Voorwoord. colofon. Redactie Koekmag. Januari, februari, maart 2013

Voorwoord Als er een ‘Meest Sexy Woord’-verkiezing komt, is de kans niet zo groot dat ‘toekomst’ in aanmerking komt voor een prijs. Sexy of niet, inhoudelijk is het toch wel een lekker begrip. De wereld is tenslotte niet is vergaan en het nieuwe jaar in volle glorie begonnen. Wij zeggen proost! Op de toekomst. Er is echter meer. Koekmag viert zijn eerste verjaardag en we kunnen zeggen: de lol in het maken van een magazine over onze fantastische stad en de mooie verhalen zijn nog lang niet op. Uit reacties blijkt ook dat jullie positief zijn gestemd over Koekmag. Dank jullie wel. Wij zeggen proost! Op de toekomst. Niet voor niets loopt ‘toekomst’ als een rode draad door deze editie. En daar gaan we alle kanten mee op. Zelfs naar het verleden. Vroeger waren er immers ook plannen die weer bepalend zijn geweest voor de toekomst van de stad. Er waren echter ook plannen die niet werden doorgezet. Neem het ‘Deventer Dubbelstad’-project. Een serieus en groots plan om van Deventer een stad met 250.000 inwoners te maken. Wij zeggen wow! Bijzonder toekomstbeeld. Uiteraard hebben we veel meer leuks. Zo ontdek je welke industriële producten uit Deventer komen, maak je kennis met een technische Willy Wortel, kun je kijken en luisteren naar een vuurspuwend drumstel en nog veel meer. Pak een drankje erbij en duik lekker in deze gloednieuwe Koekmag. Wij zeggen proost! Op een fijne toekomst!

colofon

Redactie Koekmag

Januari, februari, maart 2013 Uitgever: Tekstbureau Etaalage Hoofdredactie: Sylvia Plette Redactieadres: Koekmag Twijgstraat 1 7411 AR Deventer [email protected] www.koekmag.nl Advertenties: [email protected]

Aan dit nummer werkten mee: Jurgen Antonissen, Jildou Dantuma, Uwe Dobberstein, Erwin Fuchs, Femke Meerdink Veldboom, Henk Nalis, Jeroen Plette, Jolien Posthumus Vormgeving: Zondagskinderen / Casper ter Beek Omslag illustratie: Job van der Molen Druk: Gildeprint Disclaimer: De redactie is niet aansprakelijk voor gegevens door derden verstrekt.

Koekmag is een uitgave van Tekstbureau Etaalage. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

2

3

heeft Inhoud 12

18

32

38

Koek & Kroniek

Koek & Kennis

Koek & Go

Koek & Kiek

Misschien een raar idee: Deventer een stad met 250.000 inwoners. Toch was er vijftig jaar geleden een serieus plan dit te realiseren. Lees alles over deze Dubbelstad.

Vindingrijk is Deventer zeker. Deze producten zijn in onze stad vervaardigd.

Ditmaal een interactieve wandelroute door de Raambuurt. Je kunt hem dus echt lopen, maar ook vanachter je computer ‘wandelen’. Handig als het regent.

Een oude en nieuwe foto van een aantal prachtige panden aan de Welle. Of er veel is veranderd? Kijk zelf maar...

20

24 31

46

Koek & Jij

Koek & Koffie

Koek & Plan

Jij bent de baas van Deventer. Wat zou je direct doen of aanpassen in jouw stad?

We drinken koffie met een uitvinder. Geweldig toch? En oh ja, hij is ook kunstenaar en striptekenaar. Kortom: een veelzijdig persoon.

Vind je de bouw van het nieuwe stadskantoor geen goed idee? In het verleden zijn er meer plannen geweest waar niet iedereen gelukkig mee was.

4

En verder... ... hebben we natuurlijk nog veel meer. Zo zie je een ijsbreker die in 1929 de IJssel ijsvrij maakte, vertellen we welke producten - naast bijvoorbeeld het gezondheidsmatras van Auping - nog meer uit Deventer komen, bieden we een knallende kunstenaar een podium en vertelt Jurgen je hoe het was om vroeger in de criminele Kleine Overstraat te wonen. Win verder mooie prijzen met de puzzel en ontdek welke leuke evenementen we voor je organiseren. Tip: Check Koekmag ook online.

5

Koekjes

Wandelen vanachter de pc

Papegaaischieten

Te koud om naar buiten te gaan? Maar wil je toch genieten van het mooiste plein van Nederland? Geen enkel probleem. Mindblowing heeft alle panden op de Brink fotorealistisch aangemaakt. Deze zijn beschikbaar via Google Earth. Hiermee heb je de mogelijkheid om lekker vanachter je pc of tablet de Brink over te gaan. Dus ook als het slecht weer is of als je gewoon geen zin hebt om de deur uit te gaan, kun je heerlijk wandelen in een prachtige 3D-omgeving.

Voor veel inwoners van Deventer een herkenbaar beeld: de papegaai boven de deur van een pand in de Bergstraat. Het pand heet dan ook ‘De Papegaai’ en was vroeger een herberg en brouwerij. Deze naam is waarschijnlijk afkomstig van het traditionele papegaaischieten dat de schutterij vlak na Pinksteren op de Brink beoefende. Tijdens dit gebeuren werd een houten papegaai op een stok gezet en pang, schieten maar. De overwinning zal door de schutter in dit pand zijn gevierd.

Het filmpje is te zien via de qr code of via http://youtu.be/DdhKgZRIvzE.

...de Sandrasteeg zijn naam dankt aan Hendrik de Sandra? Hij was een hoge militair uit het Staatse Leger en kocht in 1664 het pand dat we nu kennen als het oudste stenen huis van Nederland. De oudste kern van dit huis dateert uit 1130 en is opgetrokken uit trachiet en tufsteen, steensoorten die aangevoerd werden vanuit de Eifel. Dit pand, de Proosdij, was voor de Reformatie de woning van de proost van het kapittel van de Lenuïnuskerk. Nadat door middel van het beleg van Deventer in 1591 de calvinistische Maurits van Oranje de stad veroverd had op de katholieke Spanjaarden, werd de proosdij aan de Katholieke Kerk onttrokken en kwam ze in handen van de Staten van Overijssel. Het huis kreeg diverse andere bestemmingen en werd ten slotte verkocht aan Hendrik de Sandra.

Hee is de Battumse krante lèzen 6

Hij doet een middagdutje Uit: Deventerse Wiesheden, uutdrukkingen en väsjes

Foto: SAB

Wist je dat...

Om het ijs te breken Een bijzonder tafereel uit 1929: een ijsbreker op een dichtgevroren IJssel. 7

Koekjes

Huisarrest en loeiende koeien

De Beestenmarkt dankt zijn naam aan de veemarkten die er gehouden werden. Tot aan de Tweede Wereldoorlog vond dit wekelijks plaats. In 1963 was er voor het laatst een Koude Markt voor alleen rundvee, die plaatsvond op iedere vierde maandag van oktober. Het verhaal gaat dat inwoners aan de Beestenmarkt tijdens zo’n Koude Markt de deur niet uit konden: handelaren en boeren bonden hun vee vast aan de deuren van de huizen. Een dag - van ’s nachts twaalf tot diep in de volgende nacht - huisarrest dus, met het nodige geloei als bonus.

Foto: SAB

Het Onderdelenhuis Lammertink - al 28 jaar goed bekend in Deventer en omstreken heeft echt alles wat betreft onderdelen voor jouw wit- en bruingoedapparatuur in huis. Daarbij draaien de medewerkers van Lammertink hun hand niet om voor reparatie, service en advies. Het Onderdelenhuis heeft onderdelen voor was-/ droogmachines, gasfornuizen, audio- en televisiekabels, elektra, laptop/gsm/tabletopladers en -accessoires, stofzuigers, fietsen en fietsonderdelen, alle soorten accu’s, computeraccessoires en sanitair, bijvoorbeeld zeefjes voor de gootsteen. Dit alles van verschillende topmerken.

In de prijzen gevallen De redactie van Koekmag is wederom blij verrast met alle goede inzendingen van de puzzel. Wat een kennis is er in en over onze stad aanwezig! Helaas kunnen we niet iedereen gelukkig maken met een prijs. Toch feliciteren we weer een aantal prijswinnaars. Zo wint Rene Simmelink de Cakepop workshop voor vier personen. Dat wordt smikkelen. Ook Gerda Bos-Kersbergen en I. van Broekhuizen vallen in de prijzen: zij winnen beide twee kaartjes voor een film naar keuze in het Luxor Theater. Niks gewonnen? Bij de puzzel achterin deze editie kun je weer leuke prijzen winnen. Succes!

