Vragen en Antwoorden Eilandsraadsverkiezingen Bonaire | Saba | Sint-Eustatius Woensdag 2 maart 2010
Hoe stem ik? Op 10 januari 2011 heeft Gemeenschappelijk Hof van Justitie een uitspraak gedaan in de zaak Santana versus het bestuurscollege van Bonaire. Deze uitspraak leidt r toe dat niet alleen Nederlanders zullen kunnen stemmen bij verkiezingen voor de eilandsraden op 2 maart 2011. Kiesgerechtigd voor deze verkiezing zijn ingezetenen van het openbaar lichaam op de dag van de kandidaatstelling (18 januari 2011) die op de dag van de verkiezing (2 maart 2011) 18 jaar of ouder zijn en: • • •
over de Nederlandse nationaliteit beschikken; over de nationaliteit van een van de lidstaten van de Europese Unie beschikken; vreemdelingen zijn die onmiddellijk voorafgaand aan de dag van de kandidaatstelling gedurende een onafgebroken periode van ten minste vijf jaar rechtmatig in (Caribisch) Nederland verbleven op grond van artikel 3 of 6 van de Wet toelating en uitzetting BES danwel op grond van artikel 8 onder c van de Vreemdelingenwet 2000 in het Europese deel van Nederland.
Voor allen geldt dat zij niet uitgesloten mogen zijn van het kiesrecht. Het openbaar lichaam leidt de kiesgerechtigheid af uit de bevolkingsadministratie. Bent u daarin opgenomen en voldoet u aan de bovengestelde criteria dan krijgt u automatisch een oproep (de stempas) voor de verkiezing toegezonden. U kunt zich tot het bestuurscollege wenden om na te gaan of u als kiezer bent geregistreerd. Blijkt dat niet het geval te zijn en meent u toch aan de bovenstaande criteria te voldoen, dan kunt u een verzoek tot herziening van de registratie als kiesgerechtigde indienen, waarbij u bewijsmateriaal moet overleggen waaruit blijkt dat u aan de criteria voldoet.
Op wie kan ik stemmen? De komende eilandsraadverkiezingen stemt u voor de leden van de eilandsraad van het openbaar lichaam. U vindt hun namen op de kandidatenlijsten Deze worden uiterlijk op 28 februari huis aan huis bezorgd. De stembiljetten zien er dit keer anders uit
Wat gebeurt er met mijn stem? Door te stemmen, bepaalt u samen met de andere kiezers welke partijen in de eilandsraad zitting nemen. U oefent daarmee invloed uit op de besluitvorming van uw openbaar lichaam voor de komende vier jaren.
Hoe stem ik? Mag ik stemmen Bij de eilandsraadverkiezingen mogen alle Nederlanders stemmen die op de dag van de stemming 18 jaar of ouder zijn en inwoner zijn van het openbaar lichaam. Mensen die door de rechter zijn
1 / 10
ontzet uit het kiesrecht als bijkomende straf bij een strafrechtelijke veroordeling mogen niet stemmen. Mensen die wegens een geestelijke beperking onder curatele zijn gesteld, krijgen gewoon een stempas. De stempas De stempas is uw toegangsbewijs tot de verkiezing. Zonder stempas kunt u niet stemmen. De stempas is zowel een ‘bewijs van uitnodiging’ als het exclusieve bewijs van uw kiesgerechtigdheid. Het bezit van deze pas vormt voor het stembureau het bewijs dat u uw stem nog niet bij een ander stembureau heeft uitgebracht. Met een stempas kunt u binnen uw eigen openbaar lichaam stemmen een stemlokaal naar keuze, mits er meerdere stemlokalen in uw openbaar lichaam zijn. De stempas is voorzien van echtheidskenmerken en een uniek nummer. Stempas kwijt/niet ontvangen Wanneer u uw stempas kwijtraakt, u geen stempas heeft ontvangen, of als deze is stukgegaan, vraag dan zo snel mogelijk een nieuwe stempas aan bij uw openbaar lichaam. De uiterste datum waarop u een vervangende pas kunt aanvragen is maandag 28 februari 2011. Op 2 maart 2011 kunt u geen nieuwe stempas krijgen. Identiteitsdocument verplicht U moet naast uw stempas een identiteitsbewijs tonen om te mogen stemmen. Zonder identiteitsbewijs mag u niet stemmen. Neem daarom een identiteitsbewijs mee. Een identiteitsbewijs is een Nederlands paspoort, identiteitskaart (sédula) of een rijbewijs. Uw identiteitsbewijs mag maximaal vijf jaar verlopen zijn, oftewel geldig zijn tot 3 maart 2006 of later. Als uw stempas aan iemand anders heeft gegeven om uw stem uit te brengen (onderhandse