Dit lesmateriaal bestaat uit twee delen:
DOCENTENHANDLEIDING Deze bevat handvatten om de documentaire te behandelen in de klas en achtergrondinformatie. U kunt zelf op basis van tijd, behoefte en niveau bepalen hoeveel u uit dit materiaal gebruikt en of u kiest voor een klassikale, individuele of groepsgewijze aanpak.
Opdrachten voor leerlingen Deze kan apart geopend en/of geprint worden voor de leerlingen. Deze opdrachten komen ook terug in de docentenhandleiding.
Let op! Wanneer u het lesmateriaal uitprint vervalt de mogelijkheid om de directe links naar de webpagina’s te volgen.
VO klas 3, 4, 5 VMBO/HAVO/VWO Deze les vindt aansluiting bij de vakken Kunst en Cultuur, Maatschappijwetenschappen en Nederlands.
DOCENTEN
Wat is een documentaire?
U kunt voor de vertoning van Light Fly, Fly High een aantal algemene aspecten van documentaire bespreken. Vervolgens wordt in opdracht 1 tot en met 3 de voorkennis over het thema van de leerlingen geactiveerd. Zonder direct op de specifieke inhoud in te gaan kunt u vooraf en na afloop van het filmbezoek ook aan de slag met andere voorbeelden van documentaires op www.idfa.nl/ educatie. Door middel van uw in te schrijven voor Docschool Online heeft u toegang tot titels van meer documentaires die geschikt zijn voor in de klas. Tevens vindt u hier algemeen lesmateriaal die u kunt gebruiken bij andere documentaires en ingaan op het genre documentaire.
DOCENTEN
voor de film
1
Opdracht
Wat is volgens jou een documentaire? Noem twee kenmerken. Heb je wel eens een documentaire gezien? Vertel in het kort over die documentaire. Wie waren de hoofdpersonen en wat gebeurde er? Waar is de documentaire gemaakt? Wat is je het meest bijgebleven?
Context
Niet alle documentaires zijn even makkelijk te begrijpen als de context waarbinnen het onderwerp van de documentaire valt niet of onvoldoende bekend is. Dit onderdeel voorziet in achtergrondkennis over de context.
Het kastenstelsel India, tachtig keer zo groot als Nederland met meer dan een miljard inwoners. Het is er heet en druk. Je betaalt er met de roepi en New Dehli is de hoofdstad. Andere grote steden zijn Calcutta en Mumbai, met oneindige sloppenwijken. Volop armoe dus, maar ook een opkomende economie met puissant rijke captains of industry. Zo’n tachtig procent van de bevolking is hindoeïstisch. Jati is Hindi voor kaste. Het kastenstelsel komt ook in andere Aziatische landen voor, maar is nergens zo verankerd in de samenleving als in India. Van oudsher zijn er vier kasten: Brahmanen (priesters en geleerden), Kshatriya’s (strijders en heersers), Vaishya (landbouwers en handelaren) en Shudra’s (burgers en arbeiders). De laatste is de laagste klasse. Hindoes geloven dat je karma uit je vorig leven bepaalt in welke kaste je wordt geboren. Nog lager dan de Shudra’s bevinden zich de Paria’s, de onaanraakbaren. Zij zijn kasteloos en noemen zichzelf ‘dalit’. Veroordeeld tot het vuilste werk en zonder enig toekomstperspectief. Hoewel Mahatma Ghandi deze groep “de kinderen van God” noemde, is er weinig dat hen hoop brengt. Met name op het platteland hecht men veel waarde aan het kastenstelstel en is emancipatie ver, ver weg.
