Vooraf Dit lespakket is uitgewerkt door Prevent met de financiële steun van Proximus. Het lespakket is beschikbaar via www.prevent.be Het pakket bestaat uit - een powerpoint presentatie - een toelichting bij de presentatie - een folder Al het materiaal is vrij ter beschikking om te gebruiken tijdens lessen. Opgelet: alle foto's en teksten maken onlosmakelijk deel uit van dit materiaal en mogen enkel gebruikt worden in het kader van de lessen. Alle onderdelen zijn auteursrechtelijk beschermd!
De powerpoint presentatie bestaat uit vier grote blokken. Deze blokken zijn modulair opgevat.
© Prevent
Inleiding - Activiteiten en risico's in het kapsalon (slides 3 tot 5) Overloop samen met de leerlingen welke activiteiten er allemaal uitgevoerd worden in het kapsalon en lijst een aantal risico's op die de leerlingen intuïtief aanreiken.
Hulpmiddel: toon het VDAB filmpje dat een schets geeft van het beroep. Beschikbaar via http://www.youtube.com/watch?v=Il5jTt1VWJI Het resultaat van deze klassikale oefening is een overzicht zoals opgelijst in onderstaande tabellen. Dit overzicht is niet exhaustief maar geeft een opsomming van de voornaamste knelpunten en risico's in de sector.
Lees tip: Risktrainer, http://www.werk.belgie.be/publicationDefault.aspx?id=17984
Wassen Knippen Permanent, etc. Föhnen, krullen, etc.
Handen blootgesteld aan water, producten Werkhouding Snijwonden Werkhouding Producten Brandwonden Elektrische risico's Werkhouding
Vloeren, obstakels, verontreinigingen Binnenklimaat
Vallen, Struikelen, uitglijden
Contact met klanten
Agressie Tijdsdruk Avond- en weekendwerk Evenwicht werk/privé
Werkuren
© Prevent
Temperatuur Tocht, kwaliteit van de binnenlucht (vochtig of droog, geur)
Rug, nek en schouder, handen en pols, benen en voeten (slides 6 – 29) Gezondheidsklachten die gedeeltelijk veroorzaakt worden door moeilijke werkhoudingen en rechtstaand werk Meer dan 50% van de kappers heeft regelmatig last van spier- en gewrichtsklachten ter hoogte van nek, rug en schouders en in mindere mate elleboog, pols en handen.
Rugklachten (slides 7 – 15) Rugklachten zijn de meest voorkomende spier- en gewrichtsklachten.
Vraag naar ervaringen van de leerlingen Vraag naar situaties, houdingen, activiteiten waarbij de rug "onder druk" staat. Gebruik eventueel de foto's op slide 8 als visueel hulpmiddel.
De oorzaken zijn terug te brengen tot drie grote groepen: p Langdurig werken in een slechte, belastende, houding: voorovergebogen, gedraaide romp p Langdurig rechtopstaand werken p Tillen en verplaatsen van zware of moeilijk te dragen dozen, spullen, enz. Hulpmiddel: twee korte spotjes, sensibiliserend p Over het effect van veelvuldig tillen https://www.youtube.com/watch?v=zKddpJ2GBxI p Over het effect van langdurig in eenzelfde houding werken https://www.youtube.com/watch?v=ExSZYv3vxOU
© Prevent
Hoe werkt de rug (slides 10 – 11) Het belangrijkste onderdeel van onze rug is de wervelkolom. De wervelkolom bestaat uit een opeenstapeling van 24 afzonderlijke wervels en geeft stevigheid, steun en soepelheid aan het lichaam. De wervels vormen met elkaar gewrichten. Rondom zijn ze omgeven door een gewrichtskapsel. Ligamenten of gewrichtsbanden verstevigen het geheel en verbinden de hele wervelkolom. Tussen iedere wervel zit een tussenwervelschijf. Deze schijf bestaat uit een geleiachtige kern, omgeven door kraakbeenachtige ringen. De tussenwervelschijf kan samengedrukt worden en fungeert op die manier als schokdemper. Bewegingen die op de tussenwervelschijven een verkeerde of te grote druk veroorzaken kunnen deze tussenwervelschijven beschadigen. Vooral ter hoogte van de kraakbeenachtige ringen van de tussenwervelschijven kunnen er barstjes ontstaan. Zo kan een gedeelte van de zachte kern samengeperst worden in de barstjes, en op zenuwen drukken met hevige pijn voor gevolg.
