Volgom te beginnen de Lekdijk stroomafwaarts. Let direct aan uw linkerhand op hetrijtje statige oude herenhuizen. Na een halve kilometer ziet u links eenlandhuis, het Slot Herlaar (de vroegere Heren van Ameijde). Op de plaats van hethuidige slot Herlaar heeft een veel ouder kasteel gestaan. Het enigeoverblijfsel is de toegangspoort van dat eerste kasteel. Ook Huis te Jaarsveld,aan de overzijde van de Lek, is eigendom van de familie Van der Lee, maardaarover later. Vervolg de Lekdijk richting Tienhoven. Naenkele honderden meters ligt, wonderlijk in de lus van de Lekdijk, een oudeRomaanse kerk. Alleen 's zomers zijn er kerkdiensten in dit Hervormde Kerkje.Een kerkorgel is er niet, enkele koperblazers begeleiden de zang van dekerkgangers. Het onderste deel van de toren is van tufsteen en stamt uit detwaalfde eeuw. Vlak voor de kerk ligt een (voormalig) café. Dit is een oudveerhuis. Heel vroeger was hier een pontveertje over de Lek. Het gebouwtjevijftig meter voorbij het kerkje aan de linkerzijde op dijkhoogte is hetvoormalige gemeentehuis van Tienhoven (Tienhoven telt lang rond de 500inwoners). Fietseen kilometer of twee verder (trouwens buitendijks in de uiterwaard was hiervroeger, de Termeise ijsbaan, tegenwoordig dient daarvoor de Zederik (zielater). Voor de afwisseling gaan we even van de dijk af, sla linksaf deLangesteinse weg in. Neem een paar honderd meter verder, de eerste weg rechts,de Langerakse Tiendweg. Tiendwegen zijn wegen die hier meestal parallel aan dedijk lopen. Er liggen heel smalle weilanden aan dit weggetje met knotwilgen. Ditwaren namelijk heel vroeger Hennep-akkers. Hennep werd niet geteeld voor hetgeestverruimend effect, maar om touw van te maken, in het pre-kunsstof tijdperk.De Hennep werd geoogst en vervolgens in de sloot ernaast gegooid om te rotten.Daarna ging het naar een touwslagerij voor verdere verwerking. Hoewel veelslootjes inmiddels gedempt zijn, zijn de oude smalle akkertjes nog wel teherkennen. Fietsverder richting Nieuwpoort, in feite parallel aan de dijk. O ja, mocht u eenzwart-witte reigerachtige vogel zien vliegen, en u denkt 'Zou dat een Ooievaarzijn?': wel dat kan kloppen, u bent namelijk op ruim een kilometer afstand vanOoievaarsdorp Liesveld (dat ligt tussen Nieuwpoort en GrootAmmers). Gabij de eerstvolgende kruising weer rechtsaf, sla aan het eind op de Lekdijklinksaf en fiets weer verder over de Lekdijk. U passeert Langerak (voorpuzzelaars overbodige informatie, maar een rak is een lang recht stuk in derivier). U komt in het vestingstadje Nieuwpoort (nee niet dat van de Slag van1600). Als u het stadje wat beter wilt bekijken, dan kunt u een korterondwandeling over deze wallen maken. Volg de Lekdijk weer en steek na eenkilometer bij Gelkenes met de pont de Lek over. Aan de overzijde ligt deZilverstad Schoonhoven (ook gezellige terrasjes). Achter de poort die u vanaf depont aan uw linkerzijde ziet liggen, bevindt zich het oude centrum(Zilvermuseum, Waag, grachtjes, aardig om even te bekijken).
