Europe Direct helpt u antwoord te vinden op uw vragen over de Europese Unie. Gratis nummer (*):

KE-78-09-628-NL-C

Ä<OVVY[UVN]HUVUZ®·

Ä<OVVY[UVN ]HUVUZ®· FPcd\^TcfTcT]P[bd]PPaTT]QPP] X]TT]P]STa44A[P]Sb^[[XRXcTTac

qWn@MWvMnWMZZoEZMt

Europese Commissie

Waar kunt u EU-publicaties krijgen? Betaalde publicaties: t CJKEF&6#PPLTIPQ IUUQCPPLTIPQFVSPQBFV t CJK VX CPFLIBOEFM POEFS WFSNFMEJOH WBO UJUFM VJUHFWFS FOPG *4#/OVNNFS t SFDIUTUSFFLT CJK FFO WBO PO[F WFSLPPQBHFOUFO 6 WJOEU EF DPOUBDUHFHFWFOT PQ IUUQCPPLTIPQFVSPQBFV PG V LVOU [F QFSGBYBBOWSBHFOPQ (SBUJTQVCMJDBUJFT t CJKEF&6#PPLTIPQ IUUQCPPLTIPQFVSPQBFV t CJK EF WFSUFHFOXPPSEJHJOHFO FO EFMFHBUJFT WBO EF &VSPQFTF $PNNJTTJF6WJOEUEFDPOUBDUHFHFWFOTPQIUUQFDFVSPQBFV PGVLVOU[FQFSGBYBBOWSBHFOPQ

6LVOUEFpublicatiesWBOIFUEJSFDUPSBBUHFOFSBBM 8FSLHFMFHFOIFJE TPDJBMF[BLFOFOHFMJKLFLBOTFOEPXOMPBEFOWJB http://ec.europa.eu/social/publications PGHSBUJTFFOBCPOOFNFOUOFNFOWJB http://ec.europa.eu/employment_social/publications/register/ index_en.htm ESmail JTEFFMFLUSPOJTDIFJOGPSNBUJFCSJFG WBOIFUEJSFDUPSBBUHFOFSBBM8FSLHFMFHFOIFJE TPDJBMF[BLFOFOHFMJKLFLBOTFO 6LVOUPOMJOFFFOBCPOOFNFOUPQEF[FOJFVXTCSJFGOFNFOWJB http://ec.europa.eu/employment_social/emplweb/news/ esmail_en.cfm http://ec.europa.eu/social

6)0035/0(7"/0/4 8BUVNPFUXFUFOBMTVOBBS FFOCBBOJOFFOBOEFS &&3MBOETPMMJDJUFFSU

Europese Commissie Directoraat-generaal Werkgelegenheid, sociale zaken en gelijke kansen Eenheid D.3 Manuscript voltooid in februari 2009

De inhoud van deze publicatie is verzorgd door de overheidsdiensten voor arbeidsvoorziening van de EER-landen. Noch de Europese Commissie, noch enige persoon die optreedt in naam van de Commissie kan verantwoordelijk worden gesteld voor het gebruik dat kan worden gemaakt van de gegevens in deze publicatie. © photos Voor elk gebruik of elke reproductie die niet valt onder het auteursrecht van de Europese Commissie, dient rechtstreeks van de auteursrechthouder(s) toestemming te worden verkregen.

Europe Direct helpt u antwoord te vinden op uw vragen over de Europese Unie Gratis nummer (*):

00 800 6 7 8 9 10 11 (*) Als u mobiel belt, hebt u misschien geen toegang tot gratis nummers of kunnen kosten worden aangerekend.

Meer gegevens over de Europese Unie vindt u op internet via de Europaserver (http://europa.eu). Bibliografische gegevens en een samenvatting bevinden zich aan het einde van deze publicatie. Luxemburg: Bureau voor publicaties van de Europese Unie, 2009 ISBN 978-92-79-11651-3 doi 10.2767/35428 © Europese Gemeenschappen, 2009 Overneming met bronvermelding toegestaan Printed in Belgium GEDRUKT OP 100 % GERECYCLEERD PAPIER

Voorwoord

door Dixie Dansercoer, Belgisch ontdekkingsreiziger en atleet

© SOFAM

In onze hectische moderne wereld probeert iedereen krampachtig meer te doen in minder tijd. Kwaliteit moet plaatsmaken voor kwantiteit; elegantie, stijl en doordachtheid verdwijnen met elke inderhaast geschreven e-mail of sms. De massa aan informatie die we elke dag naar het hoofd geslingerd krijgen, wordt ons soms te veel. Mijn intense en langdurige poolexpedities hebben me doen inzien dat de natuur dit patroon niet volgt. Op de tochten die ik in het noorden zuidpoolgebied heb mogen maken, moest ik noodgedwongen het tempo verlagen en me in alle nederigheid toespitsen op de dingen die echt belangrijk zijn. Om de gure omstandigheden op de Noord- en Zuidpool te overleven, moet een mens een vrije en sterke geest hebben en bij elke expeditie werd ik als mens een beetje rijker. Ik bekijk de dingen nu vanuit een geheel nieuw perspectief en stel vast dat ik naar verscheidenheid streef wanneer het leven te eentonig wordt: dat gebeurt nu eenmaal wanneer mensen in contact komen met andere culturen en geografische omstandigheden en het kan erg de moeite waard zijn. Net zoals bij elke passie kan de droom alleen maar worden bereikt door hard werken. De voorbereidingen van een poolexpeditie, waar een complex netwerk van medewerkers van over de hele wereld bij betrokken is, nemen wel drie tot vier jaar in beslag. Ik kan me voorstellen dat de zoektocht naar een baan in het buitenland, het leggen van contacten en het waarmaken van die droom aanvoelt als een even gigantisch project. De successen die ik op mijn vele expedities heb geboekt, had ik nooit alleen aan mezelf te danken. Op elke expeditie word ik uiteraard vergezeld door mijn expeditiepartner(s) en technische medewerkers. We stemmen ook vaak in met wetenschappelijke en educatieve opdrachten, waardoor nog wat extra gewicht wordt gelegd op onze sowieso al zwaarbeladen sleeën. Deze bijkomende inspanningen op het terrein — of ons nou gevraagd wordt om een gat van twee meter diep te graven in de sneeuw en het ijs of 3

om de temperatuur te registreren in onherbergzame gebieden — kunnen vermoeiend lijken, maar ze geven wel een enorme voldoening na afloop van een slopende expeditie. We kunnen onze streefdoelen niet op ons eentje bereiken, daarvoor is een netwerk dat ons ondersteunt van cruciaal belang. Wanneer we de obstakels kunnen overwinnen die we op onze weg tegenkomen, geeft dat ons een enorm gevoel van voldoening. Ik wil u aanmoedigen om de uitdagingen aan te gaan waarmee u wordt geconfronteerd, zowel de opwindende als de meer intimiderende, maar ook om na te denken over hoe verrijkend en positief het kan zijn om te leven en te werken in een ander land en de dingen eens vanuit een andere invalshoek te bekijken. Dixie Dansercoer werd in 1962 geboren in Nieuwpoort, een stad aan de Belgische kust. Hij is getrouwd en heeft vier kinderen. Halverwege de jaren 80 is Dixie tweemaal rond de wereld gereisd, in verschillende richtingen. Sinds het einde van de jaren negentig heeft hij samen met Alain Hubert op ski’s Antarctica doorkruist (een tocht van 4 000 km) en is de Noordelijke IJszee van Siberië naar Groenland overgestoken, waarbij hij in 106 dagen meer dan 1 800 km aflegde. Hij heeft veel ervaring met langeafstandswedstrijden en ultramarathons en heeft de Mont Blanc en de Mount Everest beklommen. In 2008 voltooide hij de gedenkingszeiltocht „In the wake of the Belgica” naar het Antarctisch Schiereiland, waarmee hij de 20 landingen overdeed die Adrien de Gerlache 110 jaar eerder had gemaakt. In 2009 zette hij onder de naam Antarctic Matters een project op dat gericht is op de milieueffecten van klimaatverandering. Dixie heeft 13 boeken gepubliceerd. Een aantal daarvan heeft betrekking op zijn expedities, maar hij heeft ook een boek uitgebracht waarin het leiden van een onderneming vergeleken wordt met een expeditie (een boek over motivatie dat hij samen met zijn vrouw heeft geschreven). Voorts heeft hij fotoboeken en avonturenboeken voor de jeugd op zijn naam staan. Dixie Dansercoer is ambassadeur van Unicef België en werd door de Belgische koning Albert II onderscheiden met het ereteken van Grootofficier in de Kroonorde. Hij was peter van de eerste Mont Blanc-expeditie die werd geleid door de eenbenige bergbeklimster Kristien Smet en in 2007 was hij peter van het Umicore Solar Team. Hij is lid van het raadgevend comité van EOS Magazine (een Amerikaans wetenschappelijk tijdschrift). De ruime ervaring van Dixie met expedities heeft hem vooral geleerd dat samenwerking en het vermogen zich aan te passen aan een nieuwe omgeving onontbeerlijk zijn om te kunnen overleven. Bezoek de website van Dixie Dansercoer op www.circles.cc 4

