Voorwoord 4. Kerngegevens 6. Verslag van het bestuur 7. Financiële situatie 7. Vermogensbeheer 10. Pensioenbeheer 15

Jaarverslag 2012

Pensioenfonds Horeca & Catering | Jaarverslag 2012

Inhoud Jaarverslag pagina Voorwoord

4

Kerngegevens

6

Verslag van het bestuur

7

Financiële situatie

7

Vermogensbeheer

10

Pensioenbeheer

15

Risicobeleid

25

Principes voor goed pensioenfondsbestuur

30

Vooruitzichten

32

Verslag van het verantwoordingsorgaan

33

Verslag van de auditcommissie

35

Organisatie

37

Functies en nevenfuncties

40

Jaarrekening Balans

48

Staat van baten en lasten

49

Kasstroomoverzicht

50

Toelichting

51

Overige gegevens Verklaring betreffende de jaarrekening

73

Actuariële verklaring

74

Resultaatbestemming

75

Gebeurtenissen na balansdatum

75


Jaarverslag


Voorwoord Aandacht voor wat er speelt Als bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering moeten wij altijd weten wat er gebeurt op het gebied van weten regelgeving en economische trends. Maar ook van ontwikkelingen binnen de horeca en catering moeten wij op de hoogte zijn. En we moeten aandacht hebben voor de gevolgen die deze voor het fonds hebben of kunnen hebben. Zowel op de korte als de lange termijn. Tegelijkertijd moeten we oog hebben voor mogelijkheden en kansen voor het fonds. Door dit alles te combineren, dragen wij bij aan de kerntaak van het fonds: het uitvoeren van een oudedagsvoorziening voor deelnemers die werken in de bedrijfstakken horeca en catering. Nu en in de toekomst. Welke ontwikkelingen in 2012 de aandacht hadden van Pensioenfonds Horeca & Catering en hoe het fonds daarop inspeelde, leest u in dit jaarverslag.

Financieel herstel zet door, maar blijft kwetsbaar In 2012 hadden wij uiteraard volop aandacht voor de financiële situatie van Pensioenfonds Horeca & Catering en het herstel daarvan. De dekkingsgraad steeg in 2012 van 101% naar 111,9% en daarmee was Pensioenfonds Horeca & Catering een van de grootste stijgers onder de Nederlandse pensioenfondsen. Wij realiseren ons echter dat dit herstel kwetsbaar is en voor een deel voortkomt uit regelgeving en niet wordt veroorzaakt door economische omstandigheden. De verandering in 2012 van de rekenrente waarmee pensioenfondsen de dekkingsgraad moeten berekenen, is voor ons fonds, met vooral jonge deelnemers, gunstig geweest. Deze UFR-methodiek is echter niet onomstreden en wordt in opdracht van de minister in 2013 al weer geëvalueerd. Zonder deze UFR-methodiek zou de dekkingsgraad eind 2012 102% zijn (in plaats van 111,9%). Daarmee liep het fonds iets voor op het herstelpad. Waar andere fondsen de pensioenen moeten verlagen, was dat in 2012 bij Pensioenfonds Horeca & Catering niet aan de orde. Als bestuur blijven wij uiteraard aan het verdere herstel van de financiële situatie van het fonds werken. Want ook een dekkingsgraad van 111,9% is nog niet voldoende om in de toekomst economische schokken te kunnen opvangen.

Volop aandacht voor pensioen vraagt om openheid Wij zijn ons ervan bewust dat pensioenen in het algemeen en pensioenfondsen in het bijzonder in 2012 onder een maatschappelijk vergrootglas lagen. Regelmatig en op verschillende manieren kwam pensioen in het nieuws. Deze aandacht voor pensioenen vraagt ook van Pensioenfonds Horeca & Catering om openheid en duidelijkheid. Bijvoorbeeld over de uitvoeringskosten. Niet alleen maatschappelijk gezien is openheid belangrijk, maar ook en juist voor ons eigen inzicht én daarmee in het belang van het fonds. Daarom maakte het fonds in 2012 de kosten voor de beleggingen, en in het bijzonder de transactiekosten daarvan, meer inzichtelijk. Dit deed het fonds aan de hand van de aanbevelingen die de pensioensector opstelde. Door inzicht te hebben in de kosten van het fonds kunnen wij deze beter beoordelen en vergelijken. En daarmee ook beter verantwoorden.

Aandacht voor Europa en verhoging AOW-leeftijd Met veel belangstelling volgden wij in 2012 de ontwikkelingen binnen de Europese Monetaire Unie. Het uiteenvallen daarvan of het vertrek van een aantal landen uit de muntunie zou grote gevolgen kunnen hebben voor de financiële situatie van het fonds. Doordat de beleggingsportefeuille van het fonds eerder pro-actief was aangepast, hoefde het fonds in 2012 geen (aanvullende) maatregelen te nemen. Dat de steeds verdere vergrijzing en toenemende levensverwachting van de Nederlandse bevolking gevolgen heeft voor het Nederlandse pensioenstelsel is duidelijk. Om de stijging van de lasten daardoor (enigszins) te compenseren, verhoogt de Nederlandse overheid de AOW-leeftijd stapsgewijs. Uiteindelijk moet deze uitkomen op 67 jaar in 2021. Dit had in 2012 echter geen directe gevolgen voor (gewezen) deelnemers en gepensioneerden van het fonds; de ingangsdatum van de pensioenuitkering blijft gelijk. Wij besloten als bestuur wel om actieve deelnemers die in 2013 na hun 65e doorwerken de mogelijkheid te bieden pensioen te blijven opbouwen tot de AOWingangsdatum.


Duidelijke communicatie noodzakelijk én wenselijk Als bestuur vinden wij het belangrijk om deelnemers en werkgevers op een begrijpelijke, en tegelijkertijd kostenbewuste, manier te informeren. Wij zagen het belang voor ons fonds om duidelijk te communiceren over pensioen ook in onderzoek naar voren komen. Het fonds paste in 2012 het communicatiebeleid aan en zet daarin de lijn voort om in de communicatie aan te sluiten bij de beleving van deelnemers en werkgevers in de horeca en catering. Dit om hen open te stellen voor informatie over pensioen en pensioengerelateerde vraagstukken. Dit uitte zich onder andere in twee laagdrempelige campagnes voor deelnemers. U ziet: 2012 was een jaar vol ontwikkelingen én kansen. Eén daarvan is u, tot slot, natuurlijk niet ontgaan: ons jaarverslag in digitale vorm. Hiermee geven wij op een vernieuwende manier vorm aan openheid en duidelijkheid. Wij hopen, namens het hele bestuur, dat u ons jaarverslag nieuwe stijl met veel interesse leest én bekijkt.

Eiko de Vries Voorzitter

Paul Schoormans Plaatsvervangend voorzitter


Kerngegevens 2012

2011

2010

2009

2008

33.245

35.509

35.632

36.113

31.644 1

Actieve deelnemers in jaar

300.739

280.116

283.035

287.756

286.858

Actieve deelnemers ultimo jaar

247.605

235.885

234.006

222.427

219.157

Gewezen deelnemers ultimo jaar

710.921

687.289

645.021

601.796

569.975

Werkgevers en deelnemers (in aantallen) Aangesloten werkgevers in jaar

Pensioengerechtigden ultimo jaar Totaal deelnemers ultimo jaar

33.062

30.955

28.291

27.022

25.454

991.588

954.129

907.318

851.245

814.586

Premies Premies (in % van de pensioengrondslag)

• Ouderdomspensioen Additionele (herstel)bijdrage

16,8

14,3

14,3

14,3

14,3

0,54 2

2,5 3

2,5 3

-

-

Premies (in € mln.)

• Ouderdomspensioen

289,2

257,7

258,0

254,0

Additionele (herstel)bijdrage

22,2 2

43,9 3

42,5 3

-

-

6,3

5,8

5,8

4,8

3,6

• Aanvullende regelingen • Individuele vrijwillige voortzetting Totaal premies

230,2

0,7

1,2

1,5

1,9

2,3

318,4

308,6

307,8

260,7

236,1

Uitkeringen (in € mln.) Ouderdoms- en nabestaandenpensioen

48,9

41,6

32,4

29,5

25,0

Vroegpensioen

2,9

6,4

5,7

4,8

4,3

WAO-aanvullingsregeling

2,1

2,3

2,4

2,7

2,7

WAO-gatverzekering

4,2

5,7

4,5

4,8

4,8

58,1

56,0

45,0

41,8

36,8

Totaal uitkeringen Pensioenverbetering

1G eactualiseerd ten opzichte van jaarrekening 2008.

Actieven

• Toeslag uit overrendement 4 • Toeslag uit opslag in de premie 5

0,00%

0,00%

0,00%

0,00%

3,00%

0,70%

0,85%

1,00%

1,25%

1,00%

werknemers in 2012 en 2013 elk 0,27% van de

Gewezen deelnemers en gepensioneerden 6

0,00%

0,00%

0,00%

0,00%

3,00%

pensioengrondslag af als additionele bijdrage voor

2 I n de contractcateringbranche dragen werkgevers en

de kostendekkendheid van de premie. 3 I n de horeca dragen sociale partners bij aan de

Pensioenvermogen en

herstelmaatregelen door een additionele storting in

verplichtingen (in € mln.) Pensioenvermogen

5.284,6

4.337,9

3.597,7

3.085,4

2.569,2

Pensioenverplichtingen

4.723,5

4.316,2

3.441,2

2.812,7

2.776,3

112%

101%

105%

110%

93%

Dekkingsgraad op basis van FTK (afgerond)

5.228,0

4.315,7

3.581,7

3.007,7

2.496,7

exclusief swap(tion)s (in € mln.)

509,3

25,6

321,3

493,8

-750,8

Opbrengst swap(tion)s (in € mln)

201,6

492,4

-40,0

-180,1

311,5

710,9

518,0

281,3

313,7

-439,3

Opbrengst beleggingen

en werkgevers in de horeca betalen daarom geen extra herstelbijdrage. In de contractcatering wordt 2011 geheven. Om deze reden dragen zowel werkgevers als werknemers in de contractcatering in 2011 2,5% van de pensioengrondslag bij ten behoeve

Opbrengst beleggingen inclusief swap(tion)s (in € mln.)

overschot van middelen van de SOHOR. Werknemers

de additionele bijdrage over 2010 en 2011 volledig in

Beleggingen Belegd vermogen (in € mln.)

het fonds over 2010 en 2011, uit (een deel van) het

van herstel. 4 Vanaf 2008 vindt (eventuele) toeslagverlening uit overrendement in het voorvorige jaar plaats per 1 januari van een kalenderjaar. 5 Toeslag per 31 december van een kalenderjaar vanuit

Opbrengst exclusief swap(tion)s in %

12,2%

1,2%

9,9%

21,5%

-25,1%

Opbrengst inclusief swap(tion)s in %

16,3%

14,4%

9,4%

12,2%

-14,8%

0,9%-punt opslag in de premie. 6Vanaf 2008 vindt (eventuele) toeslagverlening uit overrendement in het voorvorige jaar plaats per 1 januari van een kalenderjaar.

Z-score Z-score 0,53 Performancetoets

1,37

7

0,02

0,85

0,65 8

0,45

-1,47


1,09

1,49

1,14


-6-


Verslag van het bestuur Financiële situatie en herstel Financiële situatie ontwikkelt zich gunstig Pensioenfonds Horeca & Catering werkte in 2012 verder aan het herstel van haar financiële situatie. Door de gevolgen van de kredietcrisis daalde de dekkingsgraad in 2008 tot onder het wettelijk vereiste niveau. In 2009 stelde het fonds daarom een herstelplan op. Eind 2012 was de dekkingsgraad 111,9%. Daarbij is de rekenrente die fondsen moeten hanteren aangepast. Bij een rekenrente op basis van de marktrente bedroeg de dekkingsgraad eind 2012 102%. Volgens het herstelplan moest de dekkingsgraad eind 2012 minimaal 101,8% zijn. Aan het einde van 2013 moet de dekkingsgraad van het fonds volgens het herstelplan minimaal 104,1% zijn. Het herstel van de financiële positie van het fonds verloopt dus beter dan verwacht. Maar de ontwikkeling van de dekkingsgraad laat in 2012 ook schommelingen zien. Daaruit blijkt dat het herstel kwetsbaar is. De financiële situatie van het fonds blijft dan ook een belangrijk aandachtspunt voor het bestuur.

Dekkingsgraad stijgt in 2012 Met een dekkingsgraad van 111,9% eind 2012 was sprake van een stijging ten opzichte van het jaar ervoor. Eind 2011 was de dekkingsgraad namelijk 100,5%. De stijging van de dekkingsgraad in 2012 kende twee belangrijke oorzaken: • d e (hernieuwde) aanpassing van de te hanteren rekenrente in september 2012. De Nederlandsche Bank vernieuwde de rentetermijnstructuur met gebruikmaking van een zogenoemde Ultimate Forward Rate (UFR)-methodiek. Invoering van de rentetermijnstructuur op basis van de UFR-methodiek compenseerde (gedeeltelijk) de lagere rekenrente ten opzichte van eind 2011. De daling van de rekenrente in 2012 had namelijk een sterk negatief effect op de dekkingsgraad; • de gunstige beleggingsopbrengsten, die voor een deel samenhangen met de genoemde daling van de rente. Het vermogen (inclusief renteafdekking) steeg van € 4,3 miljard eind 2011 naar € 5,3 miljard eind 2012. Dit leidde tot een rendement van 12,2% exclusief renteafdekking (inclusief renteafdekking 16,3%). In 2012 had de stijging van de levensverwachting ook een lichte daling van de dekkingsgraad van het fonds ten gevolg. Pensioenfonds Horeca & Catering lag eind 2012 voor op het herstelpad zoals dit in het herstelplan vastligt. Volgens het herstelplan moest het fonds eind 2012 namelijk een dekkingsgraad van 101,8% hebben. Op dit moment zijn daarom geen aanvullende herstelmaatregelen nodig. De ontwikkeling in 2012 maakt echter duidelijk dat het ingezette herstel kwetsbaar blijft door de aanhoudende onrust op de financiële markten. De financiële positie van het fonds vraagt daarom permanente aandacht van het bestuur. De grafiek op de volgende pagina toont de ontwikkeling van de dekkingsgraad in 2012 (rode lijn). De oranje lijn staat voor het herstelpad volgens het gecombineerde lange en korte termijn herstelplan. Zo leidde een lage rente (op basis van het driemaandsgemiddelde) in de maanden juni en juli 2012 tot hogere technische voorzieningen. De grafiek laat zien dat het herstel in die maanden achterbleef bij het uitgezette herstelpad. De staafdiagrammen geven de ontwikkeling weer van het vermogen (donkerblauw) ten opzichte van de technische voorzieningen (lichtblauw). Een duidelijk afname van de technische voorzieningen na invoering van de vernieuwde rentetermijnstructuur vanaf september 2012 is duidelijk zichtbaar. De stippellijnen staan voor het vereist eigen vermogen en het minimaal vereist eigen vermogen.

-7-


Ontwikkeling van de dekkingsgraad in 2012

De verschillende ontwikkelingen die van invloed waren op de hoogte van de dekkingsgraad in 2012 blijken uit de tabel ‘Globale analyse ontwikkeling dekkingsgraad 2012 in procentpunten’.

Globale analyse ontwikkeling dekkingsgraad 2012 in procentpunten

Dalende rente en aanpassing rekenrente Het herstel van de dekkingsgraad komt voor een belangrijk deel door de (hernieuwde) aanpassing van de rekenrente door de Nederlandsche Bank. Vanaf 31 december 2011 (de donkerblauwe lijn) rekenden pensioenfondsen met een driemaandsgemiddelde rente. De toezichthouder schreef deze middeling voor. Omdat de rente in 2012 verder daalde, daalde in de loop van 2012 ook de gemiddelde rente. De gemiddelde rente was in juni laag (de grijze lijn). De Nederlandse regering kwam in 2012 met een ‘Septemberpakket pensioenen’. Onderdeel hiervan is het besluit van de Nederlandsche Bank om een nieuwe rentetermijnstructuur in te voeren op basis van een driemaandsgemiddelde met een groei naar een Ultimate Forward Rate voor langere looptijden. Voor looptijden tot en met twintig jaar is de marktrente gelijk aan de waargenomen driemaandsgemiddelde marktrente. Voor looptijden vanaf 21 jaar beweegt de rente naar de Ultimate Forward Rate die op 4,2% is vastgesteld. Dit resulteert in een curve (de oranje lijn) die vanaf een looptijd van 21 jaar hoger ligt dan de driemaandsgemiddelde rentetermijnstructuur ultimo september 2012. Bij looptijden vanaf 21 jaar laat de curve daarom een knik zien.

-8-


Het effect van het gebruik van de driemaandsgemiddelde rentetermijnstructuur met de methodiek van de Ultimate Forward Rate (lichtblauwe lijn) op de dekkingsgraad per 31 december 2012 bedroeg 10%-punt ten opzichte van de dekkingsgraad berekend op basis van de actuele marktrente (zonder driemaandsmiddeling en zonder UFR-methodiek). De technische voorzieningen daalden namelijk met € 431 miljoen. In de onderstaande grafiek geeft de rode lijn de actuele rente weer per 31 december 2012. Rentecurven 2012

Effect stijgende levensverwachting in 2012 beperkt In september 2012 bleek uit de Prognosetafel 2012-2062 van het Actuarieel Genootschap (AG) dat de levensverwachting van de Nederlandse bevolking verder toeneemt. Het bestuur besloot in december 2012 om de nieuwe prognose te gebruiken voor de berekening van de technische voorzieningen. In december 2012 namen de technische voorzieningen daardoor met 0,6% toe. Ook uit de prognose van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bleek dat de levensverwachting verder toeneemt. Het CBS publiceerde op 13 december 2012 een nieuwe prognose van de sterfteontwikkeling. Deze nieuwe CBS-prognose bestrijkt de jaren 2012-2060. Het CBS publiceerde eerder in 2012 al de sterftestatistiek over het jaar 2010. De prognoses van het AG en het CBS verschillen weliswaar van elkaar, maar voor de waardering van de technische voorzieningen zijn die verschillen verwaarloosbaar klein. Om de gevolgen van de dalende sterftekansen voor de eigen technische voorzieningen zo goed mogelijk te kunnen onderkennen, voert het fonds jaarlijks een sterfteonderzoek uit. Pensioenfonds Horeca & Catering onderzocht daarom de waargenomen sterfte in 2007 tot en met 2011. Het in 2012 uitgevoerde sterfteonderzoek bevestigde de conclusies uit eerdere sterfteonderzoeken van Pensioenfonds Horeca & Catering. De levensverwachting van de deelnemers in de regeling van het fonds ligt lager dan die van de hele bevolking. Het fonds past daarom correctiefactoren voor de zogenaamde fondsspecifieke ervaringssterfte toe op de landelijke sterftekansen. Op basis van het sterfteonderzoek over de jaren 2007 tot en met 2011 bleken deze correctiefactoren nog overeen te komen met de ervaringsgegevens. De resultaten van het sterfteonderzoek in 2012 en de CBS-sterftestatistiek leidden niet tot extra bijstelling van de technische voorzieningen. Waardeoverdracht twee maanden stopgezet Pensioenfonds Horeca & Catering stopte in de maanden juli en augustus 2012 tijdelijk met waardeoverdrachten. De dekkingsgraad bedroeg eind juni namelijk 97%. Op grond van wettelijke bepalingen mag het pensioenfonds in dergelijke situaties niet meewerken aan inkomende en uitgaande waardeoverdrachten. Het wettelijk recht op waardeoverdracht van een (gewezen) deelnemer wordt opgeschort tot het moment dat een pensioenfonds de technische voorzieningen weer door waarden heeft gedekt. Eind augustus 2012 bedroeg de dekkingsgraad 101% en daarom hervatte het fonds vanaf september 2012 weer de verwerking van waardeoverdrachten. Waardeoverdracht vindt uiteraard alleen plaats naar die pensioenuitvoerders, die vanwege hun dekkingsgraad aan waardeoverdracht mogen meewerken.

Gekozen herstelmaatregelen Eind 2008 bevond het fonds zich met een dekkingsgraad van 93% in een situatie van dekkingstekort. Pensioenfonds Horeca & Catering moest vanuit toezichtvereisten een minimale dekkingsgraad van 104,1% hebben. In verband met het dekkingstekort diende het fonds het wettelijk verplichte (gecombineerde) lange- en kortetermijnherstelplan in bij de Nederlandsche Bank. De Nederlandsche Bank stemde op 30 juli 2009 in met dit herstelplan.

-9-


Inhoud herstelplan en uitvoering herstelmaatregelen De belangrijkste maatregelen die in het herstelplan zijn opgenomen, zijn: • In 2009 en 2010 vond geen toeslagverlening uit overrendement plaats. • Voor 2010 en 2011 geldt een additionele bijdrage om de kans op toeslagverlening na afloop van de pensioenovereenkomst (2007-2011) te laten toenemen. Het bestuur besloot hiertoe nadat sociale partners in de horeca en contractcatering het initiatief hadden genomen om vrijwillig en additioneel bij te dragen. Dit betekent dat zowel werkgevers als werknemers over 2010 en 2011 een additionele bijdrage wilden voldoen (omgerekend 2,5% van de pensioengrondslag als extra bijdrage). De bedrijfstakken horeca en contractcatering gaven hieraan elk op hun eigen wijze invulling. In 2010 respectievelijk 2011 kwam de totale bijdrage uit de beide bedrijfstakken neer op een positief effect van 2%-punt op de dekkingsgraad. • Pensioenfonds Horeca & Catering vormde gedurende de resterende looptijd van de pensioenovereenkomst (tot en met 2011) geen bestemmingsreserve voor pensioenverbetering. Informatieverstrekking over herstel Maandelijks publiceert Pensioenfonds Horeca & Catering de dekkingsgraad op de website van het fonds, www.phenc.nl. Pensioenfonds Horeca & Catering evalueert het herstelplan jaarlijks per 31 december. Ook uit de evaluatie per 31 december 2012 volgde dat aanvullende maatregelen ten opzichte van het herstelplan niet nodig zijn.

