2012
Voorwoord
Uitvoeringstoets BMHK Op verzoek van de minister van VWS heeft het RIVM/ CvB in samenwerking met betrokken partijen, waaronder de screeningsorganisaties, een uitvoeringstoets uitgevoerd naar de praktische consequenties van mogelijke veranderingen in het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker.
Raad van Toezicht - met veel waardering vaststellen dat de geleverde prestaties in 2012 op ten minste hetzelfde hoge niveau zijn gebleven als voorgaande jaren.
JANUARI Invoering SP Expert (SPX) Start pilot Functiedifferentiatie In deze pilot wordt gekeken of het mogelijk is om werkzaamheden te verschuiven binnen het takenpakket van laboranten (taken enerzijds naar een MBO-opgeleide laborant en anderzijds naar een laborant op HBO+-niveau).
Coördinatoren aangesteld Naar aanleiding van de nieuwe organisatie structuur worden (regio) coördinatoren aangesteld.
en vis
ie
sie en de mis en van vierluik beschrijv het visie missie Voor het model van ge). De gshet visie is 1 (zie ook bijla Bevolkin t en van gebruik aansred de visie r weer; de best -West gee ft zon waa ek Zuid de hori onderzo t een stip op eft. verwoord tie naar stre nisa de orga
Beleidsplan 2012-2016 juni In juni verschijnt “Krachtig...Prachtig’’, het meerjaren beleidsplan van Bevolkingsonderzoek Zuid-West.
Missie
ig vroegtijd in “een ziek ten is het van de missie gsOnze ekken scre enin ” ontd den ) stadium een landelijk kan wor r is (of aan steld waarvoo telast ma inge n en ziek program Dit doe ster fte ren. de n verminde en uitvoere teneinde ten te niseren naar deze ziek oeken r het orga ker en gsonderz wij doo rhalskan d bevolkin llan rmo ede van de -Ho baa ker, o Zuid de regi bors tkan ker in darmkan . land en Zee ierluik .hans 1 www
9
dd 9 dd 1 DTP.in DTP.in splan
BOZW
splan K Beleid Beleid NWER AG BINNE OMSL
isiev .nl/p54/V vanderloo
11:22 -12 11:21
28-08
Scannen afgerond Bevolkingsonderzoek Zuid-West scant de mammografieën van de laatste analoge ronde met terugwerkende kracht in. Hiermee is de overstap van analoge naar volledige digitale beeldvorming een feit.
Eerste Laborantendag 28 augUSTUS
Afronding MASS-trial decEMBER Landelijk namen 352 vrouwen deel aan de trial. Het LRCB begint in januari 2013 met de analyse.
de belangrijkste resultaten van de bevolkingsonderzoeken borstkanker en baarmoederhalskanker. Ook laten wij u
1 APRIL Overdracht West-Brabant
zien tot welke resultaten het proef-bevolkingsonderzoek darmkanker heeft geleid. Wij hebben een aantal experts
Het mobiele onderzoekscentrum dat het westelijk deel van Noord-Brabant bedient - met een productie van ongeveer 14.000 onderzoeken per jaar - wordt overgedragen aan collega-screeningsorganisatie Bevolkingsonderzoek Zuid. De laboranten zijn volgens de Wet Overgang van Ondernemingen eveneens overgedragen naar deze organisatie.
In 2012 lag, in vervolg op de fusietrajecten van de afgelopen jaren, de nadruk op het realiseren van één geïntegreerde organisatie voor de
21 mei Verhuizing De locaties aan de Schipholweg in Leiden, waar voorheen de bevolkingsonderzoeken baarmoederhalskanker en borstkanker waren gevestigd, worden samengevoegd op één centrale locatie, aan de Maasstadweg in Rotterdam. Locatie Vlaardingen was een jaar eerder hierheen verhuisd.
bereid gevonden om hun licht te laten schijnen op enkele actuele thema’s op het gebied van deze bevolkingsonderzoeken.
uitvoering van de bevolkingsonderzoeken in
Tot slot maken wij u deelgenoot van onze plannen voor de
de regio Zuid-Holland en Zeeland. Daarmee
komende jaren, die wij eerder hebben vastgesteld in ons
werd het in 2010 in gang gezette reorganisatietraject grotendeels afgerond.
strategisch beleidsplan 2012-2016 ‘Krachtig…Prachtig’. Wij hopen dat u ons jaarverslag met veel belangstellingen zult lezen. Ons uitgebreidere jaarverslag 2012 vindt u op
De reorganisatie omvatte een aantal deeltrajecten, te
www.bevolkingsonderzoekzuid-west.nl.
