tree 5051 Sociale Bijstand.fm Page V Wednesday, March 19, 2014 1:45 PM
Voorwoord Hoewel België een goed uitgewerkt vangnet heeft van sociale wetgeving (werkloosheidsuitkering, gezinsbijslag, pensioen, uitkering bij ziekte), vallen er soms personen door het vangnet. Voor deze personen is er, onder bepaalde voorwaarden, een recht op sociale bijstand waarbij de personen, die geen bijdragen hebben betaald aan de sociale zekerheid, toch hun rechten hierop kunnen laten gelden. Onder sociale bijstand wordt verstaan het recht op leefloon en maatschappelijke dienstverlening, het recht op gewaarborgde gezinsbijslag, op een inkomensgarantie voor ouderen of een uitkering als persoon met een handicap. De sociale bijstand is een tak van het sociaal recht die zowel in de rechtspraak als in de rechtsleer op steeds meer belangstelling kan rekenen. Vele wetgevingen werden begin deze eeuw in een moderner kleedje gestoken en tevens was er veel aandacht voor de rechten van vreemdelingen op sociale bijstand. Hoog tijd dus om de wetten en uitvoeringsbesluiten van de sociale bijstand in één wetboek samen te brengen. Er werd geopteerd voor de opname van de wetteksten waarbij ook aandacht is voor een aantal relevant internationaalrechtelijke bepalingen. De Belgische wetgeving van de verschillende materies in de sociale bijstand wordt integraal weergegeven. Telkens wordt hierbij aangegeven wanneer een bepaald artikel gewijzigd werd. De editors hebben uit de grote hoeveelheid van wetteksten een relevante selectie willen maken met directe relevantie voor de rechtspraktijk. Hierbij werd vooral gedacht aan de gebruikers die regelmatig de wetteksten moeten toepassen en soms de rode draad van de rechtsontwikkeling niet meer kunnen volgen door een overvloed aan regelgeving en rechtspraak. Aan hun vraag om meer overzicht te krijgen in de materie werd dan ook zoveel mogelijk tegemoet gekomen. Aangezien het OCMW een belangrijke rol speelt in de rechtspraktijk, werd tevens de wetgeving betreffende het bepalen van de bevoegdheid van het OCMW opgenomen. Bij de bepalingen waarvoor het relevant is, worden deze voorzien van een deskundig commentaar. Dit kan een verwijzing zijn naar een uitvoeringsbesluit maar ook de weergave zijn van de belangrijkste rechtspraak en rechtsleer. De editors hebben hiervoor een beroep kunnen doen op uitmuntende praktijkspecialisten die met veel enthousiasme hun medewerking hebben verleend om hun kennis bondig samen te vatten: een duidelijk bewijs dat de materie leeft. Door deze commentaar krijgt iedereen die geconfronteerd wordt met een probleem dat verband houdt met de sociale bijstand meteen een overzicht van de actuele wettelijke bepaling maar ook van het commentaar op deze bepaling. Deze commentaren zijn vaak van wisselende lengte. In hoofdzaak werd bondigheid beoogd. Een commentaar hoeft immers niet langer te zijn dan nodig. Dat lukt evenwel niet altijd, zoals blijkt uit de lange commentaar bij artikel 57 § 2 OCMW-Wet. Maar weinig artikelen uit dit wetboek hebben dan ook zoveel rechtspraak en rechtsgeleerde commentaar uitgelokt. De wetteksten werden bijgehouden tot 1 februari 2014. De editors
tree 5051 Sociale Bijstand.fm Page VI Wednesday, March 19, 2014 1:45 PM
Editors Daniël Cuypers Daniël Cuypers is gewoon hoogleraar aan de Rechtsfaculteit van de Universiteit Antwerpen (Onderzoeksgroep Sociale Concurrentie en het recht). Hij doceert inleiding tot het recht (TEW), Individueel arbeidsrecht (Master Rechten-PAVO Sociaal recht), Discriminatie- en diversiteitsrecht (Master Rechten), European and Comparative Discrimination Law (IELSP). Tevens is hij coördinator van de Cel Innovatie-en kwaliteitsbewaking in het Onderwijs en coördinator Frans/ Engels. Hij is verbonden aan het Vlaams Steunpunt Gelijkekansenbeleid en aan CELL (Universiteit Leeds). Hij heeft een tweehondertal publicaties op zijn naam: www.ua.ac.be/daniel.cuypers. Verder is hij plaatsvervangend bijzitter in de Raad voor Betwistingen inzake Studievoortgangsbeslissingen.