volmacht), moet u een (kopie van het) identiteitsbewijs van degene voor wie u stemt (uw volmachtgever) tonen. Zonder een (kopie van) dit identiteitsbewijs, mag u de volmachtstem niet uitbrengen. Heeft u geen identiteitsbewijs, vraag dan tijdig een nieuwe aan bij uw openbaar lichaam. Heeft u geen identiteitsbewijs en wilt u geen identiteitsbewijs aanvragen, dan kunt u besluiten iemand schriftelijk te machtigen om namens u te stemmen. In dat geval controleert het openbaar lichaam uw persoonsgegevens in de basisadministratie. U kunt een aanvraag voor een schriftelijke volmacht indienen bij uw openbaar lichaam tot en met uiterlijk woensdag 16 februari 2011. Deze aanvraag moet zowel door u zijn ondertekend als door degene die uw stem gaat uitbrengen. Bent u uw identiteitsbewijs kwijt of is het gestolen, dan kunt u stemmen door een kopie van het proces-verbaal van vermissing te tonen. Dit proces-verbaal krijgt u van de politie. Daarnaast moet u een ander pasje of document voorzien van uw naam en foto tonen bij het stembureau. Daarmee kan het stembureau u tot de stemming toelaten. Dit geldt ook als u een volmacht geeft. Openingstijden De stemlokalen zijn open op woensdag 2 maart 2011 van 7.30 tot 21.00 uur. Let op: De verkiezing vindt plaats op woensdag en niet op vrijdag, zoals u gewend was. Stemmen in elk stemlokaal op het eiland Om het u gemakkelijker te maken, kunt u op 2 maart 2011 in elk stemlokaal stemmen. Om te kunnen stemmen, moet u wel uw stempas en identiteitsbewijs meenemen. Om in een ander stemlokaal op uw eiland te stemmen, hoeft u dus niets te regelen. Een stemlokaal bij u in de buurt staat op uw stempas. Het openbaar lichaam informeert u uiterlijk 4 dagen voor de dag van de stemming over waar de andere stemlokalen zijn, wat de openingstijden zijn en of het stemlokaal geschikt is voor gebruik door kiezers met een lichamelijke beperking.
2 / 10
Hoe gedraagt u zich in het stemlokaal: •
Houdt u uw stempas en ID-bewijs klaar
•
Zorgt u ervoor dat de stembureauleden het stemhokje kunnen zien
•
Houdt u voldoende afstand tot het stemhokje
Hoe gedraagt u zich in het stemhokje: •
U stemt alleen. U gaat niet met meerdere personen in het stemhokje
•
U stemt door het witte vakje voor de kandidaat van uw keuze rood te maken
•
Heeft u een fout gemaakt, Vraag dan een nieuw stembiljet. Dat kan één keer
•
U vouwt het biljet na het invullen dicht, zodat de lijst niet zichtbaar is
•
U werpt het stembiljet in de stembus
Tevens volgt u de aanwijzingen van de leden van het stembureau op. Hoe ziet het stemlokaal eruit? Elk stemlokaal ziet er anders uit. Er staat in elk geval een tafel waar de stembureauleden achter zitten en een of meerdere stemhokjes. Er zijn minimaal drie en maximaal 7 stembureauleden. Het stembureau controleert uw stempas en identiteitsbewijs. Daarna krijgt u een stembiljet. Stemmen doet u (alleen) in het stemhokje. De opstelling van de stemhokjes in het stemlokaal hoort zodanig te zijn dat niemand kan zien op wie u stemt. Vouw eventueel uw stembiljet, als u denkt dat men kan zien of u aan de linker- of rechterzijde van het stembiljet uw keuze maakt. De Kieswet staat niet toe dat er voor het stemhokje gordijntjes hangen. Na het stemmen stopt u het stembiljet in de stembus. Deze is voorzien van een slot. Iemand anders voor u laten stemmen (volmacht) Als u op de dag van de verkiezing niet zelf kunt stemmen, kunt u iemand anders voor u laten stemmen (een volmacht verlenen). Dit kan op verschillende manieren: door middel van een schriftelijke volmacht of een onderhandse volmacht. Doe dit alleen als u niet in staat bent zelf te gaan stemmen. De Kieswet verbiedt het door gift of belofte omkopen van kiezers om een volmacht af te geven. Ook degene die zich laat omkopen is op grond van de Kieswet strafbaar. Schriftelijke volmacht U kunt een schriftelijke volmacht verlenen aan iemand die binnen uw eigen openbaar lichaam woonachtig is. Dat kan handig zijn als u weet dat u niet aanwezig zult zijn in de 2 weken voorafgaand aan en op de dag van de stemming. U kunt in dat geval