Vrijwilligers- en mantelzorgbeleid gemeente Coevorden. Beleidskaders vanaf 2015

Vrijwilligers- en mantelzorgbeleid gemeente Coevorden Beleidskaders vanaf 2015

Gemeente Coevorden Afdeling Beleid en Strategie Team Samenleving Januari 2015

Inhoudsopgave 1. Inleiding ..............................................................................................................3 1.1 Aanleiding .......................................................................................................3 1.2 Begripsdefiniëring ............................................................................................3 1.3 Visie en ambitie ...............................................................................................4 2. Leeswijzer ...........................................................................................................4 3. Context Beleidskaders ...........................................................................................5 3.1 Typering van Coevorden ...................................................................................5 3.2 Lokale ontwikkelingen .......................................................................................6 4. Beleidskaders met betrekking tot mantelzorg ...........................................................7 5. Beleidskaders met betrekking tot vrijwilligers ......................................................... 12 6. Monitoring en evaluatie ....................................................................................... 16 7. Financiën ........................................................................................................... 16 Bijlage 1: Overzicht speerpunten en actiepunten ........................................................ 17 Bijlage 2: Financiële vertaling actiepunten ................................................................. 21 Bijlage 3: Bronvermelding ....................................................................................... 23

2 Vrijwilligers- en mantelzorgbeleid gemeente Coevorden: Beleidskaders vanaf 2015

1. Inleiding 1.1 Aanleiding De samenleving kan niet zonder vrijwilligers en mantelzorgers. Het is van belang om de huidige inzet door vrijwilligers en mantelzorgers te handhaven en zoveel mogelijk te versterken en te ondersteunen. In 2010 is de nota “Samen actief is samen succesvol! Vrijwilligers en mantelzorgers, de kracht van Coevorden, 2010-2013” vastgesteld. Hierin is het beleid opgenomen dat wij hebben geformuleerd voor de twee gewaardeerde groepen inwoners; de vrijwilligers en mantelzorgers. De afgelopen beleidsperiode van deze nota maakt het noodzakelijk dat er nieuwe beleidskaders worden geformuleerd. De taken die wij vanaf 2015 hebben met betrekking tot vrijwilligerswerk en mantelzorg staan in de Wmo 2015 beschreven. Ten eerste moeten we beleidsvoornemens hebben die erop gericht zijn mantelzorgers en vrijwilligers te ondersteunen. Daarnaast moeten er algemene maatregelen worden getroffen ter bevordering van mantelzorg en vrijwilligerswerk en ter ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers die noodzakelijk zijn ter uitvoering van de beleidsvoornemens. Ook moet er zorg worden gedragen voor een jaarlijkse blijk van waardering voor de mantelzorgers van cliënten in de gemeente. Om lokaal uitvoering te geven aan deze taken zijn beleidskaders opgesteld. Aan de hand van de beleidsevaluatie van de nota “Samen actief is samen succesvol…”, de typering van de gemeente Coevorden en de huidige vraag en het aanbod op het terrein van vrijwilligerswerk en mantelzorg, zijn de beleidskaders vanaf 2015 geformuleerd. De kaders worden in deze notitie beschreven. In 2015 wordt uitvoering gegeven aan deze kaders. Hierbij wordt geen periode genoemd, zodat jaarlijks kan worden gekeken of het beleid wordt gecontinueerd of moet worden aangepast. 1.2 Begripsdefiniëring In deze nota worden de beleidskaders geschetst met betrekking tot mantelzorgers en vrijwilligers. Hieronder worden de definities van deze twee begrippen beschreven. Mantelzorg Een mantelzorger is iemand die noodzakelijkerwijs, langdurig, onbetaald en vanuit een persoonlijke betrokkenheid zorg verleent aan een hulpbehoevende partner, kind, ouder, ander familielid, vriend of buur. Met mantelzorg wordt niet bedoeld de gewone, of gebruikelijke zorg voor elkaar, bijvoorbeeld de zorg voor gezonde kinderen. Vrijwilligerswerk Vrijwilligerswerk is werk dat in een georganiseerd verband, onverplicht en onbetaald voor anderen of voor de samenleving als geheel wordt verricht. De duur is niet van belang, evenmin wie voordeel heeft van het vrijwilligerswerk. De begrippen mantelzorg en vrijwilligerswerk worden vaak naast elkaar en door elkaar gebruikt. Belangrijk is dat het wordt gezien als twee verschillende thema’s. Het belangrijkste verschil tussen mantelzorg en vrijwilligerswerk is dat mantelzorg over het algemeen geen vrije keuze is. Vrijwilligerswerk kies je en mantelzorg overkomt je en vloeit voor uit een persoonlijke situatie.


1.3 Visie en ambitie De visie zoals in de nota “Samen actief is samen succesvol! Vrijwilligers en mantelzorgers, de kracht van Coevorden, 2010-2013” is geformuleerd, is nog steeds actueel: ”Mantelzorgers worden zodanig ondersteund dat zij op een acceptabel niveau hun leven kunnen leiden naast de intensieve zorg die zij bieden. Wat acceptabel is, is grotendeels afhankelijk van de beleving van de mantelzorger en diens omgeving. De ondersteuning dient lokaal, integraal en vraaggericht aangeboden te worden, waarbij de gehele informele zorg is betrokken. Vrijwilligers die al actief zijn, worden ondersteund en de burger die nog niet actief is, wordt uitgenodigd om ook mee te doen en actief te worden in zijn of haar nabije omgeving.” De ambitie is om nog meer lokaal, integraal en vraaggericht te werk gaan door invoering van de sociale teams.

2. Leeswijzer In hoofdstuk 3 wordt de context geschetst welke medebepalend is geweest voor het formuleren van de beleidskaders. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de typering van Coevorden en de lokale ontwikkelingen binnen de gemeente Coevorden. In hoofdstuk 4 worden de beleidskaders geschetst met betrekking tot mantelzorgers. De beleidskaders met betrekking tot vrijwilligers worden beschreven in hoofdstuk 5. In hoofdstuk 6 wordt ingegaan op de monitoring en evaluatie en in hoofdstuk 7 worden de begrote kosten weergegeven. In de bijlagen is een overzicht opgenomen waarin de speerpunten en actiepunten staan weergegeven met betrekking tot het mantelzorgen vrijwilligersbeleid vanaf 2015. Daarnaast is een tabel opgenomen met de financiële vertaling van de actiepunten.