Vermogensbeheer Beleggen met aandacht voor risico én rendement Om de pensioenen nu en in de toekomst te kunnen betalen, belegt Pensioenfonds Horeca & Catering de ontvangen pensioenpremies. Het fonds maakt daarbij een zorgvuldige afweging tussen risico en rendement. In 2012 behaalde het fonds exclusief renteafdekking een positief rendement op de beleggingen van 12,2% (16,3% inclusief renteafdekking). Dit had een positief effect op de dekkingsgraad. Het beleggingsbeleid van Pensioenfonds Horeca & Catering richt zich op de lange termijn. Tegelijk houdt het fonds ook de risico’s op de korte termijn nauwlettend in de gaten. Door actuele ontwikkelingen kan bijstelling van het beleid nodig zijn. Het fonds volgt de resultaten van haar vermogensbeheerders én de veranderingen in de markt daarom op de voet. Zo kan het bestuur zorgvuldig en tijdig reageren. Het bestuur besloot bijvoorbeeld in 2012 om de afdekking van het renterisico te verlagen om zo het liquiditeitsrisico te verminderen. Omdat hiermee het risicoprofiel van het fonds hoger zou worden, paste het bestuur ook de samenstelling van de beleggingsportefeuille aan.

Rendement op de beleggingen Het rendement op de beleggingen bedroeg in 2012 12,2% exclusief renteafdekking (16,3% inclusief renteafdekking.) De outperformance bedraagt 0,7% ten opzichte van de benchmark (11,5%). De rendementscijfers zijn onafhankelijk van de uitvoeringsorganisatie berekend door beleggingsadministrateur Bank of New York Mellon. In de tabel ‘Rendementen beleggingscategorieën 2012’ staat een overzicht van de absolute en relatieve netto rendementen per beleggingscategorie. Rendementen beleggingscategorieën 2012

- 10 -


De beleggingsportefeuille bestaat uit: • zakelijke waarden (aandelen, converteerbare obligaties, private equity en grondstoffen); • onroerend goed; • en vastrentende waarden (obligaties en hypotheken). De tabel ‘Verdeling vermogen ultimo 2012’ zet de weging van de verschillende categorieën af tegen de normportefeuille. Uit de tabel blijkt dat aan het eind van het verslagjaar de vastrentende waarden en het onroerend goed licht overwogen zijn. De zakelijke waarden zijn licht onderwogen ten opzichte van de normportefeuille. Verdeling vermogen ultimo 2012

Ten opzichte van 2011 is de gecombineerde waarde van de swaps gestegen van € 202 miljoen naar € 337 miljoen. Deze waardestijging is het gevolg van de daling van de langetermijnrente. De cijfers over het belegd vermogen in de tabel ‘Verdeling vermogen ultimo 2012’ en de toelichting in de jaarrekening sluiten niet direct op elkaar aan. Dit komt doordat de beleggingscategorieën (vermogen en resultaat) in de kerncijfers en het bestuursverslag conform het (strategisch) beleggingsbeleid worden gepresenteerd. In de jaarrekening wijkt de toerekening van de beleggingen aan de verschillende beleggingscategorieën hiervan af. Z-score en performancetoets De z-score van Pensioenfonds Horeca & Catering over 2012 is 0,53%. Dit betekent dat de vermogensbeheerders van het fonds in het verslagjaar gemiddeld beter presteerden dan de vergelijkende benchmark. De z-score is een maatstaf voor het feitelijk behaalde rendement van de beleggingen ten opzichte van het normrendement. Bij de berekening van deze rendementen worden de uitvoeringskosten van het vermogensbeheer meegenomen, zodat het gaat om nettorendementen. Als het netto feitelijk rendement op de beleggingen van het fonds hoger is dan het netto normrendement, dan ontstaat een positieve z-score. Pensioenfonds Horeca & Catering hanteert voor alle onderdelen van de beleggingsportefeuille benchmarks en doelstellingen. De normportefeuille voor het totale fonds wordt hiervan afgeleid. Pensioenfonds Horeca & Catering voldoet over 2012 aan de norm voor de performancetoets. De uitkomst van de performancetoets voor het jaar 2012 is 1,37%. Als de uitkomst van de performancetoets lager is dan nul, dan is het fonds verplicht om werkgevers - als zij daarom vragen - vrijstelling van de verplichtstelling te verlenen. Dit volgt uit het Vrijstellings- en boetebesluit Wet Bpf 2000. De performancetoets wordt berekend door de z-scores van de afgelopen vijf jaar bij elkaar op te tellen, dit getal te delen door de wortel van dit aantal jaren en bij de uitkomst van die berekening 1,28 op te tellen.

- 11 -


Rendementen per beleggingscategorie Zakelijke waarden Aandelen maken een belangrijk onderdeel uit van de portefeuille zakelijke waarden. Voor aandelen was 2012 een goed jaar. De aandelenportefeuille van Pensioenfonds Horeca & Catering behaalde in het verslagjaar een rendement van 14,7%. De benchmark behaalde een totaalrendement van 14,5%. De aandelenbeurzen stegen ondanks de moeilijke economische omstandigheden in veel landen. De schuldencrisis bleef in 2012 dominant in het nieuws en beïnvloedde de koersbewegingen. Zorgen waren er met name over Spanje en Italië. De Europese Centrale Bank en de Amerikaanse Federal Reserve ondersteunden de markten door schuldpapier op te kopen. Deze stimuleringsmaatregelen bleken een belangrijke drijfveer voor de uiteindelijke koersstijgingen te zijn. De Europese aandelenmarkten sloten het jaar zeer verschillend af. Zo steeg de Duitse aandelenbeurs in 2012 met ruim 29%, terwijl de Spaanse aandelenbeurs met 4% daalde. Ook de ontwikkelingen in de Verenigde Staten hadden een gunstig effect op de aandelenbeurzen. Tot aan de laatste dag van het jaar was het de vraag of het zou lukken om de zogeheten ‘fiscal cliff’ af te wenden. Een begrotingsakkoord was nodig om te voorkomen dat een aantal belastingmaatregelen automatisch in werking zou treden die de economie van de Verenigde Staten mogelijk in een recessie zouden trekken. Uiteindelijk lukte het de politici om op het laatste moment een akkoord te bereiken en zo een crisis te voorkomen. De Amerikaanse indices sloten het jaar hoger af: een stijging van 11% ten opzichte van het jaar ervoor. De onderstaande figuur laat de regioverdeling van de aandelenportefeuille van Pensioenfonds Horeca & Catering zien. Regioverdeling aandelen ultimo 2012

Het rendement op private equity bedroeg in 2012 10,0%. Dat is 8,4% meer dan de benchmark die 1,6% rendeerde. De benchmark is het driemaands Euribor-tarief plus 1%. In het begin van het jaar was er weinig activiteit op de private equity markt. Pas aan het einde van 2012 kwam hier verandering in. Dit uitte zich onder meer in positieve herwaarderingen binnen de diverse portefeuilles. Aan het eind van het verslagjaar bedroeg deze categorie 4,1% van de totale beleggingsportefeuille. De portefeuille converteerbare obligaties behaalde een rendement van 13,0% en daarmee 2,0% meer rendement dan de benchmark (11,0%). Dit gunstige resultaat was onder andere te danken aan de aantrekkende aandelenmarkten. Een goede selectie van converteerbare obligaties zorgde ervoor dat deze portefeuille beter presteerde dan de benchmark. De onderstaande figuur geeft de regioverdeling voor converteerbare obligaties weer. Regioverdeling converteerbare obligaties ultimo 2012

- 12 -


De beleggingen in grondstoffen presteerden het minst van alle zakelijke waarden met een rendement van -2,6%. De rendementen van de verschillende grondstoffen lagen ver uiteen. Zo steeg gas met 12%, terwijl de olieprijs met 6% daalde. De goudprijs steeg in 2012 met 7%. Het rendement van de grondstoffenportefeuille was wel beter dan de benchmark, die -6,3% noteerde in 2012. Daardoor bedroeg de relatieve outperformance 3,7%. Vastrentende waarden Het rendement op de portefeuille vastrentende waarden bedroeg in 2012 9,6%. De benchmark behaalde een rendement van 9,9%. De portefeuille vastrentende waarden bestaat uit een obligatie- en een hypothekenportefeuille. De beleggingen in nominale staatsobligaties behaalden in het verslagjaar een rendement van 9,9%. Bij inflatie gerelateerde obligaties was dit 7,6%. In 2012 nam de vraag naar obligaties van veilige landen toe. Mede door deze vlucht naar veiligheid stegen de beleggingen in vastrentende waarden van Pensioenfonds Horeca & Catering fors in waarde. In 2011 koos Pensioenfonds Horeca & Catering ervoor om het kredietrisico verder te beperken door binnen de portefeuille nominale staatobligaties enkel te beleggen in Nederland, Duitsland, Oostenrijk en Finland. Binnen de inflatie gerelateerde obligatieportefeuille belegt het fonds alleen in Duitsland en Frankrijk. De obligaties van deze veilige landen profiteerden van een toegenomen vraag naar obligaties van sterke debiteuren. Ook de overige delen van de obligatieportefeuille rendeerden goed. Obligaties in opkomende landen rendeerden namelijk 17,4% en high yield-obligaties 18,1%. Regioverdeling vastrentende waarden ultimo 2012

In 2012 werd een rendement op de hypothekenportefeuille behaald van 2,0%. De benchmark boekte een resultaat van 5,0%. De hypothekenportefeuille bestaat geheel uit Nederlandse particuliere en zakelijke hypotheken. Particuliere hypotheken stegen met 4,0% in waarde, terwijl zakelijke hypotheken met 0,5% stegen. Door de dalende vastgoedprijzen werden er zowel bij zakelijke als bij particuliere hypotheken voorzieningen genomen. Hypotheken worden gewaardeerd tegen de risicovrije rentecurve plus een risico-opslag. Door een stijgende risico-opslag en de genomen voorzieningen, behaalde de hypothekenportefeuille een lager rendement dan de benchmark. Onroerend goed De portefeuille onroerend goed bestaat uit beleggingen in beursgenoteerd indirect vastgoed en niet-beursgenoteerde indirecte vastgoedbeleggingen. In 2012 behaalde Pensioenfonds Horeca & Catering met de belegging in beursgenoteerd indirect vastgoed een rendement van 26,6%, nagenoeg in lijn met de benchmark (26,5%). De portefeuille wist te profiteren van de stijging van de aandelenbeurzen. De portefeuille niet-beursgenoteerd indirect vastgoed behaalde een rendement van 0,4% (benchmark: 1,3%). De beleggingen in kantoren en woningen daalden zowel relatief als absoluut in waarde. Bedrijfsruimten en winkels droegen daarentegen positief bij aan het resultaat. Portefeuille onroerend goed ultimo 2012

- 13 -


Afdekking rente- en valutarisico Het bestuur nam in 2012 het besluit om tot een tijdelijke aanpassing van het beleggingsbeleid over te gaan. Besloten is om de afdekking van het renterisico te verlagen naar 64%. De afdekking van het renterisico – het belangrijkste risico van het fonds – bedroeg sinds 2009 75%. De reden voor het verlagen van de renteafdekking is om het liquiditeitsrisico van het fonds te verkleinen. Bij een oplopende rente vragen de tegenpartijen van de swaps namelijk meer onderpand, waardoor zich een liquiditeitsrisico kan voordoen als er onvoldoende onderpand beschikbaar is. Pensioenfonds Horeca & Catering dekt het renterisico af door 22,5% van het beheerd vermogen te beleggen in langlopende eurostaatsobligaties. Daarnaast belegt het fonds 5% van het vermogen in Nederlandse hypotheken. Om tot een afdekking van 64% te komen gebruikt Pensioenfonds Horeca & Catering aanvullend swaps. Het fonds implementeert de swaps als overlay en deze maken daarom geen deel uit van de normportefeuille. Voor herbalancering hanteert het fonds een bandbreedte van 5% rondom de norm van 64%. Voor een goede aansluiting op de verplichtingen, hanteert Pensioenfonds Horeca & Catering swaps in zes à acht verschillende looptijdsegmenten. De gecombineerde waarde van de swaps bedroeg ultimo 2012 € 337 miljoen. Dit is € 135 miljoen meer dan ultimo 2011. De belangrijkste reden voor de waardestijging van de swaps, is de daling van de langetermijnrente. Naast het renterisico dekt Pensioenfonds Horeca & Catering ook het valutarisico van de beleggingsportefeuille strategisch af. Ongeveer 50% van de beleggingen vindt plaats in valuta anders dan de euro. Circa 55% van dit valutarisico wordt afgedekt. Dit zorgt voor (kortetermijn)stabilisatie van de rendementen. Voor beleggingen in vreemde valuta waarbij het afdekken van het valutarisico praktisch zeer lastig en/of bijzonder kostbaar is, laat het fonds dit risico onafgedekt. Tevens wordt het valutarisico op de beleggingen in grondstoffen niet afgedekt. Het openlaten van het valutarisico betreft overigens nadrukkelijk niet de mogelijkheid om actief valutabeleid te voeren.

Strategische beleggingsallocatie Aan de hand van de ALM-studie stelde het bestuur eind 2011 vast de beleggingsallocatie te handhaven op 50% zakelijke waarden, 40% vastrentende waarden en 10% vastgoed. Pensioenfonds Horeca & Catering streeft ernaar om eens in de twee à drie jaar het beleid te herijken door middel van een ALM- en een risicobudgetstudie. Het bestuur nam in april 2012 het besluit om het beleggingsbeleid tijdelijk aan te passen om het liquiditeitsrisico verder te beheersen. Het besluit hield in de renteafdekking terug te brengen van 75% naar 64%. Door een deel van de swaps te verkopen, werd deze verlaging bereikt. Door deze verlaging van de renteafdekking, stijgt het renterisico voor het fonds. Om dit toegenomen renterisico te compenseren is de weging zakelijke waarden verlaagd naar 46,5%, de weging vastgoed verlaagd naar 9% en de weging vastrentende waarden opgehoogd naar 44,5%. Het bestuur besloot tot een tijdelijke aanpassing in de verwachting dat een nieuw decentraal pensioenakkoord tot stand komt. Een dergelijk akkoord resulteert in een nieuwe pensioenregeling met een bijpassend strategisch beleggingsallocatie. In 2012 besloot het bestuur ook om een deel van het valutarisico niet meer af te dekken. Het ging hierbij om het valutarisico bij beleggingen in grondstoffen en om valuta’s waarin Pensioenfonds Horeca & Catering beperkt belegt. Het bestuur nam dit besluit naar aanleiding van een risicobudgetstudie. Uit deze studie bleek dat het afdekken van de dollar in het grondstoffenmandaat geen toegevoegde waarde heeft. De doorgaans negatieve correlatie tussen grondstoffen en de Amerikaanse dollar zorgt voor een stabilisatie van het rendement in euro in scenario’s van stress. Ook bleek dat het afdekken van niet-materiële posities in valuta’s, zoals de Engelse pond of de Japanse Yen, meer na- dan voordelen heeft. Het openlaten van dit valutarisico heeft weinig tot geen invloed op het risicoprofiel van Pensioenfonds Horeca & Catering of op de buffers die de Nederlandsche Bank voorschrijft. Bovendien heeft het openlaten van een deel van het valutarisico een diversificatievoordeel ten opzichte van de euro.

Transparant en zorgvuldig beleggingsbeleid Pensioenfonds Horeca & Catering maakte in 2012 de kosten voor vermogensbeheer inzichtelijk. Pensioenfonds Horeca & Catering vindt een inzichtelijke en voorspelbare kostenstructuur belangrijk ten aanzien van de uitbestede beleggingen. Zo kan het fonds invulling geven aan de wens de kosten van de beleggingen transparant te maken. In de paragraaf ‘Uitvoeringskosten’ in het hoofdstuk ‘Pensioenbeheer’ wordt hier uitgebreid op ingegaan. Verder besteedde het bestuur expliciet aandacht aan een mogelijk uiteenvallen van de Europese Monetaire Unie of een mogelijk vertrek van een aantal landen uit de muntunie. Het bestuur constateerde dat de risico’s nadrukkelijk aanwezig zijn en tegelijkertijd dat de beleggingsportefeuille als gevolg van aanpassingen in 2011 al goed was gepositioneerd. Daarmee waren aanvullende maatregelen niet nodig.

- 14 -


Het bestuur concludeerde ook in 2012 dat private equity binnen de beleggingsportefeuille van Pensioenfonds Horeca & Catering een plaats verdient. Dit bleek uit een evaluatie naar de bijdrage van private equity aan de doelstellingen van het beleggingsbeleid van het fonds. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat een belegging in private equity in de beleggingsportefeuille van Pensioenfonds Horeca & Catering leidt tot zowel diversificatie- als outperformancemogelijkheden ten opzichte van bijvoorbeeld aandelen. Wel bleek aanscherping van de invulling van het programma voor private equity mogelijk. Het bestuur besloot namelijk de balans te verbeteren tussen de omvang en complexiteit van de beleggingen enerzijds en het niveau van het risicomanagement en de aanwezige counterveiling power anderzijds. Ook had het bestuur aandacht voor het onderwerp Maatschappelijk Verantwoord Beleggen. Het bestuur analyseerde het beleid en de ontwikkelingen op dit gebied sinds de invoering van het huidige beleid in 2008. Het bestuur besloot een nieuw onderzoek te doen in 2013 naar de wensen en standpunten van deelnemers en werkgevers. Daarnaast zal het bestuur inventariseren in hoeverre Maatschappelijk Verantwoord Beleggen bij de verschillende externe vermogensbeheerders is verankerd en geïmplementeerd. Verder deed het fonds in 2012 een tweede investering in private equity, specifiek gericht op het investeren in schone technologieën. Na uitvoerig onderzoek stelde het bestuur in februari 2012 Northern Trust Global Investors aan als vermogensbeheerder voor een passief mandaat voor wereldwijd beursgenoteerd vastgoed. Daarmee is invulling gegeven aan het besluit naar aanleiding van de risicobudgetstudie 2010 om de allocatie naar beursgenoteerd vastgoed passief in te vullen in plaats van actief. Het bestuur stelde in het verslagjaar Principal Global Investors aan voor een mandaat voor aandelen in opkomende landen. Het bestuur besloot in 2011 de weging van deze beleggingscategorie te verhogen. Doordat er bij de bestaande vermogensbeheerder aandelen opkomende landen geen ruimte voor verdere uitbreiding bestond, ging het fonds in 2012 op zoek naar een tweede vermogensbeheerder voor aandelen in dit segment.

Beleggingsadviescommissie Ook in 2012 was de beleggingsadviescommissie actief betrokken bij het beleggingsbeleid. De leden van de commissie adviseerden het bestuur onder meer over: • de verrichte risicobudgetstudie; • het terugbrengen van het liquiditeitsrisico in de beleggingsportefeuille van het fonds door de afbouw van de renteafdekking en het terugbrengen van de allocatie naar zakelijke waarden en onroerend goed ten gunste van vastrentende waarden; • evaluatie van de bijdrage private equity aan de doelstellingen van het fonds; • het aanstellen van nieuwe vermogensbeheerders. De gevolgen voor Pensioenfonds Horeca & Catering van de invoering van de UFR-methodiek vormden eveneens een belangrijk aandachtspunt voor de beleggingsadviescommissie. Ook vervulde de beleggingsadviescommissie een adviserende rol voor het beleggingsplan 2013 en was betrokken bij de jaarlijkse strategische conferentie van het bestuur.

Pensioenbeheer Focus op heldere communicatie en efficiënte administratie Duidelijke communicatie met deelnemers en werkgevers was een belangrijk aandachtspunt voor Pensioenfonds Horeca & Catering in 2012. Het fonds heeft daarbij twee doelen. Zorgen dat deelnemers weten waar zij later financieel aan toe zijn. En zorgen dat werkgevers weten hoe zij hun administratie zo gemakkelijk mogelijk kunnen doen. Daarnaast werkte het fonds aan het verbeteren van de eigen administratie. Efficiëntie en kostenbewustzijn waren daarbij belangrijk. Om deelnemers op een begrijpelijke manier uit te leggen hoe het zit met hun pensioen, lanceerde het fonds in 2012 twee campagnes. Deze sloten aan op de belevingswereld van deelnemers: ‘Vraag ons de kleren van het lijf’ en ‘Ontdek hoe ruim belegd jouw boterham straks is!’. Voor werkgevers startte het fonds in 2012 met de ontwikkeling van een werkgeversportaal. Dit online hulpmiddel maakt het voor werkgevers makkelijker om hun administratie bij te houden. En door bij het contact met werkgevers de digitale mogelijkheden zoveel mogelijk te benutten, geeft het fonds actief invulling aan het streven naar een kostenbewuste uitvoering. Pensioenfonds Horeca & Catering wil daarnaast gegevens volledig en zorgvuldig vastleggen en op een efficiënte en kostenbewuste manier administreren. Op basis van de bekend gemaakte uitkomsten van het project Quinto-P van de Nederlandsche Bank beoordeelde het fonds bijvoorbeeld de kwaliteit van de administratie van de pensioenen. Maar ook was er aandacht voor het verbeteren van de werkgeversadministratie, want dat blijft de basis voor de administratie van het fonds.