8

Regionale bekendheid Eigenaar Henny Lammertink: “We hebben kennis in huis waarmee we klanten direct kunnen helpen. En daar gaat het toch om. Je wilt toch geen dag je wasmachine of vaatwasser missen? We bestrijken een groot gebied; onze vaste klanten komen uit Lochem, Zutphen, Raalte, Wijhe, Olst en Twello. De reden van onze regionale bekendheid is de service en voorraad. Bovendien hebben we kundige medewerkers. Waar zie je dat nog? Het is tegenwoordig schaars dat een winkelier moeite doet voor het verstrekken van de juiste info en adviezen aan de klant. Dat horen we vaak van de klanten zelf. Het is onze kracht om juist dat stukje extra te doen om de klant te helpen die elders vaak van het kastje naar de muur wordt gestuurd.”

9

Tel. 0570 - 614754

www.engelenbengel.nl Grote Overstraat 55-57 7411 JB Deventer [email protected]

Films uit alle windstreken

ook lunch op vrijdag, zaterdag en koopzondagen

Filmhuis De Keizer vertoont actuele films, (voor)premières, specials, klassiekers en jeugdfilms uit alle windstreken, voor een zo breed mogelijk publiek. Kwaliteit staat hierbij hoog in het vaandel. Dit alles in een ongedwongen sfeer en in de meest sfeervolle filmzalen van Oost-Nederland. Dagelijks worden minimaal twee films vertoond in de avond. Daarnaast zijn er elke dinsdag, vrijdag en zondag matineevoorstellingen. Aanvangstijden, films en filmbeschrijvingen staan vermeld in de maandfolder en op de website.

Wo 17.00-00.00 * Do 17.00-01.00 Vrij 12.00-01.00 * Za 12.00-01.00 * Zo 17.00-00.00 Loungekelder reserveren (15-30pers.) informeer even Filmtips in januari, februari en maart: The Hypnotist, The Best of IDFA on Tour, Caesar Must Die, The Perks of Being a Wallflower, Le Magasin des Suicides (3D), Anna Karenina, The Master, NO, Silver Linings Playbook en meer. Filmcursus In februari is het weer tijd voor onze jaarlijkse filmcursus, dit jaar met het thema Anders Film Kijken. Je krijgt zicht op zaken die beïnvloeden hoe je een film ervaart, zoals camerastandpunten, montage, mise-en-scène, de buitenbeeldse laag en dramaturgie. Filmkenner Jan Salden geeft de cursus en laat aan de hand van fragmenten en vier filmvertoningen (The Hours, Hero, Kill Bill: Vol. 1 en The Third Man) zien hoe bepaalde aspecten een film ‘kleuren’. De filmcursus is op maandag 4, 11, 18 en 25 februari. Je kan je aanmelden voor 21 januari via de bon in de filmcursusfolder. Deze is verkrijgbaar in het filmhuis en via de website. Fantastisch Kinder Film Festival Op zaterdag 23 en zondag 24 maart kan je in het winkelrinkel warenhuis heerlijk dwalen over de verschillende afdelingen zoals die in een echt warenhuis voorkomen. Speel de rol die je wilt: kassamedewerkster, magazijnbediende, winkeldame of banketbakker! Meer informatie via www.fantastischkinderfilmfestival.nl en te zijner tijd op onze website. Openingstijden: op werkdagen van 11.00 tot 13.00 uur en 45 minuten voor aanvang van de voorstellingen.

Filmhuis De Keizer Keizerstraat 78 | 7411 HH Deventer | 0570-600515 | www.filmhuisdekeizer.nl 10

11

& Kroniek

Deventer Dubbelstad

Stad met 250.000 inwoners Je kunt het je misschien niet voorstellen: Deventer een stad met 250.000 inwoners. “Gelukkig niet”, zullen veel inwoners zeggen. Toch zijn er ruim vijftig jaar geleden serieuze plannen geweest om van Deventer een stad te maken met een kwart miljoen inwoners. Met de IJssel midden door de stad en een universiteit. Het plan, Deventer Dubbelstad, had vooral voor De Hoven grote gevolgen. Lees mee over dit plan dat volgens het stadsbestuur ‘geniaal van conceptie’ was.

12

Ondanks de voortvarende wederopbouw en de ontwikkelingen in de industrie bleef de volkshuisvesting na de oorlog een zodanig probleem dat Deventer, net als de meeste andere steden, uitbreidingsplannen ging maken die waren gebaseerd op bevolkingprognoses en grootstedelijke ambities. In 1954 lanceerde Deventer een plan dat uitging van 80.000 inwoners in 1980 en van uitbreiding op het grondgebied van de gemeente Diepenveen. Die annexatie gaf Deventer voorlopig genoeg extra grondgebied voor woningbouw, zoals de wijk Keizerslanden in 1959. Hier werd in 1962 op initiatief van wethouder Timmer dan ook begonnen met de bouw van 703 woningen en tien winkels. In de tweede helft van de jaren zestig ging de nieuwbouw in hoog tempo door en verrezen Borgele in 1966 en De Platvoet in 1969. In de nieuwe wijken werden hoge flats gebouwd en voorzieningen als scholen en winkelcentra zoveel mogelijk geïntegreerd. Met de bouw van De Platvoet was de ruimte voor nieuwbouw binnen de bestaande gemeentegrenzen echter op. Het aantal nieuwe woningen daalde snel en bereikte in 1972 met zestien een absoluut dieptepunt. Dankzij de sloop van fabrieken in de Oude Schil kwam daar weer ruimte voor nieuwbouw, bijvoorbeeld door de sloop van de rijwielfabriek van Burgers aan de Rozengaarderweg.

Geniaal van conceptie In 1959 manifesteerde de ambitie van het herboren Deventer zich in het grootse plan ‘Deventer Dubbelstad’ dat van Deventer een stad met 250.000 inwoners moest maken met nieuwe en grote industrieën en een universiteit. In dat jaar verscheen bij Kluwer in Deventer de studie van het Nederlandsch Economisch Instituut die bedoeld was als opmaat naar die Dubbelstad en de mogelijkheden en de stedenbouwkundige plannen gedetailleerd beschreef en uitlegde.

13

& Kroniek De burgemeester en gemeentesecretaris wezen in hun inleiding op de dreigende overbevolking van het westen van Nederland en alle denkbare nadelige gevolgen daarvan. Daarom zou het goed zijn een stad buiten de ‘randstad Holland’ maar ook weer niet helemaal aan de rand van het land, te laten uitgroeien tot een grote stad. Het gemeentebestuur dacht daarbij uiteraard aan de eigen stad. Daarom had Deventer in 1958 een krediet vrijgemaakt om de mogelijkheden en kansen te laten onderzoeken. In alle bescheidenheid schreven de burgemeester en secretaris dat een nieuwe stadshelft was ontworpen die ‘stellig geniaal van conceptie’ was. Hier kon iets groots tot stand komen. De heren begrepen dat de wijziging van provincie- en gemeentegrenzen niet eenvoudig zou zijn en dat wellicht naar een vorm van samenwerking gezocht zou moeten worden. Ze brachten ook nuanceringen aan in de uitvoerbaarheid van de plannen. Zo waren de vestiging van de universiteit of hogeschool in Deventer wenselijk, maar was de uitgroei tot een stad van 250.000 inwoners niet afhankelijk van de komst van zo’n universiteit. Een belangrijke reden waarom Deventer zichzelf bij uitstek geschikt achtte om veel mensen op te nemen en als instrument te dienen om de bevolkingsaanwas van de randstad af te remmen, was de gunstige ligging aan een ‘groot vaarwater en een kruispunt van elkaar snijdende weg- en spoorwegverbindingen’ die een van de rode draden van de geschiedenis van Deventer is. Ze wezen dan ook op die lange geschiedenis en noemden Deventer terecht een ‘oude stad met historie en karakter, die zich echter steeds weer heeft aangepast aan de omstandigheden en daardoor snel is gegroeid’. Dat bleek ook in deze tijd weer uit de aanwezigheid van een gedifferentieerde industrie. Bovendien bood de ligging in een van de mooiste en rijkst gevarieerde streken van Nederland onbeperkte recreatiemogelijkheden, aldus het onderzoek dat het Nederlandsch Economisch Instituut in opdracht van de gemeente had gedaan.

