Voor studenten en medewerkers van Wageningen UR nr juli e jaargang. Reistips van internationale Wageningers. lovely planet. p

Voor studenten en medewerkers van Wageningen UR – nr. 22 – 7 juli 2011 – 5e jaargang

Reistips van internationale Wageningers

lovely planet p.22

2 >>

liefdewerk

>> HARRY + GRUNNEGER Harry Niehof, docent Engels, VHL Leeuwarden

‘In Amsterdam begrijpen ze er niks van’ Noem hem maar singer-songwriter. Streektaalartiest. Harry Niehof zingt in zijn moerstaal: Gronings. Al vier cd’s lang. ‘Een prachtige taal, die zich goed leent voor wat ik uit wil drukken. Mijn wat hoekige manier van gitaarspelen combineert ook heel mooi met het wat hoekige van het Gronings.’ Zijn jongste dubbelaar ‘Golf noa golf’ is net uit. Horen? Zie www.harryniehof.nl. RK / Foto: Jan Bouwman

IT’S DOUBLE DUTCH TO AN AMSTERDAMMER When he’s not teaching English at VHL Leeuwarden, Harry Niehof writes and sings in his local dialect. ‘A beautiful language’, he says, ‘and perfect for what I want to express. My rather rough and ready style of guitar playing goes perfectly with the rough and ready feel of Gronings.’ The 4th of Harry’s CDs, Golf noa golf, is just out. See (hear) www.harryniehof.nl. RESOURCE — 7 juli 2011

ILLUSTRATIE COVER: HENK VAN RUITENBEEK

>>INHOUD nr. 22 – 5e jaargang

>> 8

>>

EXPEDITIE Chris Kik zocht wilde spinazie in Transkaukasië. Hij kwam terug met 53 zakjes zaad.

2 Liefdewerk zingen in streektaal EN VERDER 4 Nieuws & opinie 8 Wetenschap 11 Post 12 Achtergrond 16 Beeld solarboot 18 Boeren op zee 21 Aardappelgenoom 22 Going Global 24 Student 29 Puzzel 30 Service 32 Typical Dutch crazy about sprinkles

12

24

AUTISMEHUIS Wageningen telt twee huizen voor autistische studenten. ‘Ik kan best zelfstandig wonen, maar heb moeite met plannen.’

MUST SEES Nu verwacht ik de doorsnee Wageninger niet snel bij de Trevifontein of de Statue of Liberty, maar toch: weinig is frustrerender dan lang wachten voor een must see die vervolgens zwaar tegenvalt. Daarom hebben we twaalf schrijvers van Typical Dutch, de gewaardeerde rubriek op de achterkant, gevraagd naar de do’s en don’ts van hun land. Zo denkt iedereen bij Kenia aan de Serengeti, volgens voedingspromovendus Wanjiku Gichohi moeten we vooral de fabriek bezoeken die elektriciteit maakt uit heet grondwater. GIS-promovendus Roberto Chavez waarschuwt ons om geen foto’s te maken van Chilenen, dan worden ze boos. Milieudocent Simon Bush verbaast zich over de backpackers die heel Australië doortrekken: ‘The east coast has it all’. Daar kan Lonely Planet nog een puntje aan zuigen. Fijne vakantie! Gaby van Caulil

TRAVEL TIPS

The full story? resource.wur.nl/en

>>

ONS FAVORIETE LANDSCHAP? Vijfjarige studie wijst uit: truttig klein dorpje scoort het hoogst.

Nothing is more frustrating than the anticlimax when a ‘must-see’ attraction turns out to be overrated. So Resource asked the writers of our popular Typical Dutch feature for

inside views on where to go and what to do in their countries. Kenya is not just game parks, says Wanjiku Gichohi. Don’t miss the geothermal power station. Don’t take photos of Chileans with-

out asking, advises Roberto Chavez. And don’t knacker yourself ‘doing’ Australia, suggests Simon Bush. ‘The east coast has it all.’ Lonely Planet, eat your heart out. Have fun!

7 juli 2011 — RESOURCE

4 >> nieuws

PERSONEEL IN VELP ONTHUTST NA ONTSLAG HANS VAN ROOIJEN

Volgens de officiële lezing hebben VHL-directeur Ellen Marks en onderwijsdirecteur Hans van Rooijen een ernstig meningsverschil en is geen sprake van ontslag. Toch meent iedereen in Velp te weten dat Marks in het gesprek Van Rooijen ontslag heeft aangezegd en vooral wilde weten of het ontslag goedschiks (met goedvinden Van Rooijen) of kwaadschiks (met procedure) moest plaatsvinden. Marks wil geen commentaar leveren en verwijst naar hoofd communicatie Viola Peulen, die geen mededelingen doet omdat dit een personeelskwestie tussen twee personen is. Voor veel personeelsleden in Velp is dit echter veel meer: de hogeschool staat op het spel. ‘Marks maakt onze hogeschool kapot’, is de breed gedeelde opinie van personeelsleden die afgelopen dinsdag bijeenkwamen in de personeelskamer in Velp. Het nieuws dat Marks tijdens een gesprek op dinsdagochtend onderwijsdirecteur Van Rooijen ontslag heeft aangekondigd, is als een lopend vuurtje de vestiging in Velp doorgegaan. Menig personeelslid is onthutst en boos over deze beslissing en wil actie om dit onterechte ontslag recht te zetten. Dat geldt niet alleen voor de docenten van Bos en Natuurbeheer,

FOTO: PETER VAN DER MEER

ð 'LUHFWHXU(OOHQ0DUNV]HJWRQGHUZLMVGLUHFWHXURQWVODJDDQ ð 3HUVRQHHOZLOHFKWHUGDW0DUNV YHUWUHNW

'LQVGDJPLGGDJNZDPHQGHGRFHQWHQELMHHQLQSHUVRQHHOVNDPHU

de opleiding waarvan Van Rooijen directeur is, maar ook voor andere collega’s in Velp. PETITIE De tachtig aanwezigen willen een petitie opstellen om aan te dringen op het vertrek van Marks. Begin dit jaar had de medezeggenschapsraad het vertrouwen al opgezegd in de algemeen directeur, met steun van veel personeelsleden in Velp en Leeuwarden. Dat vertrouwen was nog niet hersteld en is nu tot een minimum gedaald. Een veel gehoorde kritiek op Marks was toen al: ze communiceert niet met inhoudelijke argumenten, ze communiceert met de machtsvraag. Een petitie aan bestuursvoorzitter Aalt Dijkhuizen van Wageningen UR is in voorbereiding, maar de opstellers twijfelen of zo’n petitie helpt.

CONTROVERSY AT VHL


RESOURCE — 7 juli 2011

The official version is that no one has been sacked, there has just been a serious disagreement. But rumour has it that VHL director Ellen Marks gave programme director Hans van Rooijen a choice: the sack with or without his collaboration. VHL staff are preparing to

Bestuursvoorzitter Aalt Dijkhuizen wil niet op het conflict zelf ingaan. Hij laat wel weten: ‘Ik betreur de ontstane situatie uiteraard ook, heel vervelend voor alle betrokkenen. Maar, we moeten door. VHL moet voorbereid zijn op de toekomst. Een goed opleidingsaanbod, interne processen op orde, en goede en gemotiveerde medewerkers zijn de basis daarin. Dit nieuwe VHL-brede beleid moet snel worden uitgevoerd om de kansen op de markt te pakken, en daar hebben we de onvoorwaardelijke inzet van iedereen bij nodig. We verwachten dan ook loyaliteit en steun bij de uitvoering. Vanuit onze kant faciliteren wij mensen zo goed mogelijk om optimaal te kunnen meewerken aan de uitvoering van onze strategie. Een professionele organisatie vraagt om profes-

sionele medewerkers. Dat vraagt om commitment van beide partijen.’ Van Rooijen is populair: hij runt een succesvolle opleiding met veel studenten die de afgelopen jaren vernieuwingen heeft doorgevoerd. ‘Onze opleiding doet het heel goed’, zegt Roos van Doorn. ‘Dat komt omdat we een goed team en een goede directeur hebben.’ Van Rooijen dankt die populariteit ook aan zijn kritische houding: hij stelt vragen bij het gevoerde beleid van Marks, bijvoorbeeld over het beoogde management van de opleidingen. NIET LOYAAL Vermoedelijk speelde dat ook een rol bij het laatste twistpunt tussen Marks en Van Rooijen. De laatste was voorzitter van de benoemingscommissie voor de nieuwe opleidingsdirecteur Tuin- en Landschapsinrichting, vertelt Mieke van Dijk van VHL. ‘De directie en HRM hadden echter al kandidaten geselecteerd en uitgenodigd.’ Van Rooijen zou het niet eens zijn met de selectie. Dat werd niet geaccepteerd door Marks, waarna de gesprekken toch plaats vonden. Volgens sommige personeelsleden heeft Marks geoordeeld dat Van Rooijen niet loyaal was aan het bestuur en moest vertrekken. Andere personeelsleden kunnen zich dat niet voorstellen. ‘Je moet als directeur toch kunnen omgaan met kritiek en meningsverschillen?’ Begin dit jaar lag Van Rooijen al onder vuur van Marks. Hij heeft toen meerdere functioneringsgesprekken gehad. AS

SICK LEAVE UP

Fewer individuals reported sick however; the rise is due to an increase in long-term illness. The finances were healthy though, with profits all round and VHL making a leap into the black.

Wageningen UR’s annual report for 2010 is out, and records a rise in the amount of sick leave taken.

We’ve got to tackle the problems

contest the dismissal of the popular and critical course director. And some would rather see Marks pack her bags.

FARMING IN NATURE

nieuws << 5

0((5/$1*'85,*=,(.(1,1ǁƿǀƿ ð =LHNWHYHU]XLPQHHPWWRH ð :DJHQLQJHQ85ŊQDQFLHHO ZHOJH]RQG

Het ziekteverzuim bij Wageningen UR neemt toe, van 3,4 procent in 2009 naar 3,8 procent in 2010. Dat staat in het jaarverslag over 2010 dat afgelopen week verscheen.

Omgerekend naar het totale personeelsbestand betekent dit dat er het afgelopen jaar vijfduizend ziektedagen meer waren dan het jaar daarvoor. De toename zit hem in het aantal langdurig zieken: het aantal zieken is afgenomen terwijl de gemiddelde ziekteduur toenam (naar 14 kalenderdagen). Het ziekteverzuim is het hoogst bij Van Hall Larenstein: 6,1 pro-

cent. Bij DLO is het verzuim 3,7 en bij de universiteit 3,5 procent. De stijging doet zich overigens bij alle drie de onderdelen voor. Het ziekteverzuim neemt toe met de leeftijd en is het hoogst bij de laagste salarisschalen. Financieel was 2010 wel een goed jaar. Alle drie de onderdelen sloten het jaar af met een positief resultaat. DLO had de grootste

winst: 10,5 miljoen euro, vergelijkbaar met voorgaande jaren. De universiteit eindigde met 6 miljoen in de plus. Grootste stijger is Van Hall Larenstein. De hogeschool sloot 2010 af met een positief resultaat van 409 duizend euro, na een verlies van 267 duizend in 2009. GvC

NRUW >>INTRANET

6WXGHQWQHWOLYH Studenten van Wageningen Universiteit hebben nu ook hun eigen intranet. Sinds maandag 4 juli komen studenten wanneer ze op de campus hun computer opstarten, automatisch op de portal van Studentnet WU terecht. Hierop kunnen zij actuele nieuwsberichten lezen, de agenda raadplegen en handige links vinden. Het studentenintranet werd ontwikkeld toen studenten lieten weten dat zij behoefte hadden aan een toegankelijke informatiebron voor nieuws en evenementen. Studenten van Van Hall Larenstein hebben al een eigen LvdN portal.

ǋǋ678'(17(1+8,69(67,1*

.DPHUV+DDUZHJJDDQWRFKGRRU De gemeente Wageningen gaat de universiteit een vergunning geven voor de bouw

caused by excess fertilizer, said Schaminee two weeks ago. A strong option seems to be offered by marine crop farming. Could work, but only if nature and agriculture managers work together. Picture Bleker and De Graeff gazing lovingly over their sea lavender crops. In the Hedwig polder. (You need to have been following Dutch environmental politics to get this one.)

van 153 tijdelijke studentenkamers aan de Haarweg. Het bezwaar van Idealis wordt niet gehonoreerd. De universiteit kan nu gaan bouwen, maar wil eerst de vergunning zien. Idealis kan nog roet in het eten gooien. Na publicatie van de bouwvergunning door de gemeente kunnen belanghebbenden beroep aantekenen. In afwachting van dat beroep kan de universiteit toch bouwen. Maar tegenstanders kunnen ook een voorlopige voorziening aanvragen bij de voorzieningenrechter. AS

ǋǋǂǄǀǀƿǁ(852

6DODULV'LMNKXL]HQEOLMIWJHOLMN Bestuursvoorzitter Aalt Dijkhuizen ontving in 2010 276 duizend euro aan loon, dat is 1500 euro minder dan het jaar daarvoor. Zijn pensioenlasten zijn toegenomen zodat zijn totale bezoldiging gelijk blijft: 351 duizend euro. Dat staat in het jaarverslag over 2010. Bij zijn herbenoeming in maart 2010 heeft de Raad van Toezicht afgesproken dat zijn bonus in vier jaar teruggebracht wordt van dertig naar tien procent. Door stijgende pensioenverplichtingen zijn de kosten voor de andere twee bestuurders met duizend euro toegenomen: 276 duizend voor Martin Kropff en 263 duizend voor Tijs Breukink. GvC

LQEULHI *2$+($'!! for temporary rooms at the Haarweg: Idealis’s objections dismissed by council. SAME SALARY !! as last year for board chair Aalt Dijkhuizen: €351.102. 678'(171(7:8!! A dedicated student portal is up and running on the Wageningen campus.