- 15 -


Premie en toeslag Premie naar 16,8% Het bestuur stelde de premie voor 2012 tot en met 2016 vast op 16,8% van de pensioengrondslag. Daarmee is de premie voor 2012 kostendekkend. Meer dan voorheen vroegen de actuele ontwikkelingen om aandacht voor de kostendekkendheid van de premie. Sinds de invoering van de huidige pensioenregeling in 2007 was de premie 14,3% van de pensioengrondslag. Op basis van de rentestand in 2011 en de sinds 2007 aanzienlijk gestegen levensverwachting zou dit voor 2012 niet kostendekkend zijn. Dit leidde tot een noodzakelijke verhoging van de premie. Voor de jaren 2010 en 2011 was in het herstelplan van Pensioenfonds Horeca & Catering (op basis van een vrijwillig initiatief van sociale partners) al een aanvullende additionele herstelbijdrage van 2,5% van de pensioengrondslag vastgesteld. Eind 2010 constateerde het bestuur dat de premie voor 2011 op basis van de (destijds) actuele rentecurve niet geheel kostendekkend was. Het bestuur verzocht sociale partners in de contractcateringbranche een bijdrage voor de kostendekkendheid van de pensioenpremie over 2011. Sociale partners in de contractcateringbranche spraken zich in 2010 positief uit over dit verzoek van het bestuur; het besluit volgde in 2011. In de contractcateringbranche betalen werkgevers en werknemers daarom elk 0,27% van de pensioengrondslag als additionele bijdrage voor de jaren 2012 en 2013. Vanuit de bedrijfstak horeca werd een additionele bijdrage in 2011 al geëffectueerd. Sociale partners restitueerden (een deel van) het overschot aan middelen van de SOHOR (de VUT-stichting voor de bedrijfstak horeca) aan de bedrijfstak door deze direct ter beschikking te stellen aan het pensioenfonds. Het bestuur bestemde de additionele bijdrage van de horeca- en contractcateringbranche uiteindelijk voor de kostendekkendheid van de premie in 2012. De werkelijk benodigde premie voor 2011 was namelijk (achteraf bezien) ook zonder de extra bijdrage al kostendekkend. Geen toeslag vanuit overrendement Het bestuur besloot het overrendement over het boekjaar 2011 in te zetten voor herstel van de financiële positie van het fonds. De voorwaardelijke toeslagverlening van de opgebouwde aanspraken van actieve deelnemers, gewezen deelnemers en uitkeringen van pensioengerechtigden per 1 januari 2013 is om die reden vastgesteld op 0%. De financiële situatie van het fonds, de volatiliteit van de rente en de situatie op de financiële markten leidden tot dit besluit. Voor dergelijke voorwaardelijke toekomstige toeslagen wordt niet doelgericht geld gereserveerd. Voor toeslagverlening uit overrendement moet het vermogen groter zijn dan het minimaal vereist eigen vermogen. Verder moet het herstel voorlopen op het uitgezette herstelpad en moet sprake zijn van inflatie in het betreffende jaar. Het bestuur beoordeelt jaarlijks aan de hand van de jaarrekening of toeslagverlening mogelijk is per 1 januari van het jaar, volgend op de vaststelling van de jaarrekening. Toeslag van 0,70% voor actieve deelnemers vanuit premieopslag De toeslag vanuit de opslag in de premie per 31 december 2012 bedraagt 0,70% over de opgebouwde aanspraken van deelnemers die gedurende het boekjaar actief waren. De doorsneepremie bevat een opslag van 0,9%-punt voor de jaarlijkse onvoorwaardelijke toeslagverlening van de opgebouwde aanspraken van actieve deelnemers. Er is geen geld gereserveerd voor toekomstige jaren. Het bestuur stelt jaarlijks de hoogte van de toeslag vast.

Pensioenregeling en communicatiebeleid geactualiseerd Hogere AOW-leeftijd en wijziging pensioenregeling Het bestuur besloot eind 2012 om pensioenopbouw tot de AOW-gerechtigde leeftijd mogelijk te maken voor werknemers die in 2013 65 worden en tot de AOW-gerechtigde leeftijd bij een aangesloten werkgever blijven werken. In de komende jaren gaat de AOW-leeftijd stapsgewijs omhoog. In 2012 verschoof deze al van de eerste dag van de maand waarin iemand 65 werd naar de 65e verjaardag. In 2012 besloot de regering hoe dit verder gaat plaatsvinden. In 2013 stijgt de AOW-leeftijd naar 65 jaar en één maand. Ook de jaren erna stijgt de AOW-leeftijd jaarlijks. Uiteindelijk gaat de AOW in 2018 in op 66-jarige leeftijd en in 2021 bij 67 jaar. Omdat in de huidige collectieve arbeidsovereenkomsten voor de horeca en contractcateringbranche staat dat een arbeidsovereenkomst automatisch eindigt op het moment dat een werknemer de AOW-leeftijd bereikt, hebben werknemers in de horeca en catering de mogelijkheid tot hun AOW-leeftijd door te werken. In de pensioenregeling van Pensioenfonds Horeca & Catering is de ingangsdatum van het ouderdomspensioen vastgesteld op de eerste dag van de maand waarin (gewezen) deelnemers 65 jaar worden. Door de stijgende AOW-leeftijd komen de ingangsdata voor de AOW-uitkering en de ouderdomspensioenuitkering van Pensioenfonds Horeca & Catering uit elkaar te liggen.

- 16 -


Deelnemers kunnen de ingangsdatum van het ouderdomspensioen uitstellen naar de AOW-gerechtigde leeftijd. Door de verandering in het pensioenreglement van Pensioenfonds Horeca & Catering kunnen werknemers, die in 2013 na hun 65e verjaardag bij een aangesloten werkgever werkzaam zijn, tot de AOW-gerechtigde leeftijd pensioen opbouwen. Het bestuur nam dit besluit na advies van het verantwoordingsorgaan en vooruitlopend op te verwachten wijzigingen in het pensioenstelsel. Representativiteitstoets uit te voeren De periodieke representativiteitstoets kwam voor Pensioenfonds Horeca & Catering in 2012 aan de orde. De verplichtstellingsbeschikking van Pensioenfonds Horeca & Catering is gewijzigd bij de wijziging van de werkingssfeer per 1 januari 2008. Daarbij werd de representativiteit aangetoond. De vijfjaarstermijn voor de periodieke representativiteitstoets ving aan op de datum van het besluit tot wijziging van de verplichtstellingsbeschikking en verstreek op 16 november 2012. In juni 2012 sprak het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering over een mogelijke wijziging in de (reikwijdte van de) verplichtstelling. Het bestuur stelde aan sociale partners voor om niets te wijzigen. Communicatiebeleid geactualiseerd Het bestuur evalueerde het communicatiebeleid en stelde een communicatieplan voor 2013-2015 vast. Pensioenfonds Horeca & Catering zet de lijn door om in de communicatie aan te sluiten bij de beleving van deelnemers en werkgevers in de horeca en catering met als doel hen open te stellen voor informatie over pensioen en pensioengerelateerde vraagstukken van het pensioenfonds. Onderzoeken die Pensioenfonds Horeca & Catering in 2011 onder deelnemers en werkgevers hield, wezen uit dat deelnemers niet tot nauwelijks openstaan voor informatie over pensioen. Het versturen van schriftelijke startbrieven en uniforme pensioenoverzichten, zoals de Pensioenwet voorschrijft, blijkt niet bij te dragen aan pensioenbewustzijn. Pensioenfonds Horeca & Catering hanteert in het communicatieplan als uitgangspunt dat communicatie eraan moet bijdragen dat: • deelnemers mentale rust krijgen en (daarmee ook) pensioenbewuster worden; • werkgevers zich door het fonds ‘ontzorgd’ voelen. Pensioenfonds Horeca & Catering heeft een specifiek deelnemersbestand in vergelijking met andere pensioenfondsen. Veel jonge deelnemers stromen in die relatief vaak na een korte periode weer uitstromen. Om te blijven voldoen aan de communicatie-eisen uit de Pensioenwet, vraagt de naleving grote inspanningen (en daarmee hoge kosten) van het fonds. Pensioenfonds Horeca & Catering blijft (bij de wetgever en toezichthouder) aandacht vragen voor de doelmatigheid van voorgeschreven, schriftelijke informatieverstrekking. Gestart met verzenden van schriftelijke beëindigingsinformatie Het fonds biedt op veel manieren informatie aan over pensioen in de horeca en catering, bijvoorbeeld via de websites www.phenc.nl, Pensioencafe.nl, het pensioenoverzicht, brieven en brochures. In het verleden informeerde het fonds deelnemers op deze manier ook over (de gevolgen van) het stoppen van de pensioenopbouw. Pensioenfonds Horeca & Catering startte in 2012 met het versturen van beëindigingsinformatie. Dit gebeurde op aandringen van toezichthouder Autoriteit Financiële Markten. Pensioenfonds Horeca & Catering verstuurt de beëindigingsinformatie via een briefkaart in combinatie met een speciale webpagina. Het fonds overlegde met de Autoriteit Financiële Markten over de mogelijkheid van een briefkaart voor de beëindigingsinformatie. Op de briefkaart staat de meest belangrijke en urgente informatie over de gevolgen van het stoppen van de pensioenopbouw. Een briefkaart draagt bij aan het streven om informatie zo efficiënt en kostenbewust mogelijk te verstrekken. Twee deelnemersgerichte campagnes en het PensioenCafé Pensioenfonds Horeca & Catering lanceerde in 2012 twee doelgroepgerichte campagnes: • ‘Vraag ons de kleren van het lijf’ • ‘Ontdek hoe ruim belegd jouw boterham straks is’. Het fonds streeft ernaar om de communicatie te laten aansluiten op de beleving van deelnemers. Deze initiatieven pasten bij dit uitgangspunt. Zo beoogde de campagne ‘Vraag ons de kleren van het lijf’ deelnemers duidelijk te maken dat zij het pensioenfonds alles mogen/kunnen vragen over pensioen en hen te laten zien dat het pensioenfonds ver gaat om die uitleg op een begrijpelijke manier te geven. Met de campagne ‘Ontdek hoe ruim belegd jouw boterham straks is’, maakte het fonds het Uniform pensioenoverzicht 2012 laagdrempeliger en gaf zo inzicht in (de relevantie van) de inkomenspositie bij pensionering. Om werkgevers te helpen hun werknemers over pensioen te informeren biedt het fonds - op verzoek van de werkgever - de mogelijkheid van een ‘PensioenCafé op Locatie’. Dit is een informatieve bijeenkomst in de sfeer van een café. Tijdens deze bijeenkomsten geeft het fonds een toegankelijke presentatie aan werknemers en daarmee sluit het concept aan bij de uitgangspunten van Pensioencafe.nl: pensioeninformatie op een leuke en makkelijke manier. - 17 -


De samenstelling van het deelnemersbestand eind 2012 blijkt uit de grafiek ‘Leeftijdsopbouw van het hele deelnemersbestand ultimo 2012’. Inzicht in de samenstelling van het deelnemersbestand is belangrijk voor de keuzes die het fonds maakt. Leeftijdsopbouw van het hele deelnemersbestand ultimo 2012

Kenmerkend voor Pensioenfonds Horeca & Catering is het groot aantal jonge deelnemers. De grafiek ‘Leeftijdsverdeling actieve deelnemers ultimo 2008-2012’ laat zien dat het aantal actieve deelnemers in de leeftijd tot 25 jaar jaarlijks wisselt. Vanaf 25 jaar is het aantal actieve deelnemers redelijk stabiel. Leeftijdsverdeling actieve deelnemers ultimo 2008-2012

- 18 -


De verlaging van de toetredingsleeftijd per 1 januari 2007 van 25 naar 21 jaar is zichtbaar in de grafiek ‘Leeftijdsverdeling gewezen deelnemers 2008-2012’: het aantal gewezen deelnemers in de leeftijdscategorie 25-30 jaar neemt jaarlijks toe. Omdat een groot aantal deelnemers de bedrijfstak verlaat koos het fonds voor een efficiënte manier om de beëindigingsinformatie te verstrekken. Leeftijdsverdeling gewezen deelnemers 2008-2012

De grafiek ‘Leeftijdsverdeling pensioengerechtigden 2008-2012’ laat een toename van het aantal pensioengerechtigden zien. Het aantal deelnemers dat de pensioengerechtigde leeftijd bereikt neemt toe. Deelnemers die in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw pensioen opbouwden bereiken de pensioengerechtigde leeftijd. Ook dit leidt tot een toename van het aantal toekenningen. Leeftijdsverdeling pensioengerechtigden 2008-2012

- 19 -


Aandacht voor volledige en zorgvuldige administratie Good practises vanuit Quinto-P opgepakt Pensioenfonds Horeca & Catering is in 2012 gestart met het toepassen van de ‘good practices’ van Quinto-P. Doel van deze ‘good practices’ is om een goede pensioenadministratie te waarborgen. De Nederlandsche Bank formuleerde deze ‘good practices’ naar aanleiding van een themaonderzoek naar de juistheid van geadministreerde pensioenaanspraken bij een tiental pensioenfondsen. De Nederlandsche Bank deelde de uitkomsten van het themaonderzoek in het voorjaar van 2012 met de pensioensector. De toezichthouder verwacht dat pensioenfondsen kunnen aantonen dat zij de pensioenadministratie kritisch onderzoeken op eventuele onvolkomenheden. Pensioenfonds Horeca & Catering onderschrijft het belang van een dergelijk eigen onderzoek. Dat is voor het fonds aanleiding om: • • • •

de inrichting van de gegevensstromen te beoordelen; de beschikbaarheid van historische gegevens te analyseren; de administratie steekproefsgewijs te controleren en de inrichting van de administratie continue te monitoren.

Pensioenfonds Horeca & Catering zet dit onderzoek in 2013 voort. Meer gegevens beschikbaar via Nationaal Pensioenregister Pensioenfonds Horeca & Catering realiseerde in 2012 volgens planning een aansluiting bij plateau II van het Nationaal Pensioenregister. Het gaat bij deze volgende fase om een uitbreiding van gegevens die (gewezen) deelnemers meer inzicht biedt in: • het bruto- en ook het nettobedrag aan pensioen; • de verevende pensioenaanspraken en • de latente nabestaandenpensioenaanspraken bij een ingegaan ouderdomspensioen. Pensioenfonds Horeca & Catering ziet deze uitbreiding van het Nationaal Pensioenregister als een positieve ontwikkeling. Het bestuur verwacht dat de verdere doorontwikkeling bijdraagt aan een grotere efficiëntie vanwege de vermindering van de (wettelijk voorgeschreven) schriftelijke informatieverstrekking en zorgt voor blijvende aandacht van de deelnemer voor zijn of haar pensioen. Een toename van het aantal uitkeringsgerechtigden leidt tot een toename van het totaal aan uitkeringen. Ook het totaal aan afkoopbedragen van geringe pensioenaanspraken neemt daarom toe. De toename van het totaal aan uitkeringen blijkt uit de grafiek ‘Uitkeringsvolume 2008-2012’. Uitkeringsvolume 2008-2012

- 20 -


De ontwikkeling van de gemiddelde hoogte van de uitkering blijkt uit de grafiek ‘Gemiddelde uitkering per pensioenvorm 2008-2012’. De hoogte van de ouderdomspensioenuitkering laat een geleidelijke stijging zien. Voor de vroegpensioenuitkeringen geldt een aanzienlijke stijging, terwijl in de grafiek ‘Uitkeringsvolume 2008-2012’ juist een duidelijke daling zichtbaar is van het uitkeringsvolume vroegpensioen. De gemiddelde vroegpensioenuitkering stijgt dan ook voornamelijk doordat deelnemers de vroegpensioenuitkering uitstellen, waardoor een (aanzienlijk) hogere vroegpensioenuitkering ontstaat. Gemiddelde uitkering per pensioenvorm 2008-2012

Actieve deelnemers blijken gemiddeld door de jaren heen meer pensioen op te bouwen. Het gemiddeld opgebouwde premievrije pensioen van gewezen deelnemers blijft vrijwel gelijk. Gemiddeld opgebouwd ouderdomspensioen 2008-2012

- 21 -


Kwaliteit van werkgeversadministratie Pensioenfonds Horeca & Catering besteedde in 2012 aandacht aan het verbeteren van verschillende administratieve processen. Het fonds verrichtte een onderzoek naar diverse processen en realiseerde waar mogelijk direct verbeteringen. Zo nam Pensioenfonds Horeca & Catering het proces van het bekend worden en aanschrijven van nieuwe werkgevers onder de loep. Dit leidde tot een sterke verkorting van de tijd tussen het moment waarop het fonds gegevens van een nieuwe werkgever ontvangt en het moment waarop deze werkgever de eerste informatie van het pensioenfonds krijgt. Meer gemak voor werkgevers In 2012 zette het fonds een eerste stap in het realiseren van een werkgeversportaal. Dit online middel dient een informatie- en communicatiekanaal te worden voor werkgevers en hun administrateurs. Zij krijgen hierdoor online inzicht in de werkgeversadministratie en er ontstaat een laagdrempelig middel om digitaal informatie met het fonds uit te wisselen. Daarnaast krijgt het fonds door het werkgeversportaal meer mogelijkheden om het administratieve proces te optimaliseren en de kwaliteit van de administratie verder te verbeteren. Pensioenfonds Horeca & Catering beoogt de invoering van het werkgeversportaal te combineren met een geleidelijke invoering van de systematiek van voortschrijdend cumulatief rekenen (VCR). Deze systematiek houdt in dat de werkelijk te betalen premie over een periode direct wordt gefactureerd en geïnd. Nu betaalt de werkgever nog een voorschot en ontvangt hij na afloop van het jaar een eindafrekening. Harmonisatie eurobetalingen Pensioenfonds Horeca & Catering is gestart met het aanpassen van de systemen, administratieve organisatie en bedrijfsprocessen op de introductie van de Single Euro Payments Area (SEPA). De Europese Unie en gezamenlijke Europese banken willen daarmee het eurobetalingsverkeer binnen Europa harmoniseren. Nieuwe standaarden voor het rekeningnummer, de girale betalingen en de incasso’s moeten ervoor zorgen dat eurobetalingen in de Europese Unie straks overal op dezelfde manier plaatsvinden. Doel is dat Pensioenfonds Horeca & Catering op 1 juli 2013 SEPA-proof is.

Uitvoeringskosten Pensioenfonds Horeca & Catering vindt lage uitvoeringskosten belangrijk. Het fonds voert daarom de pensioenadministratie zo efficiënt mogelijk uit. Doordat het fonds de pensioenregeling uitvoert voor een grote groep deelnemers levert dit door de schaalgrootte lagere uitvoeringskosten per deelnemer op. Het fonds heeft daarnaast geen winstoogmerk. Dat betekent dat het fonds alle premies en beleggingsopbrengsten, na aftrek van de uitvoeringskosten, direct aan pensioen kan besteden. Pensioenfonds Horeca & Catering wil de uitvoeringskosten presenteren volgens de Aanbevelingen Uitvoeringskosten 2011 en de Nadere uitwerking kosten vermogensbeheer 2012, beide opgesteld door de Pensioenfederatie. Het fonds kon hieraan over 2011 nog niet geheel voldoen omdat niet alle informatie beschikbaar was. In 2012 voerde het fonds daarom een strikt beleid om de uitvoeringskosten inzichtelijker te maken. Zo sprak het fonds met de externe vermogensbeheerders af dat zij vanaf 2012 alle vermogensbeheerkosten aanleveren volgens de aanbevelingen van de Pensioenfederatie. Uitsplitsing van uitvoeringskosten De totale pensioenuitvoeringskosten van Pensioenfonds Horeca & Catering over 2012 bedragen € 43,1 miljoen. Dit bedrag bestaat uit drie kostensoorten: • D e kosten pensioenbeheer bedragen € 16,7 miljoen (2011: € 18,7 miljoen). Hieronder vallen de kosten voor de (pensioen)administratie van en communicatie met deelnemers en werkgevers, inclusief het deel van de bestuurskosten dat is toe te rekenen aan pensioenbeheer. • D e kosten van pensioenbeheer zijn € 60 per deelnemer (2011: € 70). Het aantal deelnemers is de som van het aantal actieve deelnemers en gepensioneerden aan het eind van het jaar. De daling van € 10 per deelnemer komt met name door een toename van het aantal deelnemers ten opzichte van 2011 en een daling van de uitvoeringskosten. Het jaar 2011 kende namelijk een aantal kosten voor eenmalige activiteiten. • D e beheerkosten vermogensbeheer bedragen € 18,3 miljoen (2011: € 16,6 miljoen). Deze kosten betreffen met name de kosten van externe vermogensbeheerders en het deel van de uitvoerings- en bestuurskosten dat is toe te rekenen aan vermogensbeheer. • De beheerkosten van vermogensbeheer bedragen 0,38% van het gemiddeld belegd vermogen (2011: 0,44%).

- 22 -


• D e transactiekosten vermogensbeheer bedragen € 8,1 miljoen (schatting 2011: € 8,2 miljoen). Deze kosten zijn over 2012 voor het eerst vastgesteld terwijl de kosten over 2011 uitsluitend schattingen betreffen. Transactiekosten zijn direct gerelateerd aan de totstandkoming van beleggingstransacties. De transactiekosten van vermogensbeheer bedragen 0,17% van het gemiddeld belegd vermogen (schatting 2011: 0,22%). Door deze opsplitsing in kostensoorten, waarbij de bijbehorende kosten zijn vastgesteld volgens de aanbevelingen van de Pensioenfederatie, zijn de pensioenuitvoeringskosten van pensioenfondsen te vergelijken. Het fonds neemt reeds sinds boekjaar 2004 periodiek deel aan het wereldwijde onderzoek van Cost Effectiveness Measurement (CEM) om op deze wijze de uitvoeringskosten te kunnen vergelijken met andere pensioenfondsen. Onderstaand overzicht toont de kosten pensioenbeheer per deelnemer van de afgelopen vijf jaar, vergeleken met de gemiddelde score van de CEM-vergelijkingsgroep. De CEM-vergelijkingsgroep in deze tabel bestaat uit zeven Nederlandse pensioenfondsen die van 2008 tot en met 2011 jaarlijks deelnamen. Kosten pensioenbeheer per deelnemer in euro ten opzichte van CEM-vergelijkingsgroep

De beheerkosten vermogensbeheer als percentage van het gemiddeld belegd vermogen van de afgelopen vijf jaar is in onderstaand overzicht weergegeven en vergeleken met: • het gemiddelde van de CEM-vergelijkingsgroep (die in 2011 uit 44 Nederlandse pensioenfondsen bestaat); en • een specifieke CEM-benchmark voor Pensioenfonds Horeca en Catering. In deze specifieke CEM-benchmark houdt CEM rekening met de omvang en samenstelling van het belegd vermogen. Dit zijn belangrijke factoren voor de totale kosten van vermogensbeheer. Beheerkosten vermogensbeheer als percentage gemiddeld belegd vermogen

CEM heeft (nog) geen benchmark voor transactiekosten beschikbaar. Kosten vermogensbeheer toegelicht De totale kosten van het vermogensbeheer, bestaande uit beheerkosten en transactiekosten, bedroegen € 26,4 miljoen in 2012. Dit is 0,55% van het gemiddeld belegd vermogen. De hierna volgende tabel geeft een specificatie van deze kosten weer.

