Voorwoord Sceptisch, dat was menig Deventenaar toen onze stad vorig jaar de titel ‘Groenste stad van Europa’ won. Groen? Yeah right. Waar dan? Die paar bomen op de Brink? En hoe groen kun je een stad daadwerkelijk noemen als de Mac geen groenteburgers verkoopt? Maar dan, zoals een geïnterviewde in dit magazine zegt, beklim je de watertoren. Vrijwel alleen opengesteld tijdens de Open Monumentendagen, dus vergeet dit jaar (8 en 9 september) niet te gaan. Als je bovenop dit mooiste industriële pand van Deventer staat, weet je genoeg. Deventer is groen. Sterker nog, Deventer is écht GROEN. Zomer en groen, dat vinden wij een lekkere combi. Dit nummer nemen we je daarom mee naar het Oude Plantsoen, een prachtig historisch park en één van de eerste parken op de monumentenlijst. Ook groen is onze wandeling door de binnenstad, waarbij je zelf verscholen hofjes en bijzondere tuinen ontdekt. Je kunt trouwens ook de variant met gids doen. Uiteraard brengen we je meer. We drinken in het diepste geheim koffie bij een heuse mannenclub. Geen vrouwen, seks en sigaren (voor zover wij weten), maar geheimhouding, inwijding en morele verheffing zijn er strijk-en-zet. Wat we nog meer te bieden hebben? Ontdek het zelf. Trek van alle inspanning? Binnen een handomdraai maak je de groene burger uit dit magazine. Een stuk lekkerder en gezonder dan die de roodgele clown bij de snelweg voor je heeft. Proost, op een groene en zonnige zomer!
colofon
Redactie Koekmag
Juli, augustus, september 2012 Uitgever: Tekstbureau Etaalage Hoofdredactie: Sylvia Plette Redactieadres: Koekmag Twijgstraat 1 7411 AR Deventer
[email protected] www.koekmag.nl Advertenties:
[email protected]
Aan dit nummer werkten mee: Sebiha Demir, Jildou Dantuma, Samyra Frijters, Erwin Fuchs, Femke Meerdink Veldboom, Manon Müller, Henk Nalis. Vormgeving: Zondagskinderen / Casper ter Beek Omslag illustratie: Job van der Molen Druk: Gildeprint Disclaimer: De redactie is niet aansprakelijk voor gegevens door derden verstrekt.
Koekmag is een uitgave van Tekstbureau Etaalage. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
2
3
heeft Inhoud 12
20
32
40
Koek & Kroniek
Koek & Jij
Koek & Go
Koek & Kiek
Picknickmand onder de arm en hop, naar het prachtige historische Rijsterborgherpark, waar de beplanting ooit was bedoeld om de vestingwerken te verbloemen.
De zomer is begonnen! Waar hang jij het liefst uit als het zonnetje schijnt? Op het terras, aan de IJssel, lekker in je tuin of op je balkon?
Ontdek hoekjes, verscholen hofjes en middeleeuwse binnenplaatsen met deze ‘do-it-yourself’ wandeling door het groene hart van de stad.
Op de plek waar nu de parkeerplaats is, stond ooit een reusachtig pand in de Pontsteeg. Kijk en vergelijk de situatie van vroeger en nu.
24
31
45
Koek & Koffie
Koek & Pan
Koek & Event
Koekmag infiltreert bij de meest mysterieuze en oudste vereniging van Deventer, waar zaken als geheimhouding, morele verheffing en inwijding aan de orde van de dag zijn.
Geen zin om lang in de keuken te staan, maar wel lekker en gezond eten? Maak dan deze lichte maaltijd, inclusief übergroene vitaminebom.
Koekmag organiseert weer de leukste evenementen voor jou. Met ditmaal groen wandelen, wijn en bier in de hoofdrol. Kom ook genieten.
4
En verder... ... vind je in dit magazine nog veel meer. Zo kun je je kennis over Deventer testen met de puzzel, vertellen de Koekjes je in sneltreinvaart over de Hoge Bi en de eerste Nederlandse almanak, omschrijft Sam hoe het voelt om je vroeg in de ochtend niet geheel nuchter meer op straat te bevinden en informeert Koek & Kennis je over zaken die jij als inwoner (of bezoeker) toch echt wel moet weten. Tip: bezoek ook de interactieve wereld die Koekmag heet.
5
Koekjes
Wist je dat...
Met de voetjes in de modder
...de A.J Duymaer van Twiststraat (Voorstad) is vernoemd naar Albert Jacobus Duymaer van Twist? Goh... Maar wie is deze beste man? Het in 1807 in Deventer geboren liberale Tweede Kamerlid Duymaer van Twist speelt in 1848 bij de totstandkoming van de nieuwe grondwet een belangrijke rol. In 1851 wordt hij benoemd tot gouverneur-generaal van Nederlands-Indië. Hij wordt de meest gewraakte persoon in de boeken van Multatuli. In diens Max Havelaar uit 1860 stelt deze de gouverneur-generaal aansprakelijk voor het beleid van de Nederlandse regering in de voormalige kolonie Nederlands-Indië. Duymaer van Twist overlijdt op 78-jarige leeftijd te Rande (gemeente Deventer), waar hij het buitenhuis Nieuw Rande heeft laten bouwen.
Groen, we hebben het in de stad, maar ook volop vlak daarbuiten. Zo vind je, als je de Wilhelminabrug af fiets richting Twello, het Blotevoetenpad. Lekker op je blote pootjes wandelen maakt dat de route niet alleen mooi is om te zien, maar ook heerlijk om te voelen. Het voert je langs de hoogstamboomgaard, de permacultuurtuin en de paddenpoelen. En langs de historische tuinen uit de Middeleeuwen, de Romeinse tijd en de prehistorie. Ook passeer je velden met bijzondere gewassen, de savanne, het tropisch eiland, het sprookjesbos en de wijngaard. Uitrusten kan gelukkig ook onderweg. Meer info: www.hofvantwello.nl.
Natúúrlijk Deventer
Klim op een Hoge Bi
Eind vorig jaar al verschenen, maar we willen je hem niet onthouden: het boek ‘Mooi Deventer’. In dit boek met honderden foto’s is Europa’s groenste stad op bijzondere wijze in beeld gebracht. Ontdek hoe mooi, en bovenal hoe groen, de gemeente Deventer is. Je krijgt een prachtige indruk van de stad, de wijken, de dorpen en buurtschappen, opgetekend met name vanuit de bewoners in hun dagelijkse, groene leefomgeving. Van de Worp tot Okkenbroek, van Rande tot Loo en van Averlo tot Oxe. Dit is een boek dat sowieso niet mag ontbreken in je boekenkast, maar zeker ook verleidt om zelf te gaan ontdekken.
De eerste Nederlandse Rijwielfabriek stond in Deventer. Directeur Henricus Burgers bracht zeven jaar na de uitvinding van de vélocipède door Fransman Pierre Michaux de houten doordraaier (1868) op de markt. De eerste fiets van Nederland! Deze fiets en de opmerkelijke Hoge Bi, met groot voorwiel en klein achterwiel, zijn opvallende verschijningen in de bijna 150 jarige geschiedenis van ons stalen ros. Hij maakte in de negentiende eeuw vele fietsmodellen die nog steeds populair zijn. Al deze originele Burger fietsen zijn met hun moderne tegenhangers te zien in de tentoonstelling Fietsenparade; Oud en Nieuw.
Te koop bij boekhandels in Deventer voor € 29,50.
Drieven doo-j maor in de Iessel 6
Te zien t/m 28 oktober 2012 in het Historisch Museum Deventer, Brink 56. Kijk voor meer info op www.historischmuseumdeventer.nl. Je moet me niet opjagen
7
Koekjes Eerste Nederlandse almanak De Deventer Almanak is de oudste Nederlandse almanak. Het oudst bekende exemplaar dateert uit 1551. Een almanak van het jaar 1596 is gevonden in de restanten van de uitrustingen van Willem Barents en Jacob van Heemskerck. Zij namen deze mee tijdens hun reis naar Indië. Gedurende de reis kwamen zij in de poolwinter vast te zitten op het eiland Nova Zembla. Toen zij Nova Zembla verlieten, lieten ze de almanak achter. Tussen de resten van hun verblijf ‘Het Behouden Huys’ werd het drukwerk eeuwen later teruggevonden. Lang was onbekend dat het een Deventer Almanak betrof; het boek was beschadigd en identificatie lastig. Pas in 1983 werd op grond van het colofon aangetoond dat de almanak was gedrukt door Simon van Steenbergen in Deventer.
Koek & Winnaars Altijd fijn om te doen: prijzen weggeven. In de vorige editie van Koekmag kon je op verschillende manieren prijzen winnen. Een greep uit de geluksvogels: de theeworkshop voor zes personen is gewonnen door: Deborah Krikken. Jan van den Berg en Alie Ipema hebben beide twee kaartjes voor het filmhuis gewonnen. De megakoektrommel gaat naar Loes de Rek. Naast deze prijzen gaven we online cd’s, een persoonlijke EK-vlag en kaartjes voor verschillende concerten in het Burgerweeshuis weg. Ook winnen? Hou ons via Facebook en Twitter goed in de gaten.
