Voorproefje van de ontdekkingsreis Door projectleider Guillaume Velu
Hieronder wordt een ruwe schets gegeven van de ontdekkingsreis door Brazilië en de signatuur van het ontwikkelde programma. Dit op basis van de ideeën die het team van docenten en docent/reisleiders voor ogen staat. Het blijft zich echter verder ontwikkelen en vanaf 31.01.2012 word van je gevraagd dat je meewerkt en denkt. Er is veel ruimte voor eigen initiatief. De Expeditie InBrazilië wordt een coproductie van studenten en docenten.
Ontdekkingsreis Wat iedere Braziliaan weet –maar wat weinig
Kaart uit de 17e eeuw van Brazilië. Ook nu heeft de Expeditie InBrazilië de opzet en het karakter van een ontdekkingsreis: veel is anders, alles is nieuw!
Nederlanders weten – is dat Brazilië, lang geleden zeven jaar geregeerd werd door Maurício de Nassau (voor ons gewoon Maurits). Hij deed dit vanuit Recife in Pernambuco, als plaatselijk directeur van de West Indische Compagnie. Brazilië was in de zeventiende eeuw ruim twintig jaar Nederlands en Nederland was toen het meest vooruitstrevende land op de wereld. Expeditie InBrazilië begint dan ook waar het voor Maurits ophield! In Recife. Carlos Alberto Asfora, eerste secretaris van de Braziliaanse ambassade in Nederland, heeft er een boekje over geschreven. Hij is enthousiast over onze Expeditie, heeft tips gegeven en heeft zijn medewerking toegezegd aan het programma.
Korte schets van studie ‐ en onderzoeksobject Brazilië Brazilië staat niet alleen bij Inholland op de kaart: in 2014 worden er de wereldkampioenschappen voetbal georganiseerd en in 2016 de Olympische Spelen. Brazilië is met zijn 8,5 miljoen vierkante kilometer het grootste land van Zuid‐Amerika en het op vier na grootste ter wereld. Nederland pas er 251 keer in! Het is er lastig tellen, maar de bevolking wordt geschat op ruim 190 miljoen mensen. Brazilië is een westers land, heeft een relatief jonge democratie en is politiek en monetair stabiel. Met haar groeiende economie en onafhankelijkheid van het IMF is Brazilië uitgegroeid tot economie nr.8 van de wereld. Brazilië is een belangrijke handelspartner van Europa en van Europoort Nederland. Naast grootexporteur van landbouwproducten zoals soja, sinaasappelsap, kip, suiker en ethanol (alcohol gewonnen uit suikerriet), neemt de export van technologisch hoogwaardige producten toe. Zo is Brazilië met Embraer vliegtuigbouwer nr. 3 van de wereld, na Boeing en Airbus. Als het lukt gaan we ook daar op bezoek!
Smeltkro oes oorsprong immigratieland is Brazilië een Als van o ongeëveenaarde smelkro oes van ethniscche en culturelee invloeden: die van d de oorspronkeliijke bewoners (( ten onrechtee indianen geno oemd) en vooraal Europese‐, Affrikaanse‐ en Aziatiische invloeden n. Maar ze voelen zich weel allemaal brasileiro ofwel Braziliaan(s)! Dat vertaaalt zich in alless: niet alleen in schakeringen in huidsklleur en ogen maar vooral ook in m muziek, eten, taaal, kortom cultu uur.
Jij? Ik?
m diepte Naast grrote perspecttieven – zo liigt de grootsste olievondsst van de afggelopen deceennia op 5 km voor de kust van Braazilië ‐ kent B Brazilië uitdaggingen: de in nkomensonggelijkheid is ggroot en de vverticale og altijd min of meer buittengesloten . De mobiliteit teleurstellend. Een deel van de bevvolking is no blieke onderrwijs en de geezondheidszzorg zijn ondeerwerpen vaan discussie. kwaliteitt van het pub Tenslotte is de veiliggheid een punt van aandaacht.