3. Context Beleidskaders 3.1 Typering van Coevorden Binnen de gemeente Coevorden zijn verschillende onderzoeken gedaan met betrekking tot vrijwilligers en mantelzorgers. In deze paragraaf worden verschillende resultaten uit deze onderzoeken gepresenteerd. Het doel is om een beeld te schetsen van de situatie in de gemeente Coevorden. Doordat gebruik is gemaakt van verschillende onderzoeksopzetten, kunnen de resultaten van de onderzoeken niet met elkaar vergeleken worden. Het vrijwilligerswerk levert een aanzienlijke bijdrage aan het totale aanbod van activiteiten in de Coevordense samenleving. Activiteiten worden voor een groot deel door vrijwilligers georganiseerd en uitgevoerd, maar ook door professionele organisaties wordt veel gewerkt met vrijwilligers. Volgens de nota waren er naar schatting in 2010 13.000 vrijwilligers actief, in 540 organisaties. Het meest werd er met vrijwilligers gewerkt in de sport- en recreatiesector, maar ook in levensbeschouwelijke organisaties, buurtverenigingen en dorpsverenigingen werden veel activiteiten door vrijwilligers opgepakt. Deze groep bestond grotendeels uit vrouwen en qua leeftijd vielen de meeste vrijwilligers in de categorie 40 tot en met 59 jaar. Het totaal aantal vrijwilligers binnen de gemeente Coevorden is niet bekend. Uit het Drentse Volwassenenonderzoek(2014) komt naar voren dat in Coevorden 31% van de volwassenen tussen de 19 en 64 jaar vrijwilligerswerk doet. Van deze volwassenen doet 36% 1 uur per week of minder vrijwilligerswerk, 51% 2 tot 4 uur, 11% 5 tot 10 uur en 2% 11 uur of meer per week. Uit landelijke onderzoeken komt naar voren dat het aantal vrijwilligers de afgelopen jaren is afgenomen in vrijwel alle sectoren. De groep mantelzorgers bestond volgens onderzoek van KWIZ(2008) uit 10 tot 15% van de inwoners van de gemeente Coevorden, zo’n 1700 mensen. Daarnaast was er in het gezin of nabije situatie van zo’n 10% van de kinderen iemand langdurig ziek. Het gros van de mantelzorgers was vrouw en ouder dan 40 jaar. Van de mantelzorgers die mee hebben gedaan aan het onderzoek woonde 60% buiten de stad Coevorden: in Dalen, Schoonoord en Sleen. Uit het Drentse Volwassenenonderzoek(2014) komt naar voren dat in Coevorden 10% van de volwassenen tussen de 19 en 64 jaar mantelzorger is. Het aantal mantelzorgers in Nederland zal naar verwachting tot 2025 met 5% stijgen (Boer & Klerk, 2013). In 2014 is er onderzoek(BMC onderzoek, 2014) gedaan naar de tevredenheid over mantelzorgondersteuning onder de mantelzorgers in 2013 binnen de gemeente Coevorden. De mantelzorgers zijn benaderd onder de doelgroep WMO cliënten: mantelzorgers van cliënten met een individuele voorziening. De insteek bij deze benadering was dat achter vrijwel iedere cliënt een mantelzorger staat. (Bij het interpreteren van de resultaten van dit onderzoek moet ervan worden uitgegaan dat niet alle mantelzorgers zijn bereikt.) Volgens het onderzoek is twee derde van de mantelzorgers in de gemeente Coevorden vrouw. Slechts 3% van de mantelzorgers zijn 34 jaar of jonger. De grootste groep mantelzorgers vallen in de leeftijdscategorie 34 tot 64 jaar. Het is een gegeven dat mantelzorgers moeilijk een beroep op ondersteuning doen én dat veel mensen de zorg die zij leveren als vanzelfsprekend beschouwen en zichzelf niet zien als mantelzorger. Hierdoor kan worden verwacht dat het aantal mantelzorgers in werkelijkheid nog hoger is. Uit het onderzoek in 2014 komt naar voren dat van de mantelzorgers uit de gemeente Coevorden 78% zichzelf ook beschouwd als mantelzorger. Mantelzorgers verlenen zorg aan een naaste en komen daardoor soms zelf minder goed toe aan ‘meedoen’ (werk, gezin, opleiding, ontspanning). Ook kan het mantelzorgen zorgen voor (over)belasting. Uit het onderzoek in 2013 blijkt dat 2% van de mantelzorgers aangeeft dat zij overbelast zijn en de zorg niet kunnen volhouden. Daarnaast geeft 27% aan zeer zwaar tot tamelijk zwaar belast te zijn. Uit het onderzoek komt naar voren dat 14% vaak beperkingen ervaart bij het ontmoeten van vrienden, familie en kennissen. 50% ervaart dit soms.


3.2 Lokale ontwikkelingen Vanaf 2015 zijn we verantwoordelijk voor het bieden van zorg aan langdurige zieken en ouderen(Wmo 2015), voor het bieden van hulp aan werklozen bij het vinden van een baan(Participatiewet) en voor de jeugdzorg(Jeugdwet). In de gemeente Coevorden wordt intensief geïnvesteerd in de volgende uitgangspunten: 1. Preventie 2. Het bevorderen van de eigen kracht 3. Een gebiedsgerichte aanpak 4. Een integrale aanpak 5. Financieel toekomstbestendig Deze decentralisaties, de bezuinigingen en veranderende vragen vanuit de samenleving maakt dat de vraag naar mantelzorgers en vrijwilligers de komende jaren zal toenemen. Er wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de kracht van de samenleving en de zelfredzaamheid van de inwoners. Op eigen kracht waar mogelijk, al dan niet met een beroep op de directe omgeving. Dit heeft tot gevolg dat de rol van mantelzorgers en vrijwilligers bij de ondersteuning van mensen in hun eigen omgeving groter wordt. Daarnaast heeft de hervorming van de langdurige zorg als doel om mensen langer in hun eigen omgeving te kunnen laten wonen. Door de inzet van mantelzorg en zorgvrijwilligers zal minder beroep worden gedaan op de 1e en 2e lijnondersteuning. De mantelzorger bevordert het zelfstandig functioneren van een zorgvrager. Een andere ontwikkeling is de toenemende vergrijzing van de Nederlandse bevolking, wat ook te zien is binnen de gemeente Coevorden. De toenemende vergrijzing leidt tot een toename van hulpvragen. Anderzijds zijn er door de vergrijzing veel ouderen die een bijdrage kunnen leveren aan de samenleving. In de samenleving zijn vrijwilligers onmisbaar, helemaal in tijden van bezuinigingen. Vrijwilligerswerk is een voorwaarde voor de instandhouding van voorzieningen en activiteiten. Vrijwilligerswerk kan een belangrijke rol spelen bij de participatie van burgers. Bovendien kunnen vrijwilligers ervoor zorgen dat anderen ook mee kunnen doen. Voor de realisatie van de drie decentralisaties wordt vanaf 2015 gewerkt met een gebiedsgerichte aanpak. In de gemeente Coevorden is een indeling in acht gebieden gemaakt waar sociale teams werkzaam zullen zijn. De teams hebben de taak alle inwoners met een ondersteuningsbehoefte passende en integrale hulpverlening te bieden, te signaleren en in te zetten op preventie. Bij de uitvoering van het vrijwilligers- en mantelzorgbeleid wordt verbinding en afstemming gezocht met de professionals binnen de sociale team.


4. Beleidskaders met betrekking tot mantelzorg De volgende algemene doelstelling geldt als uitgangspunt: Zorg dragen voor behoud, verbreding en vernieuwing van de mantelzorgondersteuning. Om zorg te dragen voor het behoud, verbreding en vernieuwing van de ondersteuning dient het Steunpunt Mantelzorg en het Contactpunt Mantelzorg zijn reguliere taken te continueren. Het Steunpunt Mantelzorg ondersteunt mantelzorgers op diverse gebieden. Met als doel dat mantelzorgers hun zorgtaken kunnen vervullen en volhouden, in combinatie met goede zorg voor henzelf en de uitvoering van andere levenstaken. Het Steunpunt zet in op de volgende basistaken: - Informatie en advies - Emotionele ondersteuning - Praktische hulp - Zorgvrijwilligers - Respijtzorg - Educatie en ontspanning Het Contactpunt Mantelzorg is een vrijwilligersorganisatie en heeft een belangrijke rol in de gemeente om mantelzorgers te ondersteunen en ervoor te zorgen dat mantelzorgers met elkaar in contact komen. Wij geven het Contactpunt de opdracht om hun activiteiten uit te breiden naar de hele gemeente, zodat zoveel mogelijk mantelzorgers uit de gemeente worden betrokken bij de activiteiten. Van het Steunpunt en het Contactpunt wordt verwacht dat de samenwerking tussen beide partijen wordt behouden en uitgebreid. Daarnaast dienen ze een actieve houding te hebben, waarbij lokaal, integraal en vraaggericht te werk wordt gaan. Om de doelstelling te realiseren wordt naast bovenstaande taken ingezet op of extra aandacht besteed aan de volgende speerpunten: 1. Zoveel mogelijk mantelzorgers in beeld krijgen en bereiken, door ze er bewust van te maken dat ze mantelzorgers zijn. Uit het tevredenheidsonderzoek uit 2014 komt naar voren dat veel mantelzorgers zichzelf niet zien als mantelzorger. Dit maakt het moeilijker om mantelzorgers te bereiken. Wie zich niet kan identificeren met het begrip mantelzorg, zal ook niet openstaan voor een aanbod van mantelzorgondersteuning. Belangrijk is dat de mantelzorger op een laagdrempelige manier wordt aangesproken: “Zorgt u voor een naaste?” en niet met: “Bent u mantelzorger?” Ook al bestaat de term mantelzorg al lang, niet iedereen voelt zich aangesproken door de terminologie. Om meer mantelzorgers te bereiken, is het van belang dat er veel publiciteit wordt gegeven aan de term mantelzorg, zowel door de gemeente als de organisaties die actief zijn op het gebied van mantelzorgondersteuning. Wij vinden het Steunpunt Mantelzorg een belangrijk instrument om de mantelzorger te bereiken. Andere vindplaatsen om de mantelzorgers te bereiken zijn(Dompseler, Tanja, & Vermaas, 2010): - Dichtbij huis en dagelijks leven via natuurlijke vindplaatsen: school, werk, (sport)verenigingen. - Dichtbij het zorgpad: 1e en 2e lijnszorg (zoals huisartsen, Bureau Jeugdzorg, thuiszorg, ziekenhuis, verpleeg- en verzorgingstehuizen, fysiotherapeuten, maatschappelijk werk), Wmo-loket, welzijns- en vrijwilligersorganisaties. Van belang is dat er rekening wordt gehouden dat de vindplaats verschillend is per doelgroep. Jonge mantelzorgers zijn op andere plaatsen te vinden dan volwassen mantelzorgers.


