Voor uw en onze vrijheid. Za waszą I NASZĄ WOLNOsc

Voor uw en onze vrijheid

Za waszĄ I NASZĄ WOLNOsc Jaargang 12

Nr.22

juni 2013

Inhoud verenigingsblad nr. 22

03. Inhoud in het Pools

04. Colofon 05. Het bestuur 07. Poolse strijdmacht in de tweede Wereldoorlog 08. Onthulling van een nieuw herdenkingsbord in Poznan – 8 dec. 2012 09. School genoemd naar generaal S. Maczek in Poznan – 6 juni 2012 09. Onyhulling van een nieuw herdenkingbord in Krasnik – 7, 8 juli 2012 09. Eerste stripverhaal over Stanislaw Maczek in Polen 10. Filmvoorstelling „Battle of Vienna” 1683 – 9 dec. 2012 10. Herdenking sterfdag van gen Maczek – 16 dec. 12. Verslag Algemene Ledenvergadering – 16 dec. 15. Herdenking te Capelsche Veer - 28 jan. 16. Poolse bevrijder zocht Annie, maar 't was Gerrie – BNDESTEM 1 febr. 18. Poolse veteraan bevorderd tot “porucznik” - BNDESTEM 4 febr. 19. Eerbetoon aan oorlogsveteraan Alfons Raichert – Bredasebode 17 febr. 21. Ondersch. mw. E.Tuijnman en prom. van dhr. W. Kohutnicki 7 mrt. 23. Patroonsdagen in Bydgoszcz – 21 en 22 maart 24. Bloemen voor ‘vergeten’ Jacob – 12 april 26. Patroonsdagen in Koronowo – 18 en 19 april 27. Tulp wordt tot 'Generaal Maczektulp' gedoopt – 23 april 30. Programma herdenkingen 2013 33. De gedichten – 4mei 35. Nationale Herdenking 4 mei op de Dam 35. 68e jubileum van beëindiging van de 2e Wereld Oorlog in Parijs – 8 mei 36. Nieuw festival over vrijheid in Breda – 5 mei 37. Poolse bevrijders van generaal Maczek op TV NED2 – 5 mei 38. Herdenking in Alphen 40. Ons Pools Militaire Ereveld is toe aan een renovatie. 41. Poolse bevrijder en wethouder Akinci openen tentoonstelling ‘Schatten van nieuwe Brabanders’ 42. 70-years Liberation of West Europe 44. In Memoriam 2012 / 2013 45. In Memoriam – Wadek Siudmak 47. Maczek museum verrijkt met ”Wall of Fame”. 48. Vakantiewensen en diverse info. Website: www.vereniging-1epoolsepantserdivisie-nederland.nl

2

Spis treści biuletynu Stowarzyszenia nr 22. 03. Spis treści w języku polskim 04. Colofon 05. Zarząd 06. Polskie Siły Zbrojne podczas II wojny światowej 08. Odsłonięcie nowej tablicy pamiątkowej w Poznaniu – 8 grud. 2012 09. Szkoła nazwana imieniem generała Maczka w Poznaniu – 9 czerw. 09. Odsłonięcie nowej tablicy pamiątkowej w Kraśniku – 7 lip. 09. Pierwszy komiks o generale Maczku 10. Pokaz filmu ‘ Bitwa pod Wiedniem’ 1683 – 9 grud. 10. Obchody roczny śmierci generała Maczka – 16 grud. 12. Sprawozdanie z zebrania ogólnego członków Stowarzyszenia – 16 grud. 15. Uroczystości dla uczczenia pamięci w Capelsche Veer – 28 stycz. 16. Polski wyzwoliciel szukał Annie ale to była Gerrie – BNDESTEM 1 lutego 18. Polski weteran awansowany na porucznika – BNDESTEM 4 lutego 19. Uznanie dla weterana wojennego Alfonsa Raicherta – 7 marca 21. Odznaczenie dla pani E.Tuijnman i awans pana W. Kohutnickiego 23. Święto patrona w Bydgoszczy – 21 i 22 marca 24. Kwiaty dla ‘ zapomnianego’ Jacoba – 12 kwietnia 26. Święto patrona w Koronowie – 18 i 19 kwietnia 27. Tulipan został nazwany imieniem Generała Maczka – 23 kwietnia 30. Program uroczystości dla uczczenia pamięci w 2013 r. 33. Wiersze z okazji 4 maja 35. Narodowe obchody 4 maja na placu Dam 35. Obchody 68. rocznicy zakończenia wojny w Paryżu – 8 maja 36. Nowy festiwal o wolności w Bredzie – 5 maja 37. Polscy wyzwoliciele generała Maczka w TV holenderskiej – 5 maja 38. Uroczystości dla uczczenia pamięci w Alphen 40. Nasz Polski Honorowy Cmentarz Wojskowy wymaga renowacji 41. Polski wyzwoliciel i wiceburmistrz Akici otworzyli wystawę 42. 70-lecie wyzwolenia Europy Zachodniej 44. IN MEMORIAM 2012 / 2013. 45. In Memoriam – Wadek Siudmak 47. Muzeum im. Generala Maczka bogatsze o „Wall of Fame”. 48. Zyczenia wakacyjne i informacje różne Strona internetowa Stowarzyszenia:

www.vereniging-1epoolsepantserdivisie-nederland.nl

3

Colofon ,In het spoor van de divisie” is een uitgave van de: e Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland. Redactie: Nadole | Żeglarska 11 | 84-250 Gniewino | POLEN tel. 0048-58-6767 525, E-mail redactie: [email protected] Website: www.vereniging-1epoolsepantserdivisie-nederland.nl

Redactieleden: Krystyna B. Stopa-Konowrocka, Adrian Stopa, Albert Bugaj Lay-out. Albert Bugaj zorgt ervoor dat ons verenigingsblad gedrukt wordt en onderhoudt de contacten met de drukkerij, Drukkerij Lankhorst Rijen. “In het spoor van de divisie”wordt toegezonden aan leden van de vereniging. En verschijnt tweemaal per jaar namelijk in mei en in november. Voor extra exemplaren, informatie of kopij kunt u zich wenden tot de redactie, u kunt ook eigen kopij hier inleveren. Het lidmaatschap kost € 15.- per jaar en dient gestort te worden op e bankrekening nummer: 1089.04.962 t.n.v. Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland te Breda, BIC: RABONL2U, IBAN: NL97 RABO 0108904962. Hier kunnen donateurs hun bijdrage ook op storten. Leden kunnen gebruik maken van de diensten van de vereniging, zoals, e informatie over de 1 Poolse Pantserdivisie en hulp bij het naspeuren van gegevens aangaande de Divisie. Opzegging van het lidmaatschap moet schriftelijk of per e-mail gebeuren vóór 1 november. De opzegging gaat dan het nieuwe kalenderjaar in. Niets van deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande e schriftelijke toestemming van Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Ned.

4

Het Bestuur Voorzitter: Bolek Krzeszewski Lage Heijning 1 4847 ZJ Teteringen Nederland Tel: (+31) 076-5714474 E-mail: [email protected]

Secretaris: Frans Olejek Biezenstraat 5 4823 ZJ Breda Nederland Tel: (+31) 076-5415041 E-mail: [email protected]

Penningmeester: Cees Nowak Kapucijenhof 24 4811 XG Breda Nederland Tel: (+31) 076-5874683 E-mail: [email protected]

Bestuurslid: Stas Szamrowicz Regenwulp 47 4822 RJ Breda Nederland Tel: (+31) 076-5413982 E-mail: [email protected]

Bestuurslid: Adrian Stopa - Consul Buitenlandse Zaken Nadole ul. Żeglarska 11 84-250 Gniewino Polen Tel: (+48) 058-6767525 E-mail: [email protected]

Bestuurslid: Wadec Salewicz Schepenenstraat 15 4902 BZ Oosterhout Nederland Tel: (+31) 0162-432 633 E-mail: [email protected].

5

POOLSE STRIJDMACHT IN DE TWEEDE WERELDOORLOG http://www.bussumbridgehead.nl/ De regering en een deel van de krijgsmacht week na de capitulatie van de Poolse regering uit naar Frankrijk, waar twee infanteriedivisies en een pantserbrigade werden opgericht met Frans materieel. Deze troepen vochten tijdens de Fall Gelb tegen de Duitsers; na de wapenstilstand trokken zij zich terug in het onbezette gedeelte van Frankrijk en vertrokken naar het Verenigd Koninkrijk. Aldaar formeerden zij een strijdmacht, het Poolse Eerste Korps, dat bestond uit de Poolse Eerste Pantserdivisie en de Poolse Eerste Onafhankelijke Parachutistenbrigade, die later zouden deelnemen aan de geallieerde opmars na de invasie in Normandië. Vanaf 1 september 1939 tot en met 9 mei 1945 zouden in totaal ruim 200.000 Poolse militairen aan de westelijke geallieerde kant tegen de Duitsers vechten.