Scholing cervixscreening
weten de harmonisatie van de werkprocessen, de ontwik-
Halverwege het jaar wordt door alle screeningsorganisaties besloten een landelijk scholingsprogramma cervixscreening voor praktijkassistenten in te voeren.
keling en implementatie van een gezamenlijke cultuur, de
drs. Wolfert W.J. Spijker drs. Mieke L. Bot
inrichting en verhuizing naar één kantoor in Rotterdam en
bestuurder
voorzitter Raad van Bestuur
de ontwikkeling van een nieuwe organisatiestructuur en
(tot juni 2013)
Door de verhuizing naar het nieuwe kantoor zijn ook de afdelingen Planning van West en Zuid bij elkaar gevoegd. De werkprocessen en wijze van uitnodigen zijn in de loop van het jaar verder geharmoniseerd.
augUSTUS Digitalisering personeelsdossiers De afdeling HRM heeft alle personeelsdossiers gedigitaliseerd.
p
sc Personeelsbulletin
27 sepTEMBER Feest!
oktOBER Certificering Het HKZ-certificaat voor de borstkankerscreening is met drie jaar verlengd (hercertificering); daarnaast is het ISO 9001 certificaat verstrekt voor de baarmoederhalskankerscreening (initiële certificering).
3
formatieplan. Deze veranderingen hebben alle een grote
Harmonisatie werkprocessen
Alle medewerkers van Bevolkingsonderzoek Zuid-West en hun partners worden uitgenodigd voor een walking dinner om de reorganisatie feestelijk af te ronden.
Eerste laborantendag is een groot succes! De laboranten waarderen deze dag met een 8+ bij bevolkingsonderzoek borstkanker.
Dat ziet u terug in dit jaarbericht. Wij presenteren u hier
SPX wordt ingevoerd als urenregistratiesysteem; de afdelingen Administratie en Screening gebruiken SPX eveneens als roostersysteem.
rondom de reorganisatie
van Bevolkingson
derzoek Zuid-West
ETEN l
DANSEN l
N
LOUNGE l
GEZELLIG l
SAMENZIJN
EN RS KE ER EW EST.NL MED ID-W Rl ZU UU EK .30 ZO 23 ER KLIK HIER ND RSO EN STUUR ING
PARTY
Missie
2
werkers gehad. Desondanks kunnen wij - en met ons de
UU .30 LK 17 l VO DAM IE@BE ER TT ICAT RO UN E 31 MM AD A CO VI UISK KR AUG l GE R 27 UN O LO VO IA EN AL TH ELD l NM SEPT l AA N 27 NERS DO RT PA
DIRECT DAT MAILTJE!
impact op de dagelijkse werkzaamheden van alle mede-
juli 2013
Kerncijfers
Borstkanker
Borstkanker
‘Daling deelname borstkanker: geen eenduidige oorzaak’
Elke twee jaar ontvangen vrouwen van 50 t/m 75 jaar een uitnodiging om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker. Het onderzoek bestaat uit het maken van röntgenfoto’s van de borsten, in een van de veertien onderzoekscentra van onze organisatie.
1. U itnodigingen en opkomst
• Wij hebben in 2012 296.855 vrouwen uitgenodigd om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker. • Het opkomstpercentage is 76,1 procent. Non-responders
9,4%
Na vrijwel continue toename van het deel-
Afmeldingen
14,5%
namepercentage met een maximum van
Deelnemers
80,4 procent in de regio Zuid-West, is er in 76,1%
de recente jaren sprake van een geleidelijke daling. De daling wordt ook in de andere vier regio’s waargenomen en betreft alle gelijke verschillen in leeftijdsopbouw. De opkomstdaling is naar verhouding het 4
sterkst bij vrouwen die voor het eerst worden uitgenodigd. Ook in grootstedelijk gebied zoals Den Haag en Rotterdam is de opkomstdaling sterker.