8
Ervaar de Groenste Stad van Europa! Deventer werd in 2010 winnaar van de Entente Florale, de Nederlandse groencompetitie. In 2011 won Deventer bovendien goud bij de Entente Florale Europa. Deventer is verweven met groen. Dat zie je aan de schitterende parken, de zorgvuldige manier waarop het buitengebied wordt beheerd, de aandacht voor duurzaamheid en natuurlijk aan de historische ligging midden in het Sallandse groen en aan de blauwe IJssel. Onderstaande tips laten u genieten van de Groenste Stad van Europa. Tip 1: Fietsroute Entente Florale Gratis af te halen bij de VVV of te downloaden van www.deventer.nl/groenstestad. Tip 2: Stadswandeling Begin uw wandeling in het Worpplantsoen bij het IJsselhotel. Neem het pontje over de IJssel en in een mum van tijd geniet u van monumentale panden, verstilde binnentuinen of de groene Brink met zijn vele terrassen. De VVV heeft ook heerlijke stadswandelingen, eventueel met gids. Tip 3: Rijsterborgerpark Vanaf het Stationsplein loopt u zo het Rijsterborgherpark in. Dit rijksmonument is door landschapsarchitect Leonard Springer aangelegd. Tip 4: Nieuwe Plantsoen Ook het Nieuwe Plantsoen is ontworpen door Leonard Springer. Het park is de afgelopen jaren flink aangepakt. Geniet bijvoorbeeld van de gedichtenroute, het schaduwplein en een natuurspeelplek. Tip 5: De Ulebelt en Gooikerspark De Ulebelt is het natuur- en milieucentrum en de kinderboerderij van Deventer. Kinderden kunnen zich uitleven bij natuurspeelplek ‘De Takkenbende’. De Ulebelt ligt midden in het nieuwe Gooikerspark.
Meer Informatie: www.deventer.nl/groenstestad
9
binnenwerk
1 0 jaar
uw interieur... aan iets nieuws toe?
joris bökkerink
www.jbbinnenwerk.nl |
scan voor acties + aanbiedingen de code:
& Connect
O p ro epj es Interessante Deventenaren Ken jij of ben jij een interessante Deventenaar die een plekje in Koekmag verdient? Wij horen graag wie jij geïnterviewd wilt zien. Denk breed, denk vrij! Koekmag staat open voor gekke, bijzondere, vreemde, intelligente, creatieve en doodnormale persoonlijkheden. En alles wat daartussen zit.
Herfstkiekjes Koekmag hoopt dat je op dit moment met volle teugen geniet van de zon, maar zelf zijn we alweer volop bezig met de volgende editie. Daarvoor zoeken we de meest briljante herfstfoto’s van, over of met personen uit Deventer. Wie weet prijkt jou foto straks in de collage van de volgende editie. Kom maar op!
En al niet meer... Heb je ideeën voor een goed verhaal? Wil je aandacht voor iets of iemand in Koekmag? Wij zijn benieuwd naar jou geniale tip om dit magazine nog leuker te maken.
Ideeën, foto’s of suggesties kun je sturen naar
[email protected] of plaatsen op de Facebook-pagina van Koekmag.
10
11
Foto: Tubantia Bron: Wikipedia
Foto: SAB
& Kroniek
Het Oude Plantsoen:
Deventers juweel en Nederlands Rijksmonument De IJssel is een heerlijke plek om rond te hangen met lekker weer. Het Oude Plantsoen doet daar echter niks aan onder. Koekmag neemt de proef op de som: met picknickmand onder de arm, boek in de tas en flesje rosé in de aanslag duiken we een paar uurtjes het park in met oud-stadsarchivaris Henk Nalis. “Vroeger had de beplanting als doel de vestingwerken aan het oog van de vijand te onttrekken.” Het Rijsterborgherpark, ook wel Oude Plantsoen of Singelplantsoen genoemd, heeft een geschiedenis van ruim honderdtwintig jaar. Het park is aangelegd in de late landschapsstijl. Deze stijl waaide over uit Engeland. Als reactie op de formele tuinen in dat land ontstaat in de achttiende eeuw de Engelse landschapsstijl. Het doel is om een park een weergave te laten zijn van een ideaal landschap, met het accent op een natuurlijke aanblik. Alle ‘ingrediënten’ van een park, zoals paden, vijvers en beplanting, hebben in de landschapsstijl een zo natuurlijk mogelijk verloop.
Leonard Springer Ontwerper van het Oude Plantsoen is Leonard Springer. Hij is een van de laatste en belangrijkste vertegenwoordigers van de landschapsstijl. “Het ontwerp voor het Oude Plantsoen is Springers eerste grote werk”, vertelt Henk Nalis. “Hij onderscheidt zich van zijn collega’s door zijn enorme bomenkennis.” Tuinen en parken van zijn hand worden dan ook gekenmerkt door een zeer gevarieerd bomenbestand. Centraal in Springers ontwerp staat
12
een wandeling met steeds afwisselende taferelen. De paden worden door beplanting zo veel mogelijk weggewerkt. Er wordt een vijver gegraven en met de vrijgekomen grond worden drie heuvels opgeworpen. “Van een eilandje in de voormalige vesting wordt het ‘Vogeleiland’ gemaakt, al snel een begrip in Deventer.”
Genot In de middeleeuwen ontstaat behoefte aan kunstmatige tuinen. Naast groente- en kruidentuinen worden in die tijd al siertuinen aangelegd. In de renaissance ontwikkelt zich een echte tuinkunst. Tuinen worden in de zestiende eeuw volgens bepaalde principes ontworpen door vooral bouwmeesters. Openbare parken zijn er nog niet. Ook een ander soort bouwkunst wordt in de zestiende eeuw belangrijk: de vestingbouwkunde. Rond 1590 wordt een nieuwe vestinggordel rond Deventer vervaardigd. “Het is duidelijk dat de aanleg van die vesting heeft geleid tot beplantingen op de vestingwerken zelf én te maken heeft met het ontstaan van openbare wandelparken”, aldus Nalis. “De beplanting heeft als doel de vestingwerken aan het oog van de vijand te onttrekken.” De oorspronkelijk om militair-strategische redenen aangelegde beplanting op de vesting krijgt er in de loop van tijd een recreatieve functie bij, namelijk die van openbaar plantsoen. De naam ‘Rijsterborgherpad’, het wandelpad door het park, is ontleend aan Johan Rijsterborgh. Hij is van 1842 tot 1850 verantwoordelijk voor het beheer van het plantsoen.
Nieuwe tijden In 1865 worden enkele bomen bij het Rijsterborgherpad gekapt. Dit is nodig voor de aanleg van de spoorlijn van Deventer naar Zwolle. Bijna tien jaar later wordt Deventer formeel als vesting opgeheven.
13
& Kroniek Een deel van de voormalige vesting, waartoe het Rijsterborgherpad behoort, wordt officieel bestemd tot openbaar plantsoen met singelgracht. Op het noordoostelijke deel van de voormalige vestinggordel wordt een spoordijk aangelegd, voor de spoorlijn DeventerApeldoorn. Deze komt dwars door het Rijsterborgherpad te liggen. “De wandelroute wordt daardoor helemaal verpest.” Het gemeentebestuur gaat zich beraden over de aanleg van een park op het terrein tussen deze spoorwegdam en de nieuwe singelgracht. Het nieuw aan te leggen park krijgt de naam ‘Rijsterborgherpark’. De gemeente wil voor het ontwerp van het park een prijsvraag uitschrijven of informatie inwinnen van een deskundige. Leonard Springer deelt de gemeente mee kennis te hebben genomen van de plannen in Deventer. Hij biedt aan een plan te ontwerpen. In 1889 is het park gereed. Springer blijft betrokken bij de verdere ontwikkelingen van het park. “In 1893 wil men een fontein plaatsen in het plantsoen”, zegt Nalis. “Springer geeft echter aan dat een fontein het harmonische geheel zal verstoren en adviseert plaatsing op de Brink.” In 1898 wordt de fontein op het Deventer stadsplein geplaatst. Springer overlijdt in 1940, het eerste oorlogsjaar. “Hij hoeft niet mee te maken dat zijn belangrijkste schepping in Deventer door de oorlog veel schade oploopt.” De ligging van het park, nabij de spoorbrug, is een doelwit van bombardementen. Na de oorlog is het park dan ook aan een opknapbeurt toe. Natuurlijke oorzaken zijn een andere reden voor een verjongingskuur. Verscheidene boomsoorten zijn er door ouderdom niet mooier op geworden en een aantal iepen heeft geleden onder de heersende iepziekte. De gemeente maakt plannen voor herstel van het plantsoen. Er moet advies ingewonnen worden van een deskundige. Gekozen wordt voor Springers neef en leerling Gerard Bleeker. Deze tuinarchitect krijgt niet alleen te maken met het herstellen van het plantsoen. Het verkeer breidt zich in die jaren steeds verder uit. De weg van het station naar de Hoge Hondstraat maakt een te scherpe bocht. “De weg wordt door het plantsoen verlegd. Ook wordt er een autobusparkeerplaats bij het station aangelegd, waardoor weer een deel van het plantsoen opgeofferd wordt.”
