Voortgangsrapportage Masterplannen Onderwijshuisvesting 2014 Gemeente Utrecht
Start bouw Marco Polo
1
Voorwoord Voor u ligt de Voortgangsrapportage Masterplannen Onderwijshuisvesting 2014. De één na laatste rapportage in deze opzet en vorm over de Masterplannen. Want we naderen de voltooiing van de Masterplannen.
Met de oplevering van het nieuwe Gerrit Rietveld College binnenkort is het Masterplan Voortgezet Onderwijs gereed en beëindigd. En na zeven en een half jaar van planontwikkeling en uitvoering hebben de schoolbesturen en de gemeente het Masterplan Primair en Speciaal (Voortgezet) Onderwijs nu voor 83 % gereed. Hiermee is de achterstandssituatie van de schoolgebouwen in onze stad bijna verdwenen en kan Utrecht zich binnenkort weer volledig richten op de actuele en reguliere huisvestingsopgaven.
Met de omvangrijke aanpak voor de verbetering van schoolgebouwen, zijn over een periode van 10 jaar in totaal bijna 200 schoolgebouwen gemoeid waarvoor circa 130 projecten werden uitgevoerd. Een verbeterslag voor ruim 43.000 kinderen door 23 schoolbesturen en de gemeente uitgevoerd. Hierdoor heeft Utrecht haar achterstandsituatie in onderhoud en functionaliteit weggewerkt en zijn de aangepakte scholen weer lange tijd geschikt voor het huidige onderwijs. In Leidsche Rijn is het aanbod aan onderwijshuisvesting in overeenstemming. De gemeente blijft alert op de ontwikkelingen in de leerlingenaantallen. In totaal is met de Masterplannen Primair Onderwijs & Voortgezet (Speciaal) Onderwijs en Voortgezet Onderwijs en Leidsche Rijn (vanaf 2008) circa € 290 miljoen van de bijna € 380 miljoen geïnvesteerd.
Bijzondere momenten van afgelopen jaar waren: de start bouw van de Marco Poloschool in Kanaleneiland, de opleveringen van twee scholen in Overvecht, Op Dreef en de Marcusschool. Het bijzondere Cereol in Oog in Al, biedt nu onderdak aan de St. Dominicusschool samen met diverse andere functies. En het laatste project in het Masterplan voor de wijk Vleuten-De Meern is ook gereed, de Drie Koningen. Om terug te blikken op de resultaten tot nu toe, hebben we begin 2014 in het nieuwe schoolgebouw STIP VSO Utrecht aan de Europalaan (voortgezet speciaal onderwijs) een bijeenkomst georganiseerd met diverse betrokkenen. Er waren (oud)wethouders, schoolbesturen en hun directies en ambtenaren van onderwijshuisvesting en stedenbouw aanwezig. In deze bijeenkomst draaide het om waardering en trots op de resultaten, prestaties en samenwerking met deze partijen. En natuurlijk een oproep om dezelfde ambitie vast te houden om de Masterplannen volledig af te ronden de komende paar jaar.
Eind 2013 was bijna 80% gereed van het Masterplan Primair en (Voortgezet) Speciaal Onderwijs. Medio 2014 is dat gegroeid naar 83%. Eind 2014 zal dat naar verwachting 90% zijn met dan nog 12 projecten in voorbereiding en uitvoering.
2
Bijeenkomst STIP VSO Utrecht
Opbouw rapportage Deze Voortgangsrapportage 2014 geeft de voortgang weer (periode medio 2013-medio 2014) van: -
het Masterplan Primair en (Voortgezet) Speciaal Onderwijs voor de bestaande stad
-
de onderwijsvoorzieningen in Leidsche Rijn.
Het Masterplan Voortgezet Onderwijs is gereed, op de oplevering van het Gerrit Rietveld College na. Hoofdstuk 2 geeft de stand weer van dit laatste nog af te ronden project en de financiële verantwoording van het Masterplan Voortgezet Onderwijs. In hoofdstuk 3 en 4 wordt de voortgang gepresenteerd van respectievelijk het Masterplan Primair en (Voortgezet) Speciaal Onderwijs en de onderwijshuisvesting Leidsche Rijn. Er is voldoende financiële dekking om alle geprogrammeerde voorzieningen uit te voeren en af te ronden. De opbouw in deze rapportage is als volgt: Deel 1: Masterplan Voortgezet Onderwijs met financieel overzicht
bladzijde
5
Deel 2: Achtste Voortgangsrapportage Masterplan Primair en (Voortgezet) Speciaal Onderwijs bladzijde 10 Deel 3: Zesde Voortgangsrapportage en actualisatie referentiekader Leidsche Rijn
bladzijde 29
Bijlagenoverzicht
bladzijde 40
De delen 1 en 2 hebben financiële dekking binnen de Masterplannen. De geplande onderwijsvoorzieningen in Leidsche Rijn halen hun dekking uit het referentiekader Leidsche Rijn. In 2008 heeft de gemeenteraad besloten de actualisatie van het referentiekader aan de vakafdelingen zelf over te laten, waarbij de financiële verantwoording jaarlijks integraal via concern financiën verloopt. September 2014
3
4
Deel 1 Masterplan Voortgezet Onderwijs
Gevelbekleding oude locatie Gerrit Rietveld College
5
Inhoudsopgave
Bladzijde
1.
Verantwoording
7
1.1 Stand van zaken en voortgang Masterplan Voortgezet Onderwijs 1.2 Financiële wijzigingen
2.
Onderwijsambities
8
6
1 Verantwoording 1.1 Stand van zaken en voortgang Masterplan Voortgezet Onderwijs Gerrit Rietveld College Het Gerrit Rietveld College wordt in 2014 opgeleverd. Daarmee is het laatste project voor het Masterplan Voortgezet Onderwijs (VO) afgerond.
Gerrit Rietveld College
1.2 Financiële wijzigingen Het financiële beeld voor het Masterplan VO is ongewijzigd ten opzichte van vorig jaar. De totale uitgaven bedragen € 92,0 miljoen en de dekking bedraagt € 92,3 miljoen. Het huidige saldo komt hiermee op een kleine 3 ton positief.
7
2 Onderwijsambities De schoolbesturen en de gemeente hebben de afgelopen jaren gezamenlijk invulling gegeven aan de ambities van de Utrechtse Onderwijs Agenda. De masterplannen maken daar deel van uit. De ambities van de Onderwijs Agenda gaan verder dan het eerder vastgestelde en uit te voeren Masterplan Voortgezet Onderwijs uit 2003. Via deze voortgangsrapportage en aparte besluitvorming bent u hierover eerder geïnformeerd en/of bij betrokken. De scholen bieden het soort onderwijs dat past in de ambitie om in de stad Utrecht een breed onderwijsaanbod te realiseren. Orthopedagogisch en Didactisch Centrum (OPDC) Vanaf augustus 2012 is het OPDC1 tijdelijk aan de Wittevrouwenkade ondergebracht. In het coalitieakkoord heeft burgemeester en wethouders afgelopen jaar geld vrij gemaakt voor de permanente huisvesting van het OPDC. Op dit moment wordt de planvorming voorbereid om de school in het schooljaar 2015 permanent te kunnen huisvesten. Internationale schakelklassen (ISK) De gebouwaanpassingen aan de Internationale schakelklassen zijn bijna afgerond. Ook is er tegelijkertijd aandacht besteed aan het verbeteren van het binnenklimaat.