geen onderhandse volmacht (zie onder) verlenen, omdat u uw stempas pas circa 2 weken voor de stemming ontvangt. Ook als u niet beschikt over een identiteitsbewijs of in geval uw identiteitsbewijs meer dan vijf jaar is verlopen kunt u een schriftelijke volmacht geven. Wanneer u gebruik wilt maken van een schriftelijke volmacht, moet u hiervoor uiterlijk woensdag 16 februari 2011 een aanvraag indienen bij uw openbaar lichaam. Formulieren voor een schriftelijke volmacht zijn bij uw openbaar lichaam verkrijgbaar. Op het formulier moet zowel uw handtekening als de handtekening van degene die u machtigt worden geplaatst. Als u een schriftelijke volmacht aanvraagt, hoeft u geen kopie van uw identiteitsbewijs te overleggen. De openbaar lichaam controleert uw identiteit aan de hand van de gegevens in de basisadministratie persoonsgegevens. Uw stempas wordt direct aan uw gemachtigde toegestuurd.
3 / 10
Onderhandse volmacht Een onderhandse volmacht verleent u door op de stempas die u van de openbaar lichaam heeft ontvangen, het formulier aan de achterzijde in te vullen en uw handtekening te zetten. Hiermee bent u volmachtgever. De kiezer die voor u gaat stemmen, is de gemachtigde. De gemachtigde moet in dezelfde openbaar lichaam wonen als uzelf! Aan de gemachtigde geeft u uw stempas en (een kopie van) uw identiteitsbewijs. Dit is vereist, anders mag de gemachtigde uw (volmacht)stem niet uitbrengen! Voorkom misbruik van uw identiteitsbewijs door de kopie terug te vragen en/of op de kopie te schrijven dat deze alleen bestemd is voor gebruik bij het uitbrengen van uw volmachtstem. Belangrijk: degene die voor u een stem uitbrengt, kan dit alleen doen op het moment waarop hij of zij zelf stemt. De gemachtigde mag maximaal twee stemmen uitbrengen voor anderen.
Op wie kan ik stemmen? Kandidaten Bij de komende eilandsraadverkiezingen stemt u voor de leden van de eilandsraad van het openbaar lichaam. Op Bonaire zijn negen zetels te verdelen, op Sint Eustatius en Saba zijn vijf zetels te verdelen. U vindt de namen van de kandidaten op de kandidatenlijsten van de politieke partijen. De nummer één op de lijst is de lijsttrekker. De politieke partij bepaalt zelf wie dat is. Onder de naam van de lijsttrekker volgen de namen van de overige kandidaten. U kunt ook op één van hen stemmen: dat wordt wel het uitbrengen van een voorkeurstem genoemd. Uw stem gaat niet verloren als u stemt op een kandidaat die uiteindelijk niet gekozen wordt. Uw stem komt dan ten goede aan de andere kandidaten op dezelfde lijst. Stembiljet Het stembiljet waarmee u op 2 maart 2011 uw stem uitbrengt, ziet er anders uit dan u gewend bent. Het is in zwart/wit en er staan geen foto’s van de kandidaten op. Elke partij heeft een eigen nummer. Dit nummer is toegewezen door het centraal stembureau op basis van het aantal stemmen dat de partij bji de vorige eilandsraadsverkiezingen heeft gehaald. De partij die toen de meeste stemmen haalde heeft dus nummer één, de daaropvolgende partij nummer twee etc. Partijen die voor het eerst meedoen of die vorige keer geen zetel behaalden, krijgen een nummer toegewezen door loting. Desgewenst kan het stembureau u in het stemlokaal buiten het stemhokje uitleg geven over het stembiljet. U moet echter uw stem alleen uitbrengen. Alleen kiezers die vanwege lichamelijke belemmeringen bijstand nodig hebben, kunnen in het stemhokje hulp krijgen. Wanneer u het vakje voor de kandidaat van uw keuze met het potlood rood maakt, schrijf dan verder niet op het stembiljet. U loopt dan namelijk het risico dat uw identiteit wordt achterhaald en uw stem daardoor ongeldig wordt. Ook als u meerdere hokjes heeft ingekleurd, is uw stem ongeldig. Mocht u uw biljet per ongeluk ongeldig hebben gemaakt, of u heeft zich vergist, dan kunt u eenmalig een nieuw stembiljet vragen aan één van de stembureauleden in het stemlokaal. Blanco stemmen kan ook. Dat doet u door geen enkel vakje rood te maken. Het biljet blijft dan dus leeg. Als u toch iets op het biljet schrijft of tekent, stemt u niet blanco maar ongeldig.