Het volk zal er trots op zijn De bestaande stad op de rechteroever van de IJssel moest daarvoor wel groeien naar 130.000 inwoners en op de linkeroever moest als het ware in spiegelbeeld een geheel nieuw stadsdeel komen met 120.000 inwoners. Voor de groei naar in totaal 250.000 inwoners was twintig jaar uitgetrokken. Dat betekende een groei van 200.000 inwoners in twintig jaar, iets meer dan de landelijke bevolkingsaanwas in een jaar. Deventer vond dat realistisch, maar besefte ook dat het plan alleen kon slagen met de medewerking van de regering, de besturen van Gelderland en Overijssel en veel ambtelijke diensten. Het gemeentebestuur begreep dat het niet mogelijk was industrie en grote instellingen te dwingen zich in Deventer te vestigen. Dat kon alleen maar door de industrie en zulke

14

instellingen te stimuleren als onderdeel van een bewuste ruimtelijke ordening, en natuurlijk met financiële steun en toewijzing van bovengemiddelde contingenten woningen, want ‘woningen trekken arbeiders en arbeiders trekken industrie’. De burgemeester en secretaris eindigden hun inleiding met hooggestemde vaderlandse bewoordingen. Het zouden in de eerste plaats Deventer en drie omliggende gemeenten (Diepenveen, Voorst en Gorssel) moeten zijn die ‘geleid door durf en de vaste wil iets voor hun land te doen, de moed opbrengen om dit zo groots opgezette plan tot werkelijkheid te maken. Heel ons volk zal er trots op zijn’. Het plan voor de Dubbelstad was voor heel Deventer ingrijpend, maar het meest ingrijpend voor de wijk De Hoven op de linkeroever van de IJssel. Daar bevonden zich tot het begin van de twintigste eeuw tuinen met - soms - theekoepels, en bloemisterijen. Er stonden ook woonhuizen, maar een echte woonwijk is De Hoven pas in het begin van de twintigste eeuw geworden. Daardoor kreeg de wijk pas in 1922 waterleiding en een riool, en in 1923 elektriciteit. De wijk moest voor de aanleg van de Dubbelstad helemaal afgebroken worden. De gemeente begon meteen met de voorbereiding. Voorlopig werd vanaf 1959 aan de overkant van de IJssel niet meer gebouwd en werd het onderhoud aan straten en woningen tot een minimum beperkt.

De teleurstelling De plannen voor de Dubbelstad waren inderdaad hemelbestormend, maar ze moesten op aarde worden uitgevoerd en dat maakte het allemaal wel ingewikkeld. De hobbels waren legio: gemeentegrenzen lagen al gevoelig maar provinciegrenzen overgevoelig en bovendien vond de regering dat Deventer te hoog greep. Een verzoek tot een grenswijziging met de gemeente Voorst werd afgewezen en de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening liet Deventer in 1968 weten dat de regering het Dubbelstadplan had afgewezen en het gemeentebestuur adviseerde om zijn ambities bij te stellen en de stad in oostelijke, in plaats van westelijke richting uit te breiden. Voor de Dubbelstadplannen was ook de annexatie van Diepenveen nodig en dat zou nog moeilijk worden. Wethouder Timmer was woedend en verweet de regering in Den Haag dat die Deventer in zijn eigen sop had laten gaarkoken. Dat was niet ten onrechte, want de mislukking van de plannen voor de Dubbelstad had nog een gevolg: een versnelde wisseling van de wacht bij de PvdA, die op korte termijn het politieke einde van wethouder Timmer betekende. Tekst en foto: Geschiedenis van Deventer, Henk Slechte

15

Foto: Vincent Nijhof

& Kunst

In de etalage: Uwe Dobberstein Koekmag houdt van kunst. En kunst is er genoeg in Deventer. Om ook jou te laten genieten van bijzondere kunstwerken, geven wij met liefde elke editie een pagina weg aan een kunstenaar. Uwe Dobberstein van ‘Creation in Fire and Metal’ is een inboorling uit Namibië met passie voor vuur en metaal. Als kunst- en edelsmid werkt hij hoofdzakelijk in opdracht. “Mijn eigen werk is vooral gericht op de constructie van vuurmachines. Tijdens de jaarwisseling 2011 2012 presenteerde ik mijn eerste autonome werk: de ‘CannonDrum’, een drumset op basis van kanonnen. Mijn ideaal is om een orkest samen te stellen van vurige machines.” Begin 2013 mag Uwe zijn nieuwe smederij, gewonnen met een competitie van de gemeente, in het Elevatorgebouw (Havenkwartier) opzetten. De foto is onderdeel van het project ‘Unzer Will aus Stahl’ van Patrick Mangnus en Vincent Nijhof. De werken hiervan zijn van 21 januari tot en met 4 maart te bewonderen in Filmhuis de Keizer. www.creationinfireandmetal.nl

Bekijk de CannonDrum in actie, check de qr-code. 16

17

G emaak t in Deventer

Foto: Nationaal Onderwijsmuseum

Leesplankje Kluwer geeft vanaf 1902 een leesmethode met leesplankje uit, ontwikkelt door de Deventer onderwijzer Colenbrander. Dit geit-zeep-doesplankje wordt uiteindelijk vervangen door die van zijn Deventer collega Hoogeveen. Hij bedenkt de methode met Aap, Noot, Mies.

Deventer Handgeknoopt Tapijt Handgeknoopte tapijten bestaan al eeuwen, maar zijn in Deventer rond 1816 heruitgevonden. De tapijtfabriek levert deze zogenaamde Smyrnatapijten onder meer voor het Paleis op de Dam en het Tuschinski Theater. Bezoek tot 2 april 2013 de tentoonstelling ‘Geknoopt en geweven’ in het Historisch Museum Deventer.

Real Dutch Wax Prints

Fietsen De eerste Nederlandse Rijwielfabriek staat in Deventer. Directeur Henricus Burgers brengt zeven jaar na de uitvinding van de vélocipède door Fransman Pierre Michaux de houten doordraaier (1868) op de markt. De eerste fiets van Nederland. 18

Deventer Koek Koek is nauw verbonden met onze economische geschiedenis en historische imago. Het is niet bekend sinds wanneer in onze stad koek wordt gebakken die nog altijd is voorzien van het voorvoegsel Deventer. Het recept hoort geheim te zijn, maar de ingrediënten zijn wel bekend: roggemeel, honing, water en specerijen.

Blik Blikfabriek Thomas & Drijver (opgericht in 1919) vindt de mogelijkheden uit waardoor blik niet meer met een blikopener geopend hoeft te worden, maar met onder meer speciale lipjes. De frisdrankindustrie is er groot mee geworden. Na verschillende overnames is Thomas & Drijver nu geïntegreerd in de Ardagh Group.

Snoep en wasmiddel Grondlegger van Senzora (Schoemakers en Zonen Raambuurt), Antonie Johannes Schoemaker, opent in 1876 een kruidenierszaak en stapt snel over naar een zeepfabriek en koffiebranderij. Ook is er ruimte voor het fabriceren van pepermunt. Als eerste in Nederland begint Senzora met de productie van kristalsoda. Foto: Johan Bron: Wikipedia

Katoenfabriek Ankersmit (gesloten in 1965) fabriceert vanaf 1865 unieke katoendrukken speciaal voor de West-Afrikaanse koloniën/landen. Deze Real Dutch Wax Prints zijn aan twee zijden draagbaar doordat het katoen aan beide kanten wordt bedrukt met een laag gesmolten wax. Tegenwoordig wordt het katoen nog steeds vervaardigd, bij het bedrijf Vlisco in Helmond.

Foto: Historisch Museum Deventer

& Kennis

Stalen gezondheidsmatras Deventer smid Johannes Auping krijgt in 1888 de opdracht om een bed te maken dat hygiënischer is dan bestaande bedden. Hij bedenkt een frame met daarin gedraaide, in elkaar gevlochten ijzerdraden. De machines om dit te produceren, ontwikkelt hij ook. Het Amsterdamse Burgerziekenhuis bestelt direct veertig exemplaren van dit ‘Eerste Nederlandsche Stalen Gezondheidsmatras’.

19

& Jij

Jij bent de baas van de stad, wat ga je doen? Oscar Rottink “Allereerst moet ik zeggen dat Deventer de afgelopen vijftien jaar al erg is opgeknapt, dus daarvoor niets dan lof. Ik zou als ik baas was meer luisteren naar input van de bevolking. Er zitten in Deventer veel mensen met een goede visie en als je deze betrekt in laagdrempelige brainstormsessies, dan weet ik zeker dat er op vragen als deze erg nuttige input komt. Er moet meer met de IJssel gebeuren. Het idee van de stadshaven is mooi, maar lastig. Dat heeft vooral te maken met de slechte infrastructuur. Maar ik denk dat de overkant van de IJssel zich ook prima leent voor meer recreatie. Zeker in combinatie met het ‘Ruimte voor de Rivier’-project. Al dan niet met kunstmatig gecreëerde stranden. Er wordt nu ook volop gerecreëerd in de zomer aan de overkant van de IJssel, maar van faciliteiten is - op anderhalve prullenbak na - geen sprake. Volgens mij een goede aanvulling om toeristen wat langer in Deventer te houden gedurende de zomer. Verder zou ik de horeca in Deventer grotere terrassen geven. Vaak is er nu op mooie dagen weinig plek (vooral aan de zonkant) en de Brink is groot genoeg. Ik zou de Brink ook aankleden met wat meer

20

groen en/of waterpartij. Dat breekt het grote plein en als je rond de fontein groen plaatst, met meer zitjes rondom dan knapt het plein ervan op. Vooral omdat de huidige zitjes echt te troosteloos zijn en vaak bezet door mensen met hun halve litertje. Daarnaast zou ik het openbaar vervoer binnen de gemeente gratis maken. Scheelt een hoop verkeer en maakt de drempel lager toch het (trage) openbaar vervoer te gebruiken om bijvoorbeeld vanuit de randgemeenten naar de stad te komen.”

