek gemeten op lengte < 25 cm
3 mm
Behoudens specifieke eisen in het bijzonder bestek is de afwerkingsgraad “normaal” van toepassing. Ongeacht de gevraagde afwerkingsgraad mag het oppervlak van de bepleistering niet afkrijten. De hechting van de oppervlaktelaag is groter dan 0,2 N/mm2 (cfr. TV 199 §5.3.1). De aannemer is gehouden tot het herstellen van alle barsten die zich tijdens de waarborgtermijn zouden voordoen.
50.10. wandbepleistering - algemeen Omschrijving Onderhavige post betreft alle binnenpleisterwerken op de verticale wandoppervlakten en/of dagkanten van ramen en deuren, schilderklaar te zetten voor een verdere esthetische afwerking (bv. schilderwerk, behangwerk, decoratief pleisterwerk, ...). Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • wanden ⇒ meeteenheid : per m2 ⇒ meetcode : alle aan te pleisteren openingen van ramen en buitendeuren worden vol gerekend (met uitzondering van zeer grote openingen), ter compensatie voor het rondom aanpleisteren van de dagkanten (boven en zijkanten); niet aan te pleisteren openingen (groter dan 0,5 m2) worden daarentegen afgetrokken (bv. binnendeuren dewelke afgewerkt worden met een omlijsting of ramen en deuren, dewelke worden uitbekleed met plaatmateriaal). ⇒ aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) 50.11. wandbepleistering - fabriekspleister / voorgemengde samenstelling
|FH|m2
Materiaal Het betreft voorgemengde fabriekspleisters, samengesteld uit anorganische minerale producten. • Ze bevatten minstens 50% gedeshydrateerde calciumsulfaatproducten (CaSO4-1/2H2O), gewonnen uit gipssteen of bijproducten uit industriële processen en gebrand op speciale wijze. Het product dient een verwaarloosbare radioactiviteit te hebben van minder dan 300 Bq/kg. • Ze worden eventueel vermengd met toeslagstoffen zoals zand, perliet of vermiculiet, gekozen in functie van de kwaliteiten gesteld aan de pleister, zoals hechting of verloop van de afbindtijd. • In functie van de ondergrond zijn er binnen het productgamma van de fabrikant éénlagige spuitpleisters, mengklare manuele pleisters, hechtpleisters of eindlaagpleisters leverbaar. • Op de meeste ondergronden kan het pleisterwerk éénlagig worden aangebracht met een spuitpleister, deze bevat minimaal 94 % gips en anhydriet. De nodige additieven (bindingvertragers en waterophoudende producten) waarborgen een optimale verwerking en hechting. • De aannemer legt het pleisterprocédé dat hem het meest geschikt lijkt voor het uit te voeren werk ter goedkeuring voor aan het Bestuur. Aanvullende specificaties • De fabriekspleister moet beschikken over een doorlopend BUtgb-attest, met een bestendige controle bij de fabricatie. Lijst ATG’s voor binnenbepleistering (http://www.infopoint.be)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 233 van 251
Uitvoering Het voorbereiden van de ondergrond, het aanmaken van de mortel en de uitvoering van het pleisterwerk gebeurt overeenkomstig artikel 50.00 binnenpleisterwerken - algemeen en volgens de richtlijnen van de fabrikant. Specificaties • Uitvoeringswijze : éénlagig • Gemiddelde totale dikte : minimum 10 mm. • Dekking boven versterkingsnetten : minstens 5 mm. • De eindlaag wordt glad afgewerkt, behoudens voor de te betegelen oppervlakken. • Vereiste afwerkinggraad : klaar voor de schilder Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • U-vormige afwerkingprofielen worden voorzien bij onderbreking van het pleisterwerk in volgende gevallen : zettingsvoegen / uitzettingsvoegen / aansluiting tegen parement / aansluiting tegen de ramen / begrenzing van het pleisterwerk in de hoogte / ... Het type en de bevestigingswijze worden aan de architect ter goedkeuring voorgelegd. • Alle binnenhoeken van pleisterwerk, uitgevoerd op verschillende materialen (bv. metselwerk plafondbepleistering op gipskartonplaten), worden met behulp van een speciaal mes zorgvuldig ingesneden. De voegen worden opgespoten met een overschilderbare acrylaatkit in witte kleur. • De oppervlakken bestemd voor wandbetegeling (rond bad / douche) worden uitgevoerd met een waterwerende bepleistering / aangepaste cementmortel. Toepassing Zie meetstaat. Alle openingen zijn bovenaan en zijkanten aan te pleisteren (blokkaders). 50.16. wandbepleistering - cementmortel
|FH|m2
Materiaal De cementbepleistering kan bestaan uit een voorgemengde mortel of een op de bouwplaats bereide mortel, overeenkomstig NBN EN 998-1 - Specificaties voor metselmortel - Deel 1: Pleistermortel voor binnen- en buitentoepassingen (2003) en NBN EN 1015-21 - Proeven voor metselmortel - Deel 21: Bepaling van de compatibiliteit van eenlaagse pleistermortels met de ondergrond (2003). De in een fabriek voorgemengde mortel (droge of natte specie) bevat, al dan niet samen met kalk, een reeks hulpstoffen die zowel onderling als met het cement verenigbaar moeten zijn. Ze zijn meestal van organische aard en verbeteren de vervormbaarheid van de mortel. Bij gebruik van een op de bouwplaats bereide mortel, is de cementbepleistering samengesteld uit een hechtlaag, een grondlaag en een eventuele toplaag als afwerking (zie aanvullende specificaties). • Samenstelling hechtlaag : ⇒ hetzij 500 kg cement + 100 kg kalk per m3 middelgrof of grof zand. ⇒ hetzij 600 kg cement per m3 middelgrof of grof zand. • Samenstelling grondlaag : ⇒ ingeval van stabiele ondergrond (baksteen,zware betonblokken, breuksteen) : bastaardmortel met 250 kg cement en 150 kg kalk per m3 middelgrof zand (schijnbare droge volumemassa 1.500 kg/m3). ⇒ ingeval van minder stabiele ondergrond (niet-zware betonblokken) : bastaardmortel met 175 kg cement en 125 kg kalk per m3 middelgrof zand (schijnbare droge volumemassa 1.500 kg/m3). ⇒ ingeval een vochtwerende samenstelling wordt vereist : waterdichte cementmortel zonder kalk (400 kg cement per m3 specie, hetzij 1 deel cement voor 3 delen zand. Aan het aanmaakwater wordt een vochtwerend product toegevoegd dat de sterkte-eigenschappen van de mortel niet aantast en vrij is van organische stoffen en oliën. Het product wordt voorafgaandelijk aan de ontwerper voorgelegd. Als bindmiddelen komen in aanmerking cement van sterkteklasse 32,5 en bouwkalk, hetzij vette kalk, hetzij kunstmatige waterkalk XHA overeenkomstig de normenreeks NBN B 13. Het zand heeft overeenkomstig NBN 589, een schijnbare droge volumemassa van 1.350 tot 1.500 kg/m3 en een ASTM-fijnheidsmodulus begrepen tussen 1,7 en 3,4 volgens NBN B 11-011- Steenslag en grind - Zeefanalyse (1978). Specificaties • Uitvoeringswijze : tweelagig • Gemiddelde totale dikte van de mortellagen : 15 mm • Dekking boven versterkingsnetten : minstens 10 mm. • Afwerking eindlaag : glad • Vereiste afwerkinggraad : ruw
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 234 van 251
Uitvoering Gebruiksklare geleverde mortelspecies worden tijdig verwerkt. De droge voorgemengde mengsels worden mechanisch beslagen met de door de fabrikant opgegeven hoeveelheid aanmaakwater. Het aanbrengen van de voorgemengde mortel gebeurt in 1 of 2 lagen, volgens de bijzondere aanwijzingen van de fabrikant, en vereist in principe geen voorafgaande bevochtiging van het draagvlak noch een nabehandeling tegen uitdrogen. De mortel wordt uitgestreken in maximum 10 mm dikke (deel)lagen nat op nat, onmiddellijk geëffend en zodra de mortel "getrokken" heeft, aangedrukt met de strijkspaan. Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • U-vormige afwerkingprofielen worden voorzien bij onderbreking van het pleisterwerk in volgende gevallen : zettingsvoegen / uitzettingsvoegen / aansluiting tegen binnenparement / aansluiting tegen de ramen / begrenzing van het pleisterwerk in de hoogte / ... . Het type en de bevestigingswijze worden aan de ontwerper ter goedkeuring voorgelegd. • De oppervlakken zullen volkomen vlak zijn, doch ruw afgestreken worden, geschikt voor het verlijmen van de wandbetegeling, zoals voorzien onder rubriek 58.20. Toepassing Badkamers (gemeenschappelijke en studio’s) , volledige wanden. 50.20. plafondbepleistering - algemeen Omschrijving Onderhavige post betreft alle binnenpleisterwerken op de horizontale en schuine plafondoppervlakken, schilderklaar te zetten voor een verdere esthetische afwerking (bv. schilderwerk, sierpleister, …). Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per m2 • meetcode : netto oppervlakte, uitsparingen groter dan 0,5 m2 worden afgetrokken. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH). De pleisterwerken zijn niet vatbaar voor verrekeningen. 50.21. plafondbepleistering - fabriekspleister / voorgemengde samenstelling