SCHAMINÉE << %RHUHQLQ]HH In mijn column van twee weken geleden pleitte ik voor een heuse revolutie om de problemen van de overmaat aan stikstof in natuur en milieu het hoofd te kunnen bieden. Voor een groot deel zijn die te wijten aan mestoverschotten in de landbouw. Grote veranderingen zullen nodig zijn, merkte ik op. Eén daarvan ligt in het vinden van nieuwe vormen van landbouw, met voedselproductie in zout water als een hoopvol perspectief. Het gaat daarbij niet alleen om mosselen en oesters, maar ook om het oogsten van planten. Van klein tot groot. De teelt van algen in zout water op zee kan resulteren in veevoer en biobrandstof, maar ook zilte groenten lijken meer dan een marginale optie. Zeewieren, zeekralen en lamsoren, zij gedijen onder omstandigheden die voor de meeste andere planten onleefbaar zijn. Op tafel kan het zoutvaatje achterwege blijven. Het is voor landbouw en natuur zaak om vanaf het begin samen op te trekken. Niet alleen om de fouten die in het verleden zijn gemaakt te voorkomen, maar ook omwille van de taal. Lamsoren in de zilte landbouw staan gelijk aan Zulte in de botanie (Aster tripolium), terwijl de botanische lamsoren (Limonium vulgare) in de keuken ongenietbaar zijn. Dat zijn de planten die in augustus de laaggelegen, onbeweide kwelders van de Waddeneilanden zo prachtig paars kleuren. Ik zie het al voor mij: Henk Bleker en Jan Jaap de Graeff samen in Zeeland, in het land van klotsend water, westenwind en zilte klei. Allebei genietend van hun eigen uitzicht, van hun eigen veldjes lamsoren. Samen op een dijk aan de rand van de Hedwigepolder. -RRS6FKDPLQ«H


6 >> nieuws

$87,67,6&+(678'(177866(1:$/(16&+,3 SCHOONMAKER 02(7:(*%,- denten met een autismestoornis ren. Die hebben inmiddels voor ð =RUJQLHWODQJHUJHGHNW professionele begeleiding bij het 2012 al contracten met andere ',-.*5$$) door PGB.

De veelbesproken korting op het persoonsgebonden budget (PGB) eist ook slachtoffers onder studenten. Studenten met autisme die komend jaar beginnen aan een studie op de Wageningen Universiteit, kunnen geen beroep doen op een vergoeding voor begeleiding. Dat zegt Johan Veenman, oprichter van Stumass. Sinds 2009 biedt Stumass stu-

doorlopen van hun studie. Zij kunnen gebruik maken van ambulante begeleiding van Stumass, of wonen in een studentenhuis met begeleiding. De studenten betalen dit vanuit een PGB. Nu de overheid heeft besloten dat PGB-houders flink gekort worden, kunnen vanaf 2012 alleen de studenten in de studentenhuizen nog aanspraak maken op een persoonsgebonden budget. Ambulante begeleiding valt dan onder zorg in natura, en loopt via zorgkanto-

zorgaanbieders, aldus Veenman. ‘Daardoor kunnen wij nieuwe studenten pas in 2013 helpen. Al onze studentenhuizen zitten vol en ambulante begeleiding wordt niet langer vergoed. Eerstejaars studenten met autisme vallen dus tussen LvdN wal en schip.’

ð %HWURNNHQKHLGELMPLVOXNWH KXLVYXLOSURHINULMJWVWDDUWMH

De schoonmaker van Dijkgraaf is niet langer welkom in de studentenflats van Idealis. Volgens bewoners van Dijkgraaf is de man, die in dienst is van een schoonmaakbedrijf, van zijn taken ontheven vanwege de rol die hij speelde bij het mislukken van de huisvuilproef vorige maand. Idealis wil niet op de kwestie reageren. Van april tot eind juni werd studenten op vijf complexen van Idealis gevraagd om zelf hun afval naar de container te brengen, in ruil voor een korting op de servicekosten. Op Dijkgraaf werd de proef voortijdig beëindigd, omdat studenten hun huisvuil van het balkon af gooiden. Volgens bewoners was dat deels uit loyaliteit met de schoonmaker. Die zou gezegd hebben dat hij gekort werd op zijn uren bij Dijkgraaf als hij het huisvuil niet langer kon ophalen.

In Wageningen staan twee studentenhuizen van Stumass. Lees op pagina 24 en 25 hoe het Renske bevalt in haar ‘studentenhuis met structuur’.

FOTO: BART DE GOUW

'52()78,1(10(7;ɺ)$&725

'URHYHQGDDOHUVGRHQP««UGDQDOOHHQZLHWHQJURHQWHQYHUERXZHQ2PGDWWHODWHQ]LHQRUJDQLVHHUGH3HWHU'DYLGV GHDOOHUHHUVWH'URHIWXLQZHGVWULMG'HMXU\PDDNWH]DWHUGDJMXOLHHQXLWJHEUHLGHURQGHODQJVDOOHWXLQHQHQNRRVGH EHVWHJURHQWHWXLQVLHUWXLQHQNDPSYXXUSODDWVHQKHWEHVWHJUDVYHOGHQNLSSHQKRN(HQYDQGHRSPHUNHOLMNVWHSULMVZLQQDDUVZDV%DUDNGLHVFRRUGHPHWHHQXLWVWHNHQGRQGHUKRXGHQJD]RQQHWMHè+HWLVKHHONHXULJNOHLQEXUJHOLMN KDDVWéDOGXVKHWEHZRQGHUHQGHFRPPHQWDDUYDQHHQMXU\OLG%DUDNEDDUGHRS]LHQPHWHHQWRWYDUNHQJHVWLOHHUGH KHJ*HHQZLQQDDUZDQWJHHQSDVVHQGHFDWHJRULHPDDUZHOJRHGYRRUHHQHHUYROOHYHUPHOGLQJ NM



$5%(,'6&21)/,&7 Schoonmaakbedrijf SMB Willems, verantwoordelijk voor de schoonmaak in de flats van Idealis, wil niet op de kwestie ingaan en spreekt van een ‘arbeidsconflict’. Inmiddels is de proef in alle flats beëindigd. Het is Idealis nog onvoldoende duidelijk of bewoners bereid zijn om het afval zelf weg te brengen. Na de zomer gaat de studentenhuisvester dat verder onderzoeken, mogelijk met een LvdN enquête onder bewoners.

LEFT IN LURCH

RUBBISH SACK

IN THE PICTURE

Autistic students may go without help once the government cuts personal care budgets (PGB). Stumass, which supports autistic students in Wageningen, may no longer be able to provide coaching to students not living in one of its’ houses. More on Stumass on p24.

The cleaner at the Dijkgraaf student flats has been sacked by Idealis, after the failure of a trial of a new system of garbage collection. Students boycotted the trial, throwing rubbish sacks from their balconies. Because they didn’t want to put the cleaner out of a job.

The Barack 79 team hedged their bets at the Droevendaal garden competition on July 2.

*$=$$+2< Wageningen student Chris Verweij is on board the Freedom Flotilla 2, due to set sail from Greece to draw

nieuws <<

VOLKERTOÏDE HAATMATROOS

ǇǄƿƿ(8529225 7:(('(678',(

Waar wacht je op? ‘Israël oefent grote politieke druk op Griekenland uit om ons niet te laten vertrekken. Vergunningen en verzekeringen zijn ingetrokken en er is zelfs geprobeerd onze vlag (Togolees) af te laten nemen.’

ð 8QLYHUVLWHLWè:HKHEEHQJHHQNHX]Hé ð 7ZHHVWXGLHVWHJHOLMNHUWLMGNDQZHO

Hoe is de stemming aan boord? ‘Nog steeds positief. We weten dat onze intenties oprecht zijn, daarmee weerstaan we de wereldwijde hoon van tegenstanders. Geenstijl noemde me bijvoorbeeld “Volkertoïde haatmatroos”.’

:LH"Chris Verweij :DW"Student Moleculaire levenswetenschappen :DDURP"Vaart vanuit Corfu mee met de Freedom Flotilla 2 om aandacht te vragen voor de Israëlische blokkade van de Gazastrook. :DDU"Hij is nog steeds niet vertrokken

Studenten van Wageningen UR die na hun studie een tweede opleiding willen doen, moeten vanaf september flink in de buidel tasten. Het collegegeld voor een tweede studie is vastgesteld op (ongeveer) 8.500 euro. Wageningen volgt daarmee de koers van de meeste andere Nederlandse universiteiten. Daarin heeft de instelling eigenlijk geen keuze, zegt beleidsmedewerker Michèle Gimbrère. ‘Wij krijgen van de overheid geen geld meer voor deze groep studenten. Het collegegeld laag houden zou oneerlijk zijn tegenover de andere studenten.’ Het blijft wel mogelijk om twee studies tegelijkertijd te volgen. Gimbrère tipt dat het nuttig kan zijn om de afstudeerdata dan zorgvuldig te bepalen: wie in oktober studie 1 voltooit, kan tot het einde van dat studiejaar bezig blijven met studie 2 voor het normale collegegeld.Overigens lijken de gevolgen voor de Wageningse universiteit beperkt. Omdat Wageningen alleen maar tweejarige masters kent doen weinig studenten hier twee studies achter elkaar of tegelijkertijd. Wel wijst Gimbrère erop dat ‘schakelaars’ tussen hbo en universiteit voortaan maximaal een jaar hebben voor het schakelprogramma (30 ects). Daarna betalen zij ook het hoge instellingscollegegeld. RG

De discussie is aardig gepolariseerd. ‘ Ja. In Nederland heerst helaas nog steeds ofwel het paradigma dat Israël het kwetsbare toevluchtsoord is van de slachtoffers uit WO2, of dat waar er twee vechten, er ook wel twee schuld zullen hebben. Het Palestijnse volk als slachtoffer zien van een illegale bezetting is nog steeds omstreden in ons land. Mede door de pro-Israël lobby.’ RG

0((5678'(17(1 9225'(./$6

ILLUSTRATIE: KITO

ð $DQWDOHGXFDWLHYHPLQRUHQYHUGXEEHOW

the world’s attention to the Israeli blockade of the Gaza strip.

6(&21'5281'35,&< Students wanting to take a second BSc or MSc degree in a different subject are going to have to dig deep: Wageningen is going to charge them extra tuition fees: about 8,500 euros in fact.

MORE TEACHERS More Wageningen students are likely to end up teaching, now that the university is offering an education minor in three more degree programmes, taking the total to six.

Meer Wageningse studenten zullen straks voor de klas terechtkomen, nu de universiteit het aantal opleidingen met een educatieve minor gaat uitbreiden van drie naar zes. Met een educatieve minor worden studenten in een jaar tijd klaargestoomd voor de functie van tweedegraads leraar. In combinatie met het bachelordiploma geeft dat de studenten lesbevoegdheid op middelbare scholen. Staatssecretaris Van Bijsterveld gaf in 2009 toestemming voor de educatieve minor in de hoop daarmee het lerarentekort te bestrijden. Wageningen begon toen met de drie opleidingen Biologie, Moleculaire levenswetenschappen en Economie en beleid. Vanaf dit jaar geldt de minor ook voor Bodem, water en atmosfeer, Internationaal landen waterbeheer en Landschapsarchitectuur en ruimtelijke planning. De opleidingen Dierwetenschappen en Plantwetenschappen werken ook aan een educatieve minor die studenten de bevoegdheid geeft voor het vak biologie. Voor beide opleidingen geldt echter dat de studenten dan een extra inhoudelijk programma moeten doorlopen: de dierwetenschappers op het gebied van planten en vice versa. LvdN


8 >> wetenschap

9(56%/2('922563,1$=,( het CGN de verzamelde zaden en verdelen ze die vervolgens over de meebetalende veredelingsbedrijven. Die kweken de zaden op en vermeerderen ze. Zelf houden die een deel van de oogst; een deel gaat naar genenbanken in de herkomstlanden. De rest wordt geseald en in porties van 50 tot 100 zaden bij min 18 opgeslagen in de koelcel in Wageningen, de grootste spinazie-genenbank in de wereld. Bijna elke dag wordt er wel een verzoek om materiaal gehonoreerd.

ð =RHNHQQDDURHUVSLQD]LHLQGH .DXNDVXV ð %HODQJULMNYRRUEHKRXGELRGLYHUVLWHLW

Chris Kik van het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN) keerde afgelopen weekend terug van een eenmansexpeditie door Azerbeidzjan, Georgië en Armenië. Resultaat van de reis: een koffer volgepropt met 53 witte linnen zakjes zaad van wilde en lokaal geteelde spinazie. Dat materiaal gaat dienen als vers bloed voor de veredelingsbedrijven, maar, zo benadrukt Kik, het verzamelen ervan is ook belangrijk voor behoud van de biodiversiteit. ‘Het lijkt misschien niet zo’n grote oogst als je ruim vier weken bent weggeweest, maar ik kan je verzekeren: het was lang en hard werken, vaak bij 35 graden’, vertelt Kik. ‘Het zijn nogal onooglijke plantjes die bovendien worden beFOTO’S: CHRIS KIK

&KULV.LNRSVSLQD]LHH[SHGLWLHLQGH=XLGHOLMNH.DXNDVXV

(ULVJURWHYUDDJQDDUGHJHQHQYDQ ZLOGHVSLQD]LH



graasd door geiten en schapen.’ Om potentiële groeiplaatsen te vinden, ging hij te rade bij de lokale bevolking. Die verzamelt spinazie in het wild als eerste voorjaarsgroente. Chris Kik, hoofdcurator bij de genenbank van het CGN: ‘Wij willen de nadruk leggen op groenten omdat die in genenbanken wereldwijd ondervertegenwoordigd zijn. Nederland heeft zich bovendien de laatste twee decennia mondiaal ontwikkeld tot een grote speler op het gebied van de groenteveredeling.’ Veredelingsbedrijven zitten volgens hem te springen om vers materiaal van spinazie, en dan vooral van twee wilde verwanten die waarschijnlijk interessante genetische eigenschappen bevatten. %(6&+(50,1*7(*(1:2/) Die twee familieleden komen voor

SEEKING SEEDS Chris Kik of genetic resources centre CGN has returned from 4 weeks in the Caucasus with a suitcase full of spinach seeds, wild and cultivated. They will be used by Dutch plant breeders to breed for characteristics such as disease or drought resistance. They will also

in verschillende gebieden; de ene in het nu onderzochte gebied in de Zuidelijke Kaukasus; de andere groeit wat dieper in Azië, onder meer in Tadzjikistan. Daar was Kik al in 2008 om zijn genenbank te spekken. Twee keer een spinazieexpeditie in drie jaar? Kik: ‘Bedrijven drongen erop aan. Er is bijvoorbeeld dringend behoefte aan nieuwe genen om de ziekte ‘wolf’ het hoofd te bieden, een schimmelachtige aandoening van spinazie die constant in nieuwe vormen de kop op steekt. Ik denk dat het nu verzamelde materiaal zich bovendien goed leent voor de ontwikkeling van droogteresistentie en zouttolerantie.’ Voordat het zover is – ‘de veredelingsbedrijven zijn nu volop bezig met het materiaal van de expeditie in 2008; dat kost wel tien jaar’ – drogen medewerkers van

be kept in cold storage in Wageningen as a contribution to preserving biocultural heritage.