2. A antal borstonderzoeken
Prof. dr. Harry de Koning arts-epidemioloog, instituut Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Maar ook hierover zijn op dit moment geen gegevens beschikbaar. In de laatste tien jaren woedt er in de medische vakliteratuur een felle discussie over het nut en de schade van de borstkankerscreening. Wellicht
In 2012 is in de regio Zuid-West het deelnamepercen-
heeft dit bij sommige huisartsen en specialisten geleid
tage, ten opzichte van 2008, met ongeveer 1,5 procent
tot een sceptischere houding ten opzichte van het
gedaald. De veranderende samenstelling in leeftijd van
bevolkingsonderzoek. Uit een, in opdracht van het
de doelpopulatie, de relatief lage opkomst bij allochtone
RIVM uitgevoerd, onderzoek blijkt echter dat huisart-
vrouwen, recente organisatorische invloeden van het
sen geen wezenlijke rol spelen bij de beslissing van
bevolkingsonderzoek en het toegenomen aantal
uitgenodigde vrouwen om wel of niet deel te nemen.
• Onze laboranten hebben in 2012 225.692 onderzoeken uitgevoerd. • Dat is 96,7 procent van de productienorm.
Aantal onderzoeken
leeftijdsgroepen, ook na correctie van mo-
300000
verklaren omdat dit te weinig vrouwen zou beïnvloeden.
en is waarschijnlijk een complex van factoren debet aan de dalende opkomst. Dit maakt het uiteraard lastig om
Wat de deelname na een eerste uitnodiging betreft,
een aangrijpingspunt te vinden om aan deze daling een
zou mogelijk een toename van individuele mammogra-
halt toe te roepen. Mogelijk zijn vrouwen in de laatste
fie bij veertigers een rol kunnen spelen, maar het is
jaren voor- en nadelen van het bevolkingsonderzoek
moeilijk om daar gegevens over te verkrijgen. Mede
beter gaan afwegen en maken zij daardoor nu vaker
door het bevolkingsonderzoek is het aantal jonge
een weloverwogen keuze. Dit zou de waargenomen
vrouwen met een belaste familieanamnese toegeno-
daling in een ander licht plaatsen; het wordt tegen-
men. Op het moment dat zij voor het bevolkingsonder-
woordig van groot belang geacht dat genodigden
zoek in aanmerking komen, blijven zij misschien de
weten waaraan ze beginnen bij deelname aan het
voorkeur geven aan verdere klinische controle.
bevolkingsonderzoek.
* Gegevens gebaseerd op 95 procent van de follow-up.
200000 150000 100000
= verwezen vrouwen
50000
0
2003 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2012 2011 Uitnodigingsjaar
Opkomst daalt
Conclusie
Al met al is er geen eenduidige oorzaak aan te wijzen,
• 5.747 vrouwen werden in 2012 verwezen naar het ziekenhuis voor verder onderzoek (2,5 procent). • Vrouwen die voor de eerste keer meedoen, worden het vaakst verwezen: 6,5 procent. • Bij 1.365 vrouwen wordt na ver wijzing de diagnose borstkanker vastgesteld. • Het detectiecijfer is 6,1. Dat is 0,2 promille hoger dan in 2011.
250000
vrouwen met een terecht- of fout-positieve screeningsuitslag, kunnen de opkomstdaling afzonderlijk niet
3. R esultaten*
De opkomst is met 1,9 procent gedaald ten opzichte van vorig jaar. Deze daling in de opkomst zien we al enige jaren.
Oorzaken • Ons werkgebied heeft een paar grote steden. Daar is de opkomst van oudsher lager en daalt de opkomst harder. • In 2012 zijn voor het eerst ook vrouwen uitgenodigd die in de vorige onderzoeksronde positief waren bevonden. Omdat zij vaak nog onder medische behandeling zijn, melden de meesten zich voor deze onder zoeksronde af. Dit zorgde voor een extra opkomstdaling van 0,9 procent, hetgeen een enigszins vertekend beeld geeft.. • De overige oorzaken van de daling zijn niet bekend. Daar wordt onderzoek naar gedaan. Hoe we met de opkomstdaling aan de slag gaan in 2013, leest u op pagina 10 en 11.