Watook heel mooi is om te fietsen is de route langs het riviertje de Vlist tennoorden van Schoonhoven (richting Haastrecht en Gouda). Maar dit terzijde.Deze route gaat verder vanaf depont in oostelijke richting naar WilligeLangerak, volg de Lekdijk een kilometerof zes tot u tegenover Ameide uitkomt. Hier ziet u de resten van het oudegemaal. Nog een aardige tip: Als u linksaf gaat kunt u kersen eten, fiets deRolafweg op en meteen weer rechts rijdt u de Oudeslootseweg in. Ditkarakteristieke polderweggetje volgen en net voordat u Jaarsveld in rijdt ziet ulinks van u de Fruitwaard, met daarnaast de kersenboomgaard (Oudeslootseweg 3).(www.fruitwaard.com)... Daarvan is het nog 400 meter rechtdoorover de Veldensteinlaan en een 50 meter S.L. van Alterenlaan en u bent bij het"Huis van Jaarsveld". Fiets over de dijk een halve kilometer terug totrecreatieterrein Zalmsteke. Als het echt warm is kunt u er ook een triatlon vanmaken en een duik nemen. Hier vertrekt ook het door vrijwilligers in de vaartgehouden fietspontje, waarmee u over kunt steken naar Ameide. Let op!!Letop!! Het voetgangers/fietspontje (met de toepasselijke naam 'De Overkant) vaartalleen zomers van Goede Vrijdag tot en met september. In de maand april vaartdit veer alleen in de weekenden en met Pasen en op Koninginnedag. In oktoberstopt de pont. Alleen op de tweede donderdag van oktober zet de pont nogbezoekers aan de jaarlijkse Termeise paardenmarkt over, van 9 tot 18 uur.(Informatie: 0183-602676, Mevr. D.Siegersma) Informatie over voetveren is tevinden op:www.voetveren.nl
Goed, steek dus de Lek over metde voet/fietspont, laat Ameide rechts liggen en volg de Lekdijk in oostelijkerichting. (Hierbegint eigenlijk het tweede deel van de fietstocht, u kunt 'm ook in tweeënknippen, het eerste bovengenoemde stuk is een krappe 20 km lang, het tweede deelcirca 14 km). Ukomt nu in een gebied dat de Vijfheerenlanden heet. Dit gebied is ontstaan alswaterstaatkundige eenheid, rond 1482 uit vijf heer-lijkheden (Arkel boven deZouwe, Vianen, Hagestein, Everdingen en Ter Leede metSchoonrewoerd). Dedijk maakt een scherpe bocht bij het buurtschap Sluis. Rechtsaf begint deZouwendijk, aangelegd rond 1277 volgens een handvest van Floris V. (maar deroute blijft gewoon de Lekdijk volgen). Vlak voor de bocht ziet u als u goed kijkt binnendijks rechts een kleineplas, dit is de wiel (ja, dé wiel, niet hèt wiel, zegt men hier), een diepe kolkdie het resultaat is van een dijkdoorbraak. Deze wiel was vroeger veel groter enkwam bijna tot aan de dijk. Tientallen jaren is hier vuil gestort. (Misschienkomt er ooit een groot gifschandaal want er ligt waarschijnlijk heel veelchemisch afval, onder andere afkomstig van de verffabriek Brink Molyn bijGelkenes (naast het veer bij Schoonhoven).
BijSluis hebben ooit lang geleden tientallen molens gestaan (de laatste ging ruim20 jaar geleden in vlammen op). Het water binnendijks is de Zouweboezem(wateropslag), ook Zederik geheten (in de volksmond Zeerik (ee uitspreken zoalsin eerlijk)). Water uit de Vijfheerenlanden werd hier in de Lek gepompt.Buitendijks kunt u aan het riet in de uiterwaarden de oude rivierloop van de Lekherkennen, die vroeger dus veel dichter langs de dijk liep). Volgde Lekdijk in oostelijke richting een paar honderd meter verder, neem de eersteweg rechts (Boezemkade). Iets verder op de dijk staat een informatiebord overdit gebied. Volg de Boezemkade, na een paar honderd meter houdt de bebouwing op.Links ziet u de polder Achthoven, rechts de Zouwe- of Zederikboezem, met veelriet. U kunt hier onder andere roofvogels als Kiekendief of Buizerd zien. Volgdit weggetje. U passeert een gebouw links (voormalige molen, daarna eenstoomgemaal, nu alleen nog een noodvoorziening). Na een paar honderd meter staatlinks