|FH|m2
Materiaal Het betreft voorgemengde fabriekspleisters, samengesteld uit anorganische minerale producten. • Ze bevatten minstens 50% gedeshydrateerde kalciumsulfaatproducten (CaSO4-1/2H2O), gewonnen uit gipssteen of bijproducten uit industriële processen en gebrand op speciale wijze. Het product dient een verwaarloosbare radioactiviteit te hebben van minder dan 300 Bq/kg. • Ze worden eventueel vermengd met toeslagstoffen zoals zand, perliet of vermiculiet, gekozen in functie van de kwaliteiten gesteld aan de pleister, zoals hechting of verloop van de afbindtijd. • In functie van de ondergrond zijn er binnen het productgamma van de fabrikant éénlagige spuitpleisters, mengklare manuele pleisters, hechtpleisters of eindlaagpleisters leverbaar. • Op de meeste ondergronden kan het pleisterwerk éénlagig worden aangebracht met een spuitpleister, deze bevat minimaal 94 % gips en anhydriet. De nodige additieven (bindingvertragers en waterophoudende producten) waarborgen een optimale verwerking en hechting. • De aannemer legt het pleisterprocédé dat hem het meest geschikt lijkt voor het uit te voeren werk ter goedkeuring voor aan het Bestuur. Aanvullende specificaties • De fabriekspleister moet beschikken over een doorlopend BUtgb-attest, met een bestendige controle bij de fabricatie. Lijst ATG’s voor binnenbepleistering (http://www.infopoint.be) Uitvoering Het voorbereiden van de ondergrond, het aanmaken van de mortel en de uitvoering van het pleisterwerk gebeurt overeenkomstig artikel 50.00 binnenpleisterwerken - algemeen en de richtlijnen van de fabrikant. Specificaties • Uitvoeringswijze : éénlagig • Gemiddelde totale dikte : minimum 10 mm. • Dekking boven versterkingsnetten : minstens 5 mm. AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 235 van 251
• •
Afwerking eindlaag : glad (behoudens voor de te betegelen oppervlakken) Vereiste afwerkinggraad : klaar voor de schilder
Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • U-vormige afwerkingprofielen worden voorzien bij onderbreking van het pleisterwerk in volgende gevallen : zettingvoegen / uitzettingsvoegen / aansluiting tegen parement / aansluiting tegen de ramen / begrenzing van het pleisterwerk in de hoogte / ... Het type en de bevestigingswijze worden aan de architect ter goedkeuring voorgelegd. • Alle binnenhoeken van pleisterwerk, uitgevoerd op verschillende materialen (bv. metselwerk plafondbepleistering op gipskartonplaten), worden met behulp van een speciaal mes zorgvuldig ingesneden. De voegen wordt opgespoten met een overschilderbare acrylaatkit. Toepassing Zie meetstaat. 50.60. voegvullingen - algemeen Omschrijving Het betreft de uitvoering van zettingsvoegen. De eenheidsprijs omvat het leveren en plaatsen van de voegprofielen en voegvullingen. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de prijs van het pleisterwerk. Materialen De uitzetprofielen zijn voorzien van bevestigingsvleugels in strekmetaal of de vleugels zijn geperforeerd zodat een stevige verankering in het pleisterwerk wordt gegarandeerd. Ze zijn corrosievrij; de anticorrosieve behandeling ervan kan bestaan uit galvanisatie, verzinking of cadmiage, overeenkomstig de Belgische normen. Uitvoering Ter plaatse van de voeg wordt 2 hoekstopprofielen geplaatst. De voeg tussen beide profielen wordt afgedicht met een elastische kit op een voegband uit kunststofschuim. De profielen worden om de 60 cm aan de ondergrond bevestigd met corrosiewerende nagels of schroeven of worden ingebed. 50.62. voegvullingen - elastische kit
|PM|
Toepassing Ter plaatse van de zettingsvoegen (zie stabiliteitsstudie).
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 236 van 251
52. DEK- & BEDRIJFSVLOEREN 52.00. dek- & bedrijfsvloeren - algemeen Algemeen De vloeropbouw bestaat gewoonlijk uit een draagvloer of vloerlaag op basis van beton (cfr. hoofdstuk 28 draagvloeren gewapend beton of hoofdstuk 15 vloerlagen onderbouw) en één of meerdere tussenlagen gelegen tussen de draagvloer en de eindafwerking van het loopvlak (cfr. hoofdstuk 53 binnenvloerafwerkingen). Deze tussenlagen zijn respectievelijk bestemd voor het algemeen op peil brengen, het verbeteren van de thermische of akoestische eigenschappen van de (dek-)vloer en het bekomen van een stabiele, vlakke basis voor het aanbrengen van de eigenlijke vloerbekleding. Binnen hoofdstuk 52 wordt het aanbod aan verschillende tussenlagen als volgt gerangschikt : ⇒ 52.10 isolerende uitvullagen ⇒ 52.20 vochtwerende lagen ⇒ 52.30 thermische isolatielagen ⇒ 52.40 akoestische isolatielagen (desgevallend gecombineerd als thermische isolatie) ⇒ 52.50 gewone of cementgebonden dekvloeren (hechtende, niet-hechtende, zwevende) ⇒ 52.60 bijzondere dekvloeren (synthetisch anhydriet, magnesiet, …) ⇒ 52.70 bedrijfsvloeren (waar de dekvloer met slijtlaag tegelijk fungeert als eindafwerking) Omschrijving De post "dek- & bedrijfsvloeren" omvat alle noodzakelijke leveringen en werken voor het realiseren van de voorgeschreven tussenlagen tussen de draagvloer en de vloerafwerking (d.w.z. uitvullagen, vochtwerende lagen, thermische en/of akoestische isolatielagen, dek- en/of bedrijfsvloeren). In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • het voorafgaandelijk nazicht van de ondergrond, het verwijderen van afval en het stofvrij maken; • de controle van de peilen, de controle van de temperaturen en eventueel het verwarmen tot de vereiste minimumtemperatuur van de bouwplaats; • het leveren en plaatsen van de nodige bekistingen en/of uitsparingen; • de voorbehandeling van het legvlak en zijn verticale omtrekken; • het desgevallend aanbrengen van de nodige uitvullagen; • het aanbrengen van de voorziene waterwerende folies; • het leveren en plaatsen van een scheidingslaag / thermische of akoestische vloerisolatie; • de levering en plaatsing van alle materialen, producten en stukken, nodig voor de uitvoering van de dekvloer volgens zijn klasse, zijn aanduiding en de voorgeschreven bijzondere prestaties; • het aanmaken van de specie, en het storten van de dekvloer of bedrijfsvloer inclusief de eventuele wapening; • het aanbrengen van de nodige randvoegen en/of uitzettingsvoegen, elk met hun geëigende voegprofielen, …; • het aanbrengen van eventuele geïntegreerde hoeklijsten, eindlijsten en afwerkingstoebehoren; • de afwerking van het oppervlak van de dekvloer of bedrijfsvloer; • het verwijderen en storten van alle materiaal en afval, het schoonmaken van de dekvloer, de bescherming van de dekvloer of bedrijfsvloer. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting steeds als volgt opgevat : • meeteenheid : m2 • meetcode : netto oppervlakte gemeten tussen de naakte muren, berekend op basis van nominale afmetingen in cm. Deuropeningen worden meegerekend, openingen groter dan 0,5 m2 worden afgetrokken. Het geheel wordt afgerond op de eerste decimaal. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) De prijs wordt steeds opgegeven per m2 voor alle nodige werken en leveringen, eventuele meerdikte inbegrepen. ⇒ hechtende cementgebonden dekvloer in één laag ⇒ hechtende cementgebonden dekvloer in twee lagen ⇒ niet-hechtende cementgebonden dekvloer ⇒ zwevende cementgebonden dekvloer in één laag
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 237 van 251