5
65
66
64
mee te doen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. De 65
66
63
64
62
uitnodigingen worden deels door de huisarts en deels door Bevolkings65
63
64
61
62
onderzoek Zuid-West verstuurd. Het onderzoek bestaat uit het laten 63
60
61
59
60
maken van een uitstrijkje door de huisarts of huisartsassistente. 61
te veranderen. Er kan namelijk meer gezondheidswinst worden behaald door niet meer eerst naar celafwijkingen te kijken,
58
65
56
57
64
56
Opkomst uitn.jr. + 3 mnd.
63 62
Opkomst uitn.jr. + 15 mnd.
61
Verwachte opkomst april 2014
60 59 58 57 56
2009
• •
Dr. Nynke van der Veen
op baarmoederhalskanker.
Programmacoördinatie Bevolkingsonderzoek, RIVM, Centrum voor Bevolkingsonderzoek
Omdat niet alle infecties resulteren in baarmoederhals-
beoordelingen beperkt (ongeveer 30.000 in plaats van
kanker is er nog een tweede test nodig, namelijk de
500.000 per jaar in het huidige bevolkingsonderzoek).
beoordeling op celafwijkingen. Dit kan op hetzelfde
Wij adviseren daarom het aantal laboratoria te vermin-
afgenomen materiaal plaatsvinden. Daarnaast advi-
deren naar drie tot vijf.
18
Bij gemiddeld 12 procent van de uitstrijkjes ontbreken de 16 endocervicale cylindercellen. 14 De belangrijkste reden van het afgeven van een Pap 0 (niet18 12 beoordeelbaar vanwege onvoldoende kwaliteit) is omdat de 16 10 cervix niet is gezien 14of een abnormale portio is geconstateerd. 8
seert de Gezondheidsraad om vrouwen die niet
Percentage B2j- en Pap 0-uitslagen
12
18
8
14
6
Dit materiaal kan ook getest worden op de aanwezig-
besproken. Er zullen twee jaar voorbereiding nodig zijn
4
heid van hrHPV.
om de aanbestedingen voor de hrHPV-test en de
2
laboratoria uit te voeren, ICT-systemen te ontwikkelen
0
zoek het beste in een keer ingevoerd worden. In 2013
voorgestelde bevolkingsonderzoek haalbaar is en hoe
verschijnt het rapport ‘Uitvoeringstoets wijziging
dit zou moeten gebeuren. In 2012 zijn er in werkgroe-
bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker 2013’.
pen en in de programmacommissie veel discussies
In het najaar van 2013 neemt de minister van VWS
gevoerd over hoe de kwaliteit, organisatie en commu-
een beslissing of het nieuwe bevolkingsonderzoek
nicatie in het nieuwe bevolkingsonderzoek eruit moet
ingevoerd zal worden. Bij een positief besluit zou
zien. De organisatie van het bevolkingsonderzoek
het RIVM, Centrum voor Bevolkingsonderzoek, samen
wordt deels anders; zo kan het testen op hrHPV
met onze samenwerkingspartners begin 2014 kunnen
volautomatisch en in een beperkter aantal laboratoria
beginnen met de voorbereiding van het nieuwe
plaatsvinden. Verder wordt het aantal cytologische
bevolkingsonderzoek.
6
1952
1957
1962
1967
28 26 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0
2012
1972
1977
1982 Cohort
Uitnodigingsjaar
Pap 3A matig Pap 3B en hoger
7
1952
1957
3. Resultaten
0
0
Conclusie
betrokken partijen te kijken of de invoering van het
2
8
onderzoek en de daarmee gemoeide kosten zijn
te richten. Daarna kan het nieuwe bevolkingsonder-
4
2
10
waarmee ze zelf vaginaal materiaal kunnen afnemen.
voor Bevolkingsonderzoek, gevraagd om samen met de
6
4
12
Ook de voorbereiding en invoering van het bevolkings-
of aan te passen en de organisatie en communicatie in
10 0 Pap
16
reageren op een uitnodiging, een kit thuis toe te sturen
Het ministerie van VWS heeft aan het RIVM, Centrum
B2j
2011
2010
2. Beoordeelbaarheid uitstrijkjes
maar naar de risicofactor van baarmoeder-
56
57
Percentage afwijkingen
derzoek baarmoederhalskanker ingrijpend
In 2012 hebben 180.569 vrouwen een uitnodiging ontvangen om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. 107.156 vrouwen gaven gehoor aan de oproep (59,3 procent). De opkomst loopt nog ver door na het uitnodigingsjaar waardoor de uiteindelijke opkomst ongeveer 65 procent zal zijn. Dit zogenaamde naijleffect komt met name voor bij 30-, 35- en 60-jarigen.