van de weg een huisje. Tijd voor weer een afstapje: want rechts van de wegbegint een korte (rond)wandelroute die nog niet zo lang geleden is aangelegddoor het riet en over de Zouweboezem. De route eindigt bij het beginpunt. Dit waterrijke gebied is zeer vogelrijk.Aan de westelijke zijde van de Zouwe bevindt zich de grootstepurperreigerkolonie van Nederland (in 2000 broedden er circa 70 purperreigers).Roofvogels zoals buizerd en kiekendief zijn geen zeldzaamheid en ook de roerdompis er soms te horen tussen het riet. Tegen de avond verzamelen zich boven ditrietland in de zomer soms enorme wolken spreeuwen die samen een rustplek voor denacht zoeken. Een indrukwekkend gezicht. Behalve rietlanden, zijn er hier ook veelgrienden, waar wilgenteen groeit. In het pré plastic tijdperk werden daarallerlei manden van ‘gebreid’ zoals dat heet. Ameide telde vroeger veelmandenbreiers, men kon hen herkennen aan hun dikke, brede duimen: immers ditwerk vraagt behoorlijk wat kracht. Dit werk is inmiddels verdwenen naarlagelonenlanden, alleen op oudeambachtenmarkten (bijvoorbeeld bij de landelijkefietsdag) ziet men het nog. De wilgenteen wordt wel nog gebruikt voorzinkstukken die rijkswaterstaat gebruikt om dijken te beschermen. Wie zich echtrustig gedraagt kan in de graslanden (meeste kans tegen de avond) ook nog weleens 1 of meer reeën ontwaren. Als uweer verder fietst wordt het pad al snel onverhard, valt mee, duurt maar even.Na ongeveer honderd meter staat een informatiebord over het gebied. Op deze plekstond vroeger een molen, nu rest alleen nog een waterinlaat. Het onverharde deelis maar kort, bij het huis in de verte (jawel, alweer een voormalige - onthoofde- molen) begint weer een asfaltpad. Vanaf het eerstvolgende huisje hebt u eenmooi uitzicht over de Zederik/Zouwe. Iets verder weer een molen, 'De Hoop',eindelijk eentje met kap en wieken die nog functioneert (en soms draait met hulpvan vrijwilligers). Fietsverder langs de Zouweboezem. Wat is dat voor herrie? Ja diezelfde vermaledijdeA27 die u hierheen bracht. Hopelijk staat de wind gunstig en hoort u er nietteveel van. Ga onder de A27 door en direct daarna rechts het smalle fietspaadjein. Volg dit een kilometer.
Ukomt nu in de bebouwing van Meerkerk terecht. Sla einde weg rechtsaf, volg dezeweg tot deze na enkele honderden meters een scherpe bocht naar links maakt. Aanuw linkerhand passeert u Café De Pad. Sla in de bocht rechtsaf (Zouwendijk),maar sla bijna direct weer linksaf het paadje in, dat tussen de huizen door naarhet kerkplein leidt. Steek dit plein over. Volg 'Het Laantje'. Sla aan het eindvan deze straat rechtsaf: u komt nu op de Marijkeweg, aan het eind van deze weggaat een fietstunnel onder de snelweg (A27) door. Volgde weg rechtdoor (dit is Broek). Deze weg kronkelt door de polder, want volgt deloop van een oude rivier (die bij Ameide in de Lek uitmondde, A-meide betekentmonding van de A, zoals IJ-muiden monding van het IJ). Er liggen prachtige oudeboerderijen langs, voor de voorramen van veel boerderijen staan een rij strakgesnoeide leilinden, die in de zomer fungeren als natuurlijke zonneschermen. Demeeste boerderijen zijn overigens niet meer in bedrijf. IJsboerderij ‘Middelbroeck’ op Broekseweg nr17a, verkoopt heerlijk zelfgemaakt ‘ambachtelijk’ roomijs. Blijfdeze weg (die later wat breder wordt) steeds volgen richting Ameide. OpBroekseweg nummer 107, verkopen Ria en Piet Vermaat hun zelfgemaakte boerenkaas.Ga in de bebouwde kom van Ameide rechtdoor, Broekseweg (niet de mooiste straatinderdaad). Aan het einde van de Broekseweg, de plaatselijke fietsenmaker Pek.Deze plek heet in de volksmond 'Het End', vroeger hield hier het dorp op. Garechts langs het veld dat u voor u ziet. De weg links heet Paramasiebaan (in devolksmond