VRIENDENBLAD, jaargang 17 (nieuwe serie), nr. 2, september 2013 ISSN

VRIENDENBLAD, jaargang 17 (nieuwe serie), nr. 2, september 2013 ISSN 1383-0511 Pag. 2 Voorwoord

Auteur

Pag. 3

Natura Docet Wonderryck Twente open!

S. van der Veen

Pag. 5

Een Foto-impressie van de feestelijke (her)opening van het nieuwe museum Natura Docet Wonderryck Twente

Pag. 12

Hallo Jongens en meisjes! Het bos

Pag. 17

Winnend kunstwerk en gedicht ter gelegenheid van N. Mesdag de heropening van Natura Docet Wonderryck Twente

Pag. 18

Opening expositie “Beweeg door Twente” (Foto’s)

Pag. 20

Excursie Papierfabriek De Middelste Molen en het Oude Ambachten- en Speelgoedmuseum

H. Halm

Pag. 22

Vliegend hert

H. Hulsink

Pag. 24

Nu een bijzonder museumobject, vroeger niet meer dan een simpel recept

H. Young-Tammel

Pag. 26

In de spotlight: Koningsvogels

Pag. 29

Excursie Religio Museum en Der Eiskeller

H. Hulsink

Pag. 30 Van IJstijdzaal naar Bernink’s werkkamer: alleen de Mammoet is blijven staan... (Foto’s) Pag. 31

Verslagen extra ledenvergaderingen

Pag. 32

Nieuwe leden

Pag. 33

Historischekranten.nl (deel 2)

Pag. 34

Gehakkelde aurelia

Pag. 36

NDWT: Een plek van betovering (Foto’s)

Pag. 38

Activitieten Natura Docet Wonderryck Twente

Pag. 38

Boekenmarkt 2013

Pag. 39

De Tapir van Natura Docet Wonderryck Twente

J. Bruns

Pag. 40 Zeer geslaagde jubileumviering Vereniging van Vrienden Natura Docet Wonderryck Twente

P. Jager

Pag. 43

Samenstelling van het bestuur

Pag. 43

Redactie Vriendenblad

J. Oude Hassink

E. Mulder

Pag. 44 Verenigingsgegevens 1

EEN WOORD VOORAF Voor u ligt het tweede Vriendenblad van 2013. Sinds de vorige uitgave is er veel gebeurd in en rond Natura Docet Wonderryck Twente. Zoals u ongetwijfeld allemaal al wel weet is ons museum nu officieel geopend. Deze opening vond plaats op 7 juni jl., door gedeputeerde mevrouw Hester Maij. Bekijk de prachtige foto’s van deze gelegenheid. Zaterdag 24 augustus was er een ledendag, dit in het kader van ons 100-jarig bestaan als Vereniging. Veel leden hadden zich aangemeld voor deze dag. De dag was zeer geslaagd. Het weer werkte goed mee. De leden waren onder de indruk van de rondleiders en lieten zich tussen de rondleidingen door, het eten goed smaken. Dit Vriendenblad staat bol van meer informatie. Wij wensen u heel veel kijk en leesplezier. De redactie

Bent u baas over uw eigen website? • Zelf eenvoudig teksten toevoegen • Zelf eenvoudig afbeeldingen plaatsen • Zelf eenvoudig pagina’s aanmaken • Uit te breiden (9000+ extensies)

kalender, webshop, forum, nieuwsbrief, blog, gastenboek, sociale media en nog veel meer.

Ook voor al uw drukwerk bent u bij ons aan het juiste adres! • folders • posters • • brochures en meer •

De Kerkuil 27 B • 7591 KE Denekamp • 0541-35 46 79 [email protected] • www.groenergraphics.nl 2

Natura Docet Wonderryck Twente open! Een beetje buiten adem wil ik u graag op de hoogte brengen van wat er allemaal in Natura Docet Wonderryck Twente gebeurd is sinds de opening op 7 juni 2013. Dat ‘buiten adem’ komt niet vanwege mijn historie met allerlei rare longklachten (die overigens voorbij zijn en heel hartelijk dank voor alle lieve reacties). Nee, dat komt omdat op het moment van schrijven van dit stukje tekst, 27 augustus, we deze zomer alweer een zogenaamd ‘luxeprobleem’ hebben. Er hebben zich nu al 140 mensen ingeschreven voor het avondconcert ‘Serenade voor Wonderryck’ en over een goed uur gaat de kassa open en worden de kaarten afgehaald. Een passend beeld in de aandacht van het publiek voor het nieuwe Natura Docet Wonderryck Twente. Bijna 3 maanden na de opening zijn er al meer 17.000 gasten verwelkomd. Weet u nog? Het ietwat verstilde museum met heel veel stenen, fossielen en vogels in kasten en allerlei verschillende etiketjes (geschreven, getypt, geprint, op folie). Een gemiddelde zondag leverde soms 56 bezoekers op. En nu? Er zijn dagen geweest met 560 bezoekers op 1 dag! Het is geweldig wat er allemaal gebeurt en het leuke is dat iedereen met een blij gezicht naar huis toe gaat. Tenzij, het komt wel eens voor dat een kindje mokkend uit Wonderryck vertrekt omdat de ouders nu eindelijk wel eens weg willen en niet eeuwig in het Funky Forest willen blijven zitten!

houder Loes Stokkelaar van de Gemeente Dinkelland. Op ingenieuze wijze ontvingen zij via een drone een code. Tijdens de vlucht van het apparaat over het gebouw en terrein was een indrukwekkende film te zien van eerder gemaakte luchtopnames van het nieuwe bouwvolume. Via een quiz, gepresenteerd door Marga Bult en Jeroen Ottink, gaven antwoorden in combinatie met de aangevlogen code het moment van openen en bestormen van de (papieren) deuren aan. De gedeputeerde en de kinderen werden hierbij geholpen door Jarno Hams, de (Twentse) sterkste man van Nederland. Met veel gejoel en gejuich werd het nieuwe Wonderryck Twente officieel geopend en kon iedereen een bezoek brengen aan de nieuwe ruimtes. Alleen al de opening was qua bezoekersaantal indrukwekkend en in combinatie met de avond van voorbezichtiging voor vrijwilligers, relaties en familieleden op 5 juni een prachtige start voor Natura Docet Wonderryck Twente. Tijdens de openingsceremonie was er ook het officiële moment van overdracht van de voorzittershamer van de Stichting Natura Docet. Na vele jaren inzet voor het museum draagt Bram Hulshof als voorzitter van de stichting zijn taken over aan Hein Bernelot Moens, reumatoloog uit Hengelo (Ov.) Niet alleen de voorzittersfunctie wisselt van persoon, bijna het hele algemeen bestuur zal uitgewisseld worden zodat met de start van het nieuwe museum en landschapscentrum ook een nieuwe groep bestuurders aan het roer staat. Een goed moment om via het Vriendenbulletin de bestuurders te bedanken voor alles wat zij gedaan hebben voor het museum en de manier waarop zij Natura Docet naar de nieuwe tijd voor Natura Docet Wonderryck Twente hebben begeleidt. Dank!

