De dag van de uitvinders Vooraf
Denk jij ook wel eens: wat zou het toch handig zijn als er een huiswerkcomputer bestond. Of een doucherobot. Of ... Dan ben jij een beetje een uitvinder. In deze les lees je een tekst over uitvindingen. Want 9 november is het de dag van de uitvinders!
Niveau C - Les 1
(Wat past er bij het thema?)
1. Waar denk je aan? De leestekst in deze les gaat over uitvindingen. Waar denk jij dan aan?
Uitvindingen
Leeshulp: Verwijswoorden Verwijswoorden: In een tekst staan vaak verwijswoorden: woorden die verwijzen naar een ander woord. Zo maakt de schrijver de tekst korter. Hij, hem, zij, ze, het, die en dat zijn woorden die verwijzen naar mensen. Soms verwijzen woorden naar dieren of dingen, of naar een hele zin. Zoals in: ‘Loes houdt van voetbal. Dat zegt mijn zus.’ Het woordje dat verwijst naar ‘Loes houdt van voetbal.’ Zie je een verwijswoord in een tekst? Lees dan de zinnen ervoor en erna en bedenk wie of wat wordt bedoeld.
Leestekst De dag van de uitvinders Er is een dag voor dieren. Een dag voor moeders. Voor vaders. Voor secretaresses. Maar wist je al dat er ook een dag voor uitvinders was? 9 november Ieder jaar op 9 november is het zover. Dan herdenken we wereldwijd grote uitvinders. Zij hebben ons leven soms drastisch veranderd. Maar ook moedigen we huidige uitvinders aan om vooral door te gaan met innoveren. Hedy Lamar De dag van de uitvinders is op 9 november. Dat is de verjaardag van de Oostenrijkse uitvindster en actrice Hedy Lamar. Zij leefde van 1914 tot 2000. Haar uitvinding heette het Secret Communications System. Dat is een methode om vanuit een vliegtuigje torpedo’s te besturen. Albert Einstein Hedy Lamar was een vrouw. Dat zie je niet zo vaak: vrouwelijke uitvinders. De meesten zijn man. Zoals Albert Einstein (1879-1955), een van de bekendste uitvinders. Hij was natuurkundige. Wist je dat hij dyslectisch was? Dat weerhield hem er niet van om enkele grote ontdekkingen te doen. Hij is vooral bekend vanwege de relativiteitstheorie. Die verklaart onder andere hoe sterren in de ruimte kunnen bestaan. Eureka! De beste ideeën ontstaan soms op de raarste plekken. Bijvoorbeeld in bad. Daar zat uitvinder Archimedes (287 - 212 v. Chr.), toen hij een briljante inval kreeg. Hij riep toen: ‘Eureka!’, sprong uit bad en rende naakt de straat op. Eureka betekent: ik heb de oplossing gevonden. Het was een oplossing om te testen of iets van zuiver goud is. Stinkend rijk Veel uitvindingen ontstaan omdat er een probleem is. Bijvoorbeeld: hoe houd ik papier bij elkaar? Nou, wat dacht je van een paperclip? De Noor Johan Vaaler (1866-1910) bedacht het, en werd er stinkend rijk door. Hij wordt ook wel de paperclip-miljardair genoemd. Het Beste Idee van Nederland Wil jij dat ook? Een uitvinding bedenken, en er veel geld mee verdienen? Doe dan mee met ‘Het Beste Idee van Nederland.’ In dit televisieprogramma presenteren kandidaten hun uitvinding aan een vakkundige jury. Een van de juryleden is Mama of the year 2011 Isa Hoes. Samen met de andere juryleden velt zij haar oordeel over de beste ideeën van het Nederlandse publiek. Problemen Net als de paperclip zijn die ideeën vaak oplossingen voor veel voorkomende problemen. Zoals een uitvinding om het vervelende spatten tijdens het mixen in de keuken tegen te gaan. Of wat dacht je van deze: een apparaat waarmee het verhuizen van zware spullen op smalle trappen makkelijker gaat. Er is ook een jonge uitvinder die een idee presenteert waarmee broodbeleg in de broodtrommel nooit meer van zijn plek verschuift. Doe mee en win! Behalve de kandidaten, kunnen ook de kijkers meedoen aan het programma. Zij kunnen voor elk idee dat voorbij komt een originele en bruikbare naam bedenken. Wordt dat van jou gekozen, dan win je 100 euro aan non-food producten van Albert Heijn. Want dat is de sponsor van het programma. En de winnaar met het aller-beste idee? Die gaat naar huis met 10.000 euro! En daar kun je een hoop leuke dingen mee doen!