Materialen REFERENTIENORMEN TV 177 - Woordenlijst van de dekvloerlegger (WTCB, 1989) TV 189 - Dekvloeren - Deel 1: Materialen - Prestaties & Keuring (+ erratum) (WTCB, 1993) TV 204 - Cementgebonden bedrijfsvloeren (WTCB, 1999) TV 216 - Harsgebonden bedrijfsvloeren (WTCB, 2000) STS 44 - Dekvloeren en Bedrijfsvloeren (1975) NBN EN 13318 - Dekvloermortels & dekvloeren - Begripsbepalingen (2000) NBN EN 13813 - Dekvloermortel en dekvloeren - Dekvloermortels - Eigenschappen en eisen (2002) NBN EN 1937 - Beproevingsmethode voor hydraulisch verhardende vloer en/of egalisatiemengsels - Standaardmengmethode (2000) NBN EN 13892 - Beproevingsmethoden voor dekvloermortels - Delen 1-8 (2003) NBN EN 13851 - Beproevingsmethoden voor hydraulisch uithardende vloer- en/of egalisatiemengsels - Bepaling van de buigen druksterkte (2004)
SAMENSTELLING
De samenstelling van de specie en de aard van de samenstellende delen is aangepast aan de aard en de toepassing van de dekvloer, en aan de toekomstige vloerbedekking. Deze dient indicatief (indien prestaties geëist worden) of expliciet opgegeven te worden in het bestek. BINDMIDDELEN (ZIE OOK TV 189 § 3.1)
Voor de cementgebonden dekvloeren wordt gebruik gemaakt van cement dat voldoet aan NBN EN 197-1. Bij de keuze van het cement wordt rekening gehouden met volgende eisen inzake sterkteklasse : Sterkteklassen
Temperatuur van de ondergrond en/of omgevingslucht
Verharding
T < 10° C
10° C < T < 25° C
T > 25° C
Normale
Sterkteklasse 42,5
Sterkteklasse 32,5
Sterkteklasse 32,5
Snellere
Sterkteklasse 42,5 R
Sterkteklasse 42,5 of 32,5 R
NBN EN 197-1 vervangt de norm NBN B 12-001. In vergelijking met NBN B 12-001 dienen de aanduidingen van portlandcomposietcement en van composietcement voortaan vervolledig te worden met de vermelding van de hoofdbestanddelen, die ze, naast portlandklinker, bevatten. Bij lage en hoge temperaturen worden respectievelijk volgende cementtypes aanbevolen • T < 10°C : cementtypes met hoog gehalte aan klinker : CEM I, CEM II, CEM IIIA. • T > 25°C : cementtypes met laag gehalte aan klinker : CEM II, CEM IIIB. TOESLAGSTOFFEN (ZIE OOK TV 189 § 3.2)
De granulaten zijn zuiver, bevatten geen stoffen waarvan de aard en het gehalte schadelijk kunnen zijn voor het gebruik ervan, zoals kleiklonters, organische stoffen (max. gehalte 0,5 %), oplosbare zouten. AANMAAKWATER (ZIE OOK TV 189 § 3.3)
Het gebruikte water moet zuiver en vrij zijn van schadelijke stoffen, overeenkomstig NBN EN 1008. HULPSTOFFEN (ZIE OOK TV 189 § 3.4)
Het gebruik van hulpstoffen is onderworpen aan de voorschriften van de reeks NBN T 61, aangevuld met NBN EN 934 -delen 2 tot 6 (2001-2004). Het gebruik van hulpstoffen gebeurt met de grootst mogelijke aandacht omtrent de verenigbaarheid ervan met het bindmiddel, de vulstoffen en andere componenten van de dekvloer, alsook met de verenigbaarheid met de ondergrond en met de toekomstige vloerbedekking, opdat geen enkel nadelig gevolg zou optreden bij het gebruik van deze hulpstoffen. In elk geval worden de voorschriften van de fabrikant van de hulpstoffen zeer strikt opgevolgd. WAPENINGSNETTEN (ZIE OOK TV 189 § 3.5)
Voor zwevende dekvloeren gebruikt men meestal gepuntlaste netten met vierkante mazen (38x 38x1 / 50x50x2 / 75x75x3 / …mm). Desgevallend kan er ook gebruik gemaakt worden van (polypropyleen) wapeningsvezels met een karakteristieke treksterkte > 300 MPa.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 238 van 251
Uitvoering REFERENTIENORMEN TV 189 - Dekvloeren - Deel 1: Materialen - Prestaties - Keuring ( + erratum) (WTCB, 1993) TV 193 - Dekvloeren - Deel 2 : Uitvoering (WTCB, 1994) TV 204 - Cementgebonden bedrijfsvloeren (WTCB, 1999) TV 216 - Harsgebonden bedrijfsvloeren (WTCB, 2000) STS 44 - Dekvloeren en Bedrijfsvloeren - Deel II : Materialen (1975) Mechanische karakteristieken en nazicht van dekvloeren (WTCB, nr. 1989/4.6)
TIMING - OMGEVINGSINVLOEDEN
•
De uitvoering van de dekvloer / bedrijfsvloer wordt slechts aangevat na het beëindigen van de ruwbouwwerken, het plaatsen van het buitenschrijnwerk met beglazing en/of het afdichten van buitenopeningen, de installatie van de leidingen voor verwarming, sanitair, elektriciteit, informatica, domotica en telefoon, ⇒ de installatie van in te werken verwarmingselementen, ... ⇒ de uitvoering van de binnenbepleisteringswerken en eventuele onderlagen, ⇒ de uitvoering van metsel- en betonsokkels. De dekvloeren mogen niet worden aangebracht wanneer de temperatuur van het grondvlak en/of de omgeving lager is dan 5°C. De omgevingstemperatuur bedraagt maximum 35°C. Bij hogere dan de toegelaten maximumtemperatuur worden de werken uitgesteld of opgeschort, er wordt nooit gekoeld. Bij lagere dan de vereiste minimumtemperatuur wordt deze eventueel bereikt door een aangepaste verwarming. Indien verwarming nodig is, moet de temperatuur homogeen en vrij constant zijn. Warme luchtkanonnen mogen gebruikt worden om de ruimten op een minimale temperatuur te verwarmen, maar de luchtstroming mag niet rechtstreeks naar de dekvloer gericht worden. Verbrandingsgassen worden rechtstreeks naar buiten afgevoerd. ⇒ ⇒ ⇒
•
BESCHERMINGSMAATREGELEN
Teneinde zich te vergewissen van de te beschermen delen doet de aannemer voorafgaand aan de werken een rondgang in het gebouw. Hij neemt de vereiste maatregelen om de afwerkingen, ramen en deuren, e.d. doeltreffend tegen beschadiging en bevuiling te beschermen. Bestaat er gevaar voor beschadiging aan het onderplafond dan moeten tussen de draagvloer en de dekvloer een waterkerende laag bestaande uit een polyethyleenfolie worden aangebracht. Dit vlies moet haaks worden omgebogen en dit tot circa 2 cm boven het afwerkvlak van de dekvloer. CONTROLE ONDERGROND
De aannemer vergewist zich ervan of het legvlak beantwoordt aan de eisen gesteld in TV 193 en maakt het zonodig geschikt. De aannemer licht vóór de aanvang van de werken de architect en de bouwheer in over eventuele vastgestelde zichtbare gebreken, uitvoeringsfouten of overschrijdingen van toleranties. De ondergrond waarop de dekvloer zal worden aangebracht, moet vrij zijn van alle afval (zand, cement,mortel, gips, kalk e.d.) en zorgvuldig worden gereinigd en natgemaakt vóór de aanvang van de werken en tijdens de uitvoering ervan naargelang de behoefte zich stelt. Vóór de aanvang van de werken doet de aannemer een nazicht van de ondergrond en controleert : ⇒ of de ondergrond voldoende verhard en droog is; ⇒ of de oppervlaktetoestand, vlakheid en peilen overeenstemmen met de uitvoeringsdocumenten; ⇒ of de ondergrond geen barsten of scheuren vertonen; ⇒ of de uitzettingsvoegen en zettingsvoegen voorzien zijn op de juiste plaats en goed zijn uitgevoerd; ⇒ of er voldoende peilmerken aanwezig zijn. INGEWERKTE LEIDINGEN & TOEBEHOREN (ZIE OOK TV 189 § 6.3.2 - 6.3.3)
Leidingen, ingewerkt in de dekvloer, moeten goed en stevig aan de draagvloer worden vastgemaakt. In voorkomend geval moet de vrije uitzetting van leidingen worden mogelijk gemaakt. Boven de leidingen tussen de onderlaag en de afwerklaag moet als wapening een strook draadnet worden aangebracht. Ingewerkte leidingen moeten overal een minimumdekking van 3 / … cm hebben. Voorafgaandelijk worden alle specificaties, zoals hellingen, in te werken vloerkaders, vloerroosters, afvoerputten, afvoergeulen, ... op de werf aangeduid, teneinde een ondubbelzinnige uitvoering mogelijk te maken. AANBEVOLEN DIKTE - HOOGTEPEILEN (ZIE OOK TV 189 § 4.2.1)
• •
Het afgewerkte peil van de dekvloeren in de verschillende lokalen houdt rekening met de respectievelijk voorziene vloerbekleding (tegels, soepele vloerbanen, …). De bovenzijde van alle vloerafwerkingen (tegelvloeren, soepele vloerbanen, …) zullen zich op eenzelfde niveau bevinden.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 239 van 251
• •
De dikte van de deklaag is zodanig dat ze de nodige dikte zal hebben om het gevraagde hoogtepeil te bereiken, zelfs indien dit afwijkt van de detailtekeningen. Wapeningen in de dekvloer situeren zich in principe in de bovenste helft van de dekvloer, met een minimum dekking van 10 millimeter.
