Voor uw en onze vrijheid Za waszą i naszą wolność

Voor uw en onze vrijheid Za waszą i naszą wolność Jaargang 14

Nr. 26

juni 2015

1

Inhoud verenigingsblad nr. 26 03. Inhoud in het Pools 04. Redactie & Info 05. Het bestuur 06. Tadeusz Koloszczyk – kreeg zijn naam na 70 jaar terug – 17.09.2014 07. Huldiging voor de veteranen – 25.11.2014 08. Het ereteken “Bene Merito” voor de veteranen 08. Herdenking sterfdag van generaal St. Maczek – 14.12.2014 09. Verslag van algemene jaar ledenvergadering – 14 december 12. Maczek museum wil groter 13. Nieuwe boeken uitgegeven in Polen 13. Een speciale editie van het tijdschrift 14. Herdenking bij het monument in Sprang-Capelle – 31 januari 15. 75 jaar deportatie uit Polen naar Rusland 16. Sylwester - film 16. In het spoor van de bevrijders – film in Omroep Brabant 19.02.2015 18. Bene Merito voor de Maczekveteranen op 20.02.2015 19. Favoriete tank van de generaal Maczek naar Polen - 2013 19. Nederlandse Koning gaf Polen een tank – 4 april 2015 20. Kans op monument van. St. Maczek in Edinburg – 26 februari 20. Patroonsdag van de School nr. 2 in Bydgoszcz – 28 – 27 maart 21. Programma herdenkingen 2015 r. 24. Onthulling van herinneringsbord aan de brug van Oosterhesselen -9 april 25. Herdenking in Goor – 8 april 26. Herdenking in Emmen – 10 april 29. Ter Apel herdenkt zeventig jaar bevrijding 29. Herdenking in Buinen – 12 april 30. Herdenking bevrijding van kamp in Oberlangen (D) – 12.04.1945 31. De expositie ‘Nederland bevrijd door Polen’ 32. Documentaire over de geschiedenis van Maczkowo 32. Feestdag van het 10e Bereden Jagers Regiment in Łańcut – 24-25 april 33. Dodenherdenking in Oosterhout – 4 mei 34. Dodenherdenking in het Valkenberg park – 4 mei 35. Herdenking in Alphen – 15 mei 36. Toekenning van de veteranenrechten en uitkering - 2015 39. In Memoriam 43. Boeken uitgegeven in België 43. Gesneuvelden bij de bevrijding 1944-1945 van Abele tot Zondereigen – nieuw boek 44. Wensen en diverse informatie.

2

Spis treści biuletynu Stowarzyszenia nr 25. 03. Spis treści w języku polskim 04. Redakcja & informacje 05. Zarząd 06. Tadeusz Koloszczyk–odzyskal swoje nazwisko po 70 latach-17.09.2014 07. Uhonorowanie weteranów – 25.11.2014 08. Odznaka honorowa “Bene Merito” dla wetaranów 08. Obchody rocznicy śmierci generała St. Maczka – 14.12.2014 09. Sprawozdanie z corocznego ogólnego zebrania członków – 14 grudnia 12. Muzeum imienia generała Maczka chce być większe 13. Nowe ksiąŜki wydane w Polsce 13. Specjalne wydanie magazynu 14. Obchody dla uczczenia pamięci przy pomniku w Sprang-Capelle 15. 75 lat od deportacji z Polski do Związku Radzieckiego 16. Sylwester - film 16. Śladami wyzwolicieli – film w TV Omroep Brabant 19.02.2015 18. Bene Merito dla Maczkowców - 20.02.2015 19. Ulubiony czołg generała Maczka do Polski - 2013 19. Król Holandii podarował Polsce czołg – 4 kwietnia 2015 20. Szansa na pomnik St. Maczka w Edinburgu 20. Święto Patrona w Ośrodku Szkolno-wychowawczym nr 2 w Bydgoszczy 21. Program obchodów dla uczczenia pamięci w roku 2015 r. 24. Odslonięcie tablic pamiątkowych na moście w Oosterhesselen 25. Obchody dla uczczenia pamięci w Goor – 8 kwietnia 26. Obchody dla uczczenia pamięci w Emmen – 10 kwietnia 29. Ter Apel obchodzi 70-tą rocznicę wyzwolenia 29. Obchody dla uczczenia pamięci w Buinen – 12 kwietnia 30. Obchody 70-tej rocznicy wyzwolenia obozu w Oberlangen (D) 31. Wystawa ‘Holandia wyzwolona przez Polaków” 32. Film dokumentalny o historii Maczkowa 32. Święto 10. Pułku Strzelców Konnych w Łańcucie – 24-25 kwietnia 33. Obchody dla uczczenia pamięci o poległych podczas wojen-Oosterhout 34. Obchody dla uczczenia pamięci o poległych podczas wojen - Breda 35. Obchody dla uczczenia pamięci w Alphen – 15 maja 36. Przyznanie uprawnień i świadczeń kombatanckich - 2015 39. In Memoriam 43. KsiąŜki wydane w Belgii 43. Polegli podczas wyzwalania 1944-1945 od Abele do Zondereigen – nowa ksiązka 44. śyczenia wakacyjne i róŜne informacje.

3

Redactie & Info ,In het spoor van de divisie” is een uitgave van de: e Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland. Redactie: Nadole | śeglarska 11 | 84-250 Gniewino | POLEN tel. 0048-58-6767 525, E-mail redactie: [email protected] Website: www.vereniging-1epoolsepantserdivisie-nederland.nl

Redactieleden: Krystyna Stopa-Konowrocka, Adrian Stopa, Albert Bugaj. Albert Bugaj zorgt ervoor dat ons verenigingsblad gedrukt wordt en onderhoudt de contacten met de drukkerij, Drukkerij Lankhorst Rijen. Franjo Bogdanowicz bezorgt informatie vanuit Nederland. “In het spoor van de divisie” verschijnt vanaf najaar 2002, tweemaal per jaar, namelijk in juni en in november. Het wordt toegezonden vooral aan leden van de vereniging. Voor extra exemplaren, informatie of kopij kunt u zich wenden tot de redactie, u kunt ook eigen kopij hier inleveren. Het lidmaatschap kost € 15.- per jaar en dient gestort te worden op e bankrekening nummer: NL97 RABO 0108904962 t.n.v. Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland te Breda, BIC: RABONL2U. Hier kunnen donateurs hun bijdrage ook op storten. Leden kunnen gebruik maken van de diensten van de vereniging, zoals, e informatie over de 1 Poolse Pantserdivisie en hulp bij het naspeuren van gegevens aangaande de Divisie. Opzegging van het lidmaatschap moet schriftelijk of per e-mail gebeuren vóór 1 november. De opzegging gaat dan het nieuwe kalenderjaar in. Niets van deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande e schriftelijke toestemming van Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Ned. Website: www.vereniging-1epoolsepantserdivisie-nederland.nl

4

Het Bestuur Voorzitter: Bolek Krzeszewski Lage Heijning 1 4847 ZJ Teteringen Nederland Tel: (+31) 076-5714474 E-mail: [email protected]

Secretaris: Frans Olejek Biezenstraat 5 4823 ZJ Breda Nederland Tel: (+31) 076-5415041 E-mail: [email protected]

Penningmeester: Cees Nowak Kapucijenhof 24 4811 XG Breda Nederland Tel: (+31) 076-5874683 E-mail: [email protected]

Bestuurslid: Stas Szamrowicz Regenwulp 47 4822 RJ Breda Nederland Tel: (+31) 076-5413982 E-mail: [email protected]

Bestuurslid: Adrian Stopa - Consul Buitenlandse Zaken Nadole ul. śeglarska 11 84-250 Gniewino Polen Tel: (+48) 058-6767525 E-mail: [email protected]

Bestuurslid: Wadec Salewicz Schepenenstraat 15 4902 BZ Oosterhout Nederland Tel: (+31) 0162-432 633 E-mail: [email protected]. Strona internetowa naszego Stowarzyszenia: www.vereniging-1epoolsepantserdivisie-nederland.nl