1
voor de film
2
Opdracht
Light Fly, Fly High speelt zich af in India. In India is het grootste deel van de bevolking Hindoestaans. Hindoestanen geloven in reïncarnatie (wedergeboorte). Dit betekent dat ze geloven dat men na de dood opnieuw geboren wordt. De ziel komt dan in een andere gedaante (mens of dier) weer terug op aarde. In welke gedaante je terugkomt heeft te maken met hoe goed je je in je vorige leven hebt gedragen, in India bestaat het kastenstelsel. Dit betekent dat vanaf je geboorte vaststaat tot welke klasse je behoort en of je mag studeren of niet. Tijdens je leven kan je niet van kaste veranderen. Van oudsher zijn er vier kasten: Brahmanen (priesters en geleerden) Kshatriya’s (strijders en heersers) Vaishya (landbouwers en handelaren) Shudra’s (burgers en arbeiders) Wanneer je tot de hoogste kaste behoort mag je studeren. De lagere kaste, de Shudra’s, mogen dit niet. Nog lager dan de Shudra’s bevinden zich de Paria’s, de onaanraakbaren. Zij zijn kasteloos en noemen zichzelf ‘dalit’. Zij zijn veroordeeld tot het vuilste werk, zonder enig toekomstperspectief.
DOCENTEN
3
India verschilt in veel opzichten van Nederland. Nederland heeft geen kastesysteem. Schrijf drie verschillen op tussen het leven in India en in Nederland. Vergelijk jouw drie verschillen met je buurman of buurvrouw.
Opdracht
In Nederland hebben we het spreekwoord: Wie voor een dubbeltje (10 cent) geboren is, wordt nooit een kwartje (25 cent). Wat denk je dat dit spreekwoord betekent. En in hoeverre komt dit overeen met het kastenstelsel in India?
Inhoud
Enige voorkennis over de inhoud maakt een documentaire eenvoudiger te plaatsen en te interpreteren. Ook voorkomt het eventuele onaangename verrassingen. Laat uw leerlingen de korte inhoudsbeschrijving van de documentaire voor de vertoning lezen.
Waar gaat ‘Light Fly, Fly High’ over?
voor de film
Thulasi is een kasteloze, Indiase, jonge vrouw. Dat betekent trouwen met iemand die je ouders uitkiezen, werk doen dat niemand anders wil en constant gediscrimineerd worden. Als kind al pikt Thulasi dat niet. Ze gaat boksen, waarna Thulasi door haar vader op straat wordt gegooid. Maar Thulasi blijkt een vechter, niet alleen in de ring. Ze weet dat haar talent haar een beter leven kan bezorgen, alleen wordt Thulasi op alle mogelijke manieren tegengewerkt. Geen Hollywood-boksfilm die geheid goed afloopt, maar de rauwe realiteit. Zonder vangnet, zonder mededogen.
4
Opdracht
Lees ‘Waar gaat Light Fly, Fly High over?’ Thulasi vecht voor een beter leven. Heb jij wel eens voor of om iets moeten vechten? Waarvoor heb je moeten vechten? Voel je je hierin verbonden met Thulasi? Waarom wel/niet?
2
DOCENTEN
Wie is de maker?
Waarom maakt iemand documentaires? Dit onderdeel biedt informatie over de regisseur van Light Fly, Fly High. U kunt deze informatie voor of na de vertoning met uw leerlingen bespreken.
De makers van ‘Light Fly, Fly High’ Susann
Østigaard
en
Beathe
Hofseth hebben allebei al kortere documentaires gemaakt voor de Noorse televisie als zij in 2010 beginnen aan hun eerste lange documentaire. Een aantal jaar ervoor zien zij een fotoreportage van vrouwelijke boksers in India. Sindsdien borrelt het bij ze. Wie zijn deze jonge vrouwen? Wat heeft hen doen besluiten een sport te kiezen die traditiegetrouw door mannen wordt beoefend? Beide documentairemakers vermoeden dat er interessante verhalen achter deze vrouwen schuilgaan. Ze kopen een vliegticket naar India; de eerste stap in de totstandkoming van Light Fly, Fly High is gezet.