Internationale school Utrecht
1
In de voortgangsrapportage 2013 De Utrechtse School genoemd. 8
Internationale School Utrecht De Internationale School Utrecht is in 2012 gestart in een tijdelijke huisvesting aan de Notebomenlaan voor een proefperiode van drie jaar. Als dit succesvol zou blijken zat hieraan gekoppeld de ambitie van de Provincie Utrecht, de Universiteit Utrecht, de gemeente Utrecht en de schoolbesturen om te komen tot permanente huisvesting. Deze ambitie wordt, ook vanuit het werkgelegenheidsoffensief ( Werk & Inkomen en Economische Zaken van de gemeente Utrecht) ondersteund. De huidige stand van zaken is dat de Internationale School Utrecht veel sneller groeit dan eerder werd aangenomen en daarom nu tijdelijk gehuisvest zal worden aan de Van Bijnkershoeklaan. Daarnaast heeft het college van burgemeester en wethouders geld vrijgemaakt voor de permanente huisvesting van deze school. In het coalitieakkoord is hier een financiële bijdrage voor gereserveerd. De permanente huisvesting is nu nog afhankelijk van de beschikbaarheid van een geschikte locatie en een financiële bijdrage van de derden
Ontwikkelingen Voortgezet Onderwijs Het aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs in Utrecht blijft groeien als gevolg van de doorstroom uit het primair onderwijs. Om de gedane investeringen zo optimaal mogelijk te benutten is met de schoolbesturen bepaald dat tot 2017 de bestaande capaciteit in de schoolgebouwen volstaat om die groei op te kunnen vangen. In Vleuterweide zal tijdig een nieuwe school voor voortgezet onderwijs gerealiseerd moeten zijn. De plannen daarvoor zijn inmiddels uitgewerkt en opgestart, de start van de bouw is augustus 2016 en de oplevering is naar verwachting oktober 2017.
Integraal huisvestingsplan Het resultaat van de Utrechtse aanpak voor verbetering van de schoolgebouwen via de Masterplannen is inmiddels overal zichtbaar. De gezamenlijke invulling van de ambitie voor betere huisvesting voor alle Utrechtse leerlingen, door schoolbesturen en gemeente, heeft geresulteerd in een grote kwaliteitsimpuls. Nu de Masterplannen Onderwijshuisvesting bijna zijn afgerond is het gewenst en noodzakelijk om de onderwijshuisvestingsbehoefte (opnieuw) in een meerjarenperspectief te plaatsen. Zodanig dat een integrale benadering voor het Voortgezet, Primair en (Voortgezet) Speciaal Onderwijs van de onderwijshuisvestingsvraagstukken mogelijk is en samenkomt in het Integraal Huisvestingsplan (IHP). Zo ontstaat inzicht in de financiële consequenties van te nemen maatregelen over langere periode (20152023). Ook in het IHP blijft samenwerking met de schoolbesturen van groot belang. In het coalitieakkoord staat onderwijs hoog op de agenda. Voor het verder verbeteren van onderwijshuisvesting zijn in deze collegeperiode dan ook de benodigde middelen gereserveerd. Het gezamenlijk op te stellen meerjarenperspectief onderwijshuisvesting geeft invulling aan deze ambitie. Dit nieuwe plan gaat verder waar de Masterplannen Onderwijshuisvesting eindigt, voortbordurend op de behaalde resultaten en gebaseerd op actuele inzichten. Waar bij aanvang van de Masterplannen Onderwijshuisvesting nog sprake was van een achterstandsituatie in de onderwijshuisvesting is het huidige aanbod inmiddels zowel kwalitatief als kwantitatief verbeterd. Het nieuwe huisvestingsplan richt zich vanuit een toekomstvisie op de huisvestingsbehoefte.
9
Deel 2 Achtste Voortgangsrapportage Masterplan Primair en (Voortgezet) Speciaal Onderwijs
Praktijkonderwijs STIP VSO Utrecht
10
Inhoudsopgave
Bladzijde
1.
Inleiding
12
2.
Doelstellingen
12
3.
Voortgang
19
3.1 Stand van Zaken 3.2 Nieuwe ontwikkelingen 3.3 Bijgesteld programma en financiële dekking
4.
Risico's in beeld
27
5.
Conclusie en hoe verder
28
11
1 Inleiding Vertrekpunt Het Masterplan PO en (V)SO is eind 2006 door de raad vastgesteld. De stad Utrecht telde toen 97 scholen voor primair en (voortgezet) speciaal onderwijs, ondergebracht in 176 gebouwen. Veel van die gebouwen voldeden door technische en/of functionele tekortkomingen niet meer aan de actuele onderwijskundige eisen. Aangezien Utrecht groeit en verjongt was er alle aanleiding om die situatie aan te pakken en te verbeteren. Het Masterplan is een inventarisatie van alle beoogde maatregelen waarmee schoolgebouwen zodanig worden aangepakt dat de stad eind 2015 voor komende generaties over adequate en toekomstbestendige onderwijshuisvesting beschikt. Daarmee zou een inhaalslag worden gemaakt, waarna weer een periode van een 'normale' huisvestingsopgave aanbreekt met reguliere groei en onderhoud. Het plan telde in 2007 ongeveer 140 maatregelen, uiteenlopend van onderwijskundige vernieuwing tot nieuwbouw op een andere locatie. De totale investering voor al die maatregelen bedroeg toen € 120 miljoen. Voor de gehele opgave is een periode van acht jaar aangehouden.
2 Doelstellingen Vier doelstellingen van het Masterplan PO en (V)SO worden via de huisvestingsopgave gerealiseerd: 1. Bouwtechnisch goed onderhouden schoolgebouwen 2. Schoolgebouwen passend bij onderwijskundige vereisten (goed binnenklimaat, BSO) 3. Schoolgebouwen toegerust op Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) 4. Multifunctionele Accommodaties (MFA's) toegerust op Forum (= Brede School) Deze doelstellingen zijn hieronder concreet gemaakt:
Doelstellingen masterplan 1. Bouwtechnisch goed
Indicatoren -
onderhouden
geen achterstallige onderhoudsopgave meer bij schoolgebouwen in Utrecht
schoolgebouwen 2. Schoolgebouwen
-
passend bij onderwijs-
goed binnenklimaat, VVE, ouderlokaal, speellokaal, MFA en BSO (uitwerking in volgende tabel)
kundige vereisten 3. Schoolgebouwen
-
toegerust op Voor-
goed binnenklimaat, VVE, ouderlokaal, speellokaal, MFA en BSO (uitwerking in volgende tabel)
en Vroegschoolse Educatie (VVE) 4. Multifunctionele
-
voor de acht Multifunctionele Accommodaties
Accommodaties
(te clusteren scholen met plusfuncties voor de wijk) is
geschikt voor Brede
aangegeven welke functies en gebruikers er zijn,
School
welke kenmerken de MFA heeft en waaruit de meerwaarde/buurtfunctie blijkt 12
1. Bouwtechnisch goed onderhouden schoolgebouwen Schoolgebouwen moeten minimaal voldoen aan het Bouwbesluit. De omvang van de scholen (vierkante meters) is gebaseerd op de Vereniging van Nederlandse Gemeenten-normen, inclusief onderwijskundige vernieuwingen. Hierop formuleert Utrecht geen specifieke extra eisen. Met het Bouwbesluit 2012 zijn voor het binnenklimaat intussen eisen gesteld die verder gaan dan de Utrechtse ambitie voor binnenklimaat. Het Bouwbesluit is daarmee leidend geworden voor de kwaliteit van het te realiseren binnenklimaat. Scholen konden tot 2015 elk jaar voor het Huisvestingsprogramma een onderhoudsaanvraag indienen. Vanaf 2015 vindt een doordecentralisatie plaats voor het (buiten)onderhoud aan scholen in het PO en (V)SO. Daarmee verdwijnt de gemeentelijke bemoeienis en verantwoordelijkheid voor het onderhoud en komt deze geheel bij de schoolbesturen te liggen.
Verbouwing Cereolfabriek
2. & 3. Onderwijskundige vereisten De wettelijke taak die bij de gemeente ligt, is het zorgen voor voldoende onderwijshuisvesting. De gemeente Utrecht streeft naar een kwaliteitsniveau dat hoger ligt dan de minimum vereisten. De gemeente investeert dan ook zelf in de kwaliteit van onderwijsgebouwen. De ambities die wij nastreven zijn: goed binnenklimaat, Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE), ouderlokalen, en multifunctionaliteit (MFA), bij elke school een inpandig speellokaal en mogelijkheden voor BuitenSchoolse Opvang (BSO). De gemeente biedt via de Masterplannen de mogelijkheid, door extra financiële middelen ter beschikking te stellen, de gebouwen aan te passen aan deze onderwijskundige vereisten. Naast de gemeentelijke ambities stellen schoolbesturen hun eigen situatie specifieke wensen en eisen aan de schoolgebouwen. De schoolbesturen zijn in de meeste gevallen bouwheer; ze maken zelf keuzes voor de inrichting van hun scholen zolang deze aan de eisen voldoet waar bouwwerken aan worden getoetst in het kader van benodigde vergunningen en verordeningen (onder andere Bouwbesluit, Verordening Voorzieningen Onderwijshuisvesting).