(Kruis het goede antwoord aan)
2. Wat voor soort tekst is dit? Vraag:
De leestekst gaat over de dag van de uitvinders. Wat voor soort tekst is het?
A
een verslag
B
een verhaal
C
een weettekst
D
een meningtekst
3. Hoeveel alinea’s? Vraag:
(Schrijf het goede woord op de puntjes)
Kijk nog eens naar de leestekst. Vul het goede cijfer in.
De inleiding telt ook mee, dus de leestekst is bestaat uit ............... alinea’s.
4. Vragen stellen Vraag:
(Schrijf het goede woord op de puntjes)
Weet je nog? Bij een tekst kun je vragen: Wie? Wat? Waar? Wanneer? Waarom? Dat zijn de 5 W’s. Bij wie kun je vragen: Wie werd er heel rijk van een uitvinding?
De uitvinder die heel rijk werd van een uitvinding is ...........................................................
5. Waarnaar verwijst het woord? Vraag:
Waarnaar verwijst het woord zij in de tekst? Ieder jaar op 9 november is het zover. Dan herdenken we wereldwijd grote uitvinders. Zij hebben ons leven soms drastisch veranderd.
A
de vrouwelijke uitvinder Hedy Lamar
C
grote uitvinders
6, Welke zinnen horen bij elkaar? Vraag:
(Kruis het goede antwoord aan)
B
de dag van de uitvinders
D
huidige uitvinders
(Verbind de juiste woorden)
Welke zinnen horen bij elkaar? Let goed op de verwijswoorden.
De dag van de uitvinders is op 9 november.
Een uitvinding bedenken, en er veel geld mee verdienen.
Wil je dat ook?
Dat weerhield hem er niet van om enkele grote ontdekkingen te doen.
Wist je dat hij dyslectisch was?
Die gaat naar huis met 10.000 euro!
En de winnaar van het aller-beste idee?
Dat is de verjaardag van Hedy Lamar.
7. Zoek de verwijswoorden Vraag:
Antwoord:
(Vul je antwoord in)
Welke verwijswoorden staan er in deze tekst? Schrijf ze op. Het zijn er drie: Behalve de kandidaten, kunnen ook de kijkers meedoen aan het programma. Zij kunnen voor elk idee dat voorbij komt een originele en bruikbare naam bedenken. Wordt dat van jou gekozen, dan win je 100 euro aan non-food producten van Albert Heijn. Want dat is de sponsor van het programma.
(Omcirkel het goede woord)
8. Welk verwijswoord past in de zin? Vraag:
Welk verwijswoord past in de zin?
Ook de kijkers kunnen meedoen aan het programma. Zij / Hun / Hem kunnen voor elk idee dat voorbij komt een originele naam bedenken. Of wat dacht je van deze / hij / dat : een apparaat waarmee het verhuizen van zware spullen op smalle trappen makkelijker gaat. Een van de juryleden is Mama of the year 2011 Isa Hoes. Samen met de andere juryleden velt zij / hij / dat haar oordeel over de beste ideeën van het Nederlandse publiek. De beste ideeen ontstaan soms op de raarste plekken. Bijvoorbeeld in bad. Daar / Hij / Die zat uitvinder Archimedes (287 - 212 v. Chr.), toen hij een briljante inval kreeg.
9. Maak een tekst met verwijswoorden. Vraag:
(Vul je antwoord in)
Schrijf zelf een tekst van vijf regels. Gebruik minstens twee verwijswoorden. Tips voor verwijswoorden: hij, zij, hem, haar, dat. Tips voor andere woorden: Einstein, de kapster van Einstein.
Antwoord:
10. Zet in de goede volgorde Vraag:
(Nummer de zinnen in volgorde)
Meestal verwijst een verwijswoord naar een woord of stukje test ervoor. Ook bij de volgende tekst. Zet de zinnen in de goede volgorde. Let goed op de verwijswoorden. Tip: de eerste zin is: Hedy Lamar was een vrouw. Dat zie je niet zo vaak: vrouwelijke uitvinders. Hedy Lamar was een vrouw. De meesten zijn man. Zoals Albert Einstein (1879-1955), een van de bekendste uitvinders. Wist je dat hij dyslectisch was? Dat weerhield hem er niet van om enkele grote ontdekkingen te doen.