Inhoud Voorwoord ......................................................................................... 3 Inleiding ............................................................................................. 7 Stimuleren van de mobiliteit in heel Europa................................... 9 Sollicitatieprocedures in de EER.....................................................11 1. Bulgaria (Bulgarije) ..................................................................13 2. België/Belgique/Belgien ........................................................21 3. Česká republika (Tsjechische Republiek).........................28 4. Danmark (Denemarken) ........................................................36 5. Deutschland (Duitsland)........................................................41 6. Eesti (Estland) ............................................................................47 7. Éire/Ireland (Ierland) ...............................................................52 8. Elláda (Griekenland) ................................................................57 9. España (Spanje) ........................................................................61 10. France (Frankrijk) .....................................................................66 11. Ísland (IJsland) ..........................................................................70 12. Italia (Italië) ................................................................................78 13. Kýpros/Kıbrıs (Cyprus) ..........................................................84 14. Latvija (Letland) .......................................................................89 15. Liechtenstein ...........................................................................95 16. Lietuva (Litouwen) ..................................................................99 17. Luxembourg (Luxemburg)................................................ 104 18. Magyarország (Hongarije) ................................................ 109 19. Malta ......................................................................................... 115 20. Nederland ............................................................................... 121 21. Norge (Noorwegen) ............................................................ 134 22. Österreich (Oostenrijk) ....................................................... 144 23. Polska (Polen) ........................................................................ 151 24. Portugal ................................................................................... 163 25. România (Roemenië) .......................................................... 176 26. Schweiz/Suisse/Svizzera/Svizra (Zwitserland) ........... 182 27. Slovenija (Slovenië) ............................................................. 189 28. Slovensko (Slowakije) ......................................................... 203 29. Suomi/Finland ....................................................................... 207 30. Sverige (Zweden) ................................................................. 216 31. United Kingdom (Verenigd Koninkrijk) ....................... 222 Dankbetuigingen ..........................................................................230 5

Inleiding De wereld verandert. We doen niet meer ons hele leven hetzelfde werk en we weten dat we voor een loopbaan soms naar het buitenland moeten verhuizen. Dankzij de ervaring van werken in het buitenland, of het nu voor korte of voor langere tijd is, kunnen we essentiële vaardigheden opdoen om ons in te leven in andere culturen, onze geest te verruimen en met andere culturen in dialoog te treden. Veel mensen beschouwen het als een zeer verrijkende ervaring. Als ze naar huis terugkeren, kunnen ze bovendien een betere baan vinden dankzij de vaardigheden die ze in het buitenland hebben geleerd. Maar in een ander land gaan werken, is geen beslissing die van de ene op de andere dag wordt genomen. Er moet ernstig over worden nagedacht en alles moet in overweging worden genomen. Goed voorbereid zijn, is van cruciaal belang. Eures reikt u de middelen aan om deze zoektocht naar verrijking tot een goed einde te brengen. Dankzij internetdatabanken met vacatures en cv’s en een netwerk van meer dan 750 volledig opgeleide Eures-adviseurs, vormt onze dienst een scharnierpunt tussen werkgevers en werkzoekenden waarbij de juiste vaardigheden worden gekoppeld aan vacatures in heel Europa. Eures biedt ook informatie aan wie geïnteresseerd is om in het buitenland te leven en te werken en volgt de steeds veranderende arbeidsmarkt op de voet. Eures brengt al 15 jaar vaardigheden en vacatures in heel Europa samen en is ontstaan uit de behoefte aan een gecoördineerde dienst ter bevordering van een van de vier fundamentele vrijheden van de Europese Unie: het vrij verkeer van personen. Wij verlenen essentieel advies, maar bieden ook ondersteuning en de nodige motivatie voor u vertrekt. Verder verstrekken wij hulp tijdens uw zoektocht of bij het voorbereiden van sollicitatiegesprekken. Maar dat is nog niet alles. Aangezien Eures aanwezig is in 31 Europese landen (de 27 lidstaten van de Europese Unie, Noorwegen, IJsland, Liechtenstein en Zwitserland, naast meer dan 20 toegewezen diensten in grensgebieden), hebt u ook bij aankomst in uw gastland nog toegang tot de expertise van Eures. We kunnen u advies geven over de sociale zekerheid, meer informatie over de arbeidsmarkt of lokale tips: Eures is altijd in de buurt. 7

Dit boek werd samengesteld omdat Eures haar waardevolle kennis wil bundelen. Kennis die door het hele netwerk gedurende vele jaren werd vergaard, zodat alle Europese burgers ervan kunnen profiteren en het boek kunnen raadplegen op het juiste moment. Dit boek is waarschijnlijk het nuttigst voor werkzoekenden omdat het een concrete bron is als ondersteuning van de zoektocht naar een baan en omdat het enkele van de culturele barrières in Europa probeert te doorbreken. Daarnaast is het ook handig voor werkgevers om meer te weten te komen over de culturele achtergrond van hun sollicitanten. De grote kracht achter Eures is ons uitgebreide netwerk. Deze handleiding werd samengesteld door de VDAB (Vlaamse Dienst voor arbeidsbemiddeling) in samenwerking met de andere Belgische openbare werkgelegenheidsdiensten, maar er werden bijdragen geleverd vanuit het hele Eures-netwerk. Zonder die bijdragen en zonder de opmerkingen van tal van experts zou dit boek niet mogelijk geweest zijn. Wij hopen dat het u van dienst zal zijn en wensen u veel geluk en productiviteit terwijl u geniet van de Europese arbeidsmobiliteit!

8

Stimuleren van de mobiliteit in heel Europa Het leven staat niet stil: elke dag leren we iets nieuws of komen we voor een nieuwe uitdaging te staan. Hetzelfde geldt voor de Europese arbeidsmarkt. De actieve bevolking vergrijst en de werkgelegenheidscijfers veranderen van jaar tot jaar in hoog tempo. Bij Eures willen we ervoor zorgen dat u het maximum haalt uit uw rechten en kansen in Europa, wat het leven ook in petto heeft. De Europese arbeidsmobiliteit zit in de lift: hoewel enkele landen in het begin beperkingen oplegden voor werknemers uit de nieuwe lidstaten, werden de meeste van die beperkingen ondertussen opgeheven. De meeste mensen hebben niet langer een „baan voor het leven” en dat kan worden beschouwd als een opwindende kans om een grote verscheidenheid aan sectoren, functies en plaatsen te ontdekken. Met de nodige flexibiliteit en een open geest kunnen zowel werkgevers als werknemers voordeel halen uit de veranderlijke arbeidsmarktpatronen in Europa: werkzoekenden kunnen verschillende werkpatronen ontdekken, zoals werken op afstand en duobanen, terwijl werkgevers kunnen rekenen op een divers en bruisend personeelsbestand door sollicitaties uit een ander land te verwelkomen en ervoor te zorgen dat werknemers een gezond evenwicht vinden tussen werk en vrije tijd. Met de juiste hulp en ondersteuning kunnen zowel werkgevers als werkzoekenden een baan of rekruteringsmogelijkheden vinden buiten hun onmiddellijke omgeving. Dit boek biedt u een breed scala aan tips en achtergrondinformatie zodat u deze kansen te baat kunt nemen. Eures bevindt zich in de ideale positie om een overzicht te hebben van de uitzonderlijke kansen voor iedereen in Europa, maar ook om de laatste hindernissen te detecteren waarmee mensen worden geconfronteerd voor en na een verhuizing naar het buitenland. Vaak gaat het om culturele hindernissen, want de rijke culturele verscheidenheid in Europa kan ook voor verwarring zorgen bij wie van plan is om een kans te grijpen in een ander land. Als burgers van een verenigd Europa zijn we soms nog vreemden voor elkaar, zeker in een belangrijke situatie zoals een sollicitatieprocedure. 9

We hebben dit handboek speciaal geschreven voor mensen die op zoek willen gaan naar een baan buiten hun eigen land — door naar een ander land te verhuizen of over de grens te gaan werken — maar ook voor werkgevers zodat ze vertrouwd kunnen raken met de culturele achtergrond van een sollicitant. Dit boek biedt een overzicht van elke lidstaat met de belangrijkste informatie en essentiële tips over wat wel en niet mag tijdens sollicitaties of rekruteringen in het buitenland. De Eures-deskundigen op het gebied van arbeidsmobiliteit zijn een unieke bron van informatie gebleken tijdens het schrijven van dit boek. Dankzij de knowhow van dat Europese netwerk (800 leden) en de regelmatig bijgewerkte gegevens op onze website (eures.europa.eu) kunnen we u deze informatie aanreiken. Ze is naar onze mening onmisbaar voor wie een verhuizing naar het buitenland plant. Wij willen u uiteraard ook aanmoedigen om het netwerk of onze website te raadplegen wanneer u nog vragen hebt of op zoek bent naar specifieke ondersteuning. We hopen dat u zult genieten van het boek!