heropend en wordt er eveneens een horecagelegenheid geplaatst. Een windhoos in 1998 zorgt ervoor dat ruim honderd bomen sneuvelden. Particulieren bieden tal van ideeën aan om de schade zo snel mogelijk te herstellen. Een actiegroep haalt ruim tweehonderdduizend gulden binnen voor de aanschaf en het planten van bomen. Ook schenken de gemeentes Apeldoorn, Zwolle, Bathmen en Voorst bomen voor het park. In 2002 gaan de laatste ontwikkelingen van het park van start. Landschapsarchitect Van Gessel maakt een meerjarenplan voor herinrichting van het plantsoen. Het plan behoudt de structuur en karakteristieken van Springers ontwerp. Het padenstelsel wordt verbeterd, er wordt gras ingezaaid en er worden nieuwe bankjes geplaatst. Ook worden er nieuwe bomen en struiken geplant. Monumentenzorg zet het Rijsterborgherpark in 1968 als tweede Nederlandse park op de Rijksmonumentenlijst. De reden hiervoor is dat het ontwerp van Springer en de late landschapsstijl nog duidelijk herkenbaar zijn. De plaatsing op de monumentenlijst is erg bijzonder, aangezien er tot 1989 slechts twee parken op deze lijst staan. Het eerste park is het Arnhemse Sonsbeek.
Leonard Antony Springer (1855-1940) Leonard Anthony Springer wordt geboren in Amsterdam. Hij is de zoon van de bekende kunstschilder Cornelis Springer. Op jonge leeftijd is Springer al geïnteresseerd in de tuinkunst en gaat een studie in die richting volgen. Naast tuinarchitect is Springer dendroloog, ofwel bomenkenner. In de beginjaren van zijn carrière schrijft Springer zich vaak in voor prijsvragen, opgesteld door gemeentebesturen. Hiermee verwerft hij naamsbekendheid.
Vernielingen
Foto: SAB
Een waarborg voor de instandhouding van het park blijkt het herstel niet te zijn. Zo wordt het populaire pauwenverblijf op het Vogeleiland vernield en de rotswand op dit eiland beklad. Het vernielen van kooien en het vermoorden van dieren maakt een sluiting van het eiland noodzakelijk. Daarnaast zorgt het nog altijd toenemende verkeer wederom voor een kleiner wordend park. “In 1982 komt de nieuwe spoorbrug met verbrede spoorwegdam tot stand. Hiervoor wordt een flink stuk grond van het park afgenomen.” In 1992 wordt het vogeleiland
Springer kan gezien worden als een sleutelfiguur in de ontwikkeling van de Nederlandse tuinkunst van de negentiende en twintigste eeuw. Zijn ontwerpen worden door het hele land uitgevoerd. Springer werkt aan minstens negenhonderd tuinprojecten. Ook schrijft hij een groot aantal artikelen voor tijdschriften en vakbladen over tuinkunstgeschiedenis en dendrologie. Naast het Rijsterborgherpark ontwerpt Springer in Deventer de algemene begraafplaats aan de Raalterweg, het Nieuwe Plantsoen, Park Brabant en de tuin van Brinkgrever.
14
15
& Kunst
In de etalage: Sebiha Demir Koekmag houdt van kunst. En kunst is er genoeg in Deventer. Om ook jou te laten genieten van bijzondere kunstwerken, geven wij met liefde elke editie een pagina weg aan een kunstenaar en zeggen daarbij: “Alsjeblieft, maak er wat moois van”. Kortom: een podium voor de kunstenaar en kunst voor jou. Voor deze editie vraagt Koekmag Sebiha Demir. Zij heeft haar atelier in het Havenkwartier. “Ik maak de laatste jaren voornamelijk beelden, waarbij materiaal en contrast een belangrijk gegeven is in mijn werk. Het beeld hiernaast is gemaakt van polyester en heeft een huid van .22mm kogelhulzen. Mijn werk is nu te zien bij Galerie Pien Rademakers te Amsterdam (www.galerierademakers.nl).”
www.broodjeszaakdevlinder.nl Nieuwstraat 60, Deventer t:(0570) 76 72 71
www.sebiha.nl
16
17
& Kennis
De Groene Mannen van de stad Voor veel Deventenaren een onbekend fenomeen: Groene Mannen. Hoewel er best veel in onze stad aanwezig zijn, moet je wel goed zoeken (of weten waar je ze moet vinden natuurlijk). Letterlijk groen zijn ze in de meeste gevallen namelijk niet. Koekmag is nieuwsgierig en doet een klein onderzoek naar deze wezens. Een Groene Man is een kop of hoofd. Deze is uit steen of hout gehakt, gestoken of geschilderd. Uit het hoofd of de kop groeien takken, bladeren en bloemen. Vaak is een Groene Man te zien als ornamentele toevoeging of versiering aan kerken en andere bouwwerken. De vaak woest uitziende figuur werd aangebracht om boze geesten weg te houden. Het gebruik is al vele eeuwen bekend in Europa. Zeker in Engeland kom je regelmatig een herberg of pub tegen die ‘The Green Man’ heet. Kelten, Grieken en Romeinen kenden al koppen met plantengroei uit de gezichtsopeningen. De vroegchristelijke kerk nam deze vormen over en in de Renaissance werd het zelfs een modeverschijnsel. Deventer heeft tientallen van deze Groene Mannen, zoals deze op de foto, te vinden op het Landshuis aan Grote Kerkhof 6.
T ip !
Meer weten over de Groene Mannen in Deventer? In het boekje ‘Gids voor Groene Mannen in Deventer’, te koop bij onder meer de boekhandel, vind je meer informatie en een wandeling langs de Groene Mannen.
De band Type O Negative maakte een nummer over de ‘Green Man’. Check de song via de qr-code.
18
19
& Jij
Waar ben jij als de zon schijnt? Biertje pakken op het terras? Lekker luieren aan de IJssel of in het park? Of juist wat actiever gaan wandelen, fietsen of hardlopen in (de nabijheid van) de stad? In en om Deventer zijn er genoeg plekken om heerlijk te vertoeven bij het zomerse weer. Koekmag gaat de straat op en vraagt: waar kunnen we jou vinden als de zon staat te stralen aan de hemel?
Joost Arends “Als je de weg van De Worp naar Terwolde neemt en je gaat vlak voor restaurant ’t Diekhuus linksaf richting Twello, heb je rechts het Klompenpad. Iets verderop links zie je een bordje ‘verboden toegang’. Als je daar het hek over gaat, vind je een prachtig stuk natuur én een geweldig uitzicht over de skyline van Deventer. Heerlijk om bij lekker weer te zijn. Ergens vind ik het belachelijk dat deze plek niet vrij toegankelijk is, maar je moet gewoon je jas over het bordje hangen en gaan kijken... Als fietskoerier fiets ik natuurlijk elke dag langs de mooiste plekjes van Deventer. Zelfs het industrieterrein heeft bij goed weer zijn charme. Aan de Londenstraat heb je een stuk bos en daar hoor je ’s ochtends een immens kabaal aan vogels. Erg bijzonder voor een industrieterrein.” Beeld: Samyra Frijters
20
Natascha Dekker “Als het zonnetje schijnt, kun je me vinden op de Brink of aan de IJssel ter hoogte van de roeivereniging. De Brink omdat het daar simpelweg altijd gezellig en sfeervol is. Aan de IJssel is het prachtig. Je komt heerlijk tot rust als je daar een tijdje zit. Helaas wordt het op die plek wel steeds drukker, dus ik trek daar tegenwoordig wel wat minder naartoe. Daarnaast kan ik me ook uitstekend vermaken in mijn achtertuin. Hier kan ik lekker mijn gang gaan en heb ik de hele dag zon. Als die schijnt dan...”
Annemiek van Reenen “Tegenwoordig woon ik in Diepenveen, maar ik heb negen jaar in Deventer gewoond. Toen ik net in Deventer woonde, ontdekte ik zomers een heel bijzondere plek, namelijk de tuin van Talamini. Zo wonderlijk, middenin de binnenstad, volledige rust, heerlijk. Terwijl het een paar meter verderop, bij de toonbank van Talamini en buiten op de Brink een grote gezellige drukte was. Het Nieuwe Plantsoen, waar we tegenover woonden, was het hele jaar door een fijne plek. Ideaal met kinderen, hier hebben ze leren fietsen. Als je thuiskwam, rook je het bos. Heerlijk. Dat voelde erg chic, al dat groen middenin de stad.”