Fronten in Polen in 1939

6

Krijgsgevangen Polen, Limburger Koerier, 11 september 1939 Ter illustratie: tijdens de Slag om Engeland haalden de Polen 12% van alle Duitse vliegtuigen neer, terwijl zij slechts 5% van het pilotenbestand vormden en pas laat in de strijd werden ingezet. Dat waren 144 piloten in 2 volledig Poolse fighter squadrons (302 en 303) en individueel in andere squadrons. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog bezat de RAF 15 Poolse Fighter en Bomber squadrons (300, 301, 305 Bomber Squadrons, 304 Coastal Command Sqn, 302, 303, 306, 308, 309, 315, 316, 317 Fighter Sqns, 307 Night Fighter Sqn en 318 Verkennings Sqn). Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog waren de Poolse strijdkrachten in Europa numeriek de vierde geallieerde strijdmacht, na de Sovjet -Unie, de Verenigde Staten en Engeland. Tot groot ongenoegen van de Polen mochten de Poolse militairen niet meelopen in de overwinningsparade in Londen, in 1945, waar andere landen dat wel mochten. Dat was omdat de Engelse regering de relatie met het nieuwe communistische Polen niet wilde verstoren. Zij erkende ineens de Poolse strijdkrachten in het westen niet meer.

7

Foto links: Prins Bernhard in Polen. Leeuwarder Courant, 11 oktober 1974 Foto rechts: Generaal Anders, leider "Vrije Polen". In: Friese Koerier, 24 april 1954 ONTHULLING VAN EEN NIEUW HERDENKINGSBORD IN POZNAN e

De 100 Padvindersgroep uit Poznan heeft al meer dan 30 jaar generaal Stanislaw Maczek als patroon. Op 8 december 2012 hebben ze een reeks e activiteiten rond de 120 verjaardag van generaal met de onthulling van een herinneringsbord ter zijn ere gesloten. Het bord werd in hun parochiekerk van Heilige Michal aan Stolarska straat door twee Poolse oud-strijders; Antoni Przybyl en Janusz Goluchowski onthuld in aanwezigheid van een talrijk gezelschap. Andrzej Maczek, zoon van generaal, stuurde hun een brief.

Info en foto’s ontvangen van padvinder Grzegorz Maciejewski.

8

SCHOOL GENOEMD NAAR GENERAAL S. MACZEK IN POZNAN Op 6 juni 2012 werd gymnasium nr. 27 in Poznan naar generaal Stanislaw Maczek genoemd en heeft een nieuw vaandel gekregen. (zie foto links) Ze hebben generaal Stanislaw Maczek als patroon gekozen om op deze manier hem te eren en te herinneren. Een speciale gast op deze feestelijke ceremonie was mw. Krystyna Gałkowska – dochter van broer van generaal Stanislaw Maczek. In het zelfde gebouw bevind zich ook een basisschool, die e als patroon de 1 Poolse Pantserdivisie al vanaf 20 mei 1994 heeft.

NIEUW HERDENKINGSBORD TIJDENS FEESTDAGEN VAN HET 24e ULANEN REGIMENT IN KRAŚNIK op 7 en 8 juli 2012 ONTHULD e

Organisators waren: Kring van het 24 Ulanen Regiment, Districtbestuur, e Burgemeester van de stad Krasnik en de 10 Cavalerie Pantserbrigade genoemd naar generaal Stanislaw Maczek. Tradities van dit regiment is e e overgenomen door het 2 tankbataljon vernoemd naar het 24 Ulanen bataljon. Tijdens deze festiviteiten werd een nieuw herdenkingsbord van de voormalige bewakingpost onthuld (zie foto beneden rechts).

EERSTE STRIPVERHAAL OVER STANISLAW MACZEK LANCUT - Volgend jaar (2013) wordt een stripverhaal over Stanislaw Maczek in Polen e uitgegeven. Het is een verhaal over gevechten van de 10 Gemotoriseerde Cavalerie Brigade onder commando van Stanislaw Maczek in september 1939 die o.a. in regio Rzeszów en Lancut aanzienlijke verliezen aan de Duitsers toegebracht had. Auteurs van dit stripverhaal zijn Sławomir Zajączkowski en Maciej Mazur. Uitgave word verzorgd door Instytuut Nationale Herinnering - Instytut Pamieci Narodowej afdeling Rzeszów.

9

NIEUW FILM ‘BATTLE OF VIENNA’

Pools Podium – Scena Polska in Nederland heeft de filmvoorstelling „Battle of Vienna” in Tilburg en Groningen op 9 december 2012 georganiseerd. Polish victory in 1683, which changed the fate of the world. (Engels gesproken, Pools ondertiteld) Italië / Polen 2012. Regisseur: Renzo Martinelli. In de hoofdrol: F. Murray Abraham, Enrico Lo Verso, Alicja Bachleda-Curuś, Piotr Adamczyk, Daniel Olbrychski. In de rol van koning Jan III Sobieski: Jerzy Skolimowski. Distributie in Polen – MONOLITH Films Info: www.poolspodium.nl HERDENKING STERFDAG VAN GENERAAL S. MACZEK – 16 dec.

Foto’s: K. Daniels - Kierczak

10

11

E

VERSLAG VAN LEDENVERGADERING v/d VERENIGING 1 POOLSE PANTSERDIVISIE NEDERLAND op 16 december 2013; Aanwezig: Dhr. F. Bogdanowicz, Dhr. A. Bugaj, Dhr. J. Cornelissens, Mevr. K. Daniels-Kierczak, Dhr. J. Dombeek, Dhr. J. v.Dongen, Dhr. A. v.Gils, Mevr. W. Smigielski, Dhr. B. Krzeszewski, Dhr. C. Nowak, Dhr. S. Szamrowicz, Dhr. F. Olejek en oud-strijders: Dhr. R. Figiel, Dhr. W. Kohutnicki, Dhr. J. Poplawski, Dhr. E. Szczerbinski, Afwezig met kennisgeving: Dhr. F. Dombrowski, Dhr. D. Dyrka, Dhr. A.G. v.Dun, Dhr. J.C. Prins, Dhr. A. Stopa, Mevr. K. Stopa, Mevr. A.M. Visser-Kazus, Dhr. W. Salewicz.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Agenda: Opening door de voorzitter B. Krzeszewski Ingekomen stukken en mededelingen Verslag van de ledenvergadering 11 december 2011 Jaarverslag secretaris en penningmeester over 2012 Verslag van de kascommissie Verkiezing nieuwe kascommissie Programma verenigingsjaar 2013 Rondvraag Sluiting 1.Opening door voorzitter B. Krzeszewski De voorzitter B. Krzeszewski heet iedereen van hartelijk welkom. Er wordt 1 minuut stilte gehouden voor de leden/niet leden die zijn overleden in het afgelopen verenigingsjaar. Voorzitter vraagt of er nog op of aanmerkingen zijn m.b.t. de agenda of andere zaken. Mevr. K. Daniels-Kierczak geeft aan dat er tijdig aangegeven moet worden of er nieuwe kandidaten zijn voor een bestuursfunctie, en het rooster voor aftredende bestuursleden. Bolek zegt hier direct nog op terug te komen. Lijst met afmeldingen wordt doorgenomen. 2. Ingekomen stukken Er zijn wel diverse stukken binnen gekomen zoals diverse bladen van de divisie uit Polen en kaarten die gestuurd worden tijdens feestdagen van bevriende Verenigingen in binnen en buitenland. Maar er zijn geen ingekomen stukken met betrekking tot de ledenvergadering.