10

Sollicitatieprocedures in de EER

#6-("3*+&

Officiële taal Bestuursvorm Oppervlakte Hoofdstad Munt Lid van de EU of EER Landnummer Domeinextensie

Bulgaars Parlementaire republiek 110 910 km2 Sofia Lev EU +359 .bg

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Bulgarije Bij de standaardsollicitatieprocedure bieden kandidaten zich aan voor een baan, waarna zij worden uitgenodigd voor een gesprek met de werkgever en/of zijn of haar vertegenwoordiger. Sollicitanten dienen zich er bewust van te zijn dat de termijn tussen de publicatie van de vacature en de dag waarop de nieuwe werknemer werkelijk aan de slag kan, door de werkgever wordt bepaald. Deze termijn bestrijkt slechts in uitzonderlijke gevallen meerdere maanden. De enige wettelijk vastgelegde termijn is vastgesteld in artikel 17, lid 4, van de wet op de verbetering van de tewerkstelling, waarin wordt bepaald dat een werkgever het lokale arbeidsbureau schriftelijk op de hoogte moet stellen van de resultaten van de selectieprocedure. 13

Eerste contacten en algemene regels die in acht moeten worden genomen wanneer een werkzoekende een baan zoekt via een lokaal arbeidsbureau: t Iuister naar de werkzoekende en stel hem of haar op zijn gemak; t neem de documenten van de werkzoekende door; t geef de werkzoekende de documenten die nodig zijn om hem of haar bij het arbeidsbureau in te schrijven en geef hierover uitleg; t voer de gegevens van de werkzoekende in het automatische gegevenssysteem in; t bespreek eventuele voorkeuren voor een baan; t verstrek de werkzoekende informatie over geschikte vacatures; t vat alles nog eens samen en vraag de werkzoekende om een bevestiging van de diensten van het lokale arbeidsbureau die voor hem of haar het meest geschikt zijn. Aandachtspunten voor elektronische sollicitaties: t het is heel belangrijk dat sollicitanten bepalen of de inhoud van een baan al dan niet overeenstemt met hun interesses. Sommige websites zijn toegespitst op bepaalde beroepen, andere zijn dan weer gericht op werkzoekenden in bepaalde regio’s; t belangrijk om te weten is ook dat sollicitanten hun cv op bepaalde websites kunnen plaatsen en dat werkgevers zich op diezelfde sites kunnen registreren. Indien er belangstelling is voor een bepaald bedrijf, kan ook een website voor dat bedrijf alleen worden gebruikt; t het is erg belangrijk naar een baan te zoeken op websites die geregeld worden geactualiseerd; t het elektronisch cv van een sollicitant moet opgesteld zijn volgens het algemene model van het Europees cv; t zorg ervoor dat, indien een sollicitatieformulier moet worden ingevuld, dat ook correct gebeurt; t elektronische documenten (cv, begeleidende brief, sollicitatieformulieren, enz.) moeten worden ingediend binnen de in advertenties vastgestelde termijn. Aandachtspunten voor schriftelijke sollicitaties: t stel een cv op papier op volgens het Europese model; t schrijf een begeleidende brief; 14

t naast het cv kan een werkgever ook nog om een aantal andere documenten verzoeken; t gebruik een stijlvolle opmaak voor documenten op papier om indruk te maken op de werkgever; t respecteer de uiterste datum voor het indienen van documenten. Aandachtspunten voor telefonische contacten Het is doorgaans niet aan te raden via de telefoon naar een baan te solliciteren, omdat werkgevers de sollicitant dan gemakkelijker kunnen uitsluiten. Een telefoongesprek is bedoeld om een afspraak te maken voor een sollicitatiegesprek bij de werkgever. Tijdens het telefoongesprek moeten sollicitanten de volgende regels in acht nemen: t zij dienen zichzelf voor te stellen; t zij dienen duidelijk te vermelden voor welke betrekking zij belangstelling hebben en waarom zij bellen; t zij dienen zich te beperken tot een korte en duidelijke uiteenzetting waarin zij toelichten waarom zij geschikt zijn voor de baan; t zij moeten proberen een afspraak te krijgen voor een gesprek. Om resultaat te boeken moeten sollicitanten in de beschrijving van hun vaardigheden ingaan op de belangrijkste eisen die in de advertentie werden gesteld (zonder ze woord voor woord over te nemen).

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Wervers verwachten van sollicitanten dat zij over de nodige diploma’s, kwalificaties en werkervaring beschikken. Voor bepaalde betrekkingen kan het bijvoorbeeld belangrijk zijn dat kandidaten een of meerdere vreemde talen spreken, vlot met een pc overweg kunnen, in het bezit zijn van een rijbewijs, enz. De duur van de procedure hangt af van de sollicitatietermijn die de werkgever vaststelt. 15

Algemene regels voor sollicitaties via een lokaal arbeidsbureau: t voorafgaande selectie van geschikte kandidaten voor de vacature; t eerste contact met de geselecteerde kandidaten, die ter kennismaking worden uitgenodigd door een medewerker van het lokale arbeidsbureau; t ontmoeting en gesprek met de werkzoekenden met de bedoeling een profiel op te stellen dat overeenstemt met een bepaalde vacature; t de werkzoekenden helpen met het opstellen van hun cv en andere documenten, in overeenstemming met de eisen van de werkgever; t de werkzoekenden voorbereiden op het sollicitatiegesprek bij de werkgever; t referenties voorbereiden; t een afspraak vastleggen voor een gesprek met de werkgever; t het eigenlijke sollicitatiegesprek met de werkgever; t feedback van zowel de werkzoekende als de werkgever over het resultaat van de sollicitatie. Werkgevers letten tijdens sollicitatiegesprekken op nauwgezetheid, voorkomen, zelfbeheersing, zelfvertrouwen en lichaamstaal. De werkgever of zijn vertegenwoordiger leidt het gesprek. Indien het gesprek plaatsvindt in het lokale arbeidskantoor, zijn de arbeidsbemiddelaar, de sollicitant en de werkgever of zijn of haar vertegenwoordiger aanwezig. Indien het gesprek in het bedrijf plaatsvindt, zijn enkel de werkgever of zijn of haar vertegenwoordiger en de sollicitant aanwezig. Het sollicitatiegesprek neemt een half uur tot maximaal een uur in beslag. Wanneer de werkgever erop aandringt dat de kandidaat na de theoretische proef ook een praktische proef aflegt, duurt de procedure langer. Verberg zenuwachtigheid (rol niet met de ogen, vermijd handenwringen, houd bevingen onder controle, speel niet met uw haar, enz.), spreek duidelijk en zeker niet te stil, rook niet en gebruik ook geen kauwgom, laat vakjargon achterwege, kritiseer noch uzelf noch uw vroegere werkgevers, gebruik geen clichés, 16

vergelijk uzelf niet met de andere kandidaten voor de baan en bespreek geen persoonlijke en financiële problemen. Tijdens het gesprek wordt eventueel een glas water aangeboden, wat een sollicitant gerust mag aanvaarden. Een kandidaat mag op het einde van het gesprek vragen stellen. Deze vragen kunnen betrekking hebben op de volgende thema’s: de beheersstructuur van het bedrijf, een doorsneewerkdag van de werknemer in de functie waarnaar wordt gesolliciteerd, de uiterste datum waarop de sollicitant een antwoord zal krijgen en de opleidings- en kwalificatieprogramma’s die het bedrijf zijn personeel aanbiedt. Een sollicitatiegesprek verloopt doorgaans als volgt: de sollicitant en werkgever groeten elkaar; de sollicitant gaat zitten; de werkgever en/of zijn of haar vertegenwoordiger stelt vragen, die de sollicitant beantwoordt; op het einde van het gesprek geeft de werkgever de sollicitant de kans om eventuele vragen te stellen. Tijdens het onderhoud probeert de werkgever met de kandidaat een normaal gesprek te voeren. Van deze laatste wordt verwacht dat hij of zij zelfverzekerd en beheerst is. De verhouding tussen beroepsgebonden en andere onderwerpen die tijdens het gesprek aan bod komen, hangt af van de eisen die voor de vacature worden gesteld. Sollicitanten dienen hun motivatie toe te lichten en de werkgever ook iets over zichzelf en hun sterke punten en interesses te vertellen. De wet op de bevordering van de tewerkstelling verbiedt directe of indirecte discriminatie in sollicitatieprocedures. Werkgevers stellen geen vragen over het privéleven van sollicitanten. De wet bescherming persoonsgegevens definieert persoonsgegevens als alle gegevens over een individuele persoon die via een uniek nummer kunnen worden opgespoord. Sollicitanten moeten op de hoogte zijn van de activiteiten van het bedrijf, het management, de klanten en concurrenten alsook van mogelijkheden voor verdere ontwikkeling. 17

Vragen die vaak door een werkgever worden gesteld: t „Waarom solliciteert u naar deze baan?” t „Wat kunt u voor ons bedrijf betekenen?” t „Vertel me iets over uzelf. Wie bent u? Wat onderscheidt u van anderen?” t „Wat verwacht u als loon te ontvangen?” Tenzij andere afspraken werden gemaakt, mag de sollicitant enige tijd na het gesprek contact opnemen met de werkgever (persoonlijk of per telefoon) om naar het resultaat van het gesprek te vragen.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Het is niet aan te raden om als sollicitant meteen tijdens het sollicitatiegesprek specifieke loonsverwachtingen te geven. Naargelang de overeenkomst wordt de vergoeding berekend op uur- of maandbasis. Het vergoedingsniveau zelf hangt af van de werkduur of de productiecijfers. Werkgevers onderhandelen met werknemers over het loon voor één element (het productiequotum), dat nooit minder mag bedragen dan het bedrag dat werd vastgesteld in de collectieve arbeidsovereenkomst. Soms vragen bedrijven dat sollicitanten één dag op proef werken, maar dat is geen algemeen gangbare praktijk. De sollicitatieprocedure eindigt wanneer een arbeidsovereenkomst wordt ondertekend of wanneer sollicitanten vernemen dat de keuze niet op hen is gevallen. Werkgevers zijn verplicht om het lokale arbeidsbureau binnen zeven dagen in kennis te stellen van het resultaat van de selectieprocedure. Wanneer het lokale arbeidsbureau een actieve rol vervult in de organisatie van het sollicitatiegesprek, dient het bureau de kandidaten zelf mee te delen dat ze niet door de werkgever zijn geselecteerd.