DOCENTEN
na de film
5
Opdracht
De regisseurs van Light Fly, Fly High, Susann
Østigaard
en
Beathe
Hofseth, kopen na het zien van foto’s van vrouwelijke Indiase boksers vliegtickets naar India. Op zoek naar verhalen achter deze vrouwen op de foto’s. Waarom denk je dat Susann en Beathe dit onderwerp zo interessant vinden om een documentaire over te maken?
De totstandkoming van een documentaire
Wat zijn de beweegredenen van een documentairemaker om een bepaald onderwerp nader te belichten? Dit onderdeel geeft inzicht in hoe een idee ontstaat en zich ontwikkelt. U kunt deze informatie voor of na de vertoning met uw leerlingen bespreken.
Een geschikt hoofdpersonage Anders dan bij een speelfilm, waar acteurs en actrices auditie doen voor een rol, moet je bij een documentaire een beetje geluk hebben. Naast het thema van hun documentaire hebben Susann
Østigaards
en
Beathe
Hofseths, nu nog een goed personage nodig. Ze ontmoeten veel jonge boksende vrouwen in India, “maar toen Thulasi ons op een ochtend tegemoet kwam lopen in het Nehru-stadion in Chennai waren we verkocht”, aldus Østigaard. “Ze had iets dat haar deed uitstijgen boven de andere jongeren. Iets waardoor je niet je ogen van haar kunt afhouden. Dat was het begin van een lange weg, voor ons, maar zeker ook voor Thulasi.” In een periode van ruim drie jaar maken Østigaard en Hofseth zes reizen van bij elkaar vijf maanden om Thulasi te kunnen volgen. “Met zeer veel ups & downs, onverwachte wendingen en overwinningen én tegenslagen. Binnen en buiten de ring!”
3
na de film
6
DOCENTEN
7
Opdracht
Anders dan bij een speelfilm, waar acteurs en actrices auditie doen voor een rol, moet je bij een documentaire een beetje geluk hebben bij het vinden van een geschikte hoofdpersoon. Regisseurs Susann en Beathe willen een film maken over een vrouwelijke bokser in India, maar die is niet zo snel te vinden, totdat ze Thulasi tegen het lijf lopen. Ze zijn meteen verkocht. Drie jaar lang volgen ze Thulasi binnen en buiten de ring. Wanneer je iemand voor drie jaar volgt weet je nooit hoe het verhaal gaat aflopen. Bedenk hoe het ook met Thulasi had kunnen aflopen en schrijf dit op.
Opdracht
Stel dat je zelf een documentaire mag maken. Het onderwerp moet gaan over iets dat zich afspeelt in jouw omgeving. waarover zou jouw documentaire dan gaan? Wat zou je allemaal filmen en hoe? Wat vertel je? Welke boodschap zou je de kijker willen meegeven? En wat is de titel van jouw documentaire?
Perspectief
Documentaires vormen een venster op de werkelijkheid zoals een filmmaker die ziet. Dit onderdeel biedt inzicht in de wijze waarop dat in Light Fly, Fly High gebeurt. U kunt deze informatie na de vertoning met uw leerlingen bespreken.
Boksen als metafoor Voor de twee documentairemakers is Thulasi een heldin. Iemand waarvan ze hopen dat zij vooral andere jongeren kan inspireren om het lef te hebben anders te zijn, tegen de stroom in te gaan en te vechten voor datgene waarvan zij denken dat goed is. Boksen is vaker als metafoor gebruikt in de filmgeschiedenis. Denk aan de Rocky-films, Raging Bull, het recentere Million Dollar Baby of het kleinere Girl Fight. Elk (fictief!) personage probeert zich via de boksring te ontworstelen aan haar miserabele leventje, letterlijk te vechten voor een beter bestaan. In Light Fly, Fly High is dat ook het centrale thema, waarbij het onzeker blijft of het Thulasi überhaupt ooit zal lukken. De makers van de documentaire vertellen het verhaal van Thulasi vanuit haar oogpunt, maar ook vanuit het oogpunt van de westerling. Voor vele miljoenen mensen in India is de poging van Thulasi iets waarvoor zij geen begrip, laat staan respect, voor kunnen opbrengen. Of je dus geraakt wordt door deze documentaire wordt voor een groot deel bepaald door waar je geboren bent en door welke normen en waarden je bijgebracht krijgt van je omgeving (familie, school, samenleving).
