VOORLICHTINGSBROCHURE BOVENBOUW
Leerwegen in klas 10, 11 en 12 Niveaubepaling in klas 9 MAVO sectoren Tweede fase HAVO/VWO Vakkenaanbod in de bovenbouw
2010
Leerwegen in klas 10, 11 en 12 In onze huidige structuur is er een veelheid aan leerwegen voor de verschillende leerlingen. Voordat we op de profiel- en sectorkeuze MAVO/HAVO/VWO en op de niveaubepaling ingaan, lichten we eerst de structuur voor klas 10, 11 en 12 toe. Het uitgangspunt, dat we als school hebben gekozen is, dat we zoveel mogelijk leerlingen de gelegenheid willen bieden om een volledige vrijeschoolloopbaan te voltooien. Daarin hebben landelijke VWO-, HAVO- en Mavo- examens een plaats. In klas 10 en 11 blijft de structuur van ochtendperioden, middagperioden en vaklessen in stand. Het klassenverband blijft gehandhaafd tijdens het overgrote deel van de ochtendperioden en een deel van de vaklessen. Verder vinden lessen plaats in wisselend samengestelde niveau- of keuzegroepen. Het vrijeschoolleerplan met zijn variëteit aan vakken blijft gehandhaafd in deze klassen. Het draait dus zeker niet louter om de examenvakken. VWO Het VWO-2e faseprogramma begint in klas 10. Het examen wordt in principe afgelegd in klas 12. In de 11e klas wordt een jaarwerkstuk gemaakt. De kunst/cultuurreis vindt aan het eind van klas 11 plaats. De 12e klas zal vooral in het teken van het examen komen te staan voor deze groep leerlingen. Wel bevat het leerplan voor elke 12e klasser het vak architectuur (ontwerp “eigen huis”), dan wel kunstatelier. HAVO Bij de HAVO-leerlingen willen we ons primair richten op diegenen, die in klas 12 het examen wensen af te leggen. Dit betekent: in 6 jaar (i.p.v. landelijk gemiddeld in 5,7 jaar). Dit geeft de mogelijkheid om t/m de 11e klas zoveel mogelijk het oude klassenverband te laten functioneren. Verder geldt, wat voor VWO hierboven al is genoemd: jaarwerkstuk en kunst/cultuurreis in klas 11; 12e klas is vooral examenklas, maar met architectuur (ontwerp “eigen huis”), dan wel kunstatelier. Leerlingen die toch in 5 jaar HAVO-examen willen doen, zullen a.h.w. de 11e klas moeten overslaan en zich in hoofdzaak op het examen moeten richten. Ze zullen niet op de gebruikelijke wijze een jaarwerkstuk maken en ze zullen een aantal andere Vrijeschoolleerplanonderdelen overslaan. Er zal meer beroep gedaan worden op hun zelfwerkzaamheid. Mavo Het Mavo examen kan worden behaald in klas 10, of eventueel in klas 11. Dit is afhankelijk van de niveaubepaling die in klas 9 wordt verstrekt. 1. Leerlingen met een niveaubepaling Mavo/HAVO nemen in klas 10 aan het Mavo examen deel en hebben naar onze verwachting eventueel de mogelijkheid om tevens aan een afsluiting op HAVO niveau te werken (HAVO-examen in klas 12). 2. Leerlingen met een niveaubepaling Mavo nemen in klas 10, eventueel in klas 11, aan het Mavo examen deel. Leerlingen die in klas 10 hun Mavo diploma halen, en de 11e klas willen doorlopen, moeten worden ingeschreven als 4 HAVO-er. Om eventueel alsnog HAVO-examen te mogen doen en toegang te krijgen tot klas 12 (examenklas) moeten zij in klas 11 voor de examenvakken op HAVO niveau voldoende resultaten halen. Het kan voorkomen dat een enkele leerling ook in klas 11 niet in staat blijkt aan de exameneisen van het Mavo niveau te voldoen. Deze leerling verlaat de school met een competentieverklaring en een portfolio en stroomt op deze wijze door naar een passende vervolgopleiding bij een ROC. Om deze doorstroming te realiseren is met veel ROC’s een convenant gesloten.