Om echt te begrijpen hoe een sam menleving in elkkaar zit, welke dan ook, met in nbegrip van die e van Ned derland, moet je er eigenlijk eerst uitstappen n. Een vis ziet im mmers niet in w welke kom hij zit voordat hij eeruit springt. Wan nneer je diepgaaand kennis maakt met een an ndere samenlevving, leer je ookk je eigen land e en je iden ntiteit kennen. Het stelt je in staat om vervolggens eigen keuzen te maken. En de bruggen te slaan waaaraan de wereld d als geheel gro ote behoefte he eeft
Brazilië is producent nr. 1 ter wereld van suikerriet, ofwel ‘cana’. We verblijven een week in Ribeirão Preto, bekend om zijn bier Pinquin,tevens het grootste suikerriet areaal. Het wordt voornamelijk gebruikt om alcohol (ethanol) te produceren. Benzine in Brazilië bestaat voor een derde gedeelte uit alcohol. Veel auto’s rijden volledig op alcohol. Op het programma stat een bezoek aan een ‘usina’, een ethanolfabriek. Ook wordt een koffieplantage bezocht. Voor de suikerrietplantages hoef je maar uit het raam te kijken! De campus van USP bevindt zich overigens op een genationaliseerde koffieplantage, nu botanische tuin. Op de campus bevindt zich een koffiemuseum. Over tien jaar is Brazilië niet meer afhankelijk van olie‐importen. Voor de kust van de staat São Paulo is de grootste olievondst ter wereld gedaan van de afgelopen decennia. De Brazilianen refereren eraan als ‘Presal’. De olie zit wel kilometers diep! Dat stimuleert de technologie, Brazilië wil de exploitatie op eigen kracht doen met hun oliebedrijf Petrobras. Intussen loopt de discussie over wie ervan gaat profiteren en welke de effecten zullen zijn op Brazilië en de Braziliaanse samenleving. Wij gaan ons daar dan ook in verdiepen. Puc‐Rio doet onderzoek samen met Petrobras. Misschien iets voor een gastspreker.
Brazilië: brug te ver? Iedereen weet dat Brazilië hot is en avontuurlijk. Ervaring leert echter dat een semester studeren bij onze partners in Brazilië of Brazilië veel studenten een brug te ver lijkt. Men spreekt de taal niet. Aspecten als veiligheid en persoonlijke hygiëne vormen voor studenten , ouders en beminden een bron van zorg. Expeditie InBrazilië verlaagt de drempel: je wordt tien weken intensief voorbereid in Nederland. Je leert voldoende Braziliaans Portugees om uit de voeten te kunnen. Aandacht wordt besteed aan veiligheidsaspecten, tijdens de voorbereiding en voortdurend tijdens het verblijf. Dit studie‐, onderzoeks‐ en reisavontuur vindt plaats onder deskundige begeleiding. Je maakt deel uit van een hechte groep, zorgvuldig geselecteerde studenten. Daarbinnen worden taken en verantwoordelijkheden verdeeld. Bij ziekte onderweg of andere problemen, die we niet verwachten maar waar we ons wel op voorbreiden, wordt adequaat gehandeld door de groep. En door de reisleiding, die daarom steeds uit twee personen bestaat. Dat geldt ook wanneer er op het thuisfront dingen spelen die je terugkomst naar huis noodzakelijk maken.
Voor de gebieden die we bezoeken wordt geen vaccinatie aanbevolen. Neem wel Deet mee! De tijgermug komt lokaal voor en verhoogt het risico geven op Dengue ofwel knokkelkoorts. Docent Fred Berkemeier heeft het ooitopgelopen. Hij was Deet vergeten….
Naast een vlucht van een paar uur tussen Recife en São Paulo, leg je, verdeeld over drie weken, 2000 km over de weg af. De kosten zijn inbegrepen. In de steden betaal je zelf gebruik van metro, bus, tram en taxi’s.
Een brug te ver?
Of zit jij op 9 april 2011 op één van de stoelen?
Naast hard werken is er tijd voor ontspanning, zoals tijdens de weekenden. De excursiecommissie (studenten) komt met tips. In principe ben je vrij.