- 23 -


Kosten vermogensbeheer als percentage beheerd vermogen 2012 versus 2011

Directe beheerkosten Pensioenfonds Horeca & Catering laat het belegd vermogen beheren door externe vermogensbeheerders. De directe beheerkosten bevatten alle kosten van deze externe beheerders. Dit betreft hoofdzakelijk de beheervergoeding van de externe beheerders (inclusief onderliggende fondsen) en prestatievergoedingen (alleen bij private equity). Onder de totale kosten van vermogensbeheer vallen ook indirecte kosten, zoals uitvoerings- en bestuurskosten. Zo selecteert en monitort Pensioenfonds Horeca & Catering de externe vermogensbeheerders; deze taak wordt ook wel fiduciair beheer genoemd. Ook een deel van de kosten van bijvoorbeeld het bestuur en de beleggingsadviescommissie is toe te rekenen aan het vermogensbeheer. Onderstaande tabel geeft per beleggingscategorie een overzicht van de directe beheerkosten en transactiekosten. De directe beheerkosten van het vermogensbeheer zijn niet separaat te beoordelen en moeten onder andere worden geplaatst in de context van de onderstaande twee factoren: • V oor beleggingen met een gunstige combinatie van risico en rendement kan een hoger kostenniveau aanvaardbaar zijn. Pensioenfonds Horeca & Catering maakt deze afweging op basis van de ALM-studie. In deze studie bepaalt het bestuur de gewenste beleggingsmix op basis van de financiële positie van het fonds en de verhouding tussen rendement en risico van elke beleggingscategorie. • De mate van actief of passief beheer beïnvloedt de omvang van de kosten. Actief beheer brengt hogere kosten met zich mee dan passief beheer. Hiertegenover staat bij actief beheer een hoger verwacht rendement. Directe beheerkosten, transactiekosten en netto rendement

- 24 -


Uit de tabel volgt dat zowel de directe beheerkosten als de transactiekosten van private equity relatief hoog zijn in verhouding tot de kosten van de overige beleggingscategorieën. Daar tegenover staat echter een relatief hoge positieve bijdrage aan de doelstellingen van het beleggingsbeleid van het fonds. De volgende factoren beïnvloeden het kostenniveau van private equity: • B ij private equity wordt de vergoeding gebaseerd op de toezeggingen (commitments) in plaats van daadwerkelijk belegd vermogen. Daarnaast zijn de kosten in de opstartfase van een private equity-programma relatief hoog. • Pensioenfonds Horeca & Catering belegt in private equity door middel van een aantal extern beheerde fund-of-funds. Deze fondsen beleggen onderliggend in verschillende private equity-fondsen. De directe beheerkosten bevatten ook de beheervergoedingen van de onderliggende private equity-fondsen. • Bij private equity-fondsen wordt gewerkt met prestatievergoedingen. Deze prestatievergoedingen van zowel de fund-of-funds als de onderliggende private equity-fondsen maken onderdeel uit van de directe beheerkosten. Van de totale kosten vermogensbeheer van € 26,4 miljoen is € 8,9 miljoen berekend op basis van de Nadere uitwerking kosten vermogensbeheer 2012 van de Pensioenfederatie dan wel gebaseerd op directe opgaves van de externe vermogensbeheerders; dit is 34% van de totale vermogensbeheerkosten. Van de directe beheerkosten is € 4,4 miljoen (30%) op die wijze berekend. Dit betreft alle fund-offundskosten waarvoor nog geen accountantsverklaring is ontvangen en alle overige gerapporteerde kosten van de externe vermogensbeheerders waarvoor nog geen accountantsverklaringen zijn ontvangen. Van de transactiekosten is € 4,4 miljoen (55%) berekend op basis van de Nadere uitwerking kosten vermogensbeheer 2012 van de Pensioenfederatie. Voor transactiekosten geldt in het algemeen dat zij voor een groot deel zijn verwerkt in de transactieprijs. Daarom is een berekening noodzakelijk.

Risicobeleid Aandacht voor risico’s en de juiste maatregelen Voor Pensioenfonds Horeca & Catering is het erg belangrijk om de risico’s in kaart te hebben. Het fonds keert pensioenen namelijk niet alleen op dit moment uit, maar ook in de (verre) toekomst. Met een goed beeld van de risico’s op de korte én lange termijn kan het fonds bepalen wanneer welke beheersmaatregelen nodig zijn. Het fonds legde mogelijke risico’s vast in het Raamwerk Risicomanagement. Daarbij gaat het niet alleen om het benoemen van de risico’s, maar het fonds houdt bijvoorbeeld ook rekening met de gevolgen van een risico en de kans dat een risico zich daadwerkelijk voordoet. Daarnaast staat in dit document wat het fonds doet om een risico te voorkomen. En wat het kan doen als een van de risico’s aan de orde is. Een voorbeeld hiervan is het financieel crisisplan, dat Pensioenfonds Horeca & Catering in 2012 opstelde. In dat plan staan alle maatregelen die het fonds bij een financiële crisis kan nemen. In dit plan staat ook wat het effect is van de maatregelen en of deze gevolgen hebben voor (voormalige) deelnemers, gepensioneerden of werkgevers in de horeca en catering. Zo beheerst Pensioenfonds Horeca & Catering de risico’s en kan zij altijd tijdig en passend reageren als dat nodig is.

Integraal risicomanagement nader ingevuld Het bestuur verrichtte in 2012 een zelfevaluatie om vast te stellen op welk niveau de beheersing van het Integraal Risicomanagement zich bevindt. Doelstelling is dat het bestuur dit periodiek evalueert zodat een steeds hoger niveau van beheersing ontstaat. Het bestuur constateerde dat het niveau van het Integraal Risicomanagement in totaliteit voldoende tot sterk is. Het bestuur gebruikte bij de zelfevaluatie de vragenlijst van de Nederlandsche Bank. Deze vragenlijst maakt onderdeel uit van het Referentiekader Integraal Risicomanagement, dat de Nederlandsche Bank in 2011 opstelde naar aanleiding van de uitkomsten van haar themaonderzoek naar integraal risicomanagement. De toezichthouder gaf aan te verwachten dat pensioenfondsen zich spiegelen aan het door de Nederlandsche Bank opgestelde kader. Met de vragenlijst stelde het bestuur het volwassenheidsniveau op verschillende onderdelen vast, zoals risicocultuur en governance, risicostrategie en -beleid en risicomanagementprocessen. Het bestuur sprak af om in 2013 onder meer de evaluatie van de risicomanagementfunctie en de risicomanager in te plannen. Dit past in het algemene uitgangspunt om beleid periodiek te evalueren. Omdat de rol van risicomanager is ingesteld in 2011, was een evaluatie niet eerder aan de orde. Om tot een complete periodieke evaluatie van het risicomanagementbeleid te komen, staat dit nu voor 2013 gepland. Verder besloot het bestuur om de zelfevaluatie te gebruiken in de verdere besprekingen over een toekomstig bestuurlijk ‘in control statement’. Eind 2011 gaf het bestuur al nader invulling aan Integraal Risicomanagement met de vaststelling van het Raamwerk Risicomanagement. Hierin herijkte het bestuur onder meer de eerder opgestelde strategische risicokaarten. Het Raamwerk Risicomanagement beschrijft kernachtig hoe Pensioenfonds Horeca & Catering invulling geeft aan de beheersing van strategische, financiële en operationele risico’s.

- 25 -


Integraal risicomanagement is bij Pensioenfonds Horeca & Catering gestructureerd en geformaliseerd. In de praktijk komt dit onder meer tot uiting door: • De manier waarop invulling van risicomanagement binnen het fonds plaats vindt. Dit is helder en in beleid vastgelegd. • De besluitvorming bevat nadrukkelijk de onderkende en te onderkennen risico’s. Dit legt Pensioenfonds Horeca & Catering ook aantoonbaar vast. • De besluitvorming op het onderdeel vermogensbeheer bevat nadrukkelijk een afweging tussen rendement en risico. De voorbereidende notities en notulen van vergaderingen leggen dit aantoonbaar vast. • De risicomanager van het fonds heeft de bevoegdheid om onafhankelijk aan het bestuur te rapporteren over geïdentificeerde risico’s. • Het bestuur bespreekt rapportages periodiek en aantoonbaar tijdens de vergaderingen. • De verklaring risicobereidheid verwoordt de risicostrategie van het fonds.

Risicothema’s en risicokaarten Pensioenfonds Horeca & Catering onderscheidt de volgende soorten risicothema’s: • S trategische risico’s ziet Pensioenfonds Horeca & Catering als risico’s die op voorhand niet te normeren zijn en (grote) invloed kunnen hebben op het fonds. Deze risico’s zijn wel te kwalificeren, maar niet te kwantificeren. • Financiële risico’s ziet Pensioenfonds Horeca & Catering als risico’s die (grote) invloed kunnen hebben op het fonds. Op basis van weten regelgeving en eigen normen zijn deze risico’s te normeren en te kwantificeren (Besluit FTK en eigen modellen). • Operationele risico’s ziet Pensioenfonds Horeca & Catering als risico’s die invloed kunnen hebben op Pensioenfonds Horeca & Catering. Op basis van weten regelgeving en eigen normen (richtlijnen uitbesteding/contractual requirements) zijn deze risico’s te kwalificeren en (over het algemeen) te kwantificeren. Het gaat om risico’s met betrekking tot de eigen uitvoeringsorganisatie en de uitbestede werkzaamheden. Een uitwerking van deze thema’s, en de bijbehorende geïdentificeerde risico’s, is samengevat in zeven verschillende risicokaarten. Deze risicokaarten bevatten een beschrijving van het risico en de context. Waar mogelijk is een inschatting van het risico gegeven. Dit gebeurt aan de hand van de kans (laag, middel of hoog) versus de impact (laag, middel of hoog). Daarnaast besteedt elke kaart aandacht aan de beheersing en het beleid rondom het risico en de wijze van rapportage en evaluatie.

- 26 -


Missie, kernwaarden, uitgangspunten, beginselen, overtuigingen, integriteit, risicobereidheid Strategische risicoanalyse door bestuur Pensioenfonds Horeca & Catering Strategische risico’s

Financiële risico’s

Operationele risico’s

1 Externe omgeving

2 Bestuur

3 Solvabiliteit pensioenfonds

4 Deelnemers- en werkgeversbestand

5 Uitvoeringsorganisatie

6 Communicatie met deelnemers

7 Uitbesteding

1.1 Wet- en regelgeving

2.1 Deskundig en competent bestuur

3.1 Dekkingsgraad

4.1 Leeftijdsopbouw deelnemers

5.1 SLA

6.1 Wet- en regelgeving

7.1 Vermogens beheer

1.2 Sociale partners

2.2 Besturingsmiddel

3.2 Verplichtingen

4.2 Aantal deelnemers

5.2 Intern beheersingssysteem

6.2 Boodschap

7.2 Debiteuren

1.3 Publiciteit negatieve media

2.3 Visie en strategie

3.3 Beleggingen

4.3 Ervarings sterfte

5.3 Deskundigheid

6.3 Kosten

7.3 IT

1.4 Afhankelijkheid UWV

2.4 Focus

3.4 Renterisico

4.4 Overlap of ontduiking werkingsfeer

5.4 ICT

3.5 Liquiditeits risico

4.5 Wegvallen verplichtstelling

5.5 Compliance

3.6 Marktrisico

4.6 Economische malaise

5.6 Aansturing organisatie

3.7 Grondstoffen- risico

3.8 Kredietrisico

3.9 Valutarisico

3.10 Verzekeringstechnisch risico

- 27 -


1. Externe omgeving Deze kaart beschrijft het risico dat externe partijen de strategie van Pensioenfonds Horeca & Catering negatief beïnvloeden. Pensioenfondsen verkeren in een turbulente omgeving. Het Nederlandse pensioenstelsel staat onder druk, de economische crisis drukt zwaar op de dekkingsgraden. Deelnemers worden zich bewust van het feit dat pensioenen niet zeker zijn. De komende jaren worden verschillende wijzigingen in de weten regelgeving verwacht. Op de sociale partners rust een grote druk om (mogelijk) nieuwe keuzes te maken voor een nieuw pensioenstelsel. Pensioenfonds Horeca & Catering verkrijgt (tot op heden als enig pensioenfonds in Nederland) de gegevens voor de werkgevers- en deelnemersadministratie via UWV uit de Loonaangifteketen. Hiermee borgt het fonds een efficiënte werkwijze. Het bestuur volgt per kwartaal de externe ontwikkelingen en de wijze waarop zij de geïdentificeerde risicogebieden raken, door middel van de bestuursrapportage. Relevante onderwerpen worden geagendeerd voor een bestuursvergadering of tussentijds voorgelegd aan het bestuur. 2. Bestuur Het risico dat de slagkracht van het bestuur negatief wordt beïnvloed en de langetermijnstrategie van het fonds in gevaar komt valt onder de risicokaart ‘bestuur’. Een beheerste en integere bedrijfsvoering realiseren, begint met inzicht in pensioenen en de taken en verantwoordelijkheden van het pensioenfondsbestuur. Daarom is het essentieel dat het bestuur het eigen functioneren optimaal organiseert. Het beleid met betrekking tot benoeming, deskundigheidsbevordering en evaluatie van het functioneren ligt vast in een apart document. 3. Solvabiliteit pensioenfonds Het belangrijkste risico voor Pensioenfonds Horeca & Catering is het solvabiliteitsrisico. De pensioenopbouw en -uitkeringen kunnen dan niet volledig worden gefinancierd, doordat de ontwikkeling van de technische voorzieningen afwijkt van de ontwikkeling van de bezittingen. De ontwikkeling van het solvabiliteitsrisico wordt gemeten aan de hand van de dekkingsgraad. Gezien het belang van de solvabiliteit worden de relevante risico’s die de solvabiliteit beïnvloeden continu gemeten en gemonitord. Daarbij gaat het om: • • • • • • •

et renterisico (s1) h aandelen- en vastgoedrisico (s2) valutarisico (s3) grondstoffenrisico (s4) kredietrisico (s5) verzekeringstechnische risico (s6) het liquiditeitsrisico.

Pensioenfonds Horeca & Catering beheerst dit risico met de periodieke ALM-studies, risicobudgetonderzoeken en continuïteitsanalyses. Het fonds kwantificeert per week, maand en kwartaal de gevoeligheid van de technische voorziening en de beleggingen. 4. Deelnemers- en werkgeversbestand De risicokaart ‘deelnemers- en werkgeversbestand’ betreft het risico dat de deelnemers- en/of werkgeverspopulatie van Pensioenfonds Horeca & Catering wijzigingen ondergaan met impact op de uitgangspunten die de basis vormen voor het financiële beleid. Pensioenfonds Horeca & Catering heeft een specifieke opbouw van het deelnemersbestand. Met bijvoorbeeld veel jongeren in de horeca met kortdurende en wisselende dienstverbanden. En specifieke verschillen tussen deelnemers in de horeca en in de catering. De verplichtstelling van Pensioenfonds Horeca & Catering is bepalend voor het deelnemers- en werkgeversbestand. Overnames van bedrijfsactiviteiten, fusies en faillissementen kunnen het werkgeversbestand beïnvloeden. Via de bestuursrapportage volgt het bestuur de ontwikkelingen in het deelnemers- en werkgeversbestand. Jaarlijks stelt het fonds een intern actuarieel rapport op en iedere twee tot drie jaar vindt een uitgebreid deelnemersonderzoek plaats. 5. Uitvoeringsorganisatie Het risico dat interne processen, menselijk gedrag en ICT-systemen de optimale uitvoering van de pensioenregeling en het fiduciair vermogensbeheer verstoren valt onder de risicokaart ‘uitvoeringsorganisatie’. De eigen uitvoeringsorganisatie verzorgt de werkgevers-, deelnemers- en uitkeringsadministratie. Ook ondersteunt zij het bestuur (strategisch, beleidsmatig, juridisch en secretarieel). Verder verzorgt de uitvoeringsorganisatie de fiduciaire taak (beheer van het proces selecteren, aanstellen, monitoren en ontslaan van vermogensbeheerders).

- 28 -


Door middel van een intern beheersingssysteem, waarin risico’s en beheersmaatregelen zijn geïdentificeerd en periodiek worden getoetst, beheerst Pensioenfonds Horeca & Catering dit risico. Jaarlijks legt de uitvoeringsorganisatie verantwoording af aan het bestuur via het ‘in control statement’. De bestuursrapportage geeft ieder kwartaal inzicht in (de ontwikkelingen van) de uitvoering. 6. Communicatie met deelnemers Deze risicokaart betreft het risico dat Pensioenfonds Horeca & Catering niet in staat is de deelnemers tijdig en adequaat te informeren. Het deelnemersbestand van Pensioenfonds Horeca & Catering kent veel jongeren in de horeca met kortdurende en wisselende dienstverbanden. Deelnemers zijn weinig pensioenbewust. De wetgever verplicht pensioenfondsen via de Pensioenwet om uitgebreid en tijdig informatie te verstrekken. De aansluiting van Pensioenfonds Horeca & Catering op de loonaangifteketen (via de polisadministratie van UWV) brengt met zich mee dat het fonds niet altijd kan voldoen aan de tijdigheid die de wetgever voorschrijft. Daarnaast is het de vraag of de kosten van de vereiste communicatiemiddelen in relatie staan tot de pensioenopbouw en kenmerken van de (passerende) deelnemer. Verdere doelgroepsegmentaties, campagnes en het voeren van de lobby voor aanpassing van de Pensioenwet dan wel uitbreiding van de functionaliteiten van het Pensioenregister zijn maatregelen om dit risico te beheersen. 7. Uitbesteding Het risico dat de partners waarmee een overeenkomst is aangegaan de afspraken niet correct uitvoeren, waardoor er geen sprake meer is van een beheerste en integere bedrijfsvoering, maakt onderdeel uit van de risicokaart ‘Uitbesteding’. Uitbesteding is het op structurele basis laten uitvoeren van werkzaamheden, waaronder processen of delen van processen, door onafhankelijke derden. Bij uitbesteding blijft het fonds zelf verantwoordelijk voor de beheersing van de bedrijfsprocessen. Daarom is het cruciaal om de uitvoering van de uitbestede taken te beoordelen. Daarvoor zijn toereikende procedures, maatregelen en deskundigheid nodig. Vermogensbeheerders, de beleggingsadministrateur en de bewaarnemers, de incassobureaus en de gerechtsdeurwaarders werken op basis van volmachten, mandateringen en andere bevoegdheden. Deze liggen vast in overeenkomsten van opdracht en in de ( jaarlijkse) beleggingsplannen. Door het continu monitoren van de prestaties en periodieke gesprekken, vindt constante evaluatie van de uitbesteding plaats.

Financieel crisisplan opgesteld Pensioenfonds Horeca & Catering stelde begin 2012 een financieel crisisplan op. Aanleiding hiertoe vormde de Beleidsregel financieel crisisplan pensioenfondsen die eind 2011 van kracht werd. Pensioenfondsen zijn hierdoor verplicht om volgens voorschriften van de Nederlandsche Bank een financieel crisisplan op te stellen en actueel te houden. Het fonds ziet een financiële crisis als de situatie waarin het fonds een kritische dekkingsgraad bereikt. Dit is de grens waarbij de doelstelling van Pensioenfonds Horeca & Catering in gevaar komt. Als het fonds deze grens bereikt, is het (vooraf bekeken) niet mogelijk om zonder de pensioenen te korten binnen de wettelijke termijn uit dekkingstekort te komen. De kritische dekkingsgraad is geen vast gegeven. Zo is van belang of er al een kortetermijnherstelplan van toepassing is. In dat geval loopt de termijn om uit dekkingstekort te komen immers al. Ook is het niveau van de kritische dekkingsgraad afhankelijk van de marktrente volgens de te hanteren rentetermijnstructuur. Eind 2012 stelde het fonds de kritische dekkingsgraad vast op 98,6%. De vaststelling van de kritische dekkingsgraad vond plaats op basis van de rentetermijnstructuur van de Nederlandsche Bank per 31 december 2012. Ook is rekening gehouden met het kortetermijnherstelplan dat van kracht is met als einddatum 31 december 2013. De kritische dekkingsgraad voor Pensioenfonds Horeca & Catering zonder kortetermijnherstelplan bedraagt eind 2012 87,8% (op basis van de rentetermijnstructuur per 31 december 2012). Het financieel crisisplan bevat een beschrijving van de besluitvormingsprocedure en in te zetten (sturings)maatregelen, inclusief het effect daarvan en de wijze van communicatie, als er sprake is van een financiële crisis. Met het plan: • • • •

neemt het bestuur tijdens een financiële crisissituatie alle mogelijkheden in ogenschouw; weet het bestuur welke middelen het kan inzetten; beseft het bestuur welk effect de maatregelen hebben; houdt het bestuur op evenwichtige wijze rekening met de belangen van alle belanghebbenden.

Uiteindelijk weegt het bestuur bij het bepalen van de inzet van concrete maatregelen de aard van de financiële crisis en de omstandigheden op dat moment mee.

- 29 -


Principes voor goed pensioenfondsbestuur Aandacht voor kwaliteit en versterking pensioenfondsbestuur De laatste jaren is er veel aandacht voor de kwaliteit, zorgvuldigheid en openheid van pensioenfondsen. Daardoor worden verantwoording, intern toezicht, deskundigheid en communicatie steeds belangrijker bij het besturen van een pensioenfonds. Daarom zijn er de Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur en ook Pensioenfonds Horeca & Catering leeft deze principes na. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid werkte in 2012 aan verschillende bestuursmodellen om de besturen van pensioenfondsen te versterken. De minister stuurde het afgelopen jaar een wetsvoorstel over deze bestuursmodellen ter goedkeuring naar de Tweede Kamer. Het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering volgde de ontwikkelingen op dit vlak op de voet. Voordat het bestuur hierover een besluit kan nemen, is het aan het parlement om het wetsvoorstel verder af te handelen.