Wat gebeurt er met mijn stem? U stemt op 2 maart 2011 voor de leden van de eilandsraad van uw openbaar lichaam. De eilandsraad vormt de volksvertegenwoordiging op lokaal niveau op uw eiland en is het algemeen bestuur. De eilandsraad controleert het bestuurscollege.
4 / 10
Door te stemmen, bepaalt u samen met de andere kiezers welke partijen in de eilandsraad zitting zullen nemen. U oefent daarmee invloed op de besluitvorming van uw openbaar lichaam voor de komende vier jaren. Tellen van stemmen Het stembureau telt op welke kandidaten de stemmen zijn uitgebracht. Ook stelt het stembureau vast hoeveel ongeldige en blanco stemmen zijn uitgebracht. De stembureauleden tellen de stemmen, eventueel geholpen door daarvoor aangewezen tellers. Het tellen is openbaar. U kunt bij een willekeurig stemlokaal (bijvoorbeeld waar u zelf gestemd heeft) na 21.00 uur naar het tellen van de stemmen gaan kijken. De stembureaus geven hun uitslag door aan de gezaghebber. Deze telt de gegevens van alle stembureaus bij elkaar op en geeft ze door aan het hoofdstembureau. Uiteindelijk bepaalt het centraal stembureau de definitieve uitslag en de zetelverdeling. Dit gebeurt in een openbare zitting van het hoofd/centraal stembureau op vrijdag. Zetelverdeling en kiesdeler Allereerst wordt de kiesdeler berekend. De kiesdeler is het aantal stemmen dat een partij nodig heeft om één zetel in de eilandsraad te bemachtigen. Hiervoor wordt het totaal aantal uitgebrachte geldige, niet-blanco stemmen gedeeld door het aantal zetels. Een partij krijgt in eerste instantie het aantal zetels toewezen dat overeenstemt met aantal keren dat een partij de volle kiesdeler heeft gehaald. Restzetels Nadat is berekend hoeveel (volle) zetels de partijen hebben gehaald, hebben de meeste partijen nog stemmen overhebben en zullen er ook nog niet verdeelde zetels zijn, de zogenaamde restzetels. Deze worden verdeeld volgens het systeem van de grootste overschotten: de restzetel(s) gaan dus naar de partijen die de meeste stemmen over hebben. Uiteindelijk worden zo alle zetels over de politieke partijen verdeeld. Verdeling zetels over de kandidaten Nadat de zetels door het centraal stembureau over de partijen zijn verdeeld, wordt vastgesteld welke kandidaten zijn gekozen. Dit gaat in de volgorde waarop de kandidaten op de lijst staan vermeld. Echter kandidaat die lager op de lijst staat kan met voorkeurstemmen worden gekozen boven een hogergeplaatste kandidaat als hij minimaal het aantal stemmen haalt dat gelijk is aan 50 % van de kiesdeler. Op 2 maart 2011 worden de volksvertegenwoordigers op lokaal niveau gekozen. Dit zijn de 19 leden van de eilandsraden op Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Op Bonaire zijn negen zetels te verdelen, op Sint Eustatius en Saba zijn vijf zetels te verdelen. Taken De eilandsraad vormt de volksvertegenwoordiging op lokaal niveau. De belangrijkste taak van de eilandsraad is het vaststellen van het beleid binnen het openbaar lichaam en het toezien op de uitvoering daarvan door het bestuurscollege. Door te stemmen, bepaalt u samen met de andere kiezers welke partijen in de eilandsraad van uw openbaar lichaam zitting zullen nemen. U oefent daarmee invloed op de besluitvorming van uw openbaar lichaam voor de komende vier jaren.