Daarnaast zien wij een rol weggelegd voor de professionals binnen de sociale teams bij het in beeld brengen van de mantelzorgers. Tijdens de keukentafelgesprekken worden de mogelijkheden van de cliënt onderzocht. Hierbij wordt gekeken naar de behoefte en voorkeuren van de cliënt. Daarnaast wordt gekeken naar de mogelijkheden om op eigen kracht of met gebruikelijke hulp de zelfredzaamheid of participatie te verbeteren. Indien dit niet mogelijk is, wordt gekeken naar de mogelijkheden om met mantelzorg of hulp van andere personen uit het sociale netwerk het probleem op te lossen. Door middel van deze keukentafelgesprekken kunnen mantelzorgers in beeld worden gebracht. Wanneer een mantelzorger in beeld is en behoefte heeft aan ondersteuning, wordt de persoon doorverwezen naar het ondersteuningsaanbod. Hierbij wordt zoveel mogelijk aangesloten bij het bestaande aanbod van bijvoorbeeld het Steunpunt Mantelzorg, vrijwilligersorganisaties en zorgaanbieders. De mantelzorgers worden geregistreerd door het Steunpunt. Belangrijk is dat alle partijen(de vindplaatsen die eerder zijn beschreven) op de hoogte zijn van het aanbod voor mantelzorgers en dat er indien nodig voor een goede doorverwijzing wordt gezorgd. Dit vergt een goede afstemming tussen de partijen, professionals binnen de sociale teams en het Steunpunt. Het Steunpunt gaat met de professionals in gesprek en maakt afspraken over het in beeld brengen van de mantelzorgers en op welke wijze er wordt doorverwezen. Jaarlijkse blijk van waardering Wij zijn wettelijk verplicht om zorg te dragen voor een jaarlijkse blijk van waardering voor de mantelzorgers van cliënten in de gemeente. Wij vinden dat mantelzorgers een blijk van waardering verdienen vanwege het belang dat mantelzorg heeft voor de samenleving. Daarnaast verwachten we dat een jaarlijkse blijk van waardering bevordert dat er zicht is op de personen die mantelzorg verlenen in de gemeente. Dit maakt het mogelijk dat mantelzorgers tijdig ondersteund kunnen worden waardoor overbelasting kan worden voorkomen. Personen die in aanmerking komen voor de blijk van waardering zijn mantelzorgers van cliënten die in de gemeente Coevorden wonen, dus ook de mantelzorgers die in een andere gemeente wonen. Onder mantelzorger wordt verstaan: “Iemand die noodzakelijkerwijs, langdurig, onbetaald en vanuit een persoonlijke betrokkenheid zorg verleent aan een hulpbehoevende partner, kind, ouder, ander familielid, vriend of buur.” Met mantelzorg wordt niet bedoeld de gewone, of gebruikelijke zorg voor elkaar, bijvoorbeeld de zorg voor gezonde kinderen. Mantelzorgers boven de 21 jaar komen in aanmerking voor de blijk van waardering als de zorg meer dan 8 uur per week en langer dan 3 maanden duurt. De coördinatie van de blijk van waardering beleggen we bij het Steunpunt. Wij hebben ervoor gekozen om de blijk van waardering als volgt in te vullen: Ten eerste kunnen de mantelzorgers een beroep doen op een financiële bijdrage van €100,- en daarnaast krijgen ze een geschenk van €15,-. Dit geschenk wordt ingevuld naar inzicht van het Steunpunt en kan bijvoorbeeld een bos bloemen zijn of een cadeaubon. Aan de voorkant worden de mantelzorgers in beeld gebracht door de huisbezoeken en keukentafelgesprekken vanuit het Steunpunt en de sociale teams. Deze mantelzorgers worden geregistreerd, waarna het Steunpunt controleert of de mantelzorger voldoet aan de criteria om in aanmerking te komen voor de blijk van waardering. Om ook de mantelzorgers te bereiken die niet in beeld zijn, wordt aandacht besteed aan PR. De uitkering van de financiële tegemoetkoming wordt gedaan op één moment in het jaar, namelijk in de week van de mantelzorg. Het Steunpunt is verantwoordelijk voor de verstrekking van de blijk van waardering. Jongeren onder de 21 jaar worden op een andere manier gewaardeerd. Hierbij wordt aangesloten bij de behoefte van de jeugd wat maatwerk vereist. Bij het in beeld brengen van de jonge mantelzorgers, wordt gekeken hoe hier invulling aan wordt gegeven. Na de uitvoering van de blijk van waardering wordt door de gemeente en het Steunpunt geëvalueerd of dit een juiste invulling is geweest. Gekeken wordt of de blijk van waardering heeft aangesloten bij de behoefte van de mantelzorgers en of het bedrag binnen de financiële kaders past. De invulling van de blijk van waardering in 2016 kan op dezelfde wijze worden ingevuld of worden aangepast aan de hand van de evaluatie na de uitvoering in 2015.


