juli - augustus - september 2006 18de jaargang n°65 | driemaandelijks | P4A 8013
INFORMATIEMAGAZINE VAN HET UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN
p.4
Perfusionist: in het hart van het operatiekwartier Centrum voor Gerechtelijke Geneeskunde
p.14
UZA over de grenzen
p.18
KENNIS ERVARING ZORG
Afgiftekantoor Antwerpen v.u. Theo Van Hoye Universitair Ziekenhuis Antwerpen Wilrijkstraat 10 2650 Edegem
Vrij van hoofdpijn
advertentie*
5W RUG EN WEL ZIJN ONZE ZORG
* De inhoud van deze advertentie valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid van het UZ Antwerpen
6 2 ! !' 6 2 )* "
, )* 6 % . $ / .
%EN RAAKVLAK TUSSEN ERGONOMIE EN ECOLOGIE .IRWANA BIEDT SINDS KWALITEITSPRODUCTEN ROND GEZOND LIGGEN ZITTEN EN GAAN %EN UITGEBREID GAMMA ERGONO MISCHE SLAAPSYSTEMEN RELAX ZETELS STOELEN EN TAFELS VOOR KANTOOR EN THUIS INCLUSIEF KINDER M EUBILAIR ZIT B ALLEN BABYPRODUCTEN EN SCHOENEN :ORGVULDIG GESELECTEERDE MERKEN VOOR UW RUG EN UW WEL ZIJN AANGEBODEN IN EEN ONTSPANNEN SFEER IN ONZE SHOW ROOM 7INKELEN BIJ .IRWANA IS EEN OPENBARING VOOR UW RUG
/ P E N V A N D I N S D A G T E M Z A T E R D A G V A N U T O T U
/.!&(!.+%,)*+ !$6)%3 6!. /.:% +).%3)34%. ) $)%.34 .! 6%2+//0
WWWNIRWANABE ) $E "RUYNLAAN ) !NTWERPEN 7ILRIJK )
: % ' 2 !4 )3 "
2/#(52%
Inhoud
-
Beroep • Perfusionist: job in het hart van het operatiekwartier Hoofdpijn • Wanneer hoofdpijn een handicap wordt UZA en wetenschap • Forensische activiteiten onder één dak • Wetenschappelijk onderzoek: toekomst ligt bij interdisciplinaire samenwerking • Kinderneurologen wisselen kennis uit op lentecongres UZA over de grenzen • Bezoek uit het land van de glimlach
TECHNO Gezondheid behoort tot de categorie van de luxegoederen. Dit is zo in verschillende betekenissen. Het is een luxe om gezond te zijn. De mensen weten dat: als ze moeten kiezen tussen meer gezondheid voor een hogere prijs of meer inkomen met een slechtere gezondheid, kiezen ze voor het eerste.
p.4
p.8
p.14 p.16
Ook economisch is gezondheid een luxegoed. De uitgaven voor gezondheidszorg nemen noodzakelijk een steeds groter deel van de nationale welvaart in. De sector is arbeidsintensief – twee derde van de kosten zijn loonkosten – en in die sectoren is de productiviteitsgroei minder groot dan in sectoren waar technologie een groter deel van de taken kan overnemen van mensenhanden. De lonen in de gezondheidssector moeten wel het stijgingsritme van de technologiesectoren volgen, of toch bijna, wil men de sector aantrekkelijk houden en personeelstekorten vermijden. De lonen in de sector zijn de voorbije twintig jaar sterker gestegen dan de productiviteit in de zorg en daarom groeien de zorgkosten sneller dan de nationale welvaart. Beperking van de ziektekosten zonder drastische ingrepen in het systeem, is daarom onmogelijk. Een tweede grote reden van de kostenstijging is de versnellende technologie, die zware investeringen vraagt. De diagnostische en therapeutische mogelijkheden nemen daardoor toe, maar niet de productiviteit: er wordt “beter” werk geleverd, er wordt meer gecontroleerd, de zekerheid in een risicosector neemt toe. Er is echter geen vervanging van arbeidsplaatsen. De tewerkstelling groeit nog, en dus ook weer de kosten. Zo eindigen we nog in een vergrijsde maatschappij, waar de zieke helft van de bevolking verzorgd wordt door de andere helft. Is dit de echte limiet van de geneeskunde?
p.20
p.18
UZA kort • Mecenaatsfonds helpt p.21 topgeneeskunde realiseren Kritisch gelezen • Pleister voor p.23 ADHD-patiëntjes • Nieuwe medicijnen p.24 tegen kanker veelbelovend • Eiwit sleutel p.24 in COPD-onderzoek? Column
p.25
Puzzel en win!
p.26
De bedrijven die de nieuwe technologie leveren, zien vooral een groeimarkt. Voor hen is de gezondheidssector de grootste sector met toegevoegde waarde van de 21ste eeuw. Ze investeren meer en meer in technologie die preventief kan gebruikt worden, om latere therapie te voorkomen. Via genetische counseling, functionele beeldvorming, nanotechnologie e.d. probeert men inzicht te krijgen in de risico’s die ogenschijnlijk gezonde mensen lopen op toekomstige ziektes. Een gezonde mens is een zieke die zich daar nog niet van bewust is. Op die manier kan de kostenexplosie van de ziekteverzekering in de hand gehouden worden: preventie is altijd veel goedkoper dan achteraf remediëren. En dan blijven er ook nog inwoners van dit landje over om een andere bijdrage aan onze welvaart te leveren dan een zorgbijdrage. Alleen zijn de verwachtingen wel extreem hooggespannen. De golven van genetische ontdekkingen, van stamceltherapieën en functionele beeldvorming van de hersenen die ons overspoelen, hebben zelden medisch resultaat. Succes komt er pas na jaren onderzoek Het waarom van complexe biologische processen ontrafelen is nog maar in een beginfase. Het is misschien maar een kwestie van tijd, maar ondertussen blijft meer geld voor gezondheidszorg noodzakelijk. Tenzij men er voor kiest de rekening door te schuiven naar de belastingbetaler, die ook patiënt is geworden.
Johnny Van der Straeten Gedelegeerd bestuurder
Beroep: perfusionist
Job in het hart van het operatiekwartier
Perfusionist: weinigen kennen het woord, nog minder mensen weten wat het beroep inhoudt. Grof gesteld bedient de perfusionist tijdens hartoperaties de hart-longmachine, een job die het uiterste van de concentratie en soms ook van de zenuwen vergt. Of zoals UZA-hoofdperfusionist Renate Vlaeminck het uitdrukt: ‘Bij een reanimatie heb je drie minuten de tijd om iemands leven te redden. Als het bij ons fout loopt, krijgen wij daar – ik overdrijf maar een beetje – drie seconden voor.’
H
et idee dat het plaatje nog niet af was: dat was zowel voor Renate Vlaeminck als voor collega Gerdy Debeuckelaere de drijfveer om zich als verpleegkundige op intensieve zorgen bij te scholen tot perfusionist. Voor Renate spreken we dan eind jaren tachtig. ‘Ik zag de perfusionist regelmatig uit het operatiekwartier komen in zijn groene pakje en besefte dan dat er nog van alles met de patiënt gebeurde waarvan ik het fijne niet wist. De nieuwsgierigheid en de wil om bij te leren, hebben me doen solliciteren naar de job. Na drie pogingen – de perfusie was toen nog voornamelijk een mannenzaak – mocht ik aan mijn opleiding beginnen.’
Tussen euforie en teleurstelling
Ook bij Gerdy gaf de honger naar meer kennis vier jaar geleden de doorslag om het als perfusionist te proberen. Vol goede moed begon hij aan de opleiding, die intussen was uitgegroeid tot een tweejaarlijks deeltijds programma. ‘Als je al een paar jaar werkt en een gezin hebt, is het niet vanzelfsprekend om zo’n opleiding er nog bij te nemen. Gelukkig kon ik op de steun van mijn echtgenote rekenen’, vertelt Gerdy.
Kunstlong De job van een perfusionist speelt zich grotendeels in de operatiekamer af. Hij doet zijn werk – letterlijk – achter de rug van de hartchirurg, van hem gescheiden door de omvangrijke hart-longmachine. Deze wordt voornamelijk ingeschakeld bij hartoperaties, zoals overbruggingen, harttransplantaties, hartklepoperaties en ingrepen aan de aorta. De hart-longmachine neemt de functie van het hart en de longen over, waardoor de bewegingen van die organen de chirurg niet hinderen tijdens de operatie en de patiënt toch in leven blijft. ‘Een hart-longmachine bestaat in hoofdzaak uit verschillende pompen, meetapparatuur en een kunstlong’, verduidelijkt Renate. ‘Ter hoogte van het hart wordt het bloed opgevangen en naar de hart-longmachine omgeleid, waar het van zuurstof wordt voorzien en weer naar de aorta wordt gepompt. De perfusionist – in het UZA zijn we met vier - ziet erop toe dat er voldoende bloedtoevoer is naar alle organen, dat de bloeddruk op peil gehouden wordt en dat het bloed genoeg zuurstof krijgt. Hij stuurt bij wanneer nodig, rekening houdend met een aantal waarden bij de patiënt, waaronder bloedstolling, het suikergehalte en andere ionen in het bloed.’ Gerdy: ‘Enerzijds zorgen wij voor de technische bediening van het toestel, anderzijds ‘managen’ we de patiënt. In het begin van de operatie brengen we bijvoorbeeld de lichaamstemperatuur naar beneden – dit om het zuurstofverbruik te verminderen –, en zodra de hart-longmachine in werking treedt, nemen we ook een deel van de anesthesie en de bloeddrukcontrole voor onze rekening.’
Een perfusionist heeft weinig rechtstreeks contact met de patiënt, om de eenvoudige reden dat die tijdens de operatie in een diepe narcose is ondergedompeld. Een minpunt? ‘Het is alleszins iets om vooraf bij stil te staan’, vindt Gerdy Debeuckelaere, die voordien op intensieve zorgen werkte. ‘In het begin miste ik de omgang met patiënten en hun familie. Familie van patiënten opvangen op moeilijke momenten, dat is iets heel intens. Dat heb je in deze job niet.’ ‘Via de chirurg of andere collega’s komen we wel vaak te weten hoe het de patiënt na de ingreep vergaan is. Als de chirurg vertelt dat een hoogbejaarde patiënt zes weken na zijn hartoperatie met de fiets naar de consultatie is gekomen, is dat leuk om te horen. Dat soort informatie heb ik nodig om gemotiveerd te blijven’, voegt Renate eraan toe. En ze vervolgt: ‘Als een patiënt na een hartstilstand meer dood dan levend de operatiezaal wordt binnengebracht, en hij uiteindelijk toch herstelt, is dat een geweldige opkikker voor het ganse team. Dan ben je blij dat je daartoe hebt kunnen bijdragen. Maar de teleurstelling is natuurlijk even groot als je onverwacht een patiënt verliest.’
Inwendig op scherp Het werk van de perfusionist is op het eerste gezicht niet spectaculair. Hij zit bij de machine, observeert een aantal monitoren, draait nu en dan aan een knopje en communiceert de hele tijd met de cardiochirurg en de anesthesist. ‘Het lijkt een rustige job, maar inwendig staan wij voortdurend op scherp. Je kunt het je niet veroorloven om twintig seconden naar dezelfde monitor te kijken, want intussen kan het ergens anders volledig fout gelopen zijn. Als een bepaalde waarde de verkeerde richting uitgaat, heb je maar een paar seconden om te reageren’, legt Renate uit. Er zijn twee zaken die de perfusionist koste wat kost moet vermijden: het bloed van de patiënt mag niet stollen, en er mag geen
lucht in zijn slagaders terechtkomen. Beide incidenten kunnen fataal zijn. Volgens Amerikaanse studies zouden dodelijke of levenslang invaliderende perfusie-ongevallen één keer op 1.000 of 1.500 operaties voorvallen. Renate: ‘Ik ben er trots op te kunnen zeggen dat dat cijfer in het UZA veel lager ligt. Dat komt doordat we onze job heel ernstig nemen en enorm veel discipline aan de dag leggen. We bouwen bewust zoveel mogelijk routines in. Als je midden in de nacht moet opstaan voor een urgente operatie, ben je daar dankbaar om.’