5 / 10
VEELGESTELDE VRAGEN
Wie mogen er allemaal stemmen? Bij de eilandsraadverkiezingen mogen alle Nederlanders stemmen die op de dag van de stemming 18 jaar of ouder zijn en in een openbaar lichaam wonen. Het openbaar lichaam bepaalt of u kiesgerechtigd bent en of u een stempas ontvangt. U kunt u niet als kiezer laten uitschrijven. Wilt u niet stemmen: dat hoeft niet. Stemmen is in (Caribisch) Nederland een recht, geen plicht. U bent dus niet verplciht op te stemmen. Alleen personen die door de rechter als bijkomende straf uit het kiesrecht zijn ontzet, mogen niet stemmen en ontvangen dus geen stempas. Mogen mensen met een verstandelijke beperking stemmen? Ja. Het openbaar lichaam stuurt namelijk alle Nederlanders van 18 jaar en ouder die in de basisadministratie persoonsgegevens staan ingeschreven een stempas, ongeacht of de persoon in kwestie in staat is zelfstandig een stem uit te brengen. Het kiesrecht is een individueel recht. Dit betekent dat mensen zelfstandig hun stem moeten kunnen uitbrengen en niet beïnvloed mogen worden door anderen. Hulp in het stemhokje is daarom alleen toegestaan voor mensen met een lichamelijke beperking. De vuistregel is: elke kiezer moet zelfstandig een keuze kunnen maken. Daarom mag er maar één persoon in een stemhokje. Wel mag buiten het stemhokje uitleg worden gegeven. Wie wegens een verstandelijke beperking niet in staat is zelfstandig in het stemhokje zijn stem uit te brengen, kan dus niet stemmen. Een algemene volmacht om rechtshandelingen te verrichten, geldt niet voor verkiezingen en wordt door het stembureau niet geaccepteerd. Wel kan een kiezer met een verstandelijke beperking een (onderhandse of schriftelijke) volmacht geven, bijvoorbeeld aan een ouder of verzorger. Het initiatief dient hierbij uit te gaan van de volmachtgever zelf en hij moet deze volmacht ondertekenen en bij een onderhandse volmacht (een kopie van) het identiteitsbewijs meegeven aan de gemachtigde. Moet ik stemmen? Nee, u bent niet verplicht om te stemmen. Stemmen is een recht; u mag zelf bepalen of u er gebruik van maakt. Het recht om te stemmen is de basis van onze democratie. Door te stemmen oefent u mede invloed uit op de wijze waarop u wordt vertegenwoordigd binnen uw openbaar lichaam. Als u wel wilt stemmen, maar op de dag zelf niet kunt, kunt u iemand anders uw stem laten uitbrengen. Wat zijn de openingstijden van de stemlokalen? De stemlokalen zijn op woensdag 2 maart 2011 geopend van 7.30 tot 21.00 uur. Dit is anders dan u voorheen gewend was. De verkiezing vindt plaats op woensdag en niet op vrijdag, zoals u gewend was. De stemlokalen zijn langer geopend, van 7.30 tot 21.00 uur om kiezers zo veel mogelijk de gelegenheid te geven hun stem uit te brengen. Informatie over de locatie van het stemlokaal krijgt u van uw openbaar lichaam. Kan ik blanco stemmen? Ja. U maakt dan geen van de vakjes rood en maakt geen andere aantekeningen op het stembiljet. U vouwt uw stembiljet onbeschreven dicht en stopt het in de stembus. U mag niets op het stembiljet schrijven. Indien u bijvoorbeeld op zou schrijven: “ik stem blanco”, dan is uw stem ongeldig.