2. Extra aandacht besteden aan (het voorkomen van) overbelasting van mantelzorgers. Zorgaanbieders hebben de opdracht om zorg dichtbij mensen zelf te organiseren en doen steeds meer een beroep op mantelzorgers en zorgvrijwilligers. Wij vinden het belangrijk dat mantelzorgers tijdig worden ondersteund bij hun mantelzorgtaak zodat overbelasting kan worden voorkomen. Het op tijd in beeld krijgen van de mantelzorgers draagt bij aan het voorkomen van overbelasting van de mantelzorger. Vroegtijdige aandacht voor de situatie kan er toe leiden dat de mantelzorgers langer in staat zijn de zorg te verlenen. Preventief ingrijpen en het zien van de eerste signalen van overbelasting is noodzakelijk om overbelasting te voorkomen. Overbelaste mantelzorgers kunnen gesignaleerd worden op de vindplaatsen van de mantelzorg(zoals eerder beschreven). Bij de mantelzorger wordt in kaart gebracht: Welke zorg een mantelzorger verleent en hoeveel tijd aan verschillende taken wordt besteed; Wat een mantelzorger als belastend ervaart; Wat volgens de mantelzorger zou helpen om de belasting te verminderen. Wij geven het Steunpunt Mantelzorg, Contactpunt Mantelzorg en de sociale teams de taak zorg te dragen voor het signaleren van (overbelaste) mantelzorgers. Daarnaast is het voor de zorgaanbieders belangrijk dat de ondersteuningsbehoefte van de mantelzorger wordt gesignaleerd. Zorgprofessionals hebben inzicht nodig in de rol die mantelzorgers spelen zodat hier op ingespeeld kan worden. Om tot een goede samenwerking te komen tussen de zorgprofessional en de mantelzorger is open communicatie en goede afstemming over de zorg essentieel. Indien de mantelzorger behoefte heeft aan ondersteuning, wordt deze persoon doorverwezen naar het ondersteuningsaanbod. Wij vinden het belangrijk dat er een passend ondersteuningsaanbod kan worden geboden als een mantelzorger hier behoefte aan heeft. De situatie dient per mantelzorger bekeken te worden wat veel maatwerk vergt. Naast het Steunpunt hebben de zorgaanbieders een belangrijke rol in het bieden van een ondersteuningsaanbod. Zo kunnen zij respijtzorg bieden of activiteiten organiseren voor de mantelzorgers. Uit de resultaten van het tevredenheidsonderzoek uit 2013 onder de mantelzorgers van cliënten met een individuele voorziening in de gemeente Coevorden komt naar voren dat mantelzorgers het meest behoefte hebben aan de volgende vormen van ondersteuning en/of faciliteiten: financiële tegemoetkoming, faciliteiten met betrekking tot vervoer, informatie, advies en begeleiding en praktische hulp. Omdat wij vinden dat de professionals binnen het sociale team een belangrijke rol hebben bij het signaleren van overbelasting, geven wij het Steunpunt de opdracht om voorlichting te geven aan de professionals over hoe ze (over)belaste mantelzorgers kunnen herkennen. Om overbelasting te voorkomen, moeten mantelzorgers in staat worden gesteld om zo nu en dan aan de dagelijkse zorgplicht te ontsnappen. Om de mantelzorger even op adem te laten komen, is aanbod van respijtzorg en het inzetten van zorgvrijwilligers noodzakelijk. Het is belangrijk dat alle mantelzorgers op de hoogte zijn van dit aanbod. Respijtzorg is vanaf 2015 door de gemeente bij zorgaanbieders ingekocht. Dit betreft 24uurs opvang door professionals. Daarnaast zet het Steunpunt Mantelzorg vrijwilligers in om de zorgvrager gezelschap te bieden of een activiteit te ondernemen om de mantelzorger enkele uren te ontlasten. Actiepunten met betrekking tot zorgvrijwilligers worden beschreven onder het speerpunt “De vergrijzing wordt als kans benut voor vrijwilligerswerk” in het volgende hoofdstuk.


3. Er wordt extra aandacht besteed aan jonge mantelzorgers. Uit de evaluatie van de nota “Samen actief is samen succesvol” komt naar voren dat de meeste jonge mantelzorgers niet in beeld zijn en het Steunpunt Mantelzorg het moeilijk vind om de jonge mantelzorgers te bereiken. Hoewel de groep jonge mantelzorgers niet de grootste is in omvang, vinden wij het belangrijk dat deze groep meer specifieke aandacht krijgt. Naast het zorgen voor een ander, gaat het bij kinderen en jongeren ook om ‘zich zorgen maken over’ en ‘zelf zorg tekort komen’. Dit is van invloed op de ontwikkelingsmogelijkheden van jonge mantelzorgers. Om jonge mantelzorgers te kunnen ondersteunen, is het belangrijk dat alle mantelzorgers in beeld zijn. Bewustwording van de jonge mantelzorger in de rol van zorgverlener is belangrijk. Bij het in beeld brengen van de jonge mantelzorgers moet gebruik worden gemaakt van plaatsen waar jonge mantelzorgers te vinden zijn, zoals scholen, sportverenigingen, Centrum voor Jeugd en Gezin, huisartsen en jeugdzorg. Jonge mantelzorgers moeten worden benaderd door professionals binnen deze organisaties. Ook de professionals binnen de sociale teams hebben een belangrijke taak bij het in beeld brengen van jonge mantelzorgers en het voorkomen van overbelasting. Tijdens de keukentafelgesprekken moet worden gevraagd naar de belasting van kinderen in het gezin. Als het kind problemen ervaart door de mantelzorg, wordt er ondersteuning geboden. Het is belangrijk dat de professionals zich aansluiten bij een integrale en preventieve aanpak. Daarbij is inzicht in methodieken en ondersteuning voor alle partijen relevant. Als overbelasting bij jonge mantelzorgers gesignaleerd wordt, wordt een passend ondersteuningsaanbod aangeboden door de professionals(vanuit de vindplaatsen) en het Steunpunt Mantelzorg. Deze professionals hebben een korte lijn met het Steunpunt. Signalen rondom de belasting van jonge mantelzorgers moeten door professionals worden gemeld bij het Steunpunt. Met betrekking tot de ondersteuning is het belangrijk dat wordt gekeken naar de behoefte van de jonge mantelzorgers. Het in beeld krijgen van de jonge mantelzorgers en het signaleren van overbelasting moet via een andere ingang gebeuren als bij de oudere mantelzorgers. De jonge mantelzorgers moeten echt als apart onderdeel worden gezien, wat zorgt voor veel maatwerk. Om jonge mantelzorgers informatie en voorlichting te geven over mantelzorg, kan dit worden opgenomen in het school preventieplan: een samenhangend preventief voorlichtingsproject voor leerlingen van de groepen (6), 7 en 8 van de basisscholen. Dit kan een grote rol spelen bij het erkennen en herkennen van jonge mantelzorgers en het informeren van mantelzorgers over de informatievoorzieningen en het ondersteuningsaanbod. De gemeente kan zelf thema’s aandragen waar de scholen uit kunnen kiezen. In 2015 wordt gekeken naar de mogelijkheden om het thema mantelzorg op te nemen in het school preventieplan. Het verzorgen van de themalessen kan door Maatschappelijk Welzijn Coevorden worden gedaan. 4. Er wordt aandacht besteed aan ex-mantelzorgers. Wanneer iemand langere tijd intensief voor een ander gezorgd heeft, verandert er veel als die persoon komt te overlijden of als de mantelzorger stopt wegens andere redenen. Vaak stond lang de zorg voor de ander centraal en kwamen de eigen behoeftes en interesses op de tweede plaats. Het leven van de ex-mantelzorger moet opnieuw worden ingevuld, zowel persoonlijk, sociaal als maatschappelijk. Een goede begeleiding na de afronding van de zorgtaak van de mantelzorger voorkomt dat deze mensen zelf zorgvrager worden. Wij zien een rol weggelegd voor het Steunpunt Mantelzorg om dit nazorgtraject te verzorgen in samenwerking met andere professionals. Op het moment dat de mantelzorger stopt met de zorg voor een ander en geen mantelzorger meer is, wordt er een gesprek aangegaan met de ex-mantelzorger. Indien er belangstelling is bij de ex-mantelzorger aan ondersteuning wordt er een nazorgtraject aangeboden. Hoe dit nazorgtraject er uit komt te zien, ligt aan de vraag en de behoefte van de ex-mantelzorger. In 2015 wordt door het Steunpunt gekeken hoe invulling aan het nazorgtraject kan worden gegeven. 10 Vrijwilligers- en mantelzorgbeleid gemeente Coevorden: Beleidskaders vanaf 2015