ISOLATIE - ZWEVENDE DEKVLOEREN (ZIE OOK TV 189 § 8.2 & § 8.3)
•
• •
•
De aannemer plaatst de isolatie binnen de juiste vloeropbouw. Vooraleer de vloerisolatie aan te brengen, gaat de aannemer na of de draagconstructie in overeenstemming is met de plannen en de voorschriften en een onberispelijke uitvoering van de werken verzekerd kan worden. Zoniet stelt hij de architect daarvan tijdig in kennis, die de noodzakelijke maatregelen zal treffen opdat naderhand geen aanpassingen meer dienen uitgevoerd te worden. De architect wordt voorafgaandelijk aan de uitvoering uitgenodigd, ter controle van de plaatsing van de isolatie en ziet de aansluitingsdetails en overlappingen na op hun correcte uitvoering. Bij toepassing van dampremmende of vochtgevoelige vloerbedekkingen, vochtgevoelige dekvloeren (b.v. anhydriet), ... is het noodzakelijk een dampscherm te plaatsen onder de isolatie, tenzij deze voldoende dampremmend is. Alvorens naderhand de dekvloer gestort wordt, worden de isolatieplaten met een waterdichtingsmembraan afgeschermd. Dekvloeren die gestort wordt op isolatieplaten wordt steeds voldoende gewapend. Na afloop van de werken worden de nodige beschermingsmaatregelen getroffen, alsook de nodige bevestigingen om de isolatieplaten op hun plaats te houden. De uitvoerder legt een conformiteitsverklaring voor waaruit blijkt dat de geplaatste isolatieplaten voldoen aan de gestelde eisen.
UITZETTINGSVOEGEN - RANDISOLATIE
• • •
•
• •
Alle constructievoegen (zettingsvoegen en uitzettingsvoegen) van de ruwbouw worden doorheen de volledige vloeropbouw doorgetrokken met de geëigende voegprofielen en voegmaterialen. Aan de randen wordt een randisolatie van polystyreenbanden met een dikte van minimum 5 mm geplaatst. Ter hoogte van de deuropeningen worden de randvoegen doorgetrokken. Hechtende dekvloeren worden voorzien van randvoegen indien het gevaar bestaat voor vochtopzuiging (bv. uit vochtige muren). Niet-hechtende dekvloeren worden voorzien van de nodige randvoegen en uitzettingsvoegen. Minimum om de 15 m moet een krimpvoeg voorzien worden. Voor het naspannen wordt in beide richtingen van de dekvloer om de 5 m schijnvoegen ingesneden. Het voegenpatroon en de uitvoering ervan worden voorgelegd aan de ontwerper bij gebrek aan een voegenplan. Het eventuele voegenplan wordt ter intentie van de betrokken vakmensen bij het bestek gevoegd. Eventuele voorstellen ter aanpassing worden bij de prijsofferte voorgelegd en mogen pas uitgevoerd worden na goedkeuring van de opdrachtgever en/of architect. De uitvoering van de randstroken, krimp- en bewegingsvoegen is steeds inbegrepen in de eenheidsprijs van het artikel. De verticale leidingen worden geïsoleerd met een roofingmantel of d.m.v. een schaal in minerale wol bij hun doorgang in de draagvloer en de dekvloer.
VOCHTWERENDE SCHEIDINGSLAGEN (ZIE OOK FOLIES)
• •
• •
Indien de ondergrond onvoldoende effen is of uitsteeksels vertoont die de scheidingslaag kunnen beschadigen of de horizontale beweging van de dekvloer plaatselijk kunnen beletten, wordt eerst een ondervloer aangebracht volgens de voorschriften van de desbetreffende artikels. Indien in de betreffende lokalen de bevloering regelmatig en overvloedig nat is (bv. in zwembaden, wasserijen, keukens, ...) wordt een geschikte waterdichting aangebracht volgens de voorschriften van de desbetreffende artikels. Op de ondergrond wordt een scheidingslaag aangebracht bestaande uit een PE-folie met dikte van minimum 0,2 mm. De scheidingslaag wordt overeenkomstig het bijzonder bestek geplaatst ⇒ met gelaste of gelijmde naden ⇒ met overlappingen van minstens 20 cm De scheidingslaag wordt, overeenkomstig de voorziene vloerafwerking en/of bepalingen van het bijzonder bestek, opgetrokken tegen opgaande muren, kolommen, kokers, leidingen, ⇒ tot op het peil van de bovenzijde van de dekvloer. ⇒ tot op het peil van de toekomstige vloerpas. ⇒ tot op ... mm boven de bovenzijde van de dekvloer.
VERWERKINGSMODALITEITEN
• •
De dekvloer wordt aangebracht, rekening houdend met het type en de aard van de voorziene vloerbedekking, de hellingen en tolerantieklassen, de in te werken vloerkaders, vloerroosters, e.d., het voegenschema en de dikte of het peil van de te plaatsen dekvloer. De specie wordt gelijkmatig uitgespreid, zo snel mogelijk afgetrokken op het voorgeschreven peil en goed verdicht door aankloppen, aanstampen of mechanische verdichting teneinde een goede compactheid te bekomen. Speciale aandacht wordt besteed aan het goed opvullen met specie
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 240 van 251
•
van de hoeken tussen vloer en opstand. Voor de verbindingen ten gevolge van werkonderbrekingen, worden de randen trap- en kamvormig uitgetand en van een verbindingsnet voorzien. Bij gebrek hieraan wordt deze als voeg afgewerkt. Het oppervlak wordt overeenkomstig de uitvoeringsomstandigheden ⇒ manueel met de spaan effen geschuurd en vervolgens manueel met een metalen polijstspaan of polierijzer afgespaand. ⇒ machinaal afgewerkt met de roterende volle schijf, waarbij hoeken, kanten en alle moeilijk te bereiken zones manueel worden afgewerkt.