12

3. Verslag van de ledenvergadering 11 december 2011 Dhr. J. Cornelissens merkt op dat de Poolse oud-strijders een beslissing hebben genomen m.b.t. de deelname aan de Herdenking van de Duitse gevallen militairen in Lommel. Deze hadden geen bezwaar maar er worden geen bloemen gelegd. Voorzitter zegt als er een officiële uitnodiging komt uit Lommel dit te overwegen. Er zal ook aan de Poolse oud-strijders gevraagd worden hoe zij hier over denken. Mevr. Daniels-Kierczak vraagt ruim voor de ledenvergadering via het boekje “In het spoor van de divisie” op te nemen of bij de uitnodiging van de ledenvergadering er belangstellenden zijn voor een bestuursfunctie. Het bestuur zegt dat het inderdaad niet geheel volgens de regels is gegaan. In 2013 zal dit volgens de statuten worden uitgevoerd. 4. Jaarverslag secretaris en penningmeester over 2012 Door secretaris wordt het verslag doorgenomen. Dhr. Szczerbinski geeft aan dat hij ook bij de Herdenking van Baarle Nassau/Hertog is geweest. Dhr. Van Gils vraagt hoe het ledenbestand is van de afgelopen jaren? F. Olejek zegt dat dit al jaren rond de 100 leden schommelt. Penningmeester C. Nowak neemt het financieel verslag van 2012 door. Er worden vragen gesteld m.b.t. het V-fonds (Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg), waarom de ene keer wel en de ander keer niet. Er wordt elk jaar geld gevraagd door de vereniging,mogelijk is hoe en wie het beoordeeld bij het V-fonds. Voorzitter en penningmeester lichten het geheel toe. Er wordt toegelicht hoe het staat met het geld dat we krijgen van SJHBB (Stichting Jaarlijkse Herdenking Bevrijding Breda). Kosten die gemaakt worden voor de Herdenking in Breda worden vergoed, met uitzondering van de bloemen. Namens de Vereniging zit Stas Szamrowicz in deze stichting. Volgens de voorzitter zit er nog €3000 in de pot die wel uitgegeven moet worden. 5. Verslag van de kascommissie Door Mevr. Daniels-Kierczak, die lid is van de kascommissie, wordt decharge verleend over het financiële jaar 2012. 6. Verkiezing van de nieuwe kascommissie De kascommissie voor 2013 bestaat uit Mevr. K. Daniels en Dhr. A. Bugaj. A. Bugaj vraagt wat voor soort kosten het zijn voor de vaandelwacht (€40)? Cees zegt dat dit de reisvergoeding is.

13

Voorstel van Mevr. Daniels om meer zaken per e-mail te doen, zoals uitnodigingen, verslagen overzicht Herdenkingen e.d. wordt positief ontvangen. Door aanwezigen worden e-mail adressen verstrekt, voor degenen die geen e-mail hebben worden via de post op de hoogte gehouden. 7. Programma vereniging jaar 2013 Het definitieve programma voor de Herdenkingen 2013 is nog niet klaar, maar zal er ongeveer hetzelfde zijn als 2012. De Herdenking in Oosterhout zal op 26 oktober zijn en op 27 oktober in Breda. Ledenvergadering wordt vast gesteld op 15 december 2013. Vooraf gaand zal de H. Mis en kranslegging bij het graf van Gen. S.Maczek aan de Ettensebaan plaats vinden. 8. Rondvraag: Mevr. Daniels vraagt of de totale kosten van het boekje goedkoper kan. Laatste keer (december 2012) kwam het boekje weer boven de 100 gram uit. Door zwaarder papier voor de kleurenfoto’s weegt het boekje zwaarder. Wel wordt er door de aanwezigen een compliment gegeven voor het boekje, dat er keurig uit ziet. Dhr. J. v.Dongen, de datum voor Herdenking Alphen zal later zijn dan in 2012. Dhr. Van Gils vraagt of de medaille welke in het decemberboekje staat op blz. 33 te koop is. Op 17-11-2013 bestaat de Bond van Wapenbroeders 80 jaar. Mevr. Daniels geeft een compliment aan de penningmeester (C. Nowak) en secretaris (F. Olejek) voor hun werkzaamheden. Dhr. E. Szczerbinski laat weten dat de collega waarmee hij jaarlijks naar de Herdenking in Nijmegen ging overleden is. Tevens wordt de vraag gesteld aan Dhr. J. Cornelissens hoeveel oud-strijders er nog leven in België, antwoord is dat er nog ongeveer 15 in leven zijn waarvan er 2 nog in een goede gezondheid verkeren. Er wordt door diverse leden gevraagd hoe het staat met de gezondheid van de Poolse oud-strijders zoals Dhr. Nowinski en Dhr. Wylenzek. Wat er van bekend is wordt door de voorzitter verteld. Mevr. Daniels zegt dat het misschien wel leuk is een kaartje voor de feestdagen namens de vereniging te sturen. Iedereen vind dit een goed idee, secretaris zal hier voor zorgen.

14

9. Sluiting De voorzitter bedankt eenieder voor zijn bijdrage en de vergadering wordt gesloten.

HERDENKING KAPELSCHE VEER http://www.uitinwaalwijk.nl/go/ Op 31 januari 1945 eindigde de strijd om het Kapelsche veer. Het is een van de zwaarste gevechten geweest tijdens de tweede wereldoorlog in Europa. In deze nodeloze strijd, die vijf weken duurde, zijn 1200 militairen gedood, gewond of vermist. Om deze zeer zware strijd te herdenken, organiseert de Stichting Pheasant Waalwijk, samen met basisschool De Bron een bijeenkomst bij het monument van het Kapelsche veer. De school heeft het monument geadopteerd en verzorgt deze het gehele jaar. De herdenking is op 2 februari om 11.00 uur bij het monument. Alle belangstellenden zijn van harte welkom.

15

WILHELM WYLENZEK POOLSE BEVRIJDER ZOCHT ANNIE, MAAR ’T WAS GERRIE De oudste Poolse bevrijder van Breda is deze week 97 jaar geworden. Maar er is nog meer reden tot feestvreugde: morgen krijgt hij een hoge Poolse onderscheiding. Door Rosé Lokhoff , 1 februari. Meer foto’s: www.bndestem.nl Wilhelm Wylenzek heeft het wel naar zijn zin in woonzorgcentrum Zuiderhout in Teteringen. Hij woont er bijna twee jaar, samen met zijn vrouw Gerrie (90). hij in de verzorging, zij in de verpleging. Tot voor kort hebben ze zelfstandig gewoond. Hij heeft zelfs nog een geldig rijbewijs, voor drie jaar verlengd op zijn 95e, maar zijn fysiek laat hem niet meer toe dat hij rijdt en de auto is daarom verkocht. Hij is geen man van veel woorden meer, maar de plakboeken die zijn dochter en steun en toeverlaat Wil heeft bijgehouden, vormen een prachtig document met feiten en foto's. Daar staat Wilhelm vaak op met andere Poolse old soldiers, maar ook met Koningin Beatrix, toekomstig koning Willem Alexander, de Poolse held en president Lech Walesa en Ed Nijpels, destijds burgemeester van Breda,om maar eens een paar hoogwaardigheidsbekleders te noemen.

Bij de vele onderscheidingen die hij heeft, onder meer ridder in de orde van Oranje-Nassau, komt er morgen een bij: een vertegenwoordiger van de Poolse ambassade in Den Haag reist er speciaal voor naar Zuiderhout. En daar vinden ze het zo'n bijzondere gebeurtenis dat een mooie ruimte beschikbaar is gesteld, koffie met gebak wordt aangeboden en zelfs de bediening wordt geregeld.

16

De hoge leeftijd van het echtpaar heeft wel tot wat beperkingen geleid, maar het gevoel voor humor heeft er niet onder geleden. Als zij bijvoorbeeld vertelt dat ze tegenwoordig "suiker" heeft, zegt hij lachend dat hij ze nog steeds wat zoet vindt. En zij vertelt graag dat ze in oktober 1944 bij de bevrijding van Breda, bij de eerste ontmoeting niet eens haar echte naam wilde noemen. "Hij vroeg hoe ik heette en ik zei Annie Janssen, want je weet maar nooit. Mijn ouders hadden gezegd dat ik niet met soldaten om moest gaan. Ik heette Gerrie Vermeulen en het heeft nog wel even geduurd voordat hij er achter kwam. "Terug naar vorige oorlog: maart 1939 werd hij opgeroepen voor de Poolse dienstplicht en toen in september de Duitsers binnenvielen, hadden de Polen geen schijn van kans. Hij werd krijgsgevangene en kwam later zelfs een Duitse militaire dienst, in Noord - Afrika. Maar echt vertrouwd heeft hij de Duitsers nooit. Hij werd met allerlei klusjes in de keuken opgescheept. Toen de Duitsers in 1943 de strijd in Tunesië opgave, werd Wylenzek naar de VS verscheept als krijgsgevangene. Om een lang verhaal kort te maken: in Engeland werd de eerste Poolse pantserdivisie opgericht en daar werden Polen uit alle streken en kampen gezocht. Hij kwam erbij en via de bevrijding van Frankrijk en België werd hij dus uiteindelijk Breda. Waar hij zijn Annie Janssen ontmoette. "Een heel knappe vrouw. Ik was meteen verliefd. " "Ze wilde dat ik fotomodel werd, maar daar kwam niks van, reageert zij. In de oorlog was hij sergeant onder generaal Stanislaw Maczek, maar daarvoor werkte hij als administrateur bij de rechtbank in Polen. "Na de oorlog mocht ik in Breda als arbeider aan de slag bij wat later de ENKA werd. Maar ze merkten al snel dat ik een betere opleiding had en toen mocht ik op kantoor komen werken. Dat heb ik altijd met veel plezier gedaan. "Voor de grote Poolse gemeenschap in Breda heeft hij ook veel betekend, in allerlei functies. En bij de jaarlijkse herdenkingen van de bevrijding stond hij ook altijd vooraan. Ook toen een paar jaar geleden een handje aarde uit het graf van zijn generaal Maczek werd geschept om in Polen te worden bijgezet. En morgen wordt hij voor dat alles door zijn oude vaderland nog eens extra beloond.