6 / 10
Een blanco stem wordt wel meegerekend bij het bepalen van de opkomst (het aantal mensen dat naar het stembureau is gekomen om te stemmen). Een blanco stem telt niet bij de berekening van de uitslag en de kiesdeler/kiesdrempel. Daarvoor worden uitsluitend de stemmen die uit zijn gebracht op een van de kandidaten geteld. Het uitbrengen van een blanco stem heeft, evenals het niet-stemmen of het uitbrengen van een ongeldige stem, geen invloed op de zetelverdeling. De bewering dat een niet-uitgebrachte stem naar de grootste partij gaat, is dus onjuist. Wanneer wordt mijn stem als ongeldig aangemerkt? Een stem is ongeldig wanneer die is uitgebracht op een ander stembiljet dan u is uitgereikt in het stembureau. Ook is een stem ongeldig wanneer u niet duidelijk maakt op wie u stemt (bijvoorbeeld doordat u meerdere vakjes heeft roodgemaakt, of alleen een pijltje bij de naam van de kandidaat van uw keuze heeft gezet). Alleen indien u het witte stipje in het stemvak geheel of gedeeltelijk rood maakt, is uw stem geldig. Schrijf verder niet op het stembiljet. U loopt dan namelijk het risico dat uw identiteit wordt achterhaald en uw stembiljet daardoor ongeldig wordt. Wat gebeurt er met mijn stem als ik niet stem? Het niet deelnemen aan de verkiezing heeft, evenals het uitbrengen van een blanco stem of een ongeldige stem, geen invloed op de zetelverdeling. De bewering dat een niet-uitgebrachte stem naar de grootste partij gaat, is dus onjuist. Kan ik helpen tijdens de verkiezingen voor de leden van de eilandsraad? Iedereen kan zich opgeven als stembureaulid. Het bestuurscollege is er voor verantwoordelijk dat er voldoende stembureauleden zijn. Of er nog behoefte is aan nieuwe stembureauleden kunt u dus navragen bij het bestuur. Wat moet ik bij me hebben om te mogen stemmen? Om te kunnen stemmen, moet u uw stempas en een identiteitsbewijs meenemen. Zonder uw stempas en identiteitsbewijs mag u niet stemmen. Uw identiteitsbewijs mag maximaal 5 jaar verlopen zijn. Ik heb nog geen stempas ontvangen. Wat moet ik doen? U zou uw stempas uiterlijk twee weken voor de datum van de verkiezing moeten ontvangen. Wanneer u dan nog geen stempas heeft ontvangen, moet u zo snel mogelijk contact opnemen met uw openbaar lichaam. De uiterste datum voor het aanvragen van een (nieuwe) stempas is maandag 28 februari 2011. Na de uiterste datum is het aanvragen van een nieuwe stempas niet meer mogelijk en kunt u dus niet stemmen. Het is nog geen 2 maart, maar ik ben mijn stempas kwijt of hij is stuk gegaan. Wat moet ik doen? In dat geval moet u zo snel mogelijk contact opnemen met uw openbaar lichaam. De uiterste datum voor het aanvragen van een (nieuwe) stempas is maandag 28 februari 2011. Raadpleeg dus uw openbaar lichaam. Na de uiterste datum is het aanvragen van een nieuwe stempas niet meer mogelijk en kunt u dus niet stemmen. Het is vandaag 2 maart en ik heb geen stempas. Wat moet ik doen? Helaas, u kunt dan niet stemmen. Ook wanneer u zich meldt bij uw vertrouwde stembureau en uw identiteitsbewijs toont, kan er geen nieuwe stempas worden afgegeven.
7 / 10
Het is vandaag 2 maart. Ik sta in het stemlokaal en ben mijn stempas vergeten. Wat moet ik doen? U haalt uw stempas op. U kunt namelijk zonder uw stempas niet stemmen. Ook niet in uw vertrouwde stemlokaal. Ik ben verhuisd. Hoe zit dat met mijn stempas? Uw stempas wordt verstuurd naar het adres waar u op dinsdag 18 januari 2011 stond ingeschreven. Verhuist u na die datum naar een ander adres en uw post wordt niet doorgestuurd dan zult u een vervangende stempas moeten aanvragen bij het openbaar lichaam. Zie hiervoor de procedure voor het aanvragen van een vervangende stempas. Identiteitsbewijs en identificatieplicht Waarom moet ik mij identificeren? Bij het stemmen in een willekeurig stemlokaal, beschikt het stembureau niet over een lijst met alle kiezers die in dat stemlokaal hun stem kunnen uitbrengen. Het stembureau moet dus op een andere manier zeker stellen dat u de rechtmatige houder van de stempas