Vragen nav de artikelen? Neem contact op met Ruud van de Ven via of

Verenigingen & Stichtingen E-KCM news

> Jaargang 2 > nummer 1 > Amsterdam > februari 2011

Vragen nav de artikelen? Neem contact op met Ruud van de Ven via [email protected] of 020-348 8836

u

Functioneren bestuur en toezicht

In het najaar van 2010 vond bij Van Lanschot in Den Haag een unieke Masterclass plaats van Montae Bestuurscentrum, Kempen ... Andrew Mackay Lees meer

u

Duurzaam vermogensbeheer

De afgelopen jaren is de aandacht voor het verantwoord beleggingsbeleid van verenigingen en stichtingen explosief gegroeid... Lukas Koppens Lees meer

u

Visie op het beleggingsjaar 2011

Aan het begin van 2010 was Kempen Capital Management defensief gepositioneerd. Halverwege het jaar werden wij voorzichtig positiever... Lars Dijkstra Lees meer

u

Goede doelen: verplicht afkicken van overheidssubsidie?

Volgens het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) financiert de overheid via subsidies bijna de helft van de uitgaven van de goededoelenorganisaties... Ruud van de Ven Lees meer


u


Functioneren bestuur en toezicht

In het najaar van 2010 vond bij Van Lanschot in Den Haag een unieke Masterclass plaats van Montae Bestuurscentrum, Kempen Capital Management en Van Lanschot Bankiers. Ruim 25 bestuurders van stichtingen met zeer uiteenlopende doelen en een bevlogen presentator kwamen in korte tijd tot een aantal relevante punten voor ‘goed bestuur’. De Masterclass stond onder leiding van Sander Baars, partner bij Montae en gespecialiseerd in governancevraagstukken voor verenigingen en stichtingen. Baars

heeft in de afgelopen jaren in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen veel studie verricht naar ‘good governance’ in de charitas-sector. Aan de hand van verschillende vragen en discussies kwam de centrale stelling van de middag naar voren: ’De kans neemt toe dat de aandacht van het publiek zal worden gevestigd op maatschappelijke organisaties, nu beursgenoteerde ondernemingen (met de code Tabaksblat) en recentelijk de besturen van pensioenfondsen onder het bestuurlijke vergrootglas hebben gelegen’.

Wat merken bestuurders van de houding van het publiek ten

vermogensbeheerder. Daar staan de bestuurders tegenover

aanzien van governancevraagstukken? Hierop waren de reacties

voor wie een goed beleggingsresultaat losstaat van de kwaliteit

eenduidig: door de financiële crisis is de discussie rond ‘goed

van het bestuur. Uit onderzoek in de pensioenwereld door de

bestuur’ actueler geworden en is governance inmiddels een

Rijksuniversiteit Groningen en Montae blijkt dat ‘goed bestuur’ tot

maatschappelijk fenomeen. Bij de meeste fondsbestuurders is het

ten minste 1% meer rendement (net value added) op beleggingen

besef gegroeid dat zij de volgende kunnen zijn waar de media

leidt, onder andere omdat goed functionerende besturen regelmatig

zich op gaan richten. Met name fondsenwervende instellingen

zichzelf en hun adviseurs evalueren. Een goed functionerend bestuur,

ervaren dat ze publiekelijk ter verantwoording kunnen worden

zo blijkt, hoeft niet per definitie het werk van de beheerder of van de

geroepen. Of zoals een bestuurder opmerkte: “Als bestuurder

bank zelf te doen. Onderkennen dat het bestuur niet zelf de kennis

heb je altijd in je achterhoofd dat je aan een journalist moet

in huis heeft voor het onderhouden van een portefeuille kan ook een

kunnen uitleggen hoe je het geld besteedt.”

professionele houding zijn.

Wat levert goed bestuur op?