Grote veranderingen dus. Op vrijdag 7 juni opende het belevingsmuseum en landschapscentrum voor het Nationaal Landschap Noordoost Twente officieel haar deuren. Gedeputeerde Hester Maij van de Provincie Overijssel verrichte de opening, samen met de leerlingen van de basisschool ‘t Boaken uit Agelo en geassisteerd door verschillende bekende Twentenaren en wet3

Vanaf zaterdag 8 juni namen vooral de bezoekers de gang van zaken in het gebouw over. Aan bijna alles was tijdens de voorbereidingen van de bouw en heropening in het vooruit gedacht. De toegangshekjes, de nieuwe 3D-film, de koffie bij Hedwig Veltmaat en toch blijft het spannend om te zien of er werkelijk aan alles gedacht is. Natuurlijk was dat niet zo. Pas in het gebruik werd duidelijk dat sommige afstappen net iets te hoog waren en dat de bezoekers toch graag de namen van ALLE getoonde planten en dieren en stenen wilden weten. Natura Docet Wonderryck Twente is, zoals dat zo mooi heet, een ‘on-going proces’ – er is een onderstroom van werk die altijd maar door gaat. Wonderryck Twente is altijd in beweging. We blijven bezig om de presentaties, op basis van bezoekersenquêtes en door goed rond te kijken als er veel bezoek is, bij te stellen en aan te vullen. Alleen, dat aanvullen was soms wat moeilijk. Niet veel mensen realiseren zich dat, terwijl ze van een lekkere lunch genieten bij Hedwig, ze quasi bovenop de collectie zitten. Precies onder de vloer van Brasserie Wonderryck bevindt zich het fonkelnieuwe depot met prachtige rolkasten waar de collectieonderdelen die niet in de opstellingen staan op een adequate manier ondergebracht kunnen worden. Er zijn wat dieren de trappen op en af gedragen door vrijwilligers en medewerkers!

voorbeeld nu de zaal van de planten en dieren van Twente. Waar eerst de fossielen uit de collectie Van Enck te zien waren staan nu vele rijen doosjes met vogeleieren en nestjes; de eierencollectie, gestart door Meester Bernink, is weer terug. De prachtige 3D-film ‘Het Imaginarium van Meester Bernink’ is een voorbeeld van het beste van het nieuwe. Het effect van 3D moet je even ontdekken en dat gedoe met dat rare brilletje is even wennen. Maar dan daalt er een soort zachte stilte over de zaal als het ritme van het beleven van de dag inzinkt. Je gaat met Bernink op zoek naar een vlinder, vliegt over het Twentse landschap en ziet het gevecht van een steenarend met een ringslang die een kikker wil vangen waar net een vlinder overheen vloog. En daar tussendoor is het landschap verweven met mooie muziek en prachtig spel van acteur Flip Filz die Meester Bernink verbeeldt. Een paar zalen verder bevindt zich het Funky Forest – een wonderlijke media-installatie waarin gebruik wordt van sensoren die het ‘lichaamsvolume’ van kinderen en grote mensen gebruikt om via projectoren bomen met bladeren en bloemen te laten ontstaan. Via digitaal water dat over de grond stroomt worden de bomen gevoed en ontstaat het Funky Forest – het interactieve speelgebied dat zo’n groot succes is bij de kinderen en waarvoor zij, wat we nu al merken, ook terugkomen. Kortom; wie van u het nieuwe Natura Docet Wonderryck Twente nog niet ontdekt heeft nodig ik van harte uit om gebruik te maken van uw Vriendenlidmaatschap en een bezoek te brengen aan al dit moois. En, als u dan onder grote zeekrokodil in het rariteitenkabinet staat zit daar een bijdrage van u in. De Vrienden hebben de restauratie van het enorme dier als cadeau geschonken, evenals de nieuwe stoelen en tafels op het terras van Brasserie Wonderryck. Dank u Vrienden hiervoor en graag tot

Uit de bezoekersenquêtes blijkt dat wat beoogd was, een mix bewaren van het goede en van het oude en inbrengen van het beste van het nieuwe, goed gewerkt heeft. We krijgen te horen dat iedereen het heel erg waardeert dat de keuze gemaakt is om veel over te laten van het beeld van vroeger. De vitrines zijn er nog maar op een andere manier en met een ander verhaal ingevuld. De vroegere fossielenzaal van beneden is bij4

Een Foto-impressie van de feestelijke (her)opening van het nieuwe museum Natura Docet Wonderryck Twente 7 juni 2013

Tijdens de opening werkte het weer gelukkig mee, zodat een groot gedeelte van het programma in de buitenlucht kon plaatsvinden. Scheidend stichtingsvoorzitter Bram Hulshof richt het woord tot de genodigden. De openingstoespraak werd gehouden door CDA-gedeputeerde Hester Maij (2e v.r.), hier samen met burgemeester Roel Cazemier, Stans van der Veen, algemeen directeur, en bestuurslid Janien Zomer (op de rug gezien).

5

Zeer velen hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de totstandkoming van Natura Docet Wonderryck Twente. Bart van Dam (1) en Nandine van Karnebeek (5), respectievelijk regisseur en producer van More Than TV, maakten de prachtige film “Het Imaginarium van meester Bernink”. Paul Overakker (2), projectmanager, en Wybe Klaverdijk (3) en Pieter van der Heijden (4), beide laatsten van het bureau XPEX Experience Experts, hadden een wezenlijk aandeel in de metamorfose van het oude Natura Docet. Met name Wybe tekende voor het ontwerp.

5 1

2

3

4

6

Het nieuwe Natura Docet Wonderryck Twente mag zich verheugen in warme belangstelling van bestuurders en ondernemers in de gemeente Dinkelland. V.r.n.l.: de wethouders mevrouw Annette Zwiep en de heer Alfons Steggink en de heer Eddy Schepers van het MKB, afdeling Denekamp.

Wethouder Loes Stokkelaar en Hester Maij brengen een toost uit.

7

Ook enkele bekende Twentenaren, zoals zangeres en tv-presentator Marga Bult, droegen een steentje bij aan het openingsprogramma.

Onmisbaar bij de logistiek was Gerard Vennegoor, hier geflankeerd door de “VVV”-medewerkers Miranda Nolten en Liane Ottenhof. 8

Tijdens de opening droeg Bram Hulshof zijn hamer over aan de nieuwe stichtingsvoorzitter dr. Hein Bernelot Moens. De heer Hulshof neemt in september officieel afscheid. Zie ook pagina 19.