Doordat ex-mantelzorgers weten hoe het is om mantelzorger te zijn, wordt deze kennis en ervaring benut voor het verbeteren van het aanbod en de werkwijze wat betreft de mantelzorgondersteuning in de gemeente. In 2015 wordt onderzocht of er belangstelling is voor het oprichten van een adviesgroep wat bestaat uit ex-mantelzorgers vanuit het Steunpunt. Deze adviesgroep kan het Steunpunt en Contactpunt adviseren wat betreft het verbeteren/ondersteunen van het aanbod en de gemeente wat betreft de beleidskaders. De ex-mantelzorgers kunnen veel betekenen voor de mantelzorgers. Zo kunnen exmantelzorgers een rol spelen bij voorlichtingen aan mantelzorgers. Op deze manier kunnen de ex-mantelzorgers weer participeren in de samenleving. Een andere manier waardoor ex-mantelzorgers weer kunnen participeren, is door het doen van vrijwilligerswerk. Tijdens het gesprek met de ex-mantelzorger door het Steunpunt, wordt naar deze mogelijkheden gekeken en eventueel wordt door het Steunpunt Vrijwilligerswerk gekeken naar een passende opdracht. 5. Er wordt meer aandacht besteed aan de promotie van het mantelzorgaanbod en er wordt afstemming gezocht tussen verschillende partijen en organisaties. Uit de beleidsevaluatie van de beleidsnota “Samen actief is samen succesvol! Vrijwilligers en mantelzorgers, de kracht van Coevorden, 2010-2013” komt naar voren dat er de afgelopen jaren al veel aan PR is gedaan door verschillende organisaties. Met de doelstelling om zo veel mogelijk mantelzorgers te bereiken en in beeld te krijgen, ook met het oog op het voorkomen van overbelasting, benoemen we de promotie en communicatie opnieuw als speerpunt. De communicatie naar de samenleving over mantelzorg en ondersteuning is belangrijk. Wij vinden het van belang dat de samenleving een beeld heeft over mantelzorg, wat het precies is, welke organisaties er zijn die zich bezig houden met mantelzorg en wat ze precies doen en aanbieden. PR en communicatie zijn van belang bij een goed ondersteuningsaanbod, omdat het nodig is dat mantelzorgers bewust worden van hun positie en de mogelijkheden van mantelzorgondersteuning. Belangrijk is dat een goede strategie wordt bepaald over de aanpak van de communicatie en PR. Dit communicatieplan wordt opgesteld door de verschillende partijen en organisaties die te maken hebben met mantelzorgers. Wij geven het Steunpunt hierbij de coördinerende rol. Naast de externe communicatie naar de samenleving toe, vinden wij de interne communicatie ook belangrijk. De communicatielijnen tussen de professionals, organisaties en de gemeente moeten zodanig op elkaar zijn afgestemd, dat voor iedereen duidelijk is hoe de communicatielijnen lopen en hoe er gehandeld wordt bij bijvoorbeeld het signaleren van overbelasting bij mantelzorgers. Naast communicatie is een goede afstemming en samenwerking tussen verschillende partijen en organisaties van belang. Bij de uitvoering van het mantelzorgbeleid hebben het Steunpunt en de sociale teams een belangrijke rol. Belangrijk is dat hier samenwerking wordt gezocht met de zorgaanbieders. Zorgaanbieders doen vaak een beroep op mantelzorgers en zorgvrijwilligers. Een goede verbinding en gezamenlijk werkwijze zorgen ervoor dat mantelzorgers in beeld worden gebracht en ondersteund kunnen worden. Om afstemming en verbinding te zoeken wordt het thema mantelzorg structureel besproken in het WWZ-beraad en de Wmo-raad. Daarnaast houdt het Steunpunt contact met de verschillende professionals/partijen.


5. Beleidskaders met betrekking tot vrijwilligers De volgende algemene doelstelling geldt in deze nota als uitgangspunt: Zorg dragen voor behoud, verbreding en vernieuwing van de vrijwilligersondersteuning. Om zorg te dragen voor het behoud, verbreding en vernieuwing van de ondersteuning dient het Steunpunt Vrijwilligerswerk zijn reguliere taken te continueren. In de nota “Samen actief is samen succesvol! Vrijwilligers en mantelzorgers, de kracht van Coevorden, 2010-2013” zijn de taken van het Steunpunt als volgt beschreven: - Bemiddelen tussen vraag en aanbod(vrijwilligersvacaturebank) - Beschikbaar hebben en verspreiden van informatie - Promoten van vrijwilligerswerk - Ondersteunen van organisaties bij werving en behoud van vrijwilligers - Ontwikkelen nieuwe methodieken en bereiken nieuwe doelgroepen Van het Steunpunt verwachten we dat ze een actieve houding hebben en lokaal, integraal en vraaggericht te werk gaan. Om de doelstelling te realiseren wordt naast bovenstaande taken ingezet op of extra aandacht besteed aan de volgende speerpunten: 1. Er wordt extra aandacht besteed aan de jeugd. Vanaf 2015 wordt de jeugd extra gestimuleerd om vrijwilligerswerk te doen. Van belang is dat het aanbod van vrijwilligerswerk aansluit bij de behoefte van de jeugd. Een relevante ontwikkeling is ‘De nieuwe vrijwilliger’. Mensen delen hun vrije tijd tegenwoordig anders in en stellen ook andere eisen dan vroeger. De ‘nieuwe’ vrijwilliger heeft minder tijd en het vrijwilligerswerk moet passen bij vele andere bezigheden. Nieuwe vormen van vrijwilligerswerk zijn daarom flexibel, kortdurend en vaker in groepsverband. De vrijwilligers van nu willen minder langlopende verplichtingen en verantwoordelijkheden en op eigen interesse gericht vrijwilligerswerk. Om aan te sluiten bij de behoefte van de jeugd hebben wij de ambitie dat onderzocht wordt wat de jeugd graag voor vrijwilligerswerk zou willen doen. In de komende beleidsperiode wordt een behoefte- en tevredenheidsonderzoek uitgevoerd onder de (potentiële) vrijwilligers. Wij zien deze opdracht weggelegd bij Maatschappelijke Welzijn Coevorden. Dit kan bijvoorbeeld in het kader van een stageplek of werkervaringsplek. Het Steunpunt kan organisaties ondersteunen met het formuleren van opdrachten om aansluiting te zoeken bij de leefwereld en de vraag van de jeugd. Het vrijwilligerswerk moet aantrekkelijk en vernieuwend zijn. Organisaties moeten zich bewust worden van de komst van deze ‘nieuwe’ vrijwilliger. Door organisaties te ondersteunen in deze ‘modernisering’ van het vrijwilligerswerk zijn zij beter in staat de vacatures in te vullen. Om jonge vrijwilligers te werven moet gebruik worden gemaakt van bestaande netwerken. Het onderwijs, (sport)verenigingen en jongerenwerkers worden gebruikt om in contact te komen met de jeugd.


2. De vergrijzing wordt als kans benut voor vrijwilligerswerk. De vergrijzing van de samenleving zien wij als een kans voor vrijwilligerswerk. Inwoners die naar aanleiding van hun leeftijd zijn gestopt met werken, zijn vaak bereid om vrijwilligerswerk te doen. Het gaat steeds meer om gepensioneerden met veel kennis en ervaring, die een waardevolle bijdrage willen en kunnen leveren aan de samenleving. Personen met een hogere leeftijd en alleenstaanden voelen zich vaker eenzaam. De trend van vergrijzing en de toename van het aantal alleenstaande ouderen voorspellen dat het absolute aantal eenzame ouderen zal toenemen. Mantelzorgers en vrijwilligers zijn in een meer betrokken samenleving onmisbaar. Op deze manier kunnen vitale ouderen zich inzetten voor minder vitale ouderen. Kenmerken van vitale ouderen zijn: - Kunnen zelfstandig functioneren en participeren in de samenleving; - Zijn gezond; - Hebben veelal voldoende inkomen om in het levensonderhoud en het onderhouden van sociale contacten te kunnen voorzien. Kenmerken van minder vitale (kwetsbare) ouderen: - Hebben een zwakkere positie in de samenleving; - Hebben een minder goede gezondheid; - Hebben vaak minder inkomen; - Hebben vaak minder sociale contacten. Het Steunpunt Vrijwilligerswerk bemiddelt tussen vitale en minder vitale ouderen. Andersom kunnen kwetsbare en/of eenzame ouderen een bijdrage leveren aan de samenleving als vrijwilliger. Het inzetten van ouderen als vrijwilliger vereist gerichte werving. Zorgvrijwilligers Aan de andere kant zijn er door de vergrijzing meer mantelzorgers en vrijwilligers nodig om de groeiende zorgvraag op te vangen. Een belangrijke groep vrijwilligers zijn de zorgvrijwilligers. Wij zien een rol weggelegd voor vrijwilligers om een bijdrage te leveren aan de groeiende zorgvraag. Mits goed begeleid, met duidelijke afgebakende taken, en ter aanvulling op de reguliere zorg, kunnen vrijwilligers veel betekenen. Zorgaanbieders doen vaak een beroep op zorgvrijwilligers. Het is van belang dat er een goede relatie ontstaat tussen beide partijen en weten wat zij van elkaar kunnen verwachten. Zorgvrijwilligers kunnen bijvoorbeeld persoonlijke aandacht, respijtzorg of gezelligheid bieden. Een toename van het aantal zorgvrijwilligers kan er aan bijdragen dat mantelzorgers even aan de zorg kunnen ontsnappen, waardoor overbelasting van deze doelgroep kan worden voorkomen. Het werven van zorgvrijwilligers zien wij als taak voor het Steunpunt. Hierbij zou goed samen kunnen worden gewerkt met andere vrijwilligersorganisaties die zorgvrijwilligers leveren. Wij vinden het belangrijk dat de zorgvrijwilligers de kennis krijgen die ze nodig hebben. Dit wordt gedaan door de zorgvrijwilligers gerichte trainingen aan te bieden.