5

TADEUSZ KOLOSZCZYK – KREEG ZIJN NAAM NA 70 JAAR TERUG Kołoszczyk Tadeusz Józef, P-794927, plut, pil. - F/Sgt, geboren op 22 november 1919, ingedeeld bij 306e Jager Squadron te Andrews Field, op 27 september 1944 op de North American P-51 D "Mustang" nr. FZ 196 in de samenstelling van negen vliegtuigen is opgestegen voor een gevechtsvlucht gemarkeerd met de codenaam "Ramrod 1297". Neergestorte vliegtuig werd in Nederland gevonden naast het graf van Sergeant Koloszczyk op kaartcoördinaten E.434387. Op 3 juli 1946 werd zijn veldgraf overgebracht naar R.K. Kerkhof van de Lambertus parochie te Veghel. Op de steen de tekst: AN AIRMAN OF THE 1939-1945 WAR, 2ND OCTOBER 1944 POLISH FORCES, KNOWN UNTO GOD Op grond van bestaande gegevens heeft Jan Hey een rapport ingediend bij de Commonwealth War Grave Commission (CWGC) De feiten spraken eigenlijk voor zichzelf maar dat pakte anders uit. De huidige Poolse Regering besteedt veel zorg aan de oorlogsgraven van haar onderdanen. Als gevolg daarvan werd een overeenkomst gesloten met de Commonwealth War Graves Commission dat de Poolse Regering de zorg voor de Poolse oorlogsgraven in Nederland over neemt. Dit besluit wordt uitgevoerd door de RADA (Rada Ochrony Pamieci Walk i Meczenstwa) in Warschau. Daarom heeft Jos van Alphen het dossier van Tadeusz Józef Kołoszczyk aan de RADA overhandigd. Jos van Alphen heeft daarna persoonlijk uitvoerig toelichting kunnen geven aan de heer Jerzy Platajs van de RADA. Deze organisatie heeft een en ander kritisch bekeken en men was het met hem eens. Met de steun van de Poolse militaire attaché in Nederland, kolonel Dariusz Waryszewski is door de CWGC in Engeland een nieuwe grafsteen gemaakt en in Veghel op 14 september 2014 geplaatst. De RADA in Warschau heeft dit alles betaald. Dankzij bijzonder grote inzet van Jan Hey en Jos van Alphen heeft toch nog de Onbekende Pool in Veghel zijn naam na 70 jaar terug gekregen.

Foto Godfried Gielen; 14.9.2014 The new headstone

6

HULDIGING VOOR DE VETERANEN VAN DE EERSTE POOLSE PANTSERDIVISIE VAN GENERAAL STANIS³AW MACZEK – 25.11.2014 http://brussels.mfa.gov.pl/nl/actueel/ Op 25 november 2014 vond er in Beveren (B) een plechtigheid plaats voor de overhandiging van het ereteken “BENE MERITO” voor hun inzet om de positie van Polen op internationaal vlak te versterken. Dit teken werd uitgereikt aan majoor Czesław Kajpus en kapitein Ryszard Łuczak in naam van de Poolse Minister van Buitenlandse Zaken en deze veteranen werden bevorderd in militaire rang op bevel van de Poolse Minister van Defensie.

Luitenant kolonel Czesław Kajpus (foto links) werd geboren in 1921 in Równe, een plaats in het huidige Oekraïne. Toen de oorlog uitbrak, was hij nog student. Na de aanval van de Sovjet-Unie op Polen op 17 september 1939 trad hij toe tot het verzet, waarvoor hij werd verbannen naar Syberië. Samen met het leger van generaal Anders trok hij vanuit Rusland naar West-Europa via het Midden-Oosten. Hij bereikte Schotland waar hij de Eerste Poolse Pantserdivisie onder leiding van generaal Stanisław Maczek vervoegde. Hij vocht aan het westerse front om de bevrijding van het noorden van België. Na de oorlog besloot hij te blijven in België en tot op heden woont hij in Beveren. Majoor Ryszard Łuczak (foto rechts) werd geboren in 1920 in Warschau. In 1939 nam hij deel aan de verdediging van Warschau. Na de capitulatie werd hij gevangen genomen en gedeporteerd door de Sovjets diep in Rusland. Op 27 maart 1942 werd hij lid van het Poolse Leger in Rusland. De Russische grens stak hij over via Iran. Vervolgens trad hij toe tot de Eerste Poolse Pantserdivisie in Groot-Brittannië. Hij diende in het 8e Bataljon Jagers van september 1942 tot juni 1947. Van de landing in Normandië tot de capitulatie van Duitsland nam hij deel in de frontlijn aan alle veldslagen in Frankrijk, België, Nederland en Duitsland. Verschillende keren is hij ontsnapt aan de dood. Sinds 1947 woont hij in België en was hij actief in Poolse en veteranenorganisaties. Hij woont tot op heden in Gent.

7

HET ERETEKEN “BENE MERITO” VOOR DE VETERANEN Dit teken wordt toegekend aan de Polen en mensen met andere nationaliteiten voor inzet om de positie van Polen op internationaal vlak te versterken door de Minister van Buitenlandse Zaken vanaf 5.11.2009 .

Tadeusz WENDA, die op 8 oktober 2014 overleed, werd BENE MERITO postuum toegekend.

e

Pawel CMOK ontvangt dit ereteken voor zijn 92 verjaardag. Informatie en foto’s ontvangen van Jan Cornelissens. HERDENKING STERFDAG VAN GENERAAL ST. MACZEK – 14.12.2014

Onze Vereniging heeft bloemen op het graf van Generaal Maczek gelegd.

8

E

LEDENVERGADERING VERENIGING 1 POOLSE PANTSERDIVISIE NEDERLAND OP 14-12-2014 Aanwezig: Dhr. A.Bugaj, Dhr. J.Dombeek, Dhr. A.v.Gils, Dhr.en Mevr. E.Szczerbinski, Dhr. B.Krzeszewski, Dhr. C.Nowak, Dhr. S.Szamrowicz, Dhr. W.Salewicz en Dhr. F.Olejek. Afwezig met kennisgeving: Dhr. A.Stopa, Mevr. K.Stopa-Konowrocka, Mevr. K.Daniels-Kierczak en Mevr. J.Krzeszewski. • • • • • • • • • • •

Agenda Opening door de voorzitter Ingekomen stukken en mededelingen Verslag ledenvergadering 15 december 2013 Jaarverslag secretaris over 2014 Jaarverslag penningmeester over 2014 Aftredende bestuursleden volgens bijgevoegd schema (bijlage 1) voor het jaar 2014, beide zijn herkiesbaar. Nieuwe kandidaten dienen zich uiterlijk 24 uur voorafgaand aan de ledenvergadering, aan te melden bij de voorzitter of secretaris. Verslag van de kascommissie en verkiezing nieuwe kascommissie. Programma verenigingsjaar 2015 Rondvraag Ingevoegd punt tijdens aanvang van de ledenvergadering, hoe om te gaan met de ledenvergadering gezien het geringe aantal mensen, dat de vergadering bijwonen. Sluiting 1.Opening door de voorzitter B.Krzeszewski die iedereen hartelijk welkom heet. Er wordt 1 minuut stilte gehouden voor leden en oud-strijders die in 2014 zijn overleden. Er hebben zich 4 personen met kennisgeving afgemeld. Dhr. E.Szczerbinski vraagt of het officiële vaandel voor het bijwonen van Herdenkingen beschikbaar is. Het vaandel is in beheer van het Gen. Maczek e museum, maar is in eigendom van de Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland. Het is in slechte staat en zou opgeknapt moeten worden. Er wordt aan gedacht om een kopie te maken, dit vaandel zou dan beschikbaar zijn om mee te nemen naar de Poolse Herdenkingen. 2. Er zijn geen ingekomen stukken m.b.t. de ledenvergadering van vandaag. 3. Het verslag van de ledenvergadering van 15-12-2013 in het kort besproken, door de leden wordt dit akkoord bevonden. Er wordt door de voorzitter een korte uitleg gegeven over de opmerking van Dhr. Van Gils m.b.t. een Poolse militair Czertok Leon, die begraven ligt op een Joods kerkhof op de Vrachelse Heide. Betuur gaat kijken of het mogelijk is dit een keer te bezoeken.