Etiketten / labels Vanuit de overheid is het vereist dat elke 10e klasser wordt ingeschreven voor een bepaalde reguliere studie. Dit kan zijn: • 3Mavo (VMBO-examen in 11), • 4Mavo (VMBO-examen in 10; bij zakken: wederom VMBO-examen in 11; bij slagen eventueel daarna over naar 4 HAVO en in de 12e klas HAVO-examen), • 4HAVO (examen in 11, veel zelfstudie, veel Vrijeschool-onderdelen overslaan, of toch examen in 12), • 4VWO (examen in 12, of alsnog terug naar 4HAVO en in 12e klas HAVO-examen). Deze benamingen zijn echter slechts etiketjes. De leerlingen blijven intern gewoon 10e, 11e en 12e klassers.
EXAMENROUTES 7e klas
Algemeen Vormend Onderwijs
8e klas
Algemeen Vormend Onderwijs
9e klas
3 Mavo
10e klas
3 Mavo
11e klas
4 Mavo
12e klas
4 Mavo 4 HAVO 5 HAVO
3 HAVO
3 VWO
4 HAVO
4 VWO
5 HAVO
5 VWO 6 VWO
Niveaubepaling in klas 9 In een gezamenlijke vergadering bespreekt het lerarencollege, aan de hand van vooraf uitgebrachte vak-adviezen, wat bij gelijke inzet waarschijnlijk het te bereiken eindniveau van elke 9e klasleerling – in diploma uitgedrukt – zal worden. Hierbij worden vier mogelijkheden onderscheiden. • Mavo niveau: afsluiting op maximaal Mavo-niveau; • Mavo of HAVO niveau: afsluiting op Mavo- , misschien HAVO-niveau; • HAVO niveau: afsluiting op HAVO-niveau; • VWO niveau: afsluiting op VWO-niveau. Bij deze niveau-inschatting gaan we uit van VWO- en HAVO-examen in 12 en Mavo-examen in 10, eventueel 11. Met leerlingen die HAVO al in klas 11 willen afsluiten, moet een afwijkend traject worden afgesproken. Mavo niveau: afsluiting maximaal op Mavo niveau: De leerlingen die in deze fase een Mavo niveau-uitspraak krijgen, ronden in klas 10, eventueel 11, het examentraject van 7 vakken af, waarbij de leerlingen voor Engels en Nederlands aan het Centraal Examen Mavo deelnemen. Mavo of HAVO niveau: afsluiting op Mavo, misschien HAVO-niveau De leerlingen die in deze fase een niveau-uitspraak Mavo of HAVO krijgen, ronden in klas 10 het Mavo examentraject af. Daarnaast wordt met het HAVO 2e fase programma gestart. Het eventuele HAVO-examen komt dan in klas 12. We proberen om binnen elk vak de opdrachten van het Mavo schoolexamen zoveel mogelijk te laten overeenkomen met voor het HAVO examendossier verplichte activiteiten, zodat optimaal met tijd en inhoud wordt omgegaan. HAVO niveau: afsluiting op HAVO-niveau De leerlingen die in deze fase een HAVO niveau-uitspraak krijgen, starten in de 10e klas met het HAVO 2e fase programma. Het HAVO-examen volgt in klas 12. Leerlingen, die de HAVO toch al in klas 11 willen afronden, moeten daartoe speciale afspraken maken over een sterk gereduceerd vrijeschoolprogramma. VWO niveau: afsluiting op VWO-niveau De leerlingen die in deze fase een niveau-uitspraak VWO krijgen, starten in klas 10 met het VWO 2e fase programma. Examen in klas 12. Voor diverse vakken wordt in de 10e klas al naar HAVO en VWO gedifferentieerd (verschillende leerboeken). In de 10e of 11e klas is alleen overstap van VWO naar HAVO mogelijk. Omgekeerd niet. Is een niveaubepaling bindend? Een Mavo niveau-uitspraak sluit HAVO en VWO uit; een HAVO niveau-uitspraak sluit VWO uit. De niveau-uitspraak is dus in principe bindend. Aan het begin van het schooljaar in klas 10 zullen (bij gelijkblijvende prestaties) de leerlingen worden ingeschreven conform de niveau-uitspraak in klas 9. Een commissie van beroep arbitreert als er verschil van mening is en blijft tussen school en ouders/verzorgers/leerlingen. In bepaalde gevallen kan dan bv. worden bekeken onder welke voorwaarden er eventueel van onze niveau-uitspraak kan worden afgeweken en in klas 10 voorlopig toch gestart mag worden op een hoger niveau. In alle gevallen neemt de school de uiteindelijke beslissing.