17

POOLSE VETERAAN BEVORDERD TOT 'PORUCZNIC' Door Janine van de Casteel 4 februari www.bndestem.nl Teteringen - Wilhelm Wylenzek (97) Weet niet precies hoeveel linkjes en medailles mee in zijn leven al heeft ontvangen. "Ik heb Nederlandse, Belgische en Poolse onderscheidingen maar ik ben de tel kwijtgeraakt ", zei de hoogbejaarde oud-strijder. In het grand café van zorgcentrum Zuiderhout wachtte hij zaterdag met tientallen familieleden en collega veteraan Jan Nowinski (89) Op de komst van kolonel Dariusz Waryszewski. Omdat het voor Wylenzek zeker gezien zijn leeftijd moeilijk was om naar de Poolse ambassade in Den Haag te reizen, besloot de defensie attaché om zelf komen. En hij kwam niet met lege handen. Namens het Poolse ministerie van defensie bevorderde hij Wylenzek tot 'porucznic't wat vergelijkbaar is met de Nederlandse rang van eerste luitenant. Wylenzek mag voortaan drie sterren dragen. In een mengeling van Pools en Engels maakte Waryszewski het verschil in de onderscheidingstekens duidelijk. In Nederland horen drie sterren namelijk bij de rang van kapitein. De bevordering was uiteraard symbolisch maar voor het pensioen van Wylenzek maakt de hogere rang geen verschil. Over anderhalf jaar viert Breda de 70-jarige bevrijding van de stad door de Polen en Wylenzek is vast van plan omdat nog mee te maken, zo liet hij in rap Pools aan de militaire attaché weten. De bij de rang behorende oorkonde krijgt ongetwijfeld een ereplaatsje.

18

Officiële bevordering tot Eerste Luitenant in Poolse strijdmacht. EERBETOON AAN OORLOGSVETERAAN ALFONS RAICHERT Door Addo Sprangers

De Bredasebode, 17.02.2013

Breda – Een bijzonder moment voor de Poolse oorlogsveteraan Alfons ste Raichert. Vorige week zaterdag, op zijn 88 verjaardag, werd hij door kolonel Dariusz Waryszewski namens het Poolse ministerie van Defensie bevorderd to ‘porucznik’, wat vergelijkbaar is met de Nederlandse rang van eerste luitenant. De Poolse defensieattaché, in gezelschap van de namens de Poolse Ambassade afgevaardigde mevrouw Urszula Filipkowska, bezocht Raichert hoogstpersoonlijk om hem de bij zijn rang behorende oorkonde te overhandigen. Raichert werd al eerder bevorderd tot Tweede Luitenant. Aan het einde van de Tweede Wereld Oorlog bezat hij de rang van korporaal, maar nadien zijn hij en diverse andere Poolse veteranen doorbevorderd als eerbewijs.

19

D-DAY Als er iemand kan vertellen over de Bevrijding van Breda, dan is het wel Alfons Raichert. Als lid van het Negende Bataljon van de Eerste Poolse Pantserdivisie van generaal Stanislaw Maczek hielp hij een persoonlijk handje mee aan het verdrijven van de Duitse bezetter uit de Oranjestad. Nadat hij begin 1943 tijdens een razzia in een tram in Polen is opgepakt, wordt Alfred Raichert met zo’n 150 andere Poolse jongens op transport gezet naar Frankrijk. Daar in Normandië, wordt hij gedwongen mee te helpen aan de bouw van de Atlantikwall, de 2685 kilometer lange verdedigingslinie die de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog aanlegden ter voorkoming van een geallieerde invasie. Die invasie komt er op 6 juli 1944 dan toch tijdens D-Day. Alfons Raichert is er getuige van. Eenmaal bevrijd door de Engelse en Canadese geallieerden worden Raichert en zijn kameraden door Poolse officieren benaderd om mee te vechten met het Poolse leger. ‘Op 10 juni sloten we ons in Schotland aan bij de Eerste Pantserdivisie van generaal Maczek. Daar kregen we een korte militaire opleiding van anderhalve maand, waarna we via Normandië verder Frankrijk in trokken. VERLIEFD De Eerste Poolse Pantserdivisie rukt steeds verder op en steekt in oktober 1944 de grens tussen België en Nederland over. Alfons Raichert: Eerst was het de bedoeling om Tilburg te bevrijden, maar die plannen werden gewijzigd. We zijn vervolgens richting Breda gegaan.’ Op 29 oktober 1944 wordt Breda definitief bevrijd. ‘Het was een groot feest’, vervolgt hij. ‘Die dag heb ik mijn vrouw ontmoet. Ik was meteen verliefd en ben na de oorlog, in 1948, ook met haar getrouwd.’ Bij de Poolse afval in op het bruggenhoofd Kapelsche Veer in de nacht van 29 december 1944 raakt Alfons Raichert door een landmijn gewond aan een been. ‘Mijn zenuwen waren geraakt, maar ik mag blij zijn dat ik mijn benen nog heb. Voor mij was de oorlog op dat moment afgelopen. Ik ben naar Engeland gebracht, waar ik in Nottingham en Derby ban verpleegd in een hospitaal. Daar ben ik tot november 1947 gebleven.’ Alfons Raichert keert terug naar Breda en bouwt er na de oorlog een nieuw leven op. Met zijn Nederlandse vrouw krijgt hij drie kinderen, twee dochters en een zoon. De Poolse bevrijder van toen woont nog steeds in Breda. ‘Ik ben nog niet de allerlaatste, maar wel één van de Laatste der Mohikanen.’

20

ONDERSCHEIDING VOOR MW. ELISABETH TUIJNMAN EN PROMOTIE VAN DHR. WLADYSLAW KOHUTNICKI - 7 maart 2013; Bron: http:haga.msz.gov.pl/nl/ De voormalig burgemeester van Overbetuwe, mw. Elisabeth Tuijnman is onderscheiden met het Kruis van Commandeur in de Orde van Verdienste voor de Republiek Polen. Dezelfde dag is de veteraan van de 1e Pantserdivisie Władysław Kohutnicki bevorderd tot majoor van de reserve van de Poolse Strijdkrachten. Op 6 marca 2013 heeft Ambassadeur Jan Borkowski de voormalig burgemeester van Overbetuwe, mw. Elisabeth Tuijnman onderscheiden met het Kruis van Commandeur in de Orde van Verdienste voor de Republiek Polen. De onderscheiding is toegekend door de President van de Republiek Polen Bronisław Komorowski. Mw. Tuijnman heeft deze hoge onderscheiding ontvangen voor haar jarenlange ondersteuning van de jaarlijkse herdenking van de luchtlandingen in Driel in 1944 van de Poolse soldaten van de 1e Onafhankelijke Luchtlandingbrigade van generaal Stanislaw Sosabowski. Met haar inspanningen heeft zij uitnemend bijgedragen aan het in stand houden van de herinnering aan de heldenmoed van de Polen. Als burgemeester van Overbetuwe, waar de landingsplaats was de Polen die deelnamen aan Operatie Market Garden, heeft zij zich altijd ingespannen om aan die jaarlijkse herdenkingen de hoogste rang toe te kennen. Zij verzekerde ook steun aan lokale initiatieven om de herinnering in stand te houden aan de moed van de Poolse soldaten, die streden voor de bevrijding van Nederland van de Duitse bezetting. Een hoogtepunt in haar activiteiten op dat gebied was het ontvangen in 2009 van de premiers van Polen en Nederlands tijdens de 65e herdenking van het aandeel van Polen in de slag om Arnhem. Dhr. Władysław Kohutnicki, veteraan van de 1e Pantserdivisie onder generaal Stanisław Maczek, is bij besluit van de Minister van Defensie bevorderd tot majoor van de reserve van de Poolse Strijdkrachten. Het besluit is hem uitgereikt door de Militaire Attachee van de Land-, Zee- en Luchtmacht, kolonel Dariusz Waryszewski.