Wonder Eigenlijk mag het een wonder heten dat er bij uiterst delicate ingrepen als een hartoperatie
zo zelden iets misloopt, vindt Renate. ‘Zoiets kan alleen maar doordat het volledige team optimaal functioneert: de chirurgen, de anesthesisten, de verpleegkundigen én de perfusionisten.’ ‘Wij zijn een tandje binnen de hele machine’, aldus Gerdy. Voor het grote publiek zijn harttransplantaties het meest intrigerend. Zelf is Renate het sterkst onder de indruk van ingrepen aan de aorta. ‘Met behulp van de hart-longmachine koelen we de patiënt dan tot een lichaamstemperatuur van 18 graden. Uiteindelijk wordt ook de hart-longmachine stopgezet, waarna de chirurg zo’n uur de tijd heeft om de operatie uit te voeren. Dat die volledig onderkoelde patiënt – op dat moment zonder hartslag of bloedsomloop - na een paar uur weer normaal functioneert, dat vind ik nog altijd fascinerend.’
worden teruggegeven aan de patiënt. Het gaat dan over operaties waarbij veel bloed zou verloren kunnen gaan, zoals leveroperaties en levertransplantaties, moeilijke orthopedische ingrepen en grote gynaecologische ingrepen. Het UZA was het eerste ziekenhuis in België dat de aangepaste apparatuur voor deze techniek kocht. De job van een perfusionist draait in de eerste plaats om de long-hartmachine. Maar daarnaast doet hij nog andere dingen. ‘In het UZA zijn er alsmaar meer patiënten van wie het hart tijdelijk ondersteund moet worden met een kunsthart. Dat kunsthart blijft dagen tot weken ter plaatse en wij controleren dagelijks de werking ervan. Het zijn de enige momenten dat we rechtstreeks contact hebben met patiënten. Tijdens een hartoperatie is de patiënt uiteraard onder narcose’, zegt Renate.
Verloren bloed
Onmisbare rol
Stress mag dan onvermijdelijk zijn in hun job, het is niet de adrenaline die de twee op dreef houdt. ‘In een universitair ziekenhuis als dit bestrijkt de perfusie een breed domein. We nemen bijvoorbeeld regelmatig deel aan studies. En als er zich een nieuwe toepassing aandient – bijvoorbeeld longtransplantaties – moeten wij opnieuw in de boeken duiken. Dat maakt het werk enorm interessant’, vindt Renate. Alsmaar vaker assisteren perfusionisten ook bij niet-cardiochirurgische operaties om bloed te recupereren, zodat dit nadien kan
Het beroep van perfusionist is nog altijd vrij onbekend. Gerdy: ‘Als ik vroegere studievrienden terugzie, ben ik altijd even bezig met uitleggen wat ik precies doe. Sommige mensen denken dat wij de hele dag infusen aanleggen.’ Toch is de waardering voor het werk van de perfusionist met de jaren sterk gestegen en is een en ander beter geregeld. Terwijl Renate destijds haar theoretische opleiding in haar vrije tijd moest volgen, mocht Gerdy dat tijdens de werkuren doen. Die erkenning mag er ook wel zijn, vindt Renate.
‘We zijn maar met z’n vieren, maar spelen een onmisbare rol bij elke hartoperatie. Wellicht zijn wij de enige verpleegkundigen van wie het werk in noodgevallen niet door een arts overgenomen kan worden. Als wij eens absoluut met z’n vieren op vakantie willen, zit het ziekenhuis met een groot probleem (lacht).’
Brandweer Met urgenties die zich op elk moment kunnen aankondigen, weet een perfusionist altijd wanneer zijn dagtaak begint, maar nooit wanneer die eindigt. Een normale werkdag die uitloopt tot half elf ’s avonds doordat er zich net voor vier uur nog een dringende ingreep aandient, is zeker niet uitzonderlijk. ‘Een collega vergelijkt ons werk met dat van de brandweer’, lacht Renate. ‘Wij komen blussen als het nodig is. En zegt een brandweer ooit “nee, ik kom niet blussen?” Wij dus ook niet.’ Wat niet wil zeggen dat er binnen de dienst een machocultuur heerst. Althans vandaag niet meer. ‘Toen ik destijds startte, ging je af als je tijdens een wachtdienst de hulp inriep van een collega die niet van wacht was’, blikt Renate terug. ‘Vandaag is die drempel veel lager. Als je echt te moe bent, is het niet verantwoord dat je doorgaat. Die collega moet dan wel werken tijdens zijn vrije weekend, maar is allicht blij dat hij hetzelfde kan vragen als hij vier maanden later in dezelfde situatie zit.’ n
Studeren voor perfusionist In België werken een kleine honderd perfusionisten, verdeeld over 29 hartcentra. Om perfusionist te worden moet je eerst het diploma van gegradueerd verpleegkundige op zak hebben. Voor een theoretische opleiding kun je in Vlaanderen terecht aan de K.U. Leuven of aan de universiteit van Luik. Elke twee jaar wordt gestart met een tweejaarlijkse vorming, die zo’n 180 lesuren omvat. Nadien heb je nog een praktijkopleiding van minstens twee jaar voor de boeg, gevolgd door een Europees examen. Het UZA is erkend als een van de centra waar je deze opleiding kunt volgen.
advertentie*
* De inhoud van deze advertentie valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid van het UZ Antwerpen
.ȳȫS͗Ȫӝ[Ⱥ ͩJʚӦȪS ȪǑOEȪST
i&SHPOPNJTDIFwNBUSBTTFOoMBUUFOCPEFNToIPPGELVTTFOToCVSFBVTUPFMFOoSFMBY[FUFMT NBTTBHF[FUFMToTBMPOToLOJFTUPFMFO[JUFOTUBUBGFMTo[JUCBMMFO &SHPQPMJT#SBTTDIBBU .BSJBUFS)FJEF
#SFEBCBBO ##SBTTDIBBU
#FELJOH&SHPQPMJT -FVWFOTFTUFFOXFH ##PPSUNFFSCFFL 5FM 'BY FNBJMJOGP!CFELJOHCF
5FM 'BY FNBJMJOGP!CFELJOHCF
0QFOVoV ;BUFSEBHVoV ;POEBH NBBOEBH FOGFFTUEBHFOHFTMPUFO
XXXCFELJOHCF
0QFOVoV ;BUFSEBHVoV ;POEBHVoV %JOTEBHFOGFFTUEBHFOHFTMPUFO
(FTQFDJBMJTFFSEFLJOFTJUIFSBQFVUFOIFMQFO KFHSBBHUFSQMBBUTFIFUCFTUFUFLJF[FOWPPSKFSVH
4MBǑҀӬȢ͡ [̢ӂӬȢ͡
prof. dr. PETER DE JONGHE Dienst neurologie
Als
hoofdpijn een handicap wordt Liefst 96 procent van de bevolking heeft ooit wel eens last van hoofdpijn. Wat bij de meesten een onschuldig probleem is, neemt bij anderen de vorm van een ware handicap aan. Op de hoofdpijnraadpleging van het UZA gaat de neuroloog samen met zijn patiënt op zoek naar de meest geschikte behandeling, doorgaans met succes. ‘Mensen hebben er vaak spijt van dat ze niet jaren eerder medische hulp gezocht hebben’, zegt prof. dr. Peter De Jonghe van de dienst neurologie.
A
ls ik lesgeef over hoofdpijn, vraag ik altijd aan mijn studenten wie van hen dit nog nooit heeft gehad. Niemand steekt ooit zijn hand op’, vertelt prof. dr. Patrick Cras, diensthoofd neurologie in het UZA. Van alle mensen die hoofdpijn hebben, zoekt maar vijf procent medische hulp. Als het probleem zich maar af en toe voordoet en de persoon in kwestie geholpen is met een eenvoudige pijnstiller, is er ook geen reden om naar de dokter te gaan. Anders wordt het als de hoofdpijn het dagelijkse functioneren belemmert. ‘De omgeving blijft niet altijd begrip opbrengen’, weet De Jonghe. ‘Stel dat iemand een dag per maand ziekenverlof moet nemen vanwege ernstige migraine, dan raken de collega’s het op de duur beu dat ze altijd moeten inspringen. Nogal wat mensen zoeken hulp omdat ze daartoe druk voelen vanuit hun omgeving.’ Anderen blijven een doktersbezoek maar uitstellen omdat ze vinden dat je met iets banaals als hoofdpijn niet naar een arts stapt. ‘Als ze zich dan toch met succes laten behandelen, hoor je vaak de reactie “had ik dat maar jaren eerder gedaan.” Ik ondervind zelden zoveel dankbaarheid als op de hoofdpijnconsultatie’, zegt De Jonghe.
Hersentumor Toch is lang niet iedereen op zoek naar een therapie. Een belangrijk aantal gaat naar de dokter om gerustgesteld te worden, bijvoorbeeld omdat ze vrezen dat ze aan een
hersentumor lijden. ‘Nu is het zo dat een hersentumor zich heel zelden aankondigt via hoofdpijn’, aldus De Jonghe. ‘Bijna altijd zijn er eerst andere symptomen, zoals een slepend been, duizeligheid of gezichtsstoornissen. Zelfs bij een verder gevorderde tumor is hoofdpijn meestal geen belangrijke klacht.’ ‘Ook hoge bloeddruk gaat maar met hoofdpijn gepaard als die echt extreem is’, vult Cras aan. Op de dienst neurologie wordt een halve dag per week een hoofdpijnconsultatie gehouden. De Jonghe: ‘Tijdens die raadpleging vormt het verhaal van de patiënt onze belangrijkste houvast. Er bestaan geen technische onderzoeken die de hoofdpijn als dusdanig in kaart kunnen brengen.’ ‘Als je aan mensen vraagt hun klachten precies te omschrijven, blijkt dat vaak niet zo eenvoudig. Daarom vragen we soms een dagboek bij te houden. Dat kan ook nuttig zijn om het effect van de behandeling te evalueren’, zegt Cras.
Scan De arts voert een neurologisch onderzoek uit, waarbij hij via tests nagaat of en in welke mate bepaalde hersenfuncties verstoord zijn. Dat gebeurt bijvoorbeeld als een ouder persoon niet meer op zijn woorden kan komen. ‘Een scan nemen we alleen als we een onderliggende ernstige oorzaak willen
Pijnstillers mogen... met mate Nu en dan een pijnstiller nemen om je hoofdpijn te onderdrukken kan geen kwaad. Maar overdreven medicatiegebruik kan de klacht juist verergeren. ‘Sommigen gaan alsmaar meer medicatie gebruiken. Dat kan gaan tot tien of vijftien tabletten per dag. Er zijn mensen die ’s avonds al iets nemen, om ’s morgens zonder pijn wakker te worden. Op de duur leidt dit tot zogenaamde middelengeïnduceerde hoofdpijn: die mensen krijgen net hoofdpijn als ze geen medicatie nemen. Zo raken ze in een vicieuze cirkel’, legt prof. dr. Peter De Jonghe uit. Op dat moment is er maar één oplossing: radicaal stoppen met de geneesmiddelen. Vaak is daar een opname van een week voor nodig. ‘Velen zijn nadien definitief van hun probleem verlost. Ze beseffen vanwaar ze komen en breken bewust met hun oude gewoonte.’ Het probleem van een beperkte groep mag niet het vooroordeel voeden dat elke pijnstiller slecht is, beklemtoont De Jonghe. ‘De meeste pijnstillende medicatie is onschadelijk en niet-verslavend. Als je dus een of twee keer per maand iets neemt, moet je je daar zeker niet schuldig over voelen. Er zijn geen medailles te verdienen door zo weinig mogelijk pijnstillers te nemen.’
uitsluiten, zoals een hersentumor. Bijvoorbeeld bij een zestigjarige die voor het eerst last heeft van hoofdpijn. Dat is altijd verdacht’, legt De Jonghe uit. ‘De duur van de klacht is heel belangrijk voor het inschatten van de ernst. Als iemand al jaren last heeft van hoofdpijn, is dat niet alarmerend. Maar als een patiënt zegt dat hij voordien nooit hoofdpijn had en nu voortdurend, dan is dat zorgwekkend en moeten we op zoek gaan naar de oorzaak.’ Bij het merendeel is er gelukkig geen sprake van een ernstige ziekte en moet alleen de klacht zelf behandeld worden. De Jonghe: ‘De patiënt moet wel weten dat er geen genezende behandeling bestaat. We kunnen alleen de symptomen wegnemen. Hoe dat gebeurt, is afhankelijk van het type hoofdpijn en de verwachtingen van de patiënt.’
Migraine Een veelvoorkomende vorm van hoofdpijn is migraine. Het probleem duikt vaak al tijdens de kindertijd of de puberteit op en zou 6 procent van de mannen en 18 procent van de vrouwen treffen. De pijn komt vrij snel op, gaat dikwijls gepaard met misselijkheid en is zo intens dat de getroffen persoon nog amper kan functioneren. Meestal situeert de pijn zich aan een kant van het hoofd en wordt hij erger bij inspanning. Vaak is er overgevoeligheid voor licht, lawaai of bepaalde geuren. In bepaalde gevallen lijdt de patiënt ook tijdelijk aan gezichtsstoornissen, spraakmoei-
lijkheden, tintelingen of zelfs verlammingsverschijnselen. Bij de meeste mensen duren de klachten een dag, anderen hebben er twee tot drie dagen last van. De oorzaak van migraine zou liggen bij wijzigingen in kleine kanaaltjes in de hersencellen, de zogenaamde ionenkanaaltjes. Die wijzigingen liggen ook aan de basis van epilepsie en een aantal andere aandoeningen. Bepaalde omstandigheden kunnen een aanval uitlokken: hormonale schommelingen, spanning, maar vreemd genoeg ook ontspanning. Mensen die uitgerekend tijdens het weekend migraine krijgen, zijn geen uitzonderingen.
