WAT DOE IK ER MEE? UW DAK, UW EN ONZE VEILIGHEID!
UW DAK, UW EN ONZE VEILIGHEID!
L I MBURG D A K WERK ERS
WAT IS ASBEST?
Hechtgebonden toepassingen (daken)
Asbest is een vezelachtig mineraal dat in de natuur voorkomt. Het is opgebouwd uit microscopisch kleine vezels.
Wat? Voorkomen? Toegepast tot?
EEN NATUURLIJK MATERIAAL ...
... met veel kwaliteiten ... Asbest was vanaf de tweede wereldoorlog tot in de jaren tachtig een erg populair materiaal. Dat is begrijpelijk, want het heeft sterke pluspunten. Het is goedkoop en heeft uitstekende fysische en chemische eigenschappen: sterk, slijtvast, hittebestendig, isolerend, bestand tegen zuren en basen.
... en veel toepassingen. Asbest is inmiddels verboden en niet meer te koop. Maar in het verleden werd het vaak toegepast in de woningbouw. U kunt het daarom nog tegenkomen bij u thuis. Niet in zuivere vorm, maar verwerkt in asbesthoudende materialen. Een paar van de bekendste voorbeelden zijn asbestcement, golfplaten, leien en bloembakken, asbestisolatie rond verwarmingsbuizen en afdichtkoord voor kacheldeurtjes.
Asbestvezels inademen kan gevaarlijk zijn! Asbestvezels kunnen splitsen in kleine, niet met het blote oog waarneembare vezels. Die kunnen in de lucht terechtkomen en ingeademd worden. Ze dringen dan zeer diep in de longen door en kunnen ernstige ziekten zoals asbestose, mesothelioom en longkanker veroorzaken. Asbestvezels zijn dus vooral gevaarlijk bij inademing. Meestal duiken die ziekten pas tussen 20 en 40 jaar na de blootstelling aan asbestvezels op.
Hechtgebonden of ongebonden: een belangrijk onderscheid Globaal zijn de verschillende asbestproducten in twee groepen in te delen. De ene groep wordt gevormd door producten waarin het asbest hechtgebonden is aan andere stoffen. Dat betekent dat de asbestvezels stevig verankerd zijn in het dragermateriaal. Dat is bijvoorbeeld het geval bij asbestcement (golfplaten, leien, buizen). Zolang dat in goede staat is en niet wordt bewerkt of gesloopt, komen er nauwelijks vezels vrij. De verankering van de vezels neemt echter af naarmate het materiaal meer verweert of veroudert. De andere groep bestaat uit producten waarin het asbest min of meer los zit. Men spreekt dan van ongebonden asbest. Dat treffen we onder meer aan in asbestkoord. Daar zijn de vezels minimaal verankerd in het dragermateriaal, zodat ze zeer gemakkelijk vrijkomen als het materiaal verweert of bewerkt wordt.
Golfplaat
Asbestcementen golfplaat van ongeveer 5 mm dikte. Lichtgrijs of gekleurd (zwart of rood). Asbestvrije platen zijn vaak versterkt met kunststof veiligheidsstrips in de golven. Die kunt u zien aan het uiteinde van de plaat. Zeer veel toegepast op daken van garages, schuren, tuinhuisjes, dierenhokken, bijgebouwen ... 1998
Dakleien en gevelleien Wat? Voorkomen? Toegepast tot?
Vlakke imitatieleien in asbestcement. Grijs materiaal, maar aan de buitenkant vaak zwart of rood gekleurd. Zeer algemeen toegepast op daken van huizen en als bekleding van gevels. 1998
Onderdakplaat Wat? Voorkomen? Toegepast tot?
Dunne roze, lichtgrijze of gele plaat in asbestcement met cellulosevezels. Voelt zacht aan. Vaak toegepast als onderdakplaat bij leien- of pannendaken. Jaren negentig.