Ontwikkelingen toekomstige bestuursmodellen in het vizier Het bestuur had in 2012 aandacht voor de verschillende ontwikkelingen rond de toekomstige bestuursmodellen voor pensioenfondsen. Voordat het bestuur echter een besluit kan nemen over welk model toe te passen, dient het parlement de verdere behandeling van het Wetsvoorstel versterking bestuur pensioenfondsen af te handelen. In dat wetsvoorstel zijn de mogelijke toekomstige bestuursmodellen geformuleerd. De nieuwe bestuursmodellen beogen de deskundigheid en het interne toezicht binnen pensioenfondsen te versterken en een adequate vertegenwoordiging van alle risicodragers te realiseren. In 2012 stond het bestuur stil bij dit wetsvoorstel en de verschillende bestuursmodellen. Per 1 juli 2013 treedt de Wijzigingswet Pensioenwet ‘evenwichtige samenstelling van en de medezeggenschap in pensioenfondsbesturen’ (Koşer Kaya en Blok) in werking. Deze wijzigingswet wil een evenwichtige bestuurssamenstelling waarborgen. Als het parlement echter het Wetsvoorstel versterking bestuur pensioenfondsen aanvaardt, dan komt deze in de plaats van de Wijzigingswet Pensioenwet zoals ingediend door Koşer Kaya en Blok. Het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering spreekt in 2013 verder over het toekomstige bestuursmodel.

Geschikt en integer Waarborgen van zorgvuldige besluitvorming Op verzoek van Pensioenfonds Horeca & Catering voerde een externe partij in 2012 een bestuursevaluatie uit, nadat het bestuur in 2011 al een zelfevaluatie op het gebied van deskundigheid en competenties verrichtte. Aan de hand van interviews met alle individuele bestuursleden, maakte deze externe partij een analyse die het bestuur vervolgens gezamenlijk besprak. Het bestuur sprak naar aanleiding van deze evaluatie de wens uit om het besluitvormingsproces verder te structuren, om aldus een zorgvuldige besluitvorming te (blijven) waarborgen. Het belang van een cultuur, waarin ruimte is voor een open dialoog waarin alle belangen kunnen worden meegewogen, is onderstreept. Integriteitregeling nageleefd De externe compliance officer stelde geen afwijkingen van de vastgestelde integriteitregeling vast. Alle betrokken leden van organen en commissies ondertekenden de nalevingsverklaring 2012 die bij de Integriteitregeling hoort. Hiermee verklaren zij te hebben voldaan aan de gedragsregels over onder meer: • vertrouwelijkheid van informatie; • het aanvaarden/geven van relatiegeschenken en uitnodigingen; • het aanvaarden van nevenfuncties. De gedragsregels zijn vastgelegd in de Integriteitregeling. Deze regeling bevat bepalingen over (potentiële) belangenconflicten en voorwetenschap evenals specifieke regels voor (beperkte) insiders. Regeling vergoedingen aangepast De Regeling vergoedingen werd in 2012 herzien. Dit leidde tot een hogere vergoeding per 1 januari 2012 als gevolg van de toegenomen tijdsbesteding. Het bestuur hecht eraan de hoogte van de vergoedingen vast te stellen op basis van redelijke grondslagen. Daarbij maakt het bestuur een afweging wat in de (pensioen-)markt gebruikelijk is, maar houdt daarbij ook rekening met het eigen beleid waar kostenbewustheid een belangrijke uitgangspunt is.

- 30 -


Alle leden van het bestuur, verantwoordingsorgaan, auditcommissie en beleggingsadviescommissie ontvangen een vergoeding voor hun werkzaamheden ter compensatie van de tijd en de middelen die nodig zijn voor de invulling van hun taken en bevoegdheden. Voor bestuursleden werd de vergoeding tien procent hoger in verband met de hogere (en naar verwachting blijvende) inspanning voor de uitoefening van deze functie. Al langer was sprake van een (aantoonbaar) hogere inspanning, ten opzichte van het oorspronkelijke uitgangspunt van de vergoedingsregeling in 2007. In het kader van openheid en transparantie vanuit goed pensioenfondsbestuur publiceert Pensioenfonds Horeca & Catering de Regeling vergoedingen op de website van het fonds.

Klachten, geschillen en bezwaren Het aantal klachten, geschillen en bezwaren liet over 2012 een redelijk vergelijkbaar beeld zien ten opzichte van 2011. In het verslagjaar bleef het aantal ingediende geschillen gelijk ten opzichte van het vorig verslagjaar. Van de zes geschillen, is in de geschillenprocedure bij vijf dossiers het oorspronkelijke besluit bevestigd. De herbeoordeling van één besluit leidde tot aanpassing van het oorspronkelijke besluit. In vergelijking met vorig verslagjaar daalde het aantal via de Ombudsman Pensioenen ingediende klachten. Het aantal klachten dat rechtstreeks bij het fonds werd ingediend, steeg echter licht. Daardoor bleef het totale aantal klachten nagenoeg gelijk. Evenals in 2010 en 2011, werd in 2012 één bezwaar op een vrijstellingsbesluit, waarin een vrijstellingsverzoek werd afgewezen, ingediend.

- 31 -


Vooruitzichten Vooruitzicht Ook in de (nabije) toekomst zullen er ontwikkelingen zijn die gevolgen hebben voor pensioen in het algemeen en pensioenfondsen in het bijzonder. Standpunten wijzigen door voortschrijdende inzichten. Pensioenfonds Horeca & Catering heeft alle aandacht nodig om goed op deze nieuwe situatie te kunnen inspelen. Aandachtspunten in 2013 zijn: • overleg met en/of ondersteuning van sociale partners inzake een nieuwe pensioenovereenkomst; • bespreking van een nieuw bestuursmodel; • de evaluatie van beleggingsmandaten en de herijking van (meerjarige) uitgangspunten.

Overleg over een pensioenovereenkomst De verhoging van de AOW-leeftijd en invoering van het nieuwe Financieel Toetsingskader zijn belangrijke ontwikkelingen voor de regeling van Pensioenfonds Horeca & Catering. Het nieuwe Financieel Toetsingskader beschrijft twee verschillende pensioencontracten. Een (nieuw) reëel contract dat het risico van inflatie en beleggen bijeen wenst te brengen, waarbij de kans op toeslagverlening maar ook het risico van korten toeneemt. En het (huidige) nominale contract dat vooral het (mogelijk) korten van nominale aanspraken wil voorkomen en over het algemeen geen waarde- of welvaartsvastheid nastreeft. Pensioenfonds Horeca & Catering informeerde sociale partners over onderdelen die op basis van maatschappelijke discussies in een mogelijke pensioenovereenkomst zouden kunnen worden opgenomen. Het bestuur ziet de uitkomst van deze ontwikkeling voor de pensioenregeling aandachtig tegemoet.

Een nieuw bestuursmodel Het wetsvoorstel Koşer Kaya en Blok wordt in 2013 van toepassing. Dit wetsvoorstel gaat in op de samenstelling van en medezeggenschap in pensioenfondsbesturen. In de tussentijd besprak de Tweede Kamer het Wetsvoorstel versterking bestuur pensioenfondsen, dat het wetsvoorstel Koşer Kaya en Blok vervangt en een breder kader biedt. De wet beoogt de deskundigheid en het intern toezicht verder te versterken, de vertegenwoordiging van alle risicodragers te verbeteren en de taken en organen te stroomlijnen. Het bestuur verwacht dat de mogelijke consequenties voor de organisatie van het fonds in de loop van 2013 duidelijk worden.

Evaluatie beleggingsmandaten Pensioenfonds Horeca & Catering analyseerde de toekomstbestendigheid en robuustheid van de beleggingsportefeuille in de afgelopen jaren. Mede op basis daarvan zal het fonds de uitgangspunten voor de diverse beleggingsmandaten voor de nabije toekomst evalueren. Het fonds weegt daarbij mee: • de destijds gebruikte uitgangspunten en • de feitelijke realisatie daarvan.

Overige aandachtspunten Naast de hierboven genoemde ontwikkelingen, blijft het bestuur de komende periode zeker ook aandacht houden voor het verbeteren van de kwaliteit van de pensioenadministratie, het (vergroten van) pensioenbewustzijn van deelnemers en administratief gemak voor werkgevers. Daarnaast vindt in opdracht van de minister in 2013 de evaluatie van de rentetermijnstructuur plaats. Het bestuur ziet ook de uitkomst van deze evaluatie aandachtig tegemoet.

- 32 -


Verslag van het verantwoordingsorgaan Verantwoordingsorgaan bij Pensioenfonds Horeca & Catering Sinds 1 januari 2008 heeft Pensioenfonds Horeca & Catering een verantwoordingsorgaan. Dit verantwoordingsorgaan beschikt ook over de taken en bevoegdheden van een deelnemersraad. Door de bundeling van taken en bevoegdheden (advisering en oordeelsvorming) in één orgaan kan het verantwoordingsorgaan zich een volledig oordeel vormen van het handelen van het bestuur en de daarbij gemaakte keuzes. Het verantwoordingsorgaan komt vier keer per jaar bijeen. Daarnaast vindt twee keer per jaar een overlegvergadering met de voorzitters van het bestuur plaats. Als hiertoe aanleiding is, overleggen het bestuur en het verantwoordingsorgaan tussentijds over actuele onderwerpen.

Samenstelling verantwoordingsorgaan per 1 januari 2012 Per 31 december 2011 liep de benoemingstermijn af van een aantal leden van het verantwoordingsorgaan. Met de benoeming van een aantal nieuwe leden in het verantwoordingsorgaan per 1 januari 2012 is het aantal jonge leden toegenomen. Daarmee sluit de samenstelling van het verantwoordingsorgaan beter aan op het deelnemersbestand van het fonds. Omdat ongeveer de helft van de leden van het verantwoordingsorgaan is herbenoemd, is daarnaast ook kennis en ervaring in het verantwoordingsorgaan behouden. In 2012 investeerde het verantwoordingsorgaan in opleiding. Zo besteedde het verantwoordingsorgaan aandacht aan de ontwikkelingen rond het Wetsvoorstel versterking bestuur pensioenfondsen. Het verantwoordingsorgaan volgt dit onderwerp met grote belangstelling en brengt het regelmatig ter sprake in bijeenkomsten met het bestuur. Tijdens de opleiding ontving het verantwoordingsorgaan in verband met de nieuwe samenstelling verder een uitgebreide toelichting op de pensioenregeling die geldt voor de bedrijfstakken horeca en catering. Daarnaast werd aandacht besteed aan de organisatie van en taakverdeling binnen het pensioenfonds.

Werkzaamheden verantwoordingsorgaan 2012: advisering In het jaar 2012 adviseerde het verantwoordingsorgaan over de wijzigingen in een aantal fondsdocumenten, zoals het pensioenreglement, de statuten, het directiestatuut, de regeling vergoedingen, de actuariële en bedrijfstechnische nota (inclusief het financieel crisisplan) en de parameters. Het verantwoordingsorgaan adviseerde ook over het jaarwerk. De rapportage intern toezicht van de auditcommissie en de rapportages van de externe accountant en actuaris vormen hierbij belangrijke aanvullende informatie. Het verantwoordingsorgaan gebruikt deze informatie bij de beoordeling van het handelen van het bestuur.

Oordeelsvorming Het verantwoordingsorgaan beoordeelt: • het handelen van het bestuur in het verslagjaar • het door het bestuur gevoerde beleid in het verslagjaar en • de beleidskeuzes voor de toekomst. Uitgangspunt hierbij is de vraag of het bestuur op evenwichtige wijze rekening heeft gehouden met de belangen van alle bij het fonds betrokken belanghebbenden. De beoordeling door het verantwoordingsorgaan komt mede tot stand op basis van het jaarverslag, de jaarrekening en andere informatie zoals de bevindingen van het interne toezicht.

Financiële positie Ook in 2012 had de financiële positie van het fonds de volle aandacht van het verantwoordingsorgaan. Het verantwoordingsorgaan signaleert dat het hanteren van de driemaandsgemiddelde rentetermijnstructuur, inclusief Ultimate Forward Rate een gunstig effect heeft op de dekkingsgraad van het fonds. Eind 2012 bevond de dekkingsgraad zich dan ook boven het herstelpad uit het herstelplan. Dit betekent dat aanvullende maatregelen bovenop de maatregelen uit het herstelplan vooralsnog niet nodig zijn.

Wijzigingen pensioenregeling per 1 januari 2013 Het verantwoordingsorgaan constateert dat de omgeving waarin het pensioenfonds optreedt verandert. Een voorbeeld is het verschuiven van de AOW-leeftijd. Hoewel dit geen direct gevolg heeft voor de pensioenregeling, merken werknemers die doorwerken tot de AOWingangsdatum wel de gevolgen van het uiteen lopen van de AOW-ingangsdatum en de pensioeningangsdatum. Het bestuur heeft aandacht voor de gevolgen voor deze groep deelnemers. Om deze gevolgen te beperken besloot het bestuur in 2012 voor actieve deelnemers die in 2013 65 jaar worden en tot de AOW-gerechtigde leeftijd doorwerken de pensioenregeling per 1 januari 2013 aan te passen. Het verantwoordingsorgaan is gevraagd advies uit te brengen over dit besluit. Het verantwoordingsorgaan heeft positief geadviseerd over het besluit en waardeert het optreden van het bestuur om ook na het bereiken van de 65-jarige leeftijd pensioenopbouw mogelijk te maken voor actieve deelnemers die in 2013 tot de AOW-gerechtige leeftijd doorwerken.

- 33 -


Oordeel verantwoordingsorgaan 2012 Het verantwoordingsorgaan komt tot het oordeel dat het bestuur in 2012 bij de totstandkoming van besluiten en vaststelling van beleid op evenwichtige wijze rekening heeft gehouden met de belangen van alle bij het fonds betrokken belanghebbenden.

Toekomst De komende jaren staan er veel veranderingen voor pensioenfondsen op de agenda. Het verantwoordingsorgaan volgt met belangstelling de ontwikkelingen over de aanpassing van weten regelgeving voor pensioenfondsen. Want die aanpassingen hebben uiteraard gevolgen voor de pensioenregeling in de bedrijfstakken horeca en catering, die wordt uitgevoerd door Pensioenfonds Horeca & Catering. Het verantwoordingsorgaan vertrouwt erop dat het bestuur tijdig aandacht zal vragen voor eventuele besluitvorming hierover bij de betrokken sociale partners. Zoetermeer, 6 juni 2013 Sjoerd Barbier Fred van Belzen Dirk Breedveld Freddy van Brenk Cees van Ekelenburg Martien de Haan Hans van Heel, plaatsvervangend voorzitter Sven van der Hoorn, voorzitter Fred Klinkhamer Ricardo Lubbes Jeroen Mout Taylor Peter Sonneveld Rene Striezenau Ronald van der Weele

- 34 -


Verslag van de auditcommissie Het fonds heeft intern toezicht ingericht Sinds 1 januari 2007 kent Pensioenfonds Horeca & Catering een auditcommissie die de functie van intern toezicht volgens de principes van goed pensioenfonds bestuur uitoefent. Op de website www.phenc.nl is meer informatie te vinden over de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de auditcommissie. In de navolgende tekst doet de auditcommissie verslag over 2012.

Kritische reflectie is daarbij het doel Het doel van intern toezicht is om te beoordelen of sprake is van zorgvuldig bestuur. De uitgangspunten die het pensioenfonds gebruikt moeten zorgvuldig bestuur (procesmatig) mogelijk maken. De auditcommissie stelt zich daarom kritisch op richting het bestuur. Kritisch betekent volgens het pensioenfonds dat de auditcommissie bekijkt of het bestuur oog heeft voor de (veranderende) omgeving en dat de auditcommissie beoordeelt of deugdelijke analyses, rationele overwegingen, weldoordachte besluitvormingsprocessen, open besprekingen en/ of vernieuwende benaderingswijzen door het bestuur worden gehanteerd om het doel van het fonds binnen de gestelde kaders te bereiken. Intern toezicht richt zich op de formele toets van goed bestuur. Dit betekent dat de auditcommissie beoordeelt of beleid al dan niet is vastgesteld en hoe dit tot stand komt. Met andere woorden: het hoe.

De auditcommissie doorloopt een meerjarenplanning Uitgaande van de meerjarenplanning behandelde de auditcommissie in 2012 met name: • • • •

het risicomanagement van het fonds de rol en taakopvatting van de certificerend accountant en waarmerkend actuaris (mede in het licht van risicomanagement) het communicatiebeleid de benoeming, deskundigheidsontwikkeling en evaluatie van het bestuur.

De auditcommissie neemt zich voor om in het jaar 2013 de volgende onderwerpen nader te onderzoeken: • O p welke wijze gaat het bestuur om met (het vaststellen van) de scope van het informatie- en technologie beleid en formuleert het bestuur de doelen voldoende concreet? • Hoe gaat het bestuur om met het vermogensbeheer, met name de complexiteit en de risico’s van de beleggingen en het aansturen van vermogensbeheerders? • Hoe gaat het bestuur om met de aansturing van de pensioenadministratie, met name ten aanzien van de volledigheid van de basisgegevens 2013 en de berekening van de pensioenaanspraken? Ten behoeve van de meerjarenplanning neemt de auditcommissie zich voor om in het jaar 2014 nader in te gaan op de volgende onderwerpen: • • • •

Op welke manier geeft het bestuur invulling aan het in- en excasso beleid (bruto-netto proces)? Op welke wijze gaat het bestuur om met (de principes inzake) het beloningsbeleid en de monitoring daarvan? Op welke manier geeft het bestuur invulling aan scenario denken en scenarioanalyses? De auditcommissie bespreekt daarnaast actuele, relevante onderwerpen. In 2013 zal daarbij aandacht besteed worden aan de nieuwe wetgeving rondom pension fund governance en het nieuwe FTK.

- 35 -


Een samenvatting van de bevindingen van de auditcommissie in 2012 De auditcommissie constateerde dat het pensioenfonds zich in de eerste fase van risicomanagement bevindt. Het door de uitvoeringsorganisatie opgestelde raamwerk is een goede uitgangspositie. Het risicobewustzijn van het bestuur is door de inrichting van de rapportages verder vergroot. De auditcommissie constateerde dat de aanpak van het interne actuariaat getuigt van professionaliteit. Verdere professionalisering van de diverse onderdelen van risicomanagement ziet de auditcommissie als volgende stap. Ten aanzien van deskundigheids- en competentieontwikkeling van het bestuur constateert de auditcommissie dat het bestuur op serieuze wijze aandacht besteedt aan dit onderwerp. Het bestuur geeft blijk van een kritische aanpak. Het laatste speerpunt van de auditcommissie in 2012 is het communicatiebeleid van het pensioenfonds. De auditcommissie constateerde dat gezien de bijzondere deelnemersgroep van het pensioenfonds het niet eenvoudig is om volledig te voldoen aan alle weten regelgeving omtrent communicatie. Daarnaast constateerde de auditcommissie dat de diverse documenten aangaande het communicatiebeleid een gebrek aan samenhang hebben. Het in onderlinge samenhang op een effectieve wijze inzetten van (moderne) communicatiemiddelen ziet de auditcommissie als belangrijke uitdaging voor het bestuur in 2013. Zoetemeer, 21 mei 2013 Willy Biewinga Jo van Engelen René van de Kieft, voorzitter

- 36 -


Organisatie

- 37 -


Bestuur Het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering bestaat uit vertegenwoordigers van werkgevers- en werknemersorganisaties. Zij benoemen een gelijk aantal vertegenwoordigers. Zo benoemt Koninklijke Horeca Nederland vier bestuursleden en ook FNV Horecabond en CNV Vakmensen benoemen vier bestuursleden. Daarnaast kan elke organisatie een plaatsvervangend bestuurslid benoemen. Koninklijke Horeca Nederland vult een van de bestuurszetels in op voordracht van Veneca. De werkgevers- en werknemersorganisaties vervullen afwisselend de functie van voorzitter en plaatsvervangend voorzitter. Ook kan het bestuur toehoorders toelaten tot de bestuursvergadering. Samenstelling van het bestuur op 31 december 2012 Bestuursleden Jeu Claes, Koninklijke Horeca Nederland (herbenoemd per 1 juli 2012) Frank Jansen, FNV Horecabond (herbenoemd per 1 juli 2012) Maarten Markus, Koninklijke Horeca Nederland (herbenoemd per 1 juli 2012) Paul Schoormans, Koninklijke Horeca Nederland, plaatsvervangend voorzitter Marco van Straten, CNV Vakmensen (herbenoemd per 1 juli 2012) Hans Veltkamp, Koninklijke Horeca Nederland, voorgedragen door Veneca Eiko de Vries, FNV Horecabond, voorzitter Harry de Wit, FNV Horecabond Plaatsvervangende bestuursleden De benoemende organisaties vullen de vacatures van plaatsvervangende bestuursleden weloverwogen niet in. Toehoorder John Spruijt, De Unie

Auditcommissie De auditcommissie van Pensioenfonds Horeca & Catering bestaat sinds 1 januari 2007. De auditcommissie richt zich op intern toezicht op het bestuur. De auditcommissie bestaat uit drie externe leden. Samenstelling auditcommissie op 31 december 2012 Willy Biewinga Jo van Engelen (benoemd per 15 maart 2012) René van de Kieft, voorzitter

Verantwoordingsorgaan Het verantwoordingsorgaan van Pensioenfonds Horeca & Catering voert de taken en bevoegdheden uit van zowel het verantwoordingsorgaan als de deelnemersraad. Het verantwoordingsorgaan bestaat sinds 1 januari 2008. Het verantwoordingsorgaan bestaat uit vijftien leden: • acht vertegenwoordigers van actieve deelnemers; • twee leden voor de vertegenwoordiging van gepensioneerden en gewezen deelnemers; • vijf werkgeversvertegenwoordigers. De organisaties die de bestuursleden benoemen, zorgen ook voor de benoeming van de leden van het verantwoordingsorgaan. In verband met het aflopen van de benoemingstermijn van een aantal leden, heeft in 2012 benoeming van nieuwe leden plaatsgevonden.