Janne Schutte “Ik zie veel leegstand in Deventer, onder meer op het industrieterrein, maar ook (monumentale) panden in de stad. Tegelijkertijd worden er enorm veel nieuwe gebouwen en huizen gebouwd die vervolgens ook weer leeg komen te staan. Als baas van Deventer zou ik ervoor willen zorgen dat de leegstaande gebouwen weer een functie krijgen, onder andere door oude panden op te knappen. Tot die tijd mag er geen nieuwbouw plaatsvinden. Sterker nog, op de plaatsen waar nieuwbouw is gepland (bijvoorbeeld op het oude Hoornwerk), worden parken gemaakt met veel groen en voor kinderen plaats om te spelen.”

Lidwien Vermeulen “Als ik de baas zou zijn van Deventer, zou ik een werkelijke verandering teweeg brengen. Dat betekent groot denken op weg naar een langetermijnvisie die met kleine doelen gerealiseerd kan worden. Waarbij de gemeente haar burgers laat zien dat die verandering impact heeft op alle lagen van haar bevolking. Groei wordt gerealiseerd in alle vormen door te luisteren en te delen. En dat kan al beginnen door de middelen die voor het gemeentehuis beschikbaar zijn op een nieuwe wijze te besteden. Effectief de middelen inzetten om scholing te verbeteren en mensen, vooral kinderen, te enthousiasmeren om te leren en te delen. Ik zou microkrediet beschikbaar stellen om kleine doelen te realiseren, zodat een nieuwe bedrijvigheid ontstaat waar we allen onze vruchten van kunnen plukken en groeien.”

Ramon van de Velde “Mijn vriendin wil meer winkels om lekker te shoppen. Als ik de baas was, zou ik een gigantische wielerzaak bouwen. Een zaak die net zo chill is als Burnside, maar dan voor wielrenners. Ook zou ik een supervet fietsparcours door de stad maken waar je altijd overheen kunt.

21

Javastraat 123 7512 ZE Enschede T 053 4800 530 [email protected] www.gildeprint.nl

& Jij

> Brochures

Los van deze ‘fiets-zaken’ zou ik het erg prettig vinden als de Welle autovrij wordt. En verder wil ik wel een vette tent waar je echt lekker kan dansen in plaats van rustig biertjes drinken.”

> Proefschriften

Judith Zwienenberg “Als eerste zou ik stoppen met de bouw van het nieuwe gemeentehuis! Verder zou ik de verkeerslichten bij voetgangersoversteekplaatsen wijzigen. Nu moet je vaak eerst een fietspad oversteken voor je ‘veilig’ op het knopje voor het groene licht kunt drukken... Beetje raar toch? Denk bijvoorbeeld maar aan de verkeerslichten als je al lopend van het station naar de stad wilt. En om daar op door te gaan: er zijn een hoop plaatsen waar voet- en fietspad in elkaar overlopen... Heel rijwielvriendelijk, zowel voor rolstoelen als wandelwagens, maar vooral voor de fietsen die om de haverklap bij de rotonde bij de Boreel over de stoep voor een kortere weg kiezen! Wellicht zou een klein stoepje toch niet zo verkeerd zijn.”

> Handelsdrukwerk > Magazines > Boeken

- De infrastructuur! Te beginnen met een 3e brug over de IJssel! - Goed plan 3de brug over de IJssel! - Bløf en Racoon weren uit de binnenstad! - De gehele binnenstad asfalteren zodat je fatsoenlijk met je kratje bier door de stad kan fietsen. - Binnenstad autovrij, 3e IJsselbrug en doorsteek naar A50, nieuw stadskantoor organiseren en alle sportvoorzieningen binnen de gemeente open houden. - De Vijfhoek afstoten. - Dat nieuwe stadhuis er niet laten komen. Stadsstrand met beachclub. Die lelijke 80er jaren huizen aan de Pothoofd weg en de rest opknappen. En meer horeca aan de Welle. - Kabelbaan aanleggen van Duindoorn 22

naar de VVV. - Bak voor plastic weer invorderen. - Rondweg Deventer maken, nieuwe brug over de IJssel en laten aansluiten op A1. Rondweg oost 100KM per uur en verbreden naar 4 baans. En halte plan kabelbaan hierboven aan de Douwelerwetering! - Nieuwe brug van mijn voordeur naar de binnenstad! En de Eagles naar Zwolle laten verhuizen! - Dat stadshavenplan door laten gaan. - Autovrije binnenstad, stadshaven aan de Bokkingshang terug, meer horeca aan de Welle. - De bewustwording van een eerlijker en gezonder voedselsysteem stimuleren onder de Deventer bevolking! - De baas van Deventer opslag geven.

> gildeprint.nl

Uiteraard peilde Koekmag ook de mening via social media. Een aantal reacties:

23

& Koffie

Wantrouwen Volgens de uitvinder en tevens kunstenaar bestaat er een misplaatst wantrouwen ten opzichte van techniek. “De mens is afhankelijk van zijn eigen uitvindingen en mensen houden er niet van om ergens afhankelijk van te zijn. Daar komt ook bij: vaak snappen ze hun eigen techniek niet. Al sinds de stoommachine, die eeuwen geleden is uitgevonden, zijn mensen bang dat de stoomrobot de wereld gaat overnemen. Intrigerend. Ik doe onderzoek naar de spanning tussen mens en techniek. Want wie is er nu de baas: het mobieltje dat de hele tijd rinkelt, of de eigenaar die de uitknop niet durft in te drukken?” Reinhart studeerde aan de kunstacademie en de universiteit, maar die laatste is hem niet creatief genoeg. Hij vindt het bijzonder wat je kunt met techniek en wil dit laten zien in zijn kunst. Zo ontwerpt hij het Orakel van Tilburg. “Het orakel is niets meer dan een verborgen laptop en een afdruk van twee handen op het raam. Ze nodigen uit om je handen er tegenaan te houden. Wanneer je dat doet, krijg je ongevraagd een horoscoop te horen van een blikkerige computerstem. Binnen korte tijd waren veel mensen bijgelovig geworden. Bijvoorbeeld: ‘U doet er verstandig aan een helm te dragen. Uw beschermengel heeft het even gehad met u.’ De man die deze horoscoop te horen kreeg, liet zich door zijn vrouw naar huis rijden.”

“Mensen zijn losgeraakt van techniek”

Willy Wortel van Deventer

De wereld is leuker met techniek. Het zou zo een slogan kunnen zijn ter bevordering van het aantal studenten techniek. De leus geldt in ieder geval voor Reinhart Voulon. Hij noemt zich uitvinder en Koekmag kan zeggen: dat is hij ook. Zo ontwierp hij onder meer een lopende tent en paraplu. Zijn kennis van techniek brengt hij vol passie over op kinderen. “Met techniek kun je de omgeving een stuk makkelijker maken.”

Affectie Bijzonder wordt er zeker gereageerd op zijn ontwerp ‘het mechanische meisje’. Het lopende meisje heeft geen ogen en geen gezicht. “Ogen kun je niet goed namaken, dan lijkt het nep. Nu is er ruimte voor verbeelding.” Het meisje vraagt op allerlei manieren - vrolijk, boos, zeurderig - of je met haar aan de hand wilt lopen. Laat je los, dan vraagt ze het weer. Soms zeurderig, soms lief. “Het meisje roept affectie op. Sommige bezoekers hebben hele stukken met haar gelopen. Het uitgangspunt bij dit meisje was ook: zo gemakkelijk is het niet om te lopen. De knapste robot kan net een beetje rennen en dan moeten er geen obstakels op de weg zijn. Een kind loopt met anderhalf jaar al. Zo goed zit ons lichaam dus in elkaar.”