3. Er wordt gebiedsgericht aangesloten bij initiatieven vanuit de samenleving. 4. Niet al het vrijwilligerswerk vindt plaats binnen vrijwilligersorganisaties. Ook in lossere verbanden of als buurt- en wijkinitiatieven wordt vrijwilligerswerk gedaan. Een burgerinitiatief is een vorm van zelforganisatie van burgers, gericht op de verbetering van de eigen leefomgeving. Zoals al kort is beschreven in paragraaf 3.3 wordt vanaf 2015 in de gemeente Coevorden zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de eigen kracht van de samenleving. Hierbij gaan we uit van het probleemoplossend vermogen van de samenleving en wordt aangesloten bij initiatieven van de burgers. Bij ‘verbindend besturen’ wordt gezocht naar een andere verhouding tussen burger en gemeente en hebben burgers meer zeggenschap over de eigen directe leefomgeving. Er wordt gebiedsgericht aangesloten bij vragen en behoeften vanuit de samenleving. Waar nodig ondersteunen wij initiatieven vanuit de samenleving, maar voeren deze activiteiten niet zelf uit. Wij hebben hierbij een faciliterende rol. Burgerinitiatieven kunnen een impuls tot vernieuwing geven en kunnen een ingang zijn om nieuwe vrijwilligers te werven. Een gezamenlijke inspanning van vrijwilligers kunnen ervoor zorgen dat nieuwe activiteiten worden opgezet die aansluiten bij de vraag en behoefte van de burgers. In de begroting (zie hoofdstuk 7) is een budget van €32.000 opgenomen voor projecten of experimenten waar burgers en organisaties een beroep op kunnen doen. Het gaat hier om innovatieve activiteiten of projecten die vanuit de samenleving worden opgezet en aansluiten bij de beleidskaders. Vanaf 2015 werken wij met een gebiedsgerichte aanpak. Hieronder verstaan we een manier van (samen)werken waarin de verantwoordelijkheid en invloed komt vanuit de samenleving. Vanuit het project ‘gebiedsgericht werken’ wordt in 2015 gekeken hoe invulling wordt gegeven aan gebiedsgericht werken in de gemeente Coevorden. Het Steunpunt Vrijwilligerswerk dient aan te sluiten bij deze gebiedsgerichte aanpak. Zij krijgen de opdracht om actief de gebieden in te gaan om zo achter de vraag en behoefte te komen van de burgers. Door gebiedsgericht te werken staat het Steunpunt dichter bij de mensen en kunnen zo beter informatie overbrengen. Op deze manier wordt het Steunpunt zichtbaarder bij de burgers in de samenleving. Bij het ophalen en brengen van informatie dient afstemming te worden gezocht met de sociale teams. 4. Vrijwilligerswerk wordt benut als opstap naar betaalde arbeid. Vrijwilligerswerk is onmisbaar voor de samenleving. Wij zien graag dat meer mensen vrijwilligerswerk gaan doen. Vrijwilligerswerk kan een goede opstap zijn naar betaalde arbeid. Het draagt bij aan het behouden van werkritme, opbouwen van een netwerk, opdoen van werkervaring en het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden. Werklozen kunnen op deze manier een bijdrage leveren aan de samenleving en ervaring opdoen door het doen van vrijwilligerswerk. Zo kunnen werklozen hun kans op werk vergroten. Team Werk en Bentheimer kan hier een belangrijke rol in spelen. Voor klanten van de gemeente Coevorden staat waar mogelijk een traject naar betaald werk voorop. In de periode 2011 tot 2015 heeft de gemeente Coevorden deelgenomen aan het Interreg 4C project VERSO. In een samenwerking met organisaties uit acht landen is studie gedaan naar de vraag op welke wijze vrijwilligerswerk het best ingezet kan worden als opstap naar betaalde arbeid. Vanzelfsprekend zijn de uitkomsten niet één op één overdraagbaar op de ambitie op dit gebied van onze gemeente. Opvallend is dat in veel projecten sprake is geweest van een nauwe samenwerking tussen het bedrijfsleven en lokale overheden. In de komende periode zal samen met team Werk en Bentheimer worden gekeken naar mogelijkheden om uitkeringsgerechtigden actief te confronteren met de mogelijkheden van vrijwilligerswerk als middel om tot positieverbetering te komen. De klantmanager van team Werk en Bentheimer voert regie op een traject waarbij ontwikkeling van werknemersvaardigheden naast de ontwikkeling van competenties een centrale rol spelen. Vrijwilligerswerk kan hier een belangrijke rol in spelen. Het Steunpunt Vrijwilligerswerk kan werklozen hierbij helpen en zoeken naar een passende opdracht.


5. Er wordt meer aandacht besteed aan de promotie van het vrijwilligerswerk en er wordt afstemming gezocht tussen verschillende partijen en organisaties. Wij willen graag dat meer mensen zich inzetten als vrijwilliger of zich hiervoor blijven inzetten. Om mensen te verleiden tot vrijwilligerswerk vinden wij naast de ondersteuning, promotie een belangrijk onderdeel. Een positieve bekendheid van vrijwilligerswerk kan bijdragen tot nieuwe vrijwilligers. Wij geven het Steunpunt (in samenwerking met andere partijen) de opdracht een communicatieplan te ontwikkelen gericht op de promotie van vrijwilligerswerk. Het doel van de promotie is dat mensen op de hoogte zijn van het aanbod op het gebied van vrijwilligerswerk binnen de gemeente en bekend zijn met het Steunpunt. Daarnaast moeten de mensen geïnspireerd en verleid worden om vrijwilligerswerk te doen. Het Steunpunt Vrijwilligerswerk moet meer aandacht krijgen bij zowel organisaties als bij de burgers. Wij zien graag dat het Steunpunt actiever naar organisaties toe gaat om achter de vraag en behoefte te komen, waarna het Steunpunt hier op in kan spelen. Binnen de gemeente zijn veel organisaties die werken met vrijwilligers. Uit de evaluatie van de nota “Samen actief is samen succesvol…” komt naar voren dat er weinig afstemming is gezocht tussen verschillende organisaties en partijen die te maken hebben of werken met vrijwilligers. Wanneer deze organisaties de handen ineen slaan, kunnen de krachten gebundeld worden. Wanneer er afstemming en samenwerking wordt gezocht tussen verschillende organisaties, kan er efficiënter, effectiever en vernieuwender worden gewerkt. Op dit moment worden niet alle samenwerkingskansen benut. De organisaties richten zich nu nog teveel op het belang van hun eigen organisatie, terwijl een gezamenlijke aanpak van knelpunten en werkwijzen kunnen helpen bij het werven en behouden van vrijwilligers. Op dit moment zien veel organisaties het voordeel en de mogelijkheden niet om samen te werken met andere organisaties. Daarom wordt eerst ingezet op het creëren van bewustwording bij de organisaties. Wij geven het Steunpunt de opdracht om vier keer per jaar een bijeenkomst te organiseren om onderling afspraken te maken tussen organisaties. Hierbij gaat het om het resultaat dat er afstemming en samenwerking wordt gezocht tussen de verschillende organisaties. Daarnaast kan het thema vrijwilligerswerk besproken worden in de Wmo-raad. Naast de afstemming en samenwerking tussen de verschillende vrijwilligersorganisaties vinden wij afstemming en samenwerking tussen het Steunpunt Vrijwilligerswerk en de professionals binnen de sociale teams belangrijk. Van belang is dat deze partijen elkaar ondersteunen en er een wisselwerking optreed. De sociale teams hebben de opdracht om bij een melding de mogelijkheden van de cliënt te onderzoeken tijdens een keukentafelgesprek. De sociale teams kunnen hierbij ook kijken of het probleem kan worden opgelost door het inzetten van vrijwilligers of vrijwilligersorganisaties. Als een vrijwilliger nodig is, kan het Steunpunt kijken of er een vrijwilliger is die de opdracht kan uitvoeren. Ook bij het signaleren van andere problemen in de wijk, kan het sociale team kijken naar de mogelijkheden van het inzetten van vrijwilligers of vrijwilligersorganisaties. Daarnaast kan uit het keukentafelgesprek naar voren komen dat een persoon graag vrijwilligerswerk zou willen doen. In dit geval wordt deze persoon doorverwezen naar het Steunpunt. Het Steunpunt kijkt naar de mogelijkheden en gaat op zoek naar een passende opdracht.