9

4. Secretaris Frans Olejek leest het jaarverslag van 2014 voor en vraagt of er opmerkingen / vragen zijn. Bolek Krzeszewski vult aan dat de bij de Herdenkingen in 2015 het leggen van de bloemen mogelijk aangepast gaat worden. Het bloemleggen is de afgelopen jaren steeds verder uitgebreid, werden er in het verleden maar 2 of 3 bloemstukken gelegd bij het graf van Gen. S.Maczek. Nu is hier een veelvoud van. Ook de vele en langdurige toespraken in de verschillende talen door de Vips kost veel tijd. Nederlands en Pools moeten de voertaal zijn, en niet in het Engels. 5. Jaarverslag van de penningmeester over het jaar 2014 wordt toegelicht. Dit jaar krijgen we, door de extra uitgaven die we gedaan hebben, € 1000 extra van de stichting jaarlijkse herdenking bevrijding Breda. Dit geld zal pas in 2015 gestort worden. Er zijn verder geen opmerkingen van de leden. 6. Er zijn geen aanmeldingen van kandidaten voor het bestuur binnen gekomen. Volgens onderstaand schema zijn Bolek Krzeszewski en Adrian Stopa aftredend, beide hebben zich herkiesbaar gesteld, en worden door de aanwezige leden herkozen. bestuursleden B.Krzeszewski

2013

C.Nowak W.Salewicz A.Stopa

Aftredend

S.Szamrowicz F.Olejek

2014 Aftredend en herkiesbaar

2015

aftredend Aftredend en herkiesbaar aftredend Aftredend

7. Er wordt door de leden van de kascommissie, bestaande uit Mevr. K.DanielsKierczak en Dhr. A.Bugaj, het laatstgenoemd verslag uitgebracht. Er wordt door de kascommissie decharge verleend aan de penningmeester. Dezelfde kascommissie blijft ook voor 2015 aan. B.Krzeszewski bedankt hun voor de werkzaamheden die zij verricht hebben. Dhr. A.v.Gils vraagt hoe het was in Normandië; door de voorzitter wordt een korte samenvatting gegeven wat het bestuur heeft gedaan in deze 3 dagen. Er wordt aangegeven dat alles door de bestuursleden zelf is betaald. 8. Het programma voor 2015 wordt door de voorzitter toegelicht. De Herdenking in Oosterhout en Breda staan gepland voor 24 en 25 oktober. Op 31 januari wordt de nieuwe plaquette aan de Kapelse Veer, een onderdeel daarvan heeft betrekking op de Poolse Pantserdivisie, tekst is hiervoor aangeleverd door Leon Stolarz en Marijke v.Tiggelen-Stolarz. Bolek zegt dat er de afgelopen jaren geen belangstelling is op 15 augustus voor de dag van de Poolse Soldaat, slechts de bestuursleden zijn aanwezig. Voorstel is om dit van de lijst af te halen, hiermee wordt ingestemd.

10

Ook gezien de belangstelling voor de ledenvergadering wordt voor gesteld dit op een andere manier te doen. Dhr. A.v.Gils merkt op dat het dan een papieren vereniging gaat worden. Besloten wordt om te laten zoals het nu is. Er zal in het verenigingsboekje een oproep worden gedaan zodat er een groter aantal leden deze ledenvergadering zullen bijwonen. Tevens een oproep om zoveel als mogelijk e-mail adressen van onze leden te verkrijgen zodat deze actuele informatie van de vereniging digitaal aangeleverd kan worden. 8. Rondvraag: Dhr. E.Szczerbinski wil het bestuur bedanken dat hij zijn gedicht tijdens de Herdenkingen in Oosterhout en Breda heeft kunnen voordragen. Dhr. E.Szczerbinski zegt dat hij volgend jaar weer naar Emmen wil gaan, vanuit bestuur komt de opmerking dat er mogelijk dan ook bestuursleden meegaan, het is dan namelijk de 70 jarige Herdenking. Dhr. A.Bugai zegt dat hij 30 juni met pensioen gaat, en dan ook naar de meer afgelegen Herdenkingen wil gaan. Dit komt goed van pas geeft het bestuur aan. Bolek Krzeszewski bedankt de redactie van het boekje “In het spoor van de divisie” voor hun werkzaamheden, en bedankt de leden voor hun aanwezigheid. Verslag opgesteld door de secretaris F.Olejek op 14-12-2014

APPEL: Om meer zaken per e-mail te kunnen doen zoals het versturen van uitnodigingen, verslagen en overzichten, verzoeken wij onze leden om hun e-mailadres naar onze secretaris Frans Olejek via [email protected] te sturen.

11

MACZEK MUSEUM WIL GROTER Bestuur ‘Stichting Museum Breda-Polen 1939-1945, Generaal Maczek’ heeft grote plannen voor nieuw museum in 2019. https://blendle.com/i/bn-de-stem---breda/maczek-museum-wil-groter/bnlbsbreda-20150110-27389279 Zaterdag, 10 januari 2015. door Rosé Lokhoff, [email protected] Breda - Het Generaal Maczek Museum in Breda is toe aan een grote sprong voorwaarts. In 2019 zou een nieuw, professioneel, museum zijn deuren moeten openen, waarbij gedacht wordt aan een oppervlakte van ruim 5.000 vierkante meter en een begroting van 1.000.000 euro per jaar. Onderzocht wordt of het museum in een bestaand gebouw kan worden ondergebracht, of dat er nieuwbouw moet komen. Dat alles valt te lezen in het museaal concept ‘Ambitie voor morgen’ van het bestuur van de stichting die het museum beheert. Voorzitter Frans Ruczynski komt ermee naar buiten nu het museum moet verdwijnen uit de Trip van Zoudtlandtkazerne en de collectie tijdelijk wordt opgeslagen in een leegstaand pand van Defensie elders in de stad. Een ander pand van Defensie, op het zuidelijke deel van de Seeligkazerne, zou volgens Ruczynski een ‘heel prachtige locatie’ zijn voor het nieuwe, grotere museum, maar het Rijksvastgoedbedrijf heeft een verzoek daartoe afgewezen ‘vanwege afspraken met derden.’ Ook wordt gekeken naar de voormalige marechausseekazerne aan de Batenburglaan en het voormalige Burgerweeshuis aan het Kloosterplein en een gebouw op de hoek van de Etnastraat. Ook worden in heel de stad bedrijven bekeken die leeg staan of komen te staan. Voor nieuwbouw heeft de stichting een stuk grond op het oog naast het Pools militaire ereveld aan de Ettensebaan. En er wordt gedacht aan tijdelijke exposities, bijvoorbeeld in de publiekshal van het Stadskantoor of in leegstaande winkels van de Barones. Voor de financiën wil de stichting niet afhankelijk zijn van de gemeente, gehoopt wordt op subsidie van de EU, het Rijk en er worden sponsors gezocht onder grote bedrijven. Daarnaast zijn er goede contacten met de Poolse Staat en het Pools Militair Museum in Warschau, waarvan spullen kunnen worden geleend. „We krijgen ook steeds meer goeie mensen om ons heen. Zoals een historicus, en deskundigen vanuit de bouwwereld en de logistiek. We zullen ook met beroepsmensen moeten gaan werken, maar het belangrijkst zijn de vrijwilligers. Dat is onze kracht en dat moet zo blijven”, aldus Ruczynski, die ten slotte wil afwachten wat de ontwikkelingen zijn rond MOTI en Breda’s Museum.

12

NIEUWE BOEKEN UITGEGEVEN IN POLEN

Serie: In het Spoor van de Poolse Rupsen 1939 - 1947, Uitgever: Edipress, 2015 EEN SPECIALE EDITIE VAN HET TIJDSCHRIFT

In Nederland werd een speciale editie van het tijdschrift gepubliceerd die de bijdrage van Polen aan de bevrijding van Nederland in 1944-1945 beschrijft. W Holandii ukazało się wydanie specjalne magazynu opisującego wkład Polaków w wyzwolenie Holandii w latach 1944-1945

13

HERDENKING BIJ HET MONUMENT IN SPRANG-CAPELLE op 31 januari

Foto ontvangen van A. Bugaj: v.l.n.r. M. van Tiggelen-Stolarz, Jannetje en Edward Szczerbinski, W. Salewicz, F. Olejek, B. Krzeszewski (achter).

Herdenking strijd Kapelsche veer in Sprang-Capelle http://www.bd.nl/regio/tilburg-en-omgeving/waalwijk/ SPRANG-CAPELLE – De gemeente Waalwijk houdt zaterdag 31 januari een herdenking bij het monument aan de Veerweg in Sprang-Capelle. Tijdens de bijeenkomst wordt de beëindiging van de strijd bij het Kapelsche veer eind januari 1945 herdacht. Deze zinloze slag kostte aan Geallieerde en Duitse zijde bijna 1000 doden en gewonden. Veel van de gesneuvelde Poolse militairen liggen begraven op het Pools militair ereveld aan de Veerse Weg in Oosterhout. Onder andere afgevaardigden van de Noorse en Canadese ambassade zijn bij de herdenking aanwezig De herdenking start om 11.30 uur met een toespraak van burgemeester Kleijngeld. Leerlingen van basisschool De Bron lezen tijdens de plechtigheid een gedicht voor.