Bescherm jezelf (slide 12 – 15) Algemene maatregelen (slide 12 -13) Focus op knippen (slide 14) Focus op wassen (slide 15)
Algemene maatregelen (slides 12 – 13) Neem steeds een goede werkhouding aan Wissel regelmatig van houding Buig bij het werken niet te ver voorover Gebruik kapperstoeltje/-krukje om werk in gebogen houding te vermijden Stel de wasbakstoel en de (pomp)stoel van klant steeds op de juiste hoogte in Werk dicht bij de klant, maar ook niet te dicht (holle rug) Sta altijd recht naar de klant toe en niet met een gedraaid bovenlichaam Vraag, indien het nodig is, aan de klant om in een andere houding te gaan zitten p Kijk nu en dan eens naar jezelf in de spiegel om te zien of je werkhouding goed is p Trek comfortabele schoenen aan p p p p p p p p
© Prevent
Knippen Voorbeeld: indien mogelijk zelf een opstelling maken in de klas. Leerlingen zoeken zelf naar de juiste opstelling + houding tijdens het knippen
Algemeen principe: onder schouderhoogte Eisen voor de pompstoel waarop de klant zit Gebruik voor de klant een stoel die regelbaar is in de hoogte. Dat beperkt het buigen van de romp en de nek en ook het omhoog heffen van de armen (boven schouderhoogte) Kenmerken van een goede stoel: • In de hoogte regelbaar tussen min. 45 cm voor de laagste stand en min. 59 cm voor de hoogste stand • Geen te hoge rugleuning (max. 50cm) • Een speciale stoel voor kinderen Eisen voor het kappersstoeltje De stoel voor de kapper moet het mogelijk maken om makkelijk van houding te wisselen tussen zittend en staand werken. Hij moet makkelijk in hoogte verstelbaar zijn. Kenmerken van een goede stoel: • kruk of stasteun • in hoogte regelbaar tussen min. (54) 60 cm voor de laagste stand en 80 cm voor de hoogste stand • de zitting helt lichtjes naar voren zodat de heupen licht naar voren kantelen en op die manier kan de natuurlijke kromming van de rug behouden blijven • draaiende zitting • beperkt gewicht • de regelmogelijkheden om de hoogte van de stoel in te stellen zijn makkelijk bereikbaar
© Prevent
Wassen (slide 15) Voorbeeld: indien mogelijk zelf een opstelling maken in de klas. Leerlingen zoeken zelf naar de juiste opstelling + houding tijdens het wassen
Hoogte De optimale werkhoogte bij het werken aan de wasbak ligt rond ellebooghoogte. Dit is lager dan de werkhoogte aan de pompstoel aangezien bij het wassen enige kracht wordt uitgeoefend. Niet in hoogte verstelbaar? De meeste wasbakken zijn niet in hoogte verstelbaar: de kapper moet zichzelf op goede werkhoogte weten te houden. De kleine kapper kan best staand werken, de grote kapper kan gebruik maken van een kapperskruk. Reikafstand De afmetingen van de wasunit moeten de reikafstanden voor de kapper beperken. • Horizontale afstand tussen de steun voor de nek en de achterzijde, tussen 38 cm min. en 43 cm max.; • Max. diepte tussen de neksteun en de onderkant van de wasbak: max. 15 cm.
!
© Prevent
!
Schouder- en nekklachten (slides 16 – 20) Vraag naar ervaringen van de leerlingen Vraag naar situaties, houdingen, activiteiten waarbij ze hinder ondervinden aan de schouders en de nek Gebruik eventueel de foto's op slide 17 als visueel hulpmiddel.