LIGHT ON MOTHS Wageningen researchers have shed new light on the influence of artificial light on moth deaths. It was known that moths tend to prefer

%,2&8/785((/(5)*2(' Veredeling en voedselzekerheid op de lange duur vormen niet de enige doelen van zijn reizen, aldus Kik. ‘Met het verzamelen van wilde spinaziesoorten leveren we ook een bijdrage aan het behoud van biodiversiteit.’ In Centraal-Azië bijvoorbeeld groeit de wilde spinazie langs niet-bemeste en niet-geïrrigeerde akkers. Als ook daar de ak-

è+HW]LMQQRJDO RQRRJOLMNHSODQWMHVé kerbouw intensiveert, legt de wilde spinazie wellicht het loodje. Daarnaast bewaart het CGN biocultureel erfgoed, aldus Kik. Van de 53 zakjes met zaad die hij bij deze expeditie verzamelde, zijn er 29 afkomstig van wilde spinazie en 14 van landrassen van de ook bij ons gangbare spinaziesoort, maar dan door generaties Kaukasische boeren in hun moestuinen aangepast aan de lokale groeiomstandigheden. ‘Die landrassen verdwijnen vaak op den duur. Wij bewaren ze voor de toekomst.’ 5LN1LMODQG

UV light, but now it is clear that the larger moths are especially drawn to these shorter wavelengths. This means that street lights could disrupt the food chain by killing off more of the larger moths whose caterpillars provide food for many baby birds. See Biological Conservation 2011, online.

wetenschap << 9

.8167/,&+775(.79225$/*527(0277(1 ð +RHPHHUXYOLFKWKRHPHHUPRWWHQ ð 2RNMDJHUVRSUXSVHQ]LMQGHNORV

+27$,5

.OLPDDWSURHIEDOORQ +HW99'.DPHUOLG5HQ«/HHJWHYLQGWGDWKHW .10,PDDUPRHWZRUGHQRSJHKHYHQRPGDWKHW LQVWLWXXWGHLQYORHGYDQGHPHQVRSGHNOLPDDWYHUDQGHULQJRQGHUVFKULMIW'DWPDDNWKHW.10, èQLHWRQDIKDQNHOLMNé'H:DJHQLQJVHKRRJOHUDDU 0HWHRURORJLH%HUW+ROWVODJUHDJHHUGHDIJHORSHQ]DWHUGDJPHWHHQLQJH]RQGHQEULHILQGH 9RONVNUDQW+LMQRHPWKHWSODQYDQ/HHJWH èRQ]LQé

Biological Conservation (2011), online, binnenkort in druk FOTO: GERT GELMERS

*URWHPRWWHQ]RDOVGHOLHYHOLQJ OLQNV HQGHZLWWHWLMJHU]RHNHQ YRRUDOKHWXYOLFKWRS

A right-wing MP René Leegte thinks the Dutch meteorological institute KNMI should be closed down because its espousal of a human role in climate change compromises its neutrality. This argument leaves Professor Bert Holtslag cold. Better close most universities and research institutes then, as they accept the

VISIE <<

9(567225'92('6(/:(% Maar die constatering heeft volgens Van Langevelde verstrekkende ecologische consequenties. Straatlantaarns vormen ’s nachts een rijke dis voor jagers op motten zoals vleermuizen. Vooral de grotere soorten worden op deze manier uit de mottenpopulatie gehaald. Dit heeft weer invloed op vogels die hun jongen voeden met rupsen van juist deze grotere soorten. De voedselketen wordt dus verstoord. Afnemende populaties motten hebben daarnaast ook gevolgen voor de bestuiving van planten. Ook bij de monitoring van insecten moet volgens Van Langevelde voortaan rekening worden gehouden met het golflengte-effect. Het onderzoek van Van Langevelde maakt onderdeel uit van een grote studie naar de effecten van lichtvervuiling op planten en dieren. Wageningen UR werkt hierin samen met Philips en de Vlinderstichting. RK

FOTO: AB BAAS

Overvloedig nachtlicht beïnvloedt de natuurlijke leefomgeving van plant en dier. Maar het hoe en waarom is nog weinig onderzocht. Wageningse onderzoekers hebben nu een klein tipje van de sluier opgelicht. De groep onder leiding van Frank van Langevelde (leerstoelgroep Resource Ecology) en Dick Groenendijk (Vlinderstichting) onderzocht voor welk soort licht motten het gevoeligst zijn. In natuurgebied De Kampina in Brabant werden mottenvallen uitgezet met zes verschillende soorten lampen: een gangbare lamp en zes speciaal door Philips ontwikkelde lampen die licht uitzenden in specifieke golflengtes van 380-610 nm. Motten blijken een sterke voorkeur te hebben voor de kortere golflengtes: licht met veel ultraviolet in het spectrum. De vallen met de kortere golflengte trekken niet alleen veel meer motten aan, maar ook veel meer verschillende soorten motten. Dat verschil loopt op tot een factor zeven. Die voorkeur voor uv-licht is niet nieuw, maar het onderzoek brengt het effect wel voor het eerst nauwkeurig in kaart. Wel nieuw daarentegen is dat niet alle motten in gelijke mate naar het licht wor-

den getrokken. Het blijkt dat vooral grotere motten het licht opzoeken. Van Langevelde: ‘Grotere soorten met langere vleugels, een groter gewicht en grotere ogen hebben een voorkeur voor kortere golflengtes. En dat is verrassend.’ Hoe dat komt is niet bekend. ‘Wij doen de constatering, maar hebben nog geen verklaring.’

massive evidence for climate change caused by human activity. How important is neutrality for studying the weather anyway? Holtslag smells a rat: the right wing wants to privatise some of the KNMI’s work. Could this compromise Leegte’s neutrality?

‘Als het KNMI partijdig zou zijn, waarvoor Leegte geen enkele aanwijzing geeft, dan zijn vrijwel alle wetenschappelijke instituten en universiteiten dat. De aanwijzingen voor de menselijke invloed op het klimaat zijn namelijk heel sterk, en als gevolg daarvan is er een brede wetenschappelijke consensus hierover. We hebben nooit politieke voorkeuren gezien van het KNMI of zijn medewerkers die het werk zouden beïnvloeden. Dat is ook niet zo vreemd: de werking van de aardatmosfeer trekt zich van politieke voorkeuren niets aan, CO2 absorbeert infrarode straling ongeacht de politieke kleur van de onderzoekers, en het smeltpunt van ijs laat zich niet beïnvloeden door de wensen van een lid van de Tweede Kamer. Leegte laat zien dat zijn kennis van klimaatverandering en van klimaatwetenschap beperkt is. Dat is niet erg, politici kunnen niet inhoudelijk op elk onderwerp expert zijn. Wel kwalijk is op grond van beperkte kennis beweren dat een kennisinstituut zijn werk niet goed doet, partijdig is, en maar moet worden afgeschaft of geprivatiseerd. Voor het begrip van een complex systeem is het van groot belang dat jarenlang en continu kan worden gewerkt aan begrip van de werking van het klimaatsysteem. Nederland kan zich geen oppervlakkige, met de politieke wind meewaaiende klimaatkennis veroorloven’. ‘Inmiddels denk ik dat op de achtergrond nog iets anders speelt: de VVD wil de overheid zo klein mogelijk maken en heeft vorig jaar bij de kabinetsformatie al afgesproken om de taken van het KNMI nader te bekijken. Zo geeft het KNMI adviezen aan de luchtvaart. Die taken kun je privatiseren. Andere marktpartijen, zoals het Wageningse Meteo Consult, zouden dan in beeld komen om die taken uit te voeren. De aanval van Leegte op het KNMI krijgt daarmee ook een ideologische achtergrond.’ $6


10 >> wetenschap

$&7,(*52(36/$$7:/ '(-8,67(7221$$1

ð $IVFKDŉHQSJEEHGUHLJW ]RUJERHUGHULMHQ

ð è1DWXXURUJDQLVDWLHV]LWWHQYDVW LQHLJHQQDWXXUEHHOGé ð &RPPXQLFDWLHGUDDLWRP IUDPLQJ

Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten kregen in 2000 de beschikking over 6000 hectare natuur in het Drents-Friese Wold. In dit heide- en stuifzandgebied rond de Kale Duinen bij Appelscha wilden de natuurorganisaties landbouwgrond opkopen, productiebossen kappen en de waterstand verhogen om een habitat te ontwikkelen die vroeger had bestaan. Hun belangrijkste tegenstander was actiegroep Woudreus, die vanaf 2005 de discussie in de media ging bepalen. Arjen Buijs, werkzaam bij Alterra en de leerstoelgroep Bos- en Natuurbeleid, ging na hoe dat kwam, en publiceert erover in het juninummer van Geoforum. 02%,/,6$7,($&+7(5%$1 Woudreus was vooral voor behoud van bestaande natuur en landschap en benadrukte daarbij de beleving en de schoonheid van de natuur. Bovendien wierp de actiegroep de vraag op van wie dit gebied was; van de bevolking of de natuurorganisaties? Daarmee deed ze effectief aan framing: het selectief inzetten van woorden en beelden om mensen te overtuigen van haar gelijk. De natuurorganisaties stelden daar een beeld van nieuwe natuur tegenover en benadrukten de biodiversiteit, de Natura 2000 wetge-



è0((5:$$5'( =25*/$1'%28: %(:(=(1é

'HFRPPXQLFDWLHYDQQDWXXURUJDQLVDWLHVIDDOGHELMGHSODQQHQYRRUGH.DOH 'XLQHQELM$SSHOVFKD

ving en de Europese verplichtingen om deze doelen te halen. ‘Ze zaten vast in hun eigen natuurbeeld en gebruikten nauwelijks gevoelsmatige argumenten om de bevolking voor zich te winnen’, zegt Buijs. ‘Hun achterban in het gebied liet weinig van zich horen, terwijl de Woudreus haar achterban effectief mobiliseerde.’ 29(5%2',* Uiteindelijk konden de natuurorganisaties hun plannen voor het grootste deel uitvoeren en bereikte de actiegroep slechts een geringe aanpassing van het plan, zegt Buijs. Maar de gevoelsmatige argumenten van Woudreus hadden veel meer geldigheid gekregen,

127,1285%$&.:22'6 Alterra sociologist Arjen Buijs has analysed the conflict between nature organizations and local residents over a nature area near Appelscha. The nature organizations largely got their way, but the local campaigners won far more support by framing the conflict in

ook buiten het gebied. ‘Woudreus wist de juiste toon aan te slaan. In sociologische termen: framing moet resoneren op beelden die mensen en media al van een kwestie hebben.’ ‘Sindsdien gebruiken sommige politieke partijen dit soort voorbeelden van lokale onvrede om de gevestigde natuurorganisaties te bekritiseren’, stelt Buijs. ‘Zo schreef minister Verhagen vandaag nog in een ingezonden brief in de Volkskrant dat natuurbeschermingsorganisaties moeten mee-ademen met de tijd. Doen ze dat niet, “dan raken ze gedateerd en worden uiteindelijk overbodig”, schrijft hij. Ook dat is een kwestie van framing.’ $6

terms of ‘whose area is this anyway?’

&$5()$506:25. Care farms have become a booming business in the Netherlands over the past 10 years. Because they work, Wageningen research has shown. In the face of govern-

De zorglandbouw is de laatste jaren een serieuze tak van sport geworden, maar de bezuinigingen van het kabinet op het persoonsgebonden budget (pgb) vormen een bedreiging. Toch werkt de zorglandbouw, blijkt uit Wagenings onderzoek. Mede dankzij de keuzevrijheid die cliënten via het pgb krijgen, groeide het aantal zorgboerderijen de afgelopen tien jaar fors tot ongeveer duizend bedrijven. Die ontvangen wekelijks ruim veertienduizend mensen met een zorgvraag. Zo’n 70 procent van de inkomsten in de zorglandbouw komen uit het pgb, schat de taskforce multifunctionele landbouw. Een deel van het budget van het pgb wordt straks uitgegeven door gemeenten in het kader van de wet maatschappelijke ondersteuning. De taskforce gaf opdracht aan Wageningse onderzoekers om de uitkomsten van onderzoek naar de zorglandbouw op een rijtje te zetten, om daarmee gemeenten te overtuigen van de meerwaarde van de zorglandbouw. ‘En die meerwaarde is in een aantal studies echt bewezen’, zegt onderzoeker Marjolein Elings. Uit kwantitatieve studies bleek bijvoorbeeld dat jongeren met gedragsproblemen, maar ook dementerende ouderen significante verbeteringen laten zien na een half jaar op de zorgboerderij. JT www.multifunctionelelandbouw.nl

ment cuts to personal budgets, the taskforce that commissioned the research hopes town councils, which will be allocating some of the money, will support the work of care farms.

post << 11 UHDFWLH

colofon ILLUSTRATIE: ESTHER BROUWER

OOK EEN MENING? Ga naar resource.wur.nl.

:LQGYDDQ De Liefdewerk van 27 januari ging over Pim Brascamp en zijn website over alle windvaantjes van Nederland. Deze week schittert de Wageningse onderwijsgoeroe met een groot artikel in het Reformatorisch Dagblad. Wim Walraven mist de zeemeerman van Dalem in de collectie. ‘in de vroege 50er jaren stond alleen het onderstuk op de kerk. Het lijf met zwaard stond onbeheerd tegen de heg van een van de buitendijkse huizen tegenover de kerk.’ GN mist de boot van Argo. ‘Die stond ooit onbeheerd tegen de wasmachine in onze bijkeuken.’ Brascamp schrijft dat de boot van Argo in ere hersteld op zijn eigen dak staat. En hij belooft in Dalem te gaan kijken.

+RRJVSDQQLQJ De gemeente Wageningen heeft toch de vergunning verleend voor tijdelijke kamers aan de Haarweg. Idealis was tegen, omdat de containerwoningen te dicht het huidige complex komen. Een binnenveldbewoner reageert furieus omdat de kamers recht onder hoogspanningsmasten zijn gepland. Slecht voor de gezondheid! JH draagt een uiterst nuttige oplossing aan. Iets met hoofdbedekking en aluminiumfolie. Albert Sikkema meent dat de nieuwbouw juist niet onder de masten komt. ‘Daarom staan de drie nieuwe units redelijk dicht bij het Idealis-complex, de ruimte om verder uit te wijken wordt beperkt door de hoogspanningsmasten.’

Koffie Stijn’s column ging vorige keer over de koffie op de uni. Hij vergelijkt de automaatkoffie van DE met Euroshopper Extra Slecht Plus, terwijl de Albron-koffie meer weg heeft van een luxe Trappist: superlekker maar onbetaalbaar. Cees Vink, accountmanager bij Albron, is blij met de complimenten en biedt Stijn een dag lang gratis koffie aan.