Dirk Torfs Dirk Torfs is licentiaat in de rechten (Universiteit Antwerpen) en behaalde bijzondere licenties in het administratief recht (ULB) en het sociaal recht (VUB). Na een korte loopbaan in de advocatuur, werkte hij meer dan tien jaar op het arbeidsauditoraat te Antwerpen en is hij sedert januari 2008 raadsheer in het arbeidshof Antwerpen alwaar hij onder meer belast is met de dossiers inzake sociale bijstand. Hij is auteur van verschillende bijdragen betreffende sociale bijstand en geeft hierover ook regelmatig lezingen.
Yves Werbrouck Yves Werbrouck behaalde het diploma van licentiaat in de rechten aan de Universiteit Gent in 1991. Hij was van 1991 tot 2007 advocaat aan de balie te Kortrijk waar hij voornamelijk dossiers in het sociaal recht behandelde. Van 2007 tot 2013 was hij substituut arbeidsauditeur bij de Arbeidsrechtbank te Brugge. In 2013 werd hij benoemd tot rechter in de Arbeidsrechtbanken te Kortrijk, te Ieper en te Veurne. Sinds 1994 is Yves Werbrouck ook lector recht aan de Hogeschool West Vlaanderen (Howest), campus Kortrijk en, vanaf 2013, ook op de campus Brugge.
tree 5051 Sociale Bijstand.fm Page VII Wednesday, March 19, 2014 1:45 PM
Auteurs Steven Bouckaert Steven Bouckaert is rechter bij de arbeidsrechtbank te Gent. Daarnaast is hij plaatsvervangend docent vreemdelingenrecht aan de KU Leuven en de Universiteit Antwerpen.
Sammy Bouzoumita Sammy Bousoumita is advocaat aan de Balie te Gent sinds 2001. Hij is actief in het sociaal recht en het strafrecht en aanbevolen in de Legal 500. Daarnaast is hij expert Privacycommissie i.v.m. het controlerecht van de werkgever van het internet- en e-mailgebruik van de werknemer op het werk en gastdocent arbeidsrecht en socialezekerheidsrecht aan de Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen - richting Master in Zorgmanagement. Hij is spreker op verschillende seminaries en auteur van diverse publicaties.
Ivo Carlens Ivo Carlens was van 1994 tot 1996 wetenschappelijk medewerker bij de vakgroep Publiekrecht aan de UGent, in het vakgebied Niet-Westers Recht. Sinds augustus 1996 is hij deeltijds secretaris van het OCMW van Heers. Van 2000 tot 2006 was hij medewerker aan diverse projecten van de vakgroep Publiekrecht; zo heeft hij meegewerkt aan het Overzicht van de rechtspraak in opdracht van de POD Maatschappelijke Integratie van de jaren 2001 en 2002. Vanaf 2007 deeltijds praktijkassistent bij het vakgebied Bestuursrecht aan de UGent. Publicaties vooral over lokale besturen. Ook in 2013-2014 heeft hij meegewerkt als co-auteur aan het Overzicht van de rechtspraak 2012 in opdracht van de POD MI.
Laura De Meyer Laura De Meyer is advocaat Sociaal Recht aan de balie van Antwerpen. Verder ondersteunt zij het Postgraduaat in het Sociaal Recht aan de Universiteit Antwerpen en geeft zij het vak Sociale Wetgeving in de opleiding boekhouden bij het Centrum voor Volwassenenonderwijs TSM Mechelen. Zij is lid van de Raad van Bestuur van de Vereniging voor Arbeidsrecht, en heeft reeds verschillende sociaalrechtelijke publicaties geschreven.
tree 5051 Sociale Bijstand.fm Page VIII Wednesday, March 19, 2014 1:45 PM
Vincent Dooms Vincent Dooms is Raadsheer in het Arbeidshof te Gent en behandelt sedert meer dan 20 jaar dossiers van zowel louter arbeidsecht als sociale-zekerheidsrecht. Hij is tevens aangewezen om te zetelen in de gespecialiseerde correctionele kamer van het Hof van Beroep te Gent voor dossiers van sociaal strafrecht. Naast zijn rechtsprekende taak in het arbeidshof is hij plaatsvervangend voorzitter van de Kamer van Beroep van het Riziv in dossiers van conformiteit en overconsumptie.