Koffie De behandeling bestaat in eerste instantie uit – in de mate van het mogelijke - het vermijden van uitlokkende factoren, zoals stress, hard lawaai of bepaalde geuren. Hoewel sommige voedingsmiddelen – wijn, harde Franse kazen, koffie... – vaak in verband worden gebracht met migraine-aanvallen, stelt De Jonghe nooit een dieet voor. ‘Als iemand ondervindt dat een specifiek voedingsmiddel regelmatig een aanval uitlokt, raden we uiteraard aan dat te vermijden. Maar de gevoeligheden blijken zo individueel te zijn, dat we moeilijk algemene richtlijnen kunnen geven.’ In de tweede plaats bestaan er verschillende geneesmiddelen om een aanval te onderdrukken. Dat kan gaan van klassieke
pijnstillers tot duurdere medicatie als triptanen. Triptanen zijn verkrijgbaar in de vorm van tabletten, een neusspray of injecties die de patiënt zichzelf toedient met een pensysteem. Nadeel van de triptanen zijn de hoge prijs, waardoor ze alleen voorgeschreven worden als de gebruikelijke
Ga zeker naar de dokter als... • de hoofdpijn pas na de leeftijd van vijftig jaar voor het eerst opduikt. • je voor het eerst een migraineaanval krijgt na veertigjarige leeftijd. • een kind jonger dan vier klaagt over hoofdpijn. • je op latere leeftijd geconfronteerd wordt met hoofdpijn die gepaard gaat met gewrichtspijnen en pijn bij het kauwen. • je voor het eerst met hoofdpijn te maken krijgt die heel plots en hevig opkomt. • de hoofdpijn gepaard gaat met koorts en braken. • je zwanger bent en hoofdpijn krijgt die je voordien nooit had • de klachten een belemmering vormen voor je sociaal of professioneel leven.
Andere soorten hoofdpijn Migraine en spanningshoofdpijn zijn de meest voorkomende vormen van hoofdpijn. Daarnaast zijn er nog tal van andere soorten. We sommen de belangrijkste op. • Spierspanningshoofdpijn, meestal veroorzaakt door artrose in de hals. Deze aandoening is goed te behandelen met kinesitherapie. • Trigeminusneuralgie. Intense pijn in het aangezicht, die meestal ontstaat doordat een specifieke zone in het gezicht wordt aangeraakt. Patiënten omschrijven het wel eens als “het gevoel dat je gezicht met een mes of priem wordt bewerkt.” Oorzaak is een hoofdzenuw waarvan het omhulsel geïrriteerd wordt door een naburig bloedvat. Meestal te behandelen met anti-epileptica, maar soms is een hersenoperatie nodig. Bij veel patiënten gaat het probleem spontaan voorbij. • Arteritis temporalis. Ontsteking van de bloedvaten, die vaak gepaard gaat met hoofdpijn, gewrichtspijnen en pijn bij het kauwen. Komt voornamelijk voor bij zestigplussers. Te behandelen met een cortisonepreparaat. Moet snel opgespoord worden omdat de aandoening kan leiden tot blindheid. • Clusterhoofdpijn. Komt voornamelijk voor bij jonge mannen. Het gaat om een heel intense pijn die zich rond één oog situeert en gedurende een bepaalde periode telkens weer terugkeert, soms tot een paar keer per dag. Behandelen is niet eenvoudig en moet door een specialist gebeuren.
10
pijnstillers onvoldoende helpen. ‘De meeste patiënten gebruiken verschillende middelen door elkaar, afhankelijk van hun activiteiten’, weet De Jonghe. ‘Bedoeling is dat ieder tot een individueel schema komt waarbij hij zich goed voelt.’
Preventieve medicatie Als iemand heel vaak aanvallen heeft of zijn migraine als bijzonder storend ervaart, kan preventieve medicatie een oplossing zijn. Ook mensen die niet goed reageren op de andere geneesmiddelen, zijn daarmee vaak geholpen. Medicijnen waar vaak succes mee geboekt wordt, zijn bètablokkers en antiepileptica. ‘Bedoeling is dat de patiënt die medicatie verschillende maanden aan een stuk dagelijks neemt. Na de kuur blijft het effect vaak nog een tijd aanhouden’, zegt De Jonghe. De Jonghe beklemtoont dat op de hoofdpijnconsultatie migraine in de eerste plaats als een biologisch gegeven wordt beschouwd. ‘Het is niet omdat stress soms een uitlokkende factor is, dat migraine “iets psychologisch” zou zijn. Het is een aandoening als een andere, die vaak familiaal bepaald is. Dat neemt niet weg dat het voor de persoon in kwestie zinvol kan zijn beter te leren omgaan met stress. Maar we mogen migraine zeker niet bestempelen als iets dat louter tussen de oren zit.’
Spanningshoofdpijn Een andere veelvoorkomende vorm van hoofdpijn is spanningshoofdpijn. Het gevoel is minder intens en meestal aan beide kanten aanwezig. ‘Patiënten voelen doorgaans een echte spanning rond hun hoofd. Sommigen omschrijven het alsof hun hoofd te klein voelt. De een heeft het nu en dan – bijvoorbeeld na een veeleisende vergadering –, bij de ander is het chronisch. Over de oorzaak is weinig gekend’, verduidelijkt De Jonghe. Spanningshoofdpijn komt vaker voor bij mensen met een – het woord zegt het al – gespannen of depressieve aard, wat doet vermoeden dat het om een lichamelijke
verwerking van psychische problemen gaat. Gewone pijnstillers hebben nauwelijks effect. ‘Na een paar consultaties komt soms naar voor dat die mensen gewoon te veel druk in hun leven hebben, bijvoorbeeld doordat ze een voltijdse job combineren met een zelfstandige nevenactiviteit. Bij die patiënten boeken we eerder succes met antidepressiva. Soms raad ik ook aan een psycholoog of psychiater op te zoeken. Ook yoga of relaxatietherapie helpt al eens’, aldus De Jonghe.
Sociale impact Nogal wat mensen lijden aan meerdere vormen van hoofdpijn, bijvoorbeeld migraine en spanningshoofdpijn. In dat geval richt de arts zich in eerste instantie op de klacht die het meest storend is. ‘Uiteindelijk beslist de patiënt wat voor behandeling hij ziet zitten. Wij leggen louter uit wat kan en niet kan. Het is bijvoorbeeld niet aan ons om uit te maken wie nood heeft aan een chronische behandeling. De ene persoon kan misschien perfect leven met een paar migraine-aanvallen per maand, omdat hij goed reageert op medicatie. Een ander krijgt zijn migraine moeilijk onder controle, en vindt een aanval per maand al onaanvaardbaar omdat hij dan niet kan werken. Hoofdpijn is één zaak, de sociale impact ervan een andere’, besluit De Jonghe. n
Meer info Dienst neurologie, 03 821 34 23
advertenties*
E-mail
[email protected] www.dalkia.be * De inhoud van deze advertenties valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid van het UZ Antwerpen
Bespaar met de Huishoudagenda! In 2007 is de Huishoudagenda van het Wit-Gele Kruis – een echte klassieker – reeds aan zijn 58ste editie toe. De Huishoudagenda is hét instrument om een overzicht te maken van uw inkomsten en uitgaven en helpt u bij het beheer van uw budget. U kan er ook handig uw afspraken in noteren. De nieuwe Huishoudagenda is nog aantrekkelijker dan zijn voorgangers, want u vindt er een schat aan recepten, tips over gezondheid, budget en het huishouden in. De agenda wordt in beperkte oplage gedrukt en kost 17,95 euro. U kan hem nu reeds bestellen. Vul hiervoor de onderstaande bestelkaart in. U kan ook faxen op het nummer 02 481 78 81. De Huishoudagenda 2007 is vanaf oktober 2006 beschikbaar en wordt u via de post toegestuurd, samen met een uitnodiging tot betaling.
Huish
AGENoDud A
2
007 U kan dit bestelformulier terugsturen aan DECOM, WGK Huishoudagenda 2006, Noordkustlaan 18, 1702 Groot-Bijgaarden. U kan ook faxen op het nummer 02 481 78 81 (niet tegelijkertijd faxen én opsturen a.u.b., om dubbele bestellingen te vermijden). . De door u verstrekte gegevens zijn alleen bestemd voor de eigen administratie en onderworpen aan de wet ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer van 8 december 1992.
✄
Ja, ik bestel ...... (aantal vermelden aub) “Huishoudagenda 2007” (17,95 euro/stuk) Naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Voornaam:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Straat: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nr.: . . . . . . . . Bus: . . . . . . . . Postcode: . . . . . . . . . . . . . . . . Gemeente: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tel.: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Handtekening: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wit-Gele
Kruis
Sfeer, comfort en design
verdringen rugpijn, vermoeide benen, spataders en oedeem
Gun je lichaam het beste comfort: de zero-gravity positie. Aangeraden door artsen, kinesisten en binnenhuisarchitecten Meer info over modellen en prijzen: www.ERGORELAX.com
14 Fitformmodellen:
steeds aandacht voor interieur en comfort Kijk je niet alleen naar het uiterlijk van je relaxzetel maar wil je vooral ook goed zitten? Met Fitform zit je altijd goed. Omdat elke mens uniek is krijg je van Fitform maatwerk. Zithoogte, zitdiepte en de hoogte van de armleuningen worden op je maat gemaakt. De unieke kantelpositie, de instelbare rug- en neksteun, de ergonomische vormgeving en het luxe-nekkussen maken het Fitformcomfort compleet. Je lichaam zal voelen dat je perfect zit. Meer info: www.FITFORM.net
Volgende verkooppunten verdelen Fitform en Ergorelax : Bedking Ergopolis, Leuvensesteenweg 338, Boortmeerbeek (015/ 52 03 60) Ergopolis, Bredabaan 948B, Brasschaat (03/ 271 27 01) De Bedstee, Dorp 78, Herselt (014/ 54 55 11) Ergoconcept- De Rugwinkel, Groenstraat 202, Aalst (052/ 77 28 63) Ergodôme, Sint-Janslaan 19-23, Kortrijk (0476/ 61 49 35) Medi Serve, Graanmarkt 27-29, Ninove (054/ 55 83 79) Informeer bij de dealers Moerman, Lippenslaan 26-30, Knokke (050/ 60 17 56) welke modellen er in hun Nirwana, De Bruynlaan 127, Wilrijk (03/820 98 30) Reyskens, Genkersteenweg 310, Hasselt (011/ 24 15 92) showroom staan. Sleepy, Dorpstraat 170, Overpelt (011/66 59 04)
Alleen Fitform: Winzo meubelen, Hamonterweg 143, Achel (011/ 64 05 59) VF-Medicals, Herentalsebaan 431, Wommelgem (03/ 653 00 25) VF-Medicals, Mgr. Van Wayenberghlaan 36, Leuven (016/ 20 76 07) Alleen Ergorelax: Ergorelax, Dorp 78, Herselt (014 /54 55 11) De Zandbank, Brugsesteenweg 21, Veurne en Albert-1-laan 51, Oostduinkerke (058/ 28 09 10) Interior, Brabantdam 173, Gent (09/ 223 37 07) Medishop, Kattestraat 24, Oudenaarde (055/ 30 94 44)
advertenties*
Boxspring, lattenbodem of waterbed?
Het ideale bed is niet enkel het bed dat voldoet aan uw smaak en budget. Ook de lengte, het gewicht, de slaaphouding en eventuele medische problemen van de gebruikers zijn zeer belangrijk. Een goed bed gaat jaren mee en wordt 1/3 van je tijd gebruikt. Neem daarom de tijd voor een deskundig advies en een objectieve vergelijking van prijzen en mogelijkheden. Boxspring, lattenbodem of waterbed? Wat is de meest geschikte matras? Bij De Bedstee te Herselt kan je het allemaal vrijblijvend testen en vergelijken. 99% van de zit- en slaapproblemen worden er drastisch verbeterd of zelfs helemaal weggenomen. Alle producten steeds met prijsgarantie: hetzelfde product elders goedkoper? We betalen het verschil terug.