14

15

IN HET SPOOR VAN DE BEVRIJDERS – film in Omroep Brabant 19.02.2015 ‘In het spoor van de Poolse bevrijders’ vertelt het verhaal van de tienduizenden Poolse soldaten die in de Tweede Wereldoorlog hebben gestreden. Hun motto was ‘voor uw en onze vrijheid’. 70 jaar geleden bevrijdden zij Breda en omgeving. Ze koesterden de hoop hun eigen vaderland ook te kunnen bevrijden, maar kwamen bedrogen uit. Velen leefden tientallen jaren in ballingschap in verschillende landen in WestEuropa. We volgen ook het leven van de Poolse generaal Stanislaw Maczek. In de film vertellen ooggetuigen, deskundigen en kinderen van Poolse oorlogsveteranen hoe het de Poolse bevrijders voor, tijdens en vooral ook na de oorlog is vergaan. De film is op diverse locaties opgenomen in Nederland, Polen en Schotland. Regie, script & research: Raoul de Zwart, Zie: https://vimeo.com/111254149

16

17

BENE MERITO VOOR DE MACZEKVETERANEN op 20.02.2015 Sylwester Bardziński en Stefan Jezierski uit België ontvingen uit de handen van Ambassadeur Harazim het ereteken Bene Merito voor hun geheel van activiteiten voor Polen en de Polen op de 70ste verjaardag van de bevrijding van België

Foto links: Stefan Jezierski en Sylwester Bardzinski Stefan Jezierski werd geboren in 1924 in Kalisz. Toen de oorlog uitbrak, was hij nog een student. Na de inval van de Sovjet-Unie in Polen op 17 september 1939 sloot hij zich actief aan bij het verzet, waarvoor hij werd veroordeeld en verbannen naar Siberië. Samen met het ‘Leger van Anders’ trok hij uit Rusland door het Midden-Oosten naar West-Europa. Hij bereikte Schotland waar hij zich bij de pantserdivisie voegde. Hij nam deel aan de strijd op het west front en bevrijdde met de Eerste Pantserdivisie onder Gen. S. Maczek de belangrijkste plaatsen in het noorden van België. Sylwester Bardziński werd geboren in 1918 in Jaksice bij de stad Bydgoszcz. Na de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog werd hij vastgehouden in Roemenië met andere Poolse soldaten. Hij vluchtte uit het gevangenenkamp naar Frankrijk en vandaar uittrok hij naar Schotland. Hij trad er toe tot de Eerste Pantserdivisie van gen. Stanisław Maczek. Tijdens het offensief van de geallieerden op het Europese continent in 1944 was hij eerste bestuurder van een Shermantank die onder leiding stond van luitenant Andrzej Poniatowski. Bardziński trok van Falaise naar Wilhemshaven als soldaat van het Eerste Pantserregiment van de Eerste Poolse Pantserdivisie. Tijdens de uitreiking van het ereteken las chef adjudant Dariusz Klawon de inhoud van de beslissing van de Poolse minister van Landsverdediging voor waarbij zowel Stefan Jezierski en Sylwester Bardziński werden gepromoveerd tot kapitein. Info van Jan Cornelissens ontvangen.

18

FAVORIETE TANK VAN DE GENERAAL MACZEK ZAL NAAR POLEN GAAN – 2013. Bron: Rzeczpospolita – 23.05.2013. Een uniek exemplaar van Tank Cromwell Mk VIII zal naar het Landmacht Training Center gaan en zal door het Ministerie van Defensie van Portugal gestuurd worden. Tank ( model A27L Centaur Mk I , Type C , kanon QF 6 ponder ) werd in Groot-Brittannië in augustus 1943 geproduceerd. e De 1 Poolse Pantserdivisie van generaal Maczek, inclusief o.a. de 10e Regiment van de Bereden Jagers werden met deze voertuigen uitgerust. Cromwell tank was een favoriet tank van Generaal Maczek, die in 19441945 werd het gebruik als een mobiel commandocentrum van de divisie. Na de oorlog, gaf het Verenigd Koninkrijk tientallen tanks Cromwell naar Portugal. De officiële ceremonie van de overdracht van deze tank naar Polen, met deelname van Poolse ambassadeur in Portugal Bronislaw Misztal is gepland voor 14 juni 2013 in Lissabon. Na aankomst in Polen, zal de tank grondige renovatie ondergaan door de specialisten van het Landmacht Training Centre in Poznan en aan het publiek worden gepresenteerd. NEDERLANDSE KONING GAF POLEN EEN TANK – 4 april 2015 http://malygosc.pl/doc/2416502.Czolg-od-krola, Foto vlnr: Nederlandse Minister van Defensie Jeanine Hennis – Plasschaert, Directeur van het Museum van het Poolse Leger – Zbigniew Wawer en Vice-premier, Minister van Defensie Tomasz Siemoniak naast Centurion Mk5 tank.

Koning Willem Alexander gaf een tank als een uiting van dankbaarheid voor de Polen, die Nederland van de Duitse bezetting bevrijd hebben. Tot vandaag is op veel plaatsen de herinnering aan de pantsersoldaten van generaal Maczek en parachutisten van generaal Sosabowski in leven. Tijdens de gevechten probeerden de soldaten het gebruik van artillerie te beperken en riskeerden ze een vergroot eigen verlies door te vechten in steden om het verlies van burgerslachtoffers te beperken. Veel soldaten, die naar communistische Polen niet konden terugkeren, hebben zich in het gastvrije Nederland gevestigd, trouwden en begonnen een familie. Deze tank werd toevertrouwd aan het Museum van het Poolse Leger in Warschau.

19

KANS OP MONUMENT VAN GEN. MACZEK IN EDINBURG – 26 februari Het doel van het Stichting is om ongeveer 100 000 Brits pond te verzamelen en de bouw van het monument van generaal Maczek in brons te financieren en in Meadows in Edinburgh te plaatsen. Beneden vindt u de tekening van de auteur van het monument die generaal Maczek presenteert, zittend op de rand van de bank, zodat iedereen die wil, naast hem kan zitten. Als u deze actie financieel wilt steunen dan kan u uw donatie op de bankrekening van de Stichting Monument van Generaal Stanisław Maczek in Royal Bank of Scotland en in anderen banken met gebruik van bankcode: Bank Sort Code 83-44-00 en bankrekening. Account Number 10810625 t.n.v. “General Stanislaw Maczek Memorial Trust” te storten of een Cheques uitschrijven t.n.v. “General Stanislaw Maczek Memorial Trust” en naar het adres: General Stanislaw Maczek Memorial Trust, c/o RAH, bto solicitors, 48 St Vincent St, Glasgow, G2 5HS, Schotland te sturen.

Bronisław Krzysztof’s impression of the memorial (2012)

PATROONSDAG VAN DE SCHOOL VOOR DE SLECHTZIENDE EN BLINDE KINDEREN IN BYDGOSZCZ – 28 en 27 maart Dit jaar was er de ontmoeting van scholen genoemd naar generaal Maczek onder het motto "Wat ons bindt is de patroon". Jan Stanislaw Ciechanowski Chef van het Bureau voor de Oorlogsveteranen en Slachtoffers van Onderdrukking Zaken heeft Ryszard Bielecki – de schooldirecteur en Krystyna Bieniek met Medaille “Pro Patria” onderscheiden. Zie foto beneden.

Foto links: http://udskior.gov.pl/ rechts: http://www.oswnr2.bydgoszcz.pl/

20

e

PROGRAMMA HERDENKINGEN waarin de Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland in het jaar 2015 deelneemt: Datum:

31 januari zaterdag 10 april vrijdag

12 april zondag

4 mei maandag

4 mei maandag 15 mei vrijdag

Plaats en herdenking: Wie van onze bestuursleden aanwezig; Kapelsche Veer Bestuur e 11.30 uur Ver. 1 PPDNL Gem. Emmen; Oud-strijder 19.00 uur het Pools E. Szczerbinski Monument in en Noordbarge S. Szamrowicz F.Olejek Gem. Borger; B.Krzeszewski 18.30 uur in Hotel C. Nowak Hartlief te Buinen, daarna stille tocht naar monument aan de Lindelaan. Oosterhout; Bestuur e Dodenherdenking Ver.1 PPD NL 18.00 uur Pools Erehof Breda; Bestuur e Dodenherdenking Ver.1 PPD NL 19.30uur Valkenberg Alphen NB; C. Nowak 18.30 uur; Ontvangst in W. Salewicz Cultureel Centrum Den Heuvel. 19.15 uur; Opstellen voor inspectie. 19.30 uur; Herdenkingsdienst 20.00 uur; Herdenking bij Oorlogsmonument 20.30 uur; Stille gang naar begraafplaats en kranslegging 21.00 uur; afmars naar W.Binckplein met aansluitend ontvangst en receptie in CC Den Heuvel

21

Informatie / opmerkingen organisator Gemeente Waalwijk Altijd op 10 april M. Kleijnenburg Tel:0591-304031 e-mail: vaartnz@ hotmail.com Bevrijdingscomite Gem. Borger Contactpersoon Dhr. D.Veldkamp Tel:0599-236292 Altijd op 12 april Organisator: e Ver.1 PPD NL

4 mei Comité

Bond van Wapenbroeders en Stichting Dodenherdenking Alphen: Secretariaat J.Bijlsma Baronielaan 26 5131BX Alphen N.B. Tel: 013 5081516