18

4. Hebt u referenties nodig? Vroegere werkgevers kunnen voor referenties zorgen. Deze referenties tonen aan dat een sollicitant geschikt is voor de openstaande betrekking. Tijdens het gesprek kan erop worden aangedrongen kopieën van diploma’s te overhandigen. Sommige werkgevers vragen om aanbevelingsbrieven. Of een bewijs van goed gedrag is vereist hangt af van de aard van het werk.

5. Een goede indruk maken Zoek vooraf het adres van het bedrijf op en zoek uit hoe u er met het openbaar vervoer kunt geraken. Noteer het exacte tijdstip en neem alle benodigde documenten mee. Bevestig steeds vooraf dat u op de afspraak voor het sollicitatiegesprek zult zijn. ndien u niet op de afspraak verschijnt, moet u hiervoor een geldige reden hebben. U dient zich dan te verontschuldigen voor het feit dat u niet aanwezig kunt zijn en ook uit te leggen waarom. Draag elegante kleding, geen sportkleding, korte rokjes of felle kleuren. Uw kleren en schoenen moeten schoon en gepoetst zijn en op elkaar zijn afgestemd. Gebruik geen sterke deodorant of zwaar parfum. Besteed aandacht aan details, zoals een verzorgd kapsel, gewassen haar en schone nagels. Mannen moeten gladgeschoren zijn of een verzorgde baard hebben. Draag geen opzichtige juwelen.

19

Sollicitanten moeten vriendelijk en beleefd zijn, glimlachen, oogcontact maken met de vraagsteller, aandachtig naar de vragen luisteren, alle vragen beantwoorden (tot twee minuten per vraag), duidelijk, kalm en zelfverzekerd spreken, hun sterke punten kort benoemen, hun ervaring vergelijken met de eisen die worden gesteld aan de baan waarnaar zij solliciteren, de werkgever danken voor de toegekende tijd of hem of haar zelfs een schriftelijke bedanking sturen.

20

#&-(*


Nederlands (noorden), Frans (zuiden), Duits Constitutionele monarchie 30 528 km2 Brussel EUR EU +32 .be

1. Gangbare sollicitatieprocedures in België Een sollicitatieprocedure begint doorgaans met het verzamelen van informatie over een openstaande betrekking of de gegevens van de contactpersonen in geval van een open sollicitatie. U kunt contact opnemen met het bedrijf voor nadere informatie over een bepaalde vacature en informatie inwinnen over de activiteiten van de werkgever. Als u denkt dat u geschikt bent voor de baan, kunt u een cv en een sollicitatiebrief opstellen en deze op de vastgestelde manier indienen. Als de werkgever belangstelling heeft voor uw profiel, kunnen een of meerdere gesprekken volgen. U kunt ook onderworpen worden aan evaluaties, vaardigheidsproeven en psychologische tests. 21

In de laatste fase van de procedure beslist de werkgever wie wordt aangenomen en geeft hij of zij feedback. Sollicitanten mogen ook zelf naar het resultaat (feedback) vragen. Zo geven zij een bijkomende blijk van motivatie en belangstelling voor de werkgever. De meest gebruikelijke procedure is selectie op basis van een cv met een begeleidende brief. Merk op dat alle vacatures in België openstaan voor zowel mannen als vrouwen. Er gelden geen leeftijdsbeperkingen. De tijd die gemiddeld verstrijkt tussen de bekendmaking van de vacature en de dag van indiensttreding hangt af van diverse factoren: het aantal gesprekken en evaluaties, openbare of privésector, vast of tijdelijk contract, de opzeggingstermijn die de werknemer in acht moet nemen bij de vorige werkgever, de tijd die nodig is om te verhuizen, enz. Gemiddeld neemt een wervingsprocedure voor allerhande vacatures 6 weken in beslag, maar voor bepaalde banen (bv. banen waarvoor zich maar weinig kandidaten aanmelden) kan het veel sneller gaan. Wanneer u solliciteert via e-mail, kunt u het best een „professioneel” e-mailadres gebruiken. Werkgevers houden niet van te veel creativiteit in e-mailadressen. Geef duidelijk aan waarover de e-mail gaat en schrijf een sollicitatiebrief. Besteed aandacht aan de opmaak van zowel het cv als van de sollicitatiebrief. Schrijf uw sollicitatiebrief volgens de Belgische normen (indien u ze kent). Gebruik net papier wanneer u uw sollicitatie via de gewone post verstuurt. Stel uzelf kort en duidelijk voor en spreek in de vereiste taal wanneer u naar de werkgever belt. Stel uzelf voor en zeg voor welke functie u belangstelling hebt indien het een open sollicitatie betreft. U geeft blijk van motivatie wanneer u de functie en het bedrijf kent. Wees ook voorbereid op vragen over uw sterke en zwakke punten. Uw cv is het belangrijkste document. Op het moment van de sollicitatie worden in België meestal geen andere documenten 22

gevraagd. Werkgevers geloven wat u zegt over uw diploma, certificaten, enz. Houd er rekening mee dat u gevraagd kan worden een aantal hiervan in te dienen bij de ondertekening van de arbeidsovereenkomst. Zorg er dus voor dat u een vertaling van uw diploma hebt, maar voeg geen kopie bij uw sollicitatie. Neem na het sollicitatiegesprek zelf het initiatief om naar het resultaat te vragen. Voor de werkgever is dit een belangrijk teken van motivatie. U kunt zelf contact opnemen met de werkgever indien u na twee weken geen bericht hebt gekregen (tenzij u weet dat de besluitvormingsperiode langer duurt). Wees beleefd, eerlijk en professioneel. Lieg de werkgever nooit voor. Beperk u tot feiten die voor de werkgever interessant kunnen zijn. Een sollicitatiegesprek kan veeleer worden gezien als een vorm van onderhandelen dan als een vraag-en-antwoordronde.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Werkgevers letten in de eerste plaats op uw houding, assertiviteit en beleefdheid alsook op de manier waarop u zichzelf voorstelt. U wordt een vertegenwoordiger van het bedrijf en u moet in het team passen. De gesprekken kunnen worden bijgewoond door twee of drie personen. Het eerste gesprek wordt grotendeels afgenomen door een psycholoog. Daarna kan een gesprek volgen met uw mogelijk toekomstige manager of zelfs met een toekomstige collega. Het laatste gesprek gaat over praktische zaken (loonbesprekingen, enz.) en wordt bijgewoond door een vertegenwoordiger van de personeelsdienst. Voorzie 45 minuten voor een gesprek en een halve dag voor tests. Zowel verbale als non-verbale communicatie spelen een belangrijke rol in het wervingsproces. Aangeboden koffie of water kunt u gerust accepteren. Op het einde van het gesprek kunt u 23

bijkomende informatie vragen over de functie en het bedrijf. U kunt ook praktische vragen stellen over het werk zelf. Aan het begin van een sollicitatiegesprek stellen de vertegenwoordigers van de werkgever zich doorgaans voor. Daarna wordt de kandidaat gevraagd hetzelfde te doen. De vragenstellers beginnen met zeer algemene vragen en schakelen geleidelijk aan over op zeer gedetailleerde vragen. Aan het einde van het gesprek kan de kandidaat nog bijkomende vragen stellen. Het gesprek wordt afgerond met praktische informatie over de besluitvormingsperiode en feedback. De sfeer tijdens een sollicitatiegesprek is doorgaans formeel en professioneel. Zorg ervoor dat u zowel voor als na het gesprek professioneel blijft. Wees consequent in uw antwoorden. Let op de manier waarop de vragenstellers zichzelf voorstellen. Gebruik hun voornaam enkel wanneer zij dat ook doen. De sfeer tijdens een sollicitatiegesprek stemt niet altijd overeen met de algemene bedrijfscultuur. Tijdens het gesprek wordt vooral aandacht besteed aan beroepsgebonden kwesties. De verhouding professionele en privévragen bedraagt 80/20. Het is belangrijk dat u de werkgever van uw capaciteiten en vaardigheden overtuigt. Spreek hier ook over tijdens het gesprek. Ga er ook van uit dat u wordt gevraagd uw motivatie en vaardigheden te illustreren aan de hand van praktische voorbeelden, hobby’s, vrijwilligerswerk, enz. Werkgevers moeten de privacy van sollicitanten respecteren. U hoeft geen vragen te beantwoorden over godsdienst, seksualiteit, een sterke kinderwens, enz. Kandidaten mogen over deze onderwerpen „liegen”, zolang ze geen verband houden met het werk. De weigering om te gevoelige vragen te beantwoorden, kan ook een blijk van assertiviteit zijn ten opzichte van de werkgever en kan dus in uw voordeel werken. De Belgische wet verbiedt discriminatie. U kunt een officiële klacht indienen indien u vindt dat u het slachtoffer van discriminatie bent geworden. 24