Anouk Testerink “Mijn favoriete plek in Deventer bij mooi weer is de IJssel (en uiterwaarden). Graag ga ik daar hardlopen. Je hebt dan het gevoel op vakantie te zijn in je eigen stad. En na het hardlopen ga ik graag een drankje drinken op de Brink. De mooie natuur en de gezellige drukte maken dat het ook in zonnige dagen heerlijk vertoeven is in Deventer!”
Tilman Müller “Er zijn veel plekken in Deventer waar je kunt genieten bij mooi weer, maar ik heb een paar favorieten. Zo is het park bij de watertoren heerlijk om te wandelen en te fietsen. En de watertoren beklimmen is helemaal geweldig. Het uitzicht vanaf daar is prachtig. Vanaf dit punt zie je pas echt hoe groen Deventer is. Helaas kan het beklimmen van de watertoren maar enkele keren per jaar, zoals tijdens de Open Monumentendagen. Ook op de strandjes aan de IJssel aan de kant van De Worp is het heerlijk, met een prachtig uitzicht op de oude stad.”
21
& Jij Thijm Willemse “De beste plekken bij goed weer zijn mijn tuin op het zuiden, het terras van café de Heks en de IJssel! Wat is er nou fijner dan water in de buurt bij zonnig weer? Het uitzicht is prachtig, er zijn wel veel mensen, maar het is niet overdreven druk. Het Welle-terras is natuurlijk ook zo’n fijne plek. Altijd heerlijk als dat weer opengaat. Maar ook de Heks is een prima plek in de zomer, in mijn ogen het leukste café van Deventer. En ik zal geen huis meer kopen zonder een tuin op het zuiden. Wat is dat zalig, de hele dag door zon. Goed voor plant, goed voor mens!”
€2p5.p.,
-
&
2diner Gangen
met bioscoopkaartje! Zeven dagen in de week bieden wij u ons Diner & Movie arrangement aan. Een 2-gangen keuzemenu en toegang tot een film naar keuze.Terwijl u heerlijk geniet van uw diner halen wij alvast uw bioscoopkaartje,u stapt zo van tafel de bioscoopzaal binnen.
Aan de hand van alle reacties op ‘Waar ben jij als de zon schijnt?’, trekt Koekmag de volgende conclusie:
IJssel
30%
Plantsoen
5%
Terras
15%
Eigen tuin/balkon
35%
Anders
15%
#
Grandcafé Luxor • Boreelplein 34 • Deventer • Tel. 0570 - 601660 •
[email protected] • www.grandcafeluxor.nl
25% korting op alle collectables! Bij inlevering van deze bon m.u.v. glaswerk en schilderijen.
MASTERPIECES G E S C H E N K E N O P M A AT WALSTRAAT 37 7411 GJ DEVENTER • WEBSITE: WWW.MASTERPIECES.NL Bezoek ook De Stoelendans: Nieuwstraat 53 7411 LH Deventer • website: www.stoelendans-deventer.nl
22
23
& Koffie
Tot zover de fantasie. Hoewel inwijding voor vrijmetselaars bijzonder is, houdt het begrip niet meer in dan ‘opname in een besloten groep en bekendmaking met de kenmerkende gebruiken van deze groep’. Wat het ritueel - een dramatisering van het menselijk leven met de kandidaat in de hoofdrol - precies inhoudt, blijft strikt geheim. Inside information is niet bestemd voor een profaan (buitenstaander). “Het zou de kracht van de inwijding teniet doen als er in detail op wordt ingegaan”, legt vrijmetselaar Johan Looije uit. “Juist de onbevangenheid is mooi, dan wordt de inwijding vanuit het innerlijk beleefd. Elke kandidaat beleeft op zijn eigen wijze de stimulerende werking van het inwijdingsritueel en begint zijn vrijmetselaarschap als leerling.”
Façade
Vrijmetselaars: een club van vrijdenkers “Alles wat hier gebeurt, blijft onder de roos”
Aan de oudste vereniging van Deventer kleeft mysterie. Termen als broederschap, geheimhouding, inwijding en geestelijke en morele verheffing zijn onlosmakelijk verbonden met deze ‘men only’-club. De tekst ‘Ken u zelve’ boven de deur van de tempel zet al meteen aan het denken. Om vervolgens binnen te stappen in een wereld die druipt van symboliek en voelt als een soort kosmos in het klein. Koekmag is nieuwsgierig en infiltreert bij de vrijmetselaars.
Een eenduidige definitie voor vrijmetselarij is er volgens Johan niet. “Zie het als een levensbeschouwelijke organisatie voor mensen die het gevoel hebben meer inhoud te willen geven aan hun leven. Personen die achter de façade van het dagelijks leven op zoek zijn naar persoonlijke groei.” Het proces van persoonlijke bewustwording, door een inwijding op gang gebracht, vraagt om trouw en doorzettingsvermogen. Jezelf volledig leren kennen en van daaruit het leven vormgeven is een taak die je bij de inwijding vrijwillig aanvaardt en die je hele leven voortduurt. Kortom: je gaat een logeleven leiden. Meester-vrijmetselaar Johan Looije is zo’n tien jaar aangesloten bij de loge in Deventer. “Op jonge leeftijd kwam ik via een kennis in contact met de vrijmetselarij. Toen vond ik het echter nog een belegen club.” Een innerlijke behoefte zorgt ervoor dat hij zich jaren later toch bij de mannenclub aansluit. “De sfeer die ik proefde en de gesprekken die ik voerde tijdens een open dag, heb ik als bijzonder aantrekkelijk ervaren. Ik wist echter nog niks over de processen.” Na een toelatingsprocedure wordt hij ingewijd als leerling. “Met het leerling-gezel-meesterprincipe dat binnen de vrijmetselaars wordt gehanteerd, was ik bekend. In mijn vroegere werk als beeldhouwer wordt dit principe ook toegepast. Dat geeft verwantschap.”
Inwijding is een term die je vaak hoort in gesprekken over vrijmetselarij. En dat spreekt tot de verbeelding. Stap je de tempel van het pand in de Rijkmanstraat binnen, dan slaat je fantasie helemaal op hol. Je ziet het al helemaal voor je: een geblinddoekte kandidaat wordt binnengebracht in de in duister gehulde tempel. Invloedrijke mannen, in rokkostuum met witte handschoenen aan en een schootsvel voor, staan in een kring om de kandidaat heen. Er wordt met zwaarden gezwaaid, brandende kaarsen zorgen voor dansende, angstaanjagende schaduwen op de muren en dan is het moment daar om de kandidaat te brandmerken als lid van de club...
24
25
& Koffie Groei van een bewust levend mens De symbolische benaming leerling geeft aan dat diegene is begonnen aan een zeer persoonlijk leerproces; het opnieuw verkennen van de mens die hij meent te zijn. Na een jaar wordt een tweede fase ingeluid door een volgend inwijdingsritueel, waarmee hij gezel wordt. Hij heeft zijn plaats gevonden in de broederschap en beschouwt met zijn nieuw verworven zelfkennis de hem omringende wereld en zijn taak daarin met andere ogen. Weer een jaar later wordt hij door een derde inwijding meester-vrijmetselaar. Hierin wordt hem getoond dat hij onderdeel is van een werkelijkheid die uitstijgt boven hemzelf en waarin voortdurende verandering en vernieuwing optreedt. Johan: “De drie opeenvolgende inwijdingen drukken symbolisch de groei uit van een bewust levend mens. Hoe de vrijmetselaar dit bewustzijn en deze groei in zijn leven gestalte geeft, is geheel aan hem.”
Vooroordeel overwonnen Het logegebouw van de vrijmetselaars in Deventer bevindt zich vanaf 1884 op de Rijkmanstraat 10. “Precies honderd jaar eerder, op 9 februari 1784, in een tijd van heftige politieke tegenstellingen en in een tijd waarin de ideeën van de Verlichting zich steeds sterker deden gelden, werd in Deventer de vrijmetselaarsloge ‘Le Préjugé Vaincu’ opgericht”, aldus Johan. Hij beheert de loge van de vereniging. “De naam ‘Het Vooroordeel Overwonnen’ geeft aan dat het zelfstandig en onbevooroordeeld zoeken naar waarheid als belangrijk uitgangspunt werd gezien.” Het gebruik van symbolen is een kenmerk van de wereldwijd georganiseerde vrijmetselarij. Zo is het pand gebouwd in zuivere verhoudingen volgens de regel van de gulden snede (een verhoudingensysteem gebaseerd op natuurlijke maten en patronen). Binnen heeft alles een betekenis; van het aantal treden van de trappen en de zwart-wit geblokte vloer tot de afbeeldingen van de dierenriem en de perfecte kubus van steen die in de tempel staat. “De ruwe steen staat symbool voor de mens. De mens die zichzelf wil verbeteren, werkt aan de ruwe steen. Het doel is om deze ruwe steen te bewerken tot de perfecte kubieke steen”, licht Johan toe.