Bescherm jezelf (slide 18) p Tracht steeds een zo neutraal mogelijke werkhouding aan te nemen/Vermijd lang werken in een slechte houding p Stel de wasbakstoel en de (pomp)stoel van klant steeds op de juiste hoogte in p Werk zo dicht mogelijk bij de klant p Vraag, indien nodig, aan de klant om in een andere houding te gaan zitten
Bescherm jezelf – kies de juiste werkhouding (slide 19) p Werk steeds met de ellebogen laag (verkramping voorkomen) p Vermijd absoluut het werken met de handen boven schouderhoogte p Laat zoveel mogelijk tussendoor even de bovenarmen zakken om uit te rusten Voorbeeld: werken met haardrogers Laat leerlingen werken met haardrogers. Aandachtspunten: handen niet boven schouderhoogte, afwisselend links/rechts, pols in neutrale positie (nvdr dit laatste aandachtspunt verwijst reeds naar het volgende onderdeel over polsen en handen) Eisen voor haardrogers • Gewicht zo beperkt mogelijk (max 500g) • Cilindrische of ovalen handgreep, handgreep min 28cm max 38cm • Het zwaartepunt moet zo dicht mogelijk bij de handgreep liggen • Zowel door rechts- als linkshandige kunnen gebruikt worden • Trillingen zo beperkt mogelijk
© Prevent
Hand- en polsklachten (slides 21 – 24) Vraag naar ervaringen van de leerlingen Vraag naar situaties, houdingen, activiteiten waarbij ze hinder ondervinden aan de vingers, handen en polsen Gebruik eventueel de foto's op slide 22 als visueel hulpmiddel.
Oorzaken hebben te maken met p Repetitieve bewegingen van vingers, handen, polsen (bv. knippen, aanbrengen krulspelden, brushen, ...) p Regelmatig/langdurig werken met pols uit neutrale houding p Veel kracht zetten op vingers, handen, polsen Voorbeeld: knippen en scharen Laat leerlingen verscheidene scharen (goede en slechte) uitproberen zodat ze het verschil ondervinden Een ergonomisch goede schaar moet vermijden dat de druk op bepaalde plaatsen van sommige vingers te groot wordt. De grootte en de vorm van de hand en de toegepaste kniptechniek bepalen welke schaar de beste is voor een kapper. p Aangepast aan de rechts/linkshandigheid, aan de grootte en aan de vorm van de handen van de kapper (eventueel een rubberen ring gebruiken). p Met een pinksteun, zodat de belasting op het pinkgewricht beperkt blijft. p Met ogen op ongelijke afstand van het snijblad (offset-schaar) p Goed geslepen en onderhouden door de leverancier of scharenslijper
© Prevent
Klachten aan benen en voeten (slides 25 – 29) Vraag naar ervaringen van de leerlingen Vraag naar situaties, houdingen, activiteiten waarbij ze hinder ondervinden aan de vingers, handen en polsen
De algemene oorzaak is terug te brengen tot het langdurig rechtop staan. Bijkomende oorzaken en die voor extra belasting zorgen voor de p Voeten - Slecht schoeisel - Overgewicht p Benen (met als gevolg zware, pijnlijke vermoeide benen; stoornissen in de bloedsomloop van de benen, door slechte werking van aderkleppen) - Warmte - Overgewicht - Dragen van te hoge hakken Preventie: draag goede schoenen en beweeg! Klasgesprek: argumentatie voor het dragen van comfortabel schoeisel, voldoende beweging. Eventueel kunnen lln. pro en contra argumenten voorbereiden en in debat gaan met elkaar.