Werkgevers stellen het op prijs dat sollicitanten zich informeren over het bedrijf. U kunt op internet informatie opzoeken over de sector, recente projecten van het bedrijf, enz. De meeste vragen hebben betrekking op uw motivatie, persoonlijkheid en vaardigheden. Let op: er is telkens een reden waarom een vraag wordt gesteld. Stel uzelf dan ook steeds de vraag waarom de vragensteller iets wil weten.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Loononderhandelingen vinden doorgaans in de laatste fase van de wervingsprocedure plaats, wanneer de sollicitant de kans krijgt om vragen te stellen. Het loon wordt in België meestal uitgedrukt als het brutoloon, per maand of per uur, naargelang het soort contract. U hoeft niet bang te zijn om meer duidelijkheid te vragen over de exacte inhoud van uw loonpakket. Er kan soms onderhandeld worden over een bijkomend 13e of zelfs 14e maandsalaris op jaarbasis. Deze extra maandsalarissen zijn niet opgenomen in het loon dat vermeld staat in advertenties. In België kan alleen maar over het loon worden onderhandeld in de private sector. De voornaamste bovenwettelijke voordelen zijn maaltijdbonnen, een hospitalisatieverzekering, een bedrijfswagen, een mobiele telefoon, een computer en de terugbetaling van vervoerskosten van pendelaars. De onderhandelingen worden gevoerd tussen de sollicitant en een vertegenwoordiger van de personeelsdienst. Juridisch gezien kan aan sollicitanten niet gevraagd worden één dag „stage” te lopen, tenzij dit geregeld wordt via een uitzendbureau (wat inhoudt dat u voor die dag betaald wordt). Praktische proeven op de werkvloer zijn mogelijk, maar deze mogen niet langer duren dan nodig is om uw vaardigheden te kunnen testen. De sollicitatieprocedure kan als voltooid worden beschouwd wanneer u feedback hebt gekregen. Neem zelf het initiatief en vraag om feedback. 25

4. Hebt u referenties nodig? In België hebben we niet de gewoonte om referenties te vragen. Het gebeurt wel eens, maar niet zo vaak. U hebt een kopie van uw diploma nodig voor bepaalde beschermde beroepen of wanneer het niveau van uw diploma gekoppeld is aan uw salarisniveau (in de openbare sector). Aanbevelingsbrieven worden in België niet gebruikt. In bepaalde gevallen kan u gevraagd worden een bewijs van goed gedrag voor te leggen (bv. voor banen waarbij u in contact komt met kinderen, gevangenen, enz.).

5. Een goede indruk maken Wees steeds stipt. Kom vijf minuten te vroeg, maar nooit te laat. Neem contact op met de werkgever wanneer u denkt dat u te laat zult zijn door het verkeer, treinvertragingen, enz. Zorg er dus voor dat u zijn telefoonnummer bij zich hebt wanneer u op weg bent naar het sollicitatiegesprek. Een bevestiging van uw aanwezigheid op het gesprek is erg beleefd en professioneel. Zo weten werkgevers dat ze u kunnen verwachten. Neem zo snel mogelijk contact op met de werkgever indien u niet beschikbaar bent op het voor uw sollicitatiegesprek voorgestelde tijdstip en maak een nieuwe afspraak. In België pendelen de meeste mensen dagelijks van en naar het werk. Dat betekent dat de meeste werkgevers van u verwachten dat u aanwezig kunt zijn op een sollicitatiegesprek. De afstanden zijn zo klein dat pendelen naar een sollicitatiegesprek geen probleem kan vormen. 26

Er zijn geen vaste kledingvoorschriften. Trek kleren aan die volgens u passen bij iemand die dezelfde baan heeft als die waarnaar u solliciteert. Trek geen pak met een das aan wanneer u een baan als loodgieter wilt en ga niet naar de afspraak in een korte broek of spijkerbroek wanneer u solliciteert naar een baan als vertegenwoordiger. Juwelen en parfum moeten bij uw kleding passen. Overdrijf niet. Vergeet niet dat de manier waarop u zich aanbiedt, een spiegel is van uw persoonlijkheid. Door om feedback te vragen, toont u de werkgever dat u gemotiveerd bent. Als een werkgever beloofd heeft om binnen een week opnieuw contact met u op te nemen en hij of zij dat na twee weken nog niet heeft gedaan, kunt u zelf bellen om naar het resultaat te vragen.

27

54+&$)*4$)&3&16#-*&,


Tsjechisch Parlementaire republiek 78 866 km2 Praag Tsjechische kroon (CZK) EU +420 .cz

1. Gangbare sollicitatieprocedures in de Tsjechische Republiek In het algemeen reageren werkzoekenden op vacatures die op internet en in kranten gepubliceerd zijn of die bij bureaus voor arbeidsbemiddeling zijn gemeld. Werkgevers vermelden doorgaans hun e-mailadres waarnaar geïnteresseerde kandidaten hun cv en begeleidende brief kunnen sturen. Vele werkgevers doen een beroep op private uitzendbureaus. U krijgt toegang tot deze vacatures wanneer u zich bij deze bureaus inschrijft. Wanneer u bij een werkgever solliciteert, kunt u na enkele dagen of weken een antwoord verwachten, waarbij de werkgever u doorgaans uitnodigt voor een persoonlijk gesprek. Het is helemaal niet uitzonderlijk dat u helemaal geen antwoord krijgt indien de werkgever niet in uw profiel geïnteresseerd is. Alle Tsjechische werkgevers hebben een bijzondere verplichting. Zij 28

moeten namelijk vacatures die niet binnen de 10 dagen zijn ingevuld, aan het bureau voor arbeidsbemiddeling melden. De website van het bureau voor arbeidsbemiddeling bevat de grootste gegevensbank met vacatures. De tijd tussen het moment waarop de vacature wordt bekendgemaakt en de dag van indiensttreding verschilt van vacature tot vacature. In sommige gevallen staat in de advertentie een precieze begindatum voor het arbeidscontract en in andere gevallen wordt de begindatum door de werkgever en de sollicitant overeengekomen. Reageer zo snel mogelijk op een werkaanbieding waarvoor u belangstelling heeft en neem de in de advertentie opgesomde basiscriteria in aanmerking. U wilt de belangstelling van de werkgever wekken en het eerste contact is heel belangrijk. U kunt via elektronische weg solliciteren (een gestructureerd cv met een begeleidende brief via e-mail, een onlinesollicitatie op de website van de werkgever, via websites met werkaanbiedingen, enz.). Beperk uw sollicitatie tot 1 pagina. Stuur uw sollicitatie niet met het e-mailadres van uw huidige werkgever noch met een adres met een alias. Stuur uw sollicitatie ook niet naar meerdere werkgevers tegelijkertijd. Vul het onderwerp van de e-mail in (bv. naam van de functie). U moet de bijlagen van de e-mail duidelijk beschrijven. Zend uw cv als een afzonderlijke bijlage. Uw schriftelijke sollicitatie moet het correcte adres van het bedrijf bevatten alsook de datum, de baan waarnaar u solliciteert, waar u de advertentie voor de baan hebt gevonden, wat u te bieden hebt (kwalificaties, werkervaring), het verzoek om een persoonlijk gesprek, uw naam en uw contactgegevens. Daarbij dient u een gestructureerd cv te voegen. Telefoonnummers vindt u in de advertentie of op de website van het bedrijf. Zorg dat u klaar bent voor vragen van de werkgever; houd een balpen, notitieboekje en uw cv bij de hand. Probeer de persoon die verantwoordelijk is voor uw vakgebied aan de lijn te krijgen. Geef korte, zakelijke antwoorden en vraag of het mogelijk is de werkgever persoonlijk te ontmoeten. Probeer indien mogelijk het door de werkgever voorgestelde tijdstip te aanvaarden. U kunt het best aan het begin van een werkdag bellen. Indien u in een bepaald bedrijf wilt werken, hoewel er geen vacatures werden bekendgemaakt, kunt u nog steeds solliciteren. 29

