Hedwig Vos, huisarts Marjolijn de Kruif, psychiater
Vos&de Kruif2015
Geen
Vos&de Kruif2015
belangen
Van
menarche tot menopauze: hormonen en neurotransmitters
Psychiatrische
klachten rondom menstruatie, zwangerschap en menopauze
ADHD
Vos&de Kruif2015
en hormonen
Vos&de Kruif2015
‘Vrouwen zijn twee maal zo vaak depressief als mannen’
Oorzaak:
- genetische aanleg - kwetsbaarheid - meer stressvolle life events, - hormonale factoren of een combinatie hiervan
De kans op een depressie neemt toe bij vrouwen die gaan menstrueren en na de menopauze komt een depressie net zo vaak voor bij vrouwen als bij mannen Deze toegenomen kwetsbaarheid voor depressies bij vrouwen lijkt dus vooral samen te hangen met de hormoonregulatie
Vos&de Kruif2015
Psychoneuroendocrinology. 2008 Jan;33(1):3-17.
Vos&de Kruif2015
Vos&de Kruif2015
Neurotransmitters:
• Wat? • Waarom belangrijk?
• Wat voor soorten ?
Vos&de Kruif2015
Vos&de Kruif2015
Vos&de Kruif2015
Het
verhoogt de aanmaak van serotonine Het vertraagt de afbraak van serotonine Het maakt serotonine autoreceptoren minder gevoelig Het verhoogt het beschikbare noradrenaline Het verhoogt de aanmaak van noradrenaline Het verhoogt mogelijk dopamine spiegels
Psychoneuroendocrinology. 2008 Jan;33(1):3-17. Vos&de Kruif2015
Chronisch verhoogde serotoninespiegels maken de receptoren minder gevoelig voor serotonine Zowel dalende oestrogeenspiegels en cyclische variaties van oestrogenen en progestagenen kunnen stemmingsstoornissen geven Het vrouwelijke brein moet zich steeds aanpassen aan de cyclus. Mogelijk dat dit bij sommige vrouwen tot problemen leidt. Tijdens de menopauze is dit nog moeilijker omdat deze cyclus onregelmatig wordt. Na de menopauze moet het brein zich wederom aanpassen aan de afwezigheid van een cyclus Het hormoon progesteron speelt een rol bij het uitlokken van stemmingsstoornissen en kan enerzijds depressies veroorzaken, maar ook de concentratie serotonine verhogen
Vos&de Kruif2015
Psychoneuroendocrinology. 2008 Jan;33(1):3-17. J Affect Disord. 2003 Mar;74(1):67-83.
Vos&de Kruif2015
Voorkomen: 3-5
%
. 50-78
% hebben ook een andere psychiatrische stoornis. 15% van de vrouwen met PMSS doet een zelfmoordpoging gedurende het leven. Gedurende de cyclus zijn er suïcidale gedachten bij 20% procent van de vrouwen gedurende meerdere dagen. Vos&de Kruif2015
Biol Mood Anxiety Disord. 2014; 4: 3.
Vos&de Kruif2015
Verandering
stoornis ?
van reeds bestaande klachten of een aparte
ADHD:
weinig bekend maar laatste week voor menstruatie andere uiting van klachten?
PTSS:
meer last van fobie in de eerste week na de menstruatie.
Bipolaire
Vos&de Kruif2015
stoornis: 50% bemerken veranderingen in stemming in de week voor de menstruatie.
Adhd: Depressie
•
Ptss
Vos&de Kruif2015
onbekend, staken medicatie? en angst:
15 % van de vrouwen krijgt een depressie tijdens zwangerschap 1,5% van alle PTSS bij vrouwen als gevolg van zwangerschap enof partus.
Vos&de Kruif2015
ADHD: onbekend Depressie
en angst
• wel hoge prevalentiecijfers (zelfs tot 30 %)
• hogere kansen zijn beschreven (2-4 keer hoger tov
premenopauze).
Vos&de Kruif2015
Vos&de Kruif2015
Vos&de Kruif2015
Vos&de Kruif2015
J Child Psychol Psych 54:12 (2013), pp 1263–1274
Vos&de Kruif2015
Variatie
in het DNA voor het aanmaken van oestrogenen bij zwangere vrouwen zou geassocieerd zijn met attentieproblemen dan wel hyperactieve klachten bij zoons.
Vos&de Kruif2015
… Research on gender differences suggests that girls
may be consistently under identified and under diagnosed because of differences in the expression of the disorder among boys and girls (Skogli et al., 2013).
Vos&de Kruif2015
Hormonale
invloeden in affectieve stoornis Onbekend welke invloed op ADHD Onderzoek is dus nodig …. Dus vul de vragenlijst in!
Vos&de Kruif2015
Onderzoek ‘Humeuren en hormonen bij vrouwen met ADHD’ 7 maart 2015 - Symposium ADHDVrouw Er is aardig wat bekend over het premenstrueel syndroom, stemmingsproblemen rond zwangerschap en de bevalling, en stemmingsveranderingen rond de overgang bij vrouwen in het algemeen. MAAR ONGEVEER NIETS OVER DEZE PROBLEMEN BIJ ADHD VROUWEN!
Help mee daar verandering in te brengen door vandaag deze vragenlijst in te vullen!! Heel veel dank voor je medewerking! Ingevulde lijsten graag inleveren bij de stand van het Kenniscentrum ADHD bij volwassenen!
Vos&de Kruif&Kooij 2015
