Dit lesmateriaal bestaat uit twee delen:
DOCENTENHANDLEIDING Deze docentenhandleiding biedt handvatten om de documentaire te behandelen in de klas en geeft aanvullende achtergrondinformatie. U kunt zelf op basis van tijd, behoefte en niveau bepalen hoeveel u uit dit materiaal gebruikt en of u kiest voor een klassikale, individuele of groepsgewijze aanpak.
Opdrachten voor leerlingen Deze opdrachten kunnen apart geopend en/of geprint worden voor de leerlingen. Ze komen ook terug in de docentenhandleiding.
Let op! Wanneer u het lesmateriaal print, vervalt de mogelijkheid om de directe links naar de webpagina’s te volgen.
Advies: VMBO/HAVO/VWO Klas 2/3 Dit materiaal sluit aan bij de vakken: Nederlands, Mens en Maatschappij en Kunst en Cultuur.
DOCENTEN
Wat is een documentaire?
Voordat u Chellina da Beast bekijkt met uw klas, is het handig als de leerlingen weten wat een documentaire is. Een documentaire is een film waarin het verhaal dat wordt verteld echt is gebeurd. In bijvoorbeeld soaps zoals GTST of tekenfilms is dit niet zo. Deze programma’s zijn gefantaseerd en gespeeld of getekend, maar meestal niet echt gebeurd. Documentaires vertellen echte verhalen. De mensen die je in een documentaire ziet, zijn dan ook geen acteurs die een rol spelen. Het zijn echte mensen die zichzelf zijn. De documentairemaker vertelt door beeld en geluid het verhaal van deze mensen. Een documentaire probeert je te laten zien en voelen hoe iets echt is. Hieronder vindt u een aantal mogelijke werkvormen om de voorkennis te activeren en het begrip documentaire helder te krijgen: • Zo kunt u bijvoorbeeld uw leerlingen klassikaal algemene kenmerken laten noemen die overeenkomsten en verschillen tussen documentaires en speelfilms helder maken. • Ook kunt u aan uw leerlingen vragen welke documentaires ze al hebben gezien en wat ze hiervan het meeste is bijgebleven. Denk hierbij ook aan de hoofdpersonages en het verloop van het verhaal. • Als voorbereiding kunt u daarnaast met uw leerlingen een documentaire kijken via Docschool Online op www.idfa.nl/educatie. Leerlingen kunnen daarbij de algemene lesbrief ‘Documentaire in Beeld’ maken.
Inhoud
Enige voorkennis over de inhoud maakt een documentaire eenvoudiger te plaatsen en te interpreteren. Ook voorkomt het eventuele onaangename verrassingen. Voor het bekijken van de documentaire Chellina da Beast kunt u de trailer in de klas bekijken via https://www.youtube.com/watch?v=_OarUn8lRGE en/of samen met de leerlingen de korte inhoudsbeschrijving lezen.
WAAR GAAT ‘CHELLINA DA BEAST’ OVER? Stel, je bent een meisje van vijftien en ongelofelijk goed in kickboksen. Dan zou je nu al vier keer Nederlands kampioen kunnen zijn. Je bent dan niet ongelofelijk goed, je bent dan gewoon de beste. En wie durft er tegen de beste te vechten? Inderdaad, niemand. Dat overkomt Chellina. Je ziet hoe hard ze traint, hoe ze afziet, hoe ze zich voorbereidt op een belangrijke wedstrijd. En hoe vurig ze hoopt dat haar volgende tegenstander wél komt opdagen.
(VERWERKINGS)OPDRACHTEN Wanneer het duidelijk is wat een documentaire in het algemeen inhoudt en waar Chellina da Beast globaal over gaat, kunnen de leerlingen aan de slag met de specifieke verwerkingsopdrachten. Deze opdrachten zijn onderverdeeld in opdrachten die vóór de film en opdrachten die ná de film worden gemaakt. De opdrachten zijn niet alleen te vinden in deze docentenhandleiding, maar ook in het opdrachtenblad dat specifiek voor de leerlingen is bedoeld.