Opkomstpercentage
• •
57
58
59
66
58
59
60
1. U itnodigingen en opkomst
van VWS geadviseerd om het bevolkingson-
hrHPV-infectie lopen een verhoogd risico
66
Elke vijf jaar ontvangen vrouwen van 30 t/m 60 jaar een uitnodiging om
62
De Gezondheidsraad heeft het ministerie
halskanker, het hrHPV. Vrouwen met een 6
Kerncijfers
Baarmoederhalskanker
‘Veranderingen in het bevolkingsonderzoek zorgen voor meer gezondheidswinst’
Baarmoederhalskanker
1962
1967
1972
1977
1982
Cohort
• Bij 101.048 vrouwen werden geen afwijkingen gevonden. • 1.783 vrouwen werden doorverwezen naar de gynaecoloog (Pap 3A matig en Pap 3B en hoger). • 2.996 vrouwen werd geadviseerd om een herhalingsuitstrijk te maken. • 1.357 vrouwen moesten het uitstrijkje opnieuw laten maken vanwege onvoldoende kwaliteit van het uitstrijkje (Pap 0).
a. We zien de opkomst in het uitnodigingsjaar dalen maar met een langere doorlooptijd zien we dat de opkomst nagenoeg gelijk blijft. b. We zien een stijging van het aantal B2j-scores doordat bij 12 procent van de uitstrijkjes de endocervicale cylindercellen ontbreken.
Hoe komt dat? a. Dit is het bekende naijleffect. Het lijkt erop dat vrouwen langer de tijd nemen om deel te nemen. b. De overgangszone ligt hoog in de baarmoederhals (postmenopauzaal en bij hormoontherapie) waardoor de borstel niet bij de cylindercellen komt. Daarnaast is er onvoldoende vaardigheid in het maken van een representatief uitstrijkje. Hoe we hiermee aan de slag gaan in 2013, leest u op pagina 10 en 11.
Kerncijfers
‘iFOBT resulteert in beste opkomst voor darmkankerscreening’
Sinds 2006 voert Bevolkingsonderzoek Zuid-West samen met het Erasmus MC en Integraal Kankercentrum Rotterdam een proefbevolkingsonderzoek naar darmkanker (CORERO I-III) uit, in aanloop naar het landelijk bevolkingsonderzoek darmkanker. Bij dit bevolkingsonderzoek. Mensen van 50 tot en met 75 jaar wordt gevraagd om thuis ontlasting in een buisje te verzamelen en op te
1. U itnodigingen en opkomst
onderzoek darmkanker van start. Dit houdt in dat alle mannen en vrouwen in de leeftijdscategorie van 55 tot en met 75 jaar om de twee jaar een immunochemische ontlas-
• In totaal 9.228 personen zijn uit genodigd om mee te doen aan het proef-bevolkingsonderzoek. • 2.910 personen deden mee aan alle drie de onderzoeksronden. • De opkomst over meerdere ronden stijgt.
Dr. Aafke H.C. van Roon Maag-, Darm- en Leverarts i.o. Sint Franciscus Gasthuis
tingstest (zgn. iFOBT) thuis gestuurd krijgen. opkomst in vergelijking met de CT-colografie (22 In geval van een afwijkende ontlastingstest wordt men
procent vs. 34 procent). Volgens verwachting was de
doorverwezen voor een colonoscopie. De keus voor de
opbrengst significant hoger met colonoscopie dan met
iFOBT-test komt voor uit de resultaten van het proef-
CT-colografie screening (8,1 procent vs. 6,1 procent).
bevolkingsonderzoek.
Beide methoden hadden echter géén hogere diagnostimet sigmoïdoscopiescreening.