Wie had gedacht dat je daar nog eens zou studeren? 1. Universidade Católica de Pernambuco, UNICAP. De contacten met deze particuliere universiteit zijn uitstekend. De universiteit bevindt zich in Recife, het noordoosten van Brazilië. De aandacht richt zich op de geschiedenis, cultuur en muziek. Je kunt Brazilië niet begrijpen zonder je in de muziek te verdiepen. Tweede reisleider is Fred Berkemeier. Hij is kind aan huis in Brazilië en heeft uitstekende contacten met het Conservatorium in Recife. 2. Universidade de São Paulo USP. USP(spreek uit Oespíe) is een publieke universiteit van de staat São Paulo, het moderne en groeiende Brazilië. De unit/campus in Ribeirão Preto/SP is bezocht en heeft haar medewerking toegezegd. Er zal een samenwerkingscontract opgesteld worden tussen Inholland en USP/RP. Ribeirão Preto is een welvarende stad met 600.00 inwoners (klein dus!) op 350 km afstand van de stad São Paulo en bevindt zich in het grootste suiker en ethanol gebied ter wereld.
Het contrast tussen oude koloniale gebouwen en nieuwbouw op de campus van USP in Ribeirão Preto, een voormalige koffieplantage
De campus van UNICAP/Recife.
3. Pontifício Universidade Católica, PUC‐Rio. PUC‐RIO is net als UNICAP een particuliere universiteit (gesticht door Jezuïeten) in Rio de Janeiro, het internationaal meest spraakmakende stuk van Brazilië. PUC‐Rio heeft een uitstekende academische reputatie en is voor Inholland een nieuw contact.
Een blik op de campus van PUC‐Rio.
Maak kennis met ons netwerk Zowel in Nederland als in Brazilië is er een stevige basis gelegd voor een kwalitatief hoogwaardig en gevarieerd netwerk aan contacten, bereid tot actieve inbreng in het programma in de vorm van bedrijfsbezoek, gastspreker en/of sponsoring. Veel ervan zijn eigenlijk ook hele goede vrienden van de docenten: dat helpt. Hieronder een greep uit de professionele steun uit het werkveld waarop de Expeditie InBrazilië mag rekenen: Carlos Asfora Luana de Sousa Ferreira Ana Beatriz de Alcántara Farias Marilza Silveira Carvalho Pereira Dirceu Tornavoi de Carvalho Leo Rietjens Sarah Papa de Morais Nelson Faria Marcus de Averenga
Eerste Secretaris Embassade van Brazilië Unilever Foods Marketing Manager, Empetour Expert kunst en cultuur Hoogleraar en Director Mercado Technia President Cooperativa Pecuária USP/Inholland‐uitwisselingsstudent 2010 Bekend gitarist, docent conservatorium in Zweden Politicus, cineast/student Inholland in 2000
Den Haag Rotterdam Recife/PE São Paulo Ribeirão Preto/RP Holambra/SP São Paulo/SP Rio de Janeiro/RJ Taubaté/RP
Renato Caarvalho Bueno Janaina Giraldo Sonia Bueno Roberta do o Pace
Directeur academische uitgeve D erij Atlas H Hoogleraar, exp ert in imago vaan landen A Alg. Directeur La atiins America vvan Latin Panel R Reclameconsult ant en onderne emer
Sãão Paulo/SP Ribeirão Preto/R RP Sãão Paulo/SP Sãão Paulo/SP
Met hun hulp en die vaan jou kan ditt netwerk verd der worden uiitgebreid. Er zzijn echter nu al meer moge elijkheden mleden dan daat er ruimte in n het program mma bestaat. W We hebben de luxe dat binnen heet netwerk vaan projectteam er gekozeen kan worden. De groep beslist!