2
Lees het stukje ‘Waar gaat Chellina da Beast over’ en kijk als dat mogelijk is de trailer via https://www.youtube.com/watch?v=_OarUn8lRGE • Wat weet je van kickboksen? Schrijf op wat je van deze sport weet en deel je kennis met je buurman/vrouw. • Ken je iemand die kickbokst en/of heb je het zelf weleens gedaan? Zo niet, lijkt het je leuk om te gaan kickboksen? Waarom (niet)? Welke sport vind je zelf leuk om te doen? Waarom? • Chellina is bovengemiddeld goed in kickboksen. Waar ben jij erg goed in? (let op: je antwoord hoeft zich niet op een sport te richten)
Context
Niet alle documentaires zijn even makkelijk te begrijpen als de context waarbinnen het onderwerp van de documentaire valt niet of onvoldoende bekend is. Dit onderdeel voorziet in achtergrondkennis over de context.
VROUWEN IN DE RING? Boksende vrouwen vinden we nu misschien normaal, maar dat is lang anders geweest. Op de Olympische Spelen van 1904 was het vrouwenboksen weliswaar een demonstratiesport, maar daarna verbieden veel landen het gewoon. Ze vinden het geen sport voor vrouwen. Pas in de jaren negentig van de vorige eeuw komt daar echt verandering in. Vrouwenboksen wordt populair, ook in ons land. Gevolgd door het kickboksen. Dat laatste is vooral te danken aan Lucia Rijker. Ze wordt meervoudig wereldkampioen. Al haar 39 profwedstrijden in het kickboksen weet ze te winnen. Niet zo gek dat Chellina zich spiegelt aan Rijker. Tegenwoordig is kickboksen overigens ook als work-out erg populair onder vrouwen. Een kickbokstraining is slopend, je traint er namelijk al je spieren mee.
2 voor de film
DOCENTEN
voor de film
1
Opdracht 1
OPDRACHT 2
Chellina is een jonge vrouwelijke kickbokser. • Wat vind je ervan dat Chellina als vijftienjarig meisje al vier keer Nederlands Kampioen is geworden? Welke vaardigheden en omstandigheden zijn volgens jou nodig om dit te bereiken? • Wat vind je ervan dat een vrouw aan kickboksen doet? Zijn er naar jouw idee sporten die typisch voor mannen of juist typisch voor vrouwen zijn? Zo ja, schrijf er een paar op en leg uit waarom je dit vindt. Zo nee, waarom vind je van niet? Bespreek je antwoord met je klasgenoten.
3
Waarom maakt iemand documentaires? Dit onderdeel biedt informatie over de regisseur van Chellina da Beast: Zoeteke Lugthart. U kunt deze informatie na de vertoning met uw leerlingen bespreken.
WIE IS DE MAKER VAN ‘CHELLINA DA BEAST’?
voor de film
Zoeteke Lugthart richt zich als regisseur en scenarist normaal gesproken alleen op fictiefilms. Ook werkt ze als casting director en coach voor kinderfilms. Chellina da Beast is haar eerste documentaire. ‘Ik vond het te gek om te doen en het smaakt naar meer,’ zegt Lugthart als ze erop terugkijkt. Ze heeft een duidelijke mening als het om film- en tv-producties voor kinderen gaat. ‘Ik mis daarin een edge. Toen ik jong was, was het allemaal veel minder braaf. Nu mogen kinderen hooguit een beetje nepbloed zien en wordt alles zo serieus genomen. In mijn ogen moeten kinderen schrammen en blauwe plekken kunnen oplopen in het avontuur dat ze opzoeken. Die grens probeer ik op te zoeken in mijn werk.’
3 na de film
DOCENTEN
de maker
Opdracht
Zoeteke Lugthart, de maakster van de documentaire Chellina da Beast, stelt dat kinderen schrammen en blauwe plekken moeten kunnen oplopen in het avontuur dat ze opzoeken. • Waarom denk jij dat de filmmaakster dit belangrijk vindt? • Waarom denk je dat Chellina, hoofdpersonage in de documentaire, het leuk vindt om te kickboksen? Wat brengt deze sport haar? Denk bij je antwoord aan fysieke aspecten, maar ook aan de mentale voordelen. • Waarvan krijg jij weleens schrammen en/of blauwe plekken? Heb je dit daar voor over? Welk avontuur zoek jij op? • Voor de film heb je de vraag beantwoord wat je van kickboksen vindt. Is jouw mening veranderd nu je de documentaire hebt gezien? Lijkt het je (nog steeds) leuk om een keer te gaan kickboksen? Waarom (niet)?