“Ik heb mijn oma nooit gekend, zij is jong overleden”, begint Reinhart zijn verhaal over hoe het allemaal is begonnen. “Ze was erg ziek. Mijn vader (16) heeft toen van een oude stofzuiger een machine voor haar gemaakt, waarmee ze vanuit bed de gordijnen kon openen, zonlicht binnenlatend.” Zijn interesse voor techniek en uitvinden heeft Reinhart dus niet van een vreemde. “Het is bijzonder. Als je een beetje van techniek afweet, als je weet hoe je dingen kunt maken, kun je ook de wereld net wat gemakkelijker en gezelliger maken. Voor jezelf, maar ook voor andere mensen.”

24

25

& Koffie Techniki Naast zijn uitvindingen brengt Reinhart zijn passie voor techniek op unieke wijze over op kinderen. Tijdens zijn cursus Techniki neemt hij bakken oud speelgoed mee voor kinderen om uit elkaar te schroeven en te kijken wat er in zit. “Ik laat kinderen ontdekken hoe een mobieltje in elkaar zit of hoe elektrisch speelgoed werkt. Met al die onderdelen bouwen ze dan weer de mooiste dingen. Ik leg ze daarbij uit hoe alle onderdelen en motortjes werken en hoe ze die kunnen gebruiken in hun eigen nieuwe machines.”

Eigen kracht In deze cursussen geeft Reinhart kinderen ervaringsgericht onderwijs. “De maatschappij heeft behoefte aan innovatie. Dat ontwikkel je als mensen zonder vooropgezet idee met techniek bezig zijn, om zo de mogelijkheden van techniek in de vingers te krijgen. Ik ga daarom niet voorkauwen wat ze moeten maken. Laat ze dat eerst zelf ervaren; wat heb ik voor materiaal en wat kan ik ervan maken? Sommigen hebben vijf lessen nodig om te bedenken wat ze willen maken om de zesde les een prachtig vogeltje te ontwerpen dat door middel van motortjes met de vleugels fladdert en vooruit gaat. Ze hebben dan uit eigen kracht geleerd hoe je naar dingen kunt kijken. Ik ben elke keer weer verrast wat ze maken. Het is creatiever dan veel elektrisch speelgoed in de winkel: vaak is dat gemaakt om kinderen bezig te houden, niet om ze iets te leren.”

Alfahulp Naast uitvinder en kunstenaar is Reinhart ook striptekenaar en klust hij bij als alfahulp. “Als alfahulp doe ik ook vaak klusjes als het repareren van een broodrooster of help ik mensen met hun laptop. Erg dankbaar werk. Vaak zijn dingen helemaal niet stuk,

maar is er alleen een onderdeeltje scheef of vuil.” Volgens Reinhart zijn mensen de handigheid verloren in het maken van spullen. “Dat maakt je afhankelijk. Mensen zijn losgeraakt van de techniek, kunnen dingen zelf niet meer maken.” Zo krijgt hij voor zijn cursussen regelmatig speelgoed dat het niet meer doet. “Ik ben daar vaak verbaasd over. Als iets stuk is, is het meestal zo gerepareerd. Maar dat realiseer je je niet altijd als je niet genoeg technische kennis hebt. Mensen gooien ook te gemakkelijk dingen weg.”

Lopende paraplu Een goed voorbeeld van een product dat snel weggegooid wordt, is de paraplu. “Global Warning, met de lopende paraplu, is een project waarin ik de toenemende klimaatverandering uitbeeld. De laatste jaren is het in Nederland meetbaar veel vaker en heftiger gaan regenen. Het weer is echt van de leg. Jaarlijks worden meer en meer kapotte en onbruikbare paraplu’s op straat gegooid. Afgedankt, na elke regenbui heeft de mens de bescherming tegen de elementen niet meer nodig en worden ze teruggegooid in hun natuurlijke habitat. Dat vind ik sneu en daarom bedacht ik een paraplu die zelf weg kan lopen.” Volgens Reinhart is techniek voor veel mensen een mysterie. “Ik probeer de techniek bloot te leggen, de techniek te laten zien. Het is goed om dat op jonge leeftijd te doen en kinderen te laten ervaren hoe een product technisch in elkaar zit. In samenwerking met de Leeuwenkuil bied ik scholen dan ook technische cursussen aan als aanvulling op het reguliere rooster. Dingen maken komt steeds meer terug. Vaak is techniek heel simpel en je hebt er profijt van als je veel van techniek weet.” Zie voor meer werk en filmpjes van Reinhart: www.voulon.nl.

26

27

Mancemax - Kinderboeken & koffie Steeds meer mensen in Deventer ontdekken de enige kinderboekwinkel in hun stad. Ook voor een mooie kaart of een leuk cadeau is Mancemax een tof adres in de Nieuwstraat. Van baby tot puber, van speelzaal tot school, voor ieder een deskundig, prettig en eerlijk boekadvies. Toeristen zijn verrast door het sfeervolle pand met de nieuwste boeken. Kom je ook eens voor cappuccino in de zonnige binnentuin of winkel?

Nieuwstraat:

Verrassend divers Tegenwoordig kent de Nieuwstraat een verrassende diversiteit aan winkels. Vroeger was dan wel anders. Oorspronkelijk waren de meeste panden niet als winkelpand bestemd. Dat kun je aan de bovenwoningen en achterzijde nog goed zien. De klanten in de winkeltjes waren vooral reizigers die Deventer aan de ‘Zwolse’ kant binnenkwamen of verlieten. Tegenwoordig vormt de Nieuwstraat nog steeds een belangrijke schakel bij het winkelen in de binnenstad. En prettige winkels zijn er genoeg. Tijd om een aantal bijzondere aan je voor te stellen.

Havekes Sleutelspecialist - Een veilig gevoel! Al veertig jaar een begrip in Deventer als het gaat om kwaliteit, design en uniek deur-, raam- en meubelbeslag. Je kunt altijd op correct advies op maat rekenen, met het uitgangspunt op veiligheid en kwaliteit. Ook als je op zoek bent naar iets unieks wat je nergens kunt vinden, slaag je vaak wel bij Havekes Sleutelspecialist. Tevens is het bijmaken/dupliceren van voordeur-, fiets-, auto- of kluissleutels geen enkel probleem. Havekes, met recht dé specialist op gebied van hang- en sluitwerk.

A.P. Dijk en Zn - Juweliers-Horlogers Juwelierszaak A.P. Dijk en Zn. staat bekend als ‘de zaak met het carillon’ en is reeds meer dan 90 jaar gevestigd aan de Nieuwstraat 49. Het assortiment loopt uiteen van zilveren en gouden sieraden tot brillant, horloges en klokken. Ook voor reparaties kunt U bij ons terecht. Wij nodigen U van harte uit om eens binnen te lopen.

Broodjeszaak De Vlinder - Proef de smaak van toewijding

28

Evelief - De liefste winkel van Deventer Evelief heeft sinds oktober 2012 haar deuren geopend. Evelief is een gezellig en knus winkeltje met leuke hebbedingetjes, lieve cadeautjes, mooie woondecoraties en lifestyle producten, maar ook voor prachtige sjaals en tassen kunt u bij ons terecht. Een groot deel van onze collectie hebben wij zelf ontworpen. Bent u op zoek naar een origineel cadeau? Kom dan naar Evelief! Evelief: lief in woondecoraties, lifestyle, cadeau-artikelen, sjaals en tassen.

www.broodjeszaakdevlinder.nl Nieuwstraat 60, Deventer t:(0570) 76 72 71

Broodjeszaak De Vlinder onderscheidt zich door het gebruik van puur natuurlijke, regionale producten. Naast ons aanbod van belegde broodjes, warme en koude dranken, wordt ons assortiment aangevuld met olijven, kazen en luxe vleeswaren. Dagelijks verkopen wij ambachtelijk gebakken brood van de echte bakker Nollen uit Lochem. Voor zakelijke lunches biedt De Vlinder diverse mogelijkheden. Lunches worden snel en groen bezorgd door de Deventer Fietskoerier. Onze producten bevatten geen kunstmatige hulpstoffen.

29

& Pan

De Stoelendans en Masterpieces - Twee bijzondere winkels in één pand Kruiden, geuren, traditionele genotsmiddelen en rookartikelen vormen het assortiment van De Stoelendans. Vazen, schalen en figuren van glas, Art Deco objecten, figuren uit mythen en sagen, op verzoek vervaardigde geschenken. Dit alles behoort tot het assortiment van Masterpieces. Kom binnen... en ervaar een moment waar fantasie de werkelijkheid raakt.