Het eerste proef-bevolkingsonderzoek was een
Opkomst is een van de meest belangrijkste parameters
gerandomiseerde studie waarin de ouderwetse kaartjes
die het effect van screening in de doelgroep bepaalt,
ontlastingstest (zgn. gFOBT), iFOBT en sigmoïdoscopie
aangezien het overlevingsvoordeel van de gescreende
als screeningsmethoden voor darmkanker werden
populatie wordt afgezet tegen een (ver)gevorderde
onderzocht. In vergelijking met de gFOBT resulteerde
ziekte met dientengevolge een slechte prognose voor
iFOBT-screening niet alleen in een hogere opkomst
niet-deelnemers. Aangezien we in Nederland te maken
(62 procent vs. 50 procent), maar detecteerde de
hebben met een zogenaamde screenings-naïeve popu-
iFOBT ook significant meer hoog-risico poliepen en
latie, is gekozen voor een screeningsmethode waarmee
darmkanker (3,2 procent vs. 1,2 procent). Deze studie
we zoveel mogelijk mensen binnen de doelgroep be-
toonde dus aan dat iFOBT-screening de voorkeur
reiken, om op die manier een zo groot mogelijk effect
verdient boven de alom gebruikte gFOBT.
te bewerkstelligen in termen van incidentie en mortali-
De opkomst voor screening met een sigmoïdoscopie
teitsreductie van darmkanker: de tweejaarlijkse iFOBT.
62 60 58 56 54 52 e1 Rond
• Naar verwachting daalt het verwijspercentage over meerdere ronden evenals de detectie.
9 8 7
8,4% 9 8 7
5
5
4
3 2
9
6,0%
6
6
4
3. K ennis ontwikkelen
8
5,8%
7 6
3,3%
3
5
2
1,9%
1 0
4 3
1,1%
2 1
1
0
0
e1 Rond
e2 Rond
Verwijzingen
8 procent een hoog-risico poliep of darmkanker gede-
Het jaar 2012 stond in het teken van de implementatie
tecteerd. Tevens bleek de diagnostische opbrengst per
van het landelijke bevolkingsonderzoek darmkanker.
uitgenodigd individu met sigmoïdoscopie screening
Zo zijn er Europese aanbestedingen uitgeschreven voor
e3 Rond
Uitnodigingsronde
Detectie
hoger te liggen dan voor beide ontlastingstesten.
ICT (ColonIS), de iFOBT-test, de analyseapparatuur en -laboratoria en verpakking en verzending. Daarnaast
Screening middels colonoscopie of CT-colografie
zijn de kwaliteitscriteria beschreven en zijn regionaal
In een tweede nieuw opgezette gerandomiseerde trial
coördinerende MDL- artsen aangesteld. Op regionaal
werd darmkankerscreening middels een colonoscopie
niveau is o.a. een projectplan opgesteld en is er een
vergeleken met de CT-colografie. In dit onderzoek
bijeenkomst gehouden voor coloscopiecentra en
resulteerde colonoscopiescreening in een lagere
endoscopisten.
Wat betekent dit?
Conclusie
Implementatie landelijk bevolkingsonderzoek
e3 Rond
Uitnodigingsronde
Met het proef-bevolkingsonderzoek vergaren we veel kennis over een effectieve opzet en uitvoering van de screening naar darmkanker. Dr. Aafke van Roon, gepromoveerd in 2012, concludeerde in haar proefschrift over de inzet van de screening, dat één keer testen per twee jaar voldoende is. Dit heeft geleid tot vier publicaties in vooraanstaande wetenschappelijke tijdschriften.
was significant lager dan voor beide ontlastingstesten, slechts 32 procent. In de groep met deelnemers werd bij
e2 Rond
2. R esultaten Percentage verwijzing en detectie
Screening middels gFOBT, iFOBT of sigmoïdoscopie
64
50
sche opbrengst per uitgenodigd individu in vergelijking 8
66
Bron: Erasmus MC
Begin januari 2014 gaat het bevolkings-
Opkomstpercentage
sturen voor onderzoek.