The Brazzilian Connection oi de Carvalho (rechts), professsor aan de Foto van prof. Dirceu Tornavo USP/RP en drs. Guillaume Velu, docent Inhollland, projectleider van nBrazilië. de Expeditie In Deze (jeugd)foto is genomen op Schiphol in jjanuari 2004 naa een succesvol seme ester waarin zij academische ttaken, colleges,, huis, auto’s en huisd dieren hadden ggeruild. Dirceu heeft zijjn hulp en zijn n netwerk ter besschikking geste eld. Guillaume is vo olledig thuis op de campus, waaar hij tijdens d deze zomervakantie e is teruggeweest voor overlegg. (NB Foto genom men door Arlete da Silva Urbano, tweede reisleiderr in São Paulo) drie Zullen deze emblemen strakks prijken op de d ouw naam staat? certificaten waarop straks jo
Welke delen van Brazilië leer je kennen?
Brazilië is te groot om in zes weken te behappen en er ook nog eens diep in doordringen. Daarom is er voor drie staten gekozen die samen een evenwichtig beeld geven:
Pernambuco (PE) in het Noord‐Oosten met de hoofdstad Recife, het noordoosten van Brazilië, waar de moderne geschiedenis van het land is begonnen São Paulo (SP), het modern Brazilië, dat met landbouw en industrie bijna de helft bijdraagt aan de economie van het land , in omvang vergelijkbaar met Argentinië. De staat is iets kleiner dan Frankrijk en we gaan, naast een verblijf van een week in de stad São Paulo bijna twee weken het binnenland in. Rio de Janeiro (RJ), de internationaal meest spraakmakende stad, symbool van Brazilië, geassocieerd met stranden en caipirinha, straks gastheer van de Olympische Spelen. Een rijke toerist zou ook nog naar de volgende hoogtepunten gaan. Daar hebben we geen tijd en geld voor. En wij zijn ook geen toeristen. Maar je kunt hiervoor altijd nog eens terugkomen!
Watervallen van Foz de Iguaçu,
De hoofdstad Brasília, wereldwonder en luilekkerland voor architecten.
Amazonas
Dit is weer wel inbegrepen: een bezoek aan het MASP, het museum voor moderne kunst in São Paulo stad. Het gebouw is een architectonische innovatie: het is volledig opgehangen aan vier pilaren buiten het gebouw, indertijd de grootste overspanning, misschien nu nog wel. Als je niet van musea houdt, geen probleem. Dan ga je ook mee, onder leiding van Marilza Silveira Carvalho Pereira.
Vakantiereis of snoepreis? Wanneer je deze sneak preview doorneemt en vooral wat er hierna komt , dan is deze vraag op overtuigende wijze beantwoord. Maar toch …..
Impressie van Ipanema, één van de bekende stranden van Rio de Janeiro. Dat we een serieuze studiereis maken en doordringen waar de toerist ophoudt, betekent natuurlijk niet dat we straks thuis komen en dit soort dingen hebben overgeslagen. Er zijn in Brazilië ook weekenden.
Holy shit …. werk aan de winkel! De expeditie is geen schoolreisje waar de kinderen straks in de bus zitten te zeuren om een ijsje. De uiteindelijke Expeditie InBrazilië, voor ingewijden zoals jij straks Expedição InBrasil, wordt het product van de gezamenlijke energie en creativiteit van het Expeditieteam: studenten, docenten, reisleiders en hun netwerken. Ieder lid van het Expeditieteam neemt de volle verantwoordelijkheid voor het succes van de Expeditie en alle initiatieven die daarin passen. Meer dan zestig vacatures worden verdeeld binnen de groep. Naast deelname aan één van de verschillende onderzoekteams, komt er bijvoorbeeld een uit studenten samengestelde reisorganisatiecommissie, een commissie veiligheid, een commissie excursies, een club van Nederlandse ambassadeurs, een redactiecommissie INBrazil, een videoproductieteam, een fotografenteam.