.OLPDDWDODUPLVWHQ Het KNMI kan wel dicht, vond VVD-er en oud-Wageninger René Leegte. Tom zette de taken van het KNMI op een rijtje en blogde: ‘60 miljoen belastingpoet naar de Bilt dragen is wel veel voor een instituut met vervangbare taken’. Simons vindt dat wel erg een-

zijdig. Hij vindt dat voorspellingen betrouwbaar moeten zijn omdat de landbouw en het luchtverkeer ervan afhankelijk zijn. Tom Rijntjes betwijfelt of de concurrenten minder betrouwbaar zijn. DO en IdB wijzen nog op aardbevingen die in Nederland plaatsvinden, en de rol van het KNMI om die te registreren. Dat het instituut wel wat kan vernieuwen, daar zijn de reageerders het over eens.

+DDWPDWURRV Student Chris Verweij is een van de opvarenden van de humanitaire vloot naar Gaza. Op geenstijl.nl leverde hem dat de bijnaam ‘Volkertoïde haatmatroos’ op. De reacties op het interview met Verweij van vorige week waren ook niet bepaald genuanceerd. Tegenstanders noemden de vloot provocerend en een enkeling hoopte dat er geweld zou worden gebruikt. ‘Zijn we meteen van die SP – ‘dit is het gezicht van een socialist’ – pluis af.’ De deur naar Egypte staat al maanden open, menen zij. Voorstanders van de vloot wijzen op het grove geweld dat Israël gebruikt tegen burgers, en noemen de deur naar Egypte symbolisch. Na enig gesteggel komt er toch wat nuance in de discussie: geen van beide is onschuldig.

$UJXLQJ Idealis and the uni have started arguing again after a period of calm cooperation, wrote Albert Sikkema two weeks ago. Anger flared among the readers of resource.wur.nl/en. Ashley writes that the two behave like a bunch of immature children, and that students are being punished. She doesn’t understand why student numbers are increasing when there are not enough rooms. Bgerl mentions an 8 month waiting list, and calls for a second housing company. Chuya states that the lack of housing has resulted in a substantial delay in academic progress. Chuya calls for the right student body to take action! A Dutch tenant also calls for more competition on the housingmarket, calling Idealis dictatorial and stubborn.

:$1772&200(17722" JRWRUHVRXUFHZXUQOHQ

Resource is het magazine en de website voor studenten en medewerkers van Wageningen UR. Resource magazine verschijnt tweewekelijks op donderdag. $ERQQHPHQW Een abonnement op het magazine kost €58 (buitenland €131,50) per academisch jaar. Opzeggen een maand voor het eind van de lopende abonnementsperiode (1 augustus). 5HGDFWLHDGUHV Akkermaalsbos 12, 6708 WB Wageningen. Postbus 409, 6700 AK Wageningen Gebouw 116 (bode 31). T 0317 484020. Secretariaat: Thea Kuijpers, [email protected]. T 0317 484020 Website: resource.wur.nl. ISSN 1389-7756 5HGDFWLH ðGUV*DE\YDQ&DXOLOKRRIGUHGDFWHXU [email protected], T 0317 482997 ð5RE*RRVVHQVHLQGUHGDFWHXU [email protected], T 0317 485320 ðLU5RHORI.OHLVHFRORJLHVRFLDOHZHWHQ schappen, economie) [email protected], T 0317 481723 ðLU1LFROHWWH0HHUVWDGWZHEUHGDFWHXU [email protected], 0317 488190 ð/LQGDYDQGHU1DWVWXGHQWHQRQGHUZLMV VHL), [email protected], 0317 481725 ð$OEHUW6LNNHPDSODQWGLHURUJDQLVDWLH [email protected], T 0317 481724 ðGULU+DQV:RONHUVYRHGLQJYLVVHULM [email protected], T 0317 481709 9RUPJHYLQJ ð+DQV:HJJHQKDQVZHJJHQ#ZXUQO T 0317 485272; basisvormgeving magazine: Nies & Partners bno Nijmegen )UHHODQFHDXWHXUV Kees van der Ark, Marion de Boo, Alexandra Branderhorst, Karin Flapper, Stijn van Gils, Alice van Ginkel, Simone Herrewijn, ir. Yvonne de Hilster, Vita Hommersen, Christoph Janzing, Marleen Klingenberg, Sander de Kraker, Ilse Markensteijn, Karin de Mik, Suzanne Overbeek, ir. Rik Nijland, Tom Rijntjes, Marlot Roelofs, ir. Astrid Smit, Agnes Tol, ir. Joris Tielens, Hoger Onderwijs Persbureau 9HUWDOLQJ Clare McGregor, Keen-Mun Poon, Clare Wilkinson )RWRéV Guy Ackermans, Bart de Gouw, Sjoerd Sijsma, Hoge Noorden, Nationale Beeldbank ,OOXVWUDWLHV Esther Brouwer, Sebastiaan Donders, Miesjel van Gerwen, Guido de Groot, Karel Hulsteijn, Yvonne Kroese, Annemarie Roos, Henk van Ruitenbeek $GYHUWHQWLHV Extern, Bureau van Vliet, T 023-5714745, [email protected] Intern (gereduceerd tarief), Hans Weggen, T 0317-485272, [email protected] 8LWJHYHU Viola Peulen, Corporate communicatie Wageningen UR Resource wordt gedrukt op papier uit verantwoord beheerde bossen.


12 >> achtergrond

L t ‘ t i u n e t e Gro

27juli augustus RESOURCE — 7 2011 2009

Loo

achtergrond << 13

HIER! moet je zijn Waar ligt het meest ideale stukje Nederland? Martin Goossen van Alterra weet het na vijf jaar daarmoetikzijn.nl met statistische zekerheid. En het antwoord is verrassend. tekst: Roelof Kleis / foto’s: Guy Ackermans


14 >> achtergrond THUIS BEST Wageningers geven hun eigen omgeving een 7,4. Dat is ruim boven de 6,9 waarmee de gemiddelde Nederlander zijn eigen woonplek waardeert. De 7,4 is gebaseerd op de 705 inwoners van Wageningen die op daarmoetikzijn.nl een kaartje hebben gemaakt. Wageningers zijn dus tamelijk tevreden met hun omgeving. Het daarmoetikzijn-kaartje dat bij Wageningen hoort (postcode 6701 AA) is behoorlijk groen. Dat wil zeggen dat er veel plekken in Nederland zijn die vergelijkbare kenmerken hebben als dit postcodegebied en de directe (5x5 km) omgeving. Hier moet je zijn

Hier moet je niet zijn

D HOLIDAY PLANNER Daarmoetikzijn gaat vroeg of laat over de grens. Een testversie (myplacetobe) is al een tijdje in de lucht geweest. Maar Goossen is nog niet tevreden. De site wordt nog een stuk gebruiksvriendelijker dan daarmoetikzijn. ‘De site gaat zich meer richten op een Europese vakantie, vanuit de vraag: wat voor type vakantie wilt u? Een soort holiday-planner dus.’ Of het allemaal doorgaat is nog niet zeker, laat Goossen weten. Een geldkwestie.


aarmoetikzijn.nl helpt de bezoeker zijn of haar eigen ideale stukje Nederland te vinden. Voor een vakantie, een weekeindje fietsen of een dagje wandelen. Je zoekt bijvoorbeeld rustig bos met hier en daar hei. Of juist weidse akkers met veel water in de buurt. Maar dat mag dan weer geen strand zijn, want van die drukte daar hou je niet van. O ja, en het liefst ook nog wat heuvels erbij, als het kan, en een paar attracties in de buurt. Daarmoetikzijn.nl belooft in drie stappen die gedroomde plek te vinden. Stukjes Nederland waar je misschien zelf nog nooit aan had gedacht. De website is een slim idee van Martin Goossen en collega’s Henk Meeuwsen en Japp Franke van Alterra. Goossen kwam er ‘bij toeval’ op. Hij doet onderzoek naar recreatie en toerisme. Een klassieke manier om aan data te komen is de enquête. Maar dat is bewerkelijk en duur. ‘In de kantine kwam ik collega Henk Meeuwsen tegen die vertelde dat hij habitats voor bepaalde dieren in kaart bracht. Kunnen we dat voor mensen ook maken, vroeg ik me af.’ Samen met het ministerie (EL&I) en het Planbureau voor de Leefomgeving werd vervolgens het plan ontwikkeld voor een website die landschapsvoorkeuren in kaart brengt. Een site die niet alleen heel veel gegevens genereert, maar de bezoeker ook wat teruggeeft: een reisadvies. In 2006 ging daarmoetikzijn.nl online. BOS EN WATER De site laat de bezoeker vijftien keuzes maken over hoe zijn ideale landschap eruit moet zien. Desgewenst kun je de ene keuze zwaarder laten wegen dan het ander. Een paar persoonlijke gegevens invullen (postcode, leeftijd) een druk op de knop en daar is-ie dan: de eigen ideale kaart van Nederland. In kleur: groen voor waar je wel en rood voor waar je absoluut niet moet zijn.

Een kwart miljoen bezoekers vonden de afgelopen vijf jaar hun weg naar daarmoetikzijn. Dat heeft volgens Goossen 33.000 unieke en bruikbare droomkaarten van Nederland opgeleverd. De gegevens uit die kaarten heeft hij in opdracht van het ministerie geanalyseerd en op een rijtje gezet. Bos en water scoren veruit het best. Liefst twee derde van de Nederlanders wil bos in zijn ideale landschap. Ruim de helft van ons wil sloten, beken, rivieren en plassen in de buurt. En ruim een derde wil zee en grote meren in de buurt. Dat is op zichzelf niet spectaculair. Dat wij van bos en water houden is een open deur. Maar Goossen weet ook precies hoeveel de gemiddelde Nederlander aan bos (30 procent), water (20 procent zee en meren), hei (18 procent hei, zand of duinen) en al die andere landschappelijke kenmerken in zijn ideale landschapsplaatje wil hebben. Het resultaat is een landschap dat niet bestaat. Wij willen te veel. Goossen: ‘Eigenlijk wil iedereen diversiteit, een soort lapjesdekenlandschap.’ TOP DRIE Het ideale landschap is er dus niet. Maar we komen wel in de buurt. Goossen stelde op basis van zijn gegevens een verrassende top drie samen. Gedeeld eerste zijn het kleine dorpje ’t Loo (gemeente Oldebroek) en Nijverdal (gemeente Hellendoorn). De omgeving van beide plaatsen komt voor tweederde overeen met het ideaal van de gemiddelde Nederlander. Goede derde is het gebied ten zuiden van Drunen in de Brabantse gemeente Heusden. ’t Loo als droomland? Van een bezoek aan het kleine dorpje aan de noordwestkant van de Veluwe raakt de verslaggever niet onmiddellijk in vakantiestemming. ’t Loo zelf is misschien wel het lelijkste dorp van Nederland. Rommelig qua ruimtelijke ordening en met nauwelijks

achtergrond << 15 ‘CONSUMENT KRIJGT TE WEINIG’ ‘Voor de onderzoekers is het een hartstikke handige tool’, vindt buitengewoon hoogleraar toerisme en duurzame ontwikkeling René van der Duim. ‘Je krijgt ongelooflijk veel data en een groot potentieel panel van mensen die je voor vervolgonderzoek kunt benaderen. Dat is fantastisch. Maar vanuit het oogpunt van de consument kom je tot een ander oordeel.’ Van der Duim bekeek de site en maakte op verzoek van Resource zijn eigen ideale kaart. Die kaart brengt hem onder andere naar de Waddeneilanden. ‘En dat klopt wel. Texel is een van mijn favoriete bestemmingen’. Maar wat kun je er verder mee? Daar wringt ‘t volgens Van der Duim op dit moment. De stap naar de gebruiker wordt niet gezet. ‘Als je jouw ideale bestemming aanklikt wil je meer dan de naam en de postcode. Ik zou direct bij de VVV uit willen komen, zodat je meteen bij alle toeristische informatie terecht komt die je nodig hebt. Daarnaast is het de vraag of de consument op deze manier keuzes maakt. Landschapskenmerken zijn niet het enige criterium. Er spelen veel meer variabelen mee die van belang zijn voor een keuze, zoals bijvoorbeeld het gezelschap, de activiteiten die je wilt doen en de reisafstand. Als consument gebruik ik de site zoover.nl. Die levert heel veel

voorzieningen. Goossen begrijpt de verbazing: ‘Dit is niet de topattractie van Nederland. Dat klopt. Maar ’t Loo en Nijverdal zijn gebieden die gemiddeld genomen het meest ideaal zijn. Gebieden die agrarisch zijn, maar ook bos en hei hebben; eigenlijk van alles wat.’ Dat het niet barst van de vakantiegangers in ’t Loo is volgens Goossen een kwestie van onbekendheid. ‘Mensen hebben niet de volledige kennis van het Nederlandse landschap. Ze bepalen hun vakantiebestemming op basis van wat ze kennen of wat ze gehoord hebben van familie, vrienden of collega’s. Ze weten niet hoe mooi Nederland is en waar je dat kunt vinden.’ Bovendien, relativeert hij de top drie, gaat het hier om een gemiddelde. ‘En de gemiddelde Nederlander bestaat niet. Wist je trouwens dat er een Landal Greenpark is in ’t Loo?’ Zo raar is het dus allemaal niet, wil hij er maar mee zeggen. Naast winnaars zijn er natuurlijk ook verliezers. En daarover zal niemand zich verbazen: het westelijk Havengebied in Amsterdam en het stedelijk gebied tussen Rotterdam en Schiedam. PRECIES ERTUSSENIN Vijf jaar daarmoetikzijn geeft een mooi kijkje in de keuken van onze voorkeuren. Hebben wij bijvoorbeeld een voorkeur voor het type landschap waar we zelf in wonen? Kiezen wij bestemmingen die op thuis lijken, of zoeken we precies het tegenovergestelde en gaan we voor het altijd groenere gras aan de andere kant van de heuvel? Op die laatste vraag heeft Goossen een verrassend antwoord gevonden. ‘Wij zoeken een landschap dat er precies tus-

DREAM DESTINATIONS

info en heeft ook beoordelingen van locaties door bezoekers. Het zou leuk zijn als daarmoetikzijn.nl daar aan gelinkt kon worden.’

senin zit. Mensen willen meer van iets waar ze weinig van hebben en minder van iets waar ze veel van hebben. Iemand die woont in open agrarisch gebied wil meer bos, maar weer niet zoveel als de gemiddelde Nederlander. Andersom geldt dat ook. Iemand met veel bos thuis, wil op vakantie wel iets minder; maar toch meer dan gemiddeld.