Senses of Living - Your own Lifestyle Bij Senses of Living kun je terecht voor stoffen, behang, verf, lampenkappen en accessoires. Veel van de producten worden met zorg in het eigen atelier op maat gemaakt, waaronder lampenkappen en gordijnen. Daarnaast heeft Senses of Living alles voor op en rond de eettafel: van eetkamerstoel tot maatwerk tafellinnen. Ook vind je er serviezen van Wedgwood, Royal Doulton, Royal Boch, Blond Amsterdam en nog veel meer. Tevens heeft Senses of Living een uitgebreide collectie stoffen en behang om je huis verder aan te kleden.

Pink Pepper - Actieve, creatieve en culinaire workshops Pink Pepper organiseert actieve, creatieve en culinaire workshops. Van bedrijfsuitje tot vrijgezellenfeest, van familieuitstapje tot kinderfeestje. Kom lekker bonbons maken of doe mee met een workshop naaktmodel schilderen! Ook voor een gezellige ‘Ik Hou van Holland’-quiz ben je bij ons aan het juiste adres. Alles is onder begeleiding van een professionele instructeur. Kortom, voor gezellige uitjes moet je bij Pink Pepper zijn. We denken graag met je mee en maken iets van ieder budget. Kijk op de website www.pinkpepper.nl voor meer informatie.

30

Stamppot pastinaak met rookworst speciaal Zeg je winter, dan zeg je stamppot. De meeste mensen zijn alleen vergeten dat je stamppot met heel veel groenten kunt maken. Zoals pastinaak. Koekmag geeft deze vergeten groente een toekomst en maakt er een fijne stamppot van. Niet gek op pastinaak of durf je het niet aan? Je kunt hem ook maken met wortelen, pompoen, schorseneren of knolselderij.

1. Schil de pastinaken en snij ze in stukjes. Doe hetzelfde met de aardappelen. 2. Kook de aardappelen en pastinaken ongeveer 20 minuten in ruim kokend water met wat zout. 3. Verwarm de oven voor op 200 graden. 4. Snij de rookworst(en) in 4 stukken en maak aan de bovenkant een inkeping en doe ze in de ovenschaal. 5. Snij de selderij fijn en strooi het in de rookworst. Strooi de geraspte kaas er overheen. 6. Bak de worst in ongeveer 15 minuten in de voorverwarmde oven tot de kaas gegratineerd is. 7. Bak de spekjes in een droge koekenpan krokant. Snij de lente-uitjes in stukjes. 8. Als de aardappelen en pastinaken gaar zijn: goed laten uitlekken en fijn stampen. 9. Verwarm melk in een pannetje en samen met de boter toevoegen aan de puree om deze luchtig te maken. 10. Roer de spekjes en lente-uitjes door de puree.

Aantal personen: 4 Bereidingstijd: ruim 30 min. Nodig: Ovenschaal Grote pan Stamper Ingrediënten: 800 gr pastinaken 600-800 gr aardappelen 40 gr boter ½ dl melk 4 lente-uitjes 100 gr ontbijtspek 1 of 2 rookworst(en) 75 gr geraspte kaas 3 el bladselderij Zout

Recept online bekijken? www.koekmag.nl 31

& Go

1. Daim-Capsules De Deventer Algemeene Industrieele Maatschappij (DAIM) ontstond uit de Deventer Capsulefabriek van wijnhandelaar Schimmelpenninck. Deze produceerde vanaf 1868 voor eigen gebruik bladloden sluitingen voor flessen of kruiken. In 1890 werkten er al meer dan 160 mensen in de fabriek. Naast capsules werden er later ook tubes, metalen flessensluitingen en kroonkurken uit blik gemaakt. In 1928 wijzigde de naam in de Deventer Algemeene Industriële Maatschappij: Daim. De rubberafdeling, voor de fabricage van rubberringen voor blikken jampotdeksels, verzelfstandigde in 1936 tot de Deventer Rubberfabriek. Ook was er een aluminiumwarenfabriek die diverse soorten keukengereedschap, bekers en kookinrichtingen maakte. Het bedrijf is in 1969 overgenomen door het Amerikaanse Crown Cork and Seal Company. In 1979 werd de Daim in afgeslankte vorm weer zelfstandig. Uiteindelijk verhuisde de Daim in het begin van de jaren tachtig uit de binnenstad. In 1983 ging de fabriek failliet. Er volgde nog een doorstart als DAIM-Holland, maar ook voor dit bedrijf viel in 2007 definitief het doek.

Loop richting de Bergkerk. Sla rechtsaf naar Bergkerkplein. Loop om de Bergkerk heen en neem de trap. Ga onderaan de trap (stukje doorlopen) weer links naar beneden tot de rotonde. Steek het zebrapad over. Je vindt de bestemming recht voor je.

2. Nourypharma-Chemisch

(Inter)actief wandelen door de Raambuurt Wandelen kan tegenwoordig interactief. Zo biedt de website Deventeropdekaart.nl je een wandeling door de Raambuurt met veel extra informatie over (voormalige) bedrijven. Denk aan oude foto’s, uitgebreide beschrijvingen en een streetview. Helemaal geweldig: de site heeft een uitstekende mobiele versie. Kortom, doe de wandeling digitaal op je pc of fysiek met je mobiel in de hand. Liever op papier? De route hieronder wijst je de weg. Al is een kijkje op Deventeropdekaart.nl zeker de moeite waard, met recent toegevoegd de Canon van Deventer. De route start in de Roggestraat, ongeveer ter hoogte van nummer 41. Hier stond voorheen:

32

In 1926 opende de firma Noury & Van der Lande aan de Ankersmitlaan een centraal laboratorium met de naam ‘Novadel’. Daar ontwikkelde men verschillende producten, waarvoor er in 1932 een aparte dochteronderneming kwam: Nourypharma. De fabriek nam in dat jaar intrek in de voormalige bewaarplaats voor gietmallen van Nering Bögel aan de Emmastraat. Men maakte bij Nourypharma onder meer geneesmiddelen. In 1964 werd aan de Teugseweg een nieuw gebouw neergezet. Het jaar daarop fuseerde het moederbedrijf Noury & Van der Lande met de Koninklijke Zwanenberg-Organon groep. Dat betekende het einde van Nourypharma in Deventer. Wel bleven er onderdelen van het bedrijf in Deventer gevestigd. Na verschillende grote fusies is er nog steeds in Deventer een onderdeel van AKZO-Chemie gevestigd. De locatie aan de Emmastraat is als laboratorium in 1998 verlaten. Het is tegenwoordig als Kunstenlab in gebruik.

Loop vanaf de rotonde de Kazernestraat in en ga de eerste weg rechts naar de Bergpoortstraat. Aan de linkerkant stond de fabriek:

3. Gebr. Ten Hove-Olie De Stoomolieslagerij v/h Gebroeders ten Hove was gevestigd aan de Bergpoortstraat. De fabriek stond ook bekend als de stoomolieslagerij en zeepziederij Davo. In 1881 kocht H.A.W. ten Hove op de voormalige vestingwerken grond en liet architect Van Harte de tekening voor een fabriek maken. De windoliemolen uit 1734 aan de Klinkenbeltsweg, de Holtermansmolen, voldeed niet meer. Het hoofdbedrijf fabriceerde raap- en lijnolie en produceerde raap- en lijnkoeken en lijnmeel.

33

& Go Raamstraat. Een jaar later kreeg de firma de naam Industriële en Handelsmaatschappij v/h Senzora. Daar werd suikerwerk en pepermunt gemaakt en verkocht onder de merknaam ‘Tiger’. In 1927 kwam er een fabriek voor zachte zeep aan Bergsingel 6. Na de oorlog wordt hier synthetische zeep gemaakt. Latere uitbreidingen vinden plaats op diverse locaties. Verder is er ook een zeepziederij. In 1898 had de firma een pakhuis op Brink 47. Zeeschepen voeren de zaden aan uit Argentinië, Noord-Amerika en Canada, waarna ze met binnenschepen verder getransporteerd werden naar Deventer. De fabrieksgebouwen liepen in de Tweede Wereldoorlog ernstige schade op. In 1965 veranderde de naam in Olie- en Mengvoederindustrie Gebroeders Ten Hove. In 1972 nam Golden Wonder de aandelen van Ten Hove over. Kort daarop stopt de productie van olie.

