VPT Themadag Rigging

VPT Themadag Rigging Rinus Bakker Rhino Rigs BV

Overeenkomsten tussen Evenementen en Theater

© Rinus Bakker – Rhino Rigs BV

VPT Themadag Rigging Overeenkomsten tussen Evenementen en Theater

De uitgevoerde hijswerkzaamheden De toegepaste hijs-&hefwerktuigen en –materialen De voorgeschreven veiligheidsfactoren Enkele ‘unieke‘ hijswerktuigen en -materialen


VPT Themadag - Rigging

Rinus Bakker in 1980 afgestudeerd als Bioloog (- Palaeo-ecologie, - Ethologie & - Geologie) & sinds:

1970

in de R’n’R ‘entertainment-techniek’ - geluid, licht, flightcases

1983

1e rigging (Theatre Projects) - Rhino Rigs BV

1992

rigging cursussen - ook voor derden

1994 - 2003

lid Cie v. Aanbevelingen VPT en auteur in

1999

lid ARGH (voorzitter tot 2006) en auteur op www.argh.nl

2001 - heden

‘observing member’ ESTA Rigging Standards WG (USA)

2002 + 2003

lid norm-WG ‘Vliegen in Theater’

2002 - 2007

rigging moderator J&H Internet-forum

2003 - heden

lid NEN Evenementen WG ‘Tijdelijke Constructies’

2005

1e (en enige) Europese ETCP Certified Arena Rigger (USA)

2006 - 2008

lid CEN CWA25: ‘Lifting & Loadbearing Equipment in the Entertainment Industry’



Overeenkomsten a) begrippen & definities ‘theater & evenement’ Arbo-Handboek voor theater (1997): theater ~ podiumkunsten (‘evenementen’ worden niet genoemd)

T-3 VPT-CvA (2002) Entertainmentindustrie: Alle groeperingen of personen die in georganiseerd verband producten of faciliteiten leveren, ter beschikking stellen of gebruiken ter ondersteuning van activiteiten in de culturele- of amusementssector.

NERS 1.002-1 (2004) ‘evenementen’: TV, theater, festivals, (….) concerten, grootschalige opera’s, dance-events, sportgala’s en beurzen, film, manifestaties, demonstraties, partijbijeenkomsten enz.

NPR 8020-10 (2004) ‘evenementen’: productpresentaties; theatervoorstellingen; concerten; festivals; beurzen en standbouw; feesten en partijen; kermissen; vergaderingen, demonstratieve bijeenkomsten enz.

VVEM Handboek (2004): ‘evenement’: publiek toegankelijke gebeurtenis, met een tijdelijk en incidenteel karakter, die plaats vindt op een vooraf bekende, afgebakende lokatie.

CWA25 (2008): ‘Events’ are, for example: concerts, shows, congresses, exhibitions, presentations, demonstrations, film- or television recordings, etc.

Conclusie: Er wordt geen onderscheid (meer) gemaakt tussen ‘evenement’ en ‘theater’ © Rinus Bakker – Rhino Rigs BV


Overeenkomsten of verschillen b) historisch en maatschappelijk 1)

Theater was geworteld in een verbinding met ‘de macht’ waar het spelen van “Tot Leringhe Ende Vermaeck” van waarde leek voor de Vorsten of Regeerders, namen deze (een groot deel van) de kosten op zich: ‘subsidie’. - het Collosseum in Rome was een oervorm van de overeenkomsten tussen beide.

2)

Theater werd gezien als ‘onmisbare’ culturele uiting om het onderscheid te benadrukken werd/wordt ‘theater’ afgezonderd als ‘podium-kunsten’ - ‘jazz- en pop’-concerten werden decennia lang niet als ‘podiumkunst’ erkend, maar inmiddels mogen ze wel

3)

Theater werd verbonden met specifieke vaste lokaties schouwburgen en concertzalen hadden een ‘eigen’ exclusieve architectuur en techniek - lokatie & straat-theater, mega opera’s en festivals (Oerol, Lowlands) en de oude kerken, zwembaden en fabrieken

4)

Theater was ‘niet blij’ met de komst van “ArBo” vóór de komst van de ArboWet werd de categorie ‘restgroepen’ in VeiligheidsWet en –Besluiten niet echt ‘erkend’ door schouwburgen en concertzalen - lokatie & straat-theater, mega opera’s en festivals als Oerol & Lowlands deden dat teniet

5)

In ‘het theater’ was geen sprake van ‘hijsen’ . . . . . Tot 1994 werd (zelfs in de VPT-CvA) ontkent dat de (hand-)trekken als hijswerktuigen beschouwd moesten worden, - Het opstellen van normen werd ook niet zinvol geacht voor theater, en dat wordt nog steeds beweerd.