Bos en water scoren veruit het best. Liefst twee derde van de Nederlanders wil bos in zijn ideale landschap. We willen dus niet totaal iets anders, maar ook niet iets totaal verschillends.’ Beleidsmakers kunnen volgens Goossen volop leren van zijn bevindingen. ‘Op meer schaalvergroting in de landbouw, industrieterreinen, horizonvervuiling en geluidsoverlast zit de Nederlander niet te wachten. Of deze: ‘Staatssecretaris Bleker wil heel graag agrarisch natuurbeheer stimuleren. Maar de voorkeur voor bos is twee keer groter dan voor kleinschalig agrarisch landschap.’ De data van Goossen zijn een potentiele goudmijn voor collega-onderzoekers en VVV’s. Om het toerisme naar bijvoorbeeld Wageningen te stimuleren kan Goossen achterhalen waar veel mensen wonen die een voorkeur hebben voor het landschap om de stad. Daar kan dan gericht op geadverteerd worden. Toch staan VVV’s en gemeenten niet in de rij. En dat snapt Goossen zelf ook niet helemaal.

At daarmoetikzijn.nl you can create a map of the Netherlands that shows the landscapes that suit you and those that don’t. You answer some questions about your preferences (forest, moorland, water, open farmland?) and then give them weightings. The website was the brainchild of Alterra tourism researcher Martin Goossen and his colleagues, who wanted to get data on people’s landscape preferences while giving them something in return – recreation advice. The government could use the data to see whether its policies are on track, says Goossens. For a start, upscaling agriculture and combining farming with nature management don’t seem to fit well with a widely shared preference for forest landscapes. In theory, the top destination for the Dutch would be ’t Loo, a sleepy Veluwe village that didn’t do much for Roelof Kleis when he went there. Too similar to where he lives? The data shows that most people want a bit of a change of scenery. Professor of Tourism and Sustainable Development René van der Duim didn’t feel the website told him anything he didn’t know – Yes, his favourite area is Texel. He would gain more from links to useful information. An idea for the planned European version – if funding for it can be found. The full story? resource.wur.nl/en


16 >> beeld BALEN Daan den Ouden is niet vrolijk. Door internetproblemen miste de schipper van de Sinnekrêft zojuist een lus van twee kilometer tijdens Het Nederlands kampioenschap zonnebootracen in Zeeland. Die moet hij dus alsnog afleggen. Uiteindelijk werd de gloednieuwe Sinnekrêft, een coproductie van Van Hall Larenstein en AOC Friesland, daardoor ‘slechts’ zevende. Om uiteindelijk toch nog heel verdienstelijk te eindigen als vierde in de hoogste klasse. De tweede boot van het team, oudgediende de Griene Sinnefretter, werd LvdN, foto Ruben Oreel tweede in de B-klasse.

BUMMER Daan den Ouden is not a happy man. Due to internet problems, the captain of the Sinnekrêft missed out two kilometres of the Dutch solar-powered boat race in Zeeland, so he still has to cover them. This meant the brand-new Sinnekrêft, a joint production by VHL and AOC Friesland, ‘only’ came in 7th. But it ended up a respectable 4th in the highest category, after all. The team’s second boat, the Griene Sinnekrêft, came 2nd in the B class.


beeld << 17


18 >> achtergrond

Duurzaam boeren Zeewierteelt kan het voedselprobleem in de wereld oplossen én voorkomen dat de laatste oerwouden tot landbouwgrond worden gedegradeerd, zo denken Wageningse wetenschappers. Zeewier zit vol hoogwaardige eiwitten en groeit razendsnel. De eerste proeffaciliteit voor Wagenings onderzoek naar wierkweek wordt 7 juli officieel geopend. tekst en foto’s: Hans Wolkers

27juli augustus RESOURCE — 7 2011 2009

achtergrond << 19

op zee

‘ V

orige week zwommen hier nog bruinvissen rond, maar met deze golven is niet te zien of ze er vandaag ook zijn.’ Zeewieronderzoeker Willem Brandenburg tuurt over een woeste Oosterschelde vol witgekopte golven. Een paar honderd meter uit de kust danst een viertal aan elkaar verbonden, drijvende frames van zo’n vier bij vier meter op het ruige water. Het zeewier groeit aan touwen die aan dwarsbalken binnen het frame in zee hangen. Dit is de eerste Europese proefboerderij voor het kweken van zeewier. De wiervlotten zijn weer verankerd aan een groter werkvlot. ‘Het is nu ruim windkracht vier, dat is op het randje om veilig te kunnen werken’, zegt Brandenburg. Brandenburg en zijn team doen onderzoek naar milieuvriendelijke zeewierkweek. Enkele weken geleden startten de eerste veldexperimenten. Om het lokale effect van het kweeksysteem op de omringende dieren en planten vast te stellen inventariseert een duikteam regelmatig het zeeleven rond de vlotten. Dat is rijk, zo bleek bij de eerste ‘nulmeting’. Garnalen, anemonen, zeenaalden en ook een grote Noordzeekrab ‘Kareltje’ bevolken bodem en water. OLIFANTEN EN PANDABEREN Brandenburg is een man met een missie. Hij ziet de ontwikkeling van landbouw op zee als een mogelijke oplossing om de groeiende wereldbevolking te voeden. Met behoud van natuur. ‘Conventionele landbouw is bepaald niet duurzaam’, stelt hij. ‘We kunnen de voedselproductie op land wel verdubbelen, zodat we de wereldbevolking ook in 2050 kunnen voeden, maar dan is er een groot probleem voor de olifanten en pandaberen die we ook graag willen.’ De oplossing ligt volgens hem in zeeboerderijen waar zeeboeren op grote schaal wier kweken. Zeewier bevat veel hoogwaardig eiwit, wel tot een kwart van de droge stof, en kan bij grootschalige kweek voorzien in de eiwitbehoefte van de groeiende wereldbevolking. Hiervoor is

Zeewier bevat veel hoogwaardig eiwit, wel tot een kwart van de droge stof een aanzienlijk kleiner areaal nodig dan met conventionele landbouwmethoden. Zeewierteelt kan volgens Brandenburg duurzaam, mits je de kweeklocaties goed kiest. Op dit moment is Azië koploper in de wierteelt, met 90 procent van de totale productie van ruwweg zeven miljoen

ton. Maar de kweek in Azië is zeer milieubelastend. Wieren groeien in kustgebieden aan touwen of netten. Hiertussen hangen lemen potten met mest. De nutriënten komen langzaam vrij, maar een groot deel verdwijnt in zee. ‘Door die enorme overdaad aan voedingsstoffen gaan de kustecosystemen kapot’, zegt Brandenburg.

Onderzoeker Julia Wald in het aquariumlab in Wageningen.

ZUIVERENDE WERKING In Nederland zijn de mogelijkheden voor wierteelt uitstekend. De zee bevat voldoende voedingsstoffen en de Nederlandse wiersoorten groeien prima. Het Wageningse onderzoek richt zich op de kweek van drie inheemse soorten zeewier: zeesla, vingerwier en suikerwier. Basale vragen komen aan de orde, zoals op welke diepte de diverse Nederlandse wiersoorten het beste gedijen. Ook willen de onderzoekers weten hoe het wier reageert op omgevingsfactoren zoals temperatuur, licht en voedingsstoffen. Verschillende wiersoorten groeien op uiteenlopende diepten. Wierkwekers kunnen hier gebruik van maken door de wierproductie in lagen te telen. ‘Groenwieren absorberen vooral rood licht. Die kun je op het bovenste deel van het touw telen waar nog voldoende rood licht is’, legt Bran-


20 >> achtergrond

LET THEM EAT SEAWEED Wageningen’s first testing facility for farming seaweed is launched on July 7. Researchers Willem Brandenburg and Julia Wald showed Hans Wolkers around their field trials in the Oosterschelde estuary, where algae float from slats inside big wooden frames. Knowing that fertilizer from seaweed farms in Asia damages coastal ecosystems, the researchers are looking for an environmentally friendly way of growing seaweed. Besides providing us with protein and other nutrients, the seaweed could mop up both the excess phosphate brought to the sea by rivers and the carbon dioxide that acidifies the oceans. The researchers will focus on the impact of the seaweed on the surrounding ecosystem and on finding out at which depth the various Dutch species thrive. As the green, brown and red varieties do best at different depths, it should be possible to grow them in layers. Willem Brandenburg hopes the research will contribute to solving the world food problem, as he believes large-scale seaweed cultivation could supply protein for the growing world population and save a lot of rainforest. And he means largescale: a total area twice the size of Portugal. The full story? resource.wur.nl/en


denburg uit. ‘Bruin- en roodwieren absorberen het groene en blauwe licht van het spectrum en dat licht dringt juist door in de diepere waterlagen, zodat deze wiersoorten onderaan de touwen het beste gedijen.’ De onderzoekers streven naar wierteelt met minimale toevoeging van voedingsstoffen. Op strategische plekken, bijvoorbeeld bij riviermondingen, is zelfs helemaal geen bemesting nodig. Via rivieren spoelen veel nutriënten, vooral fosfaten, in zee. Wereldwijd is dat zo’n dertig miljoen ton per jaar en daar kun je heel wat wier op telen. Zeebouw op die plekken is des te aantrekkelijker omdat het tekort aan fosfaten voor de reguliere landbouw steeds nijpender wordt. Ook groeien wieren goed op kooldioxide, dat door toenemende concentraties de oceanen steeds meer verzuurt. Door grootschalige wierproductie op zee verminder je dus de claims op het land en wordt ook het oceaanwater schoner. Vanwege die zuiverende werking ziet Brandenburg ook mogelijkheden om wieren in te zetten als biofilter in de viskweek. De zilte zeegroenten kunnen nutriënten die vrijkomen uit vissenpoep efficiënt opnemen. ROBUUSTE LAPPEN Even later zet een klein bootje ons af op het werkvlot. Opspattende golven en de gierende wind maken dit vandaag een natte werkplek. Onderzoeker Julia Wald stapt op het eerste schommelende kweekvlot. Het eerste wiertouw dat ze naar boven haalt blijkt nagenoeg leeg. ‘Twee weken geleden zaten hier nog lappen zeesla van zeker 30 centimeter aan’, zegt ze. ‘Geen idee waarom die nu opeens zijn verdwenen, misschien dat de stroming ze er heeft afgerukt.’ De lege touwen gaan voor onderzoek mee naar het lab. Het steviger ogende suikerwier heeft het een stuk beter gedaan. Vier weken geleden hadden de onderzoekers stukjes van enkele centimeters groot aan de touwen bevestigd.

ONMISBARE WIEREN Wieren spelen nu al een veel belangrijker rol in ons dagelijks leven dan menigeen beseft. Naast de overbekende sushi met zeewier vinden bindmiddelen op basis van wier hun weg naar talloze alledaagse producten, zoals sauzen,

soepen, ijs en tandpasta. Daarnaast wint de industrie vitamines, mineralen en antioxidanten uit de primitieve planten. In de toekomst kunnen de zeegroenten ook eiwit leveren voor levensmiddelen en diervoeders.

Die blijken nu te zijn uitgegroeid tot robuuste lappen van meer dan een meter. Een dag later is Julia Wald weer terug in Wageningen en werkt aan haar aquariumexperimenten. Die zijn een essentiële aanvulling op de veldproeven. In een gecontroleerde setting verzamelen de onderzoekers informatie over het effect van bemesting, licht, temperatuur en wier-

Verschillende wiersoorten groeien op uiteenlopende diepten: kwekers kunnen hier gebruik van maken door de wierproductie in lagen te telen dichtheid op de groei. In een tiental aquaria en enkele grote bakken van 1000 liter zweven plukken zeewier elegant in het rond. Wald plukt een handvol zeesla uit een bak en bekijkt de lichtgroene, sla-achtige massa kritisch. ‘Deze wieren krijgen te weinig fosfaten’, zegt ze. ‘Kijk, de gaten vallen erin en ook de kleur is veel te licht.’ Bladgroenmetingen bevestigen haar waarneming: de planten bevatten ruwweg nog maar de helft aan chlorofyl vergeleken met gezond wier. ECONOMISCHE ASPECTEN Voordat de Nederlandse zeewierteelt op grote schaal kan starten moet er nog wel wat water door de Oosterschelde stromen. Het team moet allereerst de fijne kneepjes van de wierkweek onder de knie krijgen. Het efficiënt oogsten van de wieren en deels verwerken op zee is een volgende hobbel. Daarna is het de uitdaging de kweek op grote schaal te gaan toepassen, zonder dat het mariene milieu er onder lijdt. Brandenburg en Wald denken dat grootschalige teelt vooral op open zee moet plaatsvinden, daar is meer ruimte dan langs de kust. Wierteelt die gebruik maakt van boorplatforms en windmolenparken zou ideaal zijn. ‘Je kunt wieren ook gericht inzetten langs de kust op die plaatsen waar je de waterkwaliteit wilt verbeteren, bijvoorbeeld waar rivieren in zee uitmonden’, zegt Wald. Daarnaast richten de onderzoekers zich op de economische aspecten van de wierteelt. Je kunt de wierbiomassa als geheel verwerken, maar met wat technologie kun je ook afzonderlijke bestanddelen winnen. Hierdoor stijgt de waarde van een kilo zeewier. Maar om de diverse componenten uit de gekweekte wieren te halen zijn nieuwe technieken op het terrein van bio-raffinage noodzakelijk. Duurzaamheid staat echter bovenaan de lijst van voorwaarden, benadrukt Julia Wald. Zo is er voor zeebewoners als Noordzeekrab Kareltje een veilige toekomst tussen de zeeboerderijen.

achtergrond << 21

AARDAPPELGENOOM IS BIJNA AF

GENOME SUDOKU

Het aflezen van het aardappelgenoom was eigenlijk onbegonnen werk, omdat de aardappel van elk chromosoom vier versies bezit. Genetici maakten daarom een pieper met één chromosoomvariant. Zondag verschijnt de dna-volgorde in Nature. ‘Het gangbare idee was: dat zal nooit lukken’, zegt Christian Bachem, geneticus bij Wageningen UR Plantenveredeling en projectleider van het Potato Genome Sequencing Consortium. Wageningen UR coördineert de internationale zoektocht naar de dna-volgorde van de aardappel. Instituten uit veertien landen deden eraan mee. De opmerking van Bachem slaat op het zeer complexe genoom van de pieper. Het is een tetraploïd gewas: in de celkern van de aardappel zijn van elk van de twaalf chromosomen vier exemplaren aanwezig. Elk gen komt dus ten minste vier keer voor in het genoom. Het is heel erg lastig om de positie van die genen te bepalen, als je bedenkt dat de aardappel niet minder dan 36.000 genen telt. ‘Je hebt steeds vier verschillende sequentiemogelijkheden voor één plek op het genoom.’ Met de gangbare technieken hadden de onderzoekers na drie jaar twintig procent van de genoomsequentie in kaart gebracht. KLEURTJES Een lang voortslepend proces van knippen en plakken met stukjes aardappelgenoom lag in het verschiet, maar in 2008 kwam een nieuwe generatie van technieken op de markt. Hiermee konden ze veel meer kleine stukjes DNA sequencen. Door aan iedere base een eigen kleurtje te hangen, konden ze de fragmenten door de computer aan elkaar laten plakken. Dat gaat een factor 200 sneller. Bovendien konden ze in één klap de aardappelsequenties van het gehele genoom verzamelen en van daaruit de twaalf chromosomen ‘assembleren’.