Bron: Erasmus MC
Darmkanker
Darmkanker
Herhaalde iFOBT-screening is acceptabel op populatieniveau en heeft een gunstig effect op het verminderen van het vóórkomen van voorlopers van darmkanker. De meerderheid van het aantal gevonden afwijkingen komt voor in de eerste screeningsronde. Wat dit betekent voor de plannen van Bevolkingsonderzoek Zuid-West, leest u op pagina 10 en 11.
9
Toekomst
Missie en
Onze concrete plannen
visie
Vo or he t beschrijv en van de visie is he missie en t mo del van he t gebruikt 1 visievier (zie ook luik bijlage). ge eft de De missi bestaan e sre den van onderzo Bevolkin ek Zuid-We gsst we er; ver wo ord de visie t een sti p op de ho de organ rizon wa isatie na ar ar stree ft.
Missie Onze mi ssie is he t in “een stadium” vro eg tijd ontdekke ig n van de waarvoo ziekten r een lan delijk scr programm eeningsa ingest eld is (of teneinde kan de sterft worden) e en ziekte deze ziekte las t aan n te vermi nderen. wij do or Dit do en he t organ iseren en van de be uit vo ere volkingso n nderzoe borstkan ken naar ker, baarm oe derha darmkan lskanker ker in de en regio Zu en Ze ela idHolland nd. 1 ww w.h ans BOZW BINN OMSLAG ENWBele ERKidsp Bele lan idsp DTP lan.indd DTP.indd 1
9
vanderloo .nl/p54 /Vis ievi
erluik
9
28-08-12
11:21 2
Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker
Bevolkingsonderzoek darmkanker
< Speerpunt: versterken van de landelijke en regio-
onderzoek darmkanker >
nale samenwerking met ketenpartners >
De minister heeft in 2011 op advies van de Gezond-
Onze ketenpartners spelen bij de uitvoering van het
heidsraad besloten het bevolkingsonderzoek darmkan-
bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker een grote
ker in 2013 in te gaan voeren. Ter voorbereiding van dit
rol. Een goede samenwerking is voor ons van essenti-
nieuwe bevolkingsonderzoek is een projectstructuur
eel belang, ook voor de kwaliteit van het onderzoek.
opgezet waarin alle partijen die een hierin rol hebben
We hebben namelijk vastgesteld dat op het totaal
participeren. Bevolkingsonderzoek Zuid-West is door
aantal uitstrijkjes dat in 2012 is gemaakt in onze regio,
RIVM gevraagd om in 2013 de pilot uit te voeren
in ruim 12 procent de endocervicale cylindercellen
voorafgaand aan de landelijke implementatie van het
ontbreken. Een deel van deze uitstrijkjes moet worden
bevolkingsonderzoek. Deze pilot heeft tot doel te
herhaald, omdat de cervix niet is gezien of abnormale
evalueren of het hele proces goed loopt en eventuele
portio is geconstateerd waardoor, conform de richtlijn,
problemen of ‘kinderziektes’ te signaleren. Medewer-
de patholoog een Pap 0-uitslag afgeeft. Dit is ook de
kers van verschillende afdelingen van Bevolkingsonder-
grootste reden voor het afgeven van een Pap 0-uitslag.
zoek Zuid-West werken hard mee aan de invoering van
In 2012 is het beleidsplan ‘Krachtig… Prachtig!’ verschenen. Hierin beschrijven we onze plannen voor de periode 2012-2016 aan de hand van vijf speerpunten: 1. Opkomstbevordering; 2. Invoering bevolkingsonderzoek darmkanker;
10
het landelijke bevolkingsonderzoek darmkanker. Alle De oorzaak voor een B2j-uitslag (voldoende beoordeel-
kennis die is vergaard met het proef-bevolkingsonder-
baar, maar beperkt door het ontbreken van endocervi-
zoek wordt hierin meegenomen.
cale cylinderepitheelcellen) ligt bijvoorbeeld in het feit dat de overgangszone hoog in de baarmoederhals ligt
3. Herziening bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker;
(postmenopauzaal en bij hormoontherapie), waardoor
4. Innovatie en productontwikkelingen;
de borstel niet bij de cylindercellen komt. Een andere
5. Versterken landelijke en regionale samenwerking. De eerste drie speerpunten hebben rechtstreeks verband met de thema’s die in dit jaarbericht aan de orde zijn gekomen. We lichten deze hieronder nader toe.
oorzaak kan liggen in onvoldoende vaardigheid in het maken van een representatief uitstrijkje. Hoewel het percentage Pap 0 en B2j conform het landelijk gemiddelde is, is het vanuit kwaliteitsoogpunt waardevol als het aantal niet-beoordeelbare en verminderd beoordeelbare uitstrijkjes omlaag wordt gebracht.