Overeenkomsten of verschillen b) historisch en maatschappelijk 1)

Evenement was eenmalig fenomeen evenementen waren uniek en van uiteenlopende aard – soms zelfs gericht tegen de Vorsten of Regeerders, die ook zeker de kosten niet op zich namen: ‘geen subsidie’.

2)

Evenement was zeer uiteenlopend, niet van cultureel belang promotie van lokale belangen of producten behoorde niet tot de podiumkunsten, maar tot commerciële of volkse ‘fratsen’. (braderie, dorps- of havenfeest, kermis, taptoe, opening gebouw, popfestival, enz)

3)

Evenement kon overal plaats vinden willekeur in ‘eigen’ exclusieve architectuur en/of techniek

4)

Evenement was ‘onvindbaar’ voor “ArBo” incidentele karakter - en veel vrijwilligerswerk - gaf het idee dat er geen sprake was van arbeid en dus ook geen relevantie van ArboWet

5)

Evenement ging uit van standaard werktuigen voor ‘hijsen’ Wat goed genoeg as voor de industrie zou ook moeten werken in de evenementen.

Conclusie: Een onderscheid tussen ‘evenement’ en ‘theater’ kwam voort uit de emotionele beleving © Rinus Bakker – Rhino Rigs BV


Overeenkomsten - in hijswerkzaamheden 1)

Verplaatsen van andere (technische) hulpmiddelen: hijs/hefwerk dient voor een groter geheel: tijdelijk (ver)plaatsen van: decor, licht, geluid, effecten enz. In andere sectoren (bouw, transport, industrie) is het vooral om een last definitief te verplaatsen.

2)

Machinale aandrijving in grote producties Zeker in NL en B dan (vrijwel?) uitsluitend elektrisch aangedreven: In theater vooral lieren+staalkabel+roedeligger; in ‘evenementen’ vooral takels+ketting+truss.

3)

Gereedschappen Staalkabels en -stroppen, hijsbanden, kettingen en harpslutingen = allemaal genormaliseerd. Toepassen met verdubbelde veiligheidsfactor (WLL / 2)

4)

Risico’s lasten verplaatsen of laten hangen boven personen hittebronnen in omgeving - spots zijn vooral (95%) kachels

5)

Meerdere werktuigen tegelijk aan 1 last Î verscherpte regels voor de gebruiker / operator / machinist ( ArbeidsMid. RL: Hijsplanning ! )

6)

‘Blik’ vanuit de buitenwereld

= Arbopodium

/

V&WA (machines) weet niet van ‘ons’ bestaan & ArbeidsInspectie (werk) wil geen ‘werk’ zien, maar papier Mammoet hijsmeester (~1995): ‘jullie zijn mesjoghe’ © Rinus Bakker – Rhino Rigs BV


Overeenkomsten - in hijswerktuigen

Soorten en eigenschappen van ‘onze’ werktuigen (2 uit 28 typen ‘hijskranen’ uit NEN 2018) a) niet mechanisch aangedreven takels en lieren b) afzonderlijk gebruikte mechanisch aangedreven takels en lieren Type werktuig

lijnlast

lijnlast

puntlast

puntlast

puntlast

Hijsmiddel Ø (mm)

Staalk. Ø 5-7

Staalk. Ø 5

Staalk. Ø 5-6

Staalk. Ø 3-5

ketting Ø 6,5-8

Hijsvermogen (kg) 3)

250 - 500

250 - 300

150 - 200

100 - 300

500

Hijssnelheid (m/s) 6)

0,5 ( 2 )

0,5 ( 1 )

0,5 ( 2 )

“ 0,03 ”

0,03 – 0,27

Hijs / hefhoogte (m)

12 - 25

6 - 12

12 - 25

4-8

12 - 20 7)

vast

vast

‘beperkt mobiel’

zeer mobiel

zeer mobiel

Eigen gewicht (kg)