- 38 -


Samenstelling verantwoordingsorgaan op 31 december 2012 Sjoerd Barbier, FNV Horecabond (herbenoemd per 1 januari 2012) Fred van Belzen, FNV Horecabond (herbenoemd per 1 januari 2012) Pim Bijleveld, Koninklijke Horeca Nederland (benoemd per 1 januari 2012) Dirk Breedveld, FNV Horecabond (herbenoemd per 1 januari 2012) Freddy van Brenk, CNV Vakmensen Cees van Ekelenburg, Koninklijke Horeca Nederland (benoemd per 1 juli 2012) Martien de Haan, FNV Horecabond (benoemd per 16 februari 2012) Hans van Heel, Koninklijke Horeca Nederland, voorgedragen door Veneca, plaatsvervangend voorzitter Sven van der Hoorn, FNV Horecabond (herbenoemd per 1 januari 2012), voorzitter Fred Klinkhamer, Koninklijke Horeca Nederland Ricardo Lubbes, Koninklijke Horeca Nederland Jeroen Mout-Taylor, FNV Horecabond (benoemd per 1 januari 2012) Peter Sonneveld, FNV Horecabond (benoemd per 18 april 2012) René Striezenau, FNV Horecabond (benoemd per 1 februari 2012) Ronald van der Weele, FNV Horecabond (benoemd per 1 januari 2012)

Beleggingsadviescommissie De beleggingsadviescommissie van Pensioenfonds Horeca & Catering bestaat sinds 1 juli 2009. De beleggingsadviescommissie adviseert het bestuur over het gehele beleggingsbeleid en stelt zich ook kritisch op over de uitvoering daarvan. De beleggingsadviescommissie bestaat uit drie externe leden. Samenstelling beleggingsadviescommissie op 31 december 2012 Kees Koedijk, voorzitter Gerard Sirks Dick Wenting

Directie Pensioenfonds Horeca & Catering heeft een eigen uitvoeringsorganisatie. De volgende taken voert het fonds uit in eigen beheer: • • • • •

bestuursondersteuning, inclusief beleidsvoorbereiding en -uitvoering; communicatiebeleid, inclusief beleidsvoorbereiding en -uitvoering; IT-beheersing, inclusief beleidsvoorbereiding en -uitvoering; financiën, inclusief monitoring van de vermogensbeheerders; fiduciair vermogensbeheer, bestaande uit strategische advisering van het bestuur, ondersteuning van de beleggingsadviescommissie en de selectie en aansturing van externe vermogensbeheerders; • werkgeversadministratie (registratie van werkgevers, premievaststelling en incasso); • deelnemersadministratie (registratie van deelnemers, beheer van aanspraken en uitkeringen). Ten minste twee natuurlijke personen voeren het dagelijks beleid uit om zo te borgen dat de uitvoering overeenstemt met het strategisch beleid. De directeur is medebeleidsbepaler volgens de bepalingen van de Pensioenwet en moet voldoen aan de geschiktheids- en betrouwbaarheidseisen van de Nederlandsche Bank. De directeur van Pensioenfonds Horeca & Catering is verantwoordelijk voor het formeren van een betrouwbaar en deskundig managementteam. Directeur op 31 december 2012 Paul Braams

Uitbestede taken Pensioenfonds Horeca & Catering besteedt het daadwerkelijke vermogensbeheer uit. Het fiduciair vermogensbeheer vindt in eigen beheer plaats. Het fonds heeft overeenkomsten met verschillende vermogensbeheerders waarin vastligt dat zij het vermogen op zorgvuldige, professionele en efficiënte wijze beheren en beleggen. Pensioenfonds Horeca & Catering heeft volmachten, mandateringen en andere bevoegdheden aan de vermogensbeheerders verleend. Deze liggen vast in overeenkomsten en in de jaarlijkse beleggingsplannen. Voor de beleggingsadministratie en -bewaarneming is een aparte organisatie aangesteld, die niet verbonden is met de door Pensioenfonds Horeca & Catering aangestelde vermogensbeheerders. Pensioenfonds Horeca & Catering besteedt de werkzaamheden voor de voortgezette incasso van premienota’s uit aan incassobureaus en gerechtsdeurwaarders. Aan de incassobureaus en de gerechtsdeurwaarders zijn volmachten, mandateringen en andere bevoegdheden verleend. Deze liggen vast in overeenkomsten van opdracht. - 39 -


Functies en nevenfuncties bestuur, organen en commissies naar de situatie per 31 december 2012 Bestuur M.J.H. (Jeu) Claes Beroep: Bestuurder/Commissaris Nevenfuncties: • Voorzitter Vereniging van Payroll Ondernemingen (VPO) • Voorzitter Raad van Commissarissen van Rabobank West-Brabant Noord • Lid Kringbestuur Rabobank Zuidwest-Nederland • Lid Centrale Kring Rabobank Nederland • Lid Spoedcommissie Rabobank Nederland • Lid Raad van Commissarissen TOM BV ‘s-Hertogenbosch • Lid bestuur Stichting Overgangsregeling vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf (SOHOR) F.B.P. (Frank) Jansen Beroep: Beleids- en projectmedewerker Pensioenen bij FNV Horeca, FNV Catering en FNV Recreatie Zelfstandig pensioenconsultant Nevenfuncties: • Lid bestuur Stichting Overgangsregeling vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf (SOHOR) • Plaatsvervangend lid bestuur Stichting Vrijwillig Vervroegd Uittreden voor de Contractcateringbranche (SUCON) • Lid bestuur Stichting Pensioenfonds Recreatie M.J.M. (Maarten) Markus Beroep: Managing Director NH Hoteles Nevenfuncties: • Lid bestuur Stichting Overgangsregeling vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf (SOHOR) P.A. (Paul) Schoormans Beroep: Beleidsmedewerker Koninklijke Horeca Nederland Nevenfuncties: • Beleidsmedewerker Koninklijke Horeca Nederland met representatie in diverse beleidscommissies VNO-NCW • Lid bestuur Stichting Overgangsregeling vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf (SOHOR) • Lid onderhandelingsdelegatie Koninklijke Horeca Nederland arbeidsvoorwaarden • Lid beroepscommissie functiewaardering horeca • Lid adviescommissie subsidies van bedrijfschap Horeca & Catering

- 40 -


M.W. (Marco) van Straten Beroep: Bestuurder CNV Vakmensen Nevenfuncties: • Lid bestuur Stichting Overgangsregeling vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf (SOHOR) • Lid bestuur Stichting Pensioenfonds Recreatie • Lid bestuur Stichting Vrijwillig Vervroegd Uittreden Bad- en Zweminrichtingen • Lid bestuur bedrijfspensioenfonds voor het Bakkersbedrijf J.D.W. (Hans) Veltkamp Beroep: Consultant/Principal Actuarieel Adviesbureau Nevenfuncties: n.v.t. E.P. (Eiko) de Vries Beroep: Lid Dagelijks Bestuur en Hoofdbestuur FNV Horecabond met de gekozen functie van penningmeester/secretaris met daaruit voortvloeiend lid bestuur Stichting Right4You en lid dagelijks en algemeen bestuur Stichting Projecten FNV Horecabond Nevenfuncties: • Plaatsvervangend voorzitter bestuur Stichting Pensioenfonds Recreatie • Secretaris/penningmeester bestuur Stichting Fonds voor Toeslagen Pensioenen en VUT FNV Horecabond • Plaatsvervangend voorzitter bestuur Stichting Overgangsregeling vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf (SOHOR) • Plaatsvervangend voorzitter bestuur Stichting Vrijwillig Vervroegd Uittreden in de Contractcateringbranche (SUCON) • Voorzitter bestuur Stichting Sociaal Fonds voor het Horecabedrijf (SFH) • Lid adviescommissie subsidie Bedrijfschap Horeca en Catering (BHenC) • Voorzitter bestuur Stichting Fonds Bevordering Arbeidsverhoudingen Contractcatering (FBA) / Stichting Bevordering Sociale verhoudingen Contractcatering (FBS) • Plaatsvervangend voorzitter bestuur Stichting Sociaal Fonds Recreatie (SFR) • Lid bestuur Gemeenschappelijk Beleggingsfonds FNV • Lid algemeen Secretarissenoverleg FNV • Lid Financiële Adviescommissie FNV • Lid werkgroep pensioenregelingen FNV H.Z. (Harry) de Wit Beroep: Sectorbestuurder FNV Catering Nevenfuncties: • Plaatsvervangend lid bestuur Stichting Overgangsregeling vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf (SOHOR) • Lid bestuur Stichting Vakraad voor de Contractcateringbranche • Lid bestuur Stichting Fonds Bevordering Arbeidsverhoudingen Contractcatering (FBA) • Lid bestuur Stichting Kwaliteit van de Arbeid (SKA) • Lid bestuur Stichting Vrijwillig Vervroegd Uittreden in de Contractcateringbranche (SUCON) • Lid bestuur Stichting Fonds Bevordering Sociale Verhoudingen Contractcatering (FBS) • Lid Toetsingscommissie Compass Group • Lid Toetsingscommissie Sodexo • Lid Toetsingscommissie Prorest Catering • Lid Toetsingscommissie SAB Catering • Plaatsvervangend lid Toetsingscommissie Albron • Lid onderhandelingsdelegatie CAO Contractcateringbranche FNV Catering • Voorzitter Stichting opleidingen Contractcateringbranche (OCC)

- 41 -


J.A. (John) Spruijt Toehoorder Beroep: Adviseur Pensioenen De Unie Nevenfuncties: • Toehoorder Stichting Overgangsregeling vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf (SOHOR) • Lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Handel in Bouwmaterialen (Hibin) • Lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Drankindustrie • Lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Zoetwarenindustrie • Lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor Mode, Interieur, Tapijt & Textiel (MITT) • Plaatsvervangend lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor Banden en Wielenbranche • Plaatsvervangend lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor Architectenbureaus • Plaatsvervangend lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor Particuliere Beveiliging • Plaatsvervangend lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor Textielgoederen en Aanverwante Artikelen • Lid beleggingscommissie Bedrijfstakpensioenfonds Dranken • Lid beleggingscommissie Bedrijfstakpensioenfonds MITT • Lid Klantenraad AZL • Lid Raad van Advies Syntrus Achmea

Auditcommissie drs. W.A. (Willy) Biewinga Beroep: Directeur-grootaandeelhouder Fenera BV Nevenfuncties: • Commissaris Caransa BV • Voorzitter Raad van Commissarissen Koning & Hartman BV • Voorzitter Raad van Commissarissen Martin Schilder Holding BV • Voorzitter Raad van Commissarissen Kloosbeheer BV • Voorzitter Raad van Commissarissen Biesheuvel Techniek BV • Lid Raad van Commissarissen Vancis BV • Lid Raad van Toezicht Heliomare • Voorzitter Raad van Commissarissen 4+ Bouwmaterialen • Lid Raad van Commissarissen Floronet Holding BV Prof. dr. ir. J.M.L. (Jo) van Engelen Beroep: Directeur Van Engelen BV Hoogleraar Business Development aan de Rijksuniversiteit Groningen (Faculteit Bedrijfskunde) Hoogleraar Integrated Sustainable Solutions aan de faculteit Industrieel Ontwerpen van de Technisch Universiteit Delft Nevenfuncties: • Lid Raad van Toezicht Open Universiteit Nederland • Lid Raad van Toezicht Drents Museum, Assen • Lid Raad van Toezicht Unigarant • Lid Raad van Toezicht UVM NV Hoogeveen • Lid Raad van Toezicht Reis- & Rechtshulp NV, Den Haag • Extern lid bestuur ICS Graduate School Groningen

- 42 -


drs. L.C. (René) van de Kieft Beroep: Adviseur Nevenfuncties: • Lid bestuur ABP • Lid bestuur PME • Lid Raad van Commissarissen Woningbouwcorporatie Portaal • Lid Raad van Commissarissen Woningbouwcorporatie Patrimonium • Voorzitter bestuur stichting AGH (servicekantoor voor enkele bedrijfstakpensioenfondsen) • Redactielid TIEM • Voorzitter Raad van Advies VRC • Lid Raad van Toezicht Tear

Verantwoordingsorgaan S. (Sjoerd) Barbier Beroep: Gepensioneerd Nevenfuncties: n.v.t. F. (Fred) van Belzen Beroep: Administratieve projectcoördinator Service en Onderhoud Wagenvoorde Lastechniek Parttime administrateur Hotel Brasserie De Leugenaar Nevenfuncties: • Penningmeester voetbalvereniging VC Vlissingen P. (Pim) Bijleveld Beroep: Zelfstandig ondernemer Nevenfuncties: n.v.t. D.C. (Dirk) Breedveld Beroep: Assistent bedrijfsleider Taverne de Twaalf Balcken te Den Burg Nevenfuncties: • Lid CAO-commissie FNV Horecabond • Lid Ledenparlement FNV Horecabond • Lid paritaire commissie HTV onderwijs bij Kenwerk namens FNV Horecabond • Lid Examencommissie Horeca Ondernemersvaardigheden (SVH) + leermeester • Lid Landelijke Examencommissie SVH • Lid van valideringscommissie SHE • Lid Sub Examen Commissie (SEC) Leermeester en Ondernemersvaardigheden • Interim voorzitter Landelijke Examen Commissie (LEC)

- 43 -


F.J. (Freddy) van Brenk Beroep: Night Auditor Hotel ibis Veenendaal Nevenfuncties: • Barman Hockey Club HIC Amstelveen C.A. (Cees) van Ekelenburg Beroep: Zelfstandig Horecaondernemer (VOF Bar Meneer Jansen) Nevenfuncties: • Lid Algemeen Bestuur bedrijfschap Horeca en Catering (BHenC) • Vicevoorzitter Koninklijke Horeca Nederland afdeling Eemsmond • Vicevoorzitter Koninklijke Horeca Nederland regio Groningen • Voorzitter Horecavereniging Appingedam • Lid landelijke ledenraad Koninklijke Horeca Nederland • Vicevoorzitter Sector Café-Barbedrijven • Raadslid gemeenteraad Appingedam M. (Martien) de Haan Beroep: Zelfstandig werkend kok Nevenfuncties: • Cao-commissie Contractcatering FNV Catering • Bedrijfscontactpersoon FNV Catering • Bedrijfsledengroep Compass Group (Eurest) • Lid ledencongres FNV Horecabond • Voorzitter bewoners commissie Ouderkerk Zuid/Waven vestiging Ouder-Amstel (Woningstichting Eigen Haard) J.C. (Hans) van Heel Beroep: Directeur SAB CATERING Zwanenburg Nevenfuncties: • Algemeen directeur FM at Work • Bestuurslid Stichting SAB • Bestuurslid Stichting Sociaal Fonds SAB • Bestuurslid SUCON I en SUCON II • Voorzitter Cercat (Stichting certificatie Contractcatering) S. P. (Sven) van der Hoorn Beroep: Rayonmanager Eurest Catering Nevenfuncties: • Lid CAO-commissie Catering FNV • Voorzitter Platform Ondernemingsraden Contractcatering (POCC) • Voorzitter ondernemingsraad Compass Group Nederland • Voorzitter VUT-stichtingen Compass Group Nederland Holding BV • Lid European Workcouncil Compass Group Plc. • Lid CAO-commissie FNV Horeca

- 44 -


F. J. (Fred) Klinkhamer Beroep: Ondernemer Nevenfuncties: n.v.t. R. (Ricardo) Lubbes Beroep: Ondernemer Nevenfuncties: n.v.t. J. (Jeroen) Mout Taylor Beroep: Groepswerker/ Hoofd voeding Stichting Hermes Huis te Bosch en Duin Nevenfuncties: n.v.t. M.P.W. (Peter) Sonneveld Beroep: Clubmanager Sociëteit Vereeniging te Haarlem Nevenfuncties: n.v.t. R. (René) Striezenau Beroep: Chef-kok Sprookjeshof Zuidlaren Nevenfuncties: n.v.t. R. (Ronald) van der Weele Beroep: Bedrijfsleider Pannenkoekenhuis Oosterpark te Ridderkerk Nevenfuncties: n.v.t.

- 45 -


Beleggingsadviescommissie Prof. dr. C.G. (Kees) Koedijk Beroep: Hoogleraar Nevenfuncties: • Decaan TIASNIMBAS Business School en hoogleraar financieel management Universiteit van Tilburg • Adviseur/partner Finance Ideas (parttime) • Lid Beleggingsadviescommissie TKP Pensioenen • Commissaris Woningnet BV • Commissaris ASN Beleggingsfonds • Lid Beleggingsadviescommissie Pensioenfonds DSM Nederland • Extern adviseur Stichting ABP drs. G.L. (Gerard) Sirks Beroep: Zelfstandig interim manager en consultant Algemeen directeur a.i. Stichting Notarieel Pensioenfonds Nevenfuncties: • Extern lid ALMC bij De Friesland Zorgverzekering • Lid Raad van Toezicht beleggingsfondsen van Kempen Capital Management D. (Dick) Wenting Beroep: Onafhankelijk adviseur Nevenfuncties: • Beleggingsadviseur bij Pensioenfonds Witteveen + Bos • Voorzitter beleggingscommissie bij De Eendragt Verzekeringen • Speciaal adviseur bij het bestuur van Pensioenfonds Xerox • Lid bestuur Pensioenstichting van Lunen • Voorzitter visitatiecommissie VisitatieOpMaat • Lid van de visitatiegroep PF Support • Lid van de visitatiepool AON Consulting • Lid Raad van Toezicht Pensioenfonds Tandartsen

- 46 -


Jaarrekening


Balans

* De toelichting op de nummers 1 tot en met 16 vindt u bij Toelichting op de te onderscheiden posten op de balans.

- 48 -


Staat van baten en lasten

* De toelichting op de nummers 17 tot en met 25 vindt u bij Toelichting op de te onderscheiden posten op de staat van baten en lasten.

- 49 -


Kasstroomoverzicht

- 50 -


Toelichting op de balans, de staat van baten en lasten en het kasstroomoverzicht Algemeen Activiteiten 1. P ensioenfonds Horeca & Catering heeft als doel, overeenkomstig de statuten en pensioenreglementen, werknemers, gewezen werknemers en overige belanghebbenden te beschermen tegen geldelijke gevolgen van arbeidsongeschiktheid, ouderdom en overlijden. 2 . Pensioenfonds Horeca & Catering tracht dit doel te bereiken: • d oor conform de in de pensioenreglementen te stellen regels uitkeringen toe te kennen bij arbeidsongeschiktheid, ouderdom en overlijden; • via andere wettige middelen, die het bereiken van het doel kunnen bevorderen. Pensioenfonds Horeca & Catering is statutair gevestigd te Zoetermeer.

Overeenstemmingsverklaring De jaarrekening van Stichting Pensioenfonds Horeca & Catering is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen die Titel 9 van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek voorschrijft en met inachtneming van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, in het bijzonder Richtlijn 610 Pensioenfondsen.

Algemene grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening Algemene waarderingsgrondslagen

Tenzij anders vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Verder geldt dat het fonds: • baten en lasten toerekent aan het jaar waarop ze betrekking hebben; • winsten slechts opneemt voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd; • v erliezen en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar in acht neemt indien zij voor het opmaken van

de jaarrekening bekend werden. De jaarrekening is opgesteld op basis van het uitgangspunt van de continuïteitsdoelstelling. Schattingsmethodiek

Pensioenfonds Horeca & Catering is voor de vaststelling van de premies en de technische voorziening afhankelijk van de opgaven van de loonsommen per werknemer door UWV. De in het verslagjaar 2011 opgenomen premies zijn herrekend met gebruikmaking van de laatst bekende UWV-gegevens. Het verschil in premie is in dit verslagjaar in de cijfers opgenomen. De premies over het kalenderjaar 2012 zijn geschat op basis van de definitieve opgelegde premies over 2011, aangepast voor verwachte loonontwikkeling en bedrijfstakgegevens. De mutatie van de technische voorziening in 2012 uit hoofde van pensioenopbouw wordt vastgesteld met behulp van enerzijds de totaal geschatte premies over 2012 en anderzijds de deelnemerkarakteristieken van het voorgaande verslagjaar. De verschillen tussen de geschatte bedragen met betrekking tot het huidige verslagjaar en de definitieve uitkomsten volgens de hierna beschreven grondslagen worden in het volgende verslagjaar in de cijfers verwerkt. Omrekening vreemde valuta

Activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend tegen de valutakoers per balansdatum. Voor zover valutarisico’s zijn afgedekt door middel van valutatermijncontracten, wordt het daaruit per balansdatum resulterende ongerealiseerde koersresultaat in de waarde van de beleggingen in aanmerking genomen. In de staat van baten en lasten zijn de transacties omgerekend tegen de op het moment van de transactie geldende koers. Overige valutaverschillen komen ten gunste dan wel ten laste van de staat van baten en lasten. Presentatiewijziging

Conform de aanbeveling van de Pensioenfederatie worden de kosten van vermogensbeheer in mindering gebracht op de beleggingsresultaten. Deze kosten betreffen met name de kosten van externe vermogensbeheerders, transactiekosten en het deel van de uitvoerings- en bestuurskosten van het fonds dat is toe te rekenen aan beleggingen. De vergelijkende cijfers over 2011 zijn in deze jaarrekening aangepast. Dat betreft € 11,9 miljoen aan kosten waarvan het grootste deel vermogensbeheerkosten betreft die gesaldeerd waren met de beleggingsopbrengsten. In de aangepaste cijfers zijn die kosten verschoven van beleggingsopbrengsten naar kosten vermogensbeheer.