Richt u dan vooral op het beeld dat u hebt van een mogelijke baan in het bedrijf en op uw belangstelling voor het desbetreffende bedrijf. Wervers verwachten van sollicitanten dat zij informatie inwinnen over het bedrijf (structuur en activiteiten) en op de hoogte zijn van de details van de openstaande betrekking. Zij vragen de sollicitanten waarom zij in het betrokken bedrijf willen werken. Sollicitanten moeten ook voorbereid zijn op vragen over hun gespecialiseerde kennis en eventuele andere kwalificaties (persoonlijke kwaliteiten, vermogen om zelfstandig of in teamverband te werken, betrouwbaarheid, aanpassingsvermogen, ervaring, enz.). Sommige werkgevers eisen ook een psychologische test om inzicht te krijgen in de persoonlijkheid van de sollicitanten. Tijdens het sollicitatiegesprek moeten kandidaten hun kwalificaties en onderwijsdocumenten overhandigen (diploma’s, certificaten van talencursussen, rijbewijs, lasvergunning, enz.). Kopieën van diploma’s en documenten worden doorgaans ingediend nadat de arbeidsovereenkomst is ondertekend. Werkgevers eisen gewoonlijk ook een bewijs van goed gedrag. Om de sollicitatieprocedure te starten, moeten kandidaten doorgaans een cv en een sollicitatiebrief indienen. Na een paar dagen of weken neemt de werkgever dan normaal gezien contact op met de geselecteerde kandidaten, die worden uitgenodigd voor een persoonlijk gesprek. Het gesprek verloopt als volgt: 1. voorstelling van het bedrijf en de vacature door de werver; 2. beoordeling van de gespecialiseerde kennis en/of vaardigheden van de sollicitant en/of een psychologische test; 3. individueel gesprek. Het resultaat van de sollicitatie wordt schriftelijk of per telefoon meegedeeld.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Tijdens een sollicitatiegesprek kunt u een tot drie vragenstellers verwachten. De duur en de stijl van het gesprek alsook het gedrag van de aanwezigen kan verschillen naargelang de functie waarnaar u solliciteert en het soort werkgever. Tijdens een 30

standaardgesprek worden u eerst vragen gesteld (over uw opleiding, ervaring en motivatie), waarna u wordt aangemoedigd om zelf ook vragen te stellen. Bij sommige sollicitatiegesprekken moet u meerdere niveaus doorlopen om de baan te krijgen. Het is belangrijk dat u zelfverzekerd overkomt en blijk geeft van belangstelling voor zowel de baan als voor het bedrijf. De loonkwestie kan nogal gevoelig liggen. U kunt maar beter wachten tot werkgevers het onderwerp zelf aansnijden of tot zij u zeggen dat zij u in dienst willen nemen. Doorgaans heeft een sollicitatiegesprek geen vaste structuur. Het kan gaan om een gesprek, een proef, een selectieprocedure of nog iets anders. De ontmoeting wordt wel meestal opgevat als een gesprek. Wie deelneemt aan het gesprek, hangt af van de bedrijfsstructuur. Het kan gaan om de eigenaar van het bedrijf, een medewerker van de personeelsdienst, een afdelingshoofd of al deze mensen samen. De meeste sollicitatiegesprekken beginnen met een kort inleidend gesprek over uw persoonlijke gegevens; het cv wordt in dit stadium nog niet besproken. Dit gesprek wordt gevolgd door vragen waarmee de medewerker van de personeelsdienst bijkomende en meer gedetailleerde informatie over de sollicitanten, hun verwachtingen en loopbaandoelstellingen te weten wil komen. Deze vragen zijn vooral gericht op gevolgde opleidingen en werkervaring. Het volgende deel van het sollicitatiegesprek gaat over de vacature zelf. Hierbij krijgen de sollicitanten informatie over het bedrijf en de interne betrekkingen zodat zij zich een beeld kunnen vormen van de activiteiten en werkomgeving van het bedrijf. Op het einde van het gesprek kunnen niet-beroepsgebonden vragen aan bod komen of krijgen de sollicitanten de tijd om hun motivatie voor de baan toe te lichten en hun vaardigheden en kennis aan te tonen. De verhouding niet-beroepsgebonden en beroepsgebonden vragen bedraagt 20/80. De Tsjechische Republiek heeft geen afzonderlijke antidiscriminatiewetgeving. Discriminatie komt wel aan bod in verschillende rechtstakken (arbeidsrecht, enz.). Uiteraard hoeft u bepaalde vragen niet te beantwoorden, zoals vragen in verband met godsdienst, minderheden, uw gezondheid, uw kinderen, uw burgerlijke staat, eigendomskwesties, 31

enz. U kunt hierop reageren door te vragen hoe de vraag verband houdt met de baan waarnaar u solliciteert. U kunt de belangstelling van de werkgever wekken door duidelijk aan te tonen dat u voor het bedrijf wilt werken. Probeer zoveel mogelijk te weten te komen over het bedrijf zelf. Kennis van het bedrijf is namelijk heel belangrijk (geschiedenis, sector, uitvoer, productie, functiebeschrijving, aantal werknemers, enz.). U vindt dergelijke informatie onder meer op de website van het bedrijf. De meest gestelde vragen tijdens een sollicitatiegesprek: t „Kunt u ons iets over uzelf vertellen?” t „Hebt u ooit al dezelfde (of een gelijksoortige) baan gehad als de baan waarnaar u nu solliciteert?” t „Waarom wilt u in het bijzonder voor ons bedrijf werken?” t „Wat verwacht u van een baan in ons bedrijf?” t „Waarom vindt u dat we u in dienst zouden moeten nemen?” t Wat zijn uw sterke punten?” t „Wat zijn uw zwakke punten?” t „Bent u bereid te reizen?” t „Naar wat voor baan bent u op zoek?” t „Waarom hebt u uw vorige baan opgegeven?” t „Wat weet u over ons bedrijf?” t „Wat deed u in de periode dat u werkloos was?” t „Wanneer kunt u aan de slag?” t „Wat zijn uw loonsverwachtingen? t „Hebt u referenties?” t „Hebt u vragen?”, enz. De volgende vragen zouden nooit mogen worden gesteld tijdens een sollicitatiegesprek of test: t „Wat is uw politieke gezindheid?” „Bent u lid van een politieke partij?”; t vragen over uw godsdienstige overtuiging; t vragen over uw gezinssituatie en eigendom; t vragen over privérelaties en huwelijken. Het wordt sterk aanbevolen om op voorhand met de personeelsdienst een afspraak te maken voor een gesprek/test.

32

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Enige tijd na het sollicitatiegesprek met de werkgever wordt u op de hoogte gebracht van zijn of haar beslissing (moet schriftelijk gebeuren). Indien de beslissing positief is en u besloten hebt de baan te aanvaarden, neemt u contact op met de personeelsmedewerker (personeelsmanager) van het bedrijf. U zegt hem of haar dat u de baan aanvaardt en spreekt af wanneer u begint te werken. Maak ook afspraken over andere belangrijke dingen uit de arbeidsovereenkomst. Tewerkstelling is steeds gebaseerd op een overeenkomst tussen de werkgever en de werknemer. De werkgever is verplicht een schriftelijke overeenkomst op te stellen (arbeidsrecht). De arbeidsovereenkomst moet de volgende basiselementen bevatten: het soort werk, de werklocatie, de datum van indiensttreding en de duur van de overeenkomst. Om eventuele misverstanden in de toekomst te vermijden, wordt aanbevolen om ook de rechten en plichten van de werkgever en werknemer, een taakomschrijving, de werkuren, de proefperiode, de vakantierechten, de opzeggingstermijn en de loonschaal en loonsvoorwaarden in de arbeidsovereenkomst vast te stellen. Afhankelijk van de situatie kunt u over uw loon onderhandelen. Het is goed op de hoogte te zijn van de gangbare lonen en salarissen. Deze verschillen van sector tot sector en van plaats tot plaats. Sollicitanten kunnen beter wachten tot de werkgever de loonkwestie ter sprake brengt en hun een voorstel doet. Bij kleinere en private werkgevers is de kans groter dat u over het loon kunt onderhandelen. Bij grote bedrijven, overheidsinstanties of begrotingsafhankelijke instellingen gelden vaste loonschalen. De arbeidsvergoeding wordt uitgedrukt in een bedrag per uur of per maand en slechts in uitzonderlijke gevallen per jaar (behalve voor de hoogste kaderfuncties). De basisregels voor betaalde vakantie zijn vastgesteld in het arbeidsrecht. Beide kunnen worden aangepast door middel van 33

een algemene overeenkomst tussen de werkgever en de vakbonden van het bedrijf. In bepaalde gevallen kan worden onderhandeld over jaarlijkse bonussen en de bijbehorende voorwaarden, vooral wanneer het gaat om kaderfuncties. Er zijn ook bijkomende financiële voordelen mogelijk op basis van behaalde resultaten, zoals korting voor werknemers op de aankoopprijs van een product van het bedrijf, maaltijdbonnen, theatertickets, toegangstickets voor zwembaden, kortingsbonnen en vakantiegeld. Er is ruimte voor onderhandeling tussen de werkgever en de vakbond van het bedrijf. In de arbeidswetgeving is vastgesteld dat de proefperiode maximaal 3 maanden mag duren. Werkgevers voorzien meestal een proefperiode, die wordt opgenomen in de arbeidsovereenkomst. Er kan in beperkte mate worden onderhandeld over de duur van de proefperiode (bv. inkorten tot minder dan drie maanden), maar doorgaans aanvaarden sollicitanten het voorstel van het bedrijf.

4. Hebt u referenties nodig? Referenties en aanbevelingsbrieven worden doorgaans niet gevraagd. Werkgevers bellen de vorige werkgever van sollicitanten op om de informatie over hun laatste baan te controleren. Tijdens het sollicitatiegesprek controleren wervers gewoonlijk enkel de diploma’s en andere documenten. Kopieën van diploma’s en andere documenten van sollicitanten worden normaal gesproken pas na de ondertekening van de arbeidsovereenkomst ingediend. Werkgevers eisen gewoonlijk ook een bewijs van goed gedrag.