Chemie De vrijmetselaars, in Deventer een kleine honderd man verdeeld in twee groepen, komen wekelijks bijeen. Vrouwen zijn hierbij niet welkom. “De chemie van de groep is anders als beide seksen aanwezig zijn. Daarnaast hebben mannen niet de neiging om over gevoel te praten. De bijeenkomst biedt een mogelijkheid dit wel te doen. Niemand voelt zich beperkt in een gesprek. Alle gesprekken vinden hier ook plaats ‘onder de roos’. Dit biedt een veilige omgeving en dat is noodzakelijk om tot bepaalde gesprekken te komen.” In het Voorhof op de begane grond worden comparities gehouden. Compareren betekent
26
het vergelijken van elkaars standpunten. “Eén van de leden levert een bouwstuk op; hij diept een onderwerp uit wat door hem als belangrijk wordt ervaren. De rest luistert.” Politiek en godsdienst komen hierbij niet aan de orde. “Deze onderwerpen bieden grond tot discussie. We willen juist dat de aanwezigen over dingen na gaan denken.” Op de eerste verdieping van het pand vind je de tempel voor de inwijdingen. In de sfeervolle kelder wordt wekelijks geborreld na de comparitie. De Deventer loge kent twee perioden waarin het werken werd verstoord. Allereerst in de periode 1787 tot 1798, toen per resolutie van het stadsbestuur het samenkomen werd verboden. “De tweede keer dat radicaal een streep gezet werd door de werkzaamheden was in 1940. Er werd beslag gelegd op het gebouw, inventaris en financiële middelen. Het logegebouw werd kringhuis van de NSB.” In 1945 werd het gebouw bij een zware luchtaanval verwoest. Het nieuwe gebouw, een ontwerp van architect en vrijmetselaar W.F. Smits, werd in 1954 in gebruik genomen. Meer weten? Bekijk dan dit algemene filmpje over de vrijmetselaars via de code.
Treed in de voetsporen van de vrijmetselaars! Ga in Deventer op zoek naar wijsheid met de Queestebox. Een queeste is een zoektocht naar wijsheid, die wordt gevonden door de ervaringen die je tijdens de tocht opdoet. De ambachtelijk gemaakte queestebox bestaat uit tien compartimentjes met daarin vrijmetselaarswerktuigen, spannende opdrachten, een aanwijzing om een code te kraken en vragen die tot nadenken stemmen. Je kunt de Queestebox huren bij
Antiquariaat ‘Das Gute ist immer da!’,
Kleine Overstraat 49, 0570-644 625.
W in !
Koekmag geeft drie zoektochten weg. Dus wil jij de stad eens zien door de ogen van een vrijmetselaar? Stuur dan een mail met je gegevens naar
[email protected]. 27
Grote Overstraat: charmant en inspiratievol Misschien wel de alleroudste, maar zeker één van de oudste winkelstraten van Nederland. De Grote Overstraat. Oud, maar zeker niet bejaard. Deze fijne straat biedt namelijk legio mogelijkheden om lekker te shoppen, heerlijk te borrelen of uitgebreid te dineren. Helemaal van deze tijd dus. Prachtige panden in Jugendstil sieren dit stukje oud Deventer. Koekmag selecteert voor jou de beste plekjes in deze bijzondere straat.
Le Thai Cuisine - Thaise topkok Hou je van historie én lekker eten? Dat komt mooi uit. De typisch Thaise sfeer van Le Thai Cuisine, gevestigd in een prachtige gewelvenkelder van een middeleeuws pand, brengt rust en ontspanning. Een perfecte ambiance om te genieten van overheerlijke gerechten die in een open keuken à la minute worden bereid. Verse groenten, een scala aan eigengemaakte curry’s, gecombineerd met het sublieme vakmanschap en de jarenlange ervaring van chef-kok Kham (top drie Thaise koks in Nederland) maken een etentje bij Le Thai Cuisine tot een ware beleving.
Hoge Ramen - je raakt niet uitgekeken! Drie monumentale panden vol inspiratie waar afgelopen voorjaar één aan is toegevoegd. Cadeau- en gebruiksartikelen worden op onverwachte wijze gepresenteerd in een mix van kitsch tot design, voor binnen en buiten. De collectie bestaat uit merken zoals Pylones, Alessi, Bodum, Fatboy, Koziol en nog veel meer. In het nieuwe pand op nummer 50 is extra ruimte voor kleding en cadeauartikelen gerealiseerd. Kortom: een bezoek waard wanneer je op zoek bent naar kleding of leuke woonaccessoires!
28
Bistro Anthony’s - Stukje ‘joi de vivre’ Een avondje in ontspannen Franse sfeer genieten? Dat kan bij ons! Maar er is meer; wat dacht u van bedrijfsuitjes, private-dining en kookworkshops onder leiding van onze eigen (Herry met Perry)chef-kok Perry Aukema. Wellicht kent u Anthony’s van zijn deelname aan Herman den Blijkers Herrie XXL van 2012! Ervaar zelf wat dit team met de tips van Herman heeft gedaan, maar reserveer tijdig!
Noa Noa - Authentieke Deense fashion Noa Noa: hét authentiek Deens fashion label geïnspireerd door de Franse impressionist Paul Gauguin. Noa Noa collecties zijn gecreëerd met respect voor vervlogen tijden, het heden en de toekomst. Met passie voor vrouwelijkheid, verfijning en creativiteit biedt Noa Noa ruimte voor individuele expressie van de moderne vrouw. Je outfit wordt compleet door bijpassende accessoires, kousen en schoenen. Laat je adviseren en inspireren bij Noa Noa!
Engel & Bengel - Vrolijk & frivool Bij Engel en Bengel kun je in een ongedwongen, vrolijke en hippe sfeer lekker eten en gezellig praten, bieren en borrelen. Het eetkaffee is ingericht met een mix van moderne materialen en klassieke decoraties. En overal kleur. De ruimte telt circa 50 zitplaatsen en is zowel voor intieme diners als voor grote groepen geschikt. Elk kwartaal wisselt de keukenbrigade de gerechten en bieden we onze gasten nieuwe seizoensgebonden lekkernijen aan.
Ferry’s Place - Borreltijd! Zin om lekker te borrelen, (live)muziek te luisteren en een hapje te nuttigen? Maak dan kennis met Ferry’s Place. Deze sfeervolle kroeg is pas geopend en richt zich op een breed publiek. Er treden regelmatig dj’s en bandjes op in stijlen als soul, jaren ’80 en ’90, trance, disco, reggae, enzovoort. Daarnaast beschikt de kroeg over een podium om lekker op te dansen. Een borrelhapje maakt het genieten compleet.
29
& Kennis
& Pan
Geestig feitje
Groene smoothie & Beschuitbol met lamsburger Zomer! Dat betekent lekker buiten genieten van een lichte maaltijd. Het liefst natuurlijk snel gemaakt, maar wel gezond. Gelukkig kan dat. Koekmag brengt je twee lekkere gerechten die binnen een handomdraai klaar zijn. Heerlijk voor op je balkon of in je tuin. Enjoy! 4 personen Bereidingstijd: 15 minuten Nodig: blender/keukenmachine Ingrediënten: 1 ananas 1 appel 500 ml appelsap 1/2 komkommer 15 blaadjes basilicum 1. Zachte stukken van de halve ananas in blender pureren. 2. Appel schillen, in stukjes snijden en met appelsap toevoegen aan blender. 3. Komkommer halveren, schillen, zaadlijsten verwijderen, in stukjes snijden en toevoegen aan blender. 4. Basilicum toevoegen en halve minuut mixen. 5. Smoothie verdelen over vier glazen en garneren met stukjes ananas.
Wist je dat er op het Grote Kerkhof (groene stip) meer dan 40.000 mensen begraven liggen? Dat is ongeveer even veel als het aantal mensen dat binnen de cirkel woont... 30
Recept online bekijken? www.koekmag.nl
4 personen Bereidingstijd: 15 minuten Ingrediënten: Olijfolie 2 tomaten in plakjes 4 lamsburgers 4 beschuitbollen 1 krop sla 1/3 komkommer 5 el Griekse yoghurt 5 takjes bieslook, fijngesneden 1 teentje knoflook, geperst peper en zout 1. Rasp de komkommer. Laat goed uitlekken in een zeef. Meng de Griekse yoghurt met de geraspte komkommer, de knoflook en de bieslook. Breng op smaak met peper en zout. 2. Oven op grill-stand voorverwarmen. Verhit olijfolie in een koekenpan en bak de lamsburgers in de olie. 3. Snij de beschuitbollen open en leg ze even onder de grill. 4. Beleg de onderkant van de beschuitbollen met de komkommersaus en wat blaadjes sla, doe er vervolgens de lamsburger op en doe daar bovenop een paar plakjes tomaat. Leg de bovenkant van de beschuitbol erop. 31
& Go
Aan de andere kant Vogeleiland verlaten. Over de brug direct rechtsaf, beneden langs de Singel het wandelpad volgen. Deze gaat aan het eind weer omhoog. Ga vlak voor het bruggetje links de Noorderbergsingel in. Loop met de weg mee naar links (gaat over in Boedekerstraat), bij Van Twickelostraat rechtdoor. Ook volgende kruising rechtdoor en direct na het transformatorhuis rechts de Stenen Wal op.