Expeditieteam Tijdens de 10 weken voorbereiding wordt het Expeditieteam aaneengesmeed tot een hecht team en een geoliede machine. Op 12 februari vindt een teambuildingsdag plaats. Op basis van sollicitatie wordt je voorlopig ingedeeld. Uit de groepen wordt een kandidaat voorzitter en vice‐voorzitter genomineerd. De projectleider benoemt, nadat hij zijn collega‐docenten heeft geraadpleegd.. Elke dinsdagochtend komt het Supreme Conselho bijeen, het hoogste bestuursorgaan van de expeditie. Hieraan nemen deel de voorzitters van de commissies en de projectleider. De projectleider houdt overigens contact met alle deelnemers en is voor alle deelnemers bereikbaar. Voor elke woensdag en vrijdag in periode 3 en voor elke werkdag tijdens de ontdekkingsreis wordt een dagvoorzitter benoemd. Deze waakt als geen ander over het welzijn van de groep, leidt gastsprekers in en bedankt een ieder. Feed back Als student word je bij je taakuitvoering voorzien van uitgebreide feed back tijdens de reis, de voorbereiding erop en na afloop. Je wordt mede beoordeeld op inzet, initiatief, zelfstandigheid, discipline, collegialiteit en functioneren. Zowel door de groep, de voorzitter van je projectgroep als door de projectleider. NB Een plaatje met vooral mannen. Vrouwen komen net zozeer in aanmerking.
Attentie: Er worden binnen de groep leefregels ontwikkeld en afgesproken. Ook wordt bepaald wanneer iemand naar huis wordt gestuurd, omdat hij of zij zichzelf en/of de groep in gevaar brengt of het succes van de Expeditie ondermijnt. De reisleider beslist, in overleg met de tweede reisleider na zo mogelijk de groep te hebben geconsulteerd. Drugsbezit of drugsgebruik bijvoorbeeld levert zonder waarschuwing een rode kaart op: einde oefening en op eigen kosten terug naar huis. Nieuwsgierigheid als basis: Inbreng uit eigen onderzoek Je levert zelf een grote bijdrage aan het programma door het doen van onderzoek. De nadruk ligt tijdens de voorbereiding op bronnenonderzoek en literatuurstudie. Tijdens de reis vindt het door jou ontworpen empirische onderzoek plaats. Er is in een dagworkshop onderzoeksmethodologie voorzien. Daarna geeft de projectleider, die veel onderzoek begeleidt op mastersniveau een intensieve begeleiding bij de voorbereiding, uitvoering en presentatie van de resultaten, zowel binnen de groep als binnen Inholland en zo mogelijk ook erbuiten. Hieronder een plaatje uit de PowerPointpresentatie die op 15 oktober ’s‐middags in Haarlem zal worden gebruikt om een en ander toe te lichten tijdens een bijeenkomst voor geïnteresseerde studenten:
Studie & Onderzoeksproject Blok 3 Vooronderzoek & onderzoeksvoorstel Blok 4 Veldwerk, analyse, presentatie & rapportage Multidisciplinair team Elk team een uitdaging Elk teamlid een invalshoek Presentatie Onderzoeksrapport, met samenvatting in het Nederlands, Engels en Portugees
Uitdagingen en mogelijke topics : • • • • •
Internationale concurrentiepositie Energie (inc. Hydro/Ethanol/Pre‐Sal) Armoedebestrijding Natuur & bescherming (w.o. Amazone) Multi‐etnische vraagstukken
Multidisciplinair /invalshoeken: • • • • • • •
historisch sociaal/cultureel demografisch politiek geologisch technologisch economisch 9
Creatieve werkvormen Er zijn klassieke lessen en formele toetsen voorzien. De voorkeur gaat echter uit naar workshops met creatieve werkvormen: daarin heb je zelf een actieve rol en bijdrage. Ook brengen we gasten van buiten in ons midden. Zo komt drs. Schelte Beltman, directeur van de Inholland Research School op 16 februari met ons sparren. Misschien blijft hij voor de filmavond onmiddellijk erna, met keuze uit films als O Central do Brasil, O Amor Natural, O Brasil Holandês of Cidade de Deus. Creatieve toetsen Bij creatieve werkvormen horen creatieve toetsen: dat wil zeggen toetsen