18 september vrijdag

19 september zaterdag

4 oktober zondag

4 oktober zondag 18 oktober zondag

24 oktober zaterdag

25 oktober 25 oktober zondag

25 oktober zondag

Axel; 13.00 uur Dragonderkruis aan de Hulsterseweg. Aansluitend om 15:00 uur kranslegging op het Pools Militaire Ereveld. Driel; 15.00 uur Kranslegging Polenplein 18.00 uur: Poolse Kerkdienst RK-kerk Baarle-Nassau / Baarle-Hertog (B) 11.00 uur in de kerk De Klinge (B); Aanvang: 9.45 uur Parkeerplaats Kieldrechtstraat Lommel (B); Poolse militaire begraafplaats Oosterhout; Dodenappel Pools Militaire Ereveld Aanvang: 10:30 uur 9.15 uur H. Mis

S.Szamrowicz W. Salewicz F. Olejek

Dhr. Maas 0114-650657 [email protected]

C. Nowak

Stichting DrielPolen; De Houtkamp 11 6666 EA Heteren T.(0)26-472 27 73 M.(0)6-22 34 35 78 W. Salewicz Frans Tuijtelaars; S. Szamrowicz fransF. Olejek [email protected] e B. Krzeszewski Altijd 1 zondag okt. C. Nowak Afdeling: De Klinge Dhr. Claude Richet Tel:003237706540 B.Krzeszewski Altijd 1 week voor C. Nowak Herdenking in W. Salewicz Breda F. Olejek Organisator: Bestuur e e Ver.1 PPD NL Verenig.1 PPD NL

Ginnekenweg 333 C. Nowak

Breda Ginneken Dodenappel Pools Militaire Erehof Vogelenzanglaan 13 Aanvang: 10.30 uur Breda; Bestuur e Herdenking Ver.1 PPD NL Pools Militaire Ereveld aan Ettensebaan, Aanvang:12.30 uur

22

St. Laurentiuskerk Comité Herdenking 1944 Ginneken

Organisator: e Verenig.1 PPD NL

13 dec. zondag

Bestuur en Breda; Herdenking leden Sterfdag van gen. e Maczek 11-12-1994: Ver.1 PPD NL 9.15 uur H. Mis, Kerk Ginnekenweg 333; 10.45 uur kransleg. Ereveld Ettensebaan 11.30 uur Algemene Ledenvergadering; De Tourist Teteringsedijk 145.

Organisator: e Verenig.1 PPD NL

Buitenland: Polen 26-27 maart Bydgoszcz; donderdag Patroonsdag van vrijdag School van Doven en Slechthorende Kinderen 24-25 april Łańcut; vrijdag Feestdagen van het zaterdag 10e Bereden Jagers Regiment (10 PSK) 4-5 juli Kraśnik zaterdag Feestdagen van het e zondag 24 Ulanen Regiment 7 augustus Swietoszów; vrijdag Feestdagen van de 10. Cavalerie Pantserbrigade 31 aug. en Koronowo; 1 sept. Patroonsdagen van Technische Scholengemeenschap 11 Zagan; september Feestdagen van de vrijdag 11. Lubuska Cavalerie Pantserdivisie 10 oktober Warschau: e Feestdag van de 1 Poolse Pantserdivisie

Adrian en Krystyna Stopa

Adrian en Krystyna Stopa Wadec Salewicz Adrian en Krystyna Stopa Adrian en Krystyna Stopa nog niet bekend

Adrian en Krystyna Stopa

23

18 jaar na het aannemen van Generaal S. Maczek als patroon 29 april – Feestdag van het e 10 Bereden Jagers Regiment 6 juli – Feestdag e van het 24 Ulanen Regiment 15 jaar na het aannemen van generaal Maczek als patroon 17 jaar van het aannemen van Generaal Maczek als patroon. 32 jaar van het aannemen van de Poolse Koning Jan 3e Sobieski als patroon. Bevrijding van Breda

ONTHULLING VAN HERINNERINGSBORD AAN DE BRUG VAN OOSTERHESSELEN - 9 april

Één Poolse oud-strijder Edward Szczerbinski en twee Belgische waren aanwezig. Op 9 april 1945 veroverde het B squadron van het 1st Belgian SAS Parachutist Regiment de Oosterhesselerbrug over de Verlengde Hoogeveense Vaart op de toenmalige Duitse bezetters. Zodoende werd de weg vrijgemaakt voor de 1st Poolse Pantserdivisie met als opdracht Noord Nederland te bevrijden. Om deze gebeurtenissen te herdenken zal op 9 april 2015 een gedenkplaat worden ingehuldigd aan de brug van Oosterhesselen. De plaat werd geschonken door de Vereniging "Keep The Spirit Alive" en bevat de tekst: “Op 9 april 1945 werd deze brug op de vijand veroverd door het 1st Belgian SAS Parachutist Regiment en de 1st Polish Armoured Division. Tijdens deze gevechtshandelingen werden bijna alle huizen rond deze brug verbrand of ernstig beschadigd. De verovering van de brug droeg bij aan de bevrijding van de Provincie Drenthe en Groningen.”

24

HERDENKING BEVRIJDING GOOR – 8 april www.hofstreek.nl/2015/04/07/morgen-8april-herdenking-bevrijding-goor/ I.v.m. de herdenking van de bevrijding van Goor komt ‘Keep Them Rolling’ naar het Schoolfeestplein. De karavaan kan bewonderd worden aan de route: Meenweg – Diepenheimseweg – Kerkstraat – Laarstraat - Herman Heijermansstraat - Schoolfeestplein. Op de Schoolfeestweide is vanaf 14:30 een grote Static show van 130 geallieerde militaire voertuigen, motoren en 4 tanks. Tot 17.00 uur zijn de voertuigen te bezichtigen en vertrekken daarna door de Grotestraat richting Delden. Aan het einde van de middag werd een gedenksteen onthuld door de Poolse ambassadeur Borkowski ter ere van de 70-jarige bevrijding van Goor door de Polen.

Bron: https://www.flickr.com/photos/rtvoost/sets/72157649514293493/

25

HERDENKING IN EMMEN – 10 april

Bij het Pools Monument op de brink in Noordbarge bloemen werden gelegd o.a. namens onze Vereniging door Edward Szczerbinski en Albert Bugaj.

Foto’s ontvangen van de Poolse oud-strijder E. Szczerbinski

Herdenking Emmen bevrijding gaat door 10 april 2015, http://www.dvhn.nl/nieuws/drenthe/herdenking-emmer-bevrijding-gaat-door12438163.html NOORDBARGE/EMMEN - De jaarlijkse herdenking van de bevrijding van Emmen in Noordbarge is gered. Een nieuwe stichting neemt de organisatie vanaf 2016 voor haar rekening. De herdenking, die ieder jaar op 10 april plaats heeft, werd de afgelopen jaren steeds op touw gezet door de Bond van Wapenbroeders in Emmen. In februari dit jaar kondigde secretaris Jakob Zuur aan dat deze bond ermee stopt omdat zij ‘moedeloos' werd van de gebrekkige medewerking van de gemeente Emmen. Na publicatie hierover in Dagblad van het Noorden kreeg Zuur van meerdere mensen te horen dat de herdenking hoe dan ook na 2015 door diende te gaan. Een nieuwe stichting is nu in oprichting en neemt dit werk over.

26

REKLAME VAN DE DRUKKER REKLAMA DRUKARNI

27

28

TER APEL HERDENKT ZEVENTIG JAAR BEVRIJDING Op 11 april 1945 is Ter Apel bevrijd door de 1e Poolse Pantserdivisie onder leiding van generaal Stanislaw Maczek. Daarom vinden deze week allerhande activiteiten plaats. Zo kan een expositie worden bekeken, wordt een film vertoond en is een fietsroute langs oorlogsmonumenten uitgezet. Vrijdag geven Jaap Spanninga en Harry Venema om 20.00 uur een lezing in het parochiehuis over de bevrijding van Oost-Groningen en zaterdag is een zogeheten re-enactorgroep aanwezig in het centrum. Het spits van de Poolse Week werd zaterdag afgebeten met onder meer het onthullen van een informatiebord bij het voormalige hoofdkwartier van Maczek en ook werden in de wijk ‘t Schot twee straatnaamborden geplaatst met informatie over de Poolse generaal. - See more at: http://www.terapelercourant.nl/nieuws/34945/ter-apelherdenkt-zeventig-jaar-bevrijding/#sthash.xF1aUiAe.dpuf

HERDENKING IN BUINEN – 12 april

Dit jaar is het 70 jaar geleden dat het dorp Buinen door Poolse militairen is bevrijd. http://www.borger-odoorn.nl/nieuws/nieuwsberichten Op 12 april vinden hiervoor herdenkingsbijeenkomst plaats in Steakhouse El Zorro en Hotel Hartlief. Ontvangst is om 18.15 uur en om 18.30 uur start de herdenkingsbijeenkomst. Hieraan leveren ook kinderen van enkele basisscholen een bijdrage. Rond 19.00 uur start de stille tocht naar het monument, gelegen bij het viaduct aan de weg Buinen-Exloo. Namens de gemeente Borger-Odoorn zullen wethouder Souverein en raadslid Reinds aanwezig zijn. De wethouder zal samen met de heer Van der Schoot (namens het Bevrijdingscomité) een krans leggen bij het monument. Na afloop van de herdenking is er gelegenheid om een kopje koffie te drinken.