Stenen Wal Deze wal, die pas in de 13de eeuw in een stenen vorm werd aangelegd als toerit naar de verdedigingsmuren van de stad, is oorspronkelijk aangelegd als aarden verdedigingswal tegen invallen van de Vikingen. De wal stamt uit de 9de eeuw en is de oudste nog aanwezige verdedigingswal van Nederland.
Aan het eind van de Stenen Wal met de trap naar beneden, rechtsaf de Molenstraat in. Deze eindigt op het Muggeplein. Vlak daarvoor rechts staat de Fermerie.
Doen! Een blokje om in het
Fermerie - Muggeplein Dit voormalige ziekenhuis is de laatste dertig jaar in gebruik als
groene hart
Muggeplein schuin oversteken en Noordenbergstraat inlopen. Eerste straat links (Het Klooster). Direct links bevindt zich de Stads- of Atheneumbibliotheek. Iets verderop aan de rechterkant vind je het stadsarchief. Hierachter rechts ligt de Archieftuin.
Tip: Doe de wandeling overdag. Dan zijn alle tuinen open
buurthuis.
Archieftuin - Het Klooster Het stadsarchief is gevestigd in een gebouw Groen in Deventer is meer dan parken en uiterwaarden. Bijzondere tuinen, verscholen hofjes en middeleeuwse binnenplaatsen, we hebben het. Hoe je ze vindt? Simpel, Koekmag wijst je de weg. Ontdek, wanneer jij daar zin in hebt, tijdens een wandeling van zo’n anderhalf uur de mooiste groene plekjes in de binnenstad.
Start (en einde) wandeling: standbeeld president Steyn (tegenover busstation bij Centraal Station) bij het Vogeleiland. Bruggetje over, het Vogeleiland op.
Oude plantsoen - Vogeleiland Het Oude Plantsoen is aangelegd op de voormalige vesting. Toen de vesting werd opgeheven (1874) en Deventer kon groeien, werd de vestingstructuur omgezet in een parkachtige aanleg. Op verschillende punten herken je de vestinggracht nog. Het Vogeleiland is een ravelijn, een eiland in de grachtstructuur, waar vanaf de 17de eeuw wapens en buskruit werden opgeslagen voor verdediging van de stad. Het park heeft een romantische aanleg, herkenbaar aan de combinatie van zichtlijnen en plotselinge afsluitingen met groepen bomen.
32
dat behoorde tot de ‘kloosters’ van de zusters des Gemenes Levens, volgelingen van Geert Grote (1340-1384). Het is nooit echt een klooster geweest, want de bewoonsters waren lekenzusters. Het ontwerp van de tuin is van de gemeentelijke tuinarchitect Frank Hage.
Het Klooster uitlopen en recht oversteken, de Tibbensteeg in. Eerste straatje rechtsaf (Halvesteeg). Na enkele tientallen meters rechtsaf bevindt zich de tuin van het Iordenshuis.
Iordenshuis - Papenstraat 26 (privé, wel zichtbaar) Dit huis bestond uit drie smalle stadshuizen, waarvoor in 1740 in de stijl van de Rococo een brede lijstgevel is geplaatst. Het middelste van de drie oorspronkelijke huizen is aan de tuinzijde nog herkenbaar als ouder huis, met overhoekse bakstenen pinakels. In de oude stadstuin bij dit huis bevindt zich onder meer een Rode Beuk. Terug naar de Tibbensteeg, rechtsaf. Na ongeveer 50 meter links de tuin van het Gildehotel, vroeger het St. Jozefziekenhuis.
St. Jozefziekenhuis - Nieuwstraat 41 Dit voormalige R.K. ziekenhuis, dat in neogotische stijl in 1896 is gebouwd, heeft sinds de Tweede Wereldoorlog verschillende andere functies gekend. Tegenwoordig is het een hotel. De hal is de moeite van het bekijken waard. Aan de tuinzijde zijn nog open balkons te zien, waar patiënten in de zon konden genezen. 33
& Go Vanuit de tuin rechtdoor de poort onder het oude stadskantoor door. Na poort direct links, steegje door richting Assenstraat. Linksaf, na enkele tientallen meter rechts:
De Tibbensteeg eindigt in de Nieuwstraat. Hier linksaf en gelijk weer rechtsaf (Kuiperstraat). Aan het einde van dit straatje bevindt zich links de tuin van rijksmonument Stappenconvent. Ga rechts de Bagijnenstraat in. Na de school vind je het Burgerweeshuis.
Hof van Adwaita - Assenstraat 11 Deze binnentuin was eind 1800 schoolplein van de
Burgerweeshuis - Bagijnenstraat 9 (poort niet altijd open) Vanaf het eind van de
Meisjesschool. Zoon van de bovenmeester Johan Andreas van der Mouw schreef gedichten onder het pseudoniem Adwaita.
16de eeuw is hier het Burgerweeshuis gevestigd. Van dit huis is de tuinmuur nog het enige originele onderdeel. De huizen langs de straat zijn uit de 19de eeuw. De poort ook, uit 1846.
De Bagijnenstraat komt uit op de Engestraat, ga hier rechts. Deze straat gaat over in de Stromarkt, een verbrede ruimte. Loop rechtdoor het Graven in. Deze straat loopt uit op de Nieuwe Markt. Linksaf voor het voormalige schoolgebouw langslopen, rechtsaf langs huizenwand. Bij het kruispunt linksaf. Na ongeveer 20 meter via poort links de binnenplaats inlopen.
Binnenplaats Mariakerk - Nieuwe markt 35 Een bijzonder monument is de ruïne van de Onze Lieve Vrouwekerk, die vlak na de stadsbrand in 1334 als parochiekerk werd omgebouwd tegen de kapittelkerk van Lebuinus. In de noorderzijbeuk zijn de achterzijden van de woningen van de Nieuwe Markt te zien, tussen gotische scheibogen. Nadat het gebouw in 1591 aan de eredienst werd onttrokken, is het snel in verval geraakt. Halverwege 17de eeuw is het dak ingestort en nooit meer hersteld. In deze ruimte, eigenlijk het middenschip van de kerk, is veel spontaan groen ontstaan. De poort uitkomend, linksaf naar het Grote Kerkhof. Links staat de toren van de Lebuinuskerk. Het plein oversteken naar het stadhuis. Links naast het stadhuis bevindt zich een poortje dat leidt naar twee binnentuinen.
Stadhuiscomplex - Grote Kerkhof 4 Het stadhuis bestaat uit twee middeleeuwse delen, het Raadhuis en het Wanthuis, waar voorlangs in 1694 een brede gevel is ontworpen door Jacob Roman, de architect van Paleis het Loo. De zijgevel uit 1662 is van Philip Vingboons, beroemd architect uit Amsterdam. Bij de restauratie van 1981 is ook het naastgelegen Landshuis bij het complex getrokken. Het Landshuis was zetel van het land Overijssel, een soort provinciebestuur dat afwisselend in Deventer, Zwolle en Kampen vergaderde. De rijke gevel is uit 1631 en gebouwd in de zogenaamde Hollandse Renaissance stijl. Op de eerste, stenen binnenplaats is een bronzen beeld van een gans te zien van de hand van Maite Duval. De tweede binnenplaats laat een formele tuin zien met een beeld van René Mens.
34
Hof uitlopen, rechtsaf slaan, eerste straat rechts (Vleeshouwerstraat), vervolgens eerste straat links (Kleine Overstraat). Na 20 meter rechts poortje onderdoor.
Iordenshof - Kleine Overstraat 23 Deventer kent geen echte hofjes meer, behalve het Iordenshof. Het is in 1931 op deze plek gebouwd en vormt vanwege zijn zeldzaamheid een bijzondere plek in de stad. De formele tuin is goed aangepast aan de omgeving. Terug naar de Kleine Overstraat, linksaf slaan richting Brink. De Brink oversteken, achter de Waag ligt de Rijkmanstraat, deze inlopen. De Rijkmanstraat eindigt op een pleintje, het Bergschild. Rechts bevindt zich een open ruimte in de bebouwingswand.
Open ruimte - Bergschild Deze ruimte ontstond bij de bombardementen in 1945. Links en rechts van deze ruimte zie je bebouwing uit de jaren vijftig, naast de beroemde monumenten van het Bergkwartier. Dit gat is nooit herbouwd en doet al jaren dienst als speelplek. Vanaf deze ruimte heb je uitzicht over de plek van de voormalige haven, de belangrijke handelsplaats van de Hanzestad Deventer. Vanaf 1938 is hier een brug gebouwd. Recht tegenover deze open ruimte bevindt zich de Kerksteeg, deze inlopen richting de Bergkerk.