Betere kwaliteit dankzij evaluatie

Volgend punt was of ‘goed bestuur’ alleen maar geld kost, of

Volgens Baars is zelfevaluatie een van de belangrijkste tools om

ook iets oplevert. Naar aanleiding van de stelling ’Leidt een beter

de kwaliteit van het bestuur te verbeteren. Veel bestuurders

functionerend bestuur tot betere beleggingsresultaten?’ bleken er

vinden zelfevaluatie belangrijk en zien het ook als een plicht.

twee stromingen te bestaan. Er zijn bestuurders die van mening

Toch gebeurt het lang niet altijd. Hoe kan een bestuur

zijn dat ‘good governance’ leidt tot betere financiële prestaties,

zelfevaluatie toepassen? Aangedragen oplossingen waren

omdat een bestuur dat kritisch is op het eigen functioneren

onder meer maximale termijnen voor bestuurders en periodieke

ook altijd kritisch zal kijken naar het functioneren van zijn

benoemingen van nieuwe bestuurders om te voorkomen

home

Publiek vraagt om verantwoording



dat kwesties door ‘oude’ bestuurders worden ‘weggemoffeld’. Een andere bestuurder vertelde dat zijn organisatie het eigen functioneren jaarlijks door een extern bureau laat evalueren volgens criteria die het bestuur zelf het meest relevant vindt. Manieren om tot zelfevaluatie te komen bij een collectief zijn bijvoorbeeld een 360 graden – teamassessment, dat het zelfbeeld afzet tegen het beeld dat buiten het bestuur bestaat. Deze aanpak is echter zeer intensief en lastig uitvoerbaar. De methode is toepasbaar mits er een buitenstaander wordt aangetrokken als evaluator. Een andere mogelijkheid is het gebruiken van een kwalitatieve vragenlijst zoals de Board Functioning Index. Dit is een anonieme online vragenlijst, waarbij de uitkomsten gezamenlijk en onder begeleiding worden besproken. Voordeel van deze methode is dat het veilig en anoniem is. Daarnaast creëert het gebruik van een benchmark een objectieve ‘spiegel’.

Duidelijk profiel voor bestuurder wenselijk Tot slot werd ingegaan op de vraag wat de beste omvang is van een bestuur? Volgens Sander Baars verschilt dit per situatie. In het algemeen geldt dat ieder bestuurslid iets moet toevoegen. Drie is vaak te weinig en negen meestal te veel. In de praktijk zie je vaak vier tot acht bestuurders. Een maximale zittingstermijn voorkomt dat mensen hun taak te licht gaan opvatten. Bij een vacature is het gewenst dat er een duidelijke profielschets wordt gemaakt voor de te vinden nieuwe bestuurder. Een belangrijk doel van de middag was om concreet invulling te geven aan de behoefte om bewust en gestructureerd de kwaliteit van het bestuur te verbeteren. Diverse tools om een dergelijk proces op gang te brengen en onder controle te houden werden uitgewisseld. Vrijwel elke bestuurder is met een aantal interessante ideeën en gedachten naar zijn of haar eigen bestuur teruggekeerd. <

Andrew Mackay

home

Private Wealth Manager, Van Lanschot Bankiers Den Haag


u


Duurzaam vermogensbeheer

voor verenigingen en stichtingen: maatschappelijk relevant, financieel interessant! De afgelopen jaren is de aandacht voor het verantwoord

die past bij onze identiteit als vermogensbeheerder. Onze

beleggingsbeleid van verenigingen en stichtingen explosief

definitie luidt: “De duurzame beleggingsstrategie is gericht op

gegroeid. De VFI (de branchevereniging van goede doelen) heeft

het nastreven van een optimale verhouding tussen rendement

in reactie hierop de Handreiking Verantwoord Vermogensbeheer

en risico, waarbij de uitvoering van de beleggingsstrategie

Fondsenwervende Instellingen gepubliceerd, die sinds 2010

gecombineerd wordt met substantiële aandacht voor sociale

van kracht is. Deze handreiking ondersteunt fondsen in

onderwerpen, milieuvraagstukken en corporate governance.”

het maken van een zorgvuldige afweging tussen relevante financiële en niet-financiële doelstellingen in het licht van het vertrouwen tussen de instellingen en donoren, de overheid,

Kiezen voor actieve dialoog

maatschappelijke organisaties en het publiek. In de media wordt uitgebreid aandacht besteed aan dit

Om duurzaam beleggen concreet vorm te geven hebben wij

onderwerp. In de veelbesproken Zembla-uitzending uit 2007 en

gekozen voor de aanpak die gebaseerd is op engagement.

de uitzending Uitgesproken VARA in november 2010 is besproken

Deze aanpak van duurzaam beleggen gaat een stap verder dan

in hoeverre instellingen zich houden aan de richtlijnen, zoals in

bijvoorbeeld uitsluiting – waarbij bepaalde bedrijfstakken of

deze Handreiking geformuleerd.