Bevolkingsonderzoek borstkanker
wijken worden aan twee, in het Blauw onderzoek
< Speerpunt: opkomstbevordering >
beschreven, groepen nog extra aandacht besteed,
In 2012 hebben wij in onze organisatie een praktijkon-
Vanaf 2009 worden we geconfronteerd met een daling
namelijk aan vrouwen met lage sociaaleconomische
dersteuner aangesteld, die contacten legt en onder-
in de opkomst binnen het bevolkingsonderzoek
status en aan de allochtone vrouwen. We hopen met
houdt met huisartsen en de huisartsassistenten in ons
borstkanker. Uit onderzoek (bureau Blauw, 2011 en
deze gerichte wijkaanpak de opkomst te verbeteren.
werkgebied. Daarnaast coördineert de praktijkondersteuner de scholing Cervixscreening voor praktijkas-
literatuurstudie) in de regio Zuid-West blijkt dat vrouwen die in eerdere ronden wel hebben deel-
Verder gaan we maatregelen nemen om de kwaliteit
sistenten. In 2012 hebben de belangrijkste partijen
genomen, maar later niet meer, bepaalde kenmerken
van het cliëntencontact (per telefoon, e-mail, brief en
(NHG, RIVM, NVDA, NVVP, NVOG en screeningsorga-
gemeen hebben (woonachtig in sterk stedelijke
bij bezoek, ontvangst en onderzoek) te verbeteren en
nisaties) de landelijke basisscholing Cervixscreening
gebieden, jonger dan 55 jaar, niet geboren in
gaan we de mogelijkheden onderzoeken voor verrui-
ontwikkeld. Bevolkingsonderzoek Zuid-West heeft in
Nederland, niet-westerse nationaliteit). Wij hebben
ming van de openingstijden van de onderzoekscentra.
2012 de voorbereidingen getroffen om deze scholing in
een projectplan opgesteld, waarin we beschrijven
Ook daardoor kunnen we de kennis bij onze cliënten
2013 in onze regio aan te gaan bieden. Hiermee werken
wat we willen doen aan de dalende opkomst.
vergroten en eventuele barrières voor deelname bij
wij mee aan de deskundigheidsbevordering van de
cliënten wegnemen.
praktijkassistenten, die immers een groot gedeelte van de uitstrijkjes binnen het bevolkingsonderzoek maken.
We gaan onze communicatie specifiek richten op
< Speerpunt: invoering landelijk bevolkings-
wijken met de laagste opkomst. Deze wijken liggen
Inmiddels zijn voor de uitvoering van deze plannen
Wij verwachten dat dit onder andere resulteert in een
hoofdzakelijk in Rotterdam en Den Haag. In deze
diverse werkgroepen samengesteld.
verdere daling van het aantal Pap 0- en B2j-uitslagen.
11
Bevolkingsonderzoek Zuid-West Maasstadweg 124 | 3079 DZ Rotterdam Postbus 91163 | 3007 MD Rotterdam t 088 248 21 00
[email protected] www.bevolkingsonderzoekzuid-west.nl
Colofon Verantwoording: Dit jaarbericht is een verkorte versie met de belangrijkste punten van het complete jaarverslag. De integrale versie kunt u nalezen op www.bevolkingsonderzoekzuid-west.nl. Met medewerking van o.a.: prof. dr. H. J. de Koning, dr. A.H.C. van Roon, dr. N. van der Veen, drs. W.W.J. Spijker, H. Verschuur, E. Deegenaars, M. Hurxkens, K. Izelaar, E. van der Vlis Redactie: J.P. van Trirum, K. Witvliet Eindredactie: J.P. van Trirum, drs. W.W.J. Spijker, K. Witvliet Fotografie: o.a. Pim Mul, NFP Photography, Nationale Beeldbank, Alain Gil Gonzalez DTP, druk & productie: DRD Support BV