Bergkerk Het Bergkerkplein is het hoogste punt van Deventer, een voormalige rivierduin waarop al in de 12de eeuw gebouwd kan worden. Het Bergkwartier is eigenlijk een uitbreidingswijk in de middeleeuwen, want de oorsprong van Deventer is nog vier eeuwen ouder en bevindt zich in de omgeving van de Lebuinuskerk. Rond de Bergkerk bevindt zich een tuin, die tot in de 19de eeuw dienst deed als begraafplaats. In de muren van de kerk en in de tegenoverliggende muur zijn nog nummers zichtbaar van graven.
35
& Go
Films uit alle windstreken
Loop rechts van de kerk het tuinpad af. Trap naar beneden, links afslaande en doorlopen de Roggestraat in. Direct na nummer 25 rechtsaf slaan. Na 15 meter rechts:
Tuin op parkeergarage - Prinsenplaats (privé, wel zichtbaar) Bij de bouw van dit complex, halverwege de jaren tachtig, is een parkeergarage ontworpen voor de bewoners. Hier bovenop is een daktuin aangelegd als gemeenschappelijk groengebied. Daarnaast hebben de direct aangrenzende bewoners een kleine stadstuin op het dek van de garage.
Filmhuis De Keizer vertoont actuele films, (voor)premières, specials, klassiekers en jeugdfilms uit alle windstreken, voor een zo breed mogelijk publiek. Kwaliteit staat hierbij hoog in het vaandel. Dit alles in een ongedwongen sfeer en in de meest sfeervolle filmzalen van Oost-Nederland. Dagelijks worden in de avond minimaal twee films vertoond. Daarnaast zijn er elke dinsdag, vrijdag en zondag matineevoorstellingen. Aanvangstijden, films en filmbeschrijvingen staan vermeld in de maandfolder en op de website.
Steegje vervolgen, komt uit op de Prinsenplaats. Links naast nummer 15 poort ingaan en door steegje lopen. Halverwege deze steeg is een stenen tuin met speelmateriaal. Het steegje komt uit op de Walstraat. Sla linksaf en bij nummer 45 rechtsaf, poortje onderdoor.
Middeleeuwse gracht - Walstraat Hier kun je letterlijk voelen waar de middeleeuwse stad werd begrensd. Door het afdalen ervaar je de locatie van de gracht die het middeleeuwse Deventer omringde. De huizen van de woningen aan de Walstraat hebben hierdoor voor stadse begrippen een diepe tuin op het talud van de oude grachtstructuur. Op sommige garages bevinden zich dakterrassen. Rechtdoor gaan, weer omhoog. Boven in de Geert Grootestraat even rechtsaf en direct weer linksaf (Pikeursbaan). Aan het einde van de straat rechtsaf (Keizerstraat). Bij verkeerlichten linksaf en bij volgende verkeerslichten eerst oversteken en direct rechtsaf weer oversteken. Brug over en met de bocht mee naar links doorlopen tot aan het standbeeld van president Steyn.
Ga je liever georganiseerd met gids een groene stadswandeling doen? Ook dat kan. Kijk dan op pagina 45 voor de mogelijkheden.
Filmtips in juli, augustus en september: The Invader, Mon Pire Cauchemar, Moonrise Kingdom, Oslo - August 31st, Cosmopolis, L’Hiver Dernier, Le Prénom, From Rome With Love en meer. Film op de Brink 2012 Van donderdag 30 augustus tot en met zaterdag 1 september wordt de Brink omgetoverd tot een grote, gratis toegankelijke openluchtbioscoop. Op een groot doek voor de Waag worden vanaf 21.30 uur de beste films vertoond. Op alle avonden zijn stoelen geplaatst, kun je met je eigen kleedje, stoel of iets dergelijks aanschuiven of plaatsnemen op een van de terrassen op de Brink. Het programma bestaat uit vier films: Drive van Nicolas Winding Refn, een spannende, existentiële actiefilm; de feelgoodfilm en internationale hit, gebaseerd op een waargebeurd verhaal, Intouchables van Olivier Nakache en Eric Toledano; het met prijzen overladen The Artist van Michel Hazanavicius; en voorafgaand aan The Artist wordt de Deventer film Wie Wat Bewaart Die Hééft Wat van Henk van Mierlo vertoond. Openingstijden: op werkdagen van 11.00 tot 13.00 uur en 45 minuten voor aanvang van de voorstellingen. Filmhuis De Keizer Keizerstraat 78 | 7411 HH Deventer | 0570-600515 | www.filmhuisdekeizer.nl
36
37
& Kennis
Naamgeving Deventer = tevreden In de loop van de geschiedenis zijn veel verklaringen voor de betekenis en de herkomst van de naam Deventer gegeven. De vroegste vermelding is ‘Daventre’, omstreeks het jaar 800. Uiteindelijk werd de naam ‘Deventer’, in Latijnse teksten ‘Daventria’. Zoals veel steden zou Deventer genoemd zijn naar een persoon. In de levensbeschrijving van de Engelse zendeling Lebuinus lezen we over diens vriend Davo, die met een paar geloofsgenoten het eerste kerkje in Deventer zou hebben gebouwd. Volgens een andere overlevering bouwde een machtige Saksische aanvoerder, die ook al Davo heette, hier zijn ‘thur’, zijn burcht. Weer een ander verhaal spreekt over de bouw van een tempel voor de god Thor, alweer door een Davo. Professor Gronovius van het Atheneum zocht de naamsafleiding in Engeland. De naam zou in de achtste eeuw met de Engelsen onder aanvoering van Lebuinus zijn meegekomen. Deventer zou dan genoemd zijn naar het Engelse Daventry in de graafschap Northampton, waar Lebuinus geboren is. Een zuiver taalkundige verklaring wijst op de twee delen van de naam Daventre: ‘threo’ (Engels: tree = boom) en ‘daf’ (=dood). Volgens die verklaring was Deventer dan een plaats bij de dode boom. Wat de juiste verklaring is? De namen Deventer en Daventria zullen nog vaak stof tot discussie geven. Minder serieus maar net zo aardig is de sport om met de letters van Deventer nieuwe woorden of spreuken te maken. Een mooie is: DEVENTER = TEVREDEN.
Dit pand aan de Grote Poot (tegenover Sociëteit de Hereeniging) draagt als naam het anagram van Deventer: Tevreden.
38
39
& Kiek
Pontsteeg
40
41
Foto: Jildou Dantuma
Foto: SAB
Op de oude foto zie je rechts het reusachtige gebouw dat stadsbouwmeester Bernardus Looman ontwierp voor de vier jaar eerder gestarte Hoge Burgerschool. Na vertrek van de school in 1938 kreeg het complex diverse tijdelijke bestemmingen. In 1964 werd het pand gesloopt. De foto komt uit 1948, toen was het gebouw in gebruik als distributiekantoor en onderkomen voor jeugdclubs.
& Sam Deventer Achter de Broederen 9 T 0570 - 618800
Hallo zomer!
Sam
Wanneer je je om vijf uur ‘s ochtends niet geheel nuchter meer op straat bevindt, alle vogels het alweer doen en het toch wel heel licht begint te worden (lees: zonnebril), weet je precies hoe ver het is: de zomer is aangebroken. Je zou de zomer ook aan hele andere dingen kunnen herkennen: langer licht, zonnebrand en meer vrolijke mensen met minder kleren. Maar het ‘het is opeens licht’-moment heeft altijd wel wat. Dat het dan inééns de volgende dag is, komt uiteraard als een verrassing. Zeker als het dan ook nog Boekenmarkt is. Dit is ongetwijfeld altijd op de huppeldepupste van de zoveelste, maar niemand vertelt me ooit wanneer en ik zoek het ook nooit op. Elk jaar word ik er weer door verrast en dat maakt het extra bijzonder. Boekenmarktgewijs is het echter heel lastig om sneaky in de ochtend naar huis te fietsen. Ten eerste omdat de hele Brink dan ineens vol staat met kramen en boeken. En, niet minder vervelend, blije wakkere mensen. Maar ten tweede omdat je dan eigenlijk helemaal niet meer naar huis wilt. Gelukkig zijn de terrassen met de Boekenmarkt altijd al op zeer onchristelijke tijden open, waardoor je op dat moment kunt besluiten toch maar een bak koffie op het terras te drinken. Met het heerlijke weer, gezellige drukte en muziek ben je dan zo weer bij. En voor je het weet bevind je je – wederom – in één keer om vijf uur ‘s ochtends op straat. Hallo zomer! Sam
COLORGLOW IQ SHAMPOO & LEAVE-IN TREATMENT
voor
Sam is 27, woont in Deventer, is irritant optimistisch en ziet overal de humor wel van in. 42
van 3 31,90
OP = OP
bij iedere behandeling Deze actie is geldig t/m 30 september 2012 op vertoon van deze advertentie. Niet geldig in combinatie met andere43 acties.