De Bedstee: aangeraden door artsen, kinesisten en binnenhuisarchitecten. Gespecialiseerd in slaapcomfort en relaxzetels voor mensen met ernstige rugproblemen, atrose, reuma, M.S., ... Hoofdverdeler van
HERSELT DORP 78 - Tel.: 014/54 55 11
en
e-mail:
[email protected] www.debedstee.be • www.ergorelax.com
Open: ma-di-do-vr: 10 - 12.30 en 13.30 - 18.30u. Zaterdag: 10 - 12.30 en 13.30 - 17u. Gesloten op woensdag, zon- en feestdagen
* De inhoud van deze advertenties valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid van het UZ Antwerpen
UZA EN WETENSCHAP
prof. dr. Werner Jacobs
Forensische
activiteiten onder één dak
Met de opening van het Centrum voor Gerechtelijke Geneeskunde op 28 april zijn alle forensische activiteiten van het UZA – forensische pathologie, forensisch DNA-onderzoek en forensische psychiatrie – onder één dak gebracht. Binnen de forensische pathologie wint vooral het onderzoek van levende slachtoffers aan belang. ‘Ook bij levende slachtoffers is het cruciaal er zo snel mogelijk een wetsdokter bij te halen’, zegt medisch coördinator prof. dr. Werner Jacobs.
H
et hoofdstuk gerechtelijke geneeskunde in het UZA begint in 1993 met de oprichting van het Universitair Forensisch Centrum (UFC), dat actief is in het domein van de gerechtelijke psychiatrie. In 1999 wordt gestart met gerechtelijke autopsies, en in 2002 komt daar het gerechtelijk DNAonderzoek bij.
Dit voorjaar werd het Centrum voor Gerechtelijke Geneeskunde in het leven geroepen, dat de drie activiteiten onder één koepel verenigt. ‘Voordeel is dat de verschillende disciplines nu aan elkaar gekoppeld zijn. Vroeger gebeurde het dat we met eenzelfde zaak bezig waren, maar dat de een niet wist wat de
ander aan het doen was’, zegt prof. dr. Jacobs, medisch coördinator van het Centrum voor Gerechtelijke Geneeskunde, en hoofd van het gedeelte forensische pathologie en het DNAonderzoek.
Geweldpleging Het luik forensische pathologie omvat om te beginnen de gerechtelijke autopsies. Het UZA voert de forensische lijkschouwingen uit voor de gerechtelijke arrondissementen Antwerpen, Turnhout, Mechelen en Hasselt, en stelt een wetsdokter ter beschikking voor het Parket van Brussel. Daarnaast wint vooral het onderzoek van levende slachtoffers van geweldpleging sterk aan belang: vroeger maakte deze activiteit maar twintig procent van de opdrachten uit, vandaag zowat de helft.
Universitair Forensisch Centrum behandelt daders Slachtoffers van seksuele misdrijven moet je helpen, de daders straffen. Zo wil de publieke opinie het. Het idee dat je daders ook kunt en moet behandelen, is niet populair. Toch is dit een belangrijke activiteit van het in 1993 opgerichte Universitair Forensisch Centrum (UFC), dat sinds april 2006 deel uitmaakt van het Centrum voor Gerechtelijke Geneeskunde. Het uitgebreide takenpakket van het centrum situeert zich op het raakvlak tussen psychiatrie en gerecht. ‘Om te beginnen verleent het UFC psychiatrisch advies op vraag van het gerecht’, zegt prof. dr. Paul Cosyns, diensthoofd psychiatrie in het UZA en directeur van het UFC. ‘We spreken dan zowel over
14
burgerlijke zaken als over strafrecht. De vraag kan bijvoorbeeld zijn of een verkeersslachtoffer psychische gevolgen van het ongeval draagt, of in hoever een arbeider die jarenlang aan giftige dissolvanten is blootgesteld, daar een geheugenstoornis of andere neuropsychische problemen aan overgehouden heeft. Ook wordt regelmatig ons advies gevraagd in verband met een mogelijke vervroegde vrijlating van seksuele misbruikers.’ Een tweede luik is de behandeling van daders van seksueel misbruik. ‘In 2005 vonden er 922 consultaties plaats. Een kleine 66 procent van deze mensen werden naar ons gestuurd door gerechtelijke instanties. Zo’n 25 procent kwam
vanuit het hulpverleningscircuit en nog eens negen procent op eigen initiatief. Meestal duurt de behandeling twee tot vijf jaar’, verduidelijkt Cosyns. Het UFC is voor de behandeling van seksuele misbruikers referentiecentrum voor Vlaanderen. Dat betekent dat het niet alleen zelf daders behandelt, maar ook ondersteuning biedt aan andere instellingen en centra die met de problematiek bezig zijn. Hulpverleners kunnen bijvoorbeeld met vragen bij het UFC terecht of kunnen gebruik maken van het documentatiecentrum op de website van het UFC. Behalve Cosyns werken in het UFC een psychiater, vier psychologen, een criminoloog en een secretariaatsmedewerker.
In dat kader werkt de forensische pathologie sinds enige tijd nauwer samen met de dienst spoedgevallen. Niet toevallig verhuisde Jacobs’ kantoor naar daar. ‘We willen komen tot zogenaamde forensic emergency medicine (forensische urgentiegeneeskunde, red.)’, legt Jacobs uit. ‘Slachtoffers van geweld komen vaak via de spoeddienst binnen. Het is belangrijk dat er op dat moment meteen een wetsdokter wordt gecontacteerd, die de eerste vaststellingen doet. Wij kunnen desnoods een schot- of steekwonde analyseren terwijl een reanimatie nog aan de gang is. Is de wonde eenmaal verzorgd, dan zijn er soms al belangrijke sporen verdwenen. Het verplegend personeel moet op dat vlak weten wat kan en niet kan. Stel dat de ziekenwagen op de plaats van een
misdaad of verdacht overlijden aankomt en er moeten zaken verplaatst worden, dan moet dat op zijn minst genoteerd worden.’ Spoedverpleegkundigen kunnen ook nuttige informatie geven over de initiële toestand van een slachtoffer. Als een baby met sporen van mishandeling wordt binnengebracht, zijn foto’s van de uiterlijke kwetsuren, medische beelden, bloednames én het oorspronkelijke verhaal van de ouders van grote waarde voor het onderzoek.
Meerwaarde Sinds vorig jaar wordt er ook samengewerkt met het Stedelijk Ziekenhuis van Aalst (ASZ). Dr. Marc De Leeuw, wetsdokter en diensthoofd spoedgevallen in het ASZ, is als consulent
Gerechtelijk DNA-onderzoek Het UZA voert sinds 2002 gerechtelijke DNA-analyses uit. Dat gebeurt onder leiding van prof. dr. Werner Jacobs. Forensisch geneticus dr. Els Jehaes en dr. Steven Rand zijn verantwoordelijk voor de dagelijkse werking van het DNA-laboratorium. Een belangrijke taak is het analyseren van DNA-stalen in het kader van een misdaad als verkrachting of moord. Daarnaast worden ook DNA-profielen van veroordeelde criminelen bepaald, zodat die toegevoegd kunnen worden aan de nationale DNA-databank. Het DNA-laboratorium biedt ook verwantschapsonderzoek aan, in de praktijk meestal vaderschapsonderzoek. Zowel privé-personen als het gerecht kunnen een aanvraag indienen. Redenen voor het onderzoek kunnen bijvoorbeeld een echtscheiding of een aanvraag om een verblijfsvergunning zijn. Behalve Jacobs, Jehaes en Rand werkt in het labo nog een geneesheer gespecialiseerd in verwantschapsonderzoek, dr. Gerd Mertens. Dr. Apr. Kristien Van Brussel is verantwoordelijk voor de kwaliteitscontrole.
geneesheer verbonden aan het UZA. ‘In eerste instantie hebben wij onze kennis en ervaring aan het ASZ ter beschikking gesteld’, verduidelijkt Jacobs. ‘Met onze hulp is ook daar de samenwerking tussen gerechtelijke geneeskunde en de spoedgevallendienst verder ontwikkeld. Omgekeerd betekent dr. De Leeuw voor ons een belangrijke meerwaarde wat het onderzoek van levende slachtoffers betreft.’ Binnen de afdeling forensische pathologie werken verder nog twee forensische pathologen, dr. Chistel De Meyere en dr. Evy De Boosere, een forensisch antropoloog, drs. Marit Vandenbruaene, en een forensisch tandarts, Christl Verbiest. Wat het onderzoek van levende slachtoffers betreft, loopt op dit moment een nieuw project. ‘In het licht van de verdere ontwikkeling van de forensische urgentiegeneeskunde zijn we momenteel bezig met een grote studie naar het shaken babysyndroom, waarbij we van het Parket-Generaal van Antwerpen en Gent toestemming kregen om de gerechtelijke en medische dossiers van alle vermeende gevallen van dit syndroom te bestuderen’, aldus Jacobs. n
Meer info Forensische Pathologie en Geneeskunde, 03 821 31.21, 03 821 44 57 Forensisch DNA laboratorium, 03 821 30 16, 03 821 30 17 Forensische Psychiatrie (UFC), 03 821 34 38, www.ufc.be Mortuarium, 03 821 38 52
15
UZA EN WETENSCHAP
Toekomst ligt bij
interdisciplinaire samenwerking Als universitair ziekenhuis draagt het UZA wetenschappelijk onderzoek hoog in het vaandel. De samenwerking met de Universiteit Antwerpen is op dat vlak een extra troef. ‘De wetenschappelijke output van de Universiteit Antwerpen per onderzoeker ligt veertig procent hoger dan het Vlaamse gemiddelde. Die positie moeten we handhaven, en liefst nog verbeteren’, vindt een ambitieuze vice-rector prof. dr. Dirk Van Dyck, die met plezier enkele toekomstplannen uit de doeken doet.
D
e meerwaarde van een universitair ziekenhuis is dat het zijn werk op wetenschappelijk onderzoek baseert, waardoor het de allernieuwste technieken en behandelingsmethoden kan aanbieden. Het UZA slaat op onderzoeksvlak regelmatig de handen in elkaar met de Universiteit Antwerpen, een samenwerking die al tot verschillende baanbrekende projecten leidde. Van Dyck, als vice-rector verantwoordelijk voor het onderzoeksbeleid, ziet voor de nabije toekomst nog tal van opportuniteiten. ‘Ik heb een ambitieus onderzoeksbeleidsplan. We moeten de beste blijven en indien mogelijk zelfs nog verbeteren. Daarbij moeten we onze sterke punten uitspelen, zijnde kwaliteit en flexibiliteit. De Universiteit Antwerpen is als kleine instelling niet vastgeroest.’
16
Wat het geneeskundig onderzoek betreft, investeert de vice-rector in de samenwerking tussen de basiswetenschappen enerzijds en de geneeskunde anderzijds. ‘Momenteel is er een aparte faculteit geneeskunde, naast de faculteit farmaceutische, biomedische en diergeneeskundige wetenschappen. Ik ben er een voorstander van die faculteiten meer te laten samenwerken, ook met de basiswetenschappen. Op die manier ontstaat er een win-winsituatie.’
Interdisciplinaire samenwerking Daarnaast probeert de vice-rector interdisciplinaire samenwerking aan te moedigen – bijvoorbeeld tussen de geneeskunde en de basiswetenschappen, onder meer met
behulp van interdisciplinaire doctoraatsbeurzen. In dat verband wijst hij op het evenwichtsonderzoek onder leiding van fysicus prof. dr. Floris Wuyts, een erg succesvol project in samenwerking met neus keel oordiensthoofd prof. dr. Paul Van de Heyning. ‘Door de kruisbestuiving van fysica en NKOonderzoek hebben we dit onderzoek naar wereldniveau kunnen uittillen. Een voorbeeld van wat je kunt bereiken als je twee getalenteerde mensen uit verschillende disciplines bij elkaar brengt. Binnenkort opent in het UZA een centrum voor ruimtevaartgeneeskunde. Daarin zullen toestellen te vinden zijn die uniek zijn in Europa.’ Van Dyck wil ook zogenaamde core facilities creëren, zeg maar centrale faciliteiten van hoog niveau die diensten kunnen leveren aan verschillende onderzoeksgroepen.
‘De biomedische beeldvorming, om een voorbeeld te noemen, beschikt over de beste scanners ter wereld en kan die ten dienste stellen van professoren uit verschillende vakgebieden. Op die manier bereik je met relatief beperkte middelen een belangrijke verbetering voor veel mensen.’