De totstandkoming
Wat zijn de beweegredenen van een documentairemaker om een bepaald onderwerp nader te belichten? Dit onderdeel geeft inzicht in hoe een idee ontstaat en zich ontwikkelt.
HOE IS HET IDEE ONTSTAAN? Zoeteke Lugthart maakt haar eerste documentaire in het kader van Kids & Docs. In Kids & Docs worden elk jaar de beste internationale jeugddocumentaires vertoond. Speciaal gemaakt voor kinderen tussen 8 en 12 jaar, maar voor volwassenen net zo leuk. Als onderwerp zag Zoeteke Lugthart meteen het beeld van een vechtend kind voor zich. Ze stuit tijdens haar research op een foto van Chellina. Lugthart: ‘Ze was nog piepjong en al behangen met medailles en belts. Ik was gelijk geïntrigeerd door dit meisje. Via social media probeerde ik in contact met haar te komen. Uiteindelijk lukte dat en toen ging het vrij snel.’ Chellina is superenthousiast over Lugtharts plan voor een documentaire, maar de kickbokser is ook sceptisch.
4
Bang dat ik de sport in een negatief daglicht zou plaatsen: te agressief, schadelijk voor kinderen. Maar ik zag al heel snel de vriendschap, het ‘familiegevoel’ binnen de sport, het creëren van veilige omstandigheden. Dat wilde ik juist óók laten zien. Dat het kinderen zoveel meer brengt dan alleen even een rondje beuken.’
Zoeteke Lugthart, de maakster van de documentaire, zag niet alleen schrammen en blauwe plekken, maar ook het ‘familiegevoel’ binnen de sport kickboksen. • Hoe zag je dit ‘familiegevoel’ terug in de documentaire? • Chellina voelt zich thuis in de wereld van het kickboksen. Waaraan kun je dit zien? Op welke plek of binnen welke omgeving voel jij je het meest thuis? Leg uit waarom. • Toen de filmmaakster Chellina vroeg of ze een film over haar mocht maken, was Chellina enthousiast maar ook een beetje bang. Ze was bang dat de sport in een negatief daglicht zou worden geplaatst: namelijk als te agressief en schadelijk voor kinderen. Denk je dat Chellina’s angst terecht was? Is de sport door de film negatief belicht? Waarom wel/niet?
HET FILMPROCES
Elke documentaire is uniek, omdat het productieproces nooit van tevoren in zijn geheel vastligt. Dit onderdeel biedt inzicht in wat er allemaal bij komt kijken bij het filmproces van een documentaire. Bespreek deze informatie nadat uw leerlingen opdracht vijf hebben beantwoord.
5 na de film
DOCENTEN
na de film
4
Opdracht
Opdracht
De filmmaakster maakt graag films die niet sloom of oubollig zijn. • Vind je dat dit haar is gelukt? Waarom wel/niet? Muziek speelt een belangrijke rol in deze film. De maakster gebruikt op sommige momenten hiphop en op andere momenten klassieke muziek. • Kun je je nog herinneren in welke scènes de eerste soort muziek en in welke scénés de tweede soort muziek toegevoegd was? Beschrijf deze scénés zo goed mogelijk en leg uit wat het effect van de muziek was. • Wat vond je de beste scene uit de film? Leg uit waarom.
5
In een periode van een half jaar moet een Kids & Docs-film helemaal af zijn. Nadat Lugthart wist dat ze met Chellina aan de slag kan, volgen eerst nog ongeveer vijf voorgesprekken met Chellina en haar moeder. Via dergelijke gesprekken leert een documentairemaker een personage goed kennen en kun je efficiënter filmen. Je weet immers wat iemand drijft, waar degene leeft en in Chellina’s geval dus bijvoorbeeld ook waar ze traint. Lugthart: ‘Ik vind het prettig als projecten niet te sloom of oubollig zijn, dus dat heb ik geprobeerd te vermijden in de stijlvoering van de documentaire.’ De muziekkeuze speelt daarbij een belangrijke rol. ‘Met hiphop en klassieke muziek wilde ik het stoere uiterlijk van Chellina en haar sport verenigen met haar zachtere innerlijk. Dat Chellina een veel saaiere film verwachtte en uiteindelijk dolblij met het eindresultaat was, is achteraf natuurlijk alleen maar mooi.’