5. Een goede indruk maken Een sollicitant mag zeker niet te laat komen voor een sollicitatiegesprek. Vijf minuten vertraging is nog aanvaardbaar, maar zeker 34

niet meer. Werkgevers reageren naargelang hun behoefte. Normaal gezien krijgt u geen gesprek meer indien u te laat komt. Een sollicitatiegesprek wordt meestal door beide partijen bevestigd, per e-mail of per telefoon. U hoeft niet naar de afspraak te komen, maar u moet de werkgever hier dan wel van tevoren over inlichten. Het meest gangbare sollicitatiegesprek is een persoonlijk onderhoud. De eerste ronde van sollicitaties kan via e-mail gebeuren. Nieuwe communicatiemiddelen beginnen nog maar pas hun intrede te doen. Sollicitanten wordt aangeraden kleren aan te trekken die passen bij de functie waarvoor ze belangstelling hebben. Voor topfuncties kan men beter klassieke kleding dragen. Voor banen die een meer creatieve geest vereisen, is ook een iets originelere of persoonlijker kledingstijl aanvaardbaar. Algemene aanbevelingen: t voor mannen: donker pak, effen das, lederen kwaliteitsschoenen en aktetas; t voor vrouwen: eenvoudige deux-pièces of stemmig broek- of mantelpak. De rok moet tot aan de knieën reiken. Pumps van goede kwaliteit. Bescheiden make-up en discreet kapsel dat bij u past; t juwelen: enkel als accessoire bij uw kleren (kleine sierspeld, een dunne ketting en discrete oorbellen). Breng niets mee om het personeel mee om te kopen. Ga niet naar de afspraak in dronken toestand of in vuile of onverzorgde kleding. Probeer zoveel mogelijk informatie te verzamelen over het bedrijf, de mensen die er werken en de bedrijfscultuur. Bereid u goed voor op het gesprek. Blijf positief en probeer u aan te passen aan de cultuur van het bedrijf. Praat niet te veel. Geef duidelijke antwoorden op de vragen van de werkgever.

35

%&/&."3,&/


Deens Constitutionele monarchie 43 098 km2 Kopenhagen Deense kroon (DKK) EU +45 .dk

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Denemarken Werkgevers plaatsen vacatures op hun website of op de officiële website jobnet.dk. Buitenlandse werkzoekenden kunnen tevens terecht op www.workindenmark.dk, waar zij ook hun cv kunnen publiceren. In sommige gevallen worden vacatures op verzoek van werkgevers ook naar bepaalde nationale websites gezonden. Werkgevers kunnen ook een beroep doen op wervingsbureaus voor een eerste selectie van kandidaten. De kandidaten staan doorgaans in direct contact met de werkgevers. De sollicitatieprocedure wordt beschreven in de advertentie en moet worden gevolgd. De tijd die verstrijkt tussen de dag waarop een vacature wordt bekendgemaakt en de werkelijke indiensttreding van een kandidaat 36

verschilt van sector tot sector, maar bedraagt doorgaans ongeveer één tot anderhalve maand. Wanneer u solliciteert — gewoonlijk via elektronische weg — is het erg belangrijk dat u uw sollicitatie afstemt op de werkgever in kwestie. Neem alleen contact op met de werkgever in de taal die in de advertentie wordt gevraagd. Neem altijd zelf contact op. Wervers verwachten van kandidaten dat zij beschikken over de gevraagde kwalificaties. Documenten in een vreemde taal moeten authentiek zijn. Wervers verwachten geen verdere follow-up van de sollicitatie. Gewoonlijk nemen sollicitanten in reactie op een advertentie rechtstreeks contact op met de werkgever. De manier waarop dit moet gebeuren, wordt steeds beschreven in de advertentie.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Werkgevers letten er heel sterk op of sollicitanten wel de vereiste kwalificaties hebben. De werkgever leidt het sollicitatiegesprek. Hoeveel mensen aanwezig zijn tijdens een gesprek of test verschilt van geval tot geval, maar doorgaans gaat het om een tot vijf personen. Een gesprek duurt normaal gezien maximaal een uur. De kandidaat wordt vaak een kopje koffie of thee aangeboden. Roken tijdens een sollicitatiegesprek wordt niet aanvaard. Aan het einde van het gesprek mag de sollicitant vragen stellen over de functie, het loon, de arbeidsvoorwaarden, de arbeidsovereenkomst, de verlofdagen, bijkomende voordelen, enz. Sollicitatiegesprekken verlopen volgens een vaste structuur. Eerst wordt kort gepraat over het weer, hoe u naar de afspraak bent gekomen of een ander algemeen onderwerp. Vervolgens geeft het bedrijf een korte inleiding, waarna de sollicitant de mogelijkheid heeft om vragen te stellen en zichzelf voor te stellen. Tot slot wordt het onderhoud afgerond met informatie over de volgende stap van de procedure. 37

Normaal gezien is de sfeer vriendelijk en open. Kandidaten moeten hun gedrag hierop afstemmen. Tijdens het gesprek zijn de beroepsgebonden onderwerpen de belangrijkste. Ter aanvulling of aan het einde van het gesprek kunnen ook niet-beroepsgebonden onderwerpen aan bod komen, zoals huisdieren, kinderen, sport en andere interesses. Bereid een antwoord voor op vragen als wat u ertoe gebracht heeft om te solliciteren, waarom u solliciteert en wat de werkgever erbij zal winnen als hij u in dienst neemt. Denemarken beschikt over antidiscriminatiewetten die in overeenstemming zijn met de EU-wetgeving en discriminatie op basis van geslacht, leeftijd, handicap, ras, godsdienst of politieke overtuiging verbieden. U hoeft niet alle vragen te beantwoorden. Uw seksuele geaardheid en eventuele kinderwens worden beschouwd als strikt privé. De meest gestelde vragen hebben onder meer betrekking op uw zwakke en sterke punten en de positie waarin u zichzelf drie tot vijf jaar na het sollicitatiegesprek ziet. Er worden geen strikvragen gesteld.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Er bestaan standaardarbeidsovereenkomsten, maar bedrijven kunnen hun eigen overeenkomsten gebruiken. Gebruik de standaardovereenkomst om zeker te zijn dat niets in uw persoonlijke overeenkomst ontbreekt. U kunt deze in iedere boekhandel aanschaffen. Afhankelijk van het niveau van de werkaanbieding is het gebruikelijk te onderhandelen over het loon of de werktijd en over bovenwettelijke voordelen. De arbeidsvergoeding kan op uur-, week- of maandbasis worden uitgedrukt. Er wordt maar zelden gesproken over een jaarloon. Het vakantiegeld wordt wettelijk vastgesteld. In geval van een bonusregeling moet deze afzonderlijk worden vermeld. 38

Er is ruimte voor onderhandeling over bijkomende voordelen naargelang het niveau van de openstaande betrekking. De meest gebruikelijke voordelen zijn een gratis telefoon, kranten, een auto, internet, enz. U onderhandelt ofwel met de bedrijfsleider ofwel met de personeelsdienst. Met uitzondering van een zeer beperkt aantal beroepen, is het niet gebruikelijk dat sollicitanten een dag stage lopen. U kunt een dergelijk verzoek dan ook weigeren. Wel wordt doorgaans een proeftijd van drie maanden in uw arbeidsovereenkomst voorzien. Kosten die u hebt gemaakt om bij het gesprek aanwezig te kunnen zijn, worden niet vergoed. Aan het einde van het onderhoud legt de werkgever u uit wat de volgende stappen van de sollicitatieprocedure zijn.

4. Hebt u referenties nodig? Of u al dan niet referenties moet voorleggen, hangt af van de situatie. Werkgevers nemen contact op met de personen die u als referentie hebt opgegeven indien zij twijfels hebben of indien het gaat om een baan waarvoor een hoog niveau van vakkundigheid is vereist, een kaderfunctie, een academische betrekking, enz. Sollicitanten kunnen zowel vroegere werkgevers als collega’s als referentie opgeven (van deze personen wordt dan verwacht dat zij antwoorden op een informatieverzoek van de toekomstige werkgever). U hebt een kopie van uw diploma nodig, die u samen met uw sollicitatiebrief en cv moet indienen. Een aanbevelingsbrief kan nuttig zijn. Een goede aanbeveling helpt altijd. 39

Indien u met kinderen of ouderen of in de financiële sector wilt werken, wordt een bewijs van goed gedrag geëist.