De eigenlijke openingshandeling werd verzorgd door kinderen uit groep 6, 7 en 8 van basisschool ‘n Baoken onder regie van educatief medewerker Anetta Dullaert. 9

7 juni werd muzikaal opgeluisterd door leden van het Nederlands Symfonie Orkest

Na afloop van het buitengebeuren heette Stans van der Veen de genodigden binnen welkom, waaronder Thomas Berling (l.), burgemeester van Nordhorn. 10

Noah Mesdag van BS ‘n Baoken was de winnaar van de wedstrijd om de opening van NDWT kunstzinnig uit te beelden. Zie ook pagina 17. Hier wordt hij toegesproken door Jeroen Ottink, commercieel coördinator.

De foto’s van de heropening van Natura Docet Wonderryck Twente op 7 juni jl. werden gemaakt door Marcel Morsink van Foto Kamphuis Denekamp www.foto-kamphuis.nl waarvoor onze hartelijke dank!

11

Hallo jongens en meisjes Het bos In de middeleeuwen werkten grotere boeren samen in een soort vereniging: de marke. In zo’n vereniging werd het beheer en gebruik van hun gemeenschappelijke grond geregeld. In die markentijd bestonden in Twente veel meer bossen dan tegenwoordig. Dat waren de z.g. Markebossen, waar de markeboeren dus gezamenlijk eigenaar van waren. Daaruit haalden ze hout en takkebossen voor de winter en af en toe hakten ze een boom, als ze timmerhout nodig hadden. Voor de rest kon de natuur er ongestoord haar gang gaan. Daardoor ontstonden eigenlijk kleine stukjes oerwoud, met ongeveer dezelfde planten- en dierenwereld als in de vroegere Germaanse tijd. Toen in de vorige eeuw de industrie haar intrede deed, verloren deze markebossen geleidelijk aan betekenis. De boeren maakten kennis met allerlei machines, gas en elektriciteit, waardoor hun bedrijven totaal veranderd werden. Het bouwen van een boerderij werd aan bouwvakarbeiders toevertrouwd, die hun planken bij de houthandel bestelden. De “open haard” maakte plaats voor potkachel of fornuis, die met kolen werden gestookt.

De bloemen van de eik zijn niet erg bekend. Het zijn groene takjes, die tussen de bladeren bijna niet opvallen. zijn er zeldzaam, terwijl dennen en sparren er helemaal niet thuis horen. Op de vochtigste plaatsen groeien elzen en wilgen. Op iets minder vochtige plaatsen is de hazelaar zeer algemeen. In het voorjaar is de bodem er bezaaid met anemonen, primula’s, bosviooltjes en vele andere planten. Voor de natuurliefhebber is het echt genieten.

Daartegenover werd de behoefte aan meer landbouwgrond steeds groter. De uitvinding van de kunstmest maakte het mogelijk “woeste” veldgronden te ontginnen. De markegemeenschappen werden opgeheven en daarmee verdwenen ook vrijwel alle markebossen. In de omgeving van Winterswijk en Ahaus zijn er echter nog vele gespaard gebleven.

De meeste bossen in onze omgeving hebben een veel minder natuurlijk begroeiing. Het zijn hoofdzakelijk dennen-aanplantingen of het zijn perken. Wanneer je de oude kaart van Twente bekijkt, kun je zien dat de stad

De meest voorkomende bomen in dergelijke bossen zijn eiken en essen. Beuken 12

Bosanemoon, bloem van dichtbij.

De Wielewaal houdt van dicht eikenbos. Dit is een mannetje.

Enschede bijvoorbeeld helemaal was omringd door een groot aantal prachtige parken (landgoederen). Tot de bekendsten hoorden: Het Amelink, Berenbroek, De Snippert, Hof Brunink, Haagse Bos, De Hegeboer, Hof Espelo, Holzik, De Hoge Boekel, De Lonnekerberg, Het Stokhorst, ’t Stroot, Teesinksbos en De Weele.

Maar ook heel vaak spechten, zowel zwarte, groene als bonte spechten. Aan hun golvende vlucht zijn ze al van verre te herkennen. De wielewaal en de koekoek krijg je niet zo gemakkelijk te zien, maar ze zijn er wel. Dan kun je ook met je oren waarnemen. Wie goede oren heeft, zal trouwens nog veel meer vogels kunnen herkennen, vooral kleine zangvogels. Misschien zie je zelfs wel een paar schichtige reeën, vooral als je ’s morgens vroeg op pad gaat.

Als je in bos of park goed om je heen kijkt kun je er genieten van een rijke vogelwereld. Houtduiven, kauwtjes, bosfazanten en gaaien (marklauwen) zien we er haast altijd.

De Wezel jaagt op muizen en achtervolgt ze tot in hun holletjes.

Bosfazant, haan. 13

De Gaai plundert vaak vogelnestjes en stopt eikels in de grond als wintervoorraad. Die kan hij lang niet altijd terugvinden en zo helpt hij bij het in stand houden van het eikenbos.

Een Zwarte specht met jongen. Deze soort en de andere twee hebben alledrie een rode pet. 14

Links, de Groene specht, rechts, de Middelste bonte specht. De Groene specht is het lievelingsdier van Herman Finkers, een bekende Twentenaar. Kijk maar in de tentoonstelling “Beweeg door Twente”.

De Gele dovenetel 15

Dalkruid

Grote muur

Klaverzuring

De plantenwereld is echter lang zo rijk niet meer als ze vroeger geweest is. Alleen de sterksten, die het desnoods ook wel buiten de vruchtbare en vochtige bosgrond kunnen stellen, belven over. Daartoe behoren o.a. bosanemoon, speenkruid, bosviooltjes, sterremuur, dal-kruid, gele dovenetel, salomonszegel en klaverzuring.

Het is echter niet de bedoeling van de eigenaars om de echte liefhebbers van hun terrein te weren. Wie lid is van de Nederlandse Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten mag er vaak wel wandelen. Vanaf de openbare wegen, die door of langs de landgoederen lopen is overigens ook al een heleboel te zien. Je kunt vast wel wat planten vinden, die je op de vorige bladzijde en hierboven ziet staan.

De meeste landgoederen zijn niet vrij toegankelijk. Soms is dat maar goed ook, want dan zouden er al gauw een paar “bosvarkens” komen, die totaal geen begrip hebben voor natuurschoon.

Henk Hulsink Uit lesbrieven tijdens mijn stageperiode aan de textielvakschool Enschede 16

In het najaar verschijnen overal in het bos paddenstoelen, zoals deze Vliegenzwammen. Foto: Jan Parmentier, overige foto’s zijn ontleend aan Wikipedia.

Twente, zo mooi. Zo mooi en vol met leven. Hier gaan je gedachten zweven. Je geniet van wat het land jullie zou geven. Twente, zo mooi. Te mooi om te verwoesten. Ook al zou dat toch moeten. Twente, ‘t voelt zo fijn onder je voeten. Twente, zo mooi. Zo mooi en vol met leven.