- 51 -


Grondslagen voor waardering van activa en passiva Beleggingen Beleggingen worden gewaardeerd tegen actuele waarde. De waardering van participaties in beleggingsinstellingen geschiedt tegen marktwaarde. Voor beursgenoteerde beleggingsinstellingen is dit de marktnotering per balansdatum. Vastgoedbeleggingen Niet-beursgenoteerde indirecte vastgoedbeleggingen Dit betreft vastgoedbeleggingen via besloten beleggingsfondsen. Deze beleggingen worden gewaardeerd op actuele waarde. Dit is de geschatte opbrengstwaarde bij onderhandse verkoop in verhuurde staat. Vastgoed wordt jaarlijks getaxeerd. Er vinden geen periodieke afschrijvingen plaats. Beursgenoteerde indirecte vastgoedbeleggingen Vastgoedbeleggingen in beursgenoteerde beleggingsinstellingen worden gewaardeerd tegen de beurskoers per balansdatum. Aandelen Beursgenoteerde aandelen en de participaties in beursgenoteerde beleggingsinstellingen worden gewaardeerd tegen de beurskoers per balansdatum. Vastrentende waarden Onder vastrentende waarden worden obligaties en participaties in beleggingsinstellingen verstaan. Obligaties De obligaties worden gewaardeerd tegen actuele waarde, zijnde de beurskoers per balansdatum. De waarde is exclusief opgelopen rente, welke onder de “Vorderingen uit hoofde van beleggingen” wordt verantwoord. Participaties in beleggingsinstellingen De participaties in beleggingsinstellingen betreffen hypothecaire leningen die worden gewaardeerd op actuele waarde. Deze waarde wordt vastgesteld op basis van de contante waarde van de met vervroegde aflossing aangepaste kasstromen, verdisconteerd tegen de rente op staatsobligaties met vergelijkbare looptijden inclusief eventuele opslagen, behorende bij het risicoprofiel van de leningen. Derivaten Dit betreft onder andere beleggingen in rentederivaten die het fonds afsloot om de renterisico’s op de dekkingsgraad te beperken. Verder vallen onder deze post de valutatermijncontracten. De derivaten zijn uit te splitsen in positieve en negatieve posities. De negatieve posities verantwoordt Pensioenfonds Horeca & Catering in de balans onder de ‘Schulden uit hoofde van beleggingen’. Derivaten worden gewaardeerd op reële waarde, te weten de relevante marktnotering of - indien deze ontbreekt - de waarde die wordt bepaald met behulp van marktconforme en toetsbare waarderingsmodellen. Overige beleggingen Onder de overige zakelijke waarden behoren de beleggingen in private equity en grondstoffen. Private equity Private equity beleggingen worden gewaardeerd op actuele waarde. Voor zover dit betrekking heeft op de fund-of-fundmanagers is dit de intrinsieke waarde die wordt ontleend aan de rapportages van de fund-of-fundmanagers. De fund-of-fundmanagers hanteren bij de bepaling van de waarde van hun belangen de internationale richtlijnen van de sector, waaronder die van de European Private Equity & Venture Capital Association (EVCA). Grondstoffen De beleggingen in grondstoffen worden gewaardeerd op marktwaarde. Deelnemingen Deelnemingen worden gewaardeerd tegen intrinsieke waarde, tenzij anders vermeld. Immateriële vaste activa Met ingang van 2012 worden de uitgaven voor investeringen geactiveerd en over de gebruiksduur afgeschreven. Software wordt gewaardeerd op aanschafwaarde, verminderd met lineair berekende afschrijvingen, gebaseerd op de verwachte economische levensduur van vier jaar. In het jaar van investeren wordt tijdsgelang afgeschreven.

- 52 -


Materiële vaste activa Met ingang van 2012 worden de uitgaven voor investeringen geactiveerd en over de gebruiksduur afgeschreven. De materiële vaste activa worden gewaardeerd op aanschafwaarde, verminderd met lineair berekende afschrijvingen, gebaseerd op de verwachte economische levensduur. De verwachte economische levensduur voor kantoorinrichting en IT apparatuur is respectievelijk zeven en vier jaar. In het jaar van investeren wordt tijdsgelang afgeschreven. Premievorderingen De premievorderingen bepaalt het fonds door de openstaande posten te verminderen met een voorziening voor oninbaarheid. Hierbij hanteert Pensioenfonds Horeca & Catering de volgende aannames voor oninbaarheid. • Vorderingen niet ouder dan 1 jaar: • 2% indien het geen overgedragen vorderingen betreft • 50% indien het aan incassopartners overgedragen vorderingen betreft • Alle vorderingen van 1-2 jaar oud: 50% • Alle vorderingen van 2-3 jaar oud: 75% • Alle vorderingen ouder dan 3 jaar:100% Technische voorzieningen De technische voorzieningen worden opgenomen tegen actuele waarde (marktwaarde). De actuele waarde wordt bepaald op basis van de contante waarde van de beste inschatting van toekomstige kasstromen die samenhangen met de op balansdatum onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen. Bij de berekening hanteert het fonds de volgende grondslagen en veronderstellingen: Rente Pensioenfonds Horeca & Catering bepaalt de contante waarde van de pensioenverplichtingen op basis van de rentetermijnstructuur die de Nederlandsche Bank publiceert. Deze is per 31 december 2012 vergelijkbaar met een rekenrente van 2,65% (2011: 2,75%). Bij het vaststellen van de rentetermijnstructuur maakt de Nederlandsche Bank met ingang van 30 september 2012 gebruik van de zogenaamde Ultimate Forward Rate. De gemiddelde looptijd van de verplichtingen is 25 jaar (primo jaar) en 23 jaar (ultimo jaar). Overlevingsgrondslagen Pensioenfonds Horeca & Catering stelt de technische voorzieningen met ingang van 31 december 2012 vast op basis van de AG Prognosetafel 2012-2062. Daarbij houdt het fonds rekening met de branchespecifieke ervaringssterfte. Per 31 december 2011 was de voorziening vastgesteld op basis van de AG Prognosetafels 2010-2060, waarbij eveneens rekening werd gehouden met de branchespecifieke ervaringssterfte. Voor wezen zijn geen sterftekansen in aanmerking genomen. De pensioenverplichtingen voor niet-ingegaan wezenpensioen zijn vastgesteld op 6% van de contante waarde van de nabestaandenpensioenen, behorende bij ouderdomspensioen van deelnemers jonger dan 65 jaar. Meeverzekerde partner De partner van een mannelijke deelnemer wordt drie jaar jonger verondersteld. De partner van een vrouwelijke deelnemer wordt drie jaar ouder verondersteld. De veronderstelde gehuwdheidsfrequentie voor mannen: • loopt op van 22% op 21 jaar tot 90% op 35 jaar; en, • blijft daarna gelijk tot 65 jaar. De veronderstelde gehuwdheidsfrequentie voor vrouwen: • loopt op van 35% op 21 jaar tot 85% op 30 jaar; • blijft gelijk tot 50 jaar; en, • neemt daarna af tot 70% op 65 jaar. Vanaf de 65-jarige leeftijd neemt de veronderstelde gehuwdheidsfrequentie af met de sterftekans van de meeverzekerde partner.

- 53 -


Arbeidsongeschiktheid Voor deelnemers aan wie vrijstelling van premiebetaling wegens arbeidsongeschiktheid is verleend, is de voorziening gelijk aan de contante waarde van de tot pensioendatum te verwerven pensioenaanspraken. Opslag percentage voor kosten Voor toekomstige kosten met betrekking tot de administratie en uitbetaling van de pensioenen na ingang is de netto technische voorziening verhoogd met 4,0% (2011: 4,0%). Toeslagen Toeslagverlening vindt plaats aan: • actieve deelnemers, omdat in de premievaststelling een opslag van 0,9% van de premiegrondslag voor dit doel is opgenomen; • alle deelnemers voor zover er voldoende middelen zijn. Toeslagverlening actieve deelnemers Deelnemers die gedurende het boekjaar actief waren, hebben per 31 december van dat jaar een onvoorwaardelijk recht op een toeslag op de opgebouwde pensioenaanspraken. Per 31 december 2012 kent het fonds aan de deelnemers die in 2012 actief waren een toeslag toe ter grootte van 0,70% (2011: 0,85%). Toeslagverlening alle deelnemers Het bestuur kan jaarlijks besluiten om op de per 1 januari van enig kalenderjaar vastgestelde opgebouwde pensioenaanspraken van alle deelnemers een toeslag te verlenen indien de financiële situatie van het pensioenfonds zodanig is dat deze toeslagverlening niet ten koste gaat van de pensioenrechten en pensioenaanspraken en het fonds over vrij eigen vermogen beschikt. Het bestuur heeft de mogelijkheid om te bepalen dat de pensioenaanspraken van actieve deelnemers met een ander percentage worden verhoogd dan de vastgestelde aanspraken op ingegane pensioenen en premievrije aanspraken op pensioen van gewezen deelnemers. Gezien de financiële positie van het fonds besloot het bestuur om de opgebouwde pensioenaanspraken van alle deelnemers per 1 januari niet te verhogen. Toekomstige ontwikkelingen in het salarisniveau Bij de vaststelling van de voorziening is geen rekening gehouden met toekomstige ontwikkelingen en toeslagen, met uitzondering van de toeslag per 1 januari van het komende boekjaar, indien het bestuur in het verslagjaar het besluit tot toeslagverlening nam. Langlopende schulden De oprenting van de uitstaande depots geschiedt op basis van een rente van 4%. Aan de depots worden de verschuldigde premies onttrokken. Overig De overige activa en passiva zijn gewaardeerd tegen nominale waarde.

Grondslagen voor de staat van baten en lasten Premiebijdragen Als premiebijdragen zijn opgenomen de aan het boekjaar toe te rekenen bijdragen van werkgevers en werknemers. Daarbij horen ook de bijdragen van de Stichting Financiering Voortzetting Pensioenverzekering (FVP) en UWV. De in het jaarverslag 2011 opgenomen premies zijn herrekend met gebruikmaking van de laatst bekende UWV-gegevens. Het verschil in premie is in dit verslagjaar in de cijfers opgenomen. De premies over het kalenderjaar 2012 zijn geschat op basis van de definitieve opgelegde premies over 2011, aangepast voor loonontwikkeling en bedrijfstakgegevens. Waardeoverdrachten De bij overdrachten van pensioenen bepaalde overdrachtswaarden baseert Pensioenfonds Horeca & Catering op de berekeningsgrondslagen volgens het Besluit rekenen procedureregels waardeoverdrachten. De waardeoverdrachten worden toegerekend aan het verslagjaar waarin het fonds de bijbehorende pensioenaanspraken verwerkte. Beleggingsresultaten Directe beleggingsopbrengsten De directe beleggingsopbrengsten hebben betrekking op de aan het verslagjaar toe te rekenen interest en in het verslagjaar gedeclareerde dividenden en overige opbrengsten. Indirecte beleggingsopbrengsten De indirecte beleggingsopbrengsten hebben betrekking op gerealiseerde en ongerealiseerde waardestijgingen of waardedalingen.

- 54 -


Kosten toe te rekenen aan beleggingen De kosten van vermogensbeheer worden in mindering gebracht op de som van de directe en indirecte beleggingsopbrengsten. Deze kosten betreffen met name de kosten van externe vermogensbeheerders, transactiekosten en het deel van de uitvoerings- en bestuurskosten van het fonds dat is toe te rekenen aan beleggingen. Pensioenuitkeringen Onder pensioenuitkeringen worden opgenomen de uitkeringen die ten laste van het verslagjaar komen inzake ouderdoms-, nabestaanden-, wezen- en vroegpensioen en uitkeringen in het kader van de WAO-aanvullings- en gatregeling. Ook zijn hierin opgenomen de eenmalige uitkeringen als gevolg van afkoop ingeval de hoogte van het pensioen onder het wettelijke minimum ligt. Herverzekering De risico’s behorende bij het nabestaandenpensioen in de aanvullende pensioenregeling, inclusief de premievrijstelling hiervoor in geval van volledige en duurzame arbeidsongeschiktheid in de zin van de IVA, zijn volledig herverzekerd. Dit op risicobasis gesloten herverzekeringscontract is tot en met 2011 ondergebracht bij de Algemene Levensherverzekerings Maatschappij NV (dochteronderneming van Swiss RE Europe S.A.). Met ingang van 2012 treedt Elips Life (eveneens een dochteronderneming van Swiss RE Europe S.A.) op als herverzekeraar van deze risico’s.

Grondslagen voor de opstelling van het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe methode. Kasstromen in vreemde valuta’s worden omgerekend tegen een geschatte gemiddelde koers. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit het saldo liquide middelen. Transacties waarbij geen ruil van geldmiddelen plaatsvindt worden niet in het kasstroomoverzicht opgenomen.

- 55 -


Toelichting op de te onderscheiden posten op de balans

Onder de waardeontwikkeling van de beleggingen vallen ook de beheerkosten van externe vermogensbeheerders die rechtstreeks ten laste van het belegd vermogen zijn gebracht.

- 56 -


Onder de waardeontwikkeling van de beleggingen vallen ook de beheerkosten van externe vermogensbeheerders die rechtstreeks ten laste van het belegd vermogen zijn gebracht.

- 57 -


Door de positieve marktwaarde van de rentederivaten ultimo 2012 ontving Pensioenfonds Horeca & Catering € 355 miljoen aan collateral in stukken (staatsobligaties) (2011: € 216 miljoen). Een deel van de beleggingsportefeuille is beschikbaar voor in bruikleen gegeven effecten. Van dat deel van de portefeuille heeft Pensioenfonds Horeca & Catering alleen het economisch eigendom. Per 31 december 2012 zijn beleggingen met een waarde van circa € 178 miljoen (2011: € 139 miljoen) in bruikleen gegeven. Dit bedrag bestaat uit € 45 miljoen in aandelen (2011: € 63 miljoen) en € 133 miljoen in obligaties (2011: € 76 miljoen). Voor het risico dat de tegenpartij de in bruikleen gegeven effecten niet teruglevert, zijn zekerheden gesteld. Deze zekerheden zijn niet in de balans opgenomen.

Het fonds heeft een belang van 33,33% in Klantenconsortium Innovact B.V. gevestigd te Utrecht. Deze vennootschap houdt 100% van de aandelen in Innovact B.V., de leverancier van de software waarin het fonds de deelnemersadministratie vastlegt. De waardering van de deelneming is in 2009 op nihil gesteld gegeven de intrinsieke waarde van de onderliggende entiteit.

- 58 -


De banktegoeden zijn ter vrije beschikking. De liquide middelen ten behoeve van vermogensbeheer betreffen de liquide middelen die bij de externe vermogensbeheerders beschikbaar zijn. Passiva Stichtingskapitaal en reserves Het fonds kent geen stichtingskapitaal en statutaire reserves.

Op grond van de Pensioenwet, en het daaruit voortvloeiende Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen, dient het vermogen van het pensioenfonds ten minste gelijk te zijn aan de technische voorzieningen plus het minimaal vereiste eigen vermogen. Het minimaal vereiste vermogen bedraagt circa 4,1% van de technische voorzieningen. Per 31 december 2012 is het minimaal vereiste vermogen gelijk aan € 194 miljoen. Pensioenfonds Horeca & Catering dient buffers aan te houden voor de risico’s die het loopt. Dit betreft buffers voor: • • • • • •

het renterisico; het risico van zakelijke waarden; het valutarisico; het grondstoffenrisico; het kredietrisico; het verzekeringstechnisch risico.

Door deze risico’s te kwantificeren wordt het vereiste eigen vermogen berekend. Dit is het vermogen dat hoort bij de evenwichtssituatie van het pensioenfonds. In de evenwichtssituatie is het eigen vermogen zodanig vastgesteld dat met de wettelijk vastgestelde zekerheidsmaat van 97,5% wordt voorkomen dat het fonds voor de als onvoorwaardelijk aangemerkte onderdelen van de pensioenovereenkomst binnen één jaar over minder middelen beschikt dan de hoogte van de technische voorzieningen.

- 59 -


Op basis van het strategische beleggingsbeleid bedraagt het vereiste eigen vermogen voor Pensioenfonds Horeca & Catering op balansdatum 19,5% van de technische voorzieningen. Per 31 december 2012 bedraagt het vereiste eigen vermogen, inclusief het eerdergenoemde minimaal vereiste vermogen, € 919 miljoen. Het verschil tussen het totale eigen vermogen en het vereiste eigen vermogen is het vrij eigen vermogen. Dit vrij eigen vermogen is per 31 december 2012 gelijk aan € 355 miljoen negatief.

Bij de vaststelling van de technische voorzieningen wordt de mutatie in de voorzieningen gebaseerd op de rentetermijnstructuur begin boekjaar. Vervolgens worden de technische voorzieningen einde boekjaar vastgesteld op basis van de dan geldende rentetermijnstructuur. Het verschil tussen de rente begin en einde boekjaar is verantwoord als wijziging marktrente. De rentetoevoeging is gebaseerd op de 1-jaarsrente van 1,544% (2011: 1,296%). De wijziging actuariële grondslagen betreft de overgang naar de nieuwe AG-Prognosetafel 2012-2062.

- 60 -


Niet in de balans opgenomen verplichtingen Private equity Ten aanzien van beleggingen in niet-beursgenoteerde private equity-beleggingsfondsen is Pensioenfonds Horeca & Catering verplichtingen aangegaan waarvan de betalingen pas in de komende jaren plaatsvinden. Per 31 december 2012 bedragen deze verplichtingen € 140 miljoen (2011 € 92 miljoen). Meerjarige huurovereenkomst In 2004 ging het fonds een huurovereenkomst aan voor het pand dat Pensioenfonds Horeca & Catering als kantoorruimte gebruikt. De overeenkomst heeft een looptijd tot 30 juni 2017. De jaarhuur bedraagt circa € 526.000. De huur wordt jaarlijks geïndexeerd op basis van de algemene prijsontwikkeling. In verband met deze overeenkomst verstrekte het fonds een bankgarantie aan de verhuurder voor een bedrag van € 125.000. In maart 2013 ging het fonds een huurovereenkomst aan voor het pand dat Pensioenfonds Horeca & Catering met ingang van 1 oktober 2013 als kantoorruimte gaat gebruiken. Dit betreft een andere vleugel in hetzelfde kantorencomplex. De jaarhuur bedraagt circa € 337.000. De overeenkomst heeft een looptijd tot en met 30 september 2023. De huur wordt jaarlijks geïndexeerd op basis van de algemene prijsontwikkeling. In verband met deze overeenkomst wordt de bankgarantie aan de verhuurder verhoogd naar een bedrag van € 126.000. In de nieuwe overeenkomst is bepaald dat de oude huurovereenkomst eindigt per ingangsdatum van de nieuwe huurovereenkomst.

- 61 -


Toelichting op de te onderscheiden posten op de staat van baten en lasten Baten

De premie voor de basispensioenregeling bedraagt in 2012 16,8% van de premiegrondslag. De premies voor heffingsjaar 2012 zijn geschat op basis van de eindafrekening 2011 waarbij rekening is gehouden met de (loon)ontwikkelingen in de bedrijfstak. Tevens zijn opgenomen de premies voortvloeiend uit eindafrekeningen over vorige heffingsjaren. Werkgevers en werknemers dragen gezamenlijk bij aan de premies voor de basispensioenregeling. De premies voor aanvullende regelingen betreffen zowel individuele verzekeringen als collectieve contracten. Onder ‘Bijdrage kostendekkendheid’ is de additionele bijdrage opgenomen die sociale partners in het horecabedrijf respectievelijk in de contractcateringbranche ter beschikking stelden voor de kostendekkendheid van de premie over 2011 (uiteindelijk 2012).

- 62 -


Lasten

De wijziging actuariële grondslagen in 2012 heeft betrekking op de overgang naar de nieuwe AG-Prognosetafel 2012-2062.

Pensioenuitvoeringskosten bestaan uit de kosten van de uitvoeringsorganisatie, tezamen met de kosten van het bestuur en andere organen en de algemene kosten van het fonds. Personeelskosten (in- en extern) bestaan uit de salariskosten van het eigen personeel en de kosten van inhuur van extern personeel. De overige kosten bestaan onder andere uit de kosten van vacatiegelden voor het bestuur, het verantwoordingsorgaan, de auditcommissie, de beleggingsadviescommissie en het honorarium van de externe accountant. Verder zijn ook de kosten voor automatisering, de huisvestingskosten, de kosten voor communicatie en andere algemene kosten onder ‘Overige kosten’ opgenomen. Ultimo 2012 had Pensioenfonds Horeca & Catering 144 fte in dienst (2011 151 fte).

- 63 -


Bestuur De totale vacatiegelden voor bestuursleden bedroegen in 2012 € 154.734 (2011 € 144.265). Per 1 januari 2012 wijzigde de vergoedingsregeling: vanaf deze datum krijgen bestuursleden een hogere vergoeding als gevolg van de toegenomen tijdsbesteding. In 2012 betaalde het fonds ten behoeve van beide voorzitters een vaste vergoeding van € 34.727 per persoon per jaar (2011 € 31.560). Voor de overige bestuursleden gold een vast bedrag van € 13.530 aan vacatiegeld per jaar (2011 € 12.600). Indien een plaatsvervangend bestuurslid een afwezig bestuurslid verving bij een bestuursvergadering gold een vergoeding, overeenkomstig de richtlijnen van de SER, van € 420 per dagdeel (2011 € 410). In het kader van de deskundigheidsbevordering en ondersteuning van de beide voorzitters is aan FNV Horecabond en Koninklijke Horeca Nederland – als benoemende organisaties van de beide voorzitters - in 2012 een bedrag van € 32.972 (FNV) respectievelijk € 20.000 (KHN) als voorschot ter beschikking gesteld (2011 € 29.600). Verantwoordingsorgaan Voor de leden van het verantwoordingsorgaan bedroeg in 2012 het totale vacatiegeld € 29.320 (2011 € 21.320). Auditcommissie Het totale vacatiegeld voor de leden van de auditcommissie bedroeg in 2012 € 35.341 (2011 € 34.040). Beleggingsadviescommissie Het totale vacatiegeld voor de leden van de beleggingsadviescommissie bedroeg in 2012 € 37.383 (2011 € 33.805). Directie De bezoldiging van de directie bedroeg in 2012 € 281.820 (2011 € 277.568). Met ingang van 1 januari 2012 bevat de bezoldiging uitsluitend een vast salaris inclusief de pensioenlasten, de sociale en overige werkgeverslasten. Accountant Het honorarium voor de externe accountant met betrekking tot de wettelijke controle van de jaarrekening en verslagstaten bedroeg in 2012 € 100.000 (2011 € 189.400). Het honorarium voor de certificerend actuaris met betrekking tot de wettelijke controle bedroeg in 2012 € 60.000 (2011 € 50.000). Voor verrichte werkzaamheden inzake Quinto P aanpak bedroeg het honorarium in 2012 € 36.300.

De herverzekeringspremie betreft de herverzekering van de risico’s verbonden aan de aanvullende collectieve en individuele verzekeringen.

Op basis van de grondslagen voor de vaststelling van oninbare vorderingen vond in 2012 een dotatie aan de voorziening voor oninbare premies plaats van € 7,7 miljoen. Hiervan heeft € 2,7 miljoen betrekking op een extra dotatie voor de in 2012 afgeboekte vorderingen en € 5 miljoen op de aanpassing van de voorziening met betrekking tot de openstaande vorderingen per 31 december 2012.