Afvoerbuizen en goten Wat? Voorkomen? Toegepast tot?
Ronde, meestal grijze buizen en goten in asbestcement. Soms toegepast in sanitair, riolering en dakafvoer. Ook af en toe als paaltjes voor omheiningen. 1998
Ongebonden toepassingen (daken) Lagedensiteit’-asbestcementplaat Wat? Voorkomen?
Weinig stevige asbestcementplaat, wit-grijs of in een andere kleur. Weinig toegepast. Gebruikt als onderdakplaat, muurplaten van zolderruimtes en schouwen, en als brandwerende plaat voor verwarmingsketels.
Wat u moet doen als u asbesthoudend materiaal aantreft De algemene regel is dat asbesthoudend materiaal in goede toestand meestal mag blijven waar het zit. Toch moet u waakzaam blijven. Asbesthoudend materiaal dat zich nu in goede staat bevindt, kan op termijn een gevaar opleveren omdat het beschadigd raakt of verweert. Beschadigd of verweerd asbesthoudend materiaal dat niet afgeschermd is, wordt best verwijderd.
Deze moet in het kader van de toepassing van de eenvoudige handeling worden gegeven door een externe opleider én deze opleiding moet minstens 8 uren duren. Ook deze opleiding moet jaarlijks worden opgefrist. Zorg ervoor dat (een kopie van) de geldige opleidingsattesten en het werkplan op de werf aanwezig zijn – ze worden meestal opgevraagd bij een inspectiebezoek.
De hogedrukreiniger is taboe!
3. Voorbereiding van de werf Om ervoor te zorgen dat zo weinig mogelijk personen worden blootgesteld, is het aangewezen de werf af te bakenen door middel van de nodige signalisatie. Voorzie een aparte zone om het verwijderde asbesthoudende materiaal tijdelijk op te slaan.
Als u uw asbesthoudende dakbedekking met een hogedrukreiniger ontmost of reinigt, komt er een onaanvaardbaar hoge concentratie aan asbestvezels vrij in de omgevingslucht. Bovendien komt er asbesthoudend slib in uw dakgoten, en vervolgens in uw regenput of de riolering terecht. U brengt dan anderen in gevaar en bent volgens de Vlaamse milieureglementering strafbaar. Asbestcementleien of asbestcementen golfplaten afspuiten met de hogedrukreiniger is dus taboe. Net zoals schuren, slijpen, zagen, boren, bewust breken en alle andere agressieve bewerkingen(Dit houdt ook in dat u geen zonnepanelen mag laten plaatsen op een asbesthoudend dak o.w.v.o.a. doorboring). Is er dan een veilig en milieuvriendelijk alternatief voor het ontmossen van asbesthoudende dakbedekkingen? Momenteel niet. Het enige wat u kunt doen, is de dakbedekking vervangen door een nieuw - uiteraard asbestvrij - materiaal.
Verwijderen van het materiaal mag pas nadat het is gefixeerd met een speciaal hiervoor ontwikkelde vloeistof. De bedoeling is om eventuele asbestvezels of vezelbundels beter te hechten aan het materiaal. Het aanbrengen van deze wateroplosbare vloeistof kan met een planten- of rugsproeier (voor kleinere oppervlakken) of worden gespoten voor grotere. Nadat de vloeistof is aangebracht, is het van belang enige tijd te wachten zodat de vloeistof haar werk kan doen.
Doe-het-zelven is niet aan te raden Asbesthoudende dakbedekking laat u best verwijderen door een vakman, die met kennis van zaken handelt. Zonder gespecialiseerde kennis en uitrusting is de kans reëel dat er een grote hoeveelheid asbestvezels in de omgevingslucht terechtkomen. U stelt zichzelf dan bloot aan onnodige risico’s. Doe in dergelijke gevallen dus een beroep op een professionele vakman-dakwerker.