13
4. Multifunctionele Accommodatie Hoe meten we in welke mate deze Utrechtse ambities worden gerealiseerd? Per project is in beeld gebracht welke voorzieningen vanuit het Masterplan zijn en/of worden gerealiseerd. Zie daarvoor het uitvoeringsschema PO en (V)SO en het programma Masterplan PO en (V)SO (bijlagen E en B (geheim)). Dit geeft inzicht in de aantallen, voorzieningen en middelen die aan deze projecten zijn gekoppeld. De Utrechtse ambities in realisatie: Ambities Utrechtse
Indicator of wijze van meten
Stand medio 2014
100% van de aangepakte scholen met
In alle projecten wordt een goed
nieuwbouw, uitbreiding en renovatie
binnenklimaat gerealiseerd
Streefgetal voor gehele Masterplan is
25 VVE's zijn gerealiseerd, dan wel nu
25
opgenomen in de plannen
Streefgetal voor gehele Masterplan is
15 ouderlokalen zijn gerealiseerd, dan
15
wel opgenomen in de plannen
Aantal situaties waar een speellokaal
35 speellokalen zijn gerealiseerd, dan
is gerealiseerd
wel opgenomen in de plannen
Aantal situaties waar behoefte/
9 situaties, waarvan 8
meerwaarde is aan een MFA
onderwijshuisvestingsprojecten (aan één
variant Goed binnenklimaat VVE Ouderlokalen Speellokalen MFA
project is de onderwijsfunctie toegevoegd maar niet leidend) BSO
Aantal situaties waar de markt geen
In 18 projecten is BSO opgenomen in de
BSO-voorziening heeft
plannen
gerealiseerd/kon realiseren en gemeente is verzocht te financieren
Binnenklimaat Alle nieuwe schoolgebouwen, uitbreidingen en renovaties in het Masterplan worden voorzien van een goed (niveau B) binnenklimaat conform het Bouwbesluit en het Programma van Eisen Binnenmilieu van de gemeente Utrecht. VVE & ouderlokalen Voor het exploiteren van VVE groepen en ouderlokalen is het van belang dat de voorziening in de lokalen op peil is. Bij de ontwikkeling van nieuwe schoolgebouwen wordt bekeken of het gezien de populatie van de wijk en de school wenselijk is een VVE lokaal te realiseren. Daar waar deze vraag aanwezig is wordt de realisatie van het VVE lokaal meegenomen in de programmering. Ter bevordering van de ouderparticipatie worden in de krachtwijken ouderlokalen gekoppeld aan scholencomplexen. In totaal worden met het Masterplan 25 VVE's en 15 ouderlokalen gerealiseerd.
14
Speellokaal De ambitie is dat elke school na afronding van het Masterplan beschikt over (een) inpandig(e) speellokalen. Bij afronding van het Masterplan zullen alle Utrechtse basisscholen die permanent zijn gehuisvest2 beschikken over een inpandig speellokaal.
Kinderopvang en BSO Vorig jaar zagen we in opgestelde prognoses voor Kinderopvang en BSO gevolgen van de veranderingen in het rijksbeleid: dalende vraag naar kinderopvang in 2012 en een minder snel groeiende vraag naar BSO. We beschikken niet over recenter onderzoek maar zien het afgelopen jaar wel de trend doorzetten.
Voor BuitenSchoolse Opvang (BSO) in schoolgebouwen is in januari 2014 de Beleidsregel door het college van burgemeester en wethouders vastgesteld. Deze Beleidsregel kwam tot stand in nauwe samenwerking met een vertegenwoordiging van schoolbesturen en BSO-organisaties en geeft een praktisch handvat en kader voor het toestaan en verhuren van BSO in schoolgebouwen. In alle nieuw- en verbouwprojecten in het Masterplan PO, VO en Leidsche Rijn is de BSO actief meegenomen, goed voor circa 1.100 kindplaatsen. Waar en in welke omvang dit is gebeurd, staat in het uitvoeringsschema PO en (V)SO (bijlage E). Sinds 2012 is geen sprake meer van grote tekorten aan BSO-voorzieningen. Het BSO-gebruik groeit nog licht, maar er worden minder uren per kind afgenomen.
2
Behalve De Pijlstraat aan de Amsterdamsestraatweg 1. Voor het bewegingsonderwijs van de onderbouw wordt de
naastgelegen gymnastiekzaal gebruikt. Uitbreiding met een speellokaal gaat op deze binnenstedelijke locatie ten koste van de buitenruimte, het schoolplein. 15
De gemeente is in het verleden bij de nieuwbouw van scholen en BSO-voorzieningen soms als financier betrokken geweest (via marktconforme kostendekkende verhuur). Dit op verzoek van betrokken schoolbesturen en BSO-organisaties omdat andere mogelijkheden niet voor handen waren om een BSOvoorziening te realiseren. Nu er geen omvangrijk tekort meer is aan BSO-voorzieningen, wordt het creëren van nieuwe BSO-voorzieningen weer overgelaten aan schoolbesturen en BSO-organisaties. In enkele gevallen blijkt nu dat de dekking van de huurinkomsten minder zeker is dan aanvankelijk was aangenomen. Om te voorkomen dat toekomstige onderwijsprojecten komen te lijden onder de BSO-investeringen is voor een deel van de BSO-investeringen in dit Masterplan voorzien in een risicodekking. Dit jaar zal de risicovoorziening daadwerkelijk worden gebruikt om weggevallen inkomsten op te vangen.
MFA's in het Masterplan Partijen kunnen als zij daar een meerwaarde in zien ook gezamenlijk in een gebouw worden ondergebracht; een zogenoemde Multifunctionele Accommodatie (MFA). Die mogelijkheid wordt ook met dit Masterplan geboden; multifunctionele huisvesting waar in principe ook een buurtfunctie in gehuisvest is. Met de start van het Masterplan in 2007 bestond nog geen uitgekristalliseerde visie over MFA’s. Deze visie is eind 2012 tot stand gekomen op basis van ervaringen met de eerste en lopende projecten voor MFA’s. De visie heeft ook praktische handvatten opgeleverd in de vorm van een Routekaart voor MFA’s. Deze is ook in de lopende projecten waar mogelijk gehanteerd. Acht projecten3 beschouwen we in dit Masterplan als MFA’s waar ook extra investeringsbudget voor is gereserveerd. Vooraf zijn geen kaders gesteld voor het toetsen en beoordelen van die meerwaarde en is daarin vrijheid geboden aan partijen die gezamenlijke huisvesting nastreven. Stand van zaken In de vorige rapportage konden we melden dat de eerste MFA van dit Masterplan haar deuren kon openen voor de zomervakantie 2013: met drie basisscholen, een sportzaal, kinderopvang en een tafeltennisvereniging. De Brede School Duurstedelaan is inmiddels een jaar in bedrijf, naar volle tevredenheid van de gebruikers. Over de uitwerking van het eigendom en beheer is geruime tijd gesproken tussen betrokken partijen, inmiddels is er overeenstemming over de te kiezen eigendomsconstructie met bijbehorende beheerverantwoordelijkheden voor dit specifieke cluster. De uitwerking daarvan in concrete overeenkomsten vindt momenteel plaats. Intussen is ook een tweede MFA gereed, Op Dreef in Overvecht als cluster met twee speellokalen met buurtfunctie.