De nieuwe aanpak had één nadeel: hij weet zich geen raad met tetraploïde genomen, waarbij dus vier varianten van een chromosoom voorkomen. Daarom stapten de onderzoekers over op de wilde soort Solanum phureja. Amerikaanse genetici maakten een bijzondere variant van deze aardappel, die van elk chromosoom niet vier maar slechts twee en dan ook nog dezelfde varianten bezit. Deze aardappel komt niet voor in de natuur, maar is ideaal voor genoomanalyse. Een Solexa-machine in het Beijing Genomics Institute deed het hele genoom in minder dan een jaar. Dat wil zeggen: 85 procent van het genoom is nu bekend. Onderzoekers kunnen het genoom van aardappels in het veld nu vergelijken met het genoom van de onderzochte aardappel en daarmee gemakkelijker genetische merkers vinden

De wilde aardappelen uit de Andes bezitten een grote genetische diversiteit met resistentiegenen tegen ziekten en plagen van nuttige eigenschappen. Juist de wilde aardappelen uit de Andes bezitten een grote genetische diversiteit, waar je bijvoorbeeld resistentiegenen tegen ziekten en plagen in kunt vinden. Die genen wil je vinden om in te kruisen. Eenvoudig is dat nog steeds niet, omdat de aardappel vier chromosomen heeft die bij kruisingen tot verschillende uitkomsten kunnen leiden. Daarbij is het maar de vraag of de gunstige eigenschap overerft. Daarom is aardappelveredeling een langdurige activiteit en werken veredelingsbedrijven vooral met vegetatieve vermeerdering (kloneren) van uitmuntende tetraploïde aardappels. ‘Daarmee fixeren ze de genetische informatie’, zegt Bachem. Door de kennis van het aardappelgenoom is het resultaat van veredeling straks veel gerichter en voorspelbaarder. Albert Sikkema

No one thought it would ever be possible to map the genome of the potato, says Wageningen’s Christian Bachem, who manages the Potato Genome Sequencing Consortium. The potato genome is so complex that geneticists had to cut it up into 80,000 fragments and then put them back together correctly. After three years of work on this enormous sudoku they had 20% of the genome sequence. Then in 2008 came a technological breakthrough that meant the computer could take over, matching up fragments 200 times faster. It did mean creating a new genetically simpler variety, which was done in America. Then the Beijing Genomics Institute mapped the genome in less than a year. The genome sequence obtained makes it possible to find genes for resistance to pest and diseases and to improve potato plant breeding techniques. The research results will be published soon. The full story? resource.wur.nl/en


22 >> student

GOING GLOBAL On the back page of Resource in ‘Typical Dutch’, foreign visitors tell us how they experience the sometimes odd Dutch culture. With the vacation coming up, we asked some of the TD writers to look at their own country for a change. What are the highlights? What should we definitely avoid when going there? The result is a lively and useful travel guide for the entire world. ‘Don’t be shocked when you see people praying to trees.’ tekst: Kees van der Ark, Agnes tol, Arianne van Leeuwen illustratie: Henk van Ruitenbeek

ONTARIO, CANADA BENJAMIN DEVRIES PhD Geo-information Science ‘Toronto, the capital of Ontario, is very diverse. It has a large China Town and Little Italy. Beyond that, the Toronto region is very much like the Netherlands, except for the Niagara Falls. Towards the North the countryside gets rockier. I think the best way to really experience this part of Ontario is to camp in one of the national parks. If you want to drink some alcohol during your trip, make sure you are not caught drinking in public and try to plan ahead. Alcohol can only be bought at one of the two government controlled stores and not in supermarkets.’ WISCONSIN, UNITED STATES KELLIE HOLLER Employee Van Hall-Larenstein Wisconsin is at the heart of the Great Lakes District. Life is good in the ‘badger state’ where people usually keep their feet firmly on the ground. The influence of the first colonists is still present. German immigrants introduced beer breweries and thanks to the Dutch, Wisconsin is the US’s largest producer of cheese. Even the landscape seems Dutch in many respects. If you love sports you definitely have to visit the Green Bay Packers, Superbowl Champion in 2010. It will cost you time or money though, considering the waiting list for a season ticket extends to over a hundred years.’ RESOURCE — 7 juli 2011

CHILE ROBERTO CHAVEZ PhD Environmental Sciences ‘Visit different places. Chile is more than 4000 km long and very diverse. If you placed it over Europe, it would reach from Turkey to Finland. All the climates are there: the Atacama desert in the north is the driest place on earth while the national park Torres del Paine in the south has ice fields and mountains. In between lie the wine valleys of Chile. My favourite wine, Montes, comes from the Colchagua valley. Visit Easter island too. The culture of its inhabitants the Rapa Nui is closer to that of the Polynesian islands. One rule goes for the whole of Chile: Do not take pictures of the native people, they might get angry.’ ECUADOR RAED GINDEYA MUÑOZ Msc Environmental Sciences ‘If you visit Quito, the old city centre is a must see. You can take the teleferiqo lift to have a great overview of the city. On Saturdays you can visit the Indian market in Otavalo. You can buy colourful handcrafted scarfs and fabrics from the indigenous people, and delicious pork meat. If you like jamming on the beach go to Montanita, one of the famous party beaches of Ecuador.’

FINLAND MIILA KAUPPINEN BSc Forest and Nature Conservation ‘When visiting Finland, you’ll discover that the sauna is very important for Finnish people and ice hockey can make them crazy. You’ll probably have to get used to our culinary specialities like dark rye bread, large amounts of ammonium chloride in candies and sweet rye pudding called ‘mämmi’. Sometimes the first impression of Finnish people is that they are a bit distant and hard to approach but if you show a bit of interest, you’ll see that they are a bit shy about speaking English (which they actually know fairly well). In reality they’d love to meet you and can be fun, honest, trustworthy friends!

BULGARIA STANISLAV DIMITROV MSc Biotechnology ‘In Bulgaria it is very common to drink strong alcohol (typical Bulgarian grape brandy Rakia) before the main meal, together with salad made with tomatoes, cucumbers and feta cheese. Usually all foreigners are surprised by this, but don’t refuse it, it is delicious. What you do have to look out for is the fact that we nod our head to say no, and shake it to say yes. This often results in confusing situations! Sometimes Bulgarians are offended if you say ‘no’ to them in a very direct way (typically Dutch and often more effective), so try to elaborate on the situation and then go for the final refusal.’

student << 23

NEPAL ANUKRAM ADHIKARY Msc Management, Economics and Consumer Studies ‘Unlike in the Netherlands where people say things directly , people in Nepal generally prefer more of a “roundabout approach”, so be prepared for lengthy conversations that may frustrate you. You are guaranteed to smile about it as you ponder over these countless conversations in Nepal after you return home! Also, don’t be shocked when you see people praying to trees, stones, rivers, the sun and the moon, animals including cows (so one can give up hopes of being served steak for dinner!) The reason we do this is that we believe everything that exists on Earth is worth worshipping, as they all contribute to making our lives worth living.’

RWANDA BRIGITTE UWIMANA PhD Plant Breeding ‘Rwanda is not big, even smaller than the Netherlands, but it’s worth paying a visit. Famous are the volcanoes in the north, which house the last mountain gorillas in the world. In the eastern national park you can find ‘normal’ animals, such as lions and zebras. Rwanda is now the safest country in Africa, quite an achievement if you consider its troubled past. We don’t like corruption. In the countries surrounding Rwanda it might be normal to bribe a police officer, but in Rwanda you will end up in jail. Finally, we would like to keep our environment clean, so make sure to leave your plastic bags at home: we only use paper bags.’’

KENYA WANJIKU GICHOHI PhD human Nutrition ‘Of course everyone knows the Serengeti and Masai Mara national parks in the South West area, but my family originates from the central part. This part consists of mostly farming land where the people grow tea, coffee and other crops. But still, if you visit it as a Western tourist, you will experience a lot of hospitality and get a lot of attention, maybe even a little too much. If you come to Kenya, it might pay to travel together with a Kenyan. If you travel alone, people might ask a lot more money for a bus ticket. Not to be missed: the geothermal electricity plant and the Nairobi National Park, inside Nairobi.’

MALAYSIA NORHARIANI MOHD NOR PhD Business economics group ‘Because Malaysia has different races with different cultures and languages, we celebrate everyone’s festivities, such as Chinese New Year, Aidalfitri, Deepavali, and Christmas. So, enjoy our many holidays! But despite our abundance of time, don’t expect us to be on time. If you see a public transport timetable, you will probably always have to add 10 minutes, and if you host a party, you should expect people to come later than the time you asked them to come. So if you want a cab to come early, remember to fix the time earlier or you will miss your plane!’ INDONESIA THERESIA MATURBONGS MSc Environmental Sciences When visiting Indonesia, do not be surprised by the foods you think you know well. Rendang (Indonesian beef curry) is one of the wellknown Indonesian foods in the Netherlands, but it may burn you inside out when you order it in a traditional Padang restaurant. Also do not try sambal Ijo, which is usually served there, just because it looks green and mild. Sambal Ijo will take you to the hottest level of spiciness! If after this story you crave some Dutch food, go to the ‘HEMA’ in Jakarta for some stamppot, bruinebonensoep and windmills.

AUSTRALIA SIMON BUSH Lecturer Environmental policy group ‘Most backpackers don’t take time to see the city, which is a shame. You don’t have to travel the whole country, the east coast has it all. The city of Sydney is surrounded by water. There are a lot of small beaches around the harbour, uncrowded in the big city. Three hours south of Sydney you can find Jervis bay, a beautiful white beach where you can go scuba diving, sailing or surfing. Also: get out of the backpackers’ world and address a local. They are open and friendly and can tell you what places to visit.’ 7 juli 2011 — RESOURCE

24 >> student

Autismehuis biedt overzicht In Wageningen zijn twee studentenhuizen speciaal voor studenten met een autismestoornis. Ze krijgen professionele begeleiding om hun leven te organiseren. ‘Ik voel me nu rustiger en heb meer overzicht.’ tekst: Linda van der Nat / foto: Guy Ackermans

I

n de woonkeuken hangt een schoonmaakrooster en een kookrooster. Op het aanrecht staat nog wat afwas van het ontbijt. De kamer van een van de bewoners biedt een rommelige aanblik. Kortom, een ‘doorsnee’ studentenhuis. Althans, zo lijkt

GESTRUCTUREERD WONEN Stichting Stumass is in maart 2009 opgericht door Johan Veenman, toen hij merkte dat in het zorgaanbod een logische opvolging van zorg na de middelbare school ontbrak. Veenman werkte jarenlang in Wageningen als teamleider bij een expertisecentrum voor mensen met een autismespectrumstoornis. Hij is ervan overtuigd dat wonen in een kleine groep met leeftijdsgenoten die ook studeren een gestructureerde thuisbasis kan bieden voor studenten met een autistische stoornis. Stumass telt inmiddels 45 medewerkers en 82 cliënten, die verspreid wonen over inmiddels zeventien woningen in elf steden, waaronder Nijmegen, Groningen, Leiden, Maastricht en Utrecht. In Wageningen huurt Stumass sinds januari 2010 een pand van Idealis. Het tweede huis werd geopend in juli van dat jaar. Momenteel hebben 31 mensen zich aangemeld voor begeleiding van Stumass, waarvan zestien voor begeleiding in een studentenwoning. De elf wooneenheden die de stichting nu in Wageningen heeft, zijn allemaal bezet.


het. Maar het Stumass-huis is anders. Bij alle vijf de bewoners is ooit autisme vastgesteld. Mensen met autisme zijn vaak intelligent, maar hebben moeite met sociale contacten, veranderingen en het organiseren van hun dagelijks leven. In dit studentenhuis, in het centrum van Wageningen, krijgen zij professionele begeleiding. De studentenwoning is het tweede huis in de stad van Stumass (studenten met een autismespectrum stoornis). Naast Wageningen heeft de organisatie ook huizen in andere studentensteden. Initiatiefnemer Johan Veenman en zijn collega’s helpen sinds 2009 studenten met een autistische stoornis, in de hoop dat ze uiteindelijk zoveel mogelijk hun eigen boontjes kunnen doppen. In het complex is doordeweeks elf uur per dag iemand aanwezig om de studenten te begeleiden bij het inrichten van hun leven. Daarbuiten is er altijd een begeleider telefonisch bereikbaar. Wonen in

deze huizen is alleen mogelijk na een zorgindicatie van indicatieorgaan CIZ. OVERZICHT KWIJT De 24-jarige Renske woont sinds april in het pand van Stumass. Bij de studente Dierwetenschappen werd op haar dertiende een autistische stoornis vastgesteld. ‘Ik ben zesdejaars, maar ik ben nog steeds bezig met mijn bachelor. Als ik veel colleges heb of meerdere vakken in een periode, raak ik het overzicht kwijt. Ik heb veel colleges gemist, en als ik wél ging, kwam het er daarna niet meer van om leeswerk te doen.’ Hiervoor woonde Renske zelfstandig en had ze twee keer per week ambulante begeleiding van Stumass. ‘Ik kan best zelfstandig wonen, maar ik heb moeite met plannen. Ik weet dat ik niet de avond voor de inleverdatum pas aan een verslag kan beginnen, maar het lukt me niet om eerder aan de slag te gaan, doordat er te-

student << 25

SPECIAL STUDENT HOUSE

Renske en begeleider Paul maken een planning.