& Event
Groene wandeling met gids Deventer mag zich ‘Groenste stad van Europa’ van Europa noemen sinds het behalen van deze titel in 2011. De themawandeling ‘Groene Stadswandeling’ voert je, met gids, langs bijzondere groene plekken in de stad, zoals de uiterwaarden van de IJssel, de Klooster- en Archieftuin, het Rijsterborgherpark ontworpen door architect Leonard Springer en het Vogeleiland. De groene wandeling vindt plaats op zondagmiddag 26 augustus om 14 uur. Aanmelden is verplicht. Geef je snel op, het aantal deelnemers is namelijk beperkt. Kun je die dag niet? Of ga je liever zelf op pad? Loop dan zelf de groene route die op pagina 32 van dit magazine staat.
eling Event: Groene stadswand us ust aug 26 Datum: zondag Tijd: 14 tot 15.30 uur Waag, Brink 56) Start: VVV Deventer (De Gids: Rob Zwollo ter plekke betalen Kosten: € 5 per persoon, 20 Max. aantal deelnemers: naam, kmag.nl. Vermeld hierbij je koe nt@ Opgeven: via eve personen en dat telefoonnummer, het aantal t. gaa g het om de stadswandelin
44
45
Foto: Jildou Dantuma
& Event
Wijn proeven op historische locatie
Proeven met de brouwer
Geïnteresseerd in wijn? Kom dan op vrijdag 7 september naar de ongedwongen en gezellige wijnproeverij van Koekmag, begeleidt door een vinoloog van de wijnacademie op de prachtige locatie van galerie Kiek-Kus in het hart van de stad. De vinoloog kan al je vragen beantwoorden, voorziet je van interessante informatie over wijn en deelt leuke wijnweetjes.
Ben je een liefhebber van (speciaal)bier? En wil je meer weten over het brouwproces, de geschiedenis van bier, de verschillende typen bier en brouwerijen? Vind je het daarnaast interessant om de basissmaken van bier te kunnen onderscheiden? Geef je dan op voor de bierproeverij op zondag 2 september, waar al deze elementen worden gecombineerd.
De proeverij vindt plaats in galerie Kiek-Kus in de Roggestraat. Dit prachtige pand in het Bergkwartier komt uit de zestiende eeuw en is van oorsprong een smederij. Vooral de houten vloer met daarin een grote ronde steen is uniek en geeft een beeld hoe de wagenwielen werden bespannen. Kortom: kom gezellig wijn proeven in historisch sferen.
Onder het genot van verschillende biertjes - met uiteraard uitgebreide uitleg - en een hapje krijg je alles te horen over dit bijzondere brouwsel. Locatie van de proeverij wordt vastgesteld naar aanleiding van het aantal aanmeldingen, maar vindt sowieso plaats in de binnenstad. Kom ook! Een betere zondagmiddagbesteding kunnen wij ons niet voorstellen... Hips.
gen is beperkt. l op. Het aantal aanmeldin sne n da je ef Ge ij? ver roe Deelnemen aan de wijnp Event: Wijnproeverij ber Datum: Vrijdag 7 septem r uu 30 21. tot Tijd: 20 Roggestraat 16 Locatie: Galerie Kiek-Kus, Wijn op Karakter Vinoloog: Jos Langereis van factuur. ontvangt na inschrijving een Kosten: € 15 per persoon. Je meld Ver nl. us via event@koekmag. Opgeven: uiterlijk 31 august en en son nnummer, het aantal per hierbij je naam, adres, telefoo ij gaat. dat het om de wijnproever 46
ldingen is beperkt. s. Let op: het aantal aanme ven ge ge e and rsta de on Geef je op via Event: Bierproeverij ber Datum: zondag 2 septem r uu 30 16. Tijd: 15 tot anin de binnenstad (locatie afh Locatie: Horecagelegenheid aakt) gen, wordt later bekendgem kelijk van aantal aanmeldin Proeven met de Brouwer Brouwer: Arnoud Pijpker van factuur. Je ontvangt na inschrijving een Kosten: € 17,50 per persoon. Vermeld us via
[email protected]. Opgeven: uiterlijk 25 august en en nnummer, het aantal person hierbij je naam, adres, telefoo gaat. dat het om de bierproeverij 47
& Andere koek
7
Enkele be
worst] en Bu an de oo k? eman [v lijk Steg kent u deze natuuren r nt aa ke m , en re Iede nde Deventenar beke
5 1 8
2 6
10 3
le
ië e industr z de at d Wist u rnaDeventer Smy tapijt uit de anreuzen als Een Deventer ze tegen op oceaTuschinski of kwam en als fabriek, je , in filmpaleiz in Amsterdam. In de Statendam de Dam ten in gestopt. k Paleis op het Koninklijis de fabricage van tapij 1978
k and ere koe dev ent er da’s
34
Deventer it u en t c u prod
prong heeft zijn oors JB Bussink en is tegenwoordig in 1593 Continental eigendom van stigd aan de Aan Bakeries geve in Deventer. een g zewe Han ndt zich en de Brink bevi waar deze koek koekwinkel worden verkocht.
& Thomassen Drijver is een bedrijf Nederlands ngen dat verpakki de maakte voor len- en levensmidde industrie. chemische g is het Tegenwoordi tegreerd bedrijf geïngh Group. in de Arde
1 2 3 4 5 6 7 8 9
9
4 k and ere koe dev ent er da’s
ie? Wiekendise Devw entenaren
van de Auping een Anno nu is e familiebedrijven in laatste grot volledige naam is Deventer. De Auping b.v. Koninklijke
fabriek, een In de Senzora Schoenmakers afkorting voor buurt, worden r en en Zonen Raam re waspoede onder ande geproduceerd. nt rmu pepe
t uitgeve In 1889 wordricht. Kluwer opge er besta Wolters Kluwl operer uit 4 mondiaa al & Regu (Leg ies divis unting, Tax & Acco ma Solu Health & Phar Complian Financial & Services).
Deventer Nefit is eenpronkelijk . bedrijf dat oors vervaardigde gasfittingen ordig is Nefit Tegenwo nd van de beke . hr cv-ketels
een nter. Wie nogknaam is ] stond in Deve . De mer elfabriek [ENR een museum zijn. erlande rijwi en te koop moet nu naar De eerste Ned r Burgers wil zien ds nieuwe Burgers fiets echte Deventeaar dat er nog stee verkocht vand
Voor echte Deventer liefhebbers en ontdekkers Je hebt koek en je hebt andere koek. En Deventer, da’s andere koek. Althans, volgens de makers van de ‘DoeOntdekDeventerStadsgids’. Een geweldig leuke gids die wat betreft formaat doet denken aan - hoe kan het ook anders - een Deventer Koek. Vol gekke verhalen, hotspots, enge plekken, bijzondere winkels, kleurplaat van de burgemeester en een stuk koek om in te happen. Jammie! Helemaal leuk: we geven er tien weg. Mail jouw favoriete ‘doe-’ of ‘ontdek-plek’ in Deventer naar
[email protected] en wie weet is deze hippe gids straks van jou.
48
kom
Hier wer Ankersmit. het bedr katoenfabriek zestig is In de jaren textiel- en later nter bedri ger jaren dee de Afrikaanse markt.einde van het Deve het tot in de zesti nam betekende e van 1865 v. waxprint voor met Dit kend ond. nter in Helm Deve rfd d.m. katoenfabriek even en geve katoen gew gaan met Vlisco, een samenge
49
& Win 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
1. Stadion van Go Ahead Eagles. 2. Bolwerkmolen is zo’n soort molen. 3. Jaarlijks poëziefestival. 4. Goochelaar en televisiepresentator die jaren in Bathmen woonde. 5. Kerk op het hoogste punt van Deventer. 6. Ontwerper van het Rijsterborgherpark. 7. Gebouw dat voorkomt in het logo van ‘Deventer groenste stad van Europa’. 8. Culturele prijs, uitgegeven door de gemeente. 9. Dit museum bevindt zich op Brink 47. In de blauwe balk de oplossing gevonden? Stuur deze naar win@koekmag om kans te maken op onderstaande prijzen.
W in !
Diner & Movie-arrangement voor 2 personen De perfecte combinatie voor een heerlijk avondje uit, dat is het Diner & Movie-arrangement. Je begint met een tweegangen-keuzemenu in Grandcafé Luxor en vervolgens stap je zo van tafel de bioscoopzaal van het Luxor Theater binnen om te genieten van een film naar keuze. 2 x bloemenbon t.w.v. 15 euro “Voor elke emotie een bloem”, aldus de bloemist. In wat voor bui je ook bent, er is altijd een passend bloemstuk bij te vinden. De bloemenbon wordt je aangeboden door Bloem&Groen Binderij uit Schalkhaar.
50