VERHARDING - DROOGTERMIJNEN
•
•
•
De dekvloeren worden tegen snel uitdrogen beschermd. Tocht en intense straling zijn te weren. De dekvloeren moeten tegen een te vlugge droging, tegen vriesweer en tegen allerhande schadelijke invloeden worden beschermd. Teneinde een homogene verharding van de dekvloer of bedrijfsvloeren mogelijk te maken dienen belangrijke temperatuursverschillen tussen de omgevende lucht en de ondergrond, of tussen verschillende zones van de ondergrond, alsook elke vorm van tocht of rechtstreekse bezonning, ten allen tijde te worden vermeden. De termijnen voor gedeeltelijke of volledige in gebruikneming, in bijzonder ingeval van speciale samenstellingen, worden vastgelegd in § 7.2 en § 7.3 van TV 189. Wachttijden voor ingebruikneming volgens de voorschriften van de fabrikant. De dekvloer mag pas na drie dagen voor het verkeer op de bouwplaats worden vrijgegeven. Hij wordt als droog beschouwd wanneer zijn watergehalte bepaald met de calciumcaroidebus of elk ander geschikt toestel, gelijk is of lager dan 1%. Volgende termijnen voor binding, verharding en ingebruikneming worden strikt in acht genomen : ⇒ gedurende min. 3 dagen na het storten de omgeving vochtig en ongeventileerd houden. ⇒ gedurende min. 7 dagen na het storten beschermen tegen tocht. ⇒ voorzichtig belopen zonder bijkomende belastingen vanaf min. 7 dagen na het storten. ⇒ normale eerste belastingen vanaf min. 15 dagen na het storten. ⇒ volledige ingebruikneming vanaf min. 28 dagen na het storten. Na voldoende verharding van de dekvloer wordt alle materiaal en afval van de werf verwijderd, en de dekvloer schoongeveegd.
Veiligheid Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinatorontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. Keuring Door het feit van zijn inschrijving aanvaardt de aannemer de volledige verantwoordelijkheid voor de deugdelijkheid van de voorziene dekvloeren, waarvoor hij een tienjarige waarborg geeft (hardheid, aanhechtingsvermogen, barsten, enz., …). Bij de keuring zal worden nagezien of de respectievelijke uitvoeringspost beantwoordt aan de gestelde eisen van het algemeen bestek, de verwijzingsdocumenten en deze van het bijzonder bestek. De aan een keuring onderworpen prestaties gesteld aan de dekvloer zijn respectievelijk : Controle op oppervlaktetoestand (effenheid en vlakheid) De dekvloer moet geheel vlak zijn en op het voorgeschreven niveau liggen. Het oppervlak mag nergens oneffenheden vertonen, moet glad, zuiver en regelmatig zijn. Mocht, na uitvoering van de deklaag, deze niet beantwoorden aan de vereisten inzake effenheid en vlakheid dan dient de aannemer op zijn kosten een zelfnivellerende uitvullingslaag te plaatsen. Wanneer de dekvloer droog is, wordt de effenheid gecontroleerd met behulp van een reeks metalen rijen. De afwijkingen mogen niet meer bedragen dan : Effenheidsklasse STS 44
A (strenge tolerantie)
B (normale tolerantie)
onder een 2 m lange rij
< 2 mm
< 4mm
onder een 1 m lange rij
< 1 mm
< 3 mm
onder een 0,6 m lange rij
< 2 mm
Vlakheidsklasse TV 189
1 (strenge tolerantie)
2 (normale tolerantie)
3 (ruime tolerantie)
onder een stijve lat van 1 m
< 2 mm
< 3 mm
< 5 mm
onder een stijve lat van 2 m
< 3 mm
< 4 mm
< 6 mm
Behoudens specifieke voorschriften in het bijzonder bestek wordt steeds klasse 2 vereist (desgevallend kan het bijzonder bestek hierbij een onderscheid maken tussen dekvloeren bestemd voor betegeling en deze voor soepele vloerbanen. Voor meer informatie raadpleeg ook "Uitvoeringstoleranties voor cementgebonden bedrijfsvloeren" (WTCB-Uit de praktijk, nr.1994/1). AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 241 van 251
Controle op dimensionele prestaties (het hoogtepeil) De dikte van de dekvloer moet rekening houden met de dikte van de voorziene vloerafwerking, zodanig dat na de afwerking de afgewerkte vloerpas op de vastgestelde niveaus komt. Voor een afwijkende dikte wordt onder geen beding een verrekening in min of meer toegestaan. (afwijking t.o.v. het theoretisch verdiepingsniveau maximum 3 mm. Maximale afwijkingen in mm van een punt van de ondergrond gelegen op een afstand d (in m) van het dichtstbijzijnde peilmerk : ⇒ ± 10 mm voor d ~ 3 m. ⇒ ± 15 mm voor 3 m < d ~ 6 m. ⇒ ± 20 mm voor 6 m < d ~ 15 m. Bedraagt de beschikbare hoogte van de dekvloer zelf meer dan 8 cm dan moet dit hoogteverschil vóór het aanbrengen van de dekvloer op de draagvloer worden aangevuld met een uitvullingslaag (samenstelling volgens TV 193). Controle op mechanische prestaties (druksterkte en weerstand tegen dynamische pons) Overeenkomstig de voorschriften van TV 189 (1993). ⇒ Aantal te vervaardigen proeftegels : 2 / ... per 1000 m2 uit te voeren dekvloer en per werkweek. ⇒ Vereiste druksterkte : min. 8 N/mm2 ⇒ Vereiste weerstand tegen dynamische pons : gemiddelde diepte van de ponsindruk na 4 schokken < 3 mm . Maximale diepte van de ponsindruk na 4 schokken < 5 mm Indien mechanische prestaties opgelegd zijn, zullen tevens de voorziene proefmethoden en het tijdstip van de keuring opgegeven zijn, evenals de verantwoordelijke voor het aanmaken van de proefstukken, voor de bestelling bij een erkend laboratorium, evenals voor het betalen van de gemaakte onkosten (in principe op basis van ongelijk). 52.10. isolerende uitvullagen - algemeen Omschrijving In de uitvullagen worden alle oneffenheden, bruuske peilverschillen, leidingen, kokers, dozen, buizen, enz., ... van en op de draagvloer weggewerkt, zodat de dekvloer in een vrij constante dikte kan aangebracht worden. De vereiste voorzieningen voor rand- en zettingsvoegen zijn inbegrepen. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per m2, volgens samenstelling en dikte • meetcode : netto uit te voeren oppervlakte tot het gewenste peilniveau. Openingen groter dan 0,5 m2 worden afgetrokken. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen De materialen zijn : ⇒ niet onderhevig aan krimp (dimensioneel maatvast) na plaatsing. ⇒ zijn niet ontvlambaar. ⇒ onrotbaar en vormen geen voedingsbodem voor ongedierte, bacteriën of schimmels. ⇒ hebben een voldoende mechanische weerstand. Uitvoering Op de uitvullagen zijn de bepalingen van TV 193 § 3 van toepassing. De draagvloer moet voldoende zuiver zijn teneinde een goede hechting te waarborgen. De peilen van de afgewerkte uitvullagen beantwoorden aan de eisen gesteld in TV 189 § 4.2.1.3. Het afgewerkte peil houdt steeds rekening met de dikte van de dekvloer en de vloerbekleding. De uitvullagen worden aangebracht op de gereinigde draagvloer en vlak afgetrokken. Zij worden steeds los van de wanden en andere onderbrekingen voorzien, door tussenvoeging van randstroken van minimum 5 mm dik, uit polyethyleenschuim of andere kunststofschuimen. De zettingsvoegen van de constructies worden steeds in de uitvullaag doorgetrokken. 52.13. isolerende uitvullagen - schuimbeton
|FH|m2
Materiaal De isolerende uitvullaag bestaat uit cementgebonden schuimbeton vervaardigd met een schuimgenerator, en is samengesteld uit hoogoven- of portlandcement, fijn zand en speciale toevoegstoffen (schuimvormer), tot het bekomen van een gesloten celstructuur met hoge stabiliteit. Zij beantwoordt aan de bepalingen van § 3.2.3 en bijlage 1 van TV 193. De basismaterialen dienen
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 242 van 251
vooraf in een Benor-centrale nauwkeurig afgewogen en grondig gemengd te worden, teneinde een homogene mortelspecie te bekomen. Specificaties • De samenstelling van het mengsel wordt door de aannemer bepaald in functie van volgende prestatiecriteria : ⇒ Volumemassa : tussen 550 en 800 kg/m3 ⇒ Thermische geleidbaarheid : maximum 0,17 W/mK volgens NBN B62-200 (binnenklimaat) ⇒ Gemiddelde drukweerstand : minimum 3 N/mm2 • Dikte : minimum 5 cm. • De samenstelling van het mengsel wordt bepaald door de aannemer en voldoet daarbij aan volgende randvoorwaarden : ⇒ Karakteristieken schuimbeton volgens CUR-aanbeveling 7 “Schuimbeton” voor een samenstelling van 240 kg hoogovencement per m3 beton met zand van 0,2 mm en een schuimmortel op proteïne basis. Uitvoering De uitvullaag wordt aangebracht door een hierin gespecialiseerde firma d.m.v. continu pompen, openspreiden en aftrekken. Indien de specie verpompt wordt met perslucht wordt gebruik gemaakt van slangen met voldoende diameter en zonder insnoeringen teneinde elke ontmenging of destabilisatie van een schuimverdeling te voorkomen. Een continue controle en regeling tijdens het productieproces is vereist. Het schuimbeton wordt in een uniforme laag volgens de aangeduide niveau’s verdeeld en glad afgestreken. Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • Randbekistingen : aan trapopening / … • Zettingsvoegen : de draagvloer wordt aangebracht in vakken van maximum ...x... m. • De zettingsvoegen in de constructie worden uitgespaard en gevuld met geëxtrudeerde polyethyleenschuimstroken, of gezaagd. • Uitsparingen / doorvoeren : de plaats van de te voorziene uitsparingen worden voorafgaandelijk door de architect aangegeven. Keuring Een onafhankelijk controle-organisme dient regelmatig controle uit te oefenen op het respecteren van de voornaamste eigenschappen, met name : ⇒ De volumemassa van het vers cellenbeton ⇒ De volumemassa van het verhard cellenbeton ⇒ De drukweerstand van het verhard cellenbeton Toepassing Alle gelijkvloerse ruimten.