bent. Dat doet het stembureau door de persoonsgegevens van uw stempas te vergelijken met de persoonsgegevens van uw identiteitsbewijs. Anders zou het kunnen gebeuren dat u uw stempas kwijt raakt en een andere kiezer, die zich voor u uitgeeft, uw stem uit brengt. Ook wordt zo voorkomen dat stempassen “geronseld” worden en door derden gebruikt worden om mee te stemmen. Wat zijn identiteitsbewijzen? Een identiteitsbewijs is een document waaruit de identiteit van een persoon blijkt. De volgende documenten worden geaccepteerd: een Nederlands paspoort, een identiteitskaart (sédula) en een rijbewijs. U kunt u niet identificeren met andere pasjes en kaarten, zoals een openbaarvervoerkaart, sociale verzekeringskaart, bedrijfspas, collegekaart of bankpas. Uw identiteitsbewijs mag maximaal 5 jaar verlopen zijn, oftewel geldig zijn tot 3 maart 2006 of later. Bent u uw identiteitsbewijs kwijt, of is het gestolen, dan kunt u uw stem uitbrengen door een kopie te tonen van het proces-verbaal van vermissing dat is opgemaakt door de politie. Daarnaast moet u een ander pasje of document, voorzien van uw naam en foto, tonen aan het stembureau. Daarmee kan het stembureau u tot de stemming toelaten. Deze regeling geldt ook als u een volmacht geeft en uw identiteitsbewijs kwijt bent. Mijn identiteitsbewijs is meer dan vijf jaar verlopen. Kan ik nog stemmen? Wanneer u voor de verkiezing ontdekt dat uw identiteitsbewijs meer dan vijf jaar is verlopen, kunt u een nieuw identiteitsbewijs aanvragen bij uw openbaar lichaam. De leveringstijd van een nieuw identiteitsbewijs verschilt per openbaar lichaam. Informatie daarover kunt u opvragen bij uw openbaar lichaam. Ook kunt u eventueel (tot 2 weken voor de verkiezing) iemand anders voor u laten stemmen door aan deze persoon een schriftelijke volmacht te geven. Dit moet u voor 16 februari 2011 aanvragen bij burgerzaken/ het census office. Wanneer u op 2 maart ontdekt dat uw identiteitsbewijs meer dan vijf jaar is verlopen, dan kunt u niet stemmen. Zonder identiteitsbewijs is stemmen niet mogelijk. Ik sta in het stemlokaal en ben mijn identiteitsbewijs vergeten. Wat moet ik doen? U dient bij het stemmen een identiteitsbewijs te tonen. Zonder dit bewijs kunt u niet stemmen. U dient uw identiteitsbewijs op te halen en terug te keren naar het stemlokaal.
8 / 10
Het is nog geen 2 maart, maar ik heb geen identiteitsbewijs. Wat moet ik doen? U moet naast uw stempas een identiteitsbewijs tonen om te mogen stemmen. Zonder identiteitsbewijs mag u niet stemmen. Hebt u geen identiteitsbewijs, vraag dan tijdig een nieuwe aan bij uw openbaar lichaam. De leveringstijd van een nieuw identiteitsbewijs verschilt per openbaar lichaam. Informatie daarover kunt u opvragen bij uw openbaar lichaam. Ook als u een onderhandse volmachtstem voor iemand uitbrengt, moet u een (kopie van het) identiteitsbewijs van uw volmachtgever tonen. Zonder deze kopie of het originele document te tonen, mag u de volmachtstem niet uitbrengen. U kunt wel een schriftelijke volmacht verlenen. Dat moet u aanvragen bij uw openbaar lichaam. Formulieren hiervoor zijn bij burgerzaken/ het census office verkrijgbaar. U kunt een schriftelijke volmacht aanvragen tot en met uiterlijk woensdag 16 februari 2011. Als u een schriftelijke volmacht aanvraagt, hoeft u geen kopie van uw identiteitsbewijs te overleggen. Burgerzaken/ het census office controleert uw gegevens aan de hand van uw inschrijving in de basisadministratie. Uw stempas wordt direct aan degene die u machtigt toegestuurd. Bent u uw identiteitsbewijs kwijt, of is het gestolen, dan kunt u uw stem uitbrengen door een kopie van het proces-verbaal van vermissing dat is opgemaakt door de politie te tonen. Daarnaast moet u een ander pasje of document voorzien van uw naam en foto tonen aan het stembureau. Ik kan zelf niet stemmen. Kan ik iemand anders mijn stem laten uitbrengen? U kunt een andere kiezer uw stem laten uitbrengen. Wanneer u een stempas heeft ontvangen, kunt u iedere kiesgerechtigde binnen