21

Foto links: mw. Elisabeth Tuijnman met Ambassadeur Jan Borkowski. Foto rechts: Dhr. Władysław Kohutnicki met kolonel Dariusz Waryszewski.

ATTENTIE: In het jaar 2013, herdenkingen van bevrijding van Breda en omgeving vinden plaats op zaterdag 26 oktober in Oosterhout en op zondag 27 oktober in Breda.

UWAGA: W roku 2013 obchody kolejnej rocznicy wyzwolenia Bredy i okolic odbędą się w sobotę 26 października w Oosterhout oraz w niedzielę 27 października w Bredzie.

22

PATROONSDAGEN IN BYDGOSZCZ Op 21 en 22 maart 2013 werden de feestdagen van het 66 jarig bestaan van de school voor doven en slechthorende gevierd. Tegelijk was het 16 jarig bestaan met generaal Stanislaw Maczek als patroon. De plechtigheid begon met een bloemlegging bij het herdenkingbord van Generaal Maczek. Er waren vele genodigden o.a. oud-strijders uit Polen (zie foto’s beneden), vertegenwoordigers van de overheden en het Ministerie voor de Combattanten en Onderdrukten. Alle gasten werden traditioneel verwelkomd met brood en zout.

Czeslaw CHMARA geb. 28.07.1925 Aanvullingskamp

Antoni PRZYBYL geb. 05.04.1921 Verbinding

Waclaw BUTOWSKI geb. 10.4.1926 r. 24e Ulanen Regimen

Edmund SEMRAU geb. 21.01.1926 1e Pantserregiment

Kazimierz PSUTY geb. 10.10.1923 1e Antitankartilerie Reg.

Janusz GOLUCHOWSKI geb. 04.03.1928 1e Pantserdivisie 1946/47

Info en foto’s: Krystyna en Adrian Stopa

23

BLOEMEN VOOR 'VERGETEN' JACOB – 12 april Op een vergeelde foto zien we een blond jochie. Nieuwsgierig blikt hij de wereld in. Hij staat er wat stijfjes bij zouden we nu zegen. Maar in die tijd was het ook geen sinecure, op de foto gaan je kleedde je er op en ging eerst naar de kapper Jacob Dieters uit Buinen zal toen een jaar of 6 zijn geweest. Net als elk kind vol plannen, maar hij zou nog slechts twee jaar leven. Op l2 april 1945 stormde een Poolse pantserdivisie op, vanuit de bossen bij Exloo. De Duitsers namen de benen. De bevrijding van Buinen was een feit. Buiten het dorp bleven grote voorraden munitie liggen, Jan Dieters, een ouderen broer van Jacob wist precies waar de granaten lagen, vandaar dat de BS. (de Binnenlandse Strijdkrachten) Jan vroegen het spul aan te wijzen. De kleine Jacob wilde dolgraag mee met de mannen, maar moest thuisblijven. Later rende hij toch stiekem achter hen aan. Kort daarop lag hij bloedend op het gras. Uitgelaten Poolse soldaten schoten vanuit boerderijen op loslopende kippen. Een verdwaalde kogel trof Jacob Dieters boven in het hoofd een Rode-Kruis-wagen bracht het zwaargewonde kind naar het ziekenhuis in Emmen. Papa en mama bleven vier dagen naast zijn bed zitten, maar Jacob kwam niet meer bij bewustzijn. De broers jan en Albert en zus HennIe zijn verrast door de verlate aandacht voor hun gestorven broertje: Vader en Moeder zijn inmiddels zelf ook overleden. Hennie Oving-Dieters: „Ik was zelf 13 toen Jacob omkwam, Ik kan me hem dus nog goed herinneren, het was een vrolijk kereltje. Een mooi mannetje. Bij al die herdenkingen van de oorlog in 1995 kreeg ik het weer te kwaad. Nachtmerries ik zag Jacob elke nacht weer voor me." Oorlogsveteraan Podgórski, die zich na oorlog in Nederland vestigde, was zelf bij de bevrijding van Emmen betrokken. Vorige maand hoorde hij voor het eerst van Jacob Dieters. De verbijsterde Podgórski wil vanmiddag boete doen voor het leed dat zijn tijdgenoten hebben aangericht. Afgelopen Zondag vroeg

24

de katholiek in zijn kerk Stadskanaal ook al aandacht voor het bijna-vergeten drama in Buinen. Het graf van kleine Jacob, Borger, onthult overigens een tweede, nog ouder drama. Op de gedenksteen staat de naam van een tweede Jacob Dieters, naar wie hij is vernoemd. Het is een oom, in 1916 overleden aan hersenvliesontsteking Op achtjarige leeftijd...... Een verslag van Hans Knijf van het regioblad uit Buinen van woensdag, 12 april 2000, ingezonden door Jan van Gerner uit Buinen onze trouwe correspondent uit het noorden.

Foto ingezonden door Jan van Gerner uit Buinen.

25

PATROONSDAGEN IN KORONOWO Op 18 en 19 april 2013 werd gevierd dat de Technische Scholen Gemeenschap in Koronowo al 15 jaar generaal Stanislaw Maczek als patroon heeft o.a. met een taart (zie foto links beneden). De plechtigheid begon met H. Mis en een bloemlegging bij het herdenkingbord van Generaal Maczek. Daarna was er ook o.a. Concert van militair orkest en opening van herinneringskamer in een nieuw ruimte.Er waren vele genodigden o.a. oud-strijders uit Polen, vertegenwoordigers van de overheden en het Ministerie voor de Combattanten en Onderdrukten.

Foto 2: v.l.n.r. Kazimierz WOJTALEWICZ, geb. 6.8.1926 r. van 11e genie compagnie, vertegenwoordiger van het Ministerie voor de Combattanten en e Onderdrukten en Stanislaw ORLIKOWSKI, geb.29.10.1923 van 2 bataljon ondersteuningcompagnie. Info en foto’s: Krystyna en Adrian Stopa

26

TULP WORDT TOT ‘GENERAAL MACZEKTULP’ GEDOOPT Bron: BNDESTEM Geplaatst op 22 april 2013 De Generaal Maczektulp; foto Kotula Waldemar BREDA - De bevrijder van Breda heeft zijn eigen tulp gekregen en donderdag krijgt die officieel zijn naam: de Generaal Stanislaw Maczektulp.

Donderdagmiddag wordt de tulp 'gedoopt'. Dat gebeurt tegelijkertijd in de Poolse hoofdstad Warschau en Breda, vaak 'de Poolse stad in Nederland' genoemd. Hier, op het Pools Militair Ereveld aan de Ettensebaan, rust sinds achttien jaar de pantsergeneraal, die Breda met zijn Eerste Poolse Pantserdivisie op 29 oktober 1944 bevrijdde, te midden van honderd tachtig Poolse gevallenen. Zijn zoon Andrzej en oud-strijder Roman Figiel plantten eind oktober tijdens de jongste bevrijdingsherdenking bollen van de nieuwe

27

tulp op het generaalsgraf. Ook in Warschau werden bollen geplant. Die bloeien nu in beide steden. In aanwezigheid van burgemeester Peter van der Velden en de Poolse ambassadeur Jan Borkowski doopt erekapelaan Slawomir Klim donderdag omstreeks 14.15 uur de generaalstulp na een kort gebed. Burgemeester en ambassadeur houden een toespraak en de harmonievereniging Oosterhout speelt de twee volksliederen alsook de Generaal Maczekmars. In Warschau doopt Andrzej Maczek tijdens de koninginnedagreceptie op de Nederlandse ambassade zijn vaders tulp in aanwezigheid van ambassadeur Marcel Kurpershoek en Poolse veteranen. © BN DeStem, . TULP Tulp werd gekwekt door tuinman Jan Lighthart. Het duurde 16 jaar. Doop van dit tulp met naam van Generaal Stanislaw Maczek vond plaats op 25 april 2013 op de Nederlandse Ambassade in Warschau en op het Pools Militaire Ereveld aan de Ettensebaan in Breda tegelijk. In beide ceremonies namen deel ook de Poolse oud-strijders die voor de vrijheid van Nederland gevochten hadden. Foto’s van Breda toegestuurd door Wadec Salewicz. CEREMONIE IN BREDA:

Foto links: Ambassadeur RP, Jan Borkowski en burgemeester van Breda, Peter van der Velden

28

CEREMONIE IN WARSCHAU :

Foto links: Ambassadeur van Nederland, Marcel Kurpershoek en Andrzej Maczek, zoon van generaal dopen tulp met champagne. Foto rechts: A. Maczek tekent doopcertificaat.