52.20. vochtwerende lagen - algemeen Omschrijving De vochtwerende lagen in vloeren bestaan uit één of meerdere waterkerende scheidingslagen aangebracht in de vloeropbouw. De werken omvatten • de voorbereiding en nazicht van de ondergrond; • de levering en de verwerking van de materialen, met inbegrip van de eventuele scheidingslagen; • de levering en de plaatsing van de plaatsings- en bevestigingstoebehoren; • de eventuele voorlopige beschermingsmaatregelen; • de plaatsing van een onderlaag volgens … Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de eenheidsprijs van de dekvloer Materialen De dichtingsmaterialen zijn geschikt als vochtwering voor horizontale oppervlakken, binnen de gekozen vloeropbouw. De folies mogen niet kleven of gescheurd zijn.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 243 van 251
Uitvoering Vooraleer het membraan aan te brengen, gaat de aannemer na of de draagconstructie in overeenstemming is met de plannen en de voorschriften en een onberispelijke uitvoering van de werken verzekerd kan worden. Zoniet stelt hij de architect daarvan tijdig in kennis, die de noodzakelijke maatregelen zal treffen opdat naderhand geen aanpassingen meer dienen uitgevoerd te worden. De aannemer plaatst het dichtingsmembraan binnen de juiste vloeropbouw. De architect wordt voorafgaandelijk aan de uitvoering uitgenodigd. De aannemer neemt de nodige voorzorgen tegen de beschadiging van de folie. Het dichtingsmembraan wordt respectievelijk aangebracht op de dragende vloerplaat / op de voorziene onderlaag / de bestaande vloerafwerking. De contactvlakken zijn zuiver en vlak zodat perforaties worden voorkomen. De stroken zullen spanningsvrij geplaatst worden op een ondergrond die aan de volgende voorwaarden voldoet : ⇒ De ondergrond zal droog zijn; ⇒ Hij zal goed glad, vlak en vast zijn; ⇒ Voegen van draagvloerelementen of van cellenbeton zullen gepast overbrugd worden; ⇒ Hij zal vrij zijn van alle vreemde stoffen of lichamen (vet, kiezel, olie...); ⇒ Hij zal chemisch en mechanisch met de waterdichting verenigbaar zijn; ⇒ Indien op de ondergrond reeds leidingen (sanitair, verwarming, elektriciteit, …) geplaatst zijn, moeten deze eerst weggewerkt worden met een uitvullaag. Afhankelijk van het gebruikte materiaal en de toepassingseisen zullen de naden waterdicht uitgevoerd worden. Het dichtingsmembraan zal ter hoogte van alle vloerdoorbrekingen, wand- en verticale structuurelementen met zorg en met minimale opstand van 15 cm geplaatst worden, zodat de capillaire waterdichting verzekerd is. De rollen zullen met zorg moeten behandeld worden om beschadiging van de buitenkant te vermijden. Beschadigde delen worden hersteld met een bijkomend stuk folie, steeds met minstens 30 cm overlapping. Keuring De architect controleert de plaatsing van de waterdichtingsfolie en ziet de aansluitingsdetails en overlappingen na op hun correcte uitvoering. 52.21. vochtwerende lagen - folie / PE
|PM|
Materiaal De vochtwerende laag bestaat uit een polyethyleenfolie. Specificaties • Type : ongewapend • Dikte : minimum 0,2 mm Uitvoering De folie wordt geplaatst met overlappingen van minstens 30 cm en wordt tegen de muren opgetrokken tot op 2 cm boven het afgewerkte vloerpeil. Beschadigde delen worden hersteld met een bijkomend stuk folie, steeds met minstens 30 cm overlapping. Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • De folie wordt losliggend geplaatst. • Naadbreedte : min 5 cm. • Opstandhoogte : min 10 cm Toepassing Eén laag onder de vloerisolatie en één laag op de vloerisolatie. 52.30. thermische vloerisolaties - algemeen Algemeen REFERENTIENORMEN TV 189 - Dekvloeren - Deel 1 : Materialen (WTCB, 1993) TV 193 - Dekvloeren - Deel 2 : Uitvoering (WTCB, 1990) TV 179 - Harde vloerbedekkingen of vloerverwarming (WTCB, 1994) NBN EN 12431 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Bepaling van de dikte van isolatieproducten onder zwevende vloeren (1998) NBN EN 826 - Materialen voor de thermische isolatie van gebouwen - Bepaling van het gedrag bij samendrukking (1996) NBN EN 13162 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van minerale wol (MW) - Specificaties (2001)
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 244 van 251
NBN EN 13163 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van geëxpandeerd polystyreenschuim (EPS) - Specificatie (2001) NBN EN 13164 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van geëxtrudeerd polystyreenschuim (XPS) - Specificatie (2001) NBN EN 13165 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van hard polyurethaanschuim (PUR) - Specificatie (2001)
Omschrijving Het betreft alle werken en leveringen voor de realisatie van de thermische isolatie binnen de voorziene vloeropbouw. De werken omvatten • de voorbereiding en nazicht van de ondergrond; • de levering en de verwerking van de isolatiematerialen, met inbegrip van de eventuele scheidingslagen en omtrekisolatie; • de levering en de plaatsing van de plaatsings- en bevestigingstoebehoren; • de eventuele voorlopige beschermingsmaatregelen; • de plaatsing van een PE-folie aan de onderzijde. Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per m2 • meetcode : netto vloeroppervlakte, gemeten tussen de naakte muren. Openingen groter dan 0,5 m2 worden afgetrokken. De randisolaties worden niet afzonderlijk in rekening gebracht. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen De thermische vloerisolaties bestaan uit dicht aaneensluitende isolatieplaten die dimensioneel maatvast zijn en bestendig in de tijd. De platen mogen geen voedingsbodem vormen of doen ontstaan voor ongedierte, bacteriën of schimmels en tasten de andere bouwelementen niet aan; ze zijn tevens onrotbaar, niet ontvlambaar en blijvend waterafstotend. De isolatiematerialen voldoen dienaangaande aan de bepalingen van § 8.2 van TV 189 - Dekvloeren (WTCB, 1993). Om scheurvorming in de dekvloer of in de betegeling te vermijden zal gebruik gemaakt worden van voldoende drukvaste en stijve isolatiematerialen volgens NBN EN 12430 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Bepaling van het gedrag bij puntbelasting (1998). Beschadigde plaatdelen mogen niet verwerkt worden. Uitvoering UITVOERINGSPRINCIPE BIJ ZWEVENDE DEKVLOEREN
Facultatieve uitvoeringsmethode voor zwevende dekvloeren (volgens voorschriften bijzonder bestek) : ⇒ Vooraleer de elektrische, sanitaire en verwarmingsleidingen aan te brengen, zullen eerst de nodige sleuven in muren worden gemaakt, waarna de draagvloer wordt gezuiverd van alle vuil en stof. ⇒ De voorziene vloerisolatie, bestaande uit vlakke platen of een vlak geschuurd gespoten materiaal, wordt aangebracht volgens bestek, waarna over de volledige oppervlakte een netrooster op afstandhouders wordt geplaatst, waarop de technische leidingen (dus bovenop de isolatie) worden bevestigd rekening houdend met voldoende uitzettingsmogelijkheden. ⇒ Pas na het aanbrengen van de dekvloer en doeltreffende bescherming ervan met bouwplaten of banen uit stevig karton, mogen de pleisterwerken worden aangevat. ⇒ De bepleistering mag in geen geval de vochtwerende lagen overdekken. PLAATSING