6. Monitoring en evaluatie Om de resultaten van de mantelzorgen vrijwilligersondersteuning in kaart te brengen, is monitoring en evaluatie een vereiste. De voortgang van de mantelzorgen vrijwilligersondersteuning wordt elk jaar geëvalueerd. Tijdens deze evaluatie wordt bepaald of bovenstaande beschreven beleidskaders gecontinueerd of bijgesteld moeten worden. Deze evaluatie wordt meegenomen in de jaarlijkse subsidiecyclus. In paragraaf 3.1 ‘Typering van Coevorden’ zijn verschillende resultaten van onderzoeken gepresenteerd. In 2013 is er onderzoek gedaan naar de tevredenheid over mantelzorgondersteuning onder de mantelzorgers binnen de gemeente Coevorden. Dit onderzoek wordt als 0-meting gebruikt. Vanaf 2015 wordt dit onderzoek jaarlijks gedaan(door de gemeente of extern besteed) naar de tevredenheid over de mantelzorgondersteuning binnen de gemeente. Door middel van deze onderzoeken wordt gekeken welke resultaten er zijn gerealiseerd en welke veranderingen er zijn opgetreden ten opzichte van 2013. Het monitoren wordt afgestemd met de monitor die vanuit de 3D’s wordt gedaan. Van belang is dat de uitvoerders van de monitoring van de 3D’s op de hoogte zijn van deze beleidskaders en dat beide partijen op de hoogte worden gehouden op welke manier monitoring plaatsvindt.

7. Financiën Vanuit het Wmo-budget is €200.000,- beschikbaar voor de mantelzorgen vrijwilligersondersteuning. Voor de uitvoering van het vrijwilligers- en mantelzorgbeleid zijn de volgende kosten begroot: Uitgaven Steunpunt Mantelzorg Contactpunt Mantelzorg Blijk van waardering(Steunpunt Mantelzorg) Steunpunt Vrijwilligerswerk Monitoring Vrijwilligersorganisaties Projecten/experimenten Totaal

2015 € 35.000 € 7.500 € 57.500 € 49.000 € 4.000 € 15.000 € 32.000 € 200.000

Taken met betrekking tot het Steunpunt Mantelzorg en het Steunpunt Vrijwilligerswerk worden gezien als reguliere taken van Maatschappelijk Welzijn Coevorden. Vanaf 2016 wordt de subsidie van de steunpunten niet meer incidenteel verleent, maar wordt dit opgenomen binnen de structurele subsidie van Maatschappelijk Welzijn Coevorden. In de begroting is een budget van € 32.000 opgenomen voor projecten en experimenten. Het gaat hier om eenmalige innovatieve activiteiten welke aansluiten bij de beleidskaders. Burgers en organisaties binnen de gemeente kunnen hier een beroep op doen. Wanneer na de evaluatie van het jaar 2015 blijkt dat hier geld van over is, wordt dit meegenomen naar 2016 om dit opnieuw vrij te geven voor projecten. Voor dit experimenteerbudget zal een beleidsregel worden gemaakt. In de bijlage is de financiële vertaling van de actiepunten opgenomen waarin een onderbouwing wordt gegeven van bovenstaande uitgaven.


Bijlage 1: Overzicht speerpunten en actiepunten In onderstaande tabel staan de speerpunten met betrekking tot het mantelzorgen vrijwilligersbeleid weergegeven met daarnaast de concrete acties die zullen worden uitgevoerd in de gemeente Coevorden.

Mantelzorg Doelstelling Zorg dragen voor behoud, verbreding en vernieuwing van de mantelzorgondersteuning. Speerpunt 1. zoveel mogelijk mantelzorgers in beeld krijgen en bereiken, door ze er bewust van te maken dat ze mantelzorgers zijn.

Uitvoerende partners Steunpunt Mantelzorg

Actiepunten Continueren reguliere taken

Contactpunt Mantelzorg Uitvoerende partners Steunpunt Mantelzorg + andere organisaties/partijen1

Continueren reguliere taken + uitbreiden Actiepunten In beeld brengen mantelzorgers tijdens reguliere werkzaamheden

Professionals uit sociale teams

In beeld brengen mantelzorgers tijdens keukentafelgesprekken + verwijzen naar ondersteuningsaanbod Zoekt afstemming met partijen en professionals binnen het sociale team en maakt afspraken over het in beeld brengen van mantelzorgers en de wijze van doorverwijzen naar het Steunpunt Registratie mantelzorgers Uitvoering van jaarlijkse blijk van waardering + evaluatie Zorg dragen voor het signaleren van overbelaste mantelzorgers.

Steunpunt Mantelzorg

Steunpunt Mantelzorg Steunpunt Mantelzorg 2. extra aandacht besteden aan (het voorkomen van) overbelasting van mantelzorgers.

Steunpunt Mantelzorg + andere organisaties/partijen1 Professionals uit sociale teams

Zorg dragen voor het signaleren van overbelaste mantelzorgers.

1 -

Dichtbij huis en dagelijks leven via natuurlijke vindplaatsen: school, werk, (sport)verenigingen. Dichtbij het zorgpad: apotheek, 1e lijns- en 2e lijnszorg, Wmo-loket, welzijns- en vrijwilligersorganisaties.


Steunpunt Mantelzorg Steunpunt Mantelzorg 3. Er wordt extra aandacht besteed aan jonge mantelzorgers.

Vindplaatsen jonge mantelzorgers2 + Professionals uit sociale teams Steunpunt Mantelzorg

Gemeente en Maatschappelijk Welzijn Coevorden 4. Er wordt aandacht besteed aan exmantelzorgers.

Steunpunt Mantelzorg (in samenwerking met andere professionals) Steunpunt Mantelzorg Steunpunt Mantelzorg Steunpunt Mantelzorg

5. Er wordt meer aandacht besteed aan de promotie van het mantelzorgaanbod en er wordt afstemming gezocht tussen verschillende partijen en organisaties.