4
na de film
8 9
Opdracht
Boksen wordt niet alleen in documentaires gebruikt maar ook veel in speelfilms, omdat het heel duidelijk laat zien dat je lef nodig hebt om anders te zijn, om tegen de stroom in te gaan en te vechten voor een beter leven binnen en buiten de ring. Buiten het onderwerp zijn er tussen speelfilms en documentaires juist veel verschillen. Benoem drie verschillen.
Opdracht
Thulasi vecht in de documentaire voor een beter leven. Thulasi is voor hen een inspiratiebron. De filmmakers hopen met deze documentaire andere jongeren te inspireren om ook wat van hun leven te maken. Zoek twee foto’s op het internet van mensen die jouw inspireren. Vertel bij de foto’s waarom deze mensen een voorbeeld voor jou zijn.
TOT SLOT IDFA is altijd benieuwd naar de manier waarop bovenstaande opdrachten in de klas zijn behandeld. Heeft u tips en/of aanvullingen voor andere docenten? Dan kunt u mailen naar
[email protected] Tip: Door middel van het inschrijfformulier voor Docschool Online op www.idfa.nl/educatie heeft u toegang tot vele documentaires en bijbehorend lesmateriaal. De IDFA schoolvoorstellingen worden mede mogelijk gemaakt door: P.W. Janssen’s Friesche Stichting.
Light Fly, Fly High Susann
Østigaard
en
Beathe
Hofseth 2013, 88 min Deze film is een titel van Fri Film Light Fly, Fly High kwam tot stand in samenwerking met NRK, DR TV en RUV © IDFA 2014 | 020 6273329
Auteur: Olivier ten Kate Eindredactie: IDFA, Roos Dickhout Vormgeving: Madelinde Hageman www.idfa.nl
5
LEERLINGEN
1 2 3
Opdracht 1 (voor de film) Wat is volgens jou een documentaire? Noem twee kenmerken. Heb je wel eens een documentaire gezien? Vertel in het kort over die documentaire. Wie waren de hoofdpersonen en wat gebeurde er? Waar is de documentaire gemaakt? Wat is je het meest bijgebleven?
Opdracht 2 (voor de film) Light Fly, Fly High speelt zich af in India. In India is het grootste deel van de bevolking Hindoestaans. Hindoestanen geloven in reïncarnatie (wedergeboorte). Dit betekent dat ze geloven dat men na de dood opnieuw geboren wordt. De ziel komt dan in een andere gedaante (mens of dier) weer terug op aarde. In welke gedaante je terugkomt heeft te maken met hoe goed je je in je vorige leven hebt gedragen, in India bestaat het kastenstelsel. Dit betekent dat vanaf je geboorte vaststaat tot welke klasse je behoort en of je mag studeren of niet. Tijdens je leven kan je niet van kaste veranderen. Van oudsher zijn er vier kasten: Brahmanen (priesters en geleerden) Kshatriya’s (strijders en heersers) Vaishya (landbouwers en handelaren) Shudra’s (burgers en arbeiders) Wanneer je tot de hoogste kaste behoort mag je studeren. De lagere kaste, de Shudra’s, mogen dit niet. Nog lager dan de Shudra’s bevinden zich de Paria’s, de onaanraakbaren. Zij zijn kasteloos en noemen zichzelf ‘dalit’. Zij zijn veroordeeld tot het vuilste werk, zonder enig toekomstperspectief. India verschilt in veel opzichten van Nederland. Nederland heeft geen kastesysteem. Schrijf drie verschillen op tussen het leven in India en in Nederland. Vergelijk jouw drie verschillen met je buurman of buurvrouw.