Wie zal dat betalen? In principe draait de huiseigenaar op voor de verwijderingskosten. Als een vakmandakwerker of gespecialiseerd bedrijf het asbest verwijdert, hangt hier uiteraard een prijskaartje aan. Dat komt omdat zo’n bedrijf een hele reeks voorzorgsmaatregelen neemt om gezondheidsrisico’s te voorkomen. Wij geven u graag een overzicht van de stappen die een dakwerker dient te volgen: 1. Opmaken van een melding Bij sloop- en verwijderingswerken moet de dakwerker minstens 15 dagen voor de aanvang van de werken hiervan melding maken bij de dienst Toezicht Welzijn op het Werk van de plaats waar de werken plaatsvinden. Het starten van de werken zonder de voorafgaandelijke melding heeft bij controle meestal het stilleggen van de werken tot gevolg. Meer info: www.socialsecurity.be 2. Verstrekken van informatie en krijgen van de opleiding Alle betrokken werknemers moeten een gerichte opleiding hebben gekregen.
Besteed bij de voorbereiding ook de nodige aandacht aan de andere veiligheids- en gezondheidsrisico’s zoals vallen van hoogte, rugbelasting, ... 4. Gebruik maken van de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen Het belangrijkste risico is het inademen van asbestvezels. In de meeste gevallen zal het dragen van een P3-stofmasker voor eenmalig gebruik een voldoende bescherming bieden. Wanneer gekozen wordt voor een masker met verwijderbaar P3-filter, dan moet het masker na gebruik grondig worden gewassen. Besteed ook voldoende aandacht aan het goed opzetten van het masker. Het moet goed aansluiten aan het gelaat en de neus; doe je dat niet, ontstaan er lekken waarlangs asbestvezels kunnen worden ingeademd. Verder is het aangewezen om bij de verwijdering gebruik te maken van handschoenen. Door handschoenen te dragen wordt vermeden dat er vezels aan de handen blijven kleven. Gebruik geen lederen of stoffen handschoenen, het stof blijft eraan hangen. Als beschermkledij wordt bij voorkeur gebruik gemaakt van een wegwerppak type 5 met capuchon. Zet zeker ook steeds de capuchon op want de haren zijn echte stofcollectoren. Indien er wordt gebruik gemaakt van een wegwerppak, dient na
DE ODEN B R E N• V REDE T E B RF TE E WE
ERBO N•V E D E TR TE BE WERF
het werk de kledij onmiddellijk te worden gewassen. Hou er rekening mee dat deze werkkledij niet mag worden meegenomen naar huis en dat bij het transport naar de wasserij de kledij in plastic gelabelde zakken moet worden verpakt. Om voetletsels te voorkomen is het dragen van de veiligheidsschoenen noodzakelijk. Type S3 is hier aangewezen. Deze zijn voorzien van o.a. een versterkte tip én zool.
ERBOD EN DE WERF TE BET REDEN • VERB
Wanneer er een meting is uitgevoerd en deze is goed gedocumenteerd, dan kan ervan worden uitgegaan dat bij een gelijkaardig werk, met gelijkaardig materiaal en onder gelijkaardige omstandigheden de meetresultaten gelijk zullen zijn. 7. Opslag van het verwijderd asbesthoudende materiaal en het verwijderen van de werf Het materiaal dat is verwijderd, moet veilig worden opgeslagen. Dit betekent in eerste instantie dat het niet mag gemengd worden met ander afval. Zorg ervoor dat op de werf een aparte zone is voorzien voor de tijdelijke opslag van dit asbesthoudend materiaal en gebruik hiervoor een container met (afsluitbare) containerbag of gebruik, wanneer het gaat over kleinere hoeveelheiden, dubbelwandige plastic zakken die voorzien zijn van het asbestlabel.