waar je vooral van leert. Uitgangspunt is dat je als student er dan ook ziel en zaligheid in legt. Dat geldt voor je onderzoeksopdracht en voor de rapportage en presentatie van je resultaten. Op basis daarvan en van het beeldmateriaal wordt als team het magazine InBrazil gepubliceerd. Als het aan de projectleider ligt organiseren we een seminar over Brazilië voor geïnteresseerden van binnen en buiten Inholland en nodig je je support netwerk uit. Tijdens de Expeditie doe je empirisch onderzoek en krijg je als opdracht voor Portugees om Brazilianen te interviewen in het Portugees en er een verslag van te maken in het Engels. De toets gaat door tot en met het slotfeest: tijdens het door de studenten te organiseren slotfeest verander je in je favoriete Braziliaanse artiest(e). Je geeft een performance voor de groep door een lied te zingen in het Portugees. De projectleider beschikt over een professionele Karaoke‐uitrusting, met twee microfoons voor duetten. Ook zijn er meer dan 2000 Braziliaanse songs waaruit je kunt
kiezen. De tekst van je lied heb je dan als onderdeel van de schriftelijke toetsen Portugees al eerder vertaald in het Nederlands. Voertaal en training Er wordt gebruik gemaakt van de talen Nederlands, Engels en Portugees. 10 weken voorbereiding Het programma wordt aangeboden in de Nederlandse taal. Tijdens de lessen Portugees, komt zoveel als mogelijk Portugees aan bod. Om die reden is voldoende beheersing van de Nederlandse taal een vereiste.
6 weken in Brazilië De colleges aan de drie Universiteiten worden gegeven in het Engels, behalve tijdens de lessen Portugees. Daarbuiten praten we met Brazilianen, bv. gastgezin, studenten en op straat bij voorkeurPortugees.
5 weken afronding Hier bedienen we ons van de Nederlandse taal. Het magazine InBrazilië wordt voorzien van een samenvatting in het Engels en in het Portugees. Zo ook in de onderzoeksrapport. De taaltoetsen vinden plaats in het Portugees, waaronder een karaoke‐optreden met een Braziliaans lied, tijdens het slotfeest.
.
De Braziliaan maakt veel fouten in de eigen taal. Daar zitten ze niet zo mee. Men let vooral ook op gebaren en lichaamstaal. Het gaat erom dat men elkaar begrijpt. Je leert de schroom van je af te zetten en desnoods met gestotter en handen en voeten jezelf duidelijk te maken. Snap je de ander niet, dan zeg je ‘Não entendi, desculpe’ of ‘Mais devagar por favor’(kunt u dat langzaam herhalen?). Kernteam van docenten / experts Drs. Ingrid Bartels Je docent Braziliaans Portugees en Interculturele Communicatie. Nederlandse, geboren en getogen in Brazilië. Promoveert binnenkort op onderzoek naar de Japanse Brazilianen! Voegt zich weer bij jullie voor het laatste gedeelte van de Expeditie InBrazilië, de week in Rio de Janeiro.
Fred Berkemeier Musicus en docent aan het Conservatorium Inholland. Als geen ander thuis in de wereld van de muziek in Pernambuco en is aldaar Ingewijd in tal van muzikale en maatschappelijke projecten. Maakt deel uit van de Expeditie InBrazilië als tweede reisleider tijdens het verblijf in het Noordoosten van Brazilië
Drs. Guillaume Velu Projectleider en ontwikkelaar van de Expeditie. Inholland‐docent International Business en Persoonlijk Leiderschap. Visiting professor aan de Universiteit van São Paulo, herfstsemester 2003. 20 jaar ervaring in Brazilië. Groot persoonlijk netwerk aldaar. Eerste expeditieleider tijdens de hele Expeditie InBrazilië.
Brazilië is een land van contrasten, van koloniaal tot modern. Met het havenstadje Paraty lijkt het net Portugal, maar dan in subtropische setting en op de achtergrond het Atlantisch oerwoud en gebergte. Daar strijken we twee dagen neer en schakelen we terug naar het ritme van het leven in 1600, om energie te vergaren voor de laatste etappe: Rio de Janeiro.