Winnend kunstwerk (links) en gedicht van Noah Mesdag, ter gelegenheid van de heropening van Natura Docet Wonderryck Twente. 17

Tegelijk met de heropening van Natura Docet Wonderryck Twente werd de nieuwe expositie “Beweeg door Twente” voor het eerst aan het publiek getoond. Jarno Hams, zeven maal sterkste man van Nederland, was daarbij aanwezig. Aan hem en andere bekende Twentenaren is gevraagd om zich voor deze expo te vereenzelvigen met een dier. Op zijn poster (hieronder) doet hij zijn best om op een gorilla te lijken.

18

19

Excursie Papierfabriek De Middelste Molen en het Oude Ambachten- en Speelgoedmuseum zien, hoe je zonder brokken aan kunt komen. Dit was KUNST wat wij van dichtbij mochten meemaken. Pluim

Eindelijk was het dan zover 20 april 2013. Op dit uitje hadden wij ons van te voren verheugd. Het weer hadden we mee, hoewel niet iedereen dat vond, het was bar koud en enkele van ons moesten eerst de autoruiten schoon krabben alvorens zij naar de verzamelplaats, Café Restaurant ’t Wubbenhof in Denekamp konden vertrekken.

Bij de Middelste Molen in Loenen aangekomen, werden we warm onthaald. In een kleine zaal werd koffie en thee geschonken. Sieni had heerlijke krentenwegge meegenomen. Dit ging er in als koek. De papierfabriek draait bijna helemaal op vrijwilligers. Eén van de vrijwilligers vertelde ons over het heden en verlanden van deze Molen, welke sinds 1622 papier fabriceert. Het is de enige fabriek in Nederland waar nog op de ouderwetse manier papier gemaakt (geschept) wordt. Er werd een film getoond, die liet zien hoe de papierfabriek was ontstaan. Nadat wij wat opgewarmd waren gingen wij in groepjes de fabriek in en kregen een fantastische rondleiding. Ons werd verklaard dat het wa-

De bus was lekker warm, dus fijn even bijkomen en genieten van de dauw op de weilanden, de vele vogels onderweg stoorden zich niet aan de kou. Zij waren druk bezig met het zoeken naar voedsel. De zon bleef ons de hele dag vergezellen. Na ongeveer een anderhalf uur rijden verlieten wij de snelweg om naar de Middelste Molen in Loenen op bezoek te gaan. De weg werd steeds smaller en de chauffeur liet ons

Anneke Jogems krijgt uitleg bij het maken van papier. 20

In het Oude Ambachten- en Speelgoedmuseum gaf Henk Hulsink een concert met de “huisaccordeonist”. ter uit de beek kwam, dat was zeer zuiver, mochten wij met eigen ogen zien. Wij kregen uitleg over de lompen, die men nodig heeft, echt linnen en katoen maar ook oude spijkerbroeken gebruikt men. De stoommachine helpt één dag in de week de vrijwilligers bij hun werk. Eén van de vrijwilligers demonstreerde hoe men papier schept en daar een papier van maakt, zelfs met watermerk. Het Hollandsvat, een groot vat ontworpen in de Zaanstreek, niet vergeten.

beroepen zoals, slotenmaker, verpleegster, kapper, imker, naaister en nog veel meer. Het speelgoed was aardig om te zien. Helaas was het verwarrend opgesteld, doch de poppenhuizencollectie stak met kop en schouder boven alles uit. Een collectie van diverse bezigheden werden hier tentoongesteld alles echt op schaal gemaakt. Met wat meer ruimte en een betere verlichting zou het beter tot zijn recht komen. Dit gold m.i. ook voor andere opstellingen in het museum. Er was een winkel van Malle Pietje, hier was echt van alles te koop. Een soort van rommelmarkt maar wel met hoge prijzen, dus geen klandizie. De hartelijkheid die wij bij de Middelste Molen hadden gekregen, ontbrak een beetje bij dit museum.

Na afloop was er de mogelijkheid om artikelen te kopen. De kaarten gingen als zoete broodjes over de toonbank. Een fijn bezoek, een ieder aan te bevelen. Men geeft er ook workshops. Weer in de bus gingen we richting Terschuur (dichtbij Barneveld) om het Oude Ambachten en Speelgoedmuseum te bezoeken. Daar aangekomen was er een eenvoudige lunch en daarna op eigen stoom het museum in. Velen hadden nog nooit van dit museum gehoord. Een museum op 4200 m2 met ruim 160 oude ambachten, te denken valt aan

Inmiddels was het tijd om naar Twente terug te gaan. De rit verliep weer uitstekend. Bij restaurant ’t Wubbenhof aangekomen ging een deel van de groep nog even nagenieten. De maaltijd was zeer naar wens. Mevr. H. Halm, Nordhorn 21

Vliegend hert De sterk uitgegroeide kaken zijn echter te zwak ontwikkeld om goed te kunnen bijten. Dan zag ik nog een laatste poging. Eén van de mannetjes probeerde zijn rivaal op te tillen en uiteindelijk gaf zijn tegenstander het op en ging toen maar op zoek naar een andere schoonheid. Hoewel de mannetjes bij een gevecht hun grote geweiachtige kaken gebruiken, viel het mij op dat geen van beide gewond raakte. Na de paring vliegt het wijfje bij voorkeur naar een vermolmde eikenboom, om daarin de eitjes te leggen. Omstreeks die tijd eindigt dan ook het volwassen leven van de vliegende herten. De larven die uit de eitjes komen hebben drie tot vier jaar nodig om volwassen te worden. Ze leven dan van houtmolm. Het grootste deel van hun leven brengen ze ook als engerling (larve) door.

Foto: Bugman95/wikipedia.org Op een mooie zomerse wandeling, ergens in de natuurlijke omgeving tussen Vasse en Ootmarsum, zag ik onverwachts een niet alledaags schouwspel. Op een oude boomstronk aan de rand van een groot heideveld waren twee vliegende herten hevig in strijd verwikkeld met elkaar. Al gauw zag ik wat de oorzaak was van deze vechtpartij. Op deze avond midden in de paartijd had één van de mannetjes zijn “gewei” opgeheven om een wijfje te imponeren. Een ander mannetje dat zich ook in de buurt van het vrouwtje bevond was dit niet ontgaan en... ja hoor de strijd brandde los. Er werd geduwd en geschoven om te proberen de andere te verdrijven. Eerst ging de strijd een hele tijd gelijk op, maar opeens probeerde de één het lijf van de ander tussen zijn kaken te klemmen.