© Prevent
Huidproblemen (slides 30 – 40) Vraag naar ervaringen van de leerlingen Vraag naar situaties waarbij hun handen bloot staan aan risico's
De oorzaken hebben te maken met een blootstelling aan p Water: nat werk p Haar cosmeticaproducten p Sommige stoffen, bv. nikkel in scharen Op http://www.brancheplatformkappers.nl/file.aspx?i=195 is een handeczeemtest beschikbaar. Op http://safehair.loungemedia.de/index.php?id=125&L=5&MP=125-1197 is een quiz beschikbaar over de kennis over de huid en over huidbescherming
Preventie: haarcosmeticaproducten: weet waarmee je werkt!
Op elk product staat een etiket. Op het etiket is te lezen wat het product doet, welke ingrediënten het bevat en hoe de kapper het moet gebruiken. De volgende informatie moet op het etiket staan: p De (handels)naam van het product p Het adres of de vestigingsplaats van de fabrikant of de importeur (verantwoordelijke persoon) p Het land van oorsprong als het product buiten de EU is geproduceerd p De inhoud (gewicht of volume) p De datum van minimale houdbaarheid, indien van toepassing p De periode-na-openen, indien van toepassing p Batch- of codenummer p De gebruiksvoorwaarden en waarschuwingen p De functie van het product als die niet vanzelf spreekt p Lijst van ingrediënten
© Prevent
Op volgende sites is verdere informatie terug te vinden over de risico's van haarcosmetica producten - http://www.knappekapper.be - www.kapperscosmetica.nl Bespreek een aantal voorbeelden van veelgebruikte producten. Vraag aan de lln. om zelf de info op de etiketten te lezen en wat ze zouden doen om zichzelf te beschermen.
Preventie: handschoenen dragen Het dragen van handschoenen is een belangrijke preventiemaatregel voor handbescherming.
Vaak halen kappers heel wat redenen aan waarom het dragen van handschoenen lastig is. Op de site http://safehair.loungemedia.de/nl/leraars/argumentatietraining.html zijn verschillende hulpmiddelen terug te vinden om met deze argumentatie om te gaan - werkblad argumenten en tegenargumenten - werkblad praktijkvoorbeelden Het is bovendien belangrijk om de juiste keuze te maken en te opteren voor de gepaste handschoenen. Een checklist is beschikbaar via http://safehair.loungemedia.de/fileadmin/user_upload/documents/Documents/Do wnloads_and_Links/6_Downloads_niederlaendisch_NL/Checklist_voor_de_keuze_van _beschermende_handschoenen_NL.pdf
© Prevent
Ongevallen (slides 41 – 51) Vraag naar ervaringen van de leerlingen Vraag naar situaties waarbij ze denken dat er mogelijk een ongeval kan gebeuren
Brandwonden Kunnen optreden bij het gebruik van kappersgereedschap zoals stijltang, föhn
Tips: wat doen bij een brandwonde? p De brandwonde zo snel mogelijk onder stromend water houden. p In geval van eerstegraads brandwonden of oppervlakkige tweedegraads brandwonden, verzorg de wonden met een speciale verzachtende brandwondenzalf. p Indien er blaasjes op de wonden komen, niet doorprikken, ze beschermen de huid. Elektrische risico's Kunnen optreden bij het gebruik van elektrisch materieel
Oorzaken zijn meestal beschadigingen aan de uitrusting. Bekijk samen met de lln. de onderdelen van elektrisch materieel waar ze op moeten letten dat deze niet beschadigd zijn.
© Prevent
Snijwonden Oorzaken snijdend en scherp gereedschap Demonstreer de juiste kniptechniek en betrek de lln. hierbij
Vallen en struikelen Oorzaken: obstakels, gladde vloeren en slecht schoeisel
Bronnen en referenties p http://www.coiffure.org(ubk/ucb) p RISKTRAINER voor kappers, www.werk.belgie.be/WorkArea/DownloadAsset.aspx?id=17980 p SOBANE - Overleggids Déparis: Kapsalon, www.werk.belgie.be/publicationDefault.aspx?id=39162 p www.safehair.eu p www.knappekapper.eu p OiRA kappers, https://client.oiraproject.eu/be/coiffure/oirakappers/@@login?came_from=https://client.oiraproject.eu/be/coiffure/oirakappers
© Prevent