500 - 800

250 - 400

120 - 250

40 - 300

55 - 75

Gewicht<>hijsverm Gewicht<>hijsverm ratio

0,4 – 0,7

1,0 – 0,8

1,3 – 0,8

2,5 - 1

9,0 - 6,7

Verseizing

matig - sterk

matig

licht - matig

sterk

geen

TrommelTrommel- Ø D:d

25:1 – 60:1 4)

20:1 - 40:1

60:1 - 80:1

10:1 - 15:1

nvt

9 - 13

6-9

6-9

---

4

geen - veel

licht - matig

licht - matig

---

licht - veel

2 Dim

2 Dim

3 Dim

2 Dim

3 Dim

20 - 55

8 - 15

4-9

2,5 – 4,5

2,3 - 9

Opstelling

Vermogen (A) Lawaai Beweging patroon Prijs / unit

1) 4) 6)

5)

( x € 1000)

Opwindstatief

El. klimtakel

2)

Trommeltrek

Eigenschap

Punt trek

1)

El. toneeltrek

Type „rollenzoldervloer - kruiwagen“ 2) Electrotakels volgens FEM-regels. 3) WLL-T = Verdubbelde Veilighiedsfactor Synchrodisk 180:1 5) schatting = afhankelijk van hoeveelheid & nauwkeurigheid meet- en regeltechniek Standaard + max. snelheid v/d regelaar 7) speciale aanpassing voor Arena & Gelredome © Rinus Bakker – Rhino Rigs BV


Overeenkomsten - in veiligheidsfactoren 1)

Veiligheidsfactor ~ ontwerpfactor ~ gebruikscoefficient Basis eisen & specificaties voor:

fabrikanten Î Machine Richtlijn (2006/42/EG, v/h 98/37/EEG) + EN-normen Uitzondering:

- toneelhefwerktuigen (1989); - machines bedoeld voor het verplaatsen van kunstenaars tijdens een optreden (2006)

werkgevers Î ArbeidsMiddelen Richtlijn (89/655/EEG + 95/63/EG) + branche-richtlijnen (CoP)

2)

Risico vergroot ? Î Veiligheidsfactor omhoog ! Alle gevaren wegnemen of reduceren – de grootste / belangrijkste het eerst Hijsen en heffen > grootste gevaar: blijvend persoonlijk letsel of de dood.

ArbeidsMiddelen Richtlijn (89/655/EEG + 95/63/EG) – Bijlage II: 3.1.3. Er moeten maatregelen worden getroffen opdat werknemers zich niet ophouden onder hangende lasten, tenzij zulks is vereist voor het goede verloop van de werkzaamheden. Het is niet toegestaan hangende lasten te verplaatsen boven niet beschermde werkplekken waar zich gewoonlijk werknemers bevinden. Indien het goede verloop van de werkzaamheden anders niet kan worden gewaarborgd, moeten in voorkomend geval passende procedures worden vastgesteld en toegepast.




Veiligheidsfactor - tegen breuk Breuk in de hijsketen is meest gevaarlijk, dus daartegen ook een hoge Veiligheidsfactor. Machine Richtlijn: Staalkabels (in de regel) Vf = 5:1 Ketting & kettingwerk (in de regel) Vf = 4:1 [Voor takelketting ‘dynamische rekencorrectie’ x 25% dus: Vf = 5:1]

Hijsbanden en touw (in de regel) Vf = 7:1

2) Veiligheidsfactor - tegen vervorming Vervorming in de hijsketen is niet wenselijk maar minder direct gevaarlijk. Een lagere ‘Veiligheidsfactor’ tegen vervormen is acceptabel bij de werktuigen en gereedschappen waar vervorming kan plaats vinden. Machine Richtlijn zegt hierover niets, de normen daaronder wel: Ketting & kettingwerk Vf = 2,5 :1 tegen vervormen = waarschuwing effect (Vormvaste stalen hijsgereedschappen) Staalkabels hebben (vrijwel) geen vervorming capaciteit.




In ‘bijzondere’ gevallen: Veiligheid verdubbelen ! Machine Richtlijn: De (…) bepaalde gebruikscoëfficiënten voor componenten zijn niet voldoende voor machines die bestemd zijn voor het heffen of hijsen van personen en moeten in de regel worden verdubbeld. CWA25 FEM 9.756 NPR 8020-10 Arbo Handboek

2)

idem idem idem ‘de staalkabels van de trek met Vf 10’

Is hierover in Europa al eenstemmigheid ?