Digitale technieken Beeldvorming en beeldverwerking vormen een belangrijk aandachtspunt binnen Van Dycks beleid. Het afgelopen jaar werden alle specialisten binnen dat domein samengebracht op de Campus Drie Eiken. Zo ook het Visielab, het laboratorium dat wetenschappelijke knowhow op het vlak van beeldopname en beeldverwerking centraliseert. ‘We starten in dat verband ook met een project met Afga Gevaert. Bedoeling is software te ontwikkelen die de beeldverwerking beter afstemt op de diagnostische ondersteuning van de artsen. Vroeger hield een arts een radiografie gewoon tegen het licht, vandaag is er dankzij digitale technie-
ken veel meer mogelijk. Zo is er onlangs een doctoraatswerk verdedigd rond nerve tracking, waarbij we de zenuwen in de hersenen zichtbaar maken op een scan.’ Plannen zijn er ook voor het excellentiecentrum rond neurodegeneratieve ziekten, een internationaal gereputeerd centrum dat onder leiding staat van prof. dr. Christine Van Broeckhoven. ‘Hiervan zou ik een zwaartepunt in Vlaanderen wil maken. Met het oog daarop hopen we een hoogtechnologische hersenscanner te kunnen aankopen.’ Rest nog om al die projecten gefinancierd te krijgen. Het is geen geheim dat het wetenschappelijk onderzoek met een chronisch geldtekort kampt. ‘Een constante in mijn beleid is dan ook te proberen zoveel mogelijk financiën naar de universiteit te halen. Dat doe ik onder meer door aanwezig te zijn op de politieke fora waar de beslissingen ter zake genomen worden. Ook probeer ik de contacten met farmaceutische topbedrijven zoveel mogelijk te versterken.’
prof. dr. Dirk Van Dyck Van Dyck is ervan overtuigd dat de middelen in de toekomst zullen toenemen. ‘De overheid engageert zich via het Innovatiepact om jaarlijks meer geld voor wetenschappelijk onderzoek vrij te maken. Ook wordt er weldra een Herculesfonds opgericht voor de financiering van grote toestellen. Er is dus reden tot optimisme.’ n
Patiëntenstudies wettelijk streng geregeld
prof. dr. Cras
Over studies in ziekenhuizen doen de wildste geruchten. ‘Ik ga niet naar een universitair ziekenhuis, want daar gebruiken ze je als proefkonijn’, hoor je wel eens zeggen. De wetgeving rond medische studies met patiënten is nochtans duidelijk: mensen stappen altijd vrijwillig en goed geïnformeerd in een studie, én mogen er te allen
tijde uitstappen. Goed geïnformeerd worden houdt concreet in dat de arts of uitvoerder van de studie de patiënt zowel schriftelijk als mondeling precies inlicht over het wat, waarom en de eventuele risico’s van een studie. ‘Bij een nieuw medicijn is het bijvoorbeeld altijd mogelijk dat er nevenwerkingen optreden. Kandidaten voor een studie worden hiervan duidelijk op de hoogte gesteld’, weet prof. dr. Patrick Cras, voorzitter van het ethisch comité in het UZA. De patiënt krijgt voldoende tijd om deze informatie te verwerken. Als hij aan de studie wil deelnemen, geeft hij schriftelijk zijn zogenaamde informed consent, ofwel geïnformeerde toestemming. ‘De wet van 7 mei 2004 bepaalt ook dat elke studie eerst aan het ethisch comité van het ziekenhuis wordt voorgelegd. Pas als dit de studie
goedkeurt, mag ze plaatsvinden. Verder gebeurt elke studie onder toezicht van een staflid’, zegt Cras. Er kunnen ethische redenen zijn om een studie vroegtijdig stop te zetten. Als bijvoorbeeld halverwege een onderzoek blijkt dat de patiëntengroep die een nieuw medicijn slikt, het veel beter doet dan de proefpersonen die een placebo krijgen, kan een onafhankelijk comité beslissen dat alle deelnemers het nieuwe geneesmiddel moeten krijgen en de studie dus moet worden afgebroken. ‘Meestal kan de patiënt ook na de studie over het geneesmiddel blijven beschikken. Als een nieuw medicijn goed werkt maar nog niet op de markt is, voorzien de meeste farmaceutische bedrijven een extensiefase om die periode te overbruggen. Sommigen kunnen hun behandeling zo nog jaren gratis voortzetten’, aldus nog Cras.
17
UZA OVER DE GRENZEN
Bezoek uit het land van de glimlach Ze heten voluit dr. Suraphong en Sratwadee Lorsomradee maar laten zich voor het gemak dr. Sur en dr. Amy noemen. We spreken over het Thaise anesthesistenpaar dat anderhalf jaar in Antwerpen verblijft om in het UZA nieuwe kennis en technieken op te steken. Daarnaast proberen de twee ook wat Vlaamse cultuur mee te pikken. Al geven ze eerlijk toe dat hun favoriete plekjes in Antwerpen... de Thaise supermarktjes in China Town zijn.
A
my en Sur – de namen lijken op hun Thaise roepnamen – werken in hun geboorteland in het universitair ziekenhuis in Chiang Mai, de hoofdstad van het noorden van Thailand. Het idee om naar Antwerpen te komen ontstond nadat UZA-anesthesist prof. dr. Stefan De Hert een interessante lezing was komen geven in Thailand. ‘Prof. De Hert staat bij ons bekend als een vooraanstaand cardiaal anesthesist’, vertelt Sur. ‘Ons diensthoofd had me dan ook aangepord om hem te volgen naar België. Op dat moment had ik al goedkeuring gekregen voor een beurs van de Thaise regering. We namen contact op met het UZA en kwamen vrij snel tot een overeenkomst. Toch heeft het nog meer dan een half jaar geduurd voor alle papierwerk in België en Thailand in orde was. Maar we mogen op dat vlak niet klagen. We hebben heel veel steun gehad van het International Relationships Office in België. Dat biedt hulp aan buitenlandse onderzoekers die naar jullie land komen.’ Sur en Amy landden op Belgische bodem in juli 2005. Sindsdien werkt Sur mee aan verschillende studies op de dienst anesthesie. Hij woont operaties bij en brengt het effect van de gebruikte medicatie en technieken in kaart. Bedoeling is die bevindingen achteraf in wetenschappelijke artikels te gieten. Terug in Thailand zal hij les geven aan de universiteit om de opgedane kennis over te dragen
18
aan de geneeskundestudenten. Amy verdiept zich in nieuwe methodes voor plaatselijke verdoving, haar specialiteit in Thailand. Ze is vooral geïnteresseerd in technieken die de pijn na de ingreep verminderen.
Levertransplantaties Daarnaast willen beiden hun licht opsteken over de specifieke verdovingstechnieken tijdens levertransplantaties, met het oog op het levertransplantatieprogramma dat in hun eigen ziekenhuis op stapel staat. Ze volgden in dat kader ook al een maand stage in Berlijn, waar op dit ogenblik een van hun Thaise collega’s meedraait op de dienst transplantatiechirurgie. De twee vonden snel hun draai binnen de dienst anesthesie. ‘Onze Antwerpse collega’s zijn heel vriendelijk en behulpzaam’, vindt Sur. ‘Wij proberen ons zo goed mogelijk aan hen aan te passen en vice versa. Op die manier verloopt de samenwerking vlot. De enige struikelblok is de taal. Wij moeten vanuit het Thais en zij vanuit het Nederlands naar het Engels vertalen.’ Moedige pogingen om het Nederlands onder de knie te krijgen, strandden bij “goedemorgen” en een paar beleefdheidsformules. Al kunnen ze wel een eenvoudige conversatie volgen.
dr. Amy en dr. Sur Sur: ‘In Thailand vind je geen Thais-Nederlands vertaalwoordenboek. Wel heb ik een en ander kunnen leren van het internet en van een Nederlandse toerist die we toevallig ontmoetten.’ ‘Het feit dat iedereen de woorden hier zo verschillend uitspreekt, maakt het er niet gemakkelijker op om de taal te leren’, heeft Amy ondervonden.
Gezondheid voor iedereen Of werken in een Europees ziekenhuis erg verschillend is van wat ze thuis doen? ‘De medische lat ligt even hoog, al zijn er kleine verschillen’, vindt Sur. ‘Hier is het bijvoorbeeld erg belangrijk dat elke patiënt precies geïnformeerd is over zijn behandeling. In Thailand proberen dokters weliswaar ook de patiënt te informeren over de behandelingsmogelijkheden en wat er zal gebeuren, maar vaak is deze niet echt geïnteresseerd. Ze vertrouwen erop dat de dokter zal doen wat voor hen het best is.’ Ook de budgetten liggen een stuk lager.
Land van de glimlach
Sur: ‘Sinds de Thaise regering vijf jaar geleden gezondheid voor iedereen invoerde – een consultatie kost de patiënt maar een halve euro, de rest wordt betaald door de overheid – is besparen een absolute prioriteit. Dokters moeten de beste maar toch goedkope medicatie voorschrijven. Maar op sommige behandelingen, bijvoorbeeld hartoperaties, kun je niet besparen. Deze nieuwe politiek betekent dan ook een zware belasting voor de maatschappij.’
Hun uitstapjes naar Antwerpen beperken zich voornamelijk tot de Thaise supermarkten. Ze wonen niet in het centrum, maar in een appartement in Wilrijk. ‘Daar vinden we nog wat groen en rust. En vooral: het is er veilig. In Antwerpen zijn we voortdurend op onze hoede voor gauwdieven’, bekent Sur. Toch zien ze ook de goede kanten van het leven in België. Sur: ‘Het valt ons op dat ook de oudere mensen hier een goede levenskwaliteit hebben. Ze kunnen overal heen met het openbaar vervoer. In Thailand durven Buiten de werkuren probeert het sympathieke ouderen hooguit de deur uit met een zoon of echtpaar ook wat Vlaamse cultuur op te dochter. Meestal blijven ze gewoon thuis.’ snuiven. ‘En je kunt hier tenminste veilig fietsen’, vindt ‘Ik probeer bijvoorbeeld de katholieke Amy. ‘Er zijn overal fietspaden. In Thailand zijn godsdienst te begrijpen. Want op die manier die er soms ook wel, maar automobilisten begrijp je ook beter hoe de mensen denken’, volgen de regels niet. Ze rijden soms gewoon Premier-Anz_90x133 Seite 1 ’ zegt Sur, zelf boeddhist. 10.05.2006 16:25 Uhr over het fietspad.
Over de vriendelijkheid van de Vlamingen hoor je ze niet klagen. ‘Thailand wordt het land van de glimlach genoemd’, zegt Sur. ‘We hadden gehoord dat dat in België een stuk minder zou zijn. En inderdaad, de mensen lachen hier veel minder.’ ‘Maar eigenlijk zijn ze ook heel vriendelijk. Je krijgt altijd wel een glimlach terug’, vult Amy aan. Definitief in Antwerpen blijven zouden ze absoluut niet zien zitten. Daarvoor zijn ze te zeer verknocht aan hun familie, eigen eetcultuur... en het Thaise klimaat. De koudste dag in Thailand is vergelijkbaar met een frisse Belgische zomerdag. ‘In Thailand is er geen sneeuw. Een wit landschap is nochtans heel mooi. Zolang ik maar niet naar buiten hoef’, lacht Amy. n
Veilig fietsen
adv UIT & OMTRENT
1:24 PM
advertenties*
Pagina 1
Bezoek onze grote toonzaal met een 40-tal verschillende modellen
Europa´s populairste baden met deur w w w. m o b i l e s c o o t e r. b e Vraag een GRATIS demonstratie bij u thuis…
Bel voor een gratis brochure
✆0 800 - 9 25 65 Willem Barentszweg 6b, 5928 LM Venlo
Gratis documentatie of gratis demonstratie Naam
BON
• ontspannend en veilig • in één dag geïnstalleerd • advisering en service door het gehele land
Straat Postcode
nr Gemeente
Tel.
Bon terugsturen naar: Blankenbergse steenweg 14A, B-8000 Brugge tel. +32 (0)50 31 79 19, fax +32 (0)50 31 10 26
� gratis demonstratie � gratis documentatie
* De inhoud van deze advertenties valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid van het UZ Antwerpen
Het instapbad
11/25/05
19
UZA EN WETENSCHAP
prof. dr. Berten Ceulemans
Kinderneurologen
wisselen kennis uit op lentecongres Het tweejaarlijkse lentecongres van de Belgische Vereniging voor Kinderneurologie had dit jaar een jubileumkarakter: de organisatoren, het UZA en het Koningin Paola Kinderziekenhuis Antwerpen, kunnen terugblikken op respectievelijk vijftien en twintig jaar kinderneurologie. De thema’s die aan bod kwamen, waren beroertes bij kinderen, migraine op jonge leeftijd en de omstreden aandoening cerebrale folaat deficiëntie.