Sla vanaf de Bergpoortstraat rechts de Raamstraat in. Na 30 meter aan je rechterhand stond voorheen:

4. Nering Bögel-Gietijzer Hendrik Lindeman kreeg in 1755 de stadswatermolen in erfpacht en begon daar een ijzergieterij. Johan Laurents Nering Bögel was later bedrijfsleider. In 1829 kwam er een stoommachine, de eerste in Deventer! Het ijzeroer haalde men tot ongeveer 1873 uit de regio Bathmen-Gorssel, houtskool per schip over de Schipbeek uit de Achterhoek en soms uit het Ruhr- en Lippegebied. Aan het einde van de 19de eeuw breidde het bedrijf flink uit. In 1895 kwam er een loodsmelterij, in 1898 een modelmakerij en in 1903 een forse kolenloods. In 1902 ging de firma de Deventer IJzergieterij en Machinefabriek v/h J.L. Nering Bögel heten en in 1907 fors uitbreiden. In 1912 werden grote hallen gebouwd aan de Raamstraat en een ketelhuis met krachtcentrale. Tevens kwam er aan de Gieterijstraat een nieuw kantoor. In 1928 bouwde het bedrijf een nieuw modelmakerij. Er werkten in 1925 zeshonderd mensen en dat aantal groeide nog naar ongeveer duizend. De ijzergieterij raakte echter in 1932 in de problemen. Banken trokken hun kredieten in, waardoor het bedrijf moest sluiten.

Loop de Raamstraat verder uit en sla linksaf de Raamdwarsstraat in. Ga vervolgens eerste straat rechts naar Bergsingel. Na ongeveer honderd meter kom je bij:

5. Senzora-Pepermunt/Zeep De geschiedenis van Senzora (Schoemaker en Zonen Raamstraat) gaat terug naar Joannes Bernardus Schoemaker. Deze startte in 1811 in Deventer een bedrijfje in kruidenierswaren. Omstreeks 1901 ging zijn kleinzoon Antonie Joannes zelf produceren. Aan de Hogestraat 31 had hij een korte tijd een fabriekje voor vleeswaren en worst, een paar jaar later ook een koffiebranderij. In 1908 startte hij aan de Bruynssteeg 10 een koffiebranderij en een zeepfabriek. Uiteindelijk groeide het bedrijf onder de leiding van de zonen Hein en Jan Schoemaker uit tot een fabriek waar wasmiddelen en suikerwerk (pepermunt) gemaakt wordt. In 1916 bouwde men een fabrieksgebouw aan de

Sla aan het einde van de straat rechtsaf de Sluisstraat in. Meteen rechts zie je een pand van Senzora. Voorheen was hier:

6. Jan de Lange-Drukwerk Vanaf 1738 deed Jan de Lange ervaring op bij de stadsdrukkerij van Enoch de Vries. In 1752 verscheen het eerste boek onder zijn eigen naam in zijn drukkerij aan de Grote Overstraat. Waarschijnlijk was hij al vanaf 1751 een zelfstandig drukker. In 1759 kocht De Lange een huis aan de Brink, waar de drukkerij tot 1894 was gevestigd. Drukkerij De Lange drukte vanaf 1837 de Deventer Courant. Het Athenaeum en de Maatschappij tot Nut van ‘t Algemeen waren vaste opdrachtgevers. In 1885 heette de firma De Deventer Boek- en Steendrukkerij, v.h. firma J. de Lange, met W.H. Wilterdink als eerste directeur. In 1894 betrok men een nieuw pand aan de Sluisstraat. In 1965 fuseerde De Lange met de nv. H. Tulp en de nv. L. van Leer en Co. (LTL) . De Deventer vestiging veranderde van naam in Drukkerij de Lange/van Leer. In 1968 werd deze drukkerij opgenomen in de Kluwergroep. In 1989 is het pand verkocht aan Senzora.

Loop de Sluisstraat uit en sla linksaf de Emmastraat in. Direct links zie je het voormalige:

7. F. ten Zijthof & Zn-Metaal De molenmakerij F. ten Zijthoff & Zn. stamt uit 1787 en was sinds 1881 gevestigd aan de Sluisstraat 2-4. Later werd de molenmakerij uitgebreid en gemechaniseerd. Naast houtbewerking ging men aan metaalbewerking doen. De fabriek groeide uit tot een machinefabriek. Ten Zijthoff maakte machines voor veevoeder- en meelfabrieken, transportschroeven, elevatoren, graanlosinrichtingen, complete transportinstallaties voor granen en meel, alsook complete silo-installaties, inrichtingen van complete veevoederfabrieken, hamermoleninstallaties, reinigingsmachines, sorteermachines, inrichting van complete veevoederfabrieken, kamermoleninstallaties, reinigingsmachines en sorteermachines. In de fabriekspanden zijn tot in de jaren 1970 machinefabrieken van Heemhorst en Bloemendal gevestigd geweest. Ook deze machinefabrieken produceerden verschillende metaalwarenproducten.

Loop onder de Wilhelminabrug door en ga links naar de Bokkingshang. Ga de eerste straat rechts (Zandpoort) en loop richting Brink. Steek de Brink over en sla rechts de Roggestraat weer in. Tekst en beeld: www.deventeropdekaart.nl

34

35

Kledij waar je blij van wordt Je kunt in Deventer uitstekend terecht als je op zoek bent naar een nieuwe outfit. Avondjurk, pak, jeans, sneakers, casual kleding, accessoires... Wat je ook zoekt, onze stad heeft alles in huis om je compleet te stylen. En wat is er nou nog leuker dan je outfit scoren bij die ene bijzondere kledingwinkel of juist die winkel die naast allerlei andere producten ook mooie kleding verkoopt? En iets te shoppen wat (bijna) niemand anders heeft. Koekmag ontdekt vijf van deze parels en vertelt ze met liefde door aan jou.

Hoge Ramen - Hier raak je niet uitgekeken Vier panden vol cadeau- en gebruiksartikelen en diverse kledingmerken. Veel King Louie in retro-vintage stijl, maar ook Carola van Benthum en stoere Italiaanse laarzen van Zecchino d’oro. En terug van weggeweest is het merk Wild, unieke met dierenprints bedrukte kinderkleding. Naast de damescollectie ook veel voor heren, zoals de hippe katoenen kunstwerkjes van Okimono! Al hun kleding is gemaakt van 100% biokatoen, net als het nieuwe merk Armedangels met een collectie voor mannen en vrouwen. Naast Fair Wear ook fairtrade bij Hoge Ramen. Hoge Ramen, Grote Overstraat 46-48, www.hoge-ramen.nl

De Amaranth - Bijzonder mooi en duurzaam De Amaranth is DE winkel in Deventer voor mensen die kiezen voor duurzame, eerlijke kleding. Elk kledingstuk wordt gemaakt door mensen die daarvoor een fair salaris krijgen. Alle artikelen worden vervaardigd uit natuurlijke materialen als biologisch katoen, ecologisch linnen of diervriendelijke wol. Bijzondere merken als Consequent en Lana, die eerlijke, stijlvolle en draagbare mode hoog in het vaandel hebben staan en die je niet overal tegenkomt. De Amaranth, Nieuwstraat 81, www.deamaranth.nl

36

LALES - Ontmoeting tussen oosterse en westerse mode Overal hangt best leuke kleding, maar vaak is het net iets te gewoon en bovendien is het zo massaal. De kleding van LALES is anders: betaalbaar, maar toch uniek en draagbaar. Bijvoorbeeld als je uitgaat, bij speciale gelegenheden of als je er gewoon mooi uit wilt zien. In de winkel vind je een collectie jurkjes, rokjes en jasjes van merken als Rene Derhy, Uttam London, Yumi en Fever. Daarnaast heeft LALES zeer mooie schoenen (Fly Londen) die fantastisch te combineren zijn met de kleding. Evenals de handgemaakte tasjes en sieraden. LALES, Spijkerboorsteeg 3 of Grote Overstraat 47 (na verhuizing, exacte datum nog niet bekend), www.lales.nl

Hemelse Hebbedingen - Om hemels hebberig van te worden Schoenen en kleding voor dames, heren en kinderen en nog heel veel andere leuke dingen waar je hemels hebberig van wordt. Hemelse Hebbedingen houdt van kleur, maar ook van romantisch en ‘sophisticated’. Kleding moet lekker zitten, maar ook goed staan. Er is veel keuze voor de vrouw, maar ze verkopen ook leuke mannen- en kinderkleding. Een greep uit de merken: Skunkfunk, Blutsgeschwister, Container, Ato, Hemelse Tcheka, Kookai, White Stuff, Lucy has a Secret, Retro Rock Hebbedingen and Robot, 4 Funky Flavours, Mandala en Pussy Deluxe. Hemelse Hebbedingen, Kleine Overstraat 36a, www.hemelsehebbedingen.nl sticker_nieuw15x15cm 1

28-05-09 17:51:04

Stylz - Fashion meets furniture Stylz Interiors, in Deventer inmiddels een begrip in designwonderland, weet menig designliefhebber te lokken vanuit het hele land. Naast meubelen, kasten, verlichting en de mogelijkheid samen een nieuw interieurplan te ontwikkelen, heeft Stylz tegenwoordig ook kleding van onder andere modeontwerper Hans Ubbink. Zowel de dames- als de herencollectie is uitgebreid te bewonderen tussen de mooie meubelen. De perfecte combinatie, zo heeft Koekmag al geconcludeerd. Stylz, Grote Overstraat 4-6, www.stylz.nl