29

HERDENKING BEVRIJDING VAN KAMP IN OBERLANGEN – 12.04.1945

e

Op 12 april 1945 bevrijden de soldaten van de 1 Poolse Pantserdivisie het Duits vrouwen krijgsgevangenenkamp Stalag VI-c in Oberlangen. Bij Ter Apel aan de Duitse kant. Hierin zaten meer dan 1.700 vrouwen opgesloten waar onder Leden van het Thuis Leger en deelnemers van de Opstand van Warschau. Een maand later, na de verovering van de Duitse basis Wilhelmshaven, werden vele dames van het kamp ingezet bij verzorgingseenheden van de divisie. Dit jaar, 70 jaar na de bevrijding, zijn een aantal vrouwen, die lid zijn van de vereniging Oberlangen, met de bus uit Polen gekomen om deze bevrijding te vieren.

Op de weg terug bezochten ze o.a. het Pools Militaire Ereveld aan Ettensebaan in Breda waar ook commandant generaal Maczek begraven is.

Tekst: Franjo Bogdanowicz

Foto’s ontvangen van Krzysztof Grabiec.

30

DE EXPOSITIE ‘NEDERLAND BEVRIJD DOOR POLEN’ http://www.poleninbeeld.nl/event/expositie-nederland-bevrijd-door-polen/ Als onderdeel van de Haagse Vrijheidsweken is de expositie 'Nederland bevrijd door Polen' vanaf zaterdag 18 april te zien in het Haagse Stadhuis en verhuisd na 25 april naar theater De Vaillant. Vanaf dinsdag 28 april is de expositie te bezichtigen in theater De Vaillant. Dagelijks van 9 tot 5. De expositie toont de dappere mannen en vrouwen van de 1e Poolse Pantserdivisie en de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutisten Brigade. In 1944 en 1945 waren deze onder de aanvoering van Generaal Stanislaw Maczek en Generaal Stanislaw Sosabowski die belangrijke delen van Nederland van de Duitse bezetting en onderdrukking hebben bevrijd. Meer over Sosabowski en zijn mannen is te vinden in ons Dossier Driel44. De rol van Maczek en zijn mannen bij de bevrijding van noord-oost Nederland is terug te lezen in dit artikel. De tentoonstelling bestaat uit vier onderdelen. Het geheel van de tentoonstelling beschrijft op een begrijpelijke manier de deelname aan en de bijdrage van het Poolse leger tijdens de militaire acties in dit deel van Europa. Twee onderdelen beschrijven de geschiedenis van het begin tot aan het einde van de oorlog, de 1e Pantserdivisie en de 1e Onafhankelijke Parachutistenbrigade. De andere twee onderdelen gaat over de levensloop van Generaal Stanisław Maczek en Generaal Stanisław Franciszek Sosabowski, over hun familie, jeugd, school, leger, oorlog, politiek, etc.

Foto’s ontvangen van Bert Bugaj. De Herdenkingen op de Poolse Militaire Erevelden in Oosterhout en in Breda staan gepland voor zaterdag 24 en zondag 25 oktober 2015.

31

FEESTDAG VAN HET 10E BEREDEN JAGERS REGIMENT IN ŁAŃCUT 24-25 april

De eerste dag was ook het Feestdag van de Basisschool nr. 3 vernoemd e naar het 10 Bereden Jagers Regiment. De tweede dag was door de Kring e van het 10 Bereden Jagers Regiment georganiseerd. De vertegene woordigers van de 10 Cavalerie Pantserbrigade uit Swietoszów, die o.a. de e tradities van het 10 Bereden Jagers Regiment overgenomen had, waren er als eregasten aanwezig. Namens onze Vereniging werden door Adrian Stopa bij de herinneringborden bij de Basisschool nr. 3 genoemd naar dit regiment en de voormalige garnizoenskerk bloemen gelegd. Foto’s van Bogdan Wielgat ontvangen.

DOCUMENTAIRE OVER DE GESCHIEDENIS VAN MACZKOWO 29 april 2015 om 21.00 uur zal op de Duitse televisie NDR een première van documentaire over de geschiedenis van Maczkowo (vandaag Haren) gemaakt door NDR uitgezonden worden. De inwoners van Haren belichten de omstandigheden van geboorte van Maczkowo en het functioneren van de bezetting zone gehandhaafd door 1 Poolse Pantserdivisie gedurende langer dan twee jaar. Documentatie voor deze film werd o.a. in Londen in het Museum en het Instituut genoemd naar gen . Sikorski verzameld, waar over Maczkowo Kapt. Zbigniew Mieczkowski van de 2e Pantserregiment vertelde. De gastheren van Haren kondigen de oprichting van een museum aan gewijd aan Poolse enclave in Neder-Saksen.

32

DODENHERDENKING IN OOSTERHOUT – 4 MEI

Bloemen werden gelegd o.a. door de burgemeester Huisman en namens onze Vereniging door Bolek Krzeszewski – voorzitter en Frans Olejek – sekretaris Foto’s ontvangen van Bert Bugaj. De herdenkingen vinden plaats op de volgende locaties en tijden: 17.40 – 17.50 uur bij de Britse oorlogsgraven aan de Nieuwe Bouwlingstraat; 18.00 – 18.15 uur op het Pools Ereveld aan de Veerseweg; 18.30 – 19.00 uur bij de begraafplaats aan de Houtse Heuvel in Den Hout; 18.40 – 19.00 uur bij het monumentje op het Dorpsplein in Oosteind; 18.45 – 19.00 uur bij de Mariakapel aan de Wethouder Van Dijklaan in Dorst; 19.15 – 20.15 uur centrale dodenherdenking; startlocatie het stadhuis. Vanuit het stadhuis een stille tocht naar het bevrijdingsmonument in het stadspark waar een plechtigheid wordt gehouden. http://www.oosterhout.nl/nieuws

DE BEVRIJDING VAN OOSTERHOUT IN 1944 – lezing 6 mei, 19.30 uur in Theek 5 Oosterhout Centrum, Arendsplein 62, 4901 KX Oosterhout I.s.m. Heemkundekring “De Heerlijkheid Oosterhout” https://theatrecard.eu/voorstelling/3528/ Tijdens de lezing wordt er vertelt over de bevrijding van de Gemeente Oosterhout. Het verhaal wordt ondersteund met beeld en geluid. Na de pauze wordt u meegenomen in het verhaal van bewoners uit Oosterhout. Deze inwoners hebben de oorlog en bevrijding zelf meegemaakt. De films die vertoond worden zijn geregisseerd door Jos van Alphen en op film gezet door Wim Leemans. Er zijn tijdens de lezing diverse medewerkers van Heemkundekring “De Heerlijkheid Oosterhout” aanwezig om vragen te beantwoorden. Jos van Alphen is de oorlogskenner bij uitstek in Oosterhout en omgeving en medeoprichter van het Generaal Maczek museum in Breda. Jos van Alphen zou zelf bij deze lezing aanwezig, maar is helaas op 17 februari overleden. In overleg met de familie van Jos van Alphen gaat de lezing door als eerbetoon aan Jos.