3
Zes kinderclusters Overvecht, Hart van Zuid en Duurstedelaan. 16
Gymles MFA Duurstedelaan
Aan drie kinderclusters/MFA’s wordt momenteel gebouwd: Hart van Zuid (Marco Polo) op Kanaleneiland en het (gesplitste) cluster Neckardreef en Wezerdreef in Overvecht. De nieuwbouw voor de eerste twee clusters zal in het eerste kwartaal volgend jaar worden opgeleverd en de Wezerdreef in de zomer van 2015. Kinderclusters Ibisdreef en Teun de Jager De bestemmingsplannen voor beide kinderclusters zijn medio 2014 in de raad vastgesteld. De voortgang van beide kinderclusters heeft in het afgelopen jaar enige vertraging opgelopen. Vooruitlopend op de aanbesteding moest eerst de toekomstige eigendoms- en beheersituatie volledig in beeld worden gebracht4. De prognose is dat de aanbesteding voor eind 2014/begin 2015 en de oplevering in de tweede helft van 2016 plaats zal vinden. Waar mogelijk wordt uiteraard gezocht naar versnelling. Het laatste cluster in wording voor Overvecht is Gagel Noord (Johannesschool van de Pagodedreef en OBS Beiroetdreef). Zoals gemeld in de commissiebrief van 18 juli is voor dit cluster de planontwikkeling begin 2014 definitief gestart voor de Beiroetdreef. Daaraan vooraf ging een langdurige zoektocht van ruim vijf jaar naar een geschikte locatie. Die locatie leek fysiek-ruimtelijk gevonden op de Pagodedreef (huidige locatie van de Johannes) maar bleek uiteindelijk vanuit milieu en vooral het oogpunt van gezondheid niet de geschikte plek voor de nieuwbouw van twee scholen. De directe nabijheid van de Noordelijke Randweg Utrecht strookt niet met het nieuwe gemeentelijk gezondheidsbeleid dat aangeeft dat niet binnen 100 meter van dergelijk drukke wegen nieuwe scholen worden gebouwd. Vanaf voorjaar 2013 is opnieuw gezocht in de wijk naar een geschikte locatie. De locatie Beiroetdreef is uiteindelijk, na weging van allerlei andere locaties, de meest geschikte locatie uit oogpunt van bereikbaarheid voor de leerling (afstand en verkeersveiligheid) en beschikbare grond en ruimte. Om inpassing van de beide scholen goed mogelijk te maken zal de gymzaal naar verwachting aan de Pagodedreef worden gebouwd en daarmee ook buiten de uren voor gymnastiekonderwijs beschikbaar zijn.
4
Per brief van 18 juli 2014 is de commissie Mens en Samenleving over de voortgang van de projecten in Overvecht
geïnformeerd. 17
Net als bij de andere clusters wordt ook hier voor- en vroegschoolse educatie (VVE), een ouderlokaal en speellokalen gerealiseerd. De schoolbesturen hopen in de tweede helft 2016 het nieuwe kindercluster gereed te hebben.
Overzicht MFA's in Masterplan PO en (V)SO
MFA
Andere partijen
Meerwaarde/
Stand van ontwikkeling
buurtfunctie Duurstedelaan:
Spelenderwijs
ouderlokaal en
3 scholen
Utrecht, KMN Kind &
sportvoorziening
Opgeleverd juni 2013
Co, Utrechtse Tafeltennisvereniging Hart van Zuid:
Saartje en Doenja,
2 scholen
'Hele dag school'
In aanbouw, oplevering begin
met buurt- en
2015
ouderlokaal Gagel Noord:
(nog) niet bekend
2 scholen
voorschool,
Definitiefase: locatie is bekend,
ouder- en
oplevering tweede helft 2016
speellokalen Ibisdreef:
Spelenderwijs
2 scholen
Utrecht
Teun de Jager:
Ludens en De Bram
2 scholen Neckardreef:
(nog) niet bekend
ouderlokaal
Planontwikkeling: VO- fase, oplevering medio 2016
buurthuis,
Planontwikkeling: VO- fase,
ouderlokaal
oplevering medio 2016
ouderlokaal
In aanbouw, oplevering begin
1 school
2015
geclusterd Wezerdreef:
Spelenderwijs
voorschool,
Bouw start op korte termijn,
stand alone
Utrecht
ouderlokaal
oplevering zomer 2015
Dianadreef:
Spelenderwijs
voorschool 2x,
Opgeleverd december 2013
1 school
Utrecht
ouderlokaal
geclusterd
18
3 Voortgang 3.1 Stand van zaken Programma Nu medio 2014, na zeven en een half jaar uitvoering van het Masterplan PO en (V)SO begint de afronding in beeld te komen. In totaal moeten ruim 100 projecten uiteindelijk afgerond worden. Nog dit jaar worden naar verwachting, met uitzondering van het kindercluster Gagel Noord, de laatste nieuwbouwprojecten aanbesteed. Deze achtste voortgangsrapportage voor het Primair en (Voortgezet) Speciaal Onderwijs geeft de ontwikkelingen weer van het afgelopen jaar afgezet tegen de doelstellingen, planning, programmering en ambities. De vorige rapportage medio 2013 liet zien dat 60% van het Masterplan PO en (V)SO gereed was, 14% in aanbouw en 19% in voorbereiding (ontwerpfasen). Intussen is dit een jaar later gevorderd tot 83% gereed. Eind 2014 hopen we dat 90% gereed is, met nog 12 projecten in uitvoering en af te ronden. Daarvan zullen 7 projecten nog in 2015 gereed zijn. Met de laatste 3 clusters en 2 gymzalen in Overvecht in aanbouw kan volgend jaar het aftellen beginnen.
19
Een overzicht van alle projecten/voorzieningen is opgenomen in het uitvoeringsschema PO en (V)SO (bijlage E).
Naar de afronding! Van de 107 projecten in het Masterplan PO en (V)SO zullen er 102 nog in 2015 afgerond en opgeleverd zijn. Voor 5 projecten (3 clusters in Overvecht en 2 stand alone gymzalen) zal dit uiteindelijk niet haalbaar zijn. Ze zijn dan wel in aanbouw en worden in 2016 afgerond. Afgelopen jaar is ruim 20% van de projecten gereed gekomen. Een grote sprong voorwaarts ten opzichte van de situatie van het jaar ervoor. Dit kon dankzij de werkwijze in de zogenaamde Versnellingsgaanpak; hierin is de focus van alle betrokken partijen gericht op het versneld in uitvoering krijgen van de masterplanprojecten.
De kleine Dichter
Thema's, vraagstukken en wijzigingen in het Masterplan Deze paragraaf laat zien welke onderwerpen en wijzigingen van invloed zijn op de uitvoering van het Masterplan.
Binnenmilieu Het college heeft het binnenklimaat hoog in het vaandel staan. Niet alleen bij nieuwbouw maar zeker ook bij uitbreiding en renovatie van bestaande schoolgebouwen. Het college van Utrecht heeft in diverse college periodes geld beschikbaar gesteld voor de verbetering van het binnenklimaat.
20
Tot nu toe is ruim € 10 miljoen geïnvesteerd in verbetering. Doelstelling daarbij was toen om de schoolgebouwen en MFA’s op te leveren met klasse B5 en nu conform het Bouwbesluit. De GG&GD heeft een voorlichtingscampagne opgezet voor de scholen, hoe de scholen zelf het binnenklimaat kunnen verbeteren. In het huidig collegeprogramma zijn opnieuw extra middelen beschikbaar gesteld. Op dit moment wordt gewerkt aan de planvorming bij diverse projecten zodat in 2015 gestart kan worden met de uitvoering. Zo zijn alle schoolgebouwen binnen het Masterplan verzekerd van een verbeterd binnenklimaat. Kanttekening is dat vanwege de specifieke bouw (monument) of externe eisen (zoals van de Welstandscommissie) een aantal schoolgebouwen niveau B niet kan bereiken.
Anne Frankschool (energiezuinig gebouwd)
Energiezuinig In de vorige voortgangsrapportage is gemeld dat energiebesparende én binnenmilieumaatregelen voor bestaande schoolgebouwen, tegelijk en geïntegreerd worden opgenomen. Er zijn 40 schoolgebouwen onderzocht op de mogelijkheid van energiebesparende- en binnenmilieumaatregelen. De uitvoering is verdeeld over twee tranches, waarvan (zoals reeds eerder gemeld) de eerste tranche al in 2013 is uitgevoerd. De financiering van de energiebesparende maatregelen vindt plaats door een revolverende constructie met de schoolbesturen. De schoolbesturen zullen de (rendabele) maatregelen met het exploitatievoordeel van de energiebesparing terugbetalen. De tweede tranche bestaat alleen uit het aanbrengen van warmte terugwin installaties (WTW), zonder revolverende constructie. Deze installaties zijn in de zomermaanden van 2014 geplaatst. De opgeleverde nieuwbouwscholen scoren goed tot zeer goed wat betreft energiebesparing en duurzaamheid.