specifieke ondernemingen op voorhand zijn uitgesloten –, of best in class, waarbij binnen een specifieke sector de meest duurzaam opererende

Principles for Responsible Investment

ondernemingen worden geselecteerd. Engagement is gebaseerd op het aangaan van een dialoog met ondernemingen waarin

Als vermogensbeheerder onderkent Kempen Capital

belegd wordt. Beleggers die kiezen voor deze aanpak zetten

Management de noodzaak en het nut van verantwoord

zich in om langs deze weg een veranderingsproces bij de

vermogensbeheer. Noodzaak omdat wij het belangrijk vinden

onderneming te bewerkstelligen. Ondernemingen die weten

een bijdrage te leveren aan het verbeteren van de maatschappij

dat hun aandeelhouders hen zullen aanspreken op hun

op een manier die aansluit bij de wensen en eisen van onze

maatschappelijke verantwoordelijkheid, hebben een goede reden

relaties, nut omdat wij ervan overtuigd zijn dat verantwoord

zich meer in te spannen in termen van ESG-criteria. Met deze

beleggen niet ten koste hoeft te gaan van financieel resultaat.

benadering bieden wij instellingen de mogelijkheid om bedrijven

In 2005 hebben de Verenigde Naties aan een aantal van de

aan te spreken op hun gedrag en hun activiteiten.

grootste institutionele beleggers in de wereld gevraagd om een kader samen te stellen dat als leidraad kan dienen voor beleggers die ESG- (Environmental, Social, Governance) criteria in hun

Onafhankelijke screening

for Responsible Investment (PRI). Ook wij hebben deze PRI

Daarbij hebben we als fundering gekozen voor de UN Global

ondertekend.

Compact, aangevuld met een bepaling inzake controversiële

Kempen Capital Management kiest voor een duurzame aanpak

wapens. Wij zijn ervan overtuigd dat engagement de meest

home

beleggingsbeleid opnemen. Dit heeft geleid tot de Principles



effectieve manier is om de ESG-criteria in onze beleggingen toe

Het is onze overtuiging dat wij een interessante partner kunnen

te passen en op lange termijn een maatschappelijk verantwoorde

zijn voor verenigingen en stichtingen die streven naar een meer

portefeuille voor onze relaties te realiseren. Dit zal uiteindelijk ook tot

verantwoord vermogensbeheer zonder daarbij de financiële

betere financiële resultaten leiden in een samenleving die meer en

doelstellingen aan te tasten. <

meer gericht is op duurzaamheid.

Lukas koppens

Om een onafhankelijke beoordeling op duurzaamheid te

Senior Account Manager Verenigingen & Stichtingen

waarborgen, maken wij gebruik van een externe gespecialiseerde engagement manager (het Zweedse GES dat onder andere ook voor de Zweedse AP-fondsen werkt) die namens ons en onze relaties optreedt.

Succes staat of valt met commitment In onze vermogensbeheerindustrie draait het om commitment. De enige echt onderscheidende factor tussen vermogensbeheerders is de cultuur. Een van de cruciale elementen daarin is de vraag of we bereid zijn een partnership aan te gaan, ook wanneer het gaat om duurzaam beleggen. Onze aanpak is helder: aan de hand van onafhankelijke criteria gaan wij in de samenwerking met onze partner GES een actieve dialoog aan met fondsmanagers en ondernemingen. Succes op lange termijn staat of valt met het commitment. Wij geven dat commitment af!

In lijn met de Handreiking Prof. Dr. Harry Hummels van het European Centre for Corporate Engagement (ECCE) van de universiteit van Maastricht stond samen met een aantal Nederlandse geldwervende organisaties aan de wieg van de Handreiking Vermogensbeheer Fondsenwervende Instellingen. Hij zegt over onze aanpak op het gebied van verantwoord vermogensbeheer het volgende: “Met de op engagement gerichte benadering wordt fondsenwervende instellingen de mogelijkheid geboden om bedrijven aan te spreken op hun gedrag en hun activiteiten. Daarbij is als fundering gekozen voor de UN Global Compact, aangevuld met een bepaling inzake controversiële wapens. Zowel de keuze voor de Global Compact als de engagement benadering (en de verantwoording daarover) passen uitdrukkelijk binnen het door de Handreiking aangereikte

home

kader.“


u


Visie op het beleggingsjaar 2011

Aan het begin van 2010 was Kempen Capital Management defensief

we nu ook banengroei in de dienstensector. Ook dit is een extra

gepositioneerd. Halverwege het jaar werden wij voorzichtig positiever

bevestiging voor de duurzaamheid van het herstel. Wij verwachten

en pasten het assetallocatiebeleid hierop aan. In een paar stappen

dat de dienstensector de komende tijd voor meer banen en dus

zijn toen risicodragende categorieën zoals aandelen en onroerend

lagere werkloosheid zal zorgen, zowel in Europa als in de VS.