veel prikkels op me af komen.’ De twee dagen begeleiding bleken niet genoeg om haar leven op de rit te krijgen. ‘Ik had toen ook wel een planning, maar die bood minder structuur. Daardoor ging ik toch weer dingen uitstellen. Om niet nog meer achterstand te krijgen, moest er iets gebeuren.’ Sinds ze in het studentenhuis van Stumass woont gaat het veel beter, merkt ze. Samen met begeleider Paul Stoffer of een van zijn vier collega’s maakt ze een planning. Een paar keer per dag bespreken ze hoe het gaat en kijken ze of ze haar afspraken nakomt. ‘Het scheelt al enorm dat ik met iemand kan overleggen’, vertelt Renske. ‘ Anders ga ik maar twijfelen en dan stel ik het weer uit. Ik voel me nu rustiger en heb meer overzicht. Daardoor zit ik beter in mijn vel.’ EXPLOSIEF Het aantal kinderen met een autistische stoornis is de laatste jaren explosief gestegen. Volgens een rapport van de Gezondheidsraad uit 2009 komen autistische stoornissen in Nederland bij mogelijk honderd per tienduizend mensen voor. Ruim dertig jaar geleden werden nog andere cijfers gerapporteerd: twee á vijf per tienduizend. De groei is mede te verklaren doordat psychiatrische diagnoses snel-

ler en beter worden gesteld dan vroeger, aldus de raad. De laatste jaren slagen steeds meer kinderen met een autistische stoornis erin om een havo- of vwodiploma te halen. Dit is volgens Stumass het gevolg van de introductie van het ‘rugzakje’ in 2001. Maar wanneer deze kinderen willen studeren, is er geen vangnet

‘Ik ben een keer mee gefietst naar een sportvereniging toen één van de studenten voor het eerst ging sporten’ waar ze op terug kunnen vallen, zegt begeleider Paul Stoffer. ‘Stumass is in een gat gesprongen. Het merendeel van de instellingen biedt alleen woonbegeleiding, waarbij de begeleiding voor de bewoners heel intensief is. Maar dit is een intelligente groep, de meeste studenten hebben dat niet nodig. Zij willen inzicht in hun persoonlijkheid, overzicht, voorspelbaarheid en een gevoel van veiligheid.’ VERDRINKEN IN JE STUDIE De begeleiding in de Stumass-huizen is afhankelijk van de behoefte van de bewoners, vertelt Paul. Dat kan ver gaan. ‘Ik ben een keer mee gefietst naar een sportvereniging toen een van de studenten voor het

eerst ging sporten. Anderen verdrinken in hun studie, zeker in tentamentijd, en hebben baat bij een planning die van uur tot uur ingevuld is. Maar er zijn ook studenten die gewoon uit zichzelf opstaan en naar college gaan.’ De studenten kunnen tot een half jaar nadat ze zijn afgestudeerd of gestopt met hun studie in het huis blijven wonen. Daarna wordt er samen gekeken naar andere opties. ‘De bedoeling is dat de studenten hierna op zoveel mogelijk vlakken zichzelf kunnen redden. Alle begeleiding is op ontwikkeling gericht. Er mogen daarom alleen studenten in een Stumass-huis wonen die bereid zijn om aan zichzelf te werken.’ Als alles volgens plan verloopt, haalt Renske dit collegejaar haar bachelor. ‘Eén tentamen zie ik met vertrouwen tegemoet. Het andere wordt pittig. Daarna komt mijn bachelorscriptie nog, dus ik moet wel de hele zomer doorwerken.’ Wat ze na haar opleiding gaat doen, is lastig te voorspellen. ‘Het is in het algemeen best lastig voor mensen met autisme om werk te vinden op hun niveau. Ik zal in mijn werk ook behoefte hebben aan voorspelbaarheid en overzichtelijkheid, dus ik zie mezelf bijvoorbeeld eerder een klein stukje onderzoek doen, dan een compleet onderzoek trekken.’

Messy rooms, dirty dishes on the kitchen counter, cleaning roster on the wall… Looks like any other student house. But this house is different; it is run by Stumass (an organization for students with an autism spectrum disorder). People with autistic tendencies are often intelligent but have difficulty with communication, change and organization. So the students in the two Stumass houses get help with these things. Renske (24) moved in last April. She has been working on her BSc for 6 years and benefits now from help with planning. She expects to graduate soon. Increasing numbers of children are diagnosed with autism spectrum disorders, and thanks to special government provision, often succeed in graduating from high school. There is less support during higher education though, which is where Stumass comes in. Counsellor Paul Stoffer helps students learn to plan, join in student life, and understand their own needs. Stumass was set up in 2009 and supports more than 80 students in 11 Dutch towns. The full story? resource.wur.nl/en


26 >> student WITBIER

DRUKTEMAKER

Hardlopers die alcoholvrij witbier drinken (dagelijks 1-1,5 liter) worden na een wedstrijd minder snel verkouden. Dat hebben Duitse wetenschappers ontdekt bij een studie onder marathonlopers. Ze vermoeden dat polyfenolen uit bier ontstekingsremmend werken. Het is niet bekend wat een dubbele dosis doet. Wij nemen voetstoots aan dat het effect ook geldt voor witbier mét alcohol.

Het kleine bootmannetje (Micronecta scholtzi) blijkt ’s werelds grootste druktemaker. Omgerekend naar lichaamsgrootte maakt het beestje (2 mm) zes keer meer lawaai dan een tetterende olifant. Alsof een orkest voor je neus staat. Onder water, dus we hebben er geen last van. Maar nu het opmerkelijkste: hij doet dat met zijn microcopisch kleine piemel. Swaffel daar maar eens tegenop!

STIJN << Mislukt als mens Een column kost geen tijd, het kost je leven. Altijd zoeken naar een onderwerp en als je even ontspant, roept iemand anders: ‘Hé, zit hier geen stukje in’. Daar mopper ik graag over, maar eigenlijk snak ik naar die aandacht. Stiekem hoopte ik op een lang afscheidsinterview. Mijn mailbox bleef echter leeg. Tja, dacht ik toen, ik heb nog één stukje over.

doe ik een Master of Science en mijn columns zijn gelezen door professoren. Vorige week kwam ik aan de praat met iemand die me supersympathiek leek. Ze bleek zowat al mijn columns te kennen. Dat is toch geweldig! Kijk eens naar dat reusachtige Forumgebouw, of een imposante publicatie in Science. Nou, en van dat instituut was ik dus, zeg maar, huiscolumnist.’

Wat heeft de grootste indruk op je gemaakt? ‘De column waarin ik toegaf dat ik iemand leuk vond. Tijdens een feestje kwam haar vriend zijn ongenoegen uiten. ‘Wanneer je echt van haar hield, dan had je zoiets nooit geplaatst. Als columnist is dit misschien grappig, als mens kun je het niet maken.’ Uit pure ellende ben ik daarna met een dronkenlap gaan praten. ‘…Ah, jij bent Stijn, van die kutcolumn...’ Het ergste was: ik sliep bij één van de organisatoren en moest wachten tot het einde. Blijven lachen en hup, weer een polonaise. De dag erna was ik gebroken. Troost zoekend bekeek ik een reactie op mijn column: ‘En weer 70 euro in de pocket’, stond er, ‘een kind kan de was doen’. Het liefste had ik toen de bak Resources van de bovenste verdieping naar beneden gegooid en mijn eindredacteur gemaild dat ik hem nooit meer wilde zien.’

En dan denk jij: laat ik die WUR eens lekker afzeiken. ‘Ja, dat vond ik nu mijn plicht. Wageningen UR is geen bedrijf, maar bezit van de samenleving. Als columnist hoor je bijzonder kritisch

Waarom was je zo geraakt? ‘De opmerking over mijn positie als mens. Hij heeft gelijk. Nog nooit heb ik een belangrijke deadline gemist, maar verjaardagen vergeet ik aan de lopende band. Met mijn artikelen heb ik snaren geraakt, maar niemand heeft mij nodig om bij uit te huilen. Als mens ben ik gewoon mislukt.’ Tja, het offer als beroemd Wagenings columnist. ‘Ach hou op, na de zomervakantie ben ik vergeten. Als ik echt talent had, was ik al lang gebeld door de Volkskrant.’ Niet een klein beetje trots? ‘Natuurlijk wel. In groep acht mocht ik met veel pijn en moeite naar het vmbo. “Kleine kans dat ie ooit een middelbare school voltooit.” Nu


‘Als ik echt talent had, was ik al lang gebeld door de Volkskrant’ naar zoiets te kijken, grenzen op te zoeken en er soms heel per ongeluk over heen te stappen. Ik geloof niet dat de raad van bestuur dat zo ziet. Bijna vier jaar stukjes en welgeteld één keer heb ik een reactie van Aalt Dijkhuizen gekregen, op kerstavond. Ik gebruik volgens hem ‘gemakkelijke kwalificaties’ en Resource is ‘zuur’. Nou sorry, luchtverfrissers (communicatieafdelingen) zijn leuk hoor, maar schoonmaken doe ik met schoonmaakazijn.’ Je denkt, laat ik nog één keer schoppen. ‘Dat was niet mijn bedoeling, ik maak me hier serieus zorgen over. Wageningen doet het niet eens zo slecht. In Utrecht is het papieren universiteitsblad afgeschaft, in Nijmegen is het nieuws niet langer openbaar en het kabinet vindt dat fundamenteel onderzoek marktgericht moet worden en de natuur zichzelf moet bedruipen. Nee, wat dat betreft heb ik als bos- en natuurbeheerder ook na Resource nog werk zat. Stijn van Gils Een leuk mens word ik wel in een later leven.’ Dit was Stijns laatste column. Zin om hem op te volgen? Laat het ons weten! Stuur een proefcolumn naar [email protected]

student << 27 SPACEBIER Goed nieuws voor zweverige types: na spacecake is er nu ook spacebier. Het Australische 4 Pines Brewing Company heeft een bier ontwikkeld (Vostok) voor gebruik in de ruimte. In gewichtloosheid smaakt bier anders: er zijn geen bubbels en de tong proeft minder goed. De brouwers bedachten een donkerbruine stout met extra bittere smaak. Bij De Vlaamsche Reus is het helaas niet te koop. Alleen in Australië.

FOTO: GUY ACKERMANS

STIJN’S PARTING SHOT

Rob (links) en Tim zijn met hun gepimpte Landcruiser op weg naar Afrika.

Rijklaar voor Zambia Velen dromen ervan, maar Tim Super en Rob van de Ven gaan het echt meemaken: met een oude Landcruiser in bijna drie maanden van Nederland naar Afrika rijden. Naar Zambia om precies te zijn. De studenten wonen allebei in het Klokhuis, en samen met vriend – en installatiemonteur- Stefan gaan ze het avontuur aan. Afgelopen zaterdag gingen ze, na een voorbereiding van anderhalf jaar, op weg. Projectnaam: Overlanding. De drie hebben flink aan de jeep geklust, de daktent hebben ze er zelf op gemaakt, net als het ladesysteem in de kofferbak en de drager van het reservewiel. Allemaal gerecycled uit een oude vouwwagen. De bull bar hebben ze gratis via marktplaats weten te regelen, en een pen die met uv-licht water

kan ontsmetten kregen ze gesponsord. De kosten van de reis zijn begroot op 5000 euro de man, inclusief tickets. Ze vliegen namelijk van Zambia weer naar huis, en ze zijn nog op zoek naar iemand die dezelfde reis de andere kant op wil maken. PLASTIC FLUITJES Het meest spannend worden de grensovergangen. ‘Drie blanke jongens in een auto, dat is een soort rijdende portemonnee’, denkt Tim. Ze hebben dan ook plastic fluitjes, knijpkatten en pennen meegenomen om douaniers gunstig te stemmen. De Overlanders hebben hun route aan moeten passen vanwege protesten in Syrië. Toen ze zaterdag vertrokken wisten ze nog steeds niet hoe de route precies zou lopen. Spannend.

Stijn looks back on four years as a columnist for Resource. He had secretly hoped for a farewell interview but failing that he interviews himself. His darkest hour was when he got a lot of flak for writing about someone (identifiable) he liked. He won’t do that again in a hurry. But having been written off academically by a primary school teacher, Stijn is proud of being on an MSc course and writing columns that are read by professors. He has no regrets about his frequent digs at Wageningen UR. It’s a journalist’s duty to offset all the airbrushing done by communications departments.

ZAMBIA HERE WE COME

Maar ook naar Sudan kijken ze vol verwachting uit. IDEEËN OPDOEN De reis is niet alleen een avontuurlijke jongensdroom. Rob studeert Bos- en natuurbeheer wil verschillende vormen van landgebruik met eigen ogen zien. Zijn specialisatie Aquacultuur en visserij leidt het drietal langs de Nijl en naar ecologisch interessante gebieden als Lake Victoria en Lake Malawi. Tim heeft nog contacten in Afrika van zijn studie Tropische landbouw bij VHL. Nu doet hij een master Food quality management en wil hij zich verdiepen in lokale initiatieven. Een onderliggend doel van de reis is dan ook om ideeën op te doen voor toekomstige ondernemingen, onderNM zoeksprojecten of bedrijfjes. De jongens houden een blog bij: www. studentsoverlanding.nl

Wageningen MSc students Tim Super and Rob van de Ven set off with a technician friend last Saturday on an overland trip to Zambia via the Nile and the East African great lakes. They’ve been preparing for it and customizing their old Landcruiser for a year and a half. They’re up for an adventure but also hope to learn a lot about subjects related to their studies – land use and aquaculture for Rob, and food quality management and local initiatives for Tim. You can follow their progress on their blog at www.studentsoverlanding.nl The full story? resource.wur.nl/en


28 >> student METEN Koreaanse onderzoekers hebben een verband ontdekt tussen de lengte van de penis en de lengte van vingers. Het gaat om de lengteverhouding van wijs- en ringvinger van de rechterhand. Vul dat getal in, in de volgende formule: y = -9,2X + 20,6. De y is dan de lengte van de piemel. Bij Koreanen tenminste. Het onderliggende verband is de rol van prenataal testosteron in de ontwikkeling van vingers en piemels. Try this at home.