5
Het binnenklimaat in schoolgebouwen wordt geclassificeerd op drie niveaus conform de door SenterNovem ontwikkelde
kwaliteitscriteria A, B of C: A (zeer goed: 8,5), B (goed: 7), C (acceptabel: 5,5). In de gemeente Utrecht hanteren wij het Programma van Eisen Binnenmilieu. Hierin zijn de eisen van Senternovum overgenomen voor de onderdelen luchtkwaliteit en thermisch.
21
Huisvestingsprogramma 2015 De jaarschijf 2015 van het Masterplan wordt via de vaststelling van het Huisvestingsprogramma 2015 in december 2014 formeel vastgesteld (bijlage A Programma en overzicht Voorzieningen Huisvesting Onderwijs Utrecht 2015). Schoolbesturen hadden, conform de Verordening, tot 1 februari 2014 de tijd om aanvragen voor huisvestingsvoorzieningen in te dienen. Eind oktober 2014 vindt nog overleg plaats met schoolbesturen over het Huisvestingsprogramma 2015. Leerlingenprognoses De gemeente laat leerlingenprognoses opstellen en door het college vaststellen. De onderleggers voor de prognoses zijn leerlingentellingen en bevolkingsprognoses. Dit om de huisvestingsaanvragen voor uitbreiding en nieuwbouw te kunnen beoordelen en daarmee zo goed mogelijk de fluctuaties in leerlingenaantallen te kunnen monitoren. Hierdoor krijgt de gemeente meer zicht op de risico's. We bezien jaarlijks de gevoeligheid op stedelijk niveau en op wijkniveau. Gezondheidsadvisering bij ruimtelijke plannen Wetgeving (Wet publieke gezondheid, januari 2008) en gemeentelijk beleid bepalen dat rekening gehouden wordt met een vroegtijdige betrokkenheid van de GG&GD (initiatieffase) bij alle onderwijsprojecten voor (vervangende) nieuwbouw en uitbreiding. Het gezondheidsadvies wordt nadrukkelijk gewogen en de afweging moet transparant zijn. Bij de locatiekeuze voor het kindercluster Gagel Noord, is dit afgelopen jaar doorslaggevend geweest om niet verder te gaan met nieuwbouwplannen voor een nieuw kindercluster aan de Pagodedreef, maar verder te zoeken naar een locatie verder van de Noordelijke Rondweg.
3.2 NIEUWE ONTWIKKELINGEN Deze paragraaf gaat in op nieuwe ontwikkelingen die invloed hebben of gaan krijgen op de opgave of de verdere uitvoering van het Masterplan. Speciaal (Passend) Onderwijs Per 1 augustus 2014 is de Wet Passend onderwijs van kracht. Vanaf die datum zijn de samenwerkingsverbanden verantwoordelijk om iedere leerling passend onderwijs te bieden en indien nodig passende ondersteuning. Met de invoering van de nieuwe wet is meer maatwerk mogelijk om tot passende ondersteuning te komen. Dat kan zijn in het reguliere onderwijs met inzet van een intensieve vorm van ondersteuning, maar ook in het speciaal onderwijs. Alle scholen binnen het samenwerkingsverband hebben een ondersteuningsprofiel geformuleerd dat leidt tot een dekkend aanbod stadsbreed voor alle leerlingen. Daarnaast is onderzoek gedaan naar de ondersteuningsbehoefte van leerlingen in het kader van passend onderwijs. Daarvoor zijn de (V)SO voorzieningen en de leerlingenstromen (binnen RMC-regio 19) geïnventariseerd. De invoering van passend onderwijs kan effect hebben op de huisvestingssituatie van de scholen in het regulier en in het speciaal onderwijs, maar heeft op dit moment nog niet tot concrete verzoeken geleid. In het speciaal onderwijs heeft het tot gevolg dat meer samenwerking wordt gezocht tussen de scholen om de expertise ook in de toekomst te blijven borgen.
22
Praktijkonderwijs STIP VSO Utrecht
Actualisatie Verordening Voorzieningen Huisvesting Onderwijs Gemeente Utrecht heeft de Verordening Voorzieningen Huisvesting Onderwijs gemeente Utrecht 2012. De intentie is om deze Verordening jaarlijks te actualiseren op nieuw beleid en regelgeving. De eerstvolgende actualisatie is met anderhalf jaar uitgesteld, om te kunnen aansluiten bij de begrotingscyclus binnen de gemeente Utrecht, na afloop van de Masterplanperiode. Medio 2014 zal de Verordening worden bijgesteld. Eventuele aanpassingen in verband met de doorcentralisatie van het buitenonderhoud van de scholen in het primair (speciaal) onderwijs worden dan hierin meegenomen. De gemeente voert overleg met de schoolbesturen over de inhoud en de planning van de actualisatie. Doorcentralisatie buitenonderhoud scholen primair onderwijs Per 1 januari 2015 komt er een wetswijziging onderwijshuisvesting. De taken en het budget voor het buitenonderhoud en aanpassingen aan schoolgebouwen, voor het primair -en speciaal onderwijs, worden overgeheveld van gemeenten naar schoolbesturen. De schoolbesturen ontvangen de financiële middelen die daarvoor nodig zijn rechtstreeks van het Rijk. De gevolgen hiervan worden met de schoolbesturen besproken en de verordening wordt hierop aangepast. De overheveling onderhoud zal een-op-een worden overgedragen, volgens de landelijke lijn. Als gevolg van de overheveling van middelen en verantwoordelijkheden moeten de (exploitatie)overeenkomsten van de multifunctionele accommodaties worden aangepast. Deze gescheiden verantwoordelijkheden zijn bepalend bij de ontwikkeling van de toekomstige huisvestingsscenario’s; schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor het in stand houden, gemeenten voor uitbreiding en vervangende nieuwbouw. Gemeentelijke investeringen zijn gericht op sober, doelmatig en duurzaam bouwen. Duurzaamheidsmaatregelen ten behoeve van gunstige exploitatie vallen daar niet onder.
23
Bezuinigingen in onderwijs Korting gemeentefonds, onderdeel onderwijshuisvesting Het Rijk neemt met ingang van 2015 € 256 miljoen uit het Gemeentefonds, met als redenering dat de gemeenten hun middelen voor onderwijshuisvesting niet volledig besteden. Het gekorte bedrag wordt ingezet om het Nationaal Onderwijs Akkoord te bekostigen. Hierin ligt het accent op de verbetering van de kwaliteit van leraren. Schoolbesturen ontvangen dit budget dus niet met een opdracht om dit in te zetten voor onderwijshuisvesting. Als gemeente blijven we de zorgplicht voor onderwijshuisvesting houden. Bij de Voorjaarsnota 2013 is besloten de korting (voor Utrecht € 5,6 miljoen per jaar) vooralsnog als taakstelling te verwerken in het programma Onderwijs. Nu het Rijk de taakstelling handhaaft is in de Voorjaarsnota 2014 een aantal maatregelen binnen het programma Onderwijs opgenomen. Een aantal hiervan hebben betrekking op dit Masterplan, zie hiervoor paragraaf 3.3 bijgesteld programma en financiële dekking. Ondanks deze maatregelen kunnen alle noodzakelijke projecten volgens plan uitgevoerd worden. Het resterende tekort is opgelost uit de algemene middelen bij het coalitieakkoord.
Bovenop de hiervoor genoemde uitname is vanaf jaarschijf 2015 in Utrecht een bedrag uit het gemeentefonds gehaald van € 3,5 miljoen vanwege de doordecentralisatie van onderhoudstaken. Het rijk heeft besloten om het buitenonderhoud voor het primair onderwijs als taak bij de schoolbesturen primair onderwijs neer te leggen. Daarmee wordt het primair onderwijs gelijkgeschakeld met het voortgezet onderwijs. De hoogte van het bedrag dat de schoolbesturen hiervoor krijgen is nog onzeker. Het vervallen van de taak betekent lagere uitgaven voor Onderwijs. Van de korting van € 3,5 miljoen kon € 2,5 miljoen doorgezet worden naar de begroting van Onderwijs. De resterende miljoen is gedekt vanuit de algemene middelen.