Pollie). Deze rechte straat dateert uit de Franse tijd, de Fransenspeelden hier, naar verluidt het balspel Palle Malle (net als op de UtrechtseMaliebaan en het Haagse Malieveld). Wie graag lammetjes ziet dartelen in hetvoorjaar moet deze Paramasiebaan even inrijden, grote kans dat er in dehoogstamboomgaard links aan het eind wel wat rondspringen. Echter, volg rechts de Prinsengracht (voor devoormalige Gereformeerde Kerk langs, de nieuwe ziet u aan de overkant van hetveld). (Waar is de gracht? gedempt helaas (destijds een stinkend open riool,waar niettemin tevens de was in gedaan werd). Rechts aan het eind passeert u eenmeelfabriek, ook al weer een voormalige molen (de straat links heet nogMolenstraat (in de volksmond Brouwerij). De arbeiders van die fabriek heten inde volksmond ‘meelmuizen’. Fietsrechtdoor en u komt op de Dam terecht. Het vrijstaande gebouw in het midden opde Dam is het Raadhuis, aan de stenen in de linker zijmuur aan de Voorstraatzijde is te zien dat het water in het verleden meermalen tot de lippen gerezenis. Het Raadhuis functioneert niet meer als zodanig, want Ameide (in devolksmond Termeij genoemd), dat ruim 3.000 inwoners telt, is helaas ten prooigevallen aan de herindeling. Tegenwoordig valt het met omringende plaatsen onderde gemeente Zederik. Edoch, Sint Nicolaas laat zich er niet van weerhouden nogtelkenjare zich vanaf het bordes van dit Raadhuis te laten toezingen door deTermeijenaren. Achter het stadhuis staat een beeldje van eenkersenplukker. Er is nu nog wel fruitteelt (appels, peren, pruimen) rondomAmeide, maar vroeger waren er ook veel kersenboomgaarden. Mijn vader bivakkeerdeals kind in de kersentijd (mei)
in de boomgaarden als ‘heuer’ joeg hij metratels en andere herrieapparaten vogels schrik aan die het voorzien hadden op dekersen. Als uop de Dam met uw rug naar het bordes staat let dan ook even op het heel smallehuisje rechts in de hoek: Orrekes-huisje, heel lang geleden een snoepwinkeltje.Daarachter ligt de Hervormde Kerk. Deze is herbouwd na de brand in 1953 invlammen opgegaan (de toren stortte in terwijl de klok midden in de nacht twaalfuur sloeg). Bovenop het schip van deze kerk is een ooievaarsnest gemaakt. Hetwordt regelmatig bezocht door ooievaars, maar het is elk jaar weer afwachten ofer ook echt een paar gaat broeden. Verlaat de Dam (gezien met de rug naar hetStadhuis) in de linkerhoek, sla direct linksaf (Benedendam-sestraat) en u komtweer op de Lekdijk, terug bij af na hopelijk veel fietsplezier te hebbenbeleefd. CoritaJohannes
Tips: Afstandsaanduidingen in detekst (een halve km verder, een km verder) zijn enigszins bij benadering. Enkeleovernachtingsmogelijkheden: - in Tienhoven: Camping de Koekoek, gelegen in de uiterwaard van deLek, Lekdijk 47, tel 0183- 35 14 91; - in Tienhoven: Kamer met ontbijt: ‘Het Uilennest, Lekdijk 41,Tienhoven, tel 0183- 602194; - in Schoonhoven: diverse mogelijkheden; - in Lexmond: een pension, gelegen in de dorpskern en twee campingslangs de Lek; - in Meerkerk: Camping-bij-de-boer: De Victorie (SVR- camping),Broekseweg 75-77, Meerkerk tel 0183 - 35006, Internetadres:www.svr.nl -in Meerkerk:Broek's Bed en Brood, Broekseweg 34, 4231 VE Meerkerk, tel.0183-601660 - in Nieuwpoort: aan de Buitenhaven 10:Bed&Breakfast DeUitspanning
Voor wie dit oernederlandsgebied verder wil verkennen: Uitgeverij Dwarsstap en de ANWB(Ooievaarsroute) hebben ook fietstochten in deze regio beschreven. Websites met informatie over de streek:
www.ameide-online.nlover Ameide
http://www.zouweboezem.nl met informatie over de natuurgebiedZederik/Zouweboezem, actuele vogelwaarnemingen en prachtigevogelfoto's)
http://www.natuurcentrum.nl: Informatie over deVijfheerenlanden van de Natuur- en Vogelwacht Vijfheerenlanden, ook een mooibezoekerscentrum.