Steunpunt heeft coördinerende rol

Steunpunt Mantelzorg Gemeente Coevorden

2

Voorlichting geven aan de professionals over hoe ze (over)belaste mantelzorgers kunnen herkennen Bied een passend ondersteuningsaanbod voor (over)belaste mantelzorgers. In beeld brengen jonge mantelzorgers en aandacht voor overbelasting + achterhalen behoefte aan ondersteuning Heeft een ondersteunende rol voor de professionals en bied een passend ondersteuningsaanbod voor jonge (over)belaste mantelzorgers Er wordt gekeken naar de mogelijkheden om het thema mantelzorg(en vrijwilligerswerk) op te nemen in het school preventieplan Verzorgen nazorgtraject voor ex-mantelzorgers Er wordt onderzocht of er belangstelling is voor het oprichten van een adviesgroep bestaande uit ex-mantelzorgers Er wordt gekeken of ex-mantelzorgers een rol willen spelen bij voorlichtingen aan mantelzorgers Er wordt gekeken of ex-mantelzorgers vrijwilligerswerk willen doen Opstellen en uitvoeren communicatieplan

Er wordt afstemming en samenwerking gezocht met verschillende partijen en organisaties. Het thema mantelzorg wordt structureel besproken in het WWZ-beraad en de Wmo-raad

Scholen, (sport)verenigingen, CJG, huisartsen, jeugdzorg, welzijnsorganisaties


Vrijwilligerswerk Doelstelling Zorg dragen voor behoud, verbreding en vernieuwing van de vrijwilligersondersteuning. Speerpunt 1. Er wordt extra aandacht besteed aan de jeugd.

2. De vergrijzing wordt als kans benut voor vrijwilligerswerk.

Uitvoerende partners Steunpunt Vrijwilligerswerk

Actiepunten Continueren reguliere taken

Uitvoerende partners Steunpunt Vrijwilligerswerk

Actiepunten Onderzoeken behoefte jeugd

Steunpunt Vrijwilligerswerk

Ondersteunen organisaties bij het formuleren van opdrachten Samenbrengen vitale en minder vitale ouderen

Steunpunt Vrijwilligerswerk Steunpunt Vrijwilligerswerk Steunpunt Vrijwilligerswerk

3. Er wordt gebiedsgericht aangesloten bij initiatieven vanuit de samenleving. 4. Vrijwilligerswerk wordt benut als opstap naar betaalde arbeid. 5.

Er wordt meer aandacht besteed aan de promotie van het vrijwilligerswerk en er wordt afstemming gezocht tussen verschillende partijen en organisaties.

Gemeente Coevorden Gemeente/Team Werk en Bentheimer Ondersteuning door Steunpunt Steunpunt Vrijwilligerswerk

Steunpunt Vrijwilligerswerk Gemeente Coevorden Professionals uit sociale teams Professionals uit sociale teams

Werven kwetsbare/eenzame ouderen voor het doen van vrijwilligerswerk Werven zorgvrijwilligers + het geven van gerichte trainingen aan zorgvrijwilligers Vanuit het project gebiedsgericht werken wordt gekeken hoe hier invulling aan wordt gegeven Bekijken naar de mogelijkheden om uitkeringsgerechtigden vrijwilligerswerk te laten doen Opstellen en uitvoeren communciatieplan

Er worden bijeenkomsten georganiseerd waarin wordt besproken hoe verschillende organisaties kunnen samenwerken Het thema vrijwilligers wordt besproken in de Wmo-raad Tijdens de werkzaamheden wordt gekeken naar de mogelijkheden voor het inzetten van vrijwilligers/vrijwilligersorganisaties Personen die vrijwilligerswerk willen doen doorverwijzen naar het steunpunt


Monitoring en evaluatie Monitoring

Gemeente Coevorden

Evaluatie

Gemeente + Steunpunt

Jaarlijkse monitoring over tevredenheid mantelzorgondersteuning Evalueren en bijstellen beleid


Bijlage 2: Financiële vertaling actiepunten In onderstaande tabel worden de begrote kosten voor de uitvoering van de actiepunten weergegeven. Steunpunt Mantelzorg Continueren reguliere taken - In beeld brengen mantelzorgers tijdens reguliere werkzaamheden - Zoekt afstemming met partijen en professionals binnen het sociale team en maakt afspraken over het in beeld brengen van mantelzorgers en de wijze van doorverwijzen naar het Steunpunt - Registratie mantelzorgers - Zorg dragen voor het signaleren van overbelaste mantelzorgers - Bied een passend ondersteuningsaanbod voor (over)belaste mantelzorgers - In beeld brengen jonge mantelzorgers - Heeft een ondersteunende rol voor de professionals en bied een passend ondersteuningsaanbod voor jonge (over)belaste mantelzorgers -

Begrote kosten € 30.000

Voorlichting geven aan de professionals over hoe ze (over)belaste mantelzorgers kunnen herkennen

Ex-mantelzorgers - Verzorgen nazorgtraject voor ex-mantelzorgers - Er wordt onderzocht of er belangstelling is voor het oprichten van een adviesraad bestaande uit exmantelzorgers - Er wordt gekeken of ex-mantelzorgers een rol willen spelen bij voorlichtingen aan mantelzorgers - Er wordt gekeken of ex-mantelzorgers vrijwilligerswerk willen doen

€ 5.000

Opstellen en uitvoeren communicatieplan

Vanuit subsidie MWC

Totaal

€ 35.000

Contactpunt Mantelzorg Continueren reguliere taken en uitbreiden gemeente breed


Totaal

€ 7.500

Sociale teams In beeld brengen mantelzorgers tijdens keukentafelgesprekken

Begrote kosten *

Zorg dragen voor het signaleren van overbelaste mantelzorgers

*

Doorverwijzen naar het aanbod van het Steunpunt mantelzorg en het Steunpunt Vrijwilligers

*


Blijk van waardering Uitvoering van jaarlijkse blijk van waardering (Door het Steunpunt Mantelzorg) Totaal


Steunpunt Vrijwilligerswerk Continueren reguliere taken - Ondersteunen organisaties bij het formuleren van opdrachten - Er worden bijeenkomsten georganiseerd waarin wordt besproken hoe verschillende organisaties kunnen samenwerken


Onderzoeken behoefte jeugd

€ 1.000

Ouderen en zorgvrijwilligers - Samenbrengen vitale en minder vitale ouderen - Werven kwetsbare/eenzame ouderen voor het doen van vrijwilligerswerk - Werven zorgvrijwilligers + het geven van gerichte trainingen aan zorgvrijwilligers

€ 8.000

Opstellen en uitvoeren communicatieplan

Vanuit subsidie MWC

Totaal

€ 49.000

Gemeente Coevorden Er wordt gekeken naar de mogelijkheden om het thema mantelzorg op te nemen in het school preventieplan

Begrote kosten *

Het thema mantelzorg wordt structureel besproken in het WWZ-beraad/Wmo-raad

*

Het thema vrijwilligers wordt besproken in de Wmo-raad

*

Bekijken mogelijkheden om SGBO-monitor structureel in te zetten

€ 4.000

Evaluatie en bijstellen beleidskaders

*

Totaal

€ 4.000

Vrijwilligersorganisaties (motie raad) Humanitas Voedselbank Totaal


Projecten/experimenten Totaal


€ 57.500

€ 15.000

*Deze taken worden gezien als reguliere taken.


Bijlage 3: Bronvermelding BMC onderzoek. (2014). Ervaringen van Mantelzorgers, Over 2013. BMC onderzoek. Boer, A. d., & Klerk, M. d. (2013). Informele zorg in Nederland. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau. Dompseler, N. v., Tanja, A., & Vermaas, M. (2010). Beter bereiken Mantelzorgers, dichtbij en samenhangend. Expertisecentrum Mantelzorg, MOVISIE en Vilans. In opdracht van de gemeente Coevorden. (2008). Zorg om mantelzorg; Onderzoek naar mantelzorg in de gemeente Coevorden. Groningen: KWIZ. Kuilman, M., Rosbach, J., Zanden, N. v., & Veen, W. v. (2014). Volwassenen in Coevorden, Resultaten Coevorden van het volwassenenonderzoek 2013, Over de gezondheid en leefgewoonten van Drentse volwassenen. Assen: GGD Drenthe. Brief; Middelen wijkteams en informele zorg. (2014, juni 26). Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.


Vrijwilligers- en mantelzorgbeleid gemeente Coevorden. Beleidskaders vanaf 2015

Recommend Documents