het economisch herstel zou doorzetten, een verwachting die wij in

Natuurlijk blijven er ook zorgen. De huizenmarkt in de VS is nog

het vierde kwartaal bevestigd zagen. Aangezien de waardering van

steeds zwak. Daarnaast is er in de opkomende markten op dit

aandelen aantrekkelijk was, hebben wij toen besloten om een deel

moment sprake van oververhitting van de economie. Hierdoor

van de positie in (dure) staatsobligaties te verkopen en een tweede

gaan de centrale banken in deze landen sneller over op een meer

stap in aandelen te zetten.

restrictief monetair beleid.

Ook voor de komende tijd blijven wij overwegend optimistisch.

Al met al zijn wij op dit moment overwegend positief over

Een flink aantal leidende indicatoren, bijvoorbeeld de ISM en

de mondiale economische vooruitzichten voor 2011. In het

de IFO, staan er goed voor. Daarnaast trekt de wereldhandel

assetallocatiebeleid vertaalt zich dit in een onderweging in

aan, zoals blijkt uit hoge en stijgende prijzen voor industriële

staatsobligaties en een overweging in aandelen en onroerend goed.

grondstoffen. Ook de nieuwe orders in de VS en Europa zijn

Natuurlijk houden wij de komende tijd alle ontwikkelingen goed in

vertonen een stijgende lijn. Voor het eerst sinds het begin van

de gaten, zodat we tijdig kunnen bijsturen wanneer nodig. <

de crisis is de afgelopen maanden de kredietgroei aan zowel

Lars Dijkstra

consumenten als bedrijven weer aan het aantrekken. Tot slot zien

Chief Investment Officer Kempen Capital Management

home

goed toegevoegd aan de portefeuille. Onze verwachting was dat


u


Goede doelen: verplicht afkicken

van overheidssubsidie? Volgens het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) financiert

Wervingskosten nemen toe

de overheid via subsidies bijna de helft van de uitgaven van de goededoelenorganisaties. Deze geldstroom zal de komende

Deze vraag wint aan actualiteit dezer dagen. Het CBF

jaren fors dalen. Wat betekent dit voor de goede doelen? Kan

waarschuwt dat

wellicht het bedrijfsleven het stokje overnemen?

de komende jaren minder geld beschikbaar is voor goede doelen als gevolg van teruglopende overheidssubsidies. Een extra

Ondanks de economische crisis is in 2009 door ruim 800

tegenvaller is een toename van de wervingskosten te midden

fondsenwervende instellingen voor een recordbedrag van €

van een economische crisis. ”Men moet zich meer inspannen om

3,1 miljard aan goede doelen besteed. Ondanks een lichte

geld binnen te halen in een stagnerende en meer concurrerende

daling van de inkomsten uit eigen fondsenwerving was er bijna

markt”, zegt CBF-directeur Adri

€ 100 miljoen meer geld beschikbaar voor goede doelen dan

Kemps. “Dat betekent dat de goededoelenorganisaties moeten

in 2008. De fondsen konden meer besteden dankzij positieve

schrappen in hun programma’s.” De terugloop van de subsidie

beleggingsresultaten en doordat zij 8% meer subsidie ontvingen

is niet op te vangen met een eventuele groei van baten uit

dan in 2008.

eigen fondsenwerving. ”Er zal dus minder geld beschikbaar zijn voor de doelstellingen.” Van de beleggingsresultaten moeten ook geen wonderen worden verwacht bij een lange rente van

Goede doelen (sterk) afhankelijk van overheid

ongeveer 3,5%.

