Inhoud
Voorwoord
Deel I: Analyse van de Belgische dagbladmarkt: trends en uitdagingen Hoofdstuk 1 · Een historische terugblik: van het ancien régime tot en met de Tweede Wereldoorlog 1. 2. 3. 4.
De diverse persregimes vóór het onafhankelijke België De negentiende-eeuwse pers in het onafhankelijke België De Belgische pers tussen de twee wereldoorlogen De Belgische pers onder de Duitse bezetting en de nasleep van de Tweede Wereldoorlog Bibliografie
Hoofdstuk 2 · Concentratiebewegingen in de Belgische naoorlogse pers 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Concentratiebewegingen in een stroomversnelling Types van concentratie De maatschappelijke rol van de pers in een oligopolische dagbladmarktstructuur Beleid en regelgeving inzake concentratie Concentratiebewegingen in de Belgische dagbladpers na de Tweede Wereldoorlog Zoektocht naar verdere expansie: participaties in de periodieke pers, audiovisuele media en nieuwe media 7. Buitenlandse participaties in en door Belgische persgroepen 8. Concentratie: het einde van de Belgische politieke opiniepers? Bibliografie
11
15
17 17 23 37 44 57
59 59 60 64 69 74 86 94 96 101
Hoofdstuk 3 · Analyse van de kosten- en inkomstenstructuur van de dagbladpers 107 1. Kostenstructuur 2. Inkomstenstructuur 3. Het fenomeen van de gratis kranten: kannibalisme op de betaalkranten? Bibliografie
107 11 4 120 124
6
INHOUD
Hoofdstuk 4 · Evolutie van de oplage en marketingstrategieën gericht op de lezers
127
1. Oplage, verspreiding en bronnen 2. Het verschil tussen oplage, betaalde verspreiding (verkoop) en bereik 3. Evolutie van losse verkoop en abonnementen 4. Overzicht van de gezamenlijke oplage van de Belgische dagbladpers (1958-2008) 5. Evolutie van de oplage van de afzonderlijke kranten: enkele krachtlijnen 6. Analyse van de oplagecijfers per taalgemeenschap 7. Analyse van de oplagecijfers per opinierichting 8. De strijd om de lezer: marketingstrategieën gericht op de lezers Bibliografie
127 132 136 138 141 143 145 148 154
Hoofdstuk 5 · Analyse en evolutie van de reclame-investeringen
15 9
1. 2. 3. 4. 5. 6.
159 161 162 169 171
België: een zwak en moeilijk reclameland Reclamebestedingen in de media Reclamebestedingen in de media in België Evolutie van de reclame-inkomsten in de Belgische dagbladen Krantenadverteerders volgens sector De verhouding tussen inkomsten uit merkreclame en inkomsten uit rubrieksreclame 7. Het dagblad: een uitstekend reclamemedium 8. Welke bedreigingen bestaan er voor de merk- en rubrieks reclame in de dagbladen? 9. De selectie van de dagbladtitels voor de plaatsing van de reclame 10. Het reclamebureau en de mediacentrales: schakels tussen adverteerder en media 11. Reclameregieën verkennen nieuwe horizonten 12. Reclame: de achilleshiel van de dagbladen? Bibliografie
173 174 176 178 184 184 187 188
Hoofdstuk 6 · Analyse van de distributie
19 1
1. Losse verkoop versus abonnementen 2. De distributie van het dagbladabonnement 3. De distributie van de losse verkoop 4. Elektronische distributie van het dagblad Bibliografie
191 193 195 198 200
INHOUD
7
Hoofdstuk 7 · Onlinedagbladen en onlinejournalistiek
20 1
1. Het fenomeen van de onlinekranten 2. Onlineactiviteiten van de Belgische krantenuitgevers 3. Onlinejournalistiek Bibliografie
201 207 210 215
Hoofdstuk 8 · Journalist zijn in België
21 9
1. Het sociodemografisch en politiek profiel van de journalist 2. Organisatie van het journalistenberoep 3. Journalistieke deontologie 4. Het redactiestatuut en de geringe redactionele inspraak Bibliografie
219 225 229 234 238
Hoofdstuk 9 · Meer tabloidisering of meer kwaliteit? Vormelijke en inhoudelijke aspecten van de Belgische dagbladen
243
1. Journalistieke modellen 2. Meer tabloidisering of meer kwaliteit? 3. Andere visies: meer kwaliteit als marketingstrategie 4. Meer tabloidisering in de Belgische dagbladpers? 5. Wat is er mis met de berichtgeving over het buitenland en oorlogsconflicten? Bibliografie
244 245 248 249 253 258
Hoofdstuk 10 · Steun aan de dagbladpers
26 1
1. Onrechtstreekse steun 262 2. Steun door de expansiewetgeving 264 3. Directe overheidssteun 264 4. Protocol tussen de Vlaamse overheid en de Vlaamse perssector 268 5. Een nieuw contract tussen de Franstalige gemeenschap en de Franstalige perssector 270 Bibliografie 272
Bijlage
273
Algemeen Besluit Deel I · Welke toekomst heeft het dagblad in het digitale tijdperk?