Foto: Tóth Gergö Als de larve volgroeid is, graaft hij in de herfst een nestkamer uit in het vermolmde hout. Daarin verpopt hij zich binnen een aantal weken tot een volwassen kever. Pas in de vroege zomer komt hij naar buiten. Vaak worden rottende paaltjes en boomstammen

Foto: H. Rothacher 22

Foto: Jan Parmentier door de mens opgeruimd, waardoor de jonge vliegende herten ook verdwijnen. Daardoor wordt de keversoort steeds zeldzamer. Om uitsterven van het vliegend hert te voorkomen, bouwt Natuurmonumenten speciale broedstoven voor het insect in natuurgebieden bij Ootmarsum en Oldenzaal. Op rustige plekken worden dan eikenstammetjes

geplaatst, bedekt met houtsnippers. Deze heuveltjes gaan vanzelf rotten en vormen zo een aanlokkelijke broedplaats. Helaas komen de vliegende herten tot nu toe nog maar enkele plekken in Nederland voor. Henk Hulsink Bron: De Twentsche Courant Tubantia 23

Nu een bijzonder museumobject, vroeger niet meer dan een simpel recept Bijdrage: Hanneke Young-Tammel

Dieren die nu zeer zeldzaam zijn, werden vroeger gewoon gegeten, zoals blijkt uit dit kookboek uit 1761. 24

(Niet meer) om op te eten: de Steur van Natura Docet Wonderryck Twente

25

In de spotlight: Koningsvogels In het jaar dat wij ons 100 jarig bestaan van onze Vereniging van Vrienden vieren en het kroningsjaar van Koning Willem Alexander dit keer een aantal koningsvogels.

Foto: Olaf Oliviero Riemer Koningseider Koninklijk en zeker buitengewoon is hij, deze koningseider. Want niet alleen tooit hij zich in broedtijd in een uiterst majesteitelijk gewaad, hij toont zich ook vorstelijk eigenwijs in de keuze van zijn broedgebied. De vogel is samen met de ijseend de noordelijkst broedende eendensoort. Op de arctische toendra’s binnen de poolcirkel legt het vrouwtje in een simpel kuiltje, dat ze bekleedt met bladeren en gras, drie tot zes eieren. Op de toendra kan het guur zijn. Om de eieren goed warm te houden, bedekt ze die met donsveertjes die ze uit haar eigen borst plukt. Koningeiders eten schelp- en schaaldieren en soms weekdieren, kevers en insectenlarven. De prooien worden in zijn geheel doorgeslikt en in de krachtige maag gekraakt. Het mannetje draagt in het broedseizoen een opvallend gekleurd verenkleed: een rode snavel met witte nagel, een vergroot, zwart om rand oranje voorhoofd, lichtblauwig grijze kop, bleekgroene wangen, rozewitte borst, gele poten met donkere vliezen en zwarte nagels en zwarte vleugels, rug en buik. Deze koning toont kracht! 26

Koningsalbatros alin; zo kennen we Trouw aan gemaal of gem n leven lang – vijftig de Koningsalbratos. Ee koningskoppel bijeen. jaar of meer – blijft het edseizoenen. De rest Althans, gedurende de bro g en koningin solitair. van het jaar leven konin onen de zuidelijke Koningsalbatrossen bew rme vleugels – met oceanen. Dankzij hun eno e meter – kunnen ze een spanwijdte tot ruim dri nd” snelheden tot wel zonder te flappen “zeile uur behalen. Jaarlijks honderd kilometer per ing 160.000 kilomeleggen ze zo naar schatt eden komen ze, eens ter af! Slecht voor het bro In kolonies op onder per twee jaar, aan land. de Aucklands legt het meer Campbell Island en

.org

Foto: XLerate/wikipedia

en met haar koning vrouwtje één ei dat ze sam dt! Het koningsjong ruim elf weken bebroe gd. wordt een jaar lang verzor

Koningsglansspreeuw

Foto: Perry Quan

Zoals een koninklijk dier betaamt, stelt de koningsglansspreeuw het belang van “het volk” boven dat van zichzelf. De vogel leeft in familieverband en broedt in kolonies in Kenia, Somalië, Ethiopië en Noord-Tanzania. De drie eieren per nest worden vooral door het vrouwtje bebroed, maar zodra de jongen zijn geboren, bemoeit de hele familie zich ermee. Zussen en tantes helpen mee met het verzorgen en voeden, zelfs lang nadat de jongen – drie weken na hun geboorte – het nest verlaten hebben. Koningsglansspreeuwen zijn net als onze spreeuwen slimme opportunisten. Ze eten een keur aan insecten en versmaden ook een maaltje termieten niet. En net als die van ons hebben ze een verrukkelijk uitgebreid zangrepertoire. Babbelend en kwebbelen trekken ze door savannes. De doornige struiken leveren de hoognodige bescherming. Dreigt er gevaar dan duiken ze erin weg. Wonderlijk genoeg zijn ze dan meteen onzichtbaar; hun koningsmantel ten spijt. 27

Foto: Matt Edmonds Koningsstern Een heel volkse vorst; zo moeten we misschien de koningsstern typeren. Hij broedt namelijk met honderden en soms meer dan duizend soortgenoten in één grote kolonie. De jongen krijgen geen adellijke behandeling. Een week oud verlaten ze hun nestkuiltje in het zand om op te gaan in enorme crèches. Wonderlijk genoeg weten de ouders te midden van die bedelende krijsende kluwen moeiteloos hun eigen telg terug te vinden.

Koningsparadijsvogel

Foto: Doug Janson

De koningsparadijsvogel is een hofdanser pur sang. Uitgedost met een schitterend robijnrood verenpak, helder blauwe poten en een staart van smaragd groene ronde veren voert hij een bijna abs urd aandoende paringsdans uit. Met opgez ette witte borstveren roert hij driftig zij n staart, hangt ondersteboven, “binnensteb uiten” en draait zowat koppie rond. De vrouw laat het zich rustig welgevallen en kie st op háár moment. Koninklijk moment van een majesteit op Nieuw-Guinea 28

Koningsspecht Een vorst moet postuur en allure hebben. Dat kunnen we de koningsspecht niet ontzeggen. Met zijn helderrode kop en 37 centimeter lengte is hij een ‘adellijke’ bewoner van laaglandbossen van Noord-Mexico en West-Panama. Zoals de meeste spechten hakt ook deze ‘rooie’ er met zijn snavel flink op los tijdens zijn zoektocht naar insecten. De larven van boktorren en bladsprietkevers zijn favoriet, maar termieten, fruit en zelfs hagedissen worden evenmin versmaad. Het broedhol hakken man en vrouw gezamenlijk uit en ook het broeden en voeden is aan beiden. Overigens is nestelen niet de enige reden om een holte uit te hakken; de vogels rusten ook graag beschut. Spechten hebben zogeheten zygodactylische tenen; vier stuks aan elke poot, waarvan er twee naar voren en twee naar achteren staan. Dat geeft bij het klimmen de meeste steun. Bron: tijdschrift Vogels van Vogelbescherming Nederland en Wikipedia.nl

Foto: Alexsf007/wikipedia.org

Excursie Religio Museum en Der Eiskeller 21 september 2013 Onze volgende excursie gaat naar het Religio Museum in Telgte en Der Eiskeller in Altenberge. Dit is een oude bierbrouwerij.

e-mail [email protected]. De kosten bedragen € 35,00. (dit is bus, museum, Eiskeller, koffie met lekkers, lunch) Men kan hierna gebruik maken van een maaltijd in ons museumcafé, maar dat is weer voor eigen kosten en hoeft niet.