Naast deze kan het gebruik van nog andere persoonlijke beschermingsmiddelen nodig zijn zoals een harnas, veiligheidsbril, signalisatiekledij, ... Dit zal dan het resultaat zijn van de uitgevoerde risicoanalyse. Hier gaan we niet verder op in. 5. Het verwijderen van het asbesthoudende dak Het basisprincipe is dat bij alle sloop- en verwijderingswerken eerst het asbest wordt verwijderd, dan pas de rest. Het verwijderen zal bovendien met de nodige voorzichtigheid moeten gebeuren. Zoals al aangehaald mogen er geen machines worden gebruikt, maar uitsluitend handgereedschap. Schroef golfplaten los of knip de bouten eventueel door, voor zover deze handeling geen onnodig stof veroorzaakt. Gebruik bij het losmaken van onderdakplaten of leien een klauwhamer om de spijkers te verwijderen en gebruik ter voorkoming van breuk eventueel een steun. Nadat het is losgemaakt, is het de bedoeling dat het materiaal een voor een en zonder te beschadigen of te breken naar beneden wordt gebracht. Gebruik hiervoor bij voorkeur de pannenlift. Het naar beneden ‘werpen’ is hier zeker uit den boze! 6. Uitvoeren van metingen Om dit te weten moeten er metingen worden uitgevoerd. Dit wel echter niet zeggen dat er op elke werf moet worden gemeten. Het is de bedoeling dat de methode die wordt toegepast, is geëvalueerd door metingen.
Zorg er ook voor dat het asbestafval zo vlug mogelijk wordt opgehaald door een erkende overbrenger en wordt verwerkt overeenkomstig de regionale voorschriften. Het asbestafval mag dus niet zelf worden vervoerd. Voor de erkende afvalophalers, zie www.ovam.be. In Vlaanderen kan asbestcement nog worden gestort op een erkend stort. 8. Opruimen van de werf Nadat de verwijdering is afgerond, moet men er zeker van zijn dat alles werd verwijderd. Ga nog eens rond en raap de resten op en deponeer ze in een plastic zak voor asbestafval. Het echte reststof kan worden verwijderd door gebruik te maken van een stofzuiger met absoluutfilter (= hepafilter) of door gebruik te maken van vochtige doeken. Gebruik in ieder geval geen borstel, geen perslucht of geen gewone stofzuiger. Deze verspreiden het asbest in plaats van het weg te nemen. Om besmetting te voorkomen, is het aangewezen het gebruikte materiaal en gereedschap grondig te reinigen met vochtige doeken vooraleer het op te bergen voor een volgend gebruik.
9. Rookverbod en persoonlijke hygiënische maatregelen Om de kans op het ontstaan van een asbestgerelateerde kanker te beperken, is het respecteren van een algemeen rookverbod van groot belang. Pas een grondige persoonlijke hygiëne toe. Dit betekent concreet: • was de handen grondig na het werk en vooraleer te eten of te drinken; • gebruik de maaltijd in een asbestvrije zone; • doe de besmette kledij uit vooraleer de ruimte te betreden waar de maaltijd wordt gebruikt; • neem na blootstelling een stortbad en besteed bijzondere aandacht aan de haren. Hier gaat zich vrij gemakkelijk stof in ophopen. 10. Bijhouden van het blootstellingsregister Vul na de werken ook het blootstellingsregister trouw en correct in. Het geeft een duidelijk beeld van de blootstelling en kan indien nodig later gebruikt worden om de blootstelling te bewijzen. Hou er rekening mee dat bezoekers op de werf ook in dit blootstellingsregister moeten worden genoteerd. Bezorg het register aan de arbeidsgeneesheer.
LIMBURG
L I M B UR G
DAK W E R K E R S
DA KW ER KER S
BOUWUNIE LIMBURG
Maastrichtersteenweg 254/3, 3500 Hasselt T. 011 263 010 - F. 011 233 508
[email protected] - www.bouwunielimburg.be Verantwoordelijke uitgever: Davy Maesen, provinciaal coördinator Bouwunie Limburg, Maastrichtersteenweg 254/3, 3500 Hasselt