Integraal Huisvestingsplan Zoals ook in hoofdstuk 2 is verwoord wordt momenteel gewerkt aan een nieuw plan voor toekomstige huisvestingsvraagstukken in het primair, voortgezet en (voortgezet) speciaal onderwijs. Dit nieuwe plan begint waar het Masterplan eindigt, voortbordurend op de behaalde resultaten en gebaseerd op actuele inzichten. Ook voor het nieuwe plan, het Integraal Huisvestingsplan, zijn de schoolbesturen onze partners. In het coalitieakkoord staat onderwijs hoog op de agenda. Voor het verder verbeteren van onderwijshuisvesting zijn in deze collegeperiode weer de benodigde middelen gereserveerd. Het met de schoolbesturen gezamenlijk op te stellen meerjarenperspectief onderwijshuisvesting geeft invulling aan deze ambitie.
24
3.3 Bijgesteld programma en financiële dekking De financiële gegevens van alle projecten zijn verwerkt in het overzicht 'Programma Masterplan PO en (V)SO' (bijlage B, geheim) en Dekking Masterplan PO en (V)SO (bijlage C, geheim). Het financieel beeld is op diverse punten bijgesteld ten opzichte van de zevende voortgangsrapportage. De projectbudgetten nemen af met een bedrag van 8,1 miljoen euro. Dit is een saldo van diverse verhogingen en verlagingen, zoals onder meer groei of afname van het aantal leerlingen. Enkele projecten worden doorgeschoven naar het IHP. Nieuwe projecten voor 2015 zijn niet opgenomen in dit programma, maar worden weergegeven in bijlage D (geheim), Transitie Masterplan PO en (V)SO-Integraal Huisvestingsplan 2016-2025. Toelichting mutaties in uitgaven: -
Verlaging projectkosten school en gymzaal Auriscollege door clustering
-
Verschuiving project Voordorpschool naar IHP
0,5 mln -/-
-
Verschuiving project De Beiaard naar IHP
0,3 mln -/-
-
Verhoging projectkosten Wezerdreef voor ouderlokaal
0,2 mln
-
Verhoging Mytylschool voor extra lokalen
0,6 mln
-
Verhoging budget Al Hambra conform normbudget
0,3 mln
-
Toevoeging nieuwe stand alone gymzaal Marco Polo
0,5 mln
-
Verhoging Sint Jan de Doper voor extra lokalen
0,5 mln
-
Verlaging raming uitgaven voor tijdelijke huisvesting
1,2 mln -/-
-
Verlaging raming uitgaven voor asbest en onderzoekskosten MFA’s
0,5 mln -/-
-
Verschuiving kosten vrijvallende locaties naar IHP
3,9 mln -/-
-
Verschuiving reservering voor afdekking BSO investeringen naar IHP
1,9 mln -/-
met Het Rotsoord aan de Slotlaan
1,9 mln -/-
Totaal
8,1 mln -/-
De dekking neemt af met € 15,3 miljoen. Ook hier betreft het een combinatie van diverse verhogingen en verlagingen. Verhogingen zijn veelal het gevolg van incidentele voordelen in kapitaallastenbudgetten doordat projecten van 2014 naar 2015/2016 verschuiven. De belangrijkste verlaging betreft de bij de Voorjaarsnota 2014 ingeboekte bezuinigingen op dit Masterplan ad € 10,5 miljoen. Daarnaast wordt de dekking die beschikbaar is voor de kosten vrijvallende locaties en afdekking BSO investeringen overgeheveld naar het IHP (aangezien ook de uitgaven naar dit plan doorschuiven).
25
Toelichting mutaties in dekking: -
Extra dekking als gevolg van doorschuiven projecten; doordat projecten later tot uitvoering komen dan gepland zijn de kapitaallasten later nodig en is er sprake van incidentele voordelen. Hier is de dekking van het Masterplan mee opgehoogd
1,5 mln
-
Hoger exploitatiebudget en aanvullende jaarschijf budget programmakosten
0,7 mln
-
Vervallen opbrengst conciërgewoning Schoolstraat plus opbrengst Gunningschool/Notenbomenlaan aangezien beide locaties niet tot een opbrengst zullen leiden gedurende de looptijd van dit Masterplan. De hiervoor geraamde opbrengsten zullen worden overgeheveld naar het IHP.
-
0,3 mln -/-
Doorschuiven naar het IHP van de dekking die tegenover de ramingen ‘kosten vrijvallende locaties’, ‘afdekking BSO investeringen’ en de projecten Voordorpschool en de Beiaard staat. Het betreft dekking vanuit de post gekapitaliseerde rendabele kapitaallasten.
-
6,6 mln -/-
Bezuiniging bij Voorjaarsnota 2014 op dit Masterplan vanwege enkele vervallen projecten, verlaging tijdelijke huisvesting en een uitname ten laste van het voordelige saldo
-
10,5 mln -/-
Vervallen WAP bijdrage gymzaal Rijnhuizenlaan in verband met de stopgezette planontwikkeling Plettenburgh
0,1 mln -/-
Totaal
15,3 mln -/-
Dit alles betekent dat het overschot van € 7,8 miljoen van de 7e Voortgangsrapportage afneemt naar een overschot van € 0,6 miljoen in de voorliggende Voortgangsrapportage.
26
4 Risico’s in beeld Bezuinigingen gemeente Utrecht De gemeente Utrecht bezuinigt, net als het Rijk, op haar uitgaven. Er zijn twee nieuwe taakstellingen die door de verschillende onderdelen van de gemeente ingevuld moeten worden. Een nieuwe inkooptaakstelling en de innovatietaakstelling. Welke consequenties dit heeft voor onderwijs is nog niet duidelijk. Naar verwachting zal dit Masterplan er geen hinder van ondervinden omdat de taakstellingen vooral betrekking hebben op de periode na het Masterplan.
Herontwikkellocaties Masterplan PO en (V)SO Met de afronding van het Masterplan PO en (V)SO komen 23 locaties vrij. Hiervoor is een match gemaakt met de leerlingenprognoses en ruimtebehoefte die als onderlegger worden gebruikt voor het Integraal Huisvestingsplan. Om ruimtebehoefte te kunnen opvangen houden we een aantal van de vrijvallende locaties aan, de overige worden eerst intern aangeboden voordat deze op de markt worden aangeboden. De locaties zijn globaal beoordeeld op herontwikkelpotentie, verkoop en verhuur. Indien voor deze panden en gronden geen alternatief gebruik wordt gevonden zullen kosten voor sloop en aflossing op de boekwaarden voor rekening van onderwijs komen. We hanteren vooralsnog de aanname dat voor de helft van de panden geen nieuwe gebruiker gevonden kan worden, en stellen in deze Voortgangsrapportage daarom € 4,6 miljoen beschikbaar, noodzakelijk voor de instandhouding, sloop en aflossing boekwaarden. Fluctuaties Jaarlijks fluctueert de dekking, door factoren waar in het programma niet op gestuurd kan worden. Als gevolg van de wisselende indexatie van concern versus VNG-index en volumetoename (stijgende leerlingaantallen vereisen nieuwe scholen). Over de fluctuatie en de effecten daarvan wordt jaarlijks gerapporteerd.
27
5 Conclusie en hoe verder De afronding Vanaf medio 2014 staat het Masterplan PO en (V)SO in het teken van afronding. Tot juli dit jaar is met de Versnellingsaanpak van afgelopen jaren een enorme sprong gemaakt in de voortgang en realisatie. Ruim 20% van de Masterplanprojecten zijn afgelopen jaar afgerond en opgeleverd. Van de 107 projecten in het Masterplan PO en (V)SO zullen er 102 in 2015 afgerond en opgeleverd zijn. De laatste 5 projecten (3 clusters in Overvecht met 2 stand alone gymzalen) zijn in 2015 wel in aanbouw maar worden in 2016 afgerond. De (rijks)bezuinigen hebben ook effect gehad op het Masterplan PO en (V)SO en zijn zodanig verwerkt dat het nog geen effect heeft op de projecten, maar wel op het financieel resultaat van het totale programma.
28
Deel 3 Zesde Voortgangsrapportage Leidsche Rijn
Op de Groene Alm
29
Inhoudsopgave
Bladzijde
1.