- 64 -


Actuariële en bedrijfstechnische analyse over 2012 Uit de rekening van baten en lasten blijkt dat boekjaar 2012 met een saldo van € 539,7 miljoen (2011 € 134,9 miljoen negatief) is afgesloten. Dit saldo wordt als volgt verklaard:

- 65 -


Premie 2012 De huidige pensioenregeling is van kracht vanaf 1 januari 2007. In deze basispensioenregeling wordt ouderdomspensioen opgebouwd over de pensioengrondslag, zijnde het gemaximeerde pensioengevende salaris verminderd met een franchise. De premie wordt uitgedrukt als een percentage van deze pensioengrondslag. De totale doorsneepremie is gelijk aan 16,8% van de pensioengrondslag ofwel circa € 292 miljoen1 over het jaar 2012. De kostendekkende premie voor 2012 is berekend op basis van de door de Nederlandsche Bank gepubliceerde rentetermijnstructuur per 31 december 2011. De kostendekkende premie is als volgt2:

De totale kostendekkende premie voor 2012 bedraagt 16,4% van de pensioengrondslag ofwel circa € 287 miljoen. Eind 2010 constateerde het bestuur dat de premie voor 2011 niet geheel kostendekkend zou zijn door de toenmalige rentestand. Sociale partners in het horecabedrijf stelden daarop een bedrag van € 20 miljoen ter beschikking door (een deel) van het overschot van middelen bij SOHOR aan te wenden. Sociale partners in de contractcateringbranche hebben in oktober 2011 aangegeven in gelijke mate te willen bijdragen aan de kostendekkendheid van de premie over 2011. Dit leidde tot de toezegging dat werkgevers en werknemers in de contractcateringbranche in 2012 en 2013 elk 0,27% van de pensioengrondslag (1,08% in totaal) afdragen als additionele bijdrage. De totale toezegging ad € 22,2 miljoen (horeca en contractactering tezamen) is verantwoord als premiebate 2012. De reden hiervan is dat de feitelijke premie over 2011 uiteindelijk toch kostendekkend bleek te zijn. Het bestuur bestemde daarom de ontvangen (en toegezegde) bijdragen ter dekking van de kostendekkendheid van de premie over 2012. 1

Het betreft hier premie uitsluitend inzake premiejaar 2012.

2

D e kostendekkende premie voor 2012 is berekend op basis van de salarisgegevens van 2011 omdat de definitieve salarisgegevens van 2012 nog niet beschikbaar zijn op balansdatum

Risicoparagraaf Risicoparagraaf Het bestuursverslag licht toe welke risico’s Pensioenfonds Horeca & Catering op strategisch en operationeel gebied signaleert en welk beleid het fonds voert ter beheersing van die risico’s. De onderstaande tekst licht de kwantitatieve aspecten van de risico’s nader toe. Solvabiliteitsrisico Het belangrijkste risico voor Pensioenfonds Horeca & Catering is het solvabiliteitsrisico. Dat is het risico dat Pensioenfonds Horeca & Catering niet beschikt over voldoende vermogen om de pensioenverplichtingen te kunnen nakomen. De ontwikkeling van het solvabiliteitsrisico wordt gemeten aan de hand van de dekkingsgraad. Dit is de verhouding tussen het pensioenvermogen en de pensioenverplichtingen. Het verloop daarvan blijkt uit de grafiek ‘Ontwikkeling dekkingsgraad in 2012’ in het hoofdstuk ‘Financiële situatie en herstel’. Als de solvabiliteit zich negatief ontwikkelt, bestaat het risico dat er geen ruimte is voor (voorwaardelijke) toeslagverlening. Ook kunnen dan aanvullende maatregelen nodig zijn om de solvabiliteit op korte(re) termijn te verbeteren. Toezichthouder de Nederlandsche Bank hanteert op basis van de Pensioenwet en het Financieel Toetsingskader (FTK) een gestandaardiseerde methode om te toetsen of het pensioenfonds voldoende vermogen heeft om risico’s te kunnen opvangen. Bij deze FTK-standaardtoets wordt het benodigde vermogen voor elk risico berekend aan de hand van een aantal risicoscenario’s. De uitkomsten worden mede bepaald door marktomstandigheden en het risicoprofiel van de beleggingen. Voor het risicoprofiel van de beleggingen ultimo 2012 is de normportefeuille 2013 als uitgangspunt genomen. Sommige risico’s doen zich simultaan voor terwijl dat voor andere risico’s juist niet geldt (mate van correlatie). Daarom wordt bij de vaststelling van het benodigde vermogen ook rekening gehouden met diversificatie-effecten.

- 66 -


Er is sprake van voldoende eigen vermogen als de reserves hoger zijn dan het zogenoemde vereist eigen vermogen. Dit vereist eigen vermogen omvat het vermogen dat nodig is om het totale effect van de risico’s te kunnen opvangen. De hierna volgende tabel toont de uitkomsten van de FTK-standaardtoets voor Pensioenfonds Horeca & Catering uitgaande van het strategische beleggingsbeleid:

Op basis van de FTK-standaardtoets dient Pensioenfonds Horeca & Catering eind 2012 minimaal 19,5% van de technische voorzieningen aan reserves te hebben. Uit de tabel blijkt dat ook eind 2012 sprake is van een reservetekort. Het tekort ontstond in 2008 en als gevolg hiervan stelde Pensioenfonds Horeca & Catering een herstelplan op. Dit herstelplan bevat maatregelen om dit tekort op te heffen. In juli 2009 stemde de Nederlandsche Bank in met het ingediende herstelplan. Het vereist eigen vermogen uitgedrukt in dekkingsgraad (volgens het FTK) nam in 2012 toe van 119,0% naar 119,5%. Dit is met name het gevolg van aanpassingen in het beleggingsbeleid in 2012: • O p basis van de risicobudgetstudie, die in 2012 plaatsvond, besloot het bestuur om een deel van het valutarisico niet langer af te dekken. Na deze wijziging bestaat circa 77,5% van de beleggingsportefeuille uit beleggingen in euro en beleggingen in vreemde valuta waarvan het valutarisico is afgedekt naar euro. Het openlaten van de resterende posities in vreemde valuta heeft geen significante invloed op het risicoprofiel van het fonds en het vereist eigen vermogen. • In april 2012 besloot het bestuur het liquiditeitsrisico verder te beheersen door een (tijdelijke) aanpassing van het beleggingsbeleid en een verlaging van de renteafdekking naar 64% van de technische voorzieningen. Hiertoe werd een deel van de renteswaps verkocht. Door deze lagere renteafdekking, steeg het renterisico voor het fonds. Om dit te compenseren, wijzigde de beleggingsallocatie naar 46,5% zakelijke waarden, 44,5% vastrentende waarden en 9% vastgoed. Het vereist eigen vermogen voor het risico zakelijke waarden nam hierdoor als percentage van de technische voorziening af. Deze veranderingen in het beleggingsbeleid veroorzaken een toename in het diversificatie-effect. Pensioenfonds Horeca & Catering onderkent onder meer de risico’s uit de FTK-standaardtoets en licht die hieronder nader toe: Renterisico (S1), Zakelijke waardenrisico (S2), Valutarisico (S3), Grondstoffenrisico (S4), Kredietrisico (S5) en Verzekeringstechnisch risico (S6). Daarnaast onderkent het fonds een liquiditeitsrisico. Renterisico (S1) Het renterisico is het risico dat de waarde van het vastrentende deel van het belegde vermogen en van de technische voorzieningen verandert als gevolg van wijzigingen in de marktrente. De rentegevoeligheid die voor Pensioenfonds Horeca & Catering ultimo 2012 geldt is in de hierna volgende tabel gespecificeerd naar pensioenverplichtingen, vastrentende waarden en rentederivaten (swaps overlay). Deze tabel toont de rentegevoeligheid ultimo 2012 door zowel het effect op het vermogen als op de dekkingsgraad weer te geven bij een verandering van de rente met 1-procentpunt.

- 67 -


In de bovenstaande tabel is de rentegevoeligheid van de pensioenverplichtingen gebaseerd op de driemaandsgemiddelde rentetermijnstructuur met de Ultimate Forward Rate (UFR)-methodiek. De Nederlandsche Bank besloot in 2012 de rentetermijnstructuur voor de bepaling van de technische voorzieningen aan te passen door de introductie van een UFR voor langere looptijden. Dit betekent een aanpassing van de rentetermijnstructuur voor looptijden vanaf 21 jaar. Voor looptijden tot en met 20 jaar is de rente nog steeds gelijk aan de waargenomen driemaandsgemiddelde rente. Voor looptijden vanaf 21 jaar wordt de rente aangepast door marktrente steeds minder zwaar te wegen en de zogenoemde UFR van 4,2% steeds zwaarder te laten wegen. DNB publiceert deze rentecurve. De technische voorzieningen zijn ultimo 2012 op basis van de DNB rentetermijnstructuur € 431 lager dan de technische voorzieningen op basis van de swapcurve per 31 december 2012. Door de aanpassing van de rentetermijnstructuur met de UFR-methodiek neemt ook de rentegevoeligheid van de technische voorzieningen af. Toepassing van de UFR-methodiek leidt ertoe dat het renterisico ultimo 2012 voor 77% is afgedekt. Het beleid van het fonds is erop gericht om het renterisico op basis van de swapcurve voor 64% af te dekken, waarbij een bandbreedte van 59% tot 69% toegestaan is. Het verschil tussen de renteafdekking van 77% bij toepassing van de UFR en het beleid is het gevolg van de UFR-methodiek. Op basis van de swapcurve is de feitelijke renteafdekking conform het beleid. Zakelijke waardenrisico (S2) Het zakelijke waardenrisico omvat het risico op een afname van de marktwaarde van de zakelijke waarden (zoals aandelen en vastgoedbeleggingen). Een koersdaling van de zakelijke waarden met 10% veroorzaakt een afname van de dekkingsgraad van 4,7%. De marktwaarde kan wijzigen door factoren die specifiek zijn gerelateerd aan een individuele belegging of door algemene factoren. Pensioenfonds Horeca & Catering beperkt dit risico door diversificatie, ofwel het spreiden van de zakelijke waarden over verschillende beleggingscategorieën, sectoren en regio’s. De hierna volgende tabellen geven een overzicht van de verdeling van aandelen over regio’s respectievelijk sectoren.

- 68 -


Valutarisico (S3) Om risico’s te spreiden is een aanzienlijk deel van de beleggingen gedaan in landen buiten het eurogebied, waardoor deze beleggingen in vreemde valuta luiden. Hierdoor loopt Pensioenfonds Horeca & Catering valutarisico’s. De belangrijkste valuta’s voor het pensioenfonds zijn de Amerikaanse dollar, het Britse pond en de Japanse yen. Als uitvloeisel van het strategisch beleid om valutarisico’s - waar mogelijk volledig af te dekken zet het fonds valutatermijncontracten in. Onderstaande tabel toont de valutaposities van het fonds voor en na afdekking door valutaderivaten ultimo 2012. Onder ‘Overige’ zijn tevens de valuta’s van opkomende landen opgenomen.

Grondstoffenrisico (S4) Het grondstoffenrisico omvat het risico op fluctuaties in grondstoffenprijzen. Ultimo 2012 loopt Pensioenfonds Horeca & Catering grondstoffenrisico over € 198 miljoen. Kredietrisico (S5) Het kredietrisico omvat het risico dat Pensioenfonds Horeca & Catering verlies lijdt door faillissement of betalingsonmacht van tegenpartijen op wie het fonds vorderingen heeft. Ook betreft dit het risico dat partijen waarmee het fonds transacties is aangegaan niet meer in staat zijn hun tegenprestatie te verrichten. Het kredietrisico wordt beperkt door het stellen van eisen aan de kredietwaardigheid van tegenpartijen, door voldoende spreiding of door het verlangen van extra zekerheden. De navolgende tabel toont de verdeling naar kredietwaardigheid (uitgedrukt in rating categorieën) van de vastrentende waarden. Uit prudentiële overwegingen classificeert Pensioenfonds Horeca & Catering de vastrentende waarden op basis van de laagste ratingcategorie van de volgende drie internationale kredietbeoordelaars: Standard & Poor’s, Moody’s en Fitch.

- 69 -


Beleggingen in de categorie No rating betreffen met name Nederlandse particuliere en zakelijke hypotheken waarin Pensioenfonds Horeca & Catering via fondsen belegt. Deze hypothekenfondsen hebben geen rating. In 2012 nam de kredietwaardigheid van Oostenrijk en Frankrijk af. Dit leidde tot de afname in 2012 in de rating categorie AAA. Pensioenfonds Horeca & Catering belegt een deel van het vermogen in Europese staatsobligaties en kiest bewust om alleen te beleggen in Europese landen met de hoogste kredietwaardigheid. De onderstaande tabel geeft een overzicht van de landenverdeling binnen de vastrentende waarden.

Naast kredietrisico bij beleggingen in vastrentende waarden loopt Pensioenfonds Horeca & Catering tegenpartijrisico bij derivaten, securities lending en positieve saldi op betaalrekeningen. Tegenpartijrisico is het risico dat een tegenpartij niet meer aan zijn verplichtingen kan voldoen. Bij derivatentransacties betreft dit het risico dat tegenpartijen van swaps, commodities- en valutaderivaten (dit zijn zogenaamde ‘over the counter’ (OTC) derivaten, waarbij een afspraak wordt gemaakt zonder tussenkomst van een beursinstantie) niet aan hun verplichtingen kunnen voldoen. Bij uitgeleende effecten betreft dit het risico dat tegenpartijen waaraan Pensioenfonds Horeca & Catering stukken heeft uitgeleend niet aan hun verplichtingen kunnen voldoen. Pensioenfonds Horeca & Catering beheerst het tegenpartijrisico door middel van het zogenaamde ‘collateral management’, waarbij effecten worden gebruikt als onderpand ter bescherming tegen het tegenpartijrisico. Met de tegenpartijen van swap contracten en binnen het securities lending-programma wordt op dagbasis collateral uitgewisseld. Hierbij worden alleen staatsobligaties en bedrijfsobligaties geaccepteerd, mits deze aan een aantal criteria voldoen. Daarnaast worden transacties in OTC derivaten pas uitgevoerd nadat de kredietwaardigheid van tegenpartijen is beoordeeld. Tevens spreidt Pensioenfonds Horeca & Catering het tegenpartijrisico over meerdere tegenpartijen. Bij positieve saldi op betaalrekeningen betreft het tegenpartijrisico het risico dat de tegenpartij deze saldi niet kan voldoen. Pensioenfonds Horeca & Catering dekt dit risico af door positieve saldi op betaalrekeningen te herbeleggen in liquiditeitsfondsen. Deze fondsen hebben een AAA-rating. Verzekeringstechnisch risico (S6) Het verzekeringstechnisch risico bestaat uit de risico’s op negatieve resultaten op de verzekeringstechnische (actuariële) grondslagen die worden gebruikt voor de vaststelling van de technische voorzieningen en de hoogte van de premie. De belangrijkste actuariële risico’s voor Pensioenfonds Horeca & Catering zijn het langlevenrisico en het arbeidsongeschiktheidsrisico, waarbij eerstgenoemde naar verwachting het meest materieel is en tot uitdrukking komt in het verzekeringstechnisch risico (S6). Het (negatieve) langlevenrisico betreft het risico dat deelnemers langer blijven leven dan verondersteld bij de vaststelling van de technische voorzieningen. Hierdoor zouden de getroffen technische voorziening niet toereikend kunnen zijn om alle toegezegde pensioenaanspraken en pensioenrechten in de toekomst te kunnen uitkeren. Door de AG-Prognosetafel 2012-2062 toe te passen, anticipeert het fonds reeds op stijgende levensverwachtingen, zodat het langlevenrisico wordt beperkt. Indien de levensverwachtingen

- 70 -


zich ontwikkelen conform deze prognoses dan is de verwachte gemiddelde levensverwachting in 2062 voor een 65-jarge man 22,3 jaar (nu 19,2 jaar) en voor een 65-jarige vrouw 23,7 jaar (nu 22,1 jaar). Het (negatieve) arbeidsongeschiktheidsrisico betreft het risico dat het fonds onvoldoende voorzieningen heeft getroffen voor premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid en het toekennen van een WAO-gatuitkering of een WAO-aanvullingsuitkering. Liquiditeitsrisico Het liquiditeitsrisico is het risico dat Pensioenfonds Horeca & Catering op korte termijn over onvoldoende middelen beschikt om aan de directe verplichtingen te kunnen voldoen. Pensioenfonds Horeca & Catering kent een positief saldo van premie-inkomsten en pensioenuitkeringen. Tevens beschikt het fonds over snel liquide te maken beleggingen (ongeveer 80% van de totale portefeuille). Het liquiditeitsrisico is verder gereduceerd doordat binnen elke beleggingscategorie (met uitzondering van private equity) een liquide mandaat beschikbaar is zodat het fonds via liquide beleggingen kan bijsturen. Ook besloot het bestuur in 2012 om het liquiditeitsrisico te verminderen door de renteafdekking van de pensioenverplichtingen terug te brengen van 75% naar 64% door een deel van de renteswaps te verkopen. Mede hierdoor is het liquiditeitsrisico voor het fonds zeer beperkt. Zoetermeer, 20 juni 2013 Het bestuur Jeu Claes Frank Jansen Maarten Markus Paul Schoormans, plaatsvervangend voorzitter Marco van Straten Hans Veltkamp Eiko de Vries, voorzitter Harry de Wit De directie Paul Braams, directeur

- 71 -


Overige gegevens


Verklaring betreffende de jaarrekening Aan: het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening 2012 van Pensioenfonds Horeca & Catering te Zoetermeer gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2012, de staat van baten en lasten over 2012 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van het pensioenfonds is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het bestuursverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van het pensioenfonds. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van het pensioenfonds gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Pensioenfonds Horeca & Catering per 31 december 2012 en van het resultaat over 2012 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het bestuursverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het bestuursverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

Den Haag, 20 juni 2013

Ernst & Young Accountants LLP

Was getekend: drs. J. Niewold RA

- 73 -


Actuariële verklaring Opdracht Door Pensioenfonds Horeca & Catering te Zoetermeer is aan Ernst & Young Actuarissen B.V. de opdracht verleend tot het afgeven van een actuariële verklaring als bedoeld in de Pensioenwet over het boekjaar 2012. Gegevens De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn verstrekt door en tot stand gekomen onder de verantwoordelijkheid van het bestuur van het pensioenfonds. Voor de toetsing van de fondsmiddelen en voor de beoordeling van de vermogenspositie heb ik mij gebaseerd op de financiële gegevens die ten grondslag liggen aan de jaarrekening. In overeenstemming met de richtlijn ‘Samenwerking tussen accountant en actuaris ter zake van de controle van verantwoordingen van verzekeringsinstellingen’ heeft de accountant van het pensioenfonds mij geïnformeerd over zijn bevindingen ten aanzien van de betrouwbaarheid en de volledigheid van de administratieve basisgegevens en de overige uitgangspunten die voor mijn oordeelsvorming van belang zijn. Werkzaamheden Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet. De door het pensioenfonds verstrekte administratieve basisgegevens zijn zodanig dat ik die gegevens als uitgangspunt van de door mij beoordeelde berekeningen heb aanvaard. Als onderdeel van de werkzaamheden voor de opdracht: • heb ik onder meer onderzocht of de technische voorzieningen, het minimaal vereist eigen vermogen en het vereist eigen vermogen toereikend zijn vastgesteld, en • heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogenspositie van het pensioenfonds. Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten geen onjuistheden van materieel belang bevatten. Ik heb mij een oordeel gevormd over de waarschijnlijkheid waarmee het pensioenfonds de tot balansdatum aangegane verplichtingen kan nakomen, mede in aanmerking nemend het financieel beleid van het pensioenfonds. De beschreven werkzaamheden en de uitvoering daarvan zijn in overeenstemming met de binnen het Actuarieel Genootschap geldende normen en gebruiken, en vormen naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor mijn oordeel. Oordeel De technische voorzieningen zijn, overeenkomstig de beschreven berekeningsregels en uitgangspunten, als geheel bezien, toereikend vastgesteld. Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum lager dan het wettelijk vereist eigen vermogen, maar niet lager dan het wettelijk minimaal vereist eigen vermogen. Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien van de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van een reservetekort. Met inachtneming van het voorafgaande heb ik mij ervan overtuigd dat is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet met uitzondering van artikel 132. De vermogenspositie van Pensioenfonds Horeca & Catering is naar mijn mening niet voldoende, vanwege het reservetekort.

Amsterdam, 20 juni 2013

Was getekend: drs. C.D. Snoeks AAG verbonden aan Ernst & Young Actuarissen B.V.

- 74 -


Resultaatbestemming volgens statuten In de statuten is geen bepaling opgenomen over de wijze waarop het saldo van baten en lasten moet worden verdeeld. Het saldo wordt echter jaarlijks geheel ten gunste dan wel ten laste van de overige reserves gebracht, met inachtneming van eventueel te vormen bestemmingsreserves.

Gebeurtenissen na balansdatum Na balansdatum deden zich geen voor de jaarrekening relevante gebeurtenissen voor.

- 75 -


Colofon Pensioenfonds Horeca & Catering presenteert haar jaarverslag 2012 online op www.phencjaarverslag.nl. Deze (officiële en volledige) PDF-versie van het online jaarverslag van Pensioenfonds Horeca & Catering is hier te downloaden: www.phencjaarverslag.nl/downloads. Pensioenfonds Horeca & Catering Postbus 7308 2701 AH Zoetermeer I www.phenc.nl E [email protected] T (079) 363 14 00

Voorbehoud Pensioenfonds Horeca & Catering besteedt de grootst mogelijke zorg aan de samenstelling van het jaarverslag. Toch kan het voorkomen dat deze tekst (druk- of zet)fouten bevat. Aan fouten kunt u geen rechten ontlenen. Pensioenfonds Horeca & Catering behoudt zich ook het recht voor fouten te herstellen.

- 76 -

Voorwoord 4. Kerngegevens 6. Verslag van het bestuur 7. Financiële situatie 7. Vermogensbeheer 10. Pensioenbeheer 15

Recommend Documents