Mocht u meewillen, geeft u zich, voor 18 september, op bij Roos Groener tel: 0541353501, e-mail [email protected] of bij Sieni Nijmeijer tel: 0541353223,

Roos Groener en Sieni Nijmeijer 29

Van IJstijdzaal naar Bernink’s werkkamer: alleen de Mammoet is blijven staan...

Foto boven: Jan Parmentier, foto onder: Marcel Roelofs 30

Verslagen extra ledenvergaderingen Verslag extra ledenvergadering 25 juni 2013 Aanwezig: Piet Jager, Henk Hulsink, Joris Hunder, Suze Heerink en José Oude Hassink namens het bestuur van de Vrienden, Stans van der Veen, namens het museum en 19 leden van de Vereniging van Vrienden van meester Bernink’s museum Natura Docet. Bericht van verhindering: Mevr. W. Gort, dhr. C. Rinket en dhr. G. van Beurden

Vragen van de leden naar aanleiding van de inleiding: • Kan er nu niet gestemd worden na een ruime pauze, zodat de 16e juli niet opnieuw de leden voor de statutenwijziging bijeen moeten komen? In de statuten staat dat er tussen beide vergaderingen minimaal twee weken moet zitten. Alle leden hebben over beide data een brief gehad. • Vanwaar de naamswijziging? Mevr. Stans van der Veen licht toe. In het nieuwe concept, waar ook de provincie en de gemeente meepraten, is de landelijke bekendheid ook van belang en uit onderzoek is gebleken dat de toevoeging Twente landelijk bekend is. De naam Natura Docet zal voor altijd behouden blijven. • Heeft de Vriendenvereniging een ambi nummer? Nee, het museum heeft dit wel, zodat men voor schenkingen contact kan opnemen met het museum. • Is het een idee om de contributiegelden automatisch te innen? Het bestuur zal hier over nadenken. • Van een ledendag? Deze dag wordt georganiseerd vanwege het 100 jarig bestaan dit jaar van de Vrienden. Na evaluatie gaat het bestuur kijken of dit een terugkerende activiteit kan worden.

Welkom aan de aanwezigen door de voorzitter van de Vrienden de heer Piet Jager. De reden van deze ingelaste vergadering van Vrienden is het voornemen van het bestuur om, na de enorme gedaantewisseling van het museum Natura Docet in landschapscentrum en belevingsmuseum Natura Docet Wonderryck Twente, de statuten van de Vrienden te wijzigen. Het bestuur stelt voor om de naam van de Vereniging van Vrienden van meester Bernink’s museum Natura Docet te wijzigen in Vereniging van Vrienden van Natura Docet Wonderryck Twente. Daarnaast zal de contributie voor het lidmaatschap van de Vrienden worden verhoogd naar € 15,00. Tevens zullen de faciliteiten behorende bij het lidmaatschap van de Vrienden wijzigen, nl het hel jaar gratis toegang met het hele gezin zal worden: Twee maal per jaar gratis toegang voor twee volwassenen en twee kinderen. Het periodiek uitgegeven Vriendenblad blijft bestaan evenals de boekenmarkt met gratis entree als de excursies en de lezingen.

Na de sluiting van de vergadering, waar geen besluit is genomen over de statutenwijziging vanwege de aanwezigheid van te weinig leden, is er voor de leden een rondleiding door het museum gegeven door mevrouw Stans van der Veen en de heer Eric Mulder.

De heer Jager is bijzonder blij met het resultaat van de verbouwing en de grote plaats die er nu voor het gedachtegoed van meester Bernink is ingeruimd. Op deze manier is dit weer voor geruime tijd goed bewaard.

Volgende vergadering is op dinsdag 16 juli José Oude Hassink, secretaris Vrienden van meester Bernink’s Museum Natura Docet. 31

Verslag extra ledenvergadering 16 juli 2013 Aanwezig Piet Jager, Roos Groener, Henk Hulsink, Joris Hunder, José Oude Hassink namens het bestuur van de vrienden. Jeroen Ottink namens het museum, een zeer gering aantal leden van de Vrienden. Afw.m.k.: Suze Heerink, Jos Bruns

van Natura Docet Wonderryck Twente. De contributieverhoging en de faciliteiten behorende bij het lidmaatschap worden in de ledenvergadering voorjaar 2014 besproken. Een van de leden zag graag dat het financiële verschil tussen het lidmaatschap en het donateurschap nader wordt bekeken, nl een lidmaatschap van Vrienden kost per 1 januari € 15,00 en vanaf € 40,00 kan men donateur worden en dat geeft recht op het hele jaar gratis toegang tot het museum. Dit punt komt terug in de ledenvergadering voorjaar 2014.

Welkom aan de aanzwegen door de voorzitter van de Vrienden de heer Piet Jager op het terras van de museumtuin. Conform de statuten is deze tweede vergadering belegd om de statuten te wijzigen. Tijdens de vergadering van 25 juni waren er te weinig leden aanwezig om de statutenwijziging door te voeren. De nu aanwezige leden gaan unaniem akkoord met de naamswijziging van Vereniging van Vrienden van meester Bernink’s museum Natura Docet in Vereniging van Vrienden

De voorzitter dankt de aanwezige leden voor hun komst en de voorzitter sluit de vergadering. José Oude Hassink, Secretaris Vereniging van Vrienden van meester Bernink’s museum Natura Docet

Inleverdatum kopij

5 november 2013 Nieuwe leden Er hebben zich 13 nieuwe leden aangemeld, helaas hebben enkele leden hun lidmaatschap geannuleerd, of hebben geen adreswijziging doorgegeven, zodat we ze geen boekje meer konden toesturen. Het nieuwe ledental bedraagt thans 808 leden. De nieuwe leden zijn: Mevr. C. Simons, Lochem. J. Bliek, Denekamp. P.J.M. Bernink, Odijk. mevr. M. Kattenpoel Oude Heerink, Dene-

kamp. H. Masseling, Denekamp. C.C.M. Demmer, Nutter. K. Nijhuis, Oldenzaal. J. Timmermans, Denekamp. H. Kole, Oldenzaal. C. Ensink op Kemna, Neuenhaus. H. Hilbrink, Denekamp. J. Zomer, Beuningen. T. van Maanen, Den Haag. H. van Kolck, Oldenzaal. S. Kuipers, Nordhorn. M.J.P. Verburgt, Denekamp, mevrouw J. Bosch, Ootmarsum. 32

Historischekranten.nl (deel 2)