Inleiding
31
2.
Doelstellingen
31
3.
Voortgang
32
3.1 Stand van zaken 3.2 Nieuwe ontwikkelingen
4.
Risico's in beeld
35
5.
Conclusie en hoe verder
37
30
1 Inleiding Vertrekpunt Op basis van de geplande woningbouw zullen in Leidsche Rijn6 uiteindelijk circa 80.000 mensen komen te wonen. De onderwijsvoorzieningen zijn in de eindsituatie hierop afgestemd. Op dit moment wonen er in Leidsche Rijn en Vleuten-De Meern circa 45.000 inwoners. De woningbouw is de afgelopen jaren sterk beïnvloed door de financiële crisis. Dit heeft ook effect op het aantal leerlingen in met name het primair onderwijs en de spreiding ervan. Daarom is het belangrijk om, naast het realiseren van nieuwe onderwijsvoorzieningen, de scholen in bestaande delen van de wijk te monitoren in hun (leerlingen)ontwikkeling. Het monitoren van de bevolking en de bijbehorende onderwijsvoorzieningen wordt jaarlijks gedaan via bevolking- en leerlingenprognoses. We monitoren niet alleen, maar anticiperen ook. Zo zijn we ingesprongen op de verandering in leerlingenontwikkelingen, hebben we capaciteiten aangepast daar waar nodig. Op een proactieve wijze trekken we hierin gezamenlijk op met schoolbesturen. In Leidsche Rijn staan in totaal 37 scholen geprogrammeerd, zowel voor het (speciaal) basisonderwijs als voor het voortgezet onderwijs. Bij de planning is uitgegaan van een gelijkmatige verdeling van de leerlingen over drie denominaties, aansluitend bij de verdeling in de bestaande stad. Sommige scholen kennen een speciaal onderwijsconcept, zoals Daltononderwijs, Montessorionderwijs en Jenaplan. De geplande onderwijsvoorzieningen in Leidsche Rijn halen hun dekking uit het Referentiekader Leidsche Rijn. In 2008 heeft de gemeenteraad besloten de actualisatie van het referentiekader aan de vakafdelingen zelf over te laten, waarbij de financiële verantwoording jaarlijks integraal via de sector financiën verloopt. Om die reden maakt de financiële verantwoording geen deel uit van deze Voortgangsrapportage. De voorzieningen voor uitbreiding en aanpassing van bestaande schoolgebouwen in Leidsche Rijn kunnen vanaf 1 januari 2013 ook via het Huisvestingsprogramma aangevraagd worden. De uitgaven zullen worden verantwoord via de standaard gemeentelijke P&C-cyclus.
2 Doelstellingen De doelstellingen uit het Masterplan PO en (V)SO gelden ook voor de scholen in Leidsche Rijn: 1.
Bouwtechnisch goed onderhouden schoolgebouwen;
2.
Schoolgebouwen passend bij onderwijskundige vereisten (goed binnenklimaat, BSO);
3.
Schoolgebouwen zijn toegerust op Voor en Vroegschoolse Educatie;
4.
Multifunctionele accommodaties zijn toegerust op Forum (=Brede School).
In bijlage F is opgenomen welke projecten een bijdrage leveren aan deze doelstellingen. Om de voorzieningen te laten aansluiten bij de groei van Leidsche Rijn geldt dat zodra de eerste woningen zijn opgeleverd ook de voorziening voor onderwijshuisvesting gereed is. Dit vergt steeds een nauwkeurige afstemming tussen woningbouwprogrammering en de programmering van de onderwijshuisvesting.
6
Onder Leidsche Rijn wordt in deze notitie verstaan: de VINEX-gebieden van wijk 9 en 10 inclusief Haarzicht en Haarrijn. 31
3 Voortgang 3.1 Stand van zaken Een belangrijk deel van de groei van het aantal inwoners van Utrecht komt vanuit de wijk Leidsche Rijn. Een derde van de groei van Utrecht tot 2030 is toe te schrijven aan deze wijk. Niettemin is volgens de gemeentelijke prognoses in de periode 2013-2030 sprake van een minder grote groei van het aantal 0 t/m 17-jarigen dan voorheen. Verschillende factoren lijken hierop van invloed: zo is er sprake van een daling in het vruchtbaarheidscijfer en blijft het aantal 0-3 jarigen tot circa 2020 ongeveer gelijk. Daarnaast groeit aantal 4 t/m 17 jarigen minder snel dan in vorige prognoses het geval was. Bovendien worden er de komende jaren in verhouding meer studenten- en starterswoningen gebouwd dan eengezinswoningen. Sinds de start van Leidsche Rijn is het Programma Onderwijshuisvesting tussentijds aangepast steeds volgend aan de woningbouwprogrammering en de leerlingenprognoses. Dat blijft ook de komende jaren het geval. Van de in totaal 29 geplande schoolgebouwen zijn er 21 (72%) tot medio 2014 gerealiseerd. Er resteert nog een bouwopgave tussen nu en de afronding van Leidsche Rijn van 8 schoolgebouwen. Bij de programmering hiervan wordt ook rekening gehouden met de gymnastiekcapaciteit. Het afgelopen jaar hebben de schoolgebouwen Groene Alm, Twaalfruiter, Binnentuin en Hoge Weide hun deuren geopend. En in 2014 zullen de Jazzsingel en de Oase worden opgeleverd. In bijlage F uitvoeringsschema Leidsche Rijn is het overzicht opgenomen van gerealiseerde en nog te realiseren schoolgebouwen. Jaarlijks monitoren De gemeente heeft het afgelopen jaar als gevolg van proactieve monitoring van de bevolkingsprognose en leerlingenprognose aanpassingen gedaan daar waar het nodig is. De komende jaren blijven we de voorzieningenplanning en de leerlingenprognoses gezamenlijk met de schoolbesturen proactief monitoren. De stedenbouwkundige plannen voor nieuw te ontwikkelen gebieden worden getoetst op flexibiliteit (uitbreidbaarheid) voor maatschappelijke voorzieningen. Zo kunnen we sneller anticiperen op groei/krimp van leerlingenaantallen. Daarnaast hebben we geconstateerd dat stedenbouwkundige ambities en kaders in voorkomende gevallen niet aansluiten bij de bekostigingssystematiek uit de verordening voorzieningen huisvesting onderwijs waarin sober en doelmatig bouwen de norm is. Uiteraard zijn en blijven we hierover in gesprek.
32
Ambities Utrechtse variant
Indicator of wijze van meten
Stand medio 2014
Goed
100% van de aangepakte scholen met
In alle projecten wordt een goed
binnenklimaat
nieuwbouw, uitbreiding en renovatie
binnenklimaat gerealiseerd
VVE
Streefgetal voor Leidsche Rijn is 5
5 VVE lokalen staan geprogrammeerd
Ouderlokalen
-nvt
Als gevolg van bezuinigingen uit de
Speellokalen
100% van de scholen in Leidsche Rijn
Alle gerealiseerde scholen beschikken over
beschikken over een inpandig
een inpandig speellokaal
programmering gehaald
speellokaal MFA
Aantal situaties waar behoefte /
5 situaties, waarvan 2 naast BSO en
meerwaarde is aan een MFA
kinderopvang ook over een voorziening met een wijkfunctie beschikken
BSO
Aantal situaties waar de markt geen
4
BSO-voorziening realiseert/kan realiseren en gemeente is verzocht te financieren
3.2 Nieuwe ontwikkelingen
Basisonderwijs Het aantal leerlingen voor zowel het primair onderwijs als het voortgezet onderwijs zal de komende jaren groeien. Het is daarom van belang dat de geprogrammeerde scholen op tijd en binnen de afgesproken planning worden opgeleverd In Het Zand en Terwijde hebben we gesignaleerd dat er nog steeds behoefte is aan meer lokalen. Vanwege onze wettelijke taak om te voorzien in voldoende onderwijsvoorzieningen, is het noodzakelijk gebleken om te voorzien in permanente huisvesting. De plannen zijn gemaakt en er is gestart met de uitvoering. Daarnaast is het beleid van de gemeente dat leegstaande lokalen worden ingezet om het tekort bij andere scholen op te lossen. Om leegstand te voorkomen hebben de schoolbesturen en de gemeente in een aantal wijken in Leidsche Rijn afspraken gemaakt over maximale schoolgroottes.