37

Foto: SAB

Een stukje van de Welle

38

Links een overblijfsel van de vestingwerken, het rondeel. Het ronde gebouw uiterst rechts is een ronde gevel. Het logement Hotel de Engel en de Koek- en Banketbakkerij zijn goed zichtbaar. Zoals je ziet zijn er weinig verschillen met de nieuwe foto, al zijn de panden flink opgeknapt. Oude foto is uit ongeveer 1950. 39

Foto: Jildou Dantuma

& Kiek

& Column Deventer Achter de Broederen 9 T 0570-618800

Mijn Overstraat

Jurge n

Colmschate Flora 89 T 0570 200237

1984, een jaar of tien was ik, en als ik vertelde waar ik woonde keek men mij meewarig aan. De Kleine Overstraat, een van de Overstraten? Het is toch zo gevaarlijk daar? Mag je alleen over straat? Al die criminaliteit! Nee, de Overstraten moest je mijden, vonden de meesten, daar moest je niet wonen. En hoewel ik het zelf wel mee vond vallen, gebeurde er natuurlijk van alles. Ruzies die op straat werden uitgevochten, een steekpartij, iemand die letterlijk de kroeg uit werd gegooid, politie, geluidsoverlast, enzovoort. En ik had mijn kamertje aan de straatkant en beleefde alles als zat ik eerste rang in het theater. De toekomst van mijn straat zag er niet zo rooskleurig uit. Maar kijk nu, bijna dertig jaar later, naar wat er geworden is van de Overstraten. Twee sfeervolle straten met de mooiste en interessantste winkeltjes van de stad. Vrijwel autovrij, politie zie je zelden, visite verbaast zich over de rust en de stilte die je zo middenin het centrum ervaart. Mijn dochter slaapt nu in wat vroeger mijn kamer was. En ja, natuurlijk wordt ze wel eens wakker ‘s nachts, maar niet meer van ruzies, rinkelend glas en politiesirenes, alleen nog van het door de smalle straten galmende gelal van vrolijke jongelui en het luidruchtige doei-doei van afscheidnemende vrienden. Ze luistert ernaar, draait zich nog eens om en slaapt rustig verder. Niemand kan zeggen hoe het er over vijf jaar uitziet, laat staan over dertig. Hopelijk raken de Overstraten niet in de verdrukking, maar blijven ze de functie behouden waaraan ze hun naam ontlenen en waarvan vele bezoekers van Deventer nu genieten: heerlijke wandelstraten tussen Brink en Grote Kerkhof met verrassende en inspirerende winkels.

WASSEN KNIPPEN COLOR BASIC DROGEN INCL KUURBEHANDELING van 3 64,20

40

41

Foto: Rob Philip

& Jaargang

& Event

Koekmag Sneak gaat door

Wil je alle vier edities van Koekmag 2012 graag thuis ontvangen? Dat is, zo lang de voorraad strekt, geen enkel probleem. Voor slechts 5,50 euro (inclusief verzendkosten à 2,50 euro) ontvang je jaargang 2012 door je brievenbus. Stuur hiervoor een mailtje naar [email protected] met je adresgegevens en maak het bedrag over op rekeningnummer 30.44.31.982 t.a.v. Tekstbureau Etaalage en onder vermelding van ‘Jaargang 2012’. Zodra het bedrag is overgemaakt, doen we de magazines op de bus.

Ga je graag naar de film? En hou je ervan verrast te worden? Kom dan naar de Koekmag Sneak Preview in filmhuis De Keizer. Vanaf februari iedere tweede dinsdag van de maand. Speciaal voor mensen die een topfilm willen zien al voordat deze in première gaat.

Je kunt de verschillende edities - zo lang de voorraad strekt - ook ophalen bij de Openbare Bibliotheek op de Brink zijn. Vraag ernaar bij de gemeentelijke informatiebalie op de begane grond.

Tijdens de Sneak Preview ben je de eerste die een gloednieuwe film te zien krijgt, waarvan we de titel nog even geheim houden. Zeker is dat je een toffe film te zien krijgt van een bekende regisseur, met bekende acteurs of een langverwachte titel. En dat voor een zeer schappelijke prijs van 5 euro. Hou de social media van Koekmag en filmhuis De Keizer in de gaten voor filmhints.

Nummer 3, juli - september 2012

Nummer 4, oktober - december 2012

Jaargang Koekmag 2012 bestellen?

www.koekmag.nl

42

en nog veel meer... Beleef Koek ook online www.koekmag.nl

www.koekmag.nl

Beleef Koek ook online www.koekmag.nl

Gratis

Nummer 3, juli - september 2012

De groene man is overal en nog veel meer... www.koekmag.nl

Gratis

Gesprek onder de roos Zon! Waar hang jij uit? De groene man is overal

Doe het lekker zelf De inkeer van Geert Grote en nog veel meer...

Gratis

Shoppen op de fiets

Gesprek onder de roos Zon! Waar hang jij uit?

Event: Sneak Preview g 9 april ri, dinsdag 12 maart, dinsda Datum: Dinsdag 12 februa Tijd: 20.30 uur Locatie: Filmhuis De Keizer plekke betalen Kosten: € 5 per persoon, ter Max. aantal deelnemers: 90 ak en de kmag.nl (o.v.v. koekmag sne Opgeven: Via event@koe n) of je naam en het aantal kaarte maand waarin je wilt komen, ilmhuisdekeizer.nl. reserveren/kopen via www.f

Beleef Koek ook online www.koekmag.nl

43

Veel Deventenaren kennen ze: de klaprozen die te zien waren aan de Maasstraat in de Rivierenwijk. Een kleurrijk kunstwerk, gemaakt door beeldend kunstenaar Margot Olde Loohuis. Vanwege de sloop van het pand krijgt het een tweede leven. Marjolijn Kroon ontwierp deze unieke shopper en dankzij hulp uit de wijk is het een prachtige serie geworden. Een tas die nog wel even meegaat. Zo blijven de bloemen als symbool bewaard. Te koop bij Hemelse Hebbedingen en het Kunstenlab.

www.bureaumaak.nl 44

45

& Plan

Weerstand verhogende projecten Het kan je niet zijn ontgaan: de bouw van het nieuwe stadskantoor gaat door. Weerstand was en is er genoeg, toch moet het pand er volgens de gemeente komen. Ook in het verleden heeft ‘de stad’ plannen gehad die niet bij iedereen op evenveel sympathie konden rekenen. Soms hielp verzet, soms werden plannen doorgezet. Koekmag schotelt je vier bijzondere ideeën voor waarvan één ding zeker is: er werd over gepraat.

1986 Sloop Sint Geertruidenziekenhuis (Singel) voor bouw hoofdkantoor Kluwer

1998 Parkeergarage onder de Brink

46

47

& Plan

1990 Sloop hotel ‘De Leeuwenbrug’ om nieuwbouwplannen te realiseren, uiteindelijk een kantoorgebouw met dezelfde naam

1977 Verbreding Assenstraat door sloop huizen aan een kant van de straat om een doorgaande verkeersweg te maken 48

49

& Win 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

1. Grootste bedrijventerrein in Deventer. 2. Belangrijkste componist van de Vroegmoderne Tijd (achternaam). 3. Presentator van SBS 6, tot 2012 bij onder meer Shownieuws. 4. Stadsarchitect, de Watertoren is één van zijn ontwerpen (achternaam). 5. In het zuidwesten van de gemeente mondt deze zijstroom uit in de IJssel. 6. Wijk 1 bestaat uit de binnenstad en De ..... 7. Dit gebouw wordt ook wel ‘De Kassa’ genoemd. 8. Locoburgemeester. In de blauwe balk de oplossing gevonden? Stuur deze voor 15 maart 2013 naar [email protected] om kans te maken op onderstaande prijzen.

W in !

Workshop Pink Lounge voor 2 personen Win een gezellige workshop bij Pink Pepper. Je krijgt een cadeaubon waarmee je zelf kunt kiezen wanneer je aanschuift bij de Pink Lounge, bestaande uit een workshop, koffie/thee en uiteraard wat lekkers. Bak de mooiste en lekkerste cupcakes, maak een memobord of doe iets anders leuks. De keuze is aan jou! 5 x ‘Deventer da’s andere Koek’ De Deventer stadsgids: tachtig pagina’s in een leuk en handzaam formaat, refererend aan het formaat van Deventer koek. Een gids vol gekke verhalen, hotspots, een kleurplaat van de burgemeester, evenementen en enge plekken.

50