Contrasten Avenida Paulista, São Paulo‐stad, het moderne zakencentrum. Niet ver er vandaan logeren we een week: een week met excursies, gastsprekers en onderzoek. Op de voorgrond het MASP, een museum voor modern kunst, dat in het programma is opgenomen. Het gebouw hangt aan beide zijden aan twee zuilen
Tip: Creëer je eigen support systeem Belangrijk is je eigen support systeem op te zetten en te onderhouden. Wie helpt jou bij het realiseren van je dromen en ambities? Als je iets wilt bereiken, helpt het enorm wanneer je je gesteund weet door mensen die je dierbaar zijn. Deel je verwachtingen met hen, geef hen de ruimte om je te helpen. Denk daarbij aan: • •
• •
•
•
•
Je ouders. Waarschijnlijk gunnen zij je deze ervaring. Maar zij maken zich misschien ook zorgen. Geef ze alle informatie en toegang tot deze site. Misschien heb je een liefdesrelatie. Als iemand echt van je houdt, dan gunt hij of zij je deze ervaring. Maar heb begrip voor de onzekerheid en het gemis dat je deelname aan de Expeditie InBrazilië kan oproepen. Potentiële gastsprekers. Misschien heb je in je eigen netwerk mensen met ervaring met Brazilië. Kijk of je hen kunt interesseren om hun kennis en ervaring met de groep te delen. Brazilië is niet goedkoop. Inholland investeert in deze minor. Maar voor de Expeditie wordt ook een financiële bijdrage van jou gevraagd. Je eigen inkomsten schieten waarschijnlijk tekort. Kijk wie je ambities zouden willen sponsoren. Misschien kunnen en willen je ouders bijspringen. Zijn er misschien personen of organisaties die op de een of andere manier je onderzoek willen sponsoren? De opbrengst daarvan is nadrukkelijk niet voor de hogeschool maar voor jou: Hier ligt een kans voor je ondernemerschap! De vraag is of je zes weken ongestraft gemist kunt worden in Nederland. Welke verantwoordelijkheden heb je op je genomen? Je baan, vrijwilligerswerk, zorgtaken? Kijk wie het van je over zou kunnen en willen nemen. Hoe gaat het met je kamer, je huisdieren, je planten, je vrienden, vriendinnen, je buren? En hoe laat je ze straks meegenieten van je avontuur?
Het creëren en onderhouden van je ‘support system’ zal altijd van belang zijn en blijven voor je persoonlijke effectiviteit en geluk. Zowel privé als zakelijk.
11
Corcovado, met het beeld Cristo Redentor, symbool bij uitstek van Rio de Janeiro, dat vanaf een 710 meter hoge granieten rots de stad overziet. We kunnen het Christusbeeld bezoeken, er gaat een trein de berg op. Een bezoek heeft alleen zin als het helder weer is. Het is wel duur (70 reais) en Pão de Açucar (suikerbroodberg) nog duurder: 85 reais. Dat zit niet in het pakket inbegrepen. Als er meevallers zijn in het budget, dan brengen we het in stemming binnen de groep. Anders wordt het een optie voor de liefhebbers. Wat we zeker gaan doen is het trammetje uit 1880 nemen door de wijk Santa Teresa: voor 50 centavos is deze ervaring beter dan Disneyland, en zonder wachtende file. Brazilië is/was vanouds een katholiek bolwerk, hoewel het voor veel Brazilianen niet meer betekent dan drie keer naar de kerk: bij geboorte, trouwen en in de kist. Het zijn nu vooral protestantse kerken, zoals de Evangelische Kerken die grote groepen naar hun kerken trekken. In Brazilië bestaat ook invloed van de christelijke spiritisten naar de geest van de Fransman Allan Kardec en tenslotte is er de Afrikaanse erfenis, Candomblé. Elke Braziliaan kent namen van Afrikaanse god(inn)en: Oxalá, Oxós, Iemanjá. Aan de laatste, de godin van de zee, symbool van de vruchtbaarheid, worden op het strand bloemen in bootjes geofferd in de nieuwjaarsnacht, terwijl iedereen in het wit gekleed is en voor de gelegenheid een nieuwe witte onderbroek aandoet.