33

KRITIEK DODENHERDENKING BREDA: VEEL BOBO'S EN MAAR EEN KRANS VOOR DE ECHTE HELDEN. BN/DeStem, 05 mei 2015

Bloemen werden gelegd o.a. door de Burgemeester Paul Depla en Bolek Krzeszewski – onze voorzitter en Roman Figiel – oud-strijder. Foto’s van: Freek de Swart en Edwin Wiekens. BREDA - "We kijken naar een heel lange rij bobo's die een stichting hebben opgericht, terwijl degenen die werkelijk een offer hebben gebracht in de afgelopen 70 jaar, één krans mogen leggen." Dat schrijft Joseph Raaijmakers van motorclub Veterans MC Murphy Crew op zijn blog mediavrijheid.nl over de Bredase dodenherdenking in het Valkenbergpark, die maandagavond werd gehouden. "Jammer", noemt vicevoorzitter Gerard Speekenbrink van Stichting 4 Mei Dodenherdenking Breda het bericht. Een krans Hij geeft aan dat 'puur vanwege praktische redenen' is gekozen om namens alle veteranen één krans te laten leggen. "De herdenking zou bij versnippering van kransleggers enorm lang duren", vertelt Speekenbrink. "Bovendien kunnen na het formele gedeelte bezoekers bloemstukken bij oorlogsmonument De Vlucht te leggen." Blind Paul Depla, die de herdenking voor het eerst als burgemeester van Breda meemaakte, refereerde in zijn toespraak aan het landelijke thema van het Comité 4 & 5 mei: 'Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst.' In een grote kring, midden in het park, woonden honderden mensen de jaarlijkse herdenking bij. Concert De 16-jarige Liselotte Koopmans mocht haar gedicht Toekomst voordragen en legde samen met de burgemeester de eerste krans. Het Breda's Mannenkoor sloot de herdenking af met een gratis toegankelijk concert in de Grote Kerk. De herdenking zou bij versnippering van kransleggers lang duren volgens Gerard Speekenbrink.

34

HERDENKING IN ALPHEN -15 mei 2015 Traditiegetrouw wordt er jaarlijks op de eerste vrijdag na 10 mei in Alphen een dodenherdenking gehouden voor de gesneuvelde militairen, gefusilleerden en burgers uit de eigen bevolking almede voor de Poolse bevrijders die hier hun laatste rustplaats vonden. Deze herdenking wordt sinds 1940 voor de 76e achtereenvolgende keer worden gehouden.

Namens onze vereniging werden bloemen gelegd bij het monument bij de kerk door Kees Nowak en op de begraafplaats door Kees Nowak en Wadec Salewicz.

Foto’s ontvangen van Bert Bugaj.

35

TOEKENNING VAN DE VETERANENRECHTEN EN UITKERING - 2015

URZĄD DO SPRAW KOMBATANTÓW I OSÓB REPRESJONOWANYCH

DEPARTAMENT WSPÓŁPRACY ZE STOWARZYSZENIAMI I EWIDENCJI

VERTALING: Warschau, december 2014. Geachte Voorzitter De politieke veranderingen opgelegd aan Polen na de Tweede Wereldoorlog en de daarmee gepaard gaande verschuiving van nationale grenzen veroorzaakte dat vele duizenden Poolse burgers in het buitenland zijn gebleven. Deze unieke situatie in de Europese schaal heeft veel veteranen, die voor de onafhankelijkheid van ons land hebben gevochten en de slachtoffers van onderdrukking van totalitaire regimes verstoken van zorg die de Poolse staat hun is verschuldigd. Het herkennen van de uniciteit van het lot van de burgers van de Tweede Poolse Republiek, heeft de wetgever in 1991 veranderingen in de Poolse wet ten behoeve van veteranen woonachtig in het buitenland genomen. Toen genomen stappen hebben helaas het probleem, betreffende de overdracht van het geld aan de Poolse veteranen en slachtoffers van onderdrukking die het buitenland wonen, niet opgelost Met veel plezier, wil ik u informeren dat de recente wijzigingen in de wetgeving de hindernissen weg nemen die de overdracht van het geld voor veteranen die in het buitenland wonen hebben moeilijk gemaakt. Vanaf 18 oktober 2014, kan uitkering beschreven in deze Veteranenwet door de Sociale Verzekeringsbank (ZUS) op verzoek van de begunstigden (veteranen, die de veteranenbevoegdheden al hadden en tot nu toe hun uitkering via een vertegenwoordiger in Polen ontvingen - aanvraagformulier ZUS-RZ-WDK-01 bijlage nr. 1) op hun bankrekening in hun woonland gestuurd worden. Dit geldt voor mensen van de lidstaten van de Europese Unie (EU) en de Europese Overeenkomst Vrijhandelsassociatie (EVA) en de landen waarmee Polen bilaterale internationale overeenkomsten betreffende sociale zekerheid gebonden is.

36

Dat zijn: Australië, Oostenrijk, België, Bosnië en Herzegovina, Bulgarije, Montenegro, Kroatië, Cyprus, Tsjechië, Denemarken, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Spanje, Nederland, Ierland, IJsland, Canada, ZuidKorea, Liechtenstein, Litouwen, Letland, Luxemburg, Macedonië, Malta, Duitsland, Noorwegen, Portugal, Roemenië, Servië, Slowakije, Slovenië, Zweden, Zwitserland, Oekraïne, Verenigde Staten, Hongarije, GrootBrittannië, Italië. In andere gevallen, moet de veteranenuitkering voorlopig volgens de bestaande regels worden overgedragen – op een bankrekening in Polen of het adres van een inwoner van Polen. Echter, op 18 april 2015 zullen de laatste barrière in dit verband worden verwijderd en de overdracht van het geld zal ook mogelijk zijn in landen buiten de EU, de EVA en landen met welke Polen geen bilaterale overeenkomst op het gebied van de sociale zekerheid gesloten heeft. De totale waarde van de door de Sociale Zekerheid vanaf 1 maart 2015 toegekend veteranenuitkering is 405 zł 28 gr per maand. Dit bedrag wordt jaarlijks geïndexeerd en is niet onderworpen aan belasting in Polen. Mensen die geen Poolse pensioen of invaliditeitspensioen van sociale zekerheid hebben, ontvangen de veteranenuitkering op kwartaalbasis in de derde maand van het kwartaal. De beslissing om de veteranenbevoegdheden te verkrijgen is de basis om direct een aanvraag voor de veteranenuitkering (aanvraagformulier ZUS-ER-DKK-01 bijlage nr. 3, waar de vragen die onder de hoofdstukken II en III staan, alleen van toepassing op diensten en inkomsten in Polen zijn) bij de Poolse Sociale Verzekeringsbank in Warschau (adres in bijlage nr. 2) in te dienen. Door het indienen van de bovenstaande informatie, wil ik u eraan herinneren dat, volgens de toepasselijke bepalingen van het Bureau voor Oorlogsveteranen en Slachtoffers van Onderdrukking Zaken de veteranenbevoegdheden uitsluitend aan personen kunnen toegekend worden die de Poolse nationaliteit hadden op het moment van de activiteiten voor de onafhankelijkheid van ons land of in de loop van ervaren onderdrukking, of aan personen die de Poolse nationaliteit vandaag bezitten. Ik verzoek u vriendelijk om deze informatie onder de leden van de Vereniging en andere personen die recht hebben op de bovenstaande rechten te verspreiden. Hoogachtend, J.St. Ciechanowski Hoofd van Bureau voor Oorlogsveteranen en Slachtoffers van Onderdrukking Zaken

37

Bijlagen: Nr. 1 – Aanvraagformulier van veteraan / onderdrukt persoon ZUS-RZ-WDK01 om de betaling niet meer naar de vertegenwoordiger in Polen maar naar het woonland over te maken. Nr. 2 – adres van sociale verzekeringsbank in Warschau: Zakład Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział w Warszawie, Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych, ul. Kasprowicza 151, 01-949 Warszawa Polen Nr. 3 - Aanvraagformulier van veteraan / onderdrukt persoon ZUS-ER-DKK01 voor de toekenning van de veteranenuitkering die hem naar zijn woonland overgemaakt wordt.

TOEKENNING VAN DE VETERANENRECHTEN - 2015 In mei 2015 hebben de volgende veteranen, die lid van onze vereniging zijn, de beslissing met toekenning van de veteranenrechten van Jan St. Ciechanowski – Hoofd van Bureau voor Oorlogsveteranen en Slachtoffers van Onderdrukking Zaken per post ontvangen. Dat waren: Bias Stefan, Dembiński Wacław Alfons, Figiel Roman, Gawroński Norbert, Kossakowski Leonard Leszek, Nowiński Piotr Jan, Raichert Alfons, Szczerbiński Edward, Wylenzek Wilhelm uit Nederland en Bardzinski Sylwester, Dabrowski Franciszek, Jezierski Stefan uit België. Kohutnicki Wladyslaw ontving de beslissing met toekenning van de veteranenrechten al vroeger. Deze beslissing om de veteranenbevoegdheden te verkrijgen is de basis om direct een aanvraag voor de veteranenuitkering bij de Poolse Sociale Verzekeringsbank in Warschau in te dienen.