Overeenkomsten - in veiligheidsfactoren In Nederland

denken we soms dat we

zijn

Refereren aan Duitse verzekerings voorschriften:

BGV C1 § 9 Tabelle 1: Betriebskoeffizienten (Sicherheitsbeiwerte) für Anschlagmittel (ohne Mitbewertung der dynamischen Vorgänge)

Art Drahtseile

Koeffizient nach Maschinen RL 4.1.2.5

Verdoppelter koeffizient für hangende lasten

Koeffizient nach BGV C1 (Eigensicherheit)

5

10

10 *

4

8

8

7

14

14 **

4

8

8

Gibts kein Wort da

Das ist alles viel zu neu

Völlig vergessen im BGV C1

(staalkabels)

Ketten (Kettingen)

Textilfaser Seile / Gurte (Kunstvezel touwen & hijsbanden)

Andere Metalteile (kettingwerk)

“Traversen” (Truss)

*) Für Drahtseile als Anschlagmittel beträgt der Koeffizient 12, aufgrund der Berücksichtigung der auftretenden dynamischen Vorgänge. **) Nur zulässig mit zusätzlicher metallischer Sicherung.

betriebsmäßig



Overeenkomsten - in veiligheidsfactoren NPR 8020-10 / Arbo Handboek voor theater / Machine Richtlijn ? Is hierover in Nederland eenstemmigheid ? De praktijk van fabrikanten + gebruikers: Vf - breuk MRL 4.1.2.5

Verdubbelde Vf – breuk (NPR)

Afwijkende praktijk Vf - breuk

Staalkabels (in trek)

5

10

6 1)

Staalkabels (in statieven)

5

10

57

Elektro.takels (kettingen)

5

10

6 2 - 15 3

Handtakels (kettingen)

4

8

47

Kettingwerk

4

8

3,75 6

Roedeboei WLL 300kg 10

4

8

7,1 - 25 10

Hijsbalken

34

6

3,15 5

1,5 – 2,5 8

3,0 – 5

~ 2,5 9

Soort

Truss 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10)

250 kg puntlast opgegeven aan trek onder kabel 5mm Ø 19x7mm (– gevonden breukwaarde ca. 180kg -30kg e.g.) Standaard electrotakels en loopkatten – van „Max. Last“ aanduiding voorzien. BGV-C1 takels van 1500 kg – nogmaals afgewaardeerd naar 1000kg. Volgens EN 15135 (= norm onder de MRL) Punttrek - Slingerbalk staalprofiel voor loopkat opgegeven met „Max. Last“ Duwloopkat WLL-1 ton boven BGV-C1 takel van 1,5 ton Bij verhuurbedrijven gebruikt tot nominale belastbaarheid (~WLL) Truss wordt tegen vervormen berekend als constructie-element op basis van de Bouwnormen / Eurocodes DIN 4113 berekening tegen vervorming = 1,7:1. Proeven gaven breuk bij ~ 2,3 – 2,7:1. Verdubbeling van stalen hijsbalk-norm geeft 5:1 a 6:1 tegen breuk! De opgegeven WLL van de fabrikanten was identiek – de proef-resultaten totaal niet: < 2200 tot > 7000kg breuk



Overeenkomsten - in veiligheidsfactoren

Structures: Predominant static loading

Plastic Deformation

Plastic Deformation

(Eurocodes)

(Mach. Directive)

1,5

-

Breaking*

Deformation.* Deformation.* Entertainment

-

Entertainment -

3 (2,7 – 3,3)

(1,35 – 1,65)

Structures* for Lifting of people; Builders hoists

1,5 (steel) 1,7 (alu)

2,5 (alu (alu)) (EN 12159)

(EN 12159)

Wire ropes* for Lifting of people Lifts, Suspension baskets Lifting Struct. =dynamic loading Lifting beams etc.

-

Lifting tools & accesories: High grade Steel sling chain & parts: hooks, clamps, rings etc.

-

Lifting tools & acc.: Wire rope & wr-slings, Hoist chains, etc.