Freek Louckx Freek Louckx is referendaris bij het Hof van Cassatie en wetenschappelijk medewerker aan de rechtenfaculteit van de Vrije Universiteit Brussel, waar hij in 2004 het diploma van Licentiaat in de Rechten behaalde. Hij publiceert zowel internationaal als nationaal, over diverse onderwerpen van publiek en sociaal recht. Op het kruispunt van die twee rechtstakken ligt zijn onderzoeksdomein. In zijn doctoraat, dat momenteel in voorbereiding is, ontwerpt de auteur een op het positief recht gefundeerde systeemtheorie over de verantwoordelijkheid die de Belgische Staat draagt én opneemt voor de curatieve medische verzorging van zijn burgers.
Mary Ann Masschelein Mary Ann Masschelein is substituut-arbeidsauditeur op het arbeidsauditoraat te Oudenaarde. Zij is in 2010 gepromoveerd tot doctor in de rechten op het proefschrift "Het verval van een recht in het materieel privaatrecht (la déchéance)". Zij is auteur van verscheidene publicaties, voornamelijk met betrekking tot het familiaal vermogensrecht.
Lies Michielsen Lies Michielsen studeerde in 2006 af aan de Universiteit Gent als licentiaat in de rechten. Nadien behaalde zij nog een bachelor in de criminologische wetenschappen. In 2008 en 2009 volgde ze in Arusha (Tanzania) een stage van vijf maanden bij het Internationaal straftribunaal voor Rwanda. Sinds mei 2009 maakt zij als advocate deel uit van PROGRESS Lawyers Network Antwerpen en is gespecialiseerd in het arbeidsrecht en het sociaal zekerheidsrecht. Sinds januari 2013 is zij daarnaast halftijds verbonden aan de onderzoeksgroep sociale concurrentie en recht aan de universiteit van Antwerpen.
Hilde Possemiers Hilde Possemiers studeerde in 2007 af als licentiaat/master in de rechten aan de VUB, waarna zij een Master Na Master in het sociaal recht met onderscheiding behaalde. Hilde is sedert 1 oktober 2008 actief aan de balie te Antwerpen, waar zij zich steeds verder heeft toegelegd op het sociaal recht. Ze is dan ook voornamelijk actief in het individueel- en collectief arbeidsrecht en het sociale zekerheidsrecht. In 2011 vervolledigde zij de leergang Pensioenrecht aan de KU Leuven. Zij is lid van de Vereniging voor Sociaal Recht te Brussel en de Vereniging voor Arbeidsrecht te Antwerpen.
Evelien Timbermont Evelien Timbermont is assistent aan de Vrije Universiteit Brussel, Faculteit Recht en Criminologie. Zij is meer bepaald verbonden aan de vakgroep Publiek Recht - Afdeling Sociaal recht, waar ze een proefschrift voorbereidt met betrekking tot de rechtspositie van het onderwijzend personeel binnen de Vlaamse Gemeenschap. Daarnaast is zij werkzaam als advocaat bij NautaDutilh, meer bepaald in het departement Employment.
Herwig Verschueren Herwig Verschueren is hoogleraar Internationaal en Europees sociaal recht aan de Universiteit van Antwerpen en gastprofessor aan de Vrije Universiteit van Brussel. Voordien was hij ambtenaar bij de Europese Commissie onder meer op de afdeling "Vrij verkeer van werknemers en coördinatie van de socialezekerheidsstelsels". Hij is redacteur van het Belgisch Tijdschrift voor Sociale Zekerheid, het European Journal of Social Security en het Tijdschrift voor Vreemdelingenrecht. Hij is de auteur van talrijke publicaties in binnen- en buitenland over het Europees sociaal recht en over de rechtspositie van vreemdelingen.
tree 5051 Sociale Bijstand.fm Page IX Wednesday, March 19, 2014 1:45 PM
Gebruiksaanwijzing De teksten zijn verrijkt met wetshistoriek. Volgende iconen worden gebruikt:
– Annotaties in verband met de inwerkingtreding: icoon F
– Annotaties in verband met de (niet-)conformiteit met de officiële wettekst
– Annotaties die signaleren dat bepalingen niet in extenso worden opgenomen: icoon S
– Annotaties die verwijzen naar de teksten van de andere Gemeenschappen en Gewesten: icoon C
– Annotaties die de wetshistoriek weergeven: icoon }
