Voor den kop geschoten spionage en executies in België
Jan Van der Fraenen -15 mei 2014 - Studiedag ‘Ereteken of litteken?’
Virginie Loveling Schrijfster en inwoonster van Gent Houdt een pittig dagboek bij
’t Mooiste weder van de wereld. Heel de bevolking schijnt op wandel te zijn. Alles is zoo rustig, zoo vreedzaam. Geen mensch, die ’t niet beter wist, zou ooit kunnen wanen, dat wij in ’t Etappengebied en op voet van oorlog, dat wij allen in onze stad krijgsgevangenen zijn...
hemel, vagevuur en hel • • • • •
Okkupationsgebiet Etappengebiet Operationsgebiet Marinegebiet (Grensgebiet)
James Bond Agent van MI.6 Houdt er een pittig leven op na
verzet 14-18 = 007? • professioneel • spectaculair • eenmansoperatie met zware logistieke ondersteuning
passief en actief verzet
Geallieerde inlichtingendiensten • • • •
inlichtingendiensten vanuit GB - Folkestone via Nederland 6.500 agenten in bezet België Broers Mus spionnen Hun familie wordt zwaar getroffen door de oorlog
smokkel en den draad • gevangen tussen grenzen • den draad • passeurs
Guillaume Valleye Spion voor Frankrijk komt om aan “den draad” in 1918
rekrutering & motivatie • • • •
sociale netwerken geen opleiding man en vrouw in de straat diverse motieven Moeder en dochter De Geyter nemen deel aan spionage worden in 1917 vrijgelaten
Geallieerd GrootBrittannië
Britse algemene hoofdkwartier Major Cameron Folkstone
Neutraal Nederland
Abbé V. De Moor Vlissingen
A. Pagnien
Bezet België C. Verstuyft Gent
Alfred Pagnien Franse spion Organiseert een netwerk in België
T. Goedhuys
R. Verstichel
Kortrijk
Oudenaarde
E. De Geyter Kortrijk
Evarist De Geyter Spoorarbeider en spion in Kortrijk Schrijft na de oorlog zijn pittige memoires
Vernemende dat er veel belang geecht werd aan ’t vervoer op de spoorwegen, deed Théo mij roepen en stelde mij voor aan Verstuift. Daar ik in de nabijheid der statie woonde en mijne woning op drij meter van ’t spoor stond, was ik daar de geschikte man voor.
Informatie? • ondervragen, patrouilles, luchtfotografie,… • spionage – spoorwegobservatie – algemene observatie
• transmissie – koeriers – duiven
spoorwegobservatie • kennis Duitse treinverkeer = belangrijk • organisatie • Vb: Evarist De Geyter
Mijne woning stond op drij meter afstand van de sporen, in- en uitgang der statie Kortrijk voor de richtingen Gent, Brussel en Ronse, op 20 meter van den overweg die des ’s nachts verlicht was door eenen groote electrieke lampe.
algemene observatie • ‘zwerflustige’ agenten • binnenland & kuststreek
Leopold Brion & Abel Rivière Dienst Fara Maken plannen van de kuststreek
koeriers • • • •
belangrijke schakel gevaarlijk keten onduidelijk
Frans Vergauwen koerier Gezocht door de Duitsers
duiven • via grens – per vliegtuig/ballon
Kamiel Ottevaere Boer en herbergier vindt duiven en geeft deze informatie mee
Polizeistelle en aanhouding • Geheime Feldpolizei & Polizeistelle: goed georganiseerd • Belgen in Duitse dienst • verraad & onvoorzichtigheid
Fritz Ball Duitse politieagent schrijft na de oorlog uitgebreid rapport
De deur werd open geduwen en vijf agenten van de Duitsche geheime politie traden binnen. Ieder van hen had in de linker hand een zaklamp op mij gericht en de revolver in de rechterhand. Ik moet er bijvoegen dat zij alle gemak hadden om bij mij ’s nachts binnen te komen met de sleutel van den Officier die in de Villa ingekwartierd was.
Belgische gevangenissen • • • • •
ondervragingen geweld confrontaties mol lange duur Irma Van Meersche mol echtgenote van François Mus
“Ja? Van Kortrijk? Dan kent gij waarschijnlijk eenen zekeren Goedhuys Theophiel? Dat is ook eenen waren Belg, ik heb de naam ook van eenen zekeren De Backer Achiel van Moescroen, die personen zijn reeds goed aangeteekend bij de Alliés en zullen voorzeker goed beloond worden.” Ik kon reeds den Duitschen beer gerieken die zich wilde verbergen onder menschen vel.
Heinrich Hanfft Duitse krijgsauditeur Leidt de processen tegen spionnen
• • • • •
proces schijnvertoning? Belgische advocaten? rol krijgsauditeur verloop veroordelingen & strafmaat
genadeverzoeken
• Duitse keizer • secuur behandeld • vb.: Evarist De Geyter
terechtstellingen
• • • •
277 terechtstellingen provinciehoofdstad vuurpeloton geen Belgen toegelaten
’s Morgens van voor 5 uur sta ik voor het venster en rond 6 uur met de handen achter mijne ooren geplaatst hoor ik de salvos. Pagnien, Van Der Coilden en Bernard hadden het heden verwisseld met het Eeuwige en zijn ook moedig gestorven gelijk hunne drij medewerkers.
Evarist De Geyter - executieoord Gent
Ofschoon ik veel geleden heb, en niettegenstaande den droeven toestand waarin ik mij bevind, nu meer dan een jaar gesmeekt te hebben Oorlogschade te bekomen, zou ik niet aarzelen mijn plaats als spioen terug in te nemen, als er opnieuw vijanden ons duurbaar Belgenland zouden overrompelen.