38

IN MEMORIAM 2014 / 2015

Jan POPLAWSKI Geboren op 10.01.1925 in Lubcz (toen Polen) Overleden op 23.10.2014 in Heerlen e e Soldaat van de 2 Pools Corps – 3 Jagersdivisie van Karpaten ( 3. Dywizja Strzelców Karpackich) Lid van de Vereniging van de Poolse Combattanten (SPK) Utrecht. e Lid van de Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland

Jan SUCHCITZ Geboren op 31.10.1922 in Lvow (toen Polen) Overleden 19.12.2014 in London (GB) e e Rotmeester van het 10 Bereden Jagers Regiment van de 1 Pantserdivisie e Lid en later Voorzitter van Kring 10 Bereden Jagers Regiment (10. PSK)

Cornelia (Corry) Maria BARCZ – VAN DEN KIEBOOM Overleden op 21.02.2015 in de leeftijd van 89 jaar in Breda Weduwe van Stanislaw Barcz: e Soldaat van de 1 Poolse Pantserdivisie; Ereburger van de stad Breda. e Lid van de Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland

39

Adrianus Jacobus Martinus - Jos - VAN ALPHEN Geboren op 31.07.1932 in Breda Overleden op 17.02.2015 in de leeftijd van 82 jaar in Dorst Echtgenoot van Mies van Alphen – van Bekhoven Een gedreven man met missie; De herinnering levend houden aan de dappere mannen die hij als jongen in Den Hout in 1944 leerde kennen; In de jaren ’70 begon hij, met anderen, documentatie te verzamelen over de gebeurtenissen in en rond Breda tijdens de Tweede Wereldoorlog; Deze verzameling werd de basis voor het huidige Maczekmuseum; Hij was een van de grondleggers van Generaal Maczek Museum in 1981; In 1983 publiceerde hij met Harry Venema het standaardwerk Killed in action e over de gesneuvelden van de 1 Poolse Pantserdivisie; Hij schreef artikelen en boeken o.a. Breda Bevrijd en Slag om het Markkanaal; Gaf lezingen en rondleidingen en deed veel intensief historisch onderzoek; Hij slaagde erin om graven van onbekende gesneuvelden te identificeren o.a. de ONBEKENDE die op het Pools Militaire Ereveld aan de Ettensebaan begraven is; Geen moeite was hem te veel: Persoonlijke bezittingen die bij Polen gevonden werden, bezorgde hij terug bij de nabestaanden; Op zijn initiatief waren monumenten ter herdenking opgericht en veel straten in Dorst kregen namen van de Poolse bevrijders; Hij heeft bijzonder bijgedragen aan het verspreiden van kennis van het optreden van e de soldaten van de 1 Poolse Pantserdivisie, onze bevrijders; Zijn website; www.polishwargraves.nl is een digitale informatiebron betreffende alle gesneuvelde Polen in West-Europa; De resultaten van zijn onvermoeibaar streven naar het identificeren en vastleggen van de gegevens van Poolse gesneuvelde militairen worden nu vanuit de gehele wereld geraadpleegd. ONDERSCHEIDINGEN: Ridder in de Orde van Oranje Nassau e De Gouden Badge van 1 Polish Armoured Division Association Het Zilveren Kruis van Verdienste (Krzyz Zaslugi) van de President van Polen - 1979 Ridderkruis van de Orde van Verdienste van de Republiek Polen – 1990 Het visitekaartje van Oosterhout verleend in 1999 door de K.H.S. Amadeus Ereliddiploma van de Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie Nederland Medaille Pro Memoria - 2005 Medaille van de Poolse Leger (Wojska Polskiego) – 2008 Medaille Pro Patria – 2012 Gouden Medaille Beschermer van Nationale Herdenkingplaatsen - 2013

40

Zbigniew KOZAK Geboren op 25.05.1918 in Warschau (PL) Overleden op 11.03.2015 in Stover (Engeland) begraven in Warschau e e Officieer van het 2 Pantserregiment van de 1 Pantserdivisie Deelnemer van patrouille, die vrouwensoldaten van Thuis Leger (AK) van het krijgsgevangenenkamp Oberlangen op 12.04.1945 bevrijd had. e Voorzitter van Kring van het 2 Pantserregiment (GB).

Jan Antoni KWASNY Geboren op 18.06.1922 te Bielsko (Polen) Overleden op 18.03.2015 in Mastricht (NL) e Soldaat van de 1 Poolse Pantserdivisie Weduwnaar van Riek Rozemeijer Oud-inwoner van Breda, namelijk van het Klein Seminarie Ypelaar 1957-1964 Ereburger van de stad Breda.

Willem WYLENZEK Geboren op 29.01.1916 in Repty Stare (PL) Overleden op 04.04.2015 in de leeftijd van 99 jaar in Teteringen (NL) Weduwnaar van Gerry Wylenzek-Vermeulen Soldaat van 3e eskadron van het 1e Bataljon Verbindingstroepen e van de 1 Poolse Pantserdivisie Medeoprichter van Poolse Katholieke Genootschap (PTK) in 1946 later voorzitter. Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Ereburger van de stad Breda. e Lid van de Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland

41

Franciszek DĄBROWSKI Geboren op 05.11.1920 te Poznan (PL) Overleden op 21.05.2015 in de leeftijd van 95 jaar in Turnhout (B) Echtgenoot van Irene Haesendonckx e Soldaat van de 1 Poolse Pantserdivisie e Lid van de Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland

Sylwester BARDZINSKI Geboren op 03.12.1918 in Jaksice (PL) Overleden op 26.05.2015 in Sint-Gillis-Waas (B) e Soldaat van de 1 Pantserregiment van de Poolse Pantserdivisie; Ereburger van de stad Breda. e Lid van de Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland Lid van Verbond van Poolse oud-strijders & veteranen van de 1° Pantserdivisie van generaal Maczek in België

Czesław KAJPUS Geboren op 10.07.1921 in Rowne (toen Polen) Overleden op 05.06.2015 in de leeftijd van 94 jaar in Beveren (B) Echtgenoot van Simonne Waem Combattant van 1940-1945, officieer 1e Poolse Pantserdivisie Ereburger van Breda. Was jarenlang secretaris van Kring Benelux. Het Bestuur en de Redactie wensen de nabestaanden veel sterkte toe met het verwerken van het verlies.

42

BOEKEN UITGEGEVEN IN BELGIE:

“Non Omnis Moriar …”. . (niet iedereen sterft) Het Verhaal Van Czeslaw Kajpus, Officier Bij De Eerste Poolse Pantserdivisie En De Bevrijding Van 1944, Geschreven door: Czeslaw Kajpus & Omer Van Dam, NieuwkerkenWaas, 80 blz. Uitgever: Het Streekboek. 1996. De Osyssee van majoor Czeslaw Kajpus. Hommage aan de 1ste Poolse Pantserdivisie van generaal Maczek. Geschreven door Richard Willems, 176 blz. Uitgever: Lannoo. 2014. 1ste Poolse Pantserdivisie van generaal Maczek - Gesneuvelden bij bevrijding 1944 - 1945 van Abele tot Zondereigen, Geschreven door: Braet Marnik en Gelaude Frank, 190 blz. Tielt 2014, Publicatie van de heemkundige kring De Roede van Tielt. In dit boek volgen de auteurs de weg van het moeizame bevrijdingstraject die de Polen aflegden tussen Poperinge (Abele) tot de grens met Nederland in BaarleHertog (Zondereigen). Een spoor dat weergegeven wordt met een overzicht van alle Poolse gesneuvelden, een aantal Poolse graven en herdenkingsmonumenten waarbij Tielt ook uitgebreid aan bod komt. Ook naburige plaatsen zoals Roeselare, Hooglede, Wingene, Ruiselede en Aalter worden behandeld. Het boek bevat een 100-tal foto's, is in kleurendruk.

43

Het Bestuur en de Redactie e van de Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie wenst u een zonnige en prettige vakantie toe!

De redactie en het bestuur danken alle adverteerders voor hun financiële bijdragen en het plaatsen van een advertentie, door welke steun deze uitgave mogelijk is gemaakt. Wij danken ook al onze donateurs en sponsors die onze vereniging met verschillende bedragen hebben gesteund. Ook de Stichting van de Vereniging van de Poolse Combattanten uit London (GB). Het project wordt medegefinancierd van de fondsen voor Polonia van het Ministerie van Buitenlandse Zaken van de Republiek Polen.

Onze activiteiten worden mede mogelijk gemaakt door opbrengsten uit de BankGiro Loterij. Uw deelname aan deze loterij wordt daarom van harte aanbevolen. Nog even deze oproep: e Mocht u op een van u vakantietrips iets tegen komen die de 1 Poolse Pantserdivisie betreft bv. monumenten en gedenktekens of andere zaken van deze aard dan verzoeken wij u vriendelijk om ons een foto van of iets dergelijks toe te sturen dan zullen wij deze in dit blad publiceren Bij voorbaat onze hartelijke dank hiervoor. Het adres van onze redactie vindt u voor in dit blad op pagina 4; Redactie & Info.

44