Interculturele communicatie
Door de vele contacten die je in Brazilië legt kunnen er mooie dingen gebeuren. Brazilië wordt ervaren als een sterk geërotiseerde samenleving. Buitenlanders snappen niet altijd dat weinig verhullende kleding niet betekent dat alles zomaar kan. Brazilianen zijn preutser dan wij. Men beweegt zich wel vrijer, komt dichter bij, raakt elkaar aan, maar er zijn duidelijk grenzen. Er is een workshop voorzien van Braziliaanse studenten die uitleggen hoe flirten werkt, met stukjes film misschien, welke signalen wat betekenen, wat gewaardeerd wordt en wat niet. Andersom kunnen er bij Brazilianen ook misverstanden bestaan over Nederlanders. Ook daarop wordt je voorbereid.
12
Nog wat foto‐impressies Strand van Porto de Galinhas Hier liepen in de vijftiende eeuw indianen, de Caetés. In dit gebied werden de Pau Brasis gerooid, de boom waar het land zijn naam aan ontleent en die gebruikt werd als (rode) kleurstof voor textiel. e In de 18 eeuw werden er nog clandestien slaven aangevoerd. Hier brengen we het eerste vrije weekend door. Je kunt er zwemmen, maar niet in Recife niet: daar komen haaien voor (hoewel er nooit iets gebeurt)
São Paulo City, een stad met 18 miljoen inwoners, 360 graden gebouwen, zo ver het oog reikt, zakelijk centrum van het land.
Als je het leuk vindt, gaan we het bekijken. Op zaterdag gebeurt er van alles.
Het is er niet allemaal lelijk! Anhangabau
Parque Iberapueira
De voorlaatste week brengen we door aan de kust, ter hoogte van de steenbokkeerkring. Met als thema’s Natuur, Oceaan, Olie en Gas. Hier doen we het voor het eerst wat kalmer aan. We blijven twee dagen in Caraguatatuba/SP en twee dagen in Paraty/RJ.
13
Praia da Cocanha, een plek die veel betekent voor de projectleider
Paraty, waar we twee dagen neerstrijken
In Paraty is een boottocht in het programma meegenomen.
Bij Brazilië denkt iedereen aan het oerwoud, de Amazone. De Atlantische kust was ooit ook helemaal bedekt met oerwoud: de Mata Atlantica. Daar is nog maar 7% van over, nog altijd een flink oppervlak. Daar gaan we een stuk van volgen, we leggen 350 km af langs de kust, met rechts de Atlantische Oceaan en links de bergen en het oerwoud. Paraty is een van de oudste havens van Brazilië. Hier werd lange tijd goud geladen, afkomstig uit de staat Minas Gerais en aangevoerd door de bergen door karavanen met muilezels. Later werd er een weg aangelegd naar Rio de Janeiro en werd Paraty verwaarloosd. In de recente geschiedenis werd het ontdekt en gerestaureerd door artiesten en intellectuelen. Jaarlijks wordt er een week lang een boekenfeest gehouden
Misschien kunnen we in Paraty contacten leggen met capoeiristas, voor een les in capoeira, op het grasveld tussen de haven en het kerkje hiernaast Æ Deze martiale sport is een ontwikkeling die wortels heeft in het oude Angola. De vechtsport werd eerst door slaven beoefend, als voorbereiding voor ontsnapping naar Quilombos. Het werd in dans omgezet, begeleid met muziek op primitieve instrumenten. De baas zag er geen kwaad in. Een rake trap is echter fataal.
Hier, aan de Litotal Nord, met 160 km verder in zee de giga‐olievondst, doen wij energie op voor de grote finale in Rio de Janeiro…….
14
…………
Het Christusbeeld, nu symbool van Rio en Brazilië is, net als het Vrijheidsbeeld in New York, een cadeautje van Frankrijk. In Frankrijk staat een (kleinere) kopie, met het gezicht naar Rio. Tot besluit hieronder nog een symbool van Brazilië, als we onderweg een beetje opletten dan zien we er wel een.
De volgende foto’s maken jullie!
15