33

Gehakkelde aurelia van vogels. Met samengevouwen vleugels, dus in rusttoestand, lijkt de vlinder op een verdord blad. Er zijn twee generaties. De “vliegtijden” zijn: najaar - volgend voorjaar en mei - september. Het dier overwinterd dus als vlinder. De verbreidingsgraad van de Gehakkelde aurelia is behoorlijk variabel. Door de tijd heen vinden flinke verschuivingen plaats. De laatste jaren schuift de grens op naar het noorden onder invloed van de klimaatverandering. Deze verschuivingen zorgen voor fluctuaties in het voorkomen in landen dicht tegen de areaalgrens, zoals bijvoorbeeld Nederland en Groot-Brittannië. In Nederland was de soort aan het begin van de twintigste eeuw een vrij algemene vlinder. Daarna nam de verspreiding af, zodat in 1925 de soort zeldzaam was en in

In de (bijna) afgelopen maand augustus is in de tuin achter Brasserie Wonderryck een aantal keren de Gehakkelde aurelia waargenomen en wel op de Wilde marjolein. De wetenschappelijke naam Polygonia c-album is duidelijk gebaseerd op het uiterlijk van de vlinder. Polygonia betekent veelhoekig en slaat op de vleugelranden. C-album verwijst naar de witte c (album = wit), die zichtbaar is op de vleugels van de vlinder wanneer deze gesloten zijn. De vlinder komt voor in vrijwel heel Europa, in Noord-Afrika en via Noord- en Centraal-Azië tot en met noordelijk China, Korea en Japan. De soort heeft een voorkeur voor bosranden, open plekken in bossen en andere bloemrijke plaatsen. De rupsen zijn te vinden op Grote brandnetel, Hop en Iep en proberen er uit te zien als uitwerpselen

34

het noorden in het geheel niet meer werd waargenomen. Uit de jaren zestig dateren zeldzame waarnemingen in Limburg en Noord-Brabant. Sinds de jaren tachtig breidt het verspreidingsgebied van de Gehakkelde aurelia zich snel noordelijk uit. Inmiddels is Nederland vrijwel geheel gekoloniseerd en is de Gehakkelde aurelia een behoorlijk algemene standvlinder geworden. Eric Mulder Bronnen o.a.: D. Carter & R. Phillips. Spectrum Natuurgids Vlinders van Europa. 1983. Het Spectrum BV, Utrecht, Antwerpen.

Op de samengevouwen vleugels van de Gehakkelde aurelia is de witte C (C-album) goed te zien.

De Wilde marjolein wordt door vlinders graag bezocht. 35

Natura Docet Twente: Een plek van betovering ziens in Natura DocetWonderryck Wonderryck Twente! Stans van der Veen

Nieuw bij Natura Docet Wonderryck Twente: Vlucht van een Torenvalk (Foto: Arie Kwast)

Planten en dieren van Twente (Foto: Arie Kwast) 36

Beweeg door Twente (Foto: Arie Kwast)

De Wonderkamer van Natura Docet Wonderryck Twente (Foto: Arie Kwast) 37

Activiteiten Natura Docet Wonderryck Twente Agenda • Herfstvakantie 19 oktober - 27 oktober • Boekenmarkt 16 en 17 november • Kerstvakantie 21 december - 5 januari 2014 • Tentoonstelling ‘Beweeg door Twente’ tot en met maart 2014 Kijk voor informatie op www.wonderryck.nl

den doorgegeven. U kunt zich altijd weer uitschrijven door aan [email protected] een bericht van afmelding te sturen. Familiefeesten, rondleidingen en kinderpartijtjes Sinds de heropening in juni zijn er al heel wat rondleidingen verzorgd. Opvallend vaak komen er buurtschappen, zangkoren en families op bezoek. Wij kunnen voor u een passend arrangement verzorgen van bijvoorbeeld een ontvangst van uw groep met koffie/thee en krentenwegge gevolgd door een rondleiding en daarna afsluitend een borrel. Wilt u een groter feest organiseren dan kan er ook voor catering gezorgd worden in samenwerking met bijvoorbeeld Brasserie Wonderryck. Speciaal voor kinderen in de leeftijd tot en met 12 jaar worden er kinderfeestjes gegeven met Safari- en Dino’s als thema. Heeft u ideeën of wilt u geïnformeerd worden over kosten en mogelijkheden dan kunt u hiervoor contact opnemen met Jolien Schras via [email protected] of telefoon 0541 - 351 325.

Zoals u ziet wordt er nog volop gewerkt aan de programmering voor activiteiten in Natura Docet Wonderryck Twente. Om fouten of onduidelijkheden te voorkomen zijn er deze keer geen details bij de verschillende programmamomenten geplaatst. Deze zijn wel te zien op de website. Digitale Nieuwsbrief Wilt u sneller op de hoogte blijven van activiteiten in- en rondom Natura Docet Wonderryck Twente meld u dan aan voor de digitale nieuwsbrief. U kunt zich aanmelden via de website maar ook een mail sturen naar [email protected] met vermelding van uw naam en mailadres. Uw adres wordt uitsluitend gebruikt om informatie te sturen over Natura Docet Wonderryck Twente en wordt niet aan der-

Boekenmarkt 2013 De boekenbeurs van 2012 was een groot succes met hoge verkoopcijfers. Dit jaar wordt de boekenbeurs gehouden op zaterdag 16 en zondag 17 november. Zowel zaterdag als zondag van 10.00 tot 17.00 uur. De Beurs in Denekamp stelt voor deze gelegenheid vele boeken beschikbaar.

Heeft u zelf wellicht nog boeken over, neem dan contact op met Natura Docet Wonderryck Twente, wij komen ze graag halen. Nadere informatie volgt. De opbrengst van de verkoop van de boeken komt ten goede van de Vereniging van Vrienden.

38

De Tapir van Natura Docet Wonderryck Twente

De Tapir op zijn nieuwe plek bij Natura Docet Wonderryck Twente, enkele weken vóór de opening. horn en oud-bestuurslid van Natura Docet, nu burgemeester van Nordhorn), bereid om de Tapir een grondige opknapbeurt te geven. Het dier heeft een prominente plek voor het museum gekregen. Het beeld is nu van massief beton en weegt ruim 2000 kg. Er worden veel foto’s van gemaakt, bijvoorbeeld met kinderen op zijn rug. Een echte belevenis die ze niet gauw zullen vergeten.

De verbouwing van Natura Docet is klaar, althans aan de buitenkant. De nieuwe naam is Natura Docet Wonderryck Twente, maar de in het oog springende Tapir is gebleven en heeft een meer prominente plaats gekregen, pal voor de ingang. De Tapir is in 1956 door prof. dr. H. Engel aan Heleen Bernink geschonken, en is vervaardigd door beeldhouwer A. Soerink. Engel liep in zijn studietijd stage bij museum Natura Docet, en hij assisteerde meester Bernink. Later werd hij directeur van het Zoologisch Instituut in Amsterdam, en had hij ook zitting in “De Rijks Commissie van Advies voor de Natuurhistorische Musea”.