uw eigen openbaar lichaam machtigen. Dit wordt ook wel een onderhandse volmachtstem genoemd. Om iemand uw stem te laten uitbrengen, vult u de achterkant van de stempas in. Vergeet daarbij de ondertekening niet. De stempas geeft u aan degene mee die namens u stemt (uw gemachtigde). Dit kan tot op de dag van de verkiezing. Ook moet u een kopie van uw identiteitsbewijs meegeven aan degene die voor u stemt (uw gemachtigde). Zonder deze kopie te tonen aan het stembureau, kan uw gemachtigde uw stem niet uitbrengen. Voorkom misbruik van uw identiteitsbewijs door de kopie terug te vragen en/of op de kopie te schrijven dat deze alleen bestemd is voor gebruik bij het uitbrengen van uw volmachtstem. Als u weet dat u niet aanwezig zult zijn in de 2 weken voorafgaand aan en op de dag van de stemming, of u heeft geen dan wel een meer dan vijf jaar verlopen identiteitsdocument kunt u ook een schriftelijke volmacht verlenen aan iemand die op hetzelfde eiland als u woonachtig is en mag stemmen. In dat geval dient u uiterlijk 16 februari 2011 een aanvraag in bij uw openbaar lichaam, dat u hiervoor een formulier verstrekt. Op dit formulier moet u uw handtekening zetten. Ook degene die namens u stemt (uw gemachtigde) moet een handtekening zetten. Als u een schriftelijke volmacht aanvraagt, hoeft u geen kopie van uw identiteitsbewijs te overleggen. Ik ga een onderhandse volmachtstem uitbrengen. Moet ik voor die persoon ook een identiteitsbewijs meenemen? Ja, u moet zowel uw eigen identiteitsbewijs tonen als (een kopie van) het identiteitsbewijs van degene die u heeft gemachtigd. Dit geldt niet als u een schriftelijke volmacht heeft. Die heeft u thuisgestuurd gekregen danwel zelf opgehaald bij het openbaar lichaam. De kleur van deze onderhandse volmacht is groen. Partijen en kandidaten Op wie kan ik eigenlijk stemmen tijdens de verkiezingen van de leden van de eilandsraad? De kandidatenlijst met alle verkiesbare mensen en partijen wordt uiterlijk vier dagen voor de datum van de verkiezing naar het huisadres van alle kiesgerechtigden gestuurd.
9 / 10
Waarom is het stembiljet niet in kleur en staan er geen foto’s op? De Kieswet schrijft voor dat het stembiljet zwart/wit is en ook het gebruik van foto’s is niet toegestaan. Wel heeft elke partij een eigen nummer. Hoe worden de zetels van de eilandsraad over de politieke partijen verdeeld? Eerst wordt per stembureau geteld hoeveel stemmen op de kandidaten zijn uitgebracht. De stembureaus geven hun uitslag door aan het bestuurscollege. Zij geven de verzamelde gegevens weer door aan het centraal stembureau (CSB). Na het tellen van de stemmen worden de zetels door het CSB over de verschillende politieke partijen verdeeld. Wat is de kiesdeler? Nadat alle stemmen zijn geteld wordt de kiesdeler berekend. De kiesdeler is het aantal stemmen dat een partij nodig heeft om één zetel in de eilandsraad te bemachtigen. Hiervoor wordt het totaal aantal uitgebrachte geldige stemmen gedeeld door het aantal zetels. Als de kiesdeler eenmaal berekend is, worden de zetels verdeeld. Wat is een restzetel en hoe wordt deze verdeeld? Na de eerste zetelverdeling zullen er in het algemeen nog te verdelen zetels overblijven, de zogenaamde restzetels. Deze worden volgens het systeem van de grootste overschotten. Uiteindelijk worden zo alle zetels over de politieke partijen verdeeld. Wat is een lijstverbinding? Nadat de zetels door het Centraal Stembureau (CSB) over de partijen zijn verdeeld, wordt vastgesteld welke kandidaten zijn gekozen. Eerst wordt gekeken of er kandidaten met voorkeurstemmen zijn gekozen. Voorkeurstemmen zijn stemmen die op een bepaalde kandidaat zijn uitgebracht. Om met voorkeurstemmen in de eilandsraad te komen, heeft een kandidaat een aantal voorkeurstemmen nodig dat groter is dan 50 % van de kiesdeler. Nadat kandidaten die met voorkeurstemmen zijn gekozen een zetel toebedeeld hebben gekregen, worden de overige nog te verdelen zetels aan de andere kandidaten toegewezen in de volgorde van de lijst.
10 / 10