-

Man made Fibre Lifting slings: Webbing slings Roundslings, Fibre ropes.

-

Truss Pred. Static loading; Single span

Breaking Plastic (Mach. Directive) Directive)

2

10 - 20

10 - 20

(prEN 1238512385-5)

(prEN 1238512385-5, prEN 1450214502-1)

-

4

-

4

5

8

(EN 13155)

2,5 (EN 818-1; EN 1677; enz)

2,5 (prEN 13889-2; DIN 5684; EN 818; enz)

-

(EN 818818-1; EN 1677; enz) enz)

5

10 - 12

5

D: BGV C1, DIN / S: SS 767 1501 AU: ÖNorm M9630M9630-2 NL: ArboHBArboHB-1997, NPR 80208020-10, F:. Min.Cult.Direct, Min.Cult.Direct,

(3,33 - 6) (prEN 13889; EN 818818-7)

7

-

14

(EN 14921492-2)

(10) -

1,5 – 1,7

2 – 3,7

3 – 3,4 ANSI E1.1: 1,85

~4–7

Deze overzichtstabel werd bij de start van de CWA25 ingebracht. Daar werd niets mee gedaan – „het was te gecompliceerd“. * Dit zouden de waardes zijn als de eis tot verdubbeling in de rekenregels zou worden toegepast. © Rinus Bakker – Rhino Rigs BV



Risico vergroot ? Î Vliegen = hijsen van personen ! 3.1.2. Het hijsen/heffen van werknemers is uitsluitend toegestaan met behulp van speciaal daarvoor bestemde arbeidsmiddelen. Onverminderd artikel 5 van Richtlijn 89/391/EEG, mogen bij wijze van uitzondering niet daarvoor bestemde arbeidsmiddelen worden gebruikt voor het hijsen/heffen van werknemers, mits passende maatregelen zijn genomen om de veiligheid te waarborgen, overeenkomstig de nationale wetgevingen en/of praktijken die in passend toezicht voorzien. Wanneer werknemers aanwezig zijn op arbeidsmiddelen die dienen voor het hijsen/heffen van lasten moet de bedieningspost permanent zijn bemand. De werknemers die worden gehesen/geheven moeten over een veilig communicatiemiddel beschikken. Er moeten de nodige voorzieningen worden getroffen om hen bij gevaar te kunnen evacueren. 3.1.4. De hijsen hefhulpstukken moeten worden gekozen op grond van de te hanteren lasten, de aanvatpunten, de haakvoorziening en de weersomstandigheden, daarbij rekening houdend met de wijze van aanslaan van de last en het gebruikte soort hijs/hefmiddel. De tot een geheel samengevoegde hijsen hefhulpstukken moeten duidelijk worden gemarkeerd om de gebruiker in staat te stellen de kenmerken daarvan te kennen, wanneer zij na gebruik niet worden losgemaakt. 3.1.5. De hijsen hefhulpstukken moeten zodanig worden opgeslagen dat zij niet kunnen worden beschadigd of aangetast.

Conclusie: Er staat nergens dat er met een trek niet ‘af-en-toe’ personen gehesen zouden mogen worden. Het bekende verbod is alleen maar ‘indekken’ en de theater-sector onwaardig. © Rinus Bakker – Rhino Rigs BV



Risico vergroot ? Î Vliegen = hijsen van personen ! Onverminderd artikel 5 van de Machine Richtlijn (89/391/EEG), mogen bij wijze van uitzondering niet daarvoor bestemde arbeidsmiddelen worden gebruikt voor het hijsen/heffen van werknemers, mits passende maatregelen zijn genomen om de veiligheid te waarborgen, overeenkomstig de nationale wetgevingen en/of praktijken die in passend toezicht voorzien. Wanneer werknemers aanwezig zijn op arbeidsmiddelen die dienen voor het hijsen/heffen van lasten moet de bedieningspost permanent zijn bemand. De werknemers die worden gehesen/geheven moeten over een veilig communicatiemiddel beschikken. Er moeten de nodige voorzieningen worden getroffen om hen bij gevaar te kunnen evacueren.

Conclusie: Is het noodzakelijk om veel, vaak, of lang te ‘vliegen’ in een show, ga dan naar een specialist op dit gebied. © Rinus Bakker – Rhino Rigs BV

VPT Themadag Rigging

Recommend Documents