HET FILMEN VAN ‘CHELLINA DA BEAST’ Chellina moest in het begin wel even wennen als de camera op haar gericht staat. Lugthart had vijf dagen om alles te filmen, dus veel tijd was er niet. En dan zul je altijd zien dat het anders loopt dan gepland. Lugthart: “Het was aanvankelijk superbalen dat haar wedstrijd niet doorging. Daarmee hielden we wel rekening, maar je hoopt er natuurlijk niet op.’ Maar elk nadeel heeft zijn voordeel. ‘Uiteindelijk ben ik blij dat de documentaire eindigt zoals hij eindigt. Het laat nu nog beter zien dat als je ergens een passie voor hebt, winnen of verliezen niet het hoogste goed is.’
6 na de film
DOCENTEN
HOE ZAG DE VOORBEREIDNG ERUIT?
Opdracht
De filmmaakster had eigenlijk een ander einde voor de film bedacht. Waarbij de wedstrijd het eindpunt zou zijn. Omdat deze wedstrijd niet doorging werd het ineens een heel ander verhaal. Toch is de maakster uiteindelijk juist blij met deze wending. • Waarom denk je dat dit zo is? • Wat vind je ervan dat haar tegenstander niet is op komen dagen? Vind je dit begrijpelijk? Hoe denk je dat Chellina zich zou voelen?
6
7
Opdracht
Chellina is vier keer Nederlands kampioen kickboksen geworden. Waar ben jij een kampioen in? Bij deze opdracht kun je kiezen uit de volgende opdrachten: • Daag je buurman of buurvrouw uit voor een potje ‘armpje drukken’. Wie is het sterkst? Noem daarna, ongeacht de uitslag, sterke eigenschappen van elkaar op. Waar zouden jullie Nederlands Kampioen in kunnen worden? • Daag je buurman of buurman uit om elkaar zo lang mogelijk in de ogen aan te kijken. Degene die het eerst wegkijkt of in de lach schiet, verliest.
Deze film is ontwikkeld binnen de Kids & Docs Workshop van IDFA, Cinekid en het Mediafonds en kwam mede tot stand dankzij een financiële bijdrage van het Mediafonds.
TOT SLOT IDFA is altijd benieuwd naar de manier waarop bovenstaande opdrachten in de klas zijn behandeld. Heeft u tips en/of aanvullingen voor andere docenten? Dan kunt u mailen naar
[email protected] Tip: Door middel van het inschrijfformulier voor Docschool Online op www. idfa.nl/educatie heeft u toegang tot vele documentaires en bijbehorend lesmateriaal.
De IDFA schoolvoorstellingen worden mede mogelijk gemaakt door: De Gijselaar-Hintzenfonds en P.W. Janssen’s Friesche Stichting
CHELLINA DA BEAST Zoeteke Lugthart, Nederland, 2014, 16 min. Deze film is een titel van HazazaH Pictures en kwam mede tot stand in samenwerking met de AVROTROS. © IDFA 2015 | 020 6273329
Auteur: Olivier ten Kate Eindredactie: IDFA, Emma Siebelink, Marije Veenstra Vormgeving: Madelinde Hageman www.idfa.nl/educatie
7
LEERLINGEN
1
Opdracht 1 (voor de film) Lees het stukje ‘Waar gaat Chellina da Beast over’ en kijk als dat mogelijk is de trailer via https://www.youtube.com/watch?v=_OarUn8lRGE • Wat weet je van kickboksen? Schrijf op wat je van deze sport weet en deel je kennis met je buurman/vrouw. • Ken je iemand die kickbokst en/of heb je het zelf weleens gedaan? Zo niet, lijkt het je leuk om te gaan kickboksen? Waarom (niet)? Welke sport vind je zelf leuk om te doen? Waarom? • Chellina is bovengemiddeld goed in kickboksen. Waar ben jij erg goed in? (let op: je antwoord hoeft zich niet op een sport te richten)
WAAR GAAT ‘CHELLINA DA BEAST’ OVER? Stel, je bent een meisje van vijftien en ongelofelijk goed in kickboksen. Dan zou je nu al vier keer Nederlands kampioen kunnen zijn. Je bent dan niet ongelofelijk goed, je bent dan gewoon de beste. En wie durft er tegen de beste te vechten? Inderdaad, niemand. Dat overkomt Chellina. Je ziet hoe hard ze traint, hoe ze afziet, hoe ze zich voorbereidt op een belangrijke wedstrijd. En hoe vurig ze hoopt dat haar volgende tegenstander wél komt opdagen.