29

e

PROGRAMMA HERDENKINGEN waarin de Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland in het jaar 2013 deelneemt Binnenland: Datum: Plaats en herdenking: Wie van ons Info / opmerkingen bestuursleden aanwezig; Emmen Wordt niet aan Altijd op 10 april 10 april 19.00 uur Gen. Maczek deel genomen Om 19.00 uur. 2013 monument in door bestuur. M. Kleijnenburg dinsdag Noordbarge Tel:0591-304031 e-mail: vaartnz@ hotmail.com 12 april Buinen Gem. Borger. Wordt niet aan Bevrijdingscomite 2013 18.30 uur in Hotel deel genomen Gem. Borger vrijdag Hartlief te Buinen, door bestuur. Contactpersoon daarna stille tocht Dhr. D.Veldkamp naar monument aan Tel:0599-236292 de Lindelaan. Altijd op 12 april 25 april Breda 4 Organisator: o.a. e 2013 Doop Gen. S.Maczek bestuursleden Verenig.1 PPD NL tulp, 14.00.uur Pools Ereveld, Ettensebaan 4 mei 2013 Oosterhout Bestuur e zaterdag Dodenherdenking Ver.1 PPD NL 18.00 uur Pools Militaire Erehof 4 mei 2013 Breda Bestuur e zaterdag Dodenherdenking Ver.1 PPD NL 19.30uur Valkenberg 24 mei Alphen NB Cees Nowak 2013 18.30 uur; Ontvangst Stas Secretariaat vrijdag genodigden in Szamrowicz dodenherdenking Cultureel Centrum Alphen: Den Heuvel. Secretariaat 19.15 uur; Opstellen J.Bijlsma voor ceremoniële Baronielaan 26 inspectie. 5131BX Alphen 19.30 uur; N.B. Herdenkingsdienst Tel: 013 5081516 20.00 uur; Herdenking bij Oorlogsmonument

30

15 augustus 2013 donderdag 15 augustus 2013 donderdag 20 sept 2013 vrijdag

21 september 2013 zaterdag

29-9-2013 zondag

31

20.30 uur; Stille gang naar begraafplaats en kranslegging 21.00 uur; afmars naar W.Binckplein met aansluitend ontvangst en receptie in CC Den Heuvel Oosterhout Dag van Poolse soldaat, 19:00 uur Pools Militaire Erehof Breda Dag van Poolse soldaat, 20:00 uur Pools Militaire Ereveld, Ettensebaan Axel, Dragonderskruis aan de Hulsterseweg. Diverse delegaties zijn aanwezig, waaronder Poolse militairen en diplomaten. Aansluitend vinden om 15:00 uur kransleggingen plaats op het Ereveld van de gesneuvelde Poolse militairen op de begraafplaats door de Poolse delegaties.

Verslag hiervan naar A.Stopa Bestuur e Ver.1 PPD NL

Organisator: e Verenig.1 PPD NL

Bestuur e Ver.1 PPD NL

Organisator: e Verenig.1 PPD NL

Bolek Krzeszewski Wadec Salewicz

Dhr. Maas 0114-650657 [email protected]

Driel Cees Nowak 15.00 uur Kranslegging Polenplein 18.00 uur: Poolse Kerkdienst RK-kerk Baarle-Nassau/Hertog S. Szamrowicz 11.00 uur in de kerk F. Olejek

Secretariaat; St. Driel-Polen De Houtkamp 11 6666 EA Heteren T.(0)26-472 27 73 M.(0)6-22 34 35 78

6-10-2013 zondag

20 oktober 2013 zondag

26 oktober 2013 zaterdag 27 oktober 2013 zondag 15 december 2013 zondag

e

De Klinge;Herdenking Aanvang: 9.45 uur Nationale strijderbond Afdeling: De Klinge Lommel Poolse militaire begraafplaats

Bolek Krzeszewski Cees Nowak

Altijd 1 zondag van oktober. Dhr. Claude Richet Tel:003237706540

Wadec Salewicz Stas Szamrowicz Frans Olejek

Altijd 1 week voor Herdenking in Breda

Oosterhout Pools Militaire Ereveld Aanvang: 10:30 uur Breda Pools Militaire Ereveld aan Ettensebaan, Aanvang:12.30 uur Breda Generaal S. Maczek Sterfdag 11-12-1994, 9.15 uur H.Mis, Kerk 10.45uur kranslegging Ereveld Ettensebaan 11.30 uur Algemene Ledenvergadering, De Tourist Teteringsedijk 145.

Bestuur e Ver.1 PPD NL

Organisator: e Verenig.1 PPD NL

Bestuur e Ver.1 PPD NL

Organisator: e Verenig.1 PPD NL

Bestuur e Ver.1 PPD NL

Organisator: e Verenig.1 PPD NL Wie aanwezig kan zijn

Wijzigingen voorbehouden. Buitenland: Polen op 21 - 22 Patroonsdagen van maart 2013 School van Doven en donderdag Slechthorende en vrijdag Kinderen in Bydgoszcz op 18 -19 Patroonsdagen van april 2013 Technische donderdag Scholengemeenschap en vrijdag in Koronowo

32

Adrian en Krystyna Stopa

Adrian en Krystyna Stopa

16 jaar na het aannemen van Generaal S. Maczek als patroon 15 jaar na het aannemen van Generaal S. Maczek als patroon

1 en 3 augustus 2013 13 en 14 september 2013 vrijdag en zaterdag 19 oktober 2013 zaterdag

Feestdagen van de 10. Cavalerie Pantserbrigade in Swietoszów Feestdagen van de 11. Lubuska Cavalerie Pantserdivisie in Zagan

Adrian en Krystyna Stopa Adrian en Krystyna Stopa

o.a. het 30 jaar jubileum van het aannemen van de Poolse Koning Jan 3e Sobieski als patroon.

Herdenking bevrijding Adrian en van Breda / Feestdag Krystyna van de 1e Poolse Stopa Pantserdivisie in Warschau

GEDICHT,de leerlinge Thirza,van de openbare basisschool Rubenshof presenteerde haar gedicht op 4 mei 2013 op het Poolse Militaire Ereveld in Oosterhout. Ontvangen van Wadec Salewicz:

GEDICHT: POOLS MILITAIRE EREVELD (Thirza) Gevochten in de oorlog voor onze vrijheid, het was een echte doodstrijd. Was het maar niet waar, we zijn jullie heel erg dankbaar. Konden wij jullie nu maar helpen, konden wij jullie dood maar verhelpen. Maar helaas kunnen wij dat niet. Dus daarom ons verdriet. Vandaag herdenken we jullie moed, jullie hebbe echt blauw bloed. Wij herdenken jullie vandaag, want die tijd was een ontzettende nederlaag. En het doet ons heel veel pijn, om te zien hoeveel mensen hierdoor overleden zijn. Toch herdenken wij vandaag de dappere Polen, Dankjewel voor jullie moedige strijd, Dankjewel voor onze vrijheid !

33

Advertentie drukkerij Lankhorst te Rijen.

34

NATIONALE HERDENKING 4 MEI OP DE DAM Koning Willem-Alexander, Koningin Máxima en minister-president Rutte hebben de Nationale Herdenking op de Dam in Amsterdam bijgewoond. Het was voor het eerst dat Willem-Alexander als staatshoofd bij de Dodenherdenking betrokken was. Na de herdenkingsbijeenkomst in de Nieuwe Kerk hebben de Koning en Koningin een krans gelegd bij het Nationaal Monument op de Dam.

Foto’s: http://www.nrc.nl/inbeeld/2013/05/04/eerste-optreden-koning-bijdodenherdenking/ e

E

68 JUBILEUM VAN BÉEINDIGING VAN DE 2 WERELD OORLOG IN PARIJS – 8 mei Bron: Gazeta.pl 08.05.2013.Parijs (PAP) – President van Polen Bronislaw Komorowski en president van Frankrijk Francois Hollande namen deel aan e ceremonie bij de Arc de Triomf wegens de 68 jubileum van beëindiging van e 2 Wereld Oorlog in Europa. Presidenten legden gezamenlijk één krans. In defilé namen deel tientallen soldaten uit het Poolse Leger. De Poolse oude strijders van de 2 Wereld Oorlog volgden ceremonie uit de tribune.