•
•
•
De aannemer plaatst de isolatie binnen de juiste vloeropbouw. Vooraleer de vloerisolatie aan te brengen, gaat de aannemer na of de draagconstructie in overeenstemming is met de plannen en de voorschriften en een onberispelijke uitvoering van de werken verzekerd kan worden. Zo niet stelt hij de architect daarvan tijdig in kennis, die de noodzakelijke maatregelen zal treffen opdat naderhand geen aanpassingen meer dienen uitgevoerd te worden. De architect wordt voorafgaandelijk aan de uitvoering uitgenodigd. Het volledig dragen van de platen op de ondergrond moet verzekerd zijn en grote vervormingen van de isolatielaag worden vermeden ; zo nodig worden zij gelegd op een dunne laag zand of egalisatielaag. De platen worden in verband en aaneengesloten gelegd en in zo groot mogelijke afmetingen verwerkt. Indien de isolatie bestaat uit meerdere lagen worden de voegen geschrankt. Naargelang de aard van de platen worden ze koud tegen elkaar of met tand en groef op de vorm geplaatst. Wanneer meerdere lagen voorzien zijn, worden de voegen geschrankt. De randen en spleten worden opgespoten met een aangepast voegvullend en thermisch isolerend schuim. Na afloop van de werken worden de nodige beschermingsmaatregelen getroffen, alsook
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 245 van 251
de nodige bevestigingen om de isolatieplaten op hun plaats te houden. De dekvloer die gestort wordt op isolatieplaten wordt steeds voldoende gewapend. Keuring De architect controleert de plaatsing van de isolatie en ziet de aansluitingsdetails en overlappingen na op hun correcte uitvoering. De uitvoerder legt de conformiteitsverklaring voor waaruit blijkt dat de geplaatste isolatieplaten voldoen aan de gestelde eisen. 52.33. thermische vloerisolaties - polyurethaan (PUR)
|PM|
Materiaal De vloerisolatie bestaat uit harde polyurethaanschuimplaten (PUR), zonder toevoeging van CFK'S, beantwoordend aan NBN EN 13165 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen Fabrieksmatig vervaardigde producten van hard polyurethaanschuim (PUR) - Specificatie (2001). Specificaties • Dikte : 2 lagen van 40 mm, geschrankt geplaatst. • Randafwerking : tand en groef. • Type : naakte plaat • Prestatiecriteria : ⇒ Volumemassa : minimum 30 kg/m3 ⇒ Gedeclareerde warmtegeleidingscoëfficiënt (λd) : maximum 0,025 W/mK • Mechanische sterkte : ⇒ Weerstand bij verdeelde belasting volgens EN 12089 : dL-dB <5mm. ⇒ Druksterkte bij 10 % volgens EN826 : < 3 mm bij 2 kN/m2. ⇒ Puntlast (ø 80 mm) volgens prEN12430 : < 5 mm bij 1 kN. ⇒ Wisselende belasting (2 à 6 kN/m2 15.000 cycli) : < 2mm en stabilisatie (TV 189 § 8.2.3). Aanvullende specificaties • De isolatieplaten bezitten een technische goedkeuring ATG of gelijkwaardig. Uitvoering De platen worden los gelegd op de draagvloer of uitvullaag Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • De isolatieplaten worden geplaatst overeenkomstig de ATG-richtlijnen. • De platen worden van de ondergrond gescheiden door een kunststoffolie geplaatst met gelijmde of gelaste randen of met voldoende overlapping (> 20 cm). De randen tegen opgaande muren, kolommen, e.d. ... worden opgetrokken tot boven het niveau van de thermische isolatie. • Alvorens naderhand de dekvloer gestort wordt, worden de isolatieplaten met een waterdichtingsmembraan afgeschermd. De waterdichte afdekking boven de isolatie bestaat uit een PE-folie met een minimale dikte van 0,2 mm of zoals afzonderlijk beschreven onder rubriek 52.20. Toepassing Niet inbegrepen in deze aanbesteding (wordt door de bouwheer uitgevoerd).
52.50. gewone dekvloeren - algemeen Algemeen De dekvloeren worden ‘gewone’ of ‘cementgebonden dekvloeren’ genoemd wanneer ze cementgebonden zijn en het cement geen speciale toevoegsels bevat die de mechanische eigenschappen van de dekvloer of de droogtijd van de mortelspecie kunnen wijzigen. In de overige gevallen spreekt men van ‘bijzondere dekvloeren’ (cfr. rubriek 52.60). In geval de dekvloeren (met slijtlaag) de eindafwerking verwezenlijken spreekt men van ‘bedrijfsvloeren’ (cfr. rubriek 52.70). Zie ook NBN EN 13318 - Dekvloermortels en dekvloeren - Begripsbepalingen (2000). Bij de traditionele dekvloeren wordt een onderscheid gemaakt tussen : ⇒ Hechtende dekvloeren dewelke rechtstreeks op de draagvloer worden aangebracht, desgevallend dient vooraf een voorstrijk of ‘aanbrandlaag’ worden voorzien. ⇒ Niet-hechtende dekvloeren dewelke worden aangebracht op een waterkerende laag, bv. een bitumenlaag of PE-folie 0,20 mm. Bij voorkeur worden deze dekvloeren licht gewapend met een draadnet of met polypropyleenvezels. ⇒ Zwevende dekvloeren dewelke worden aangebracht op een (thermische en/of akoestische) isolatielaag, deze dekvloeren dienen steeds te worden voorzien van een wapening.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 246 van 251
Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting steeds als volgt opgevat : • meeteenheid : m2 • meetcode : netto uit te voeren oppervlakte, gemeten tussen de naakte muren. Openingen groter dan 0,5 m2 worden afgetrokken. De randisolaties worden niet afzonderlijk in rekening gebracht. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen Op de cementgebonden dekvloeren zijn de bepalingen van TV 189 - Dekvloeren - Deel 1 : Materialen - Prestaties - Keuring (WTCB, 1992) van toepassing, aangevuld met NBN EN 1937 Beproevingsmethode voor hydraulisch verhardende vloer en/of egalisatiemengsels Standaardmengmethode (2000). Hulpstoffen ter reductie van de droogtijd worden enkel toegestaan na voorafgaandelijke goedkeuring door de architect. REFERENTIENORMEN TV 177 - Woordenlijst van de dekvloerlegger (WTCB, 1989) TV 189 - Dekvloeren - Deel 1: Materialen - Prestaties & Keuring (+ erratum) (WTCB, 1993) TV 204 - Cementgebonden bedrijfsvloeren (WTCB, 1999) TV 216 - Harsgebonden bedrijfsvloeren (WTCB, 2000) STS 44 - Dekvloeren en Bedrijfsvloeren (1975) NBN EN 13318 - Dekvloermortels & dekvloeren - Begripsbepalingen (2000) NBN EN 13813 - Dekvloermortel en dekvloeren - Dekvloermortels - Eigenschappen en eisen (2002) NBN EN 1937 - Beproevingsmethode voor hydraulisch verhardende vloer en/of egalisatiemengsels - Standaardmengmethode (2000) NBN EN 13892 - Beproevingsmethoden voor dekvloermortels - Delen 1-8 (2003)
Uitvoering De uitvoering gebeurt volgens TV 193 - Dekvloeren - 2de deel : Uitvoering (WTCB, 1994). • De dekvloer wordt pas aangebracht na (de pleisterwerken), eventuele metsel- en betonsokkels en na de plaatsing van buitenschrijnwerken met beglazingen. De dekvloeren mogen niet worden aangebracht wanneer de temperatuur van het grondvlak en/of de omgeving lager is dan 5°C. De dekvloeren worden tegen snel uitdrogen beschermd. Tocht en intense straling zijn te weren. • De aannemer vergewist zich ervan of het legvlak beantwoordt aan de eisen gesteld in de TV 193 en maakt het zo nodig geschikt. De uitvoering van de randstroken, krimp- en bewegingsvoegen is in dit artikel begrepen. Het voegenpatroon en de uitvoering ervan worden voorgelegd aan de ontwerper. Ter hoogte van de deuropeningen worden de randvoegen doorgetrokken. • Het afgewerkte peil van de dekvloer houdt rekening met de voorziene vloerbekledingen. UITVOERINGSPRINCIPE BIJ ZWEVENDE DEKVLOEREN