In totaal is de afgelopen tien jaar het subsidiebedrag voor alle organisaties samen verdubbeld. Maar de goededoelenorganisaties

Neemt het bedrijfsleven het stokje over?

van hun inkomsten afhankelijk te zijn van overheidssubsidie:

Vooral organisaties die fondsen werven voor internationale hulp

organisaties op het gebied van welzijn & cultuur en internationale

en ontwikkeling, en voor welzijn en cultuur zullen een stap terug

hulp zelfs voor respectievelijk 62% en 52%. Organisaties in deze

moeten doen. Door de aangekondigde bezuinigingen zullen

sectoren zijn ook nog eens verantwoordelijk voor meer dan 70%

meer organisaties een beroep doen op de bereidwilligheid van

van alle uitgaven. Goede doelen die zich richten op gezondheid

particulieren en bedrijven. Cijfers over recente jaren laten echter

(16% subsidie) en in mindere mate natuur (41%) kunnen veel

zien dat in tijden van economische stagnatie nauwelijks groei

beter zelf de broek ophouden. Het valt natuurlijk toe te juichen dat

van de particuliere fondsenwerving mag worden verwacht.

de overheid zo haar betrokkenheid met de goede doelen toont en

Goededoelenorganisaties vinden echter wel steeds makkelijker

de bemoeienis van de overheid met de manier waarop de gelden

hun weg naar het bedrijfsleven. De gezondheidssector is hier al

worden besteed is (nog?) niet hinderlijk Toch leidt de jaarlijkse

ver mee gevorderd, zij is overigens ook het minst afhankelijk van

geldstroom wel tot een gevaarlijke eenzijdige afhankelijkheid

subsidies. Internationale hulp en natuur kunnen het wel eens

bij de goede doelen zelf. Blijkt dan dat de sector aan deze

zwaar krijgen. In tijden van recessie wordt natuur gemakkelijk

vanzelfsprekende geldstroom verslaafd is geraakt en niet meer

een jaartje overgeslagen, terwijl internationale hulp toch ineens

zonder kan?

iets verder weg komt te liggen.

home

blijken in toenemende mate en inmiddels voor bijna dan de helft

Verenigingen & Stichtingen > Jaargang 2 > nummer 1 > Amsterdam > februari 2011

E-KCM news

Aantal instellingen

Subsidies van

Baten uit eigen

overheden

fondsenwerving

Overige baten

Som der baten in euro’s

Welzijn en cultuur

81

61,7%

15,5%

22,7%

903

Internationale hulp

98

52,4%

31,2%

16,4%

1.187

Natuur, milieu en dierenbelangen

70

41,2%

26,0%

32,7%

528

Gezondheid

39

16,3%

70,3%

13,4%

2.904

Voor cultuur is altijd wel een sponsor te vinden! De sector die wellicht nog de beste papieren heeft om zich te onttrekken aan de bezuinigingsdrift van de overheid is welzijn en cultuur. Terwijl hongerige buiken in Afrika en bedreigde eikelmuizen in Limburg voor het bedrijfsleven lastige marketingtools zijn, kan het bedrijfsleven met kunst en cultuur veel beter uit de voeten. Opvallend daarbij is dat het juist de financiële sector is die, nadat zij eerst door de overheid is gered, nu blijkbaar weer voldoende budget heeft om ’iets aan cultuur te doen’ voor haar relaties. Zo ondersteunt de Rabobank de Nederlandse Bachvereniging (regionaal beter inzetbaar dan het Van Gogh Museum) en heeft Deutsche Bank een exclusief partnership afgesloten met het Concertgebouw. Deutsche Bank verantwoordt dit als een investering in het Nederlandse cultuurlandschap onder het kopje maatschappelijk verantwoord ondernemen. We moeten natuurlijk niet al te hoog opgeven over het filantropisch karakter van deze instellingen, voor wie het gewoon een vorm van sponsoring is. Het zal wel toeval zijn dat met name de ’happy few’ het meest profiteren van cultuurinvesteringen. Laat dat nu net de doelgroep zijn die de financiële instellingen willen bereiken. Zo snijdt het mes mooi aan twee kanten en komen bovendien de gelden die de overheid in de financiële sector heeft gepompt, toch nog via een omweg bij (een klein deel van) de bevolking terecht! Het advies voor de goededoelenwereld luidt: Giet een cultureel sausje over uw goededoelenzorg en stap hiermee naar het bedrijfsleven voor een exclusief sponsorship. Op deze manier bent u in staat het wegvallen van de overheidssubsidies op te vangen. <

Ruud van de Ven home

Directeur Verenigingen & Stichtingen

Vragen nav de artikelen? Neem contact op met Ruud van de Ven via of

Recommend Documents