Opdracht 3 (voor de film) In Nederland hebben we het spreekwoord: Wie voor een dubbeltje (10 cent) geboren is, wordt nooit een kwartje (25 cent). Wat denk je dat dit spreekwoord betekent. En in hoeverre komt dit overeen met het kastenstelsel in India?
Waar gaat ‘Light Fly, Fly High’ over? Thulasi is een kasteloze, Indiase, jonge vrouw. Dat betekent trouwen met iemand die je ouders uitkiezen, werk doen dat niemand anders wil en constant gediscrimineerd worden. Als kind al pikt Thulasi dat niet. Ze gaat boksen, waarna Thulasi door haar vader op straat wordt gegooid. Maar Thulasi blijkt een vechter, niet alleen in de ring. Ze weet dat haar talent haar een beter leven kan bezorgen, alleen wordt Thulasi op alle mogelijke manieren tegengewerkt. Geen Hollywood-boksfilm die geheid goed afloopt, maar de rauwe realiteit. Zonder vangnet, zonder mededogen.
4
Opdracht 4 (na de film) Lees ‘Waar gaat Light Fly, Fly High over?’ Thulasi vecht voor een beter leven. Heb jij wel eens voor of om iets moeten vechten? Waarvoor heb je moeten vechten? Voel je je hierin verbonden met Thulasi? Waarom wel/niet?
LEERLINGEN
5 6
Opdracht 5 (na de film) De regisseurs van Light Fly, Fly High, Susann
Østigaard
en
Beathe
Hofseth, kopen na het zien van foto’s van vrouwelijke Indiase boksers vliegtickets naar India. Op zoek naar verhalen achter deze vrouwen op de foto’s. Waarom denk je dat Susann en Beathe dit onderwerp zo interessant vinden om een documentaire over te maken?
Opdracht 6 (na de film) Anders dan bij een speelfilm, waar acteurs en actrices auditie doen voor een rol, moet je bij een documentaire een beetje geluk hebben bij het vinden van een geschikte hoofdpersoon. Regisseurs Susann en Beathe willen een film maken over een vrouwelijke bokser in India, maar die is niet zo snel te vinden, totdat ze Thulasi tegen het lijf lopen. Ze zijn meteen verkocht. Drie jaar lang volgen ze Thulasi binnen en buiten de ring. Wanneer je iemand voor drie jaar volgt weet je nooit hoe het verhaal gaat aflopen. Bedenk hoe het ook met Thulasi had kunnen aflopen en schrijf dit op.
7 8 9
Opdracht 7 (na de film) Stel dat je zelf een documentaire mag maken. Het onderwerp moet gaan over iets dat zich afspeelt in jouw omgeving. waarover zou jouw documentaire dan gaan? Wat zou je allemaal filmen en hoe? Wat vertel je? Welke boodschap zou je de kijker willen meegeven? En wat is de titel van jouw documentaire?
Opdracht 8 (na de film) Boksen wordt niet alleen in documentaires gebruikt maar ook veel in speelfilms, omdat het heel duidelijk laat zien dat je lef nodig hebt om anders te zijn, om tegen de stroom in te gaan en te vechten voor een beter leven binnen en buiten de ring. Buiten het onderwerp zijn er tussen speelfilms en documentaires juist veel verschillen. Benoem drie verschillen.
Opdracht 9 (na de film) Thulasi vecht in de documentaire voor een beter leven. Thulasi is voor hen een inspiratiebron. De filmmakers hopen met deze documentaire andere jongeren te inspireren om ook wat van hun leven te maken. Zoek twee foto’s op het internet van mensen die jouw inspireren. Vertel bij de foto’s waarom deze mensen een voorbeeld voor jou zijn.