275
8
INHOUD
Deel II: Doorlichting van de persgroepen Hoofdstuk 1 · Corelio A. De VUM-dagbladen: De Standaard, Het Nieuwsblad/De Gentenaar 1. De Standaardgroep Addendum I: Het Handelsblad Addendum II: Het Nieuws van den Dag Addendum III: De Gentenaar en De Landwacht 2. De Standaardgroep bij de VUM 3. De verdere expansie 4. VUM verwerft Medi@bel en wordt Corelio 5. Welke inhoud in welke dagbladen 6. Polarisatie omroepen duwt VUM en Persgroep mee in mediaoorlog 7. Evolutie lezersmarkt en reclamemarkt 8. Multimedia-activiteiten
1. 2. 3. 4. 5.
B. Het Volk en De Nieuwe Gids Ontwikkeling tot op vandaag Eigendomsstructuur Redactionele aangelegenheden Lezers- en reclamemarkt Multimedia-activiteiten
Hoofdstuk 2 · De Persgroep
283 28 7 287 287 293 295 296 301 305 308 310 315 316 322 327 327 335 336 337 339
34 3
1. 2. 3. 4.
A. Hoste: Het Laatste Nieuws en De Nieuwe Gazet Ontwikkeling tot op vandaag Redactionele aangelegenheden: Het Laatste Nieuws Lezers- en reclamemarkt Multimedia-activiteiten
343 343 350 351 354
1. 2. 3. 4. 5.
B. De Morgen en het verhaal van de socialistische pers in Vlaanderen Voorgeschiedenis: Vooruit en Volksgazet tot 1978 De Morgen Redactionele aangelegenheden Lezers- en reclamemarkt Multimedia-activiteiten
358 358 363 372 375 378
C. Mediafin: De Tijd 1. Ontwikkeling tot op vandaag 2. Redactionele aangelegenheden
380 380 384
INHOUD
9
3. Lezers- en reclamemarkt 4. Multimedia-activiteiten
386 388
Hoofdstuk 3 · Concentra
39 1
1. 2. 3. 4.
A. De Vlijt: Gazet van Antwerpen en Gazet van Mechelen Ontwikkeling tot op vandaag Redactionele aangelegenheden Lezers- en reclamemarkt Multimedia-activiteiten
391 391 395 397 399
1. 2. 3. 4. 5.
B. Concentra: Het Belang Van Limburg Ontwikkeling tot de fusie met nv De Vlijt (Gazet van Antwerpen) Redactionele aangelegenheden: Het Belang van Limburg Lezers- en reclamemarkt Concentra richt de eerste Belgische gratis krant Metro op Multimedia-activiteiten
402 402 406 407 410 410
Hoofdstuk 4 · De krantengroep Rossel 1. 2. 3. 4.
A. Le Soir Ontwikkeling tot op vandaag Van familiebedrijf naar een groep met buitenlandse participatie en terug naar de status van een familiebedrijf Redactionele aangelegenheden Lezers- en reclamemarkt van Le Soir
B. Sud Presse: La Meuse/La Capitale 1. Ontwikkeling tot op vandaag 2. Redactionele aangelegenheden 3. Lezers- en reclamemarkt
1. 2. 3. 4.
C. Sud Presse: La Nouvelle Gazette/La Province Ontwikkeling tot op vandaag Redactionele aangelegenheden Lezers- en reclamemarkt Participaties en nevenactiviteiten van de hele groep Rossel
D. Mediafin: L’Écho 1. Ontwikkeling tot op vandaag 2. Redactionele aangelegenheden
41 5 415 415 422 423 425 428 428 430 430 434 434 436 437 438 441 441 445
10
INHOUD
3. Lezers- en reclamemarkt 4. Multimedia-activiteiten
1. 2. 3. 4.
E. Grenz-Echo Ontwikkeling tot op vandaag Redactionele aangelegenheden Lezers- en reclamemarkt Multimedia-activiteiten
Hoofdstuk 5 · IPM: La Libre Belgique en La Dernière Heure
446 448 449 449 451 452 453
45 5
1. 2. 3. 4.
A. La Libre Belgique Ontwikkeling tot op vandaag Redactionele aangelegenheden: La Libre Belgique Lezers- en reclamemarkt Multimedia-activiteiten
455 455 461 462 465
1. 2. 3. 4.
B. La Dernière Heure/Les Sports Ontwikkeling tot op vandaag Redactionele aangelegenheden Lezers- en reclamemarkt Multimedia-activiteiten
466 466 468 469 471
Hoofdstuk 6 · Vers l’Avenir/Medi@bel/Corelio
47 3
1. 2. 3. 4.
473 477 478 481
Ontwikkeling tot op vandaag Redactionele aangelegenheden Lezers- en reclamemarkt Multimedia-activiteiten
Hoofdstuk 7 · De Waalse socialistische dagbladpers 1. 2. 3. 4.
Le Peuple Le Journal et Indépendance/Le Journal de Charleroi La Wallonie Een nieuw initiatief: Le Matin
48 3 483 486 490 493
Bibliografie
497
Namenlijst
507
Zakenregister
513