Tweede fase HAVO en VWO Onder de tweede fase wordt het programma voor de hoogste klassen van HAVO en VWO verstaan. De belangrijkste kenmerken hiervan: 1. Al vanaf 4 HAVO en 4 VWO (10e klas) moeten er activiteiten afgetekend worden voor het examendossier, het z.g. PTA (programma van toetsing en afsluiting) 2. Zelfwerkzaamheid, eigen verantwoordelijkheid voor het leerproces en leren samenwerken komen meer centraal te staan. 3. Er moet gekozen worden uit één van de vier profielen We hebben de 2e fase zo goed mogelijk proberen in te vlechten in ons eigen vrijeschoolleerplan. Diverse activiteiten die altijd al deel van ons leerplan uitmaakten, hebben we nu “te gelde” kunnen maken in het PTA. We blijven vasthouden aan een brede opleiding, waarin specifieke vrijeschoolvakken en –activiteiten tot hun recht blijven komen. Wel is het zo, dat er i.v.m. de structuur van de 2e fase keuzes gemaakt moeten worden inzake niveau en profiel. Wij willen dit keuzeproces geleidelijk laten plaatsvinden en wijzigingen niet onmogelijk maken. Schoolexamen en Centraal Examen Sinds de invoering van de 2e fase worden er al vanaf klas 10 resultaten geregistreerd, die onderdeel uitmaken van het schoolexamen. Dit kan werkstukken, practica, toetsen en andere activiteiten betreffen. De producten en resultaten vormen het z.g. examendossier. Leerlingen zijn verplicht om zelf hun producten in een dossier te bewaren. De resultaten worden op school centraal geregistreerd. Leerlingen kunnen per computer in de mediatheek hun geregistreerde vorderingen nagaan. Sommige vakken worden al in klas 11 afgerond. Het hele schoolexamen moet zijn afgerond voordat het Centraal Schriftelijk Examen begint. Het “Studiehuis” Naast kennis verwerven wordt er meer dan vroeger aandacht besteed aan het oefenen en ontwikkelen van vaardigheden. Het gaat dan b.v. om het verwerven van en verwerken van informatie, het oplossen van problemen en het samenwerken met anderen. Ook het presenteren van werk en het reflecteren daarop heeft een belangrijkere plaats ingenomen. De oefening van deze en andere vaardigheden komt in verschillende vakken aan bod. Er zal minder frontaal les gegeven worden. Zelfwerkzaamheid aan de hand van studiewijzers zal steeds meer voorkomen. De leerling moet leren om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor zijn of haar leerproces en de planning daarvan. De profielen HAVO- en VWO-leerlingen moeten kiezen uit vier verschillende profielen: • Natuur en Techniek (NT), • Natuur en Gezondheid (NG), • Economie en Maatschappij (EM), • Cultuur en Maatschappij (CM). Een profiel behelst een aantal examenvakken. Daarnaast is er een aantal gemeenschappelijke examenvakken voor alle leerlingen. Ook kiest elke leerling nog een keuzevak, waarin examen wordt afgelegd. Daarnaast zijn er natuurlijk de overige vakken die we als Vrijeschool aanbieden en waarin geen examen wordt afgelegd. Bij het kiezen van een keuzevak kan de leerling afgaan op zijn of haar eigen interesse. Sommige vervolgopleidingen zijn echter vanuit een bepaald profiel alleen mogelijk met een bepaald keuzevak. (Gedetailleerde informatie is te verkrijgen bij de schooldecaan en veelal op de website van de betreffende opleiding).