35

ABOUT FREEDOM FILM FESTIVAL: NIEUW FESTIVAL OVER VRIJHEID IN BREDA – 5 mei Persbericht van Steffie Kievits, Publiciteit About Freedom Film & Festival, 0624 46 38 78, Meer info: www.aboutfreedom.net About Freedom Film Festival is een nieuw internationaal, interactief festival over vrijheid. De eerste editie vindt plaats op zondag 5 mei 2013 in Breda. De basisdiscipline van dit festival is film en de invulling van overige disciplines die het festival programmeert zoals podiumkunsten, muziek, discussie, food en vertelkunst, is afgeleid van de thematiek die in het filmprogramma naar boven komt. In het kader van de Nationale Start Viering 5 mei 2012 in Breda maakte UmaMedia in samenwerking met Bureau Flink een serie van zes internationale shortfilms in Chili, Zuid-Afrika, Polen, Egypte, Indonesië en Nederland. De films tonen aan dat de allesoverheersende behoefte van de mens om vrij te zijn, voor iedereen, uit alle hoeken van de wereld, hetzelfde is. In de short films, genaamd de Kitchen Table Series ontmoeten we Ramy en Nihar in Egypte die een jaar geleden de vrijheid bevochten en nu voelen hoe de revolutie hen ontnomen is. We maken kennis met Meneer Slowinski, een van de Poolse bevrijders van Breda en we ervaren zijn ontgoocheling bij terugkeer in Polen in 1947.

Foto: Dhr. Marian Slowinski met zijn echtgenote

About Freedom wordt georganiseerd door de stichting Freedom you pass on.

36

POOLSE BEVRIJDERS VAN GENERAAL MACZEK OP TV NED2 BEVRIJDINGSDAG – 5 MEI 2013 

Op 29 oktober 1944 juicht de bevolking van Breda haar bevrijders toe. Verrassend genoeg blijken het Polen te zijn. Dziekujemy Wam Polacy! Zondag 5 mei 2013 om 21.20 uur op Ned. 2 in Andere Tijden Onder leiding van generaal Maczek weet de 1e Poolse Pantserdivisie na stevige gevechten de stad te bevrijden van de Duitsers. Vijf maanden lang verblijft de divisie in Breda en omgeving om de frontlijn langs de Maas te bewaken. Er ontstaat een hechte band tussen de Polen en de stad Breda die tot op de dag van vandaag voort duurt. Andere Tijden volgt het spoor van de Poolse bevrijders van Breda, zondag 5 mei om 21.20 uur op Ned.2 Of uitzending gemist met deze link: http://www.uitzendinggemist.net/aflevering/203964/Andere_Tijden.html

APPEL: Om meer zaken per e-mail te kunnen doen zoals het versturen van uitnodigingen, verslagen en overzichten, verzoeken wij onze leden om eigen e-mailadres naar onze secretaris Frans Olejek via [email protected] te sturen.

37

HERDENKING ALPHEN Op vrijdag, 24 mei 2013, hebben Kees Nowak en Stas Szamrowicz namens de Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie Nederland deel genomen aan de jaarlijkse herdenking in Alphen. Het programma begon zoals al vele jaren met een herdenkingsdienst waarin Kees het Onze Vader in het Pools heeft voorgelezen en waarin een Alphens zangkoor op een schitterende wijze het mooie lied ‘Czarna Madonna’ heeft gezongen. Na deze dienst werd er eerst door vertegenwoordigers van de Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie Nederland een bloemtak gelegd bij het Pools monument (voor de kerk) en daarna door de waarnemend burgermeester.

Na deze bloemlegging ging het in optocht naar het ereveld. Op het ereveld heeft Stas Szamrowicz bij dodenappel de namen van de gevallen Poolse strijders opgelezen. Voor de Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie Nederland werden de bloemen gelegd door Kees Nowak en oud-strijder Jan Poplawski, Namens de Poolse Ambassade werden bloemen gelegd door de militair attaché Kolonel Dariusz Waryszewski en Grzegorz Zyman.

De bloemen werden door Kees Nowak en oud-strijder Jan Poplawski gelegd

In optocht ging het daarna weer terug naar het W. Binckplein voor een demonstratie van de vaandelzwaaigroep uit Alphen. Na afloop was er nog een gezellig samenzijn voor alle genodigden. Tekst en foto’s (kpl. I. Dasiman) ontvangen van Stas Szamrowicz.

38

39

ONS POOLS MILITAIRE EREVELD IS TOE AAN EEN RENOVATIE Binnenkort wordt de grasmat vervangen en de bomen. Om wat begrip te krijgen voor deze tijdelijke situatie wil de gemeente deze bord in het Pools en in het Nederlands ophangen wat de reden is.

Vooruitlopend op de komende herdenkingen op het Pools Militair Ereveld, is de Gemeente Breda bezig met groot onderhoud aan het Ereveld. Wij voeren de werkzaamheden uit met respect voor hen die hier hun laatste rustplaats hebben. Het Ereveld zal er komende maanden wat minder netjes uitzien, en er vinden op gezette tijden werkzaamheden plaats die voor bezoekers hinderlijk kunnen zijn. Wij vragen hiervoor uw begrip.

POOLSE BEVRIJDER EN WETHOUDER AKINCI OPENEN TENTOONSTELLING ‘SCHATTEN VAN NIEUWE BRABANDERS’ Gepubliceerd op 13 mei 2013 Bron: http://www.breda.nl/gemeente/nieuws/ Roman Figiel was in oktober 1944 een van de Poolse bevrijders van Breda. Op vrijdag 17 mei om 11.00 uur opent hij samen met de wethouder van cultuur, Selçuk Akinci, de tentoonstelling ‘Schatten van Nieuwe Brabanders’ in het Stadskantoor aan de Claudius Prinsenlaan 10 in Breda. Deze ‘schatten’ zijn voorwerpen van immigranten die de voorwerpen koesteren vanwege een grote emotionele waarde. De expositie is in mei en juni te zien tijdens de openingstijden van het Stadskantoor en reist daarna door naar andere Brabantse steden. Op de expositie ‘Schatten van Nieuwe Brabanders’ zijn vijftig voorwerpen van immigranten te zien, waaronder de hoge onderscheidingen van Bredanaar Roman Figiel. Op 29 oktober 1944 was hij een van de bevrijders van Breda. Hij huwde een Bredase en bouwde hier een bestaan op. De in 1926 in Polen geboren oorlogsveteraan is een van de laatste Poolse soldaten die Breda mee heeft bevrijd. Ook de kinderbox van Liesje de Leeuw uit Breda is één van de schatten van de expositie. Liesje werd in 1948 in ‘Ons Indië’ geboren. In verband met de onafhankelijkheid van Indonesië zocht het gezin De Leeuw met dochtertje

40

Liesje in Nederland een veilig heenkomen. De overtocht werd gemaakt op een zeeschip. Om te voorkomen dat Liesje in het water zou vallen werd speciaal voor haar een box gemaakt. De tentoonstelling ‘Schatten van Nieuwe Brabanders’ is een initiatief van de Hoeders van de Brabant Bokaal. In deze organisatie zijn de Brabanders verenigd die zijn onderscheiden met de Brabant Bokaal. De Brabant Bokaal wordt jaarlijks door het Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Brabant uitgereikt aan Brabanders die zich als vrijwilliger op een bijzondere manier hebben ingezet voor de Brabantse cultuur en natuur. De Hoeders van de Brabant Bokaal zetten jaarlijks samen een nieuw Brabantbreed cultureel project op. Het project ‘Schatten van Nieuwe Brabanders’ bestaat uit een tentoonstelling, een gelijknamig boek en een reeks banieren. Nieuwe Brabanders zijn Brabanders die zich uit alle delen van de wereld in Brabant hebben gevestigd. Velen van hen hebben uit het geboorteland een voorwerp meegenomen dat voor hen van grote emotionele betekenis is. In ’s-Hertogenbosch, Helmond en Eindhoven was ‘Schatten van Nieuwe Brabanders’ een succes.