H
et congres, dat voor de gelegenheid een feestelijk tintje had, vond plaats op 12 mei in Hangar 26 in Antwerpen. Er waren zestig deelnemers, van wie het merendeel kinderneurologen. ‘De wereld van de kinderneurologie is klein’, zegt UZA-kinderneuroloog prof. dr. Berten Ceulemans, die het congres samen met dr. Lina Dom van het Paola Kinderziekenhuis organiseerde. ‘We mikken dan ook niet op de grote massa, maar op een beperkte groep geïnteresseerden die mee willen doorbomen over topics en zich eventueel willen inzetten voor bepaalde projecten.’ In de voormiddag werd er gediscussieerd over beroertes bij kinderen, met voordrachten van dr. Kees Braun uit Utrecht, prof. dr. Chris Van Geet en prof. dr. Lieven Lagae uit Leuven en UZA-neurologe dr. Annick Laridon. ‘Het fenomeen is erg zeldzaam’, weet Ceulemans. ‘Grote diensten voor kinderneurologie zien gemiddeld twee tot vier gevallen per jaar.
20
Het frustrerende is dat we vaak de oorzaak niet kunnen achterhalen en ook niet goed weten hoe we de patiënten moeten behandelen. We hebben nu afgesproken om voor België een gemeenschappelijk protocol uit te werken en de gevallen systematisch te registreren.’
Migraine In de namiddag volgde als eerste item migraine bij kinderen, waarbij de aandacht vooral ging naar behandelingsstrategieën. De sprekers waren dr. Dom en prof. dr. Patrick Van Bogaert uit Brussel. Ceulemans: ‘Voor de meeste patiëntjes volstaat het om gerustgesteld te worden en de juiste aanvalsmedicatie te krijgen. Onderhoudstherapie is zelden nodig. Tijdens het congres hebben we de nieuwste evolutie in geneesmiddelen bekeken.’ Ten slotte was er ook aandacht voor cerebrale folaat deficiëntie, een omstreden ziekte die
het gevolg zou zijn van een tekort aan foliumzuur in de hersenen. ‘De ziekte werd nog maar recent omschreven door prof. dr. Vincent Ramaekers, een Belgische arts die in Aken actief is’, licht Ceulemans toe. ‘Hij is van mening dat deze aandoening een verklaring biedt voor een ziektebeeld dat gepaard gaat met een verkleinde schedel en psychomotorische achterstand. Volgens hem zijn de patiëntjes in kwestie te genezen met medicatie. Nu is er nogal wat controverse rond deze kwestie. Wellicht zijn er meerdere verklaringen voor het beschreven ziektebeeld, en is biochemisch gevonden cerebrale folaat deficiëntie in de meeste gevallen eerder een nevenverschijnsel dan de oorzaak van de ziekte. Wij hebben Ramaekers dan ook uitgenodigd om over het onderwerp te komen praten. Zijn voordracht heeft aanleiding gegeven tot een levendige discussie, wat alleen maar positief kan zijn.’ n
UZA KORT
DR. jan proesmans
Mecenaatsfonds
helpt topgeneeskunde realiseren
De medische wereld staat niet stil. Nieuwe technieken en behandelingen zien voortdurend het licht. Om als universitair ziekenhuis topgeneeskunde te kunnen aanbieden stuurt het UZA zijn medisch en nietmedisch personeel regelmatig voor opleidingen naar grote centra in binnen- en buitenland. Noodzakelijk... maar duur. Het in 1998 opgerichte mecenaatsfonds moet op dat vlak meer ademruimte creëren.
W
etenschappelijk onderzoek en het ontwikkelen van nieuwe behandelingsmethoden zijn een essentiële taak van elk universitair ziekenhuis. Levensreddende behandelingen die vandaag niet meer weg te denken zijn – denk maar aan chemotherapie, hartchirurgie, transplantaties... -, zouden er nooit geweest zijn als wetenschappers destijds niet hun nek hadden uitgestoken. ‘Het is dan ook belangrijk dat artsen en nietmedisch personeel de kans krijgen naar gereputeerde centra te gaan om nieuwe technieken te leren of wetenschappelijke kennis op te doen’, zegt dr. Jan Proesmans, tot 1997 algemeen directeur van het UZA en sinds 1998 voorzitter van het mecenaatsfonds. Daarnaast zijn er middelen nodig om nieuwe, veelbelovende behandelingen te betalen. Het kan namelijk jaren duren voor het Riziv een nieuwe therapie vergoedt. Intussen moet het ziekenhuis vaak zelf instaan voor de kosten. ‘Een universitair ziekenhuis is dat aan zichzelf verplicht’, vindt Proesmans. ‘Het kan zich niet beperken tot behandelingen die geld in het laatje brengen. In die zin is topgeneeskunde per definitie verlieslatend.’
De boer op Voor het ontwikkelen van nieuwigheden zijn er spijtig genoeg weinig middelen beschikbaar. ‘Weinig mensen weten dat universitaire ziekenhuizen daarvoor echt de boer op moeten. Via giften, legaten en sponsoring proberen ze aan financiën te komen’, weet Proesmans.
Om meer armslag te krijgen voor vernieuwende projecten richtte het ziekenhuis in 1998 het mecenaatsfonds op. Bedrijven en particulieren kunnen hieraan giften of legaten overmaken, al dan niet bestemd voor een specifieke arts of onderzoeksdomein. ‘We zijn niet van nul gestart’, zegt Proesmans. ‘In de loop der jaren had de directie een spaarpot aangelegd met giften van dankbare patiënten en familieleden enerzijds, en legaten en inkomsten uit zuiver mecenaat anderzijds. Mecenaat gebeurt doorgaans met stille trom zonder publicitaire doeleinden. Persoonlijke ervaringen tijdens een ziekte of een emotionele band met een bepaalde dienst in het ziekenhuis liggen dikwijls aan de basis ervan.’
beslissen in onderling overleg welke daarvan in aanmerking komen voor financiering. De initiatieven die mee dankzij het mecenaatsfonds uit de startblokken raakten, zijn niet van de minste. Zo ging er belangrijke financiële steun naar het lever- en longtransplantatieprogramma, robotgestuurde chirurgie en stamcelonderzoek. Er wordt bewust geen intensieve campagne gevoerd om giften te bevorderen. ‘We willen ons niet opdringen, maar enkel onder de aandacht brengen dat er een specifieke nood bestaat. Zo kunnen we misschien een aantal harten beroeren’, aldus Proesmans. n
Succesvolle beleggingen Dankzij succesvolle beleggingen kon tot eind 2005 zo’n 700.000 euro ter beschikking gesteld worden voor allerlei projecten, zonder het kapitaal aan te spreken. Proesmans: ‘Op het beurscrashjaar 2002 na was er jaarlijks een positief rendement, de laatste drie jaar gemiddeld 10,5 procent. Samen met twee bankiers gespecialiseerd in private banking wordt er nauwlettend op toegekeken dat de portefeuille zijn defensief karakter behoudt, met uitsluiting van speculatieve beleggingen. Het is de bedoeling de jaarlijkse opbrengst te benutten voor een duurzame financiering van geselecteerde projecten.’ Elke dienst kan projecten voordragen. De directie, medische raad en hoofdgeneesheer
Praktisch Zowel bedrijven als particulieren kunnen giften of legaten overmaken aan het mecenaatsfonds. Indien gewenst kan dat op naam of toegewezen aan een specifiek onderzoeksdomein. De giften zijn fiscaal aftrekbaar en kunnen worden gestort op het UZA-rekeningnummer 001-0893155-55 met vermelding “mecenaatsfonds”.
21
Mecenaatsfonds UZA
Driemaandelijks tijdschrift van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen Achttiende jaargang – juni 2006
Klinisch wetenschappelijk onderzoek en ontwikkeling van nieuwe behandelingsmethoden zijn een essentiële opdracht van het UZA. Om dit wetenschappelijk onderzoek en zijn klinische toepassingen te ondersteunen, werd het mecenaatsfonds opgericht.
Hoofdredactie en verantwoordelijke uitgever: Theo Van Hoye Eindredactie: Catherine Schuermans Redactiesecretariaat: Françoise Lippevelt Redactieraad: Annick Deckers, Anuschka Mahieu, Inez Rodrigus, Catherine Schuermans, Miranda Van De Wiele, Theo Van Hoye Fotografie: Dirk Borgonjon, Eric De Mildt,
Zowel bedrijven als particulieren kunnen giften of legaten overmaken aan het fonds, hetzij op naam, hetzij toegewezen aan een specifiek onderzoeksdomein. De giften kunnen worden gestort op het UZA-rekeningnummer 001-0893155-55 met vermelding ‘mecenaatsfonds’.
archief UZA, Elfi Van der Borght Vormgeving: Decom nv, Groot-Bijgaarden Reclameregie: Bie Van Cleuvenbergen - B-Net Tel.: 016 63 20 65 - Fax: 016 64 02 02,
[email protected] Druk: Het Volk Printing Cover: Image Bank Redactieadres: Universitair Ziekenhuis Antwerpen, Afdeling Communicatie Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem, Tel.: 03 821 31 84 mail:
[email protected] Je kan het magazine ook online consulteren op www.maguza.be
advertentie*
Uw mobiliteit, onze zorg!
* De inhoud van deze advertentie valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid van het UZ Antwerpen
Al onze producten zijn ontwikkeld voor al die mensen die zich nog graag verplaatsen maar waarvoor de inspanning te vermoeiend is. Hartpatiënten, osteoporose ,diabeten ,MS patiënten, astma en reuma patiënten. Vraag nu naar onze speciale introductie korting op onze plooibare Mobility scooter. Past in iedere koffer van elke auto. Kunt U zich niet verplaatsen? Telefoneer dan even voor een demo aan huis.
Kattestraat 35 - 3272 Testelt Tel. : 0473 89 87 55
Voor Limburg Tel.: 0473 66 47 60
rue du Page 25 - 1050 Bruxelles Tel. : 0475 30 17 77
kritisch gelezen
PROF. DR. MAREK WOJCIECHOWSKI
Pleister voor
ADHD-patiëntjes
Goed nieuws voor kinderen met ADHD (aandachtsstoornis met hyperactiviteit) én hun ouders: in de Verenigde Staten werd een pleister goedgekeurd die een generische variant vrijgeeft van Rilatine, het standaardgeneesmiddel tegen ADHD. Dagelijks pillen slikken behoort daarmee tot het verleden. Het bericht stond dit voorjaar in verschillende kranten.
D
e pleister werd in de Verenigde Staten op de markt gebracht onder de naam Daytrana. Dr. Marek Wojciechowski, kinderarts in het UZA, vindt de nieuwe toedieningsvorm een goede zaak. ‘De pleister kan een goed alternatief zijn voor kinderen die een hekel aan pillen hebben of die hun medicatie al eens vergeten. Nu is het wel zo dat meerdere pilletjes per dag slikken sowieso niet meer hoeft. Tot voor kort moest Rilatine twee tot drie keer per dag worden ingenomen, maar sinds enige tijd is er een langdurig werkende vorm beschikbaar. Daarmee volstaat één pil per dag. Naar verluidt zou je met de pleister iets meer last hebben van de meest voorkomende bijwerkingen van Rilatine, slaapstoornissen, eetproblemen en tics. Maar we spreken dan maar over een paar procenten. Of de pleister ook snel in België zal opduiken, is nog niet geweten. Aangezien de FDA (Food and Drug Administration) het product heeft goedgekeurd, zal registratie bij de geneesmiddelencommissie van het ministerie voor Volksgezondheid of de EMEA (Europees Agentschap voor Geneesmiddelen) wellicht volgen.
Naar schatting lijdt zo’n vijf procent van de kinderen aan ADHD. Daarmee is het de belangrijkste gedragsstoornis in die leeftijdsgroep. De diagnose stellen is allesbehalve gemakkelijk en berust tot op zekere hoogte op een subjectieve beoordeling van een aantal criteria. Kinderneurologen en kinderpsychiaters hebben daar de meeste ervaring mee. Vandaar is het een goede zaak dat medicatie voor ADHD alleen terugbetaald kan worden als die door een kinderneuroloog of kinderpsychiater voorgeschreven wordt. Hier en daar gaan er stemmen op om ADHD niet met medicatie te behandelen, maar gedrags- of groepstherapie in te schakelen.
Het is onduidelijk of dit effect heeft op de hyperactiviteit en aandachtsproblematiek. Wel is het zo dat er bij kinderen met ADHD vaak bijkomende problemen zijn, zoals een zwak zelfbeeld, familiale problemen, een angsstoornis of depressie. Daarvoor kan psychotherapie nuttig zijn.’ n
Meer info Dienst pediatrie, 03 821 32 51 Centrum Zit Stil vzw, 03 830 30 25, www.zitstil.be Aandacht (vereniging voor volwassenen met ADHD), www.adhd-volwassenen.be
23
kritisch gelezen
Nieuwe medicijnen
tegen kanker veelbelovend
Een nieuw tijdperk van kankerbestrijding, klinkt het dit voorjaar enthousiast in de Gazet van Antwerpen. Twee nieuwe medicijnen, Nexavar en Avastine, worden sinds enige tijd ingezet tegen de uitgezaaide vormen van respectievelijk nierkanker en dikdarmkanker en zouden de overleving aanzienlijk verlengen. In verband met Avastine wordt er zelfs gesproken van de belangrijkste vooruitgang in twintig jaar.