Examenvakken VWO
cohort
Gemeenschappelijk deel • Nederlands • Engels • Duits of Frans • Maatschappijleer
4 Profiel vakken
Eén keuzevak uit
2011–2014
Lichamelijke opvoeding CKV (Culturele en kunstzinnige vorming) ANW (Algemene natuurwetenschappen)
• • •
NT Wiskunde B Natuurkunde Scheikunde
NG Wiskunde B of A Scheikunde Biologie
EM Wiskunde A Geschiedenis Economie
Biologie of Wiskunde D**
Natuurkunde* of Aardrijkskunde
Aardrijkskunde of de 3 vreemde taal (Frans of Duits)
Aardrijkskunde Wiskunde D** Biologie Economie
Aardrijkskunde Natuurkunde* Wiskunde D** Economie
Aardrijkskunde 3de vreemde taal (Frans of Duits) Kunst (Tekenen of Muziek)
CM Wiskunde C (evt A). Geschiedenis Kunst (Tekenen of de Muziek) of 3 vreemde taal (Frans of Duits) Aardrijkskunde of Economie Economie Aardrijkskunde Kunst (Tekenen of Muziek) 3de vreemde taal (Frans of Duits)
* Natuurkunde mag alleen gekozen worden samen met Wiskunde B. ** Wiskunde D wordt alleen aangeboden aan zeer begaafde leerlingen die goed zelfstandig kunnen werken en tevens wiskunde B doen. Wiskunde D kan niet in combinatie me Frans gekozen worden.
Examenvakken HAVO
cohort
Gemeenschappelijk deel • Nederlands • Engels • Maatschappijleer
Profielvakken
Eén keuzevak uit
• • •
2011–2014
Lichamelijke opvoeding CKV (Culturele en kunstzinnige vorming) ANW (Algemene natuurwetenschappen)
NT Wiskunde B Natuurkunde
NG Wiskunde B of A Scheikunde
EM Wiskunde A Geschiedenis
Scheikunde
Biologie
Economie
Biologie of Wiskunde D**
Natuurkunde* of Aardrijkskunde
Aardrijkskunde of de 2 vreemde taal (Frans of Duits)
Aardrijkskunde Wiskunde D** Biologie Economie Duits
Aardrijkskunde Natuurkunde* Wiskunde D** Economie Duits
Kunst (Tekenen of Muziek) Aardrijkskunde de 2 vreemde taal (Frans of Duits)
CM Geschiedenis de 2 vreemde taal (Frans of Duits) Kunst (Tekenen of de Muziek) of 3 vreemde taal (Frans of Duits) Aardrijkskunde of Economie Economie Aardrijkskunde Kunst (Tekenen of Muziek) de 3 vreemde taal (Frans of Duits) Wiskunde A
* Natuurkunde en Wiskunde D mogen alleen gekozen worden samen met Wiskunde B. ** Wiskunde D wordt alleen aangeboden aan zeer begaafde leerlingen die goed zelfstandig kunnen werken en tevens wiskunde B doen.