Foto: Roman Figiel

41

Canadian Memorial Foundation of Europe, Broodmarkt 9, 4561 CC Hulst Netherlands : 0114.31.43.32 Meer info: Email: [email protected] Betreft: 70-YEARS LIBERATION OF WEST EUROPE. 6 juni 1944 begon De Dag van Bevrijding, maar ook De Dag van de Vrijheid. Poolse eenheden leverde vanaf Normandië strijd met de bezetter en bevrijdde dorpen en steden van West Europa. ste Op weg naar Nederland had de Poolse 1 Pantserdivisie, onder bevel van Generaal Stanislaw Maczek, circa 435 tanks en ruwweg 17.000 manschappen e onder zijn commando. Samen met de 3 Canadese divisie trokken zij op naar o.a. Axel in Zeeuwsch-Vlaanderen, daarna Middelburg op Walcheren en trok Generaal Maczek op 29 oktober Breda binnen. Er vielen bij die inval wonderlijk genoeg geen burger slachtoffers. e Later nam de Poolse 1 Onafhankelijke Parachutisten Brigade deel aan operation Market Garden (droppingzone bij Oosterbeek). De dropping begon op 17 september 1944. The Canadian Memorial Foundation of Europe gaat in samenwerking met dorpen en steden in Frankrijk, België en Nederland deelnemen aan bevrijdingsintochten. De C.M.F.E. beschikt over een Pipeband van ca 64 muzikanten en een Colour-Party die vlagen met zich meevoert van geallieerden. De landing van 1944. Geallieerden eenheden landde vanaf 6 juni 1944 op de kust van Normandië: Op Juno, - Sword, - en Gold Beach landde Canadese, Engelse, Poolse, Franse, Nederlandse, Belgische en Noorse troepen. Op Omaha en Utah de Amerikaanse eenheden.

42

Wij willen het enorm belang van de Polen tijdens de bevrijding van West Europa in WOII, uitgebreid onder de aandacht brengen. Daarvoor zoeken wij Poolse Re-enactors of groepen die met ons vanaf Normandië tot in Wageningen willen meelopen tijdens verschillende defilés in West Europa. Korte schets van het project: In 2014 en 2015 is het 70 jaar geleden dat de geallieerden de bevrijding voor West Europa realiseerde. Met het doel om dat te herdenken gaat de Canadian Memorial Foundation met haar Pipeband, in de periode van 6 juni 2014 t/m 5 mei 2015, de bevrijdingsherdenking vieren met bewoners uit steden en dorpen in Frankrijk, België en Nederland. A great moment for mankind! Canadian Memorial Pipeband bestaat uit c.a. 65 pipers en drummers. Plus een Colour-Party die 21 vlaggen meevoert van geallieerden die Europa hielpen bevrijden. Alle deelnemers zijn gekleed in het authentiek Canadian Battle Dress en kilt/broek uit WOII. Programma. Het voorlopig programma is gepland om in circa acht weekenden verspreid over een periode van 2014 tot 2015. Frankrijk; Normandië, Juno-Beach, Courseulles, La Rivière, Saint-Aubinsur-Mer, Barrières. Aansluitend in dat weekend: Omaha-Beach in Colleville (US begraafplaats), Saint-Mère-Eglise(?), Bayeux en Caen. Eind augustus tijdens de bevrijdingsintocht in Parijs over de ChampsÉlysées. Daarna Calais en Dunkerque. België; Brussel, Antwerpen, Merksem, Oostende, Brugge en KnokkeHeist. Nederland; West-Zeeuwsch-Vlaanderen(Operation Switch-Back) Hoofdplaat-Knokke-Mars, Walcheren(Operation Vitality), Bergen op Zoom, Breda o.a. (Ginneken), Amsterdam(?), Rotterdam(?), Apeldoorn, Amersfoort, Nijmegen (Bridge to far), Holten. Op 5 mei, Liberation Day of Holland, worden de geallieerden vlaggen in Wageningen binnengebracht, met voorop de Pipeband. On behalf of the Canadian Memorial Foundation of Europe, Met vriendelijke groet, John Steenbergen

43

IN MEMORIAM 2012 / 2013 Władysław SIUDMAK Geboren op 19.07.1921 in Golsheim Overleden op 29.11.2012 in de leeftijd van 91 jaar in Emmen e Oud-strijder van de 1 Poolse Pantserdivisie; 10. Regiment van Regiment Jagers (10.PSK) Ereburger en bevrijder o.a. van de stad Breda.

Mini CZYŻEWSKI - KETS Overleden op 13.12.2012 in de leeftijd van 86 jaar in Utrecht Weduwe van Eugeniusz Czyżewski, e Poolse oud-strijder van de 1 Poolse Pantserdivisie Ereburger en bevrijder o.a. van de stad Breda

Hieronim SZAFRAŃSKI Geboren op 25.11.1927 in Stobnicko (PL) Overleden op 16.03.2013 in de leeftijd van 86 jaar in Middelburg e Oud-strijder van de 1 Poolse Pantserdivisie; e 2 Pantserregiment Ereburger en bevrijder o.a. van de stad Breda.

Het Bestuur en de Redactie wensen de nabestaanden veel sterkte toe met het verwerken van het verlies. Info toegestuurd o.a. door Jan Czyżewski, Jan Gerner, Frans Olejek.

44

IN MEMORIAM - Wadek Siudmak Geplaatst op zondag 9 december 2012 09:48 http://www.emmen.nu/nieuws/regio/7574/in-memoriam-wadek-siudmak.html

 Emmen - Wadek Siudmak, de laatste Poolse bevrijder van onder anderen Emmen, is vorige week op 91-jarige leeftijd in zijn woonplaats Emmen overleden. Bij zijn crematie memoreerde burgemeester Cees Bijl aan de bevrijding van Zuidoost-Drenthe en in het bijzonder over Emmen over de moedige jonge Poolse soldaten en dat veel Emmenaren niet altijd beseffen dat zij hun vrijheid aan Poolse bevrijders te danken hebben. Ieder jaar gedenken we dit feit op 10 april bij het Poolse gedenkteken in Noordbarge waar toentertijd de meeste strijd is geleverd. Bij dit jaarlijks herdenken was Wadek altijd en dan altijd in Pools uniform aanwezig. Genoemde Wadek Siudmak heeft direct na de oorlog zijn echtgenote Fieny in Emmen gevonden en is dan ook zijn hele leven in Emmen gebleven. Jarenlang heeft hij veel werk verzet voor de voormalige Stichting Help de Polen in Emmen, zoals Poolse brieven vertalen en hulpgoederen inzamelen. Ook is toen in de zeer slechte tijd in Polen een hulpgoederentransport gebracht naar zijn geboorteplaats Wierzlaz in Zuid-Polen. Daar werd hij samen met zijn echtgenote groots verwelkomd door duizenden dankbare Polen. Wij willen Wadek en z’n vrouw gedenken en bedanken voor hun vele vrijwilligerswerk. Opdat we ze niet zullen vergeten. Fieny, veel sterkte voor de toekomst. Alie Sanders - Stichting Help de Polen

45

46

MACZEK MUSEUM VERRIJKT MET “WALL OF FAME” e

Oud-stijders van de 1 Poolse pantserdivisie krijgen ereplaats in het Maczek museum in Breda. Mocht u echtgenoot,vader of grootvader in deze eregalerij een plaats krijgen, Stuur dan een digitale portret foto in uniform van 1942 tot 1947 met een resolutie van min 300 dpi met het geboorte jaar, het jaar van overlijden en het e onderdeel waarbij hij geplaatst was bij de 1 Poolse pantserdivisie naar: [email protected].

Aantal oud-strijders die nu geplaatst zijn is: 50 Foto: Albert Bugaj, Maczek museum.

47

Het Bestuur en de Redactie e van de Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie wenst u

een zonnige en prettige vakantie toe!

De redactie en het bestuur danken alle adverteerders voor hun financiële bijdragen en het plaatsen van een advertentie, door welke steun deze uitgave mogelijk is gemaakt. Wij danken ook al onze donateurs en sponsors die onze vereniging met verschillende bedragen hebben gesteund. Wij danken ook de Ambassade van Republiek Polen in Den Haag en mevrouw Malgorzata Pacek, de Poolse Consul, in het bijzonder voor de samenwerking in het verkrijgen van financiële steun bij realisatie van projecten van onze vereniging die uit de budget voor de Polen en Poolse organisaties in het buitenland door het Ministerie voor Buitenlandse Zaken in Polen beschikbaar in 2012 werd gesteld. ‘Onze activiteiten worden mede mogelijk gemaakt door opbrengsten uit de BankGiro Loterij. Uw deelname aan deze loterij wordt daarom van harte aanbevolen.’

Nog even deze oproep: Mocht u op een van u vakantietrips iets tegen komen aangaande de e 1 Poolse Pantserdivisie, monumenten en gedenktekens of andere zaken van deze aard dan zijn wij zeer ingenomen met een foto of iets dergelijks. Bij voorbaat onze hartelijke dank hiervoor. Het adres van onze redactie vindt u voor in dit blad op pagina 4; Colofon.

48