33
Brede School Het Zand
Voortgezet onderwijs Het primair onderwijs is de afgelopen jaren gegroeid en deze groei gaat zich voortzetten bij het voortgezet onderwijs. Aangezien het voortgezet onderwijs stadsbreed wordt gezien, betekent dit dat alle scholen voor voortgezet onderwijs daarmee te maken krijgen. Hoe de groei zich precies manifesteert is moeilijk te voorzien. Deze is namelijk afhankelijk van een groot aantal variabelen zoals: de cito-score, de keus van leerlingen in schoolsoort, denominatie van de school en in welk deel van de stad of regio de school staat. Overeenkomstig het Regionaal Plan Onderwijsvoorzieningen (RPO) hebben de schoolbesturen voor het voortgezet onderwijs een gezamenlijk plan ingediend bij het Ministerie van Onderwijs voor de bekostiging van de nieuwbouwschool in Vleuterweide. Het betreft een VMBO-breed onderwijs aanbod voor circa 650 leerlingen waar het schoolbestuur NUOVO zich aan verbindt. De voorziening staat gepland in 2014. De capaciteit in het voortgezet onderwijs is daarmee tot 2017 voldoende om de groei van de leerlingen op te vangen. Op dit moment wordt er door de schoolbesturen en de gemeente gewerkt aan oplossingsrichtingen voor de periode na 2017 in het kader van het IHP.
34
4 Risico's in beeld Ontwikkeling van een Vinexwijk brengt risico's met zich mee, anders dan in bestaande wijken. Hieronder volgt een kort overzicht van de specifieke risico's in Leidsche Rijn. Woningbouwprogramma en leerlingenprognose Om te kunnen plannen en programmeren hanteren we de leerlingenprognoses die jaarlijks worden opgesteld. Deze leerlingenprognoses vinden hun basis in bevolkingsgegevens gebaseerd op een woningbouwprogramma. Verandering in de fasering van het woningbouwprogramma of in het woningbouwprogramma zelf, kan leiden tot een andere bevolkingssamenstelling waardoor het aantal leerlingen en de ruimtebehoefte voor onderwijs ook wijzigt. Voor de nog te realiseren scholen blijft dit risico nog altijd aanwezig. De crisis in de woningmarkt heeft de afgelopen jaren niet direct effect gehad op een verlaging van het aantal leerlingen in Leidsche Rijn. De bevolking en dus het aantal leerlingen van Leidsche Rijn groeit de komende jaren nog steeds. Met de jaarlijkse actualisatie van de bevolkings- en leerlingenprognoses blijven we sturen en richting geven aan de zorgplicht die de gemeente heeft. Dit geldt voor zowel het primair als het voortgezet onderwijs.
Eerste paal De JazzSingel
35
Leerlingenprognose en capaciteit De leerlingenprognose en daarmee programmering van onderwijshuisvesting in Leidsche Rijn is gebaseerd op een aantal aannames. Soms wijkt de praktijk af van de aannames die worden gehanteerd. Zo zien we dat de groei van een aantal scholen anders verloopt dan werd aangenomen. De redenen hiervoor zijn divers. De gemeente heeft bijvoorbeeld geen zeggenschap over het beleid dat scholen inhoudelijk voeren. Ook het keuzegedrag van ouders is moeilijk te voorspellen. Monitoring van de leerlingenprognoses kan bijdragen aan een betere planning, maar daarmee is niet gezegd dat de leerlingenprognoses altijd één op één aansluiten op de werkelijke situatie per school. Hoofdlijn en bepalend is dat indien tekorten zich gaan voordoen in onderwijshuisvesting, we als gemeente vanuit de wet genoodzaakt zijn om (nood)maatregelen te treffen. Dit doen we uiteraard in goed overleg en tijdig met de schoolbesturen. Deze maatregelen vragen echter in bijna alle gevallen om extra geld dat niet is voorzien. Dit risico is ondanks de zorgvuldige monitoring aanwezig en zal aanwezig blijven zolang er in Leidsche Rijn gebiedsontwikkeling plaatsvindt.
36
5 Conclusie en hoe verder Leidsche Rijn is voor een groot deel gerealiseerd maar ook de komende jaren zal nog flink gebouwd worden. De snelheid waarmee dat gebeurt bepaalt ook de snelheid waarmee we kunnen of moeten anticiperen. Van belang is en blijft dan ook dat de bouw van de nog te realiseren projecten conform planning verloopt, zodat schoolgebouwen op tijd klaar zijn voor de toekomstige leerlingen. We houden daarbij de vinger aan de pols. De realisatie van voorzieningen voor onderwijshuisvesting in Leidsche Rijn ligt met de aanpassingen die zijn gedaan in Terwijde (JazzSingel) en in het Zand (nieuwbouw van de De Oase) en Vleuterweide (schoolwoningen en piekopvang) gelukkig weer op schema. Voor 2014 en de komende jaren is er, zoals we nu overzien, voldoende capaciteit gerealiseerd of gaat nog gerealiseerd worden. De nieuwe leerlingenprognoses helpen ons om een evenwichtige analyse te maken. Ook weten we dat de leerlingenprognoses niet altijd geheel aansluiten bij de praktijk. Samen met de schoolbesturen blijven we deze nieuwe huisvestingsvraagstukken van antwoorden en oplossingen voorzien. De programmering van de nog te realiseren voorzieningen is opgenomen in de bijlagen.
37
Wist u dat ….. -
na afronding van het Masterplan PO elke school (behalve De Pijlstaart) beschikt over een of meer (inpandige) speellokalen
-
de bevolking van Utrecht, in tegenstelling tot de regio, tot 2020 groeit met 9% en doorgroeit tot 12% in 2030
-
20 van de 175 schoolgebouwen ook een monument zijn
-
er in het PO in Utrecht 30 openbare scholen, 27 Rooms Katholieke Scholen en 24 Protestants Christelijke Scholen zijn
-
er een Gereformeerde, een Hindoestaanse, een Reformatorische, een Antroposofische, vier Algemeen Bijzondere en twee Islamitische basisscholen zijn
-
er over de hele masterplanperiode tot maart 2014 ruim € 10 miljoen geïnvesteerd is in een goed binnenmilieu
-
er in Utrecht 75 peuterlokalen zijn (gesubsidieerde peuterspeelzalen, voorscholen en gemengde peutergroepen)
-
64% van de Utrechtse 0-4 jarigen gebruik maakt van de kinderopvang
-
32% van de Utrechtse 2,5-4 jarigen naar een peuterspeelzaal of voorschool gaat
-
In het voortgezet speciaal onderwijs schoolbesturen samenwerken,
-
o
STIP VSO Utrecht Europalaan, PCOU en de SPO Utrecht
o
Nieuwbouw Slotlaan 37, Auris en Kentalis
Het Auris College en Kentalis Het Rotsoord VSO één gebouw delen én de leerlingen van beide scholen bij elkaar in de klas komen
-
beide scholen zorg en onderwijs bieden aan kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS), doof- of slechthorendheid en onderwijs bieden aan cluster 2-leerlingen, die afkomstig zijn uit de hele provincie Utrecht en ook daarbuiten
38
39
Bijlagen
Bijlage A
Programma en overzicht Voorzieningen Huisvesting Onderwijs Utrecht 2015
Bijlage B
Programma Masterplan PO en (V)SO (geheim)
Bijlage C
Dekking Masterplan PO en (V)SO (geheim)
Bijlage D
Transitie Masterplan PO en (V)SO-Integraal Huisvestingsplan 2016-2025 (geheim)
Bijlage E
Uitvoeringsschema PO en (V)SO juli 2014
Bijlage F
Uitvoeringsschema Leidsche Rijn juli 2014
Colofon Uitgave Gemeente Utrecht, Utrechtse Vastgoed Organisatie
Fotografie Medewerkers Gemeente Utrecht Berry Geerligs, Utrecht Het FilmFort, Utrecht
Teksten en redactie Medewerkers Gemeente Utrecht Meer informatie Website: www.utrecht.nl/onderwijshuisvesting E-mail:
[email protected] Telefoon: 030 - 286 26 02
40