Het proces van keuze en definitieve niveaubepaling Klas 9: In de 2e helft van klas 9 krijgt de leerling een niveau-uitspraak en moet hij/zij in het geval van HAVO of VWO een profiel kiezen. De leerlingen krijgen hierover voorlichting van hun mentor en de schooldecaan. Bij deze personen kunnen ze ook terecht met hun vragen. Elke leerling heeft van te voren een gesprek met de schooldecaan en doet een interessetest. In de loop van klas 9 (eind maart) maken de leerlingen binnen het niveau waarop ze ingedeeld zijn (in geval van VWO of HAVO) een keuze uit één van de vier profielen. De consequenties van de profielkeuze zijn voor de in klas 10 te volgen vakken nog vrij beperkt. Zo zijn er extra vaklessen natuur- en scheikunde voor ng/nt leerlingen. Het te kiezen Wiskunde-vak (B of A/C) en de te volgen vreemde talen hangen samen met profiel en niveau. Met leerlingen die verder gaan met de Mavo wordt individueel gekeken wat de beste keuzes zijn. Klas 10: In dit jaar leren de leerlingen hun mogelijkheden en interesses beter kennen. Wisselingen in profiel zijn na overleg nog mogelijk. Wisseling van maatschappijprofiel naar natuurprofiel is slechts mogelijk tot aan het 2e trimester, waarbij dan wel achterstanden moeten worden weggewerkt. Wisseling van natuurprofiel naar maatschappijprofiel kan later in klas 10 ook nog, soms met enig inhaalwerk. Wisseling van VWO naar HAVO is in klas 10 goed mogelijk, andersom in principe niet. In de tussenrapporten (dec. en mrt.) worden per vak de prestaties op het relevante niveau aangegeven. In januari vindt in de docentenvergadering een screening van elke 10e klasleerling plaats om te zien of de gemaakte niveau- en profielkeuze haalbaar is of dat er een wisseling nodig is. In april gebeurt dit nog eens. Bij twijfel worden er afspraken gemaakt en wordt de definitieve niveaubepaling uitgesteld tot uiterlijk halverwege klas 11. Klas 11: Aan het begin van klas 11 staan het niveau en profiel van de leerlingen HAVO en VWO in principe definitief vast. Dit neemt niet weg dat er halverwege en eind klas 11 wederom een screening van alle leerlingen plaatsvindt en er in uitzonderingsgevallen toch nog wisselingen nodig kunnen zijn. Klas 12: Elke wisseling is nu absoluut uitgesloten. In dit jaar vindt de afronding van het schoolexamen plaats (t/m april). Daarna wordt het jaar afgesloten met het Centraal Schriftelijk Examen (mei/juni). Jaarwerkstuk klas 11/ profielwerkstuk In klas 11 wordt er gewerkt aan het jaarwerkstuk, vergelijkbaar met het vroegere eindwerkstuk in klas 12, maar nu toegesneden op de 11e klas leeftijd en op de mogelijkheden van het huidige leerplan. Dit jaarwerkstuk omvat wat in het 2e fase jargon “profielwerkstuk” heet en wordt om die reden dan ook aangezet vanuit het eigen profiel. Het werkstuk dient een examenvak uit het eigen pakket te omvatten.
7
Vrijeschoolvakken of extra vakken naast de examenvakken (voorlopig) Klas 10 • Ochtendperioden in de eigen klas (behalve wiskunde, natuurkunde en mogelijk scheikunde die op niveau worden gesplitst) • Koor • Muziek • Middagperiodeblokken • Wiskunde voor HAVO CM en Mavo (als het niet als examenvak is gekozen) • Economie (op niveau gesplitst) • Duits voor Mavo ers • Frans en Duits voor HAVO CM/EM (afgerond in klas 10 voor wie het geen examenvak is) • Duits voor HAVO NG/NT (afgerond in klas 10 voor wie het geen examenvak is) • Communicatiestage • Landmeetkamp • Levensbeschouwing / filosofie / sociologie (behalve de profielen NG/NT) • Practica in het kunstzinnig vlak als het aantal lesuren per week dit toestaat Klas 11 • Ochtendperioden in de eigen klas (behalve wiskunde, natuurkunde en mogelijk scheikunde die op niveau worden gesplitst) • Ochtendperiode Architectuur, Muziek- of Kunstgeschiedenis (keuze) • Koor • Muziek • Middagperiodeblokken (afhankelijk van profiel, mits het aantal lesuren dit toelaat) keuze uit bijvoorbeeld: steenhouwen, schilderen, boetseren, textiel • Toekomststage • Eindreis+biografieblok • CKV productie • Levensbeschouwing / filosofie / sociologie (behalve de profielen NG/NT) • Practica in het kunstzinnig vlak als het aantal lesuren per week dit toestaat Klas 12 • Kunstatelier of architectuur (ontwerpen eigen huis)
8