Tapirs zijn planteneters, die met uitzondering van de Bergtapir, leven in de tropische regenwouden van Midden en Zuid Amerika en Zuidoost Azië. Ze behoren tot de orde van de Onevenhoevigen. Over de hele wereld zijn fossiele resten gevonden van diverse soorten tapirs. Een aantal dierentuinen, ook Artis, doet mee met een fokprogramma om te voorkomen dat het dier uitsterft. Een paar maanden geleden is daar het derde jong geboren.

Na al verschillende keren vernield en gerepareerd te zijn, werd de Tapir twee jaar geleden flink beschadigd door vandalen. Hierbij werd de nek van het beeld gebroken. Maar gelukkig was de vader van Thomas Berling (oud-directeur van Tierpark Nord-

Jos Bruns 39

Zeer geslaagde jubileumviering Vereniging van Vrienden NDWT Zaterdag 24 augustus jl. vierde de Vereniging van Vrienden van Natura Docet Wonderryck Twente met een feestelijke Ledendag het feit, dat deze Vereniging dit jaar 100 jaar bestaat. Zeer recent werd de naam aangepast aan de nieuwe situatie, waaraan, net als aan het honderd jarig bestaan, recentelijk al enige malen aandacht werd besteed in de media. Zo’n 125 leden meldden zich zaterdagmorgen in Natura Docet Wonderryck Twente . Dat was voor het bestuur van de Vereniging een verheugend groot aantal, ook al bedraagt het totaal aantal leden, verspreid over het gehele land, ruim 800. Omstreeks elf uur, tijdens het nuttigen van de koffie met krentenwegge, heette Verenigingsvoorzitter Piet Jager de aanwezigen welkom. Daarbij waren ook voorzitter Hein Bernelot Moens en penningmeester Rodney Mooy van het Stichtingsbestuur van NDWT. Vervolgens gaf NDWT-directeur Stans van der Veen uitleg over het verdere dagprogramma. Dat omvatte, naast een middaglunch door Hedwig Veltmaat en haar medewerkers van Brasserie Wonderryck ge-

reedgemaakt, rondleidingen door het Belevingsmuseum en Landschapscentrum en de museumtuin. De bezoekers werden daartoe opgedeeld in vier groepen. Onder leiding van de vrijwillige gidsen Julia Grijpma, Evert de Veen, Jos Bruns en museumconservator Eric Mulder werden voor en na de lunch de rondleidingen verzorgd. Voor de meeste leden de eerste kennismaking met Natura Docet in haar ‘nieuwe jasje’. De reacties op deze kennismaking waren zonder uitzondering geweldig positief. Over wat nu geboden wordt in NDWT en toch ook over de manier, waarop de gidsen zaterdag de informatie verstrekten tijdens de rondleidingen. De Ledendag werd afgesloten met een door het Verenigingsbestuur aangeboden kop koffie of thee. Menige bezoeker bleef evenwel nog geruime tijd voor een gezellige nazit, waartoe het fraaie weer en de prachtige omgeving rond het museumterras nadrukkelijk uitnodigden. P.B. Jager Voorzitter Vereniging van Vrienden

Eric Mulder bezig tijdens rondleiding met leden Vereniging 40

Verenigingsvoorzitter Piet Jager en NDWT-directeur Stans van der Veen heten bezoekers Ledendag welkom

Jos Bruns leidt grote groep bezoekers rond door museumtuin

41

42

SAMENSTELLING VAN HET BESTUUR P.B. Jager Braamhof 5 (Voorzitter, tel. 0541-35 19 17)

7591 CK Denekamp

J. Oude Hassink (Secretaris)

7596 NH Rossum

Wiekerstraat 9

R.G.M. Groener-Lohuis Krabbendijk 6 (Penningmeester, tel. 0541-35 35 01)

7591 AX Denekamp

H.J.J. Hulsink

Fonteinstraat 9

7631 AN Ootmarsum

S. Heerink-Reerink

Laagsestraat 64

7637 PC Oud Ootmarsum

A.H. Groener

Diepengoor 14

7591 BW Denekamp

J.A.M. Bruns

Priorweg 3

7591 NL Denekamp

J. Hunder

Heuvelweg 2

7637 PH Oud Ootmarsum

REDACTIE VRIENDENBLAD W.M. Groener De Kerkuil 27 B (Vormgeving, tel. 0541-35 46 79)

7591 KE Denekamp

R.G.M. Groener-Lohuis

Krabbendijk 6

7591 AX Denekamp

Dr. E.W.A. Mulder

Henegouwenlaan 33

7577 MD Oldenzaal

REDACTIEADRES Redactie Vriendenblad Oldenzaalsestraat 39 Tel. 0541-29 74 42, e-mail: [email protected]

43

7591 GL Denekamp

VERENIGINGSGEGEVENS De VERENIGING VAN VRIENDEN heeft tot doel: - De belangstelling te wekken voor het museum. - De museumverzameling op een zo hoog mogelijk peil te brengen. Zij tracht dit te bereiken door: - Het stimuleren van activiteiten zoals: lezingen, excursies, etc. - Het aanschaffen van allerlei hulpmiddelen ten behoeve van het museaal gebeuren, zoals o.a. tentoonstellingsborden, computers en microscopen, etc. - (Mede-)financiering van “projecten” van blijvende waarde, zoals de restauratie van het Elandskelet, de inrichting van de Landschappenzaal, de uitgifte van het boek “Het landschap van Twente” ter gelegenheid van het 75-jarig jubileum van Natura Docet, het meteopaneel, dinoproject, walvisexpositie. U bent al lid van de VERENIGING VAN VRIENDEN VAN MEESTER BERNINK’S MUSEUM NATURA DOCET. In uw omgeving zijn zeker nog genoeg mensen, die zich net als u, door de natuur aangetrokken voelen en zich door de natuur willen laten onderwijzen. Misschien zijn deze mensen nog geen lid van onze vereniging. Wellicht is het ook een leuke cadeautip om een jaar lidmaatschap te geven aan vrienden en/of bekenden. Het oudste natuurhistorisch museum in Nederland kan alle mogelijke steun gebruiken om zijn positie te handhaven. Wijst u de mensen in uw omgeving op de mogelijkheid. Stuur onderstaand inschrijfstrookje aan: Vereniging van Vrienden van Meester Bernink’s Museum Natura Docet Oldenzaalsestraat 39 7591 GL Denekamp Ondergetekende...................................................................................................................... Adres....................................................................................................................................... Postcode....................Woonplaats............................................................................................ geeft zich hierbij op als lid van Vereniging van Vrienden van Meester Bernink’s Museum Natura Docet. Hij/Zij zal de contributie (€ 9,50) voldoen door middel van de hem/haar toe te zenden acceptgirokaart. Het bedrag kan ook worden overgemaakt op de een van de volgende rekeningen: Postbank Iban: NL12 INGB 0000 8921 07 Rabobank Iban: NL51 RABO 0127 2056 16 U mag ook contant betalen op het museum. Datum........................ Handtekening....................................................................................... 44