2
Opdracht 2 (voor de film) Chellina is een jonge vrouwelijke kickbokser. • Wat vind je ervan dat Chellina als vijftienjarig meisje al vier keer Nederlands Kampioen is geworden? Welke vaardigheden en omstandigheden zijn volgens jou nodig om dit te bereiken? • Wat vind je ervan dat een vrouw aan kickboksen doet? Zijn er naar jouw idee sporten die typisch voor mannen of juist typisch voor vrouwen zijn? Zo ja, schrijf er een paar op en leg uit waarom je dit vindt. Zo nee, waarom vind je van niet? Bespreek je antwoord met je klasgenoten.
LEERLINGEN
3 4 5 6
Opdracht 3 (na de film) Zoeteke Lugthart, de maakster van de documentaire Chellina da Beast, stelt dat kinderen schrammen en blauwe plekken moeten kunnen oplopen in het avontuur dat ze opzoeken. • Waarom denk jij dat de filmmaakster dit belangrijk vindt? • Waarom denk je dat Chellina, hoofdpersonage in de documentaire, het leuk vindt om te kickboksen? Wat brengt deze sport haar? Denk bij je antwoord aan fysieke aspecten, maar ook aan de mentale voordelen. • Waarvan krijg jij weleens schrammen en/of blauwe plekken? Heb je dit daar voor over? Welk avontuur zoek jij op? • Voor de film heb je de vraag beantwoord wat je van kickboksen vindt. Is jouw mening veranderd nu je de documentaire hebt gezien? Lijkt het je (nog steeds) leuk om een keer te gaan kickboksen? Waarom (niet)?
Opdracht 4 (na de film) Zoeteke Lugthart, de maakster van de documentaire, zag niet alleen schrammen en blauwe plekken, maar ook het ‘familiegevoel’ binnen de sport kickboksen. • Hoe zag je dit ‘familiegevoel’ terug in de documentaire? • Chellina voelt zich thuis in de wereld van het kickboksen. Waaraan kun je dit zien? Op welke plek of binnen welke omgeving voel jij je het meest thuis? Leg uit waarom. • Toen de filmmaakster Chellina vroeg of ze een film over haar mocht maken, was Chellina enthousiast maar ook een beetje bang. Ze was bang dat de sport in een negatief daglicht zou worden geplaatst: namelijk als te agressief en schadelijk voor kinderen. Denk je dat Chellina’s angst terecht was? Is de sport door de film negatief belicht? Waarom wel/niet?
Opdracht 5 (na de film) De filmmaakster maakt graag films die niet sloom of oubollig zijn. • Vind je dat dit haar is gelukt? Waarom wel/niet? Muziek speelt een belangrijke rol in deze film. De maakster gebruikt op sommige momenten hiphop en op andere momenten klassieke muziek. • Kun je je nog herinneren in welke scènes de eerste soort muziek en in welke scénés de tweede soort muziek toegevoegd was? Beschrijf deze scénés zo goed mogelijk en leg uit wat het effect van de muziek was. • Wat vond je de beste scene uit de film? Leg uit waarom.
Opdracht 6 (na de film) De filmmaakster had eigenlijk een ander einde voor de film bedacht. Waarbij de wedstrijd het eindpunt zou zijn. Omdat deze wedstrijd niet doorging werd het ineens een heel ander verhaal. Toch is de maakster uiteindelijk juist blij met deze wending. • Waarom denk je dat dit zo is? • Wat vind je ervan dat haar tegenstander niet is op komen dagen? Vind je dit begrijpelijk? Hoe denk je dat Chellina zich zou voelen?
7
Opdracht 7 (na de film) Chellina is vier keer Nederlands kampioen kickboksen geworden. Waar ben jij een kampioen in? Bij deze opdracht kun je kiezen uit de volgende opdrachten: • Daag je buurman of buurvrouw uit voor een potje ‘armpje drukken’. Wie is het sterkst? Noem daarna, ongeacht de uitslag, sterke eigenschappen van elkaar op. Waar zouden jullie Nederlands Kampioen in kunnen worden? • Daag je buurman of buurman uit om elkaar zo lang mogelijk in de ogen aan te kijken. Degene die het eerst wegkijkt of in de lach schiet, verliest.
10