D
e werking van beide medicijnen is gebaseerd op angiogenese, een lichamelijk proces dat het groeien van bloedvaatjes mogelijk maakt. Door op dat mechanisme in te grijpen en de vorming van nieuwe bloedvaten in en rondom de tumor aan banden te leggen, verkleint het gezwel. Een veelbelovende techniek, al is enige relativering op zijn plaats, zegt UZA-oncoloog dr. Jan Van den Brande. ‘Om te beginnen is dit geen echt nieuws. De vaststelling dat Avastine in combinatie met chemotherapie betere resultaten geeft dan chemotherapie alleen, dateert al van juni 2004. De cijfers in het artikel zijn bovendien opgeklopt, waardoor er al te hoge verwachtingen worden gecreëerd. Zo wordt gemeld dat Nexavar een bijkomende overleving van 39 procent oplevert. Dat is strikt genomen juist, maar de lezer moet weten dat we concreet
spreken van een stijging in overleving van gemiddeld drie naar 5,5 maanden. Dat is nog altijd niet om over te juichen. De bewering dat dit de grootste stap vooruit in twintig jaar is, is zwaar overdreven. De gemiddelde overleving van mensen met dikdarmkanker is de afgelopen twee decennia dankzij chemotherapie gestegen van acht naar 21 maanden, terwijl Avastine een bijkomende overleving van net geen vijf maanden zou opleveren. Alleszins een stap voorwaarts dus, maar niet zo’n belangrijke verbetering als wordt gezegd. Er wordt ook gesuggereerd dat kanker dankzij deze nieuwe techniek op termijn zal evolueren naar een chronische ziekte. Die stelling is wel heel optimistisch. De nieuwe medicatie is een stap in de goede richting, maar meer ook niet.’
n
Eiwit sleutel in COPD-onderzoek? Een onderzoeksgroep van het Universitair Ziekenhuis Gent zou een doorbraak bereikt hebben in de strijd tegen COPD (chronisch obstructief longlijden). De onderzoekers wisten met behulp van een nieuwe test te achterhalen dat een bepaald eiwit verhoogd aanwezig is in het longslijmvlies van rokers met COPD. Een stap voorwaarts in de vroege detectie en mogelijk ook de behandeling van de invaliderende ziekte, hoopt Knack (5 april 2006).
P
rof. Dr. Paul Germonpré, adjunctdiensthoofd longziekten: ‘De hypothese dat het eiwit in kwestie, MMP-12, een rol speelt bij het ontstaan van COPD, bestaat al langer. Dit onderzoek is alleszins een indicatie dat er verder in die richting gezocht moet worden. Maar verdere conclusies zijn voorbarig. Het is bijvoorbeeld niet omdat MMP-12 verhoogd aanwezig is bij rokers met COPD, dat je dit ook in grotere mate zult aantreffen
24
bij rokers die de ziekte nog moeten krijgen. Vraag is trouwens in hoever een voorspellende test zinvol is zolang we geen genezende behandeling hebben. Het kan voor de persoon in kwestie hooguit een extra motivatie zijn om te stoppen met roken, de enige manier om de ziekte af te remmen. Maar stoppen met roken is een advies dat voor iedereen geldt. Ook naar behandeling toe blijft het afwachten of deze ontdekking nieuwe wegen opent.
Ik verduidelijk het met de volgende vergelijking: stel dat je een onderzoek zou voeren naar de oorzaak van brandongevallen in hotelkamers, en je zou tot de conclusie komen dat er in de afgebrande kamers meer asbakken te vinden zijn. Ga je het brandgevaar dan bedwingen door alle asbakken weg te doen? Allicht niet. Zo is het ook met deze onderzoekshypothese. We weten nog niet of dat eiwit de asbak dan wel de sigaret is. Er zijn in het verleden al meer veelbelovende pistes verkend, maar helaas zonder resultaat. De MMP-eiwitten zijn ook al in verband gebracht met het ontstaan van longkanker. Inhibitoren (remmers, red.) van deze MMPeiwitten werden dan ook als mogelijke behandeling van longkanker beschouwd. Maar ook daar bleek uiteindelijk niets van te kloppen, hoe mooi die hypothese aanvankelijk ook leek.’ n
Uit hoofde van de pijn 20 kortgedichten over koppijn als pijn de gist is die het geluk doet rijzen dan zijn punthoofden niet zo zeldzaam dokter ik denk dat ik hoofdpijn heb want mijn hoofd doet zo’n pijn van tegen een open deur te lopen krijg je geen hoofdpijn hij verbeet zijn hoofdpijn tot zijn prothese brak zij kopte dagenlang en toch was zij van koppijn bang als je op de koppen kunt lopen dan is koppijn nooit ver af in alle pijn schuilt diep geluk (R.van Vlaenderen) behalve in hoofdpijn het is tenslotte beter zijn hoofd te verliezen dan zich het hoofd te breken als konijnen koppijn heben dan is er sprake van petit mal van je hoofdpijn zul je alvast verlost zijn zei de beul
van het hoog in je bol hebben krijg je bolpijn zij had grand mal à la tête en deed niets anders dan bleiten vooraleer je andere wang aan te bieden neem je best een aspirientje kale mannen klagen over fantoomhaarpijn soms gebruiken voetballers ook hun hoofd
Tot uw dienst Winkelgalerij (inkomhal)
•
Cafetaria Open op weekdagen van 8u30 tot 20u weekend van 12u tot 20u Broodjeszaak Open op weekdagen van 9u30 tot 14u30 Shops (bloemen, pralines, voeding, lectuur en geschenken) Open op weekdagen van 8u tot 20u zaterdag van 10u tot 19u zondag van 13u30 tot 19u Bankautomaat voor Fortis klanten
• • •
Restaurant
(einde bezoekersgang -1) Open elke dag van 12u – 14u
Tolken • •
Onthaaltehuis ‘Ter Weyde’ •
Gastenverblijf op 200 m van het UZA voor wie onderdak zoekt in de buurt van ‘zijn’ zieke. Vrijwilligers geven er een eenvoudig maar warm onthaal aan een billijke prijs. Meer info: 03 440 48 18 Edegemsesteenweg 240 – 2610 Wilrijk Gastenlijn 03 459 91 10
germaine heeft migraine en laura heeft een aura
• • •
hij had voorrang en hoofdpijn van rechts
• •
wanneer je haren ten berge rijzen pas je best je versnelling aan hij keek naar koppen van telefacts kreeg hij koppijn
Diverse talen Doventolken Meer info dienst patiëntenbegeleiding 03 821 37 00
School in het UZA 03 821 58 97 03 821 58 86
Kinderopvang ‘De Speelvogel’ •
Kinderopvang voor ambulante patiënten en bezoekers 03 821 38 87
Informatie & ontspanning •
Bibliotheek gynaecologie (aan consultatie gynaecologie) Open tijdens weekdagen van 8 tot 16u30 Bibliotheek Rode Kruis Boekenbedeling elke maandagnamid dag voor gehospitaliseerde patiënten
•
hij zocht een balpijn maar vond enkel een potlood 25
43 United Nations moeder 45 bevel 47 kroot uisje 83 ter gedachtenis 84 muzieknoot 85 ongeveer 94 80 laatstleden 96Sicilië overschot 9746 enthousiast bewondevulkaan44op 84 voor rij 85 onder andere 5 slee 97 dierenwereld 99 gevoelvol 100 leervloeistof 37 naaibenodigdheden 38 vreemde m 6 kleurentelevisie 88 dierengeluid 90 neon 91 Chinese 49 vluchtige stof 51 deel van een omslag 53 bijwoord 87 van de (afk.) 89 telwoord 91 inwendig orgaan 92 kant raar 98 kloosterzuster 101 ik (Latijn) 102 rivier (Spaans) 03 Vlaamse auteur 105 voorzetsel 107 het voortdueen jaar 44 miljoen 47 smet 48 ten na maat 92 notitieboekje 95 chroom 97 loon van militairen 54 ronde pet de oudere Oudegypt. koning 94 56 verbrandingsrest 96 keukengerei 103platte locoburgemeester 10458decigram (afk.) 106 Zijne end sissen 109 bruto nationaal product 110 lekkernij93 hoeveelheid dag 51 ijzer 52 gedicht 54 artikel (afk. 9 handelsterm 100 kostbaar bezit 103 maaltijd 97 uitgave teleurgesteld 98 droog61 (van wijn) klein vertrek 59 60 boksterm gaap 62101 treuzelaar 66 kalm 11 eerste hulp bij ongelukken 112 fijn, leuk. Hoogheid 108 sciencefiction. 56 noodsein 57 kippenhok 63 met a 05 vlinder 107 kunstenaar 109 brandstof 110 Engelse 102ongestoord voorzetsel 103 deciliter 104heer vrouwelijk (afk.) 72 106lofdicht en en 69 eerwaarde 71 orgaan 64 eerstgenoemde 65 of dergelijke engtemaat 111 onbegroeid 112 voorkeur. anderen 108 muzieknoot. 74 maatstaf 75 titel 76 deel van de hals 77 te weten 68 viseter 70 pers. voornaamwoord 72 o 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 (afk.) 78 ingenieur 79 dat is 81 dierengeluid 82 primitief tuig 73 kern van een eicel 75 zeer vloe 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 85 ongeveer 13 14 15 huisje 83 16 ter gedachtenis 8417muzieknoot 18 vloeistof 80 vulkaan HORIZONTAAL op Sicilië 84 rij 8 13 14 15 16 kleurentelevisie 88 17dierengeluid 18 86 90 neon 91 Chinese 87 van de (afk.) 89 telwoord 91 inwendig 19 20 21 22 23 chroom 97 loon van militairen 1 vlekkenwater zwaardwalvis94 7 plaats in Oemaat 92 notitieboekje 95 93 4hoeveelheid verbrandingsrest 19 20 21 22 23 kraïne 10 boom 13 maaltijd 15 tennisterm 17 99 handelsterm 100 kostbaar bezit 103 maaltijd 97 teleurgesteld 98 droog (van wijn) 1 24 25 26 27 28 29 30 zekere houtsoort 19 houten afscheiding van 24 25 26 27 29 109 brandstof 30 110 Engelse 105 vlinder28107 kunstenaar 102 voorzetsel 103 deciliter 104 vrouwe 21 boek met kaarten 23 smalle straat 25 huns lengtemaat 111 onbegroeid 112 voorkeur. anderen muzieknoot. 31 32 33 34 35 36 37 38 inziens 26 van zorg 108 bevrijd 29 voertuig 31
Puzzel en win!