>> HET ECHTE WERK

BENDABLE RULES IN BONAIRE

DE BUIGZAME REGELS VAN BONAIRE Wie? Diand Laarman, vierdejaars Internationaal landen waterbeheer Wat? Stageonderzoek Waar? Bonaire Waarom? Werken in een project dat onder meer het koraalrif beschermt ‘Bonaire is warm en zonnig. Het stadje Kralendijk ziet eruit als een tropisch plaatje, maar de borden langs de weg zijn Nederlands. Op de radio klinkt André Hazes. Het blijft een beetje vreemd, de tropische omgeving samen met Nederlandse invloeden. Bonaire is een klein eiland. Het is anderhalf keer zo groot als Texel en er wonen minder dan veertienduizend mensen. Het is echt prachtig, vol ongerepte natuur. Ik woonde vlak bij de kust, zodra ik het water inliep was daar het koraalrif. Dat mis ik wel nu ik weer terug ben. Het koraalrif beschermen is een van de doelen van het project waar ik aan gewerkt heb. Het rif is heel belangrijk voor Bonaire, dat draait op het toerisme. Doorgaans is het stil en rustig op het eiland tot de cruiseschepen met toeristen komen. Dan is het even een komen en gaan van mensen en taxi’s. Als de boten vertrekken is het


weer rustig. Voor mij misschien wel een beetje te rustig. Regels zijn buigzaam op Bonaire, of beter gezegd: de regels worden lang niet allemaal nageleefd. Ik kwam bijvoorbeeld een ex-bolletjesslikker tegen, die het smokkelen van drugs zag als een goede manier om geld te verdienen. Dat het illegaal is, was niet van belang. Europese Nederlanders worden op het eiland gezien als te efficiënt, te zuur. We hechten volgens de eilanders teveel waarde aan de regels. Zo mag je op Bonaire rijden als je dronken bent. Zolang je zelf denkt dat je naar huis kan rijden is het prima. Je moet dan dertig kilometer per uur rijden en je knipperlichten aanzetten. Twee vriendinnen wisten zelfs niet goed meer wie er naar huis was gereden. Zelf ga ik met meer dan vier glazen alcohol op niet meer rijden, ik ben toch te Nederlands. Iedereen is wel heel beleefd tegen elkaar en gebruikt veel nettere taal dan in Nederland. Spreken en denken doe je met je hart, vinden ze in Bonaire. Wanneer je andere mensen vriendelijk behandelt, voelen ze zich beter als ze je gesproken hebben. Dat maakt het leven leuker. Een geweldige instelling toch!’ SH

Diand Laarman (International Land and Water Management) did an internship on Bonaire, in a project that aims to conserve the coral reef. The reef is crucial to Bonaire’s tourism industry, on which it depends. The tiny island is a natural paradise and very peaceful, except when a cruise ship comes in. Dutch influence can be seen in the signposts and music but it doesn’t stretch to attitudes to rules. The locals think the Dutch are much too uptight about rules, which are surely there to be broken – or bent at least? If you are drunk on Bonaire, you are still allowed to drive, slowly and with indicators flashing. Diand felt ‘too Dutch’ for that. But he was very impressed by the courtesy and mild language customary in this sunny and friendly culture. The full story? resource.wur.nl/en

service << 29

Wageningen UR zoekt: Secretaresse Wageningen University, Wageningen Vacaturenummer: AFSG-FPE-0004

Projectleider/wetenschappeljk onderzoeker dierziekten Central Veterinary Institute, Lelystad Vacaturenummer: ASG-CVI-ONDZ-0018

PhD Human and veterinary perspective of transmission of ESBLs between poultry and to humans, including quantifying effects of intervention measures Wageningen UR, Wageningen Vacaturenummer: ASG-DW-QVE-0000

2 Assistant Professors in Cultural Geography (Tenure Track)

Hokjesdenken “De afgelopen twee keer was er geen inzending van mij. Ik zit namelijk voor mijn onderzoek in Wenen en had dus geen Resource. Dit weekend kwam mijn vriend mét Resource op bezoek en nu heb ik dus weer kunnen puzzelen! Ik heb de oplossing comkommertijd gevonden. Van de C kan ik echt niks anders maken, het is toch echt Atzo Nicolaï...”. Dat mailde Ellen Slegers, en gelijkt heeft ze. De andere hokjesdenkers zijn: Hannah Ackermans, Cees Niemeijer, Leerstoelgroep Nematologie, Willem Menkveld, Mieke Jansen & friends, Renée en Susan van der Salm, Ans Lijftogt, Henk Parmentier lsg-adp, Siloah Beumer, Sexy Chickies, Ditje van der Vossen, Marianne van der Gaag, Gosse Schraa & Hanneke Pompe en Jeroen van de Meer.

Horizontaal 1 Norm die de import van voedsel uit ontwikkelingslanden belemmert 12 Herbert __ Karajan 13 Br. o. __ 14 __ Race Track, Nederlandse rockband die op Lowlands speelt 15 Was en is de grote vriend van Theo 18 Gaat Rain Man over 20 __ flottantes, Nederlandse film uit 2001 22 Van het toneel verdwenen 28 Oui __ non? 29 Ondiepte in groot water 30 De afschaffing daarvan bedreigt de zorglandbouw 33 Huis voor studenten met 18 horizontaal 37 Volgens Willem Brandenburg het eten van de toekomst 40 Aan de studie 41 Omtrent __, roman van Hugo Claus 42 Dom en lelijk 43 Even de benen __

Verticaal 1 Die setjes zijn in orde 2 Pech op reis 3 ‘t __, de fijnste plek van Nederland 4 Daar hadden we vroeger al een ‘politiemissie’ 5 All __ 6 Bosbrandbeveiliging 7 Mager krediet 8 Bewijst dat je er niet was 9 De stem van Haring 10 Overgrootmoeder van Beatrix 11 Die kant kun je afsteken 16 Staat tussen orkest en dirigent 17 Love __ Its Ugly Head, Living Colour 19 Bijzetobject 21 Après-__ 23 Watervogels met oorpluimen 24 Pakten de titels in België 25 Opstapje 26 Opstapje 27 Leer van het heldendicht 28 Daar hoorde men ‘Sha-la-lie’ weerklinken 31 __ en verboden 32 Wel een oorzaak 34 Dat plaatsje kreeg tóch een windmolenpark 35 Anorexia nervosa-lijder 36 Oervoorloper van de CPN 38 Kun je mee strijken 39 Past voor service of toon 41 Past na Nintendo of Citroën Mail de groene hokjes uiterlijk komende woensdag naar [email protected]. De oplossing komt donderdag op resource.wur.nl.

Wageningen University, Wageningen Vacaturenummer: ESG CL-0091

Functioneel beheerder Telecom Wageningen UR, Wageningen Vacaturenummer: FB-0003-3

Projectmanager Wageningen UR, Wageningen Vacaturenummer: FB-IT-0002

PhD Malaria Epidemiology and Entomology Wageningen UR, Wageningen Vacaturenummer: PSG-ENTO-0015

Postdoc Malaria vector control (entomology/epidemiology) Wageningen UR, Wageningen Vacaturenummer: PSG-ENTO-0016

PhD Parasitoid behaviour in complex herbivore communities Wageningen UR, Wageningen Vacaturenummer: PSG-ENTO-0017

AIO Genetical genomics in natuurlijke populaties van C. elegans Wageningen UR, Wageningen Vacaturenummer: PSG-NEMA-0004

Postdoc Genetics Wageningen UR, Wageningen Vacaturenummer: PSG-PB-0009

Secretaresse Wageningen University, Wageningen Vacaturenummer: SSG-DEC-0001

Secretaresse Wageningen UR, Wageningen Vacaturenummer: SSG-RDS-0002

Adjunctbeheerder Wageningen UR, Wageningen Vacaturenummer: SSG-RDS-0003

Docent Economie en communicatie Hogeschool Van Hall Larenstein, Leeuwarden Vacaturenummer: VHL DM0006

Projectmedewerker Kust- en Zeemanagement Hogeschool Van Hall Larenstein, Leeuwarden Vacaturenummer: VHL DM0007

Docent Wildlifemanagement Hogeschool Van Hall Larenstein, Leeuwarden Vacaturenummer: VHL DM0008

Docent Communicatie DM Hogeschool Van Hall Larenstein, Leeuwarden Vacaturenummer: VHL DM0009


30 >> service mededelingen Mededelingen van en voor studenten en medewerkers. Lever maximaal 75 woorden aan op donderdag voor verschijning via [email protected], met als onderwerp ‘Mededeling’. (Zomer)stages bij Integrand Met de zomerstage is het mogelijk om in de zomervakantie (tot en met augustus) een stage te lopen en kennis te maken met een bedrijf. Met de zomerstage kun je dus zonder studievertraging een stage lopen. Integrand heeft een groot aanbod aan stages. Elke dag wordt onze database, die ruim 650 stages bevat, aangevuld met nieuwe opdrachten. Onze dienstverlening is gratis voor studenten. SCHRIJF JE IN EN REAGEER OP JOUW PERFECTE STAGE: WWW.INTEGRAND.NL

Student heeft recht op toeslagen Veel studenten hebben recht op

een zorgtoeslag, maar slechts weinigen weten dat. Niet zo raar, want er zijn veel verschillende regelingen, op landelijk en gemeentelijk niveau. Nibud en Stimulansz hebben een website ontwikkeld waarmee je gratis kunt berekenen welke landelijke én gemeentelijk inkomensregelingen er voor jou zijn. KIJK OP WWW.BEREKENUWRECHT.NL

Word een buddy! Wil jij internationale contacten maken? Andere culturen leren kennen? Als Buddy word je gelinked aan twee of drie Erasmus studenten, Europese studenten die voor korte tijd naar Wageningen komen, waarmee je van te voren e-mail contact hebt. Eenmaal hier ontmoet je je buddies en de andere studenten tijdens een activiteit van IxESN Wageningen op dinsdag 7 September. Geef je alleen op, of met nog twee vrienden en vorm samen een Buddy familie. WWW.IXESN-WAGENINGEN.NL

Weet jij wat er leeft op DE CAMPUS? Ben je student of promovendus en wil je ervaring opdoen in de journalistiek? Dat kan bij Resource. Voor het komende jaar zoeken we bloggers, columnisten, verslaggevers en videomakers. Ervaring is niet nodig, wel enthousiasme en een goed gevoel voor nieuws. We bieden begeleiding, een vergoeding en voor de verslaggevers een schrijfcursus. Interesse? Mail een korte motivatie plus eventuele artikelen naar [email protected]. Dit is overigens het laatste magazine voor de zomer. Op 18 augustus verschijnt het eerstvolgende nummer. Tot die tijd vind je nieuws en discussies op www.resource.wur.nl De redactie


agenda Wednesday 7 september

FINDING A JOB IN NL Lecture: Guidelines for finding a job in the Netherlands. After graduation from Wageningen University, you might want to stay and look for a job in the Netherlands. However, you might be confused with complicated procedures and less assured of being transferred from a student to a jobseeker. You might still lack insight of Dutch culture and the Dutch way of working. So where and how do you start looking for the information about getting a job in the Netherlands? MORE INFORMATION AND REGISTRATION: WWW.KLV.NL

Donderdag 8 september

THIRD REMOTE SENSING SYMPOSIUM (RSS) The third Remote Sensing Symposium (RSS) ‘21st Century Challen-

ges’ will take place in Wageningen on 8 September 2011. RSS 2011 will bring together scientists and professionals to share their experience in the field of remote sensing science and applications. It will be a special edition, combined with the inaugural address of the new professor Remote Sensing of Wageningen University for which all participants are warmly invited. The Symposium is organized by and focuses on PhD students primarily, but provides a forum for the research community and related industries as well. WWW.GRS.WUR.NL

service << 31 VOORDELIGE BEDRIJFSRUIMTE IN WAGENINGEN? Wij zoeken tijdelijke gebruikers voor een groot leegstaand winkelpand. Het pand is centraal gelegen tegenover het busstation. Interesse? Neem contact op met Camelot via

088 226 3568 | camelotbeheer.nl of stuur een email naar: [email protected]

Bezoek cameloteurope.com voor ons totale direct beschikbare aanbod!

Doorwerth: House for sale in 10 km from Wageningen. Spacious energy friendly house: 5 rooms, kitchen and garage. Peaceful area with playground nearby, close to forest and river Rhine. € 189.000. tel 06-41452980 www.funda.nl/koop/doorwerth/ huis-47057750-vossenstraat-25/

Forum Opening Hours The Building Monday to Friday from 8 am - 11 pm

The Library Monday to Friday from 8 am - 10 pm

Saturday from 10 am - 5 pm Sunday from 10 am - 5 pm

During working hours, the building is open to the public. After working hours, entrance is only possible with a WUR card.

Saturday from 10 am - 5 pm Sunday from 10 am - 3 pm

Irregular Opening Hours during Summer 2011 Date

Monday to Friday

Saturday and Sunday

8 am - 8 pm

closed

8.30 am - 5.30 pm

closed

12 pm - 2 pm

closed

The Building

11 July to 8 August

The Library

4 July to 4 September

Student Desk

4 July to 12 August

WURshop

11 July to 19 August

closed

closed

Grand Café


12 pm - 1.30 pm

closed

Restaurant


closed

closed

Monday to Wednesday

Thursday to Sunday

9 am - 5 pm

closed

Date Language Services

18 July to 5 August


ILLUSTRATIE: HENK VAN RUITENBEEK

>>TYPICAL DUTCH

Crazy about sprinkles I remember it as it were yesterday: my mother giving me a lecture because she caught me eating the sweets we usually use for birthday cake decoration. I was 8 years old and those colorful dyed mini-balls and small sticks were an irresistible temptation for any kid. ‘It is just for decoration!’ she used to say. And that is how all Chileans grew up with this firm belief.

Twenty five years later, great was my surprise when during a PhD course a considerable group of grownup Dutch PhD candidates were eating cake decoration sprinkles for breakfast. ‘Perhaps this is something different’, I thought, but when I tried some I realized that they were exactly the same thing. In the Netherlands sprinkles are called hagelslag and they are very popular for breakfast among children and adults alike. The sprinkles are eaten on toasted bread with butter. But this is not the end of the story! A few weeks later, I got an invitation from my Department to a “baby birth celebration”. I did not have a clue what this was about. It was not just the fact that a newborn baby was in its stroller saying hello to everybody that impressed me, but the fact that the cake decoration sprinkles were there once again! But they were different from the ones eaten for breakfast. Even more colourful, these sprinkles are made of aniseed and are called muisjes (little mice). Then I learned a new Dutch tradition: when babies are born they are introduced to society in this birth celebration and parents offer beschuit met muisjes to all the guests! I could not imagine myself doing something like this at my workplace in Chile. This is definitely something typical Dutch. Roberto Chávez. Chilean PhD student, Laboratory for Geo-information Science and Remote Sensing Do you have a nice anecdote about your experience of going Dutch? Send it in! Describe an encounter with Dutch culture in detail and comment on it briefly. 300 words max. Send it to [email protected] and earn fifty euro and Dutch candy.

SPIKKELS Roberto Chávez kreeg vroeger van zijn moeder op zijn kop als hij van de spikkels op de taart snoepte. In Nederland zag de Chileen vol verbazing hoe volwassenen die spikkels dagelijks op hun brood doen. Een tijdje later kwam zijn collega met haar pasgeboren baby naar kantoor. Tijdens een typisch Nederlandse babyceremonie kreeg hij speciale spikkels op een beschuitje.

Voor studenten en medewerkers van Wageningen UR nr juli e jaargang. Reistips van internationale Wageningers. lovely planet. p

Recommend Documents