Facultatieve uitvoeringsmethode voor zwevende dekvloeren (volgens voorschriften bijzonder bestek) : ⇒ Vooraleer de elektrische, sanitaire en verwarmingsleidingen aan te brengen, zullen eerst de nodige sleuven in muren worden gemaakt, waarna de draagvloer wordt gezuiverd van alle vuil en stof. ⇒ De voorziene vloerisolatie, bestaande uit vlakke platen of een vlak geschuurd gespoten materiaal, wordt aangebracht volgens bestek, waarna over de volledige oppervlakte een netrooster op afstandhouders wordt geplaatst, waarop de technische leidingen (dus bovenop de isolatie) worden bevestigd rekening houdend met voldoende uitzettingsmogelijkheden. ⇒ Pas na het aanbrengen van de dekvloer en doeltreffende bescherming ervan met bouwplaten of banen uit stevig karton, mogen de pleisterwerken worden aangevat. ⇒ De bepleistering mag in geen geval de vochtwerende lagen overdekken. Keuring Overeenkomstig ook 52.00 dek- & bedrijfsvloeren - algemeen. De tolerantie op de afwijkingen naar boven of naar onder tussen hoogtemerktekens die 20 m uit elkaar liggen, bedraagt hoogstens 3 mm. 52.54. gewone dekvloeren - zwevend / licht gewapend
|FH|m2
Algemeen Het zwevende dekvloertype wordt toegepast wanneer een thermische en/of akoestische isolatie, volgens rubriek 52.30 en/of 52.40 voorzien is onder de dekvloer. Zwevende dekvloeren worden steeds voorzien van een wapening.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 247 van 251
Materiaal De zwevende cementgebonden dekvloer beantwoordt aan de bepalingen van § 5 van TV 189. De samenstelling wordt bepaald door de aannemer rekening houdende met de richtlijnen van § 5.4 van TV 189 en § 4.1.2 van TV 193. Specificaties • Druksterkte op 2 proeftegels: minimum 8N/mm2 (proefmethode volgens TV 189 § 4.3.2). • Vlakheidsklasse : 2 (zie TV 189 § 4.2.3). • Dikte : minimum 7 cm boven de vloerverwarmingsbuizen (incl. tegel) (zie TV 189 § 5.3.2.3) Uitvoering De dekvloer wordt uitgevoerd volgens § 4.3 van TV 193 en wordt voorzien van een wapening bestaande uit een draadnet met gepuntlaste vierkantige mazen 50x50x2 mm. De overlappingen van het draadnet bedragen min. 15 cm. (zes- of achthoekige mazen worden geweigerd). Over de gehele omtrek van de dekvloer wordt een randisolatie aangebracht tegen de muur; deze bestaat uit stroken polystyreen of een gelijkwaardige randisolatie die minstens even goed isoleert, en steekt enkele cm boven de afgewerkte vloer uit; na voltooiing van de vloerwerken worden ze gelijk met de bedekking afgesneden. Uitzetvoegen worden voorzien om de oppervlakken te beperken tot 50 m2 en de lengte tot 8 m. Aanvullende uitvoeringsvoorschriften • De zwevende dekvloer wordt uitgevoerd volgens de aanbevolen uitvoeringsmethode voor zwevende dekvloeren, beschreven in 52.50 (leidingen bovenop de isolatie). • De uitzetvoegen van de dekvloer vallen samen met deze van de bevloering en zijn af te werken volgens § 6.1.2.1 van TV 193. • Cementmengsel te mengen met dispersiemiddel (nodig bij vloerverwarming). Het product wordt geleverd door de installateur CV. Dit is uiteraard enkel nodig bij dekvloeren met vloerverwarming. Toepassing Alle dekvloeren.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 248 van 251
68. VENTILATIE & KLIMATISATIE 68.60. ventilatieventielen & -roosters - algemeen Omschrijving Het betreft de levering, plaatsing en bedrijfsklare aansluiting van de ventilatieventielen voor aanvoer van verse lucht of afvoer van bedorven lucht. In overeenstemming met hun respectievelijke toepassing binnen het ventilatiesysteem zorgen zij voor een verzorgde afwerking en/of regeling. Alle bevestigingen, aansluiting op de ventilatiekanalen, inbouw in wanden en/of valse plafonds, alsook het maken en afwerken van de nodige wand- en/of plafonddoorgangen zijn in de eenheidsprijs begrepen. Let wel • De ventilatieroosters geïntegreerd in de post 'buitenramen & -deuren' zijn opgenomen onder 40.60 ventilatieroosters - algemeen). • De ventilatieroosters geïntegreerd in de post 'binnendeuren & -ramen' zijn opgenomen onder 54.52 toebehoren - deurroosters).
Meting Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per stuk, volgens aard en afmetingen. • meetcode : netto hoeveelheid • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen REFERENTIENORMEN NBN EN 13141-1 - Luchtverversing van gebouwen - Prestatiebeproeving van onderdelen/producten voor luchtverversing in woningen - Deel 1: Binnen en buiten gemonteerde luchtroosters NBN EN 13141-2 - Luchtverversing van gebouwen - Prestatiebeproeving van onderdelen/producten voor luchtverversing in woningen - Deel 2: Toe- en afvoerroosters
De opbouw van de verluchtingsmonden is verenigbaar met de aanwezige constructie en zo opgevat dat geen vochtindringing mogelijk is. Een model en/of technische fiche in verband met de luchtdoorlaat en het eventueel regelsysteem worden, voor de bestelling, ter goedkeuring aan de ontwerper voorgelegd. Hun definitieve afmetingen worden vastgelegd op basis van de vereiste debieten, berekend volgens NBN D 50-001. Model voor te leggen aan de ontwerper. Uitvoering De inplanting van ieder ventiel, werkzaam binnen een ventilatiesysteem, zal door de installateur aan de hand van luchtverdelingscurven, opgesteld door de fabrikant van de ventilatiemonden, worden bepaald en ter goedkeuring worden voorgelegd. 68.63. ventilatiemonden - gevelroosters
|PM|
Omschrijving Het betreft luchtroosters met horizontale lamellen voor opbouw op een gevel. Materiaal De gevelroosters zijn samengesteld uit een kader met aanslag, voorzien van horizontale vaste lamellen. De lamellen zijn geluiddempend opgevat. De roostermond is aangepast aan de diameter van de verluchtingsbuis waarop zij wordt aangesloten. Model voor te leggen aan de ontwerper. Specificaties • Materiaal : gemoffeld aluminium • Kleur : idem als de gevelbekleding • Aansluiting op buiskanaal : vgl. studie technieken, het rooster is echter op gevelhoogte. • Corrosiebestendig, regendicht, ongedierte, vogel en insecten werend. • Vorm : rechthoekig (ca. 60 x 250 cm) Uitvoering De montage op de (gevel-)wand gebeurt d.m.v. aangepaste en corrosiebestendige vijzen en pluggen.
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 249 van 251
Indien vochtindringing mogelijk is, dient de voeg tussen rooster en gevelmateriaal met een aangepaste gevelkit, op basis van niet zuurhoudende siliconen en/of met een elastische band gedicht te worden. Aanvullende uitvoeringsvoorschriften (te schrappen indien niet van toepassing) • De gevelroosters overdekken de gevelbekleding met een aanslag. • Blinde bevestiging Toepassing Niet voorzien in deze aanbesteding (voorzien in deel technieken van IKP).
AROgroup bvba / Stijn vzw / St.-Oda - S4312V-140509-LBruw.doc
Pagina 250 van 251