]]]_]]]]_]_]]]]_]]] ___________________
]]]_]]]]_]_]]]]_]]] ___________________ ]]]]]_]_]]]_]_]]]]] ___________________ ]]]]]_]_]]]_]_]]]]] ___________________ _]]]]]_]]]]]_]]]]]_ ___________________ _]]]]]_]]]]]_]]]]]_ ___________________ ]_]]_]]]]]]]]]_]]_] ___________________ ]_]]_]]]]]]]]]_]]_] ___________________ eventueel 33 inhoudsmaat 35 arbeidsduur]]_]]_]]]_]]]_]]_]] ___________________ ]]_]]_]]]_]]]_]]_]] ___________________ verkorting 36 wiel 37 deel van de bijbel 38 onderofficier 39 huivering 40 Hare Majesteit ]]]_]]_]]_]]_]]_]]] ___________________ ]]]_]]_]]_]]_]]_]]] ___________________ ]]]_]]]]_]_]]]]_]] __________________ 42 vogelproduct 43 United Nations 44 moe]]_]]]]_]]]_]]]]_]] ___________________ der 45 voor 46 bevel 47 kroot 49 vluchtige ]]]]]_]_]]]_]_]]]] __________________ ]]_]]]]_]]]_]]]]_]] ___________________ stof 51 deel van een omslag 53 bijwoord 54 ]_]]]]]]_]_]]]]]]_] ___________________ _]]]]]_]]]]]_]]]]] __________________ ]_]]]]]]_]_]]]]]]_] ___________________ ronde platte pet 56 de oudere 58 Oudegypt. koning 59 uitgave 60 boksterm 61 gaap 62 ]]]]]__]]_]]__]]]]] ___________________ ]_]]_]]]]]]]]]_]]_ __________________ ]]]]]__]]_]]__]]]]] ___________________ treuzelaar 66 kalm en ongestoord 69 eerwaarde heer 71 orgaan 72 lofdicht 74 maatstaf 75 ]_]]]]]]_]_]]]]]]_] ___________________ ]]_]]_]]]_]]]_]]_] __________________ ]_]]]]]]_]_]]]]]]_] ___________________ titel 76 deel van de hals 77 te weten (afk.) 78 ]]_]]]]_]]]_]]]]_]] ___________________ ingenieur 79 dat is 81 dierengeluid 82 primi]]]_]]_]]_]]_]]_]] __________________ ]]_]]]]_]]]_]]]]_]] ___________________ tief huisje 83 ter gedachtenis 84 muzieknoot ]]]_]]_]]_]]_]]_]]] ___________________ 85 ongeveer 86 kleurentelevisie 88 dierenge]]_]]]]_]]]_]]]]_] __________________ ]]]_]]_]]_]]_]]_]]] ___________________ luid 90 neon 91 Chinese maat 92 notitieboek]]_]]_]]]_]]]_]]_]] ___________________ je 95 chroom 97 loon van militairen 99 han]_]]]]]]_]_]]]]]]_ __________________ ]]_]]_]]]_]]]_]]_]] ___________________ delsterm 100 kostbaar bezit 103 maaltijd 105 ]_]]_]]]]]]]]]_]]_] ___________________ vlinder 107 kunstenaar 109 brandstof 110 En]]]]]__]]_]]__]]]] __________________ ]_]]_]]]]]]]]]_]]_] ___________________ _]]]]]_]]]]]_]]]]]_ ___________________ gelse lengtemaat 111 onbegroeid 112 voor]_]]]]]]_]_]]]]]]_ __________________ keur. _]]]]]_]]]]]_]]]]]_ ___________________ ]]]]]_]_]]]_]_]]]]] ___________________ ]]_]]]]_]]]_]]]]_] __________________ ]]]_]]]]_]_]]]]_]]] ___________________ ]]]]]_]_]]]_]_]]]]] ___________________ 31
32
33
34
39 39
35
40 40 41
46 46
36
41
47 47
48
48
5454
62
63
62
69
70
64
70
76
91
73
78
77
84
91
78
92
97
98
7946
32 66
57
99 105
69
111
61
33 68
67
80
88
94
54 87
100
106
26
27
90
96
94
101
64
71
18
29
37
43
49
108
38
44
50
45
51
52
53
56
59
57
60
61
65
102
66
72 108
107112
11
23
36
55 90
63
10
17
22
48 82
96
9
16
42 75
95
8
28
89
102
107 100
15
21
41
89
88
7
35
82
95
101
62
70
47 81
57
75
40
87
53
20
34
74
81
106
105
68
61
74
58
93
99
104
67
86
93
104
110
31
6
5253
14 52
25
80
86
85
92
51
45 5
4 45
19 56
7339
79
85
98
109 103
66
65
38
44
44 3
6024
72
84
97
65
72
77
83
60
64
2
13 51
56
71
83
50
59
71
76
103
63
50 49
55
59
58
431
43
49
55
58
69
42
42
37
67
73
68
74
75
]]]_]]_]]_]]_]]_]] __________________ ]]]_]]]]_]_]]]]_]]] ___________________ VERTICAAL ]]_]]_]]]_]]]_]]_] __________________ woord 72 onstoffelijk werktuig 73 kern van ^^^^^^^^^^^^^ Hoogduits 30 windstreek 32 door bemiddeeen eicel 75 zeer vloeibaar 78 schrijfvloeistof 1 ten laatste 2 Europeaan 3 Engelse lengte]_]]_]]]]]]]]]_]]_ ling van__________________ 34 nagerecht 37 naaibenodigdheden 80 vulkaan op Sicilië 84 rij 85 onder andere 87 maat 4 uitroep van vrolijkheid 5 kilometer 6 38 vreemde munt 41 deel van een jaar 44 milvan de (afk.) 89 telwoord 91 inwendig orgaan strijdkreet 8 intelligentiequotiënt 9 weldoor^^^^^^^^^^ _]]]]]_]]]]]_]]]]] __________________ joen 47 smet 48 ten name 50 voormiddag 51 92 kant 93 hoeveelheid 94 verbrandingsrest voed 10 kelner 11 vogeleigenschap 12 met ijzer 52__________________ gedicht 54 artikel (afk.) 55 grondsoort 96 keukengerei 97 teleurgesteld 98 droog name 14 modieus en verfijnd 15 flink, krachtig ]]]]]_]_]]]_]_]]]] 56 noodsein 57 kippenhok 63 met andere (van wijn) 101 klein vertrek 102 voorzetsel 103 16 sterrenbeeld 18 muziekritme 20 tegenover woorden 64 eerstgenoemde 65 of dergelijke deciliter 104 vrouwelijk (afk.) 106 en anderen 21 plaats in Frankrijk 22 soort röntgenfoto 23 ]]]_]]]]_]_]]]]_]] __________________ 67 voegwoord 68 viseter 70 pers. voornaam108 muzieknoot. sint 24 kwijtschelding van straf 27 per adres 28 109
76
110
77
111
112 © DENKSPORT PUZZELBLADEN
83
103
35
49
92
8
69
86
67
90
84
82
43
3
81
14
55
60
25
5397
32
79
85
80
81
86
82
87
88
89
90
©56DENKSPORT PUZZELBLADEN
91
95
78
92
106
93
63 98
99
103
95
100
104
109
94
105
101
106
110
96
10
107
111
112
© DENKSPORT PUZZE
Breng de letters uit de genummerde vakjes over naar de gelijkgenummerde vakjes van de oplossingsbalk. Daar verschijnt dan de oplossing.
Puzzel en win!
Ben je op zoek naar ontspanning of speel je graag voor een prijs? Dan is ons kruiswoordraadsel misschien wel iets voor jou. Waag snel je kans. Veel succes!
Hoe deelnemen?
Ontdek het letterwoord van 13 karakters en stuur je oplossing vóór 15 augustus op een gele briefkaart naar: Redactie magUZA Universitair Ziekenhuis Antwerpen Afdeling Communicatie Wilrijkstraat 10 2650 Edegem
26
103
35
49
92
8
69
86
67
90
82
43
3
56
^^^^^^^^^^^^^
Dit kun je winnen!
De hoofdprijs is een cd-rom Vlaanderen Vakantiewijzer (waarde € 25) + een cultuurJoker van € 20. De tweede, derde, vierde en vijfde winnaar krijgen elk een cultuurJoker met een waarde van € 20. Deze cultuurJokers kunnen als betaalmiddel gebruikt worden bij voorstellingen in De Singel Antwerpen, de Bijloke Gent, Bozar Brussel, De doos Hasselt en het Concertgebouw in Brugge.
De winnaars van nummer 64
De juiste oplossing was: Andropauze. Jan Steen uit Stabroek wint de cd-rom Vlaanderen Vakantiewijzer (waarde € 25) + een cultuurJoker van € 20. Winnen een cultuurJoker met een waarde van € 20: Walter Berghmans uit Hoboken, Lisette Flamee uit Boom, Chris Martens uit Antwerpen en G. Huybrechts uit Hove. Iedereen
Oplossing:
van harte gefeliciteerd! De winnaars krijgen hun prijs binnenkort met de post toegestuurd.
KVK;TEEK;B;PEER;VAN KANDY;O;SOK;K;VAARS ;LOODS;ATOOM;HALLE; R;PR;INZINKING;VS;T OU;PK;MIL;KEI;MA;BE VRT;EL;ET;IR;DE;ROS EN;TRAM;EEN;GIDS;AS R;KESTER;X;POREUS;E SNOET;;YS;OA;;LIAAN B;ULBEEK;V;SCHETS;D ES;TONG;KAS;LEVE;HE NAR;OD;BA;MP;NE;DOR DR;DM;HOR;AAK;NL;KL E;LR;GASPEDAAL;AR;O ;FAUNA;TEDER;LEDER; LAMPO;D;TER;Z;GESIS BNP;NOGA;N;EHBO;TOF Andropauze.
advertentie*
* De inhoud van deze advertentie valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid van het UZ Antwerpen
Rugpijn?
Gezond zitten, slapen & werken Onze kinesitherapeuten kiezen producten die een correcte rugondersteuning garanderen. U vindt bij Sit & Sleep ergonomische: matrassen, lattenbodems, hoofdkussens, relaxzetels, bureaustoelen, zit/sta-bureaus, meegroeibureaus voor kinderen,steunkussens, zitballen. Onze kinesitherapeuten geven u daarbij graag een persoonlijk advies. Ze selecteren samen met u de juiste bureaustoel, relaxzetel of bed en passen aan waar nodig. Ze houden immers rekening met uw lengte, schouder- en heupbreedte of een bestaande rugpathologie. Maak gebruik van de gratis test-service voor bureaustoelen, hoofdkussens en steunkussens of vraag het gratis informatiedossier aan : 60 kleurenpagina's over gezond zitten en slapen. Zo bent u zeker van de juiste keuze! Die zit....
Sit & Sleep Antwerpen Ernest Van Dijckkaai 1 (tegenover het Steen) 2000 Antwerpen 03/289 68 81 Website : www.sit-and-sleep.be
Open van 11-19u, op Zondag 14-19u Maandag gesloten
De advieszaak voor gezond zitten, slapen en werken
Gratis parking naast de winkel
Kennis
Ervaring
Zorg
Opdrachtverklaring UZA Het UZ Antwerpen werd in 1979 opgericht als het universitair ziekenhuis van de Universiteit Antwerpen. Het UZ Antwerpen wil binnen de Antwerpse regio een unieke positie innemen door het verlenen van topreferentiezorg met een universitaire dimensie. Deze specialistische patiëntenzorg wordt gekenmerkt door een bijzondere diagnostiek en behandeling waarvoor meestal geen doorverwijzing meer mogelijk is. Het UZ Antwerpen is als pluralistisch derdelijnsziekenhuis uitgebouwd met de steun van de provincie Antwerpen.
Het UZ Antwerpen heeft als opdracht het leveren van kwalitatief hoogstaande patiëntenzorg door een optimale aanwending van de beschikbare middelen, gesteund op volgende basisprincipes : > humane en patiëntvriendelijke zorg, die een geïntegreerde aanpak beoogt van de persoonlijke behoeften van patiënt en familie; > aandacht voor de continuïteit van de zorg, in samenspraak met de gezondheids- werkers intra- en extramuraal; > interdisciplinariteit : totale zorg door interactie tussen hoog gekwalificeerde medewerkers; >
samenwerking met geaffilieerde en geassocieerde ziekenhuizen; het op elkaar afgestemd zijn van patiëntenzorg en klinisch wetenschappelijk onderzoek en de infrastructuur die de faculteit geneeskunde en het universitair ziekenhuis daarvoor ter beschikking stellen;
> wetenschappelijk verantwoorde aanpak, volgens de huidige stand van de weten- schap (therapieschema’s, technologische en logistieke ondersteuning, ...). > In harmonie met de ziekenhuisfunctie wordt de universitaire dimensie ook gerealiseerd door opbouw en overdracht van kennis. Wetenschappelijk onderzoek en opleiding zijn hiervan de complementaire delen.
Nuttige telefoonnummers in het UZA Algemeen nummer 03 821 30 00 Onthaal en opname 03 821 31 01 Patiëntenbegeleiding - Maatschappelijk werk - Vrijwilligers - Intercultureel bemiddelaar - Transfercoördinator - Levensbeschouwelijke begeleiding 03 821 37 00 Ombudsdienst 03 821 31 60 Inlichtingen facturen 03 821 31 05 Kinderopvang De Speelvogel 03 821 38 87 Gastenkamers ‘Ter Weyde’ voor familieleden 03 440 48 18 Mobiele medische urgentiegroep 03 828 15 15
www.uza.be
Het wetenschappelijk onderzoek is een essentiële opdracht. De resultaten van dit onderzoek worden gepubliceerd, zodat de kwaliteit getoetst wordt aan objectieve, internationaal erkende criteria. Het wetenschappelijk onderzoek is tweeledig : fundamenteel onderzoek in samenwerking met de laboratoria van de Universiteit Antwerpen en andere onderzoekscentra; toegepast klinisch onderzoek. Bijzondere aandacht gaat naar de opleiding op drie niveaus : intensieve begeleiding van studenten in medische of paramedische opleidingen; voortgezette opleidingen voor kandidaat geneesheer-specialisten en verpleegkundigen; postacademische opleidingen op specifieke kennisdomeinen, met als doel permanente verbreding en verdieping van kennis. KENNIS ERVARING ZORG
(RB 18.06.97)