5. Een goede indruk maken Denen zijn erg punctueel. Kom bij voorkeur vijf tot tien minuten te vroeg. U hoeft niet te bevestigen dat u naar de afspraak zult komen. Niet komen opdagen en een nieuwe afspraak maken, is enkel mogelijk indien u beschikt over unieke kwalificaties die het wachten waard zijn. Trek vrij klassieke, niet al te opvallende kleren aan. Vermijd ook echte vrijetijdskleding. Draag discrete juwelen en vermijd zichtbare piercings. Het is gebruikelijk dat u opnieuw wordt opgebeld of uitgenodigd voor een evaluatiegesprek om te weten op welke gebieden de sollicitant nog kan verbeteren. Wat mag u absoluut niet doen tijdens een sollicitatieprocedure? t De naam of het adres van het bedrijf verkeerd spellen; t fouten maken in de sollicitatie; t vroegere werkgevers aanvallen; t te laat komen voor een sollicitatiegesprek. Probeer de volgende dingen in acht te nemen: t een goed oogcontact tijdens het gesprek; t een stevige handdruk; t schrijf uw sollicitatiebrief zelf; t antwoord in de taal die in de advertentie van de vacature vermeld staat. t U hoeft niet over alle gevraagde kwalificaties te beschikken, maar u moet wel de in de advertentie vermelde taal spreken. 40

%6*54-"/%


Duits Federale parlementaire republiek 357 021 km2 Berlijn EUR EU +49 .de

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Duitsland In Duitsland wordt gewoonlijk schriftelijk gesolliciteerd. Voordat u uw sollicitatiebrief schrijft, kunt u per telefoon bijkomende informatie vragen over de vacature. Stel bij schriftelijke sollicitaties een dossier samen waarin niets ontbreekt. U hebt een sollicitatiebrief, uw cv, een foto en een aantal aanbevelingsbrieven nodig. Controleer alle documenten zorgvuldig op spelfouten en zorg ervoor dat uw dossier er perfect uitziet. U kunt ook rechtstreeks reageren op werkaanbiedingen die werkgevers op hun website plaatsen. Beantwoord zeker alle vragen indien er een sollicitatieformulier moet worden ingevuld. Wanneer u per e-mail solliciteert, wordt aangeraden uw sollicitatiebrief, cv, foto en aanbevelingsbrieven in één document te 41

zetten. Wees steeds beleefd en geef uw volledige naam (voornaam en familienaam) indien u tijdens de sollicitatieprocedure een of meermaals telefonisch contact hebt met de werkgever of de personeelsdienst. Bereid uw antwoorden voor en beperk u tot relevante zaken. Indien u een open sollicitatie wilt indienen zonder dat u weet of er eigenlijk wel vacatures zijn, bereid uzelf dan goed voor op wat u wilt gaan zeggen en wees er zeker van dat u goed kunt uitleggen waarom u op deze manier solliciteert.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Er zijn geen vaste regels voor de manier waarop u zich op een sollicitatie moet voorbereiden, noch voor de documenten die u nodig hebt, noch voor de verschillende stappen van een sollicitatieprocedure. Elk geval is uniek en hangt af van de specifieke situatie van de werkgever die de vacature heeft gepubliceerd. Het is voor werkgevers erg belangrijk dat u op tijd op de afspraak verschijnt. Zij letten heel sterk op de manier waarop u zich tijdens het sollicitatiegesprek presenteert. Uw kleding, kapsel, juwelen, enz. worden nauwgezet in het oog gehouden. Tijdens het gesprek moet u letten op uw houding, lichaamstaal, oogcontact en de manier waarop u zichzelf uitdrukt. Vragenstellers verwachten dat u hun de hand drukt wanneer u de kamer binnenkomt. Voordat u binnengaat, moet u uw mobiele telefoon uitschakelen. Wanneer zij u iets te drinken aanbieden (koffie, water, enz.), kunt u dit gerust accepteren. Overtuig hen ervan dat u heel gemotiveerd bent om de baan te krijgen. U kunt uw motivatie tonen door tijdens het gesprek meerdere vragen te stellen. Zorg ervoor dat u geen dingen of mensen bekritiseert. Zelfs als u gevraagd wordt om iets of iemand te beoordelen, moet u er het beste van proberen te maken en alles zo positief mogelijk formuleren. Doorgaans wordt een sollicitatiegesprek afgenomen door minstens twee personen. Afhankelijk van de omvang van het bedrijf, kan dat aantal oplopen tot zes. De volgende personen kunnen 42

aanwezig zijn: de eigenaar van het bedrijf of de algemeen manager, kaderleden, medewerkers van de personeelsdienst en collega’s met een vergelijkbare functie als de vacature. Het gesprek duurt gewoonlijk ongeveer een uur, maar dit kan variëren naargelang de sector en de situatie tijdens het gesprek zelf. Een sollicitatiegesprek is doorgaans zeer gestructureerd. Aan het begin stelt iedereen zich voor, ook de vertegenwoordigers van het bedrijf, waarna een korte inleiding over het bedrijf zelf wordt gegeven. Vervolgens komt de sollicitant aan de beurt en stellen de aanwezige vertegenwoordigers van het bedrijf hem of haar allerhande vragen. Naar het einde toe krijgt de sollicitant de kans om de vertegenwoordigers van het bedrijf vragen te stellen. Aan het einde van het gesprek krijgt de sollicitant nog informatie over het verdere verloop van de sollicitatieprocedure en wordt meegedeeld wanneer de beslissing van het bedrijf aan de sollicitant zal worden bekendgemaakt. Wanneer een bedrijf heeft beslist u in dienst te nemen, wordt u hiervan doorgaans telefonisch op de hoogte gebracht. Zodra de arbeidsovereenkomst is ondertekend, kunt u erop rekenen dat de baan van u is. Tijdens het gesprek kunnen de vertegenwoordigers van het bedrijf u uiteenlopende vragen stellen over diverse onderwerpen. U kunt er vrijwel zeker van zijn dat een van de volgende vragen aan bod komt: t „Waarom wilt u voor ons bedrijf werken?” t „Waarom zouden we u in dienst nemen en niet iemand anders?” t „Wat zijn uw zwakke punten?” t „Wat verwacht u van uw baan, team, enz.?” t „Kunt u ons vertellen over enkele successen die u behaald hebt of voorbeelden geven van goede praktijken?” t „Waarom wilt u in Duitsland werken?” t „Wat vindt uw gezin ervan dat u in Duitsland komt werken?” t „Hoelang bent u van plan bij ons te blijven?” t „Waarom hebt u uw baan opgegeven of uw land verlaten?” t „Waarom werd u door uw vorige werkgever ontslagen?” t „Bent u niet te hoog gekwalificeerd voor deze baan?” t „Beschikt u wel over de juiste kwalificaties voor deze baan?” 43

Houd steeds voor ogen dat dit lastige vragen kunnen zijn. Vooral vragen over sterke en zwakke punten of afwijkende kwalificaties moeten voorzichtig en diplomatisch worden aangepakt. Probeer uw zwakke punten als sterke punten te formuleren. Wanneer u bijvoorbeeld weet dat u nogal weinig geduld hebt met collega’s, zegt u dat u er gewoonlijk op toeziet dat collega’s deadlines respecteren of dat u hen geregeld naar hun resultaten vraagt. Werkgevers kunnen dit beschouwen als een troef, vooral wanneer u naar een baan solliciteert. Wanneer u gevraagd wordt of u niet te hoog gekwalificeerd bent voor de betrekking waarnaar u solliciteert, kunt u eventueel antwoorden dat dat op dit moment misschien wel zo is, maar dat de werkgever, zodra u zich in het bedrijf hebt ingewerkt, ongetwijfeld een functie of taak kan vinden die veel beter bij uw kwalificaties past. Probeer altijd van tevoren te weten te komen waarin het bedrijf gespecialiseerd is, welke producten het vervaardigt, hoeveel werknemers het telt en waar de verschillende vestigingen in binnen- en buitenland zich bevinden, zodat u kunt antwoorden op vragen over het bedrijf zelf. Werkgevers of vragenstellers verwachten in het algemeen dat u alle vragen beantwoordt. Duitsland beschikt over een antidiscriminatiewet, de zogenoemde AGG (Allgemeines Gleichbehandlungsgesetz of algemene wet inzake gelijke behandeling). Deze wet bepaalt dat vragen over strikt persoonlijke zaken die niets met de baan te maken hebben, niet zijn toegelaten. Uw algemene gezondheidstoestand, een geplande zwangerschap, uw financiële situatie, godsdienst, seksuele geaardheid, enz. worden als strikt persoonlijk beschouwd.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Onderhandelingen over een arbeidsovereenkomst hangen in grote mate af van het bedrijf en van de sector waartoe het bedrijf behoort. Tenzij het gaat om een baan met een vaste vergoeding, kan over het loon worden onderhandeld. Wanneer u begint te 44

onderhandelen, mag u niet vergeten dat lonen in Duitsland als een bedrag per uur of per maand worden uitgedrukt. Voor loonkwesties wordt onderhandeld met de bevoegde leidinggevende („zuständige Führungskraft”). Niet alleen het loon is bespreekbaar. U kunt ook onderhandelen over bijkomende voordelen bovenop de wettelijke vergoedingen, zoals vakantiegeld en jaarbonussen, op voorwaarde dat zij al niet in de met het bedrijf gesloten arbeidsovereenkomst vervat zitten. Soms vragen bedrijven u om één dag op proef te werken. U wordt aangeraden dit voorstel niet af te wijzen. Sommige bedrijven vergoeden de kosten die u hebt moeten maken om op de afspraak voor het sollicitatiegesprek aanwezig te kunnen zijn. Hiervoor gelden echter geen vaste regels en een onkostenvergoeding mag dan ook niet worden gezien als een recht. U kunt alleen maar wachten tot het bedrijf zelf voorstelt om uw kosten te vergoeden.

4. Hebt u referenties nodig? U hebt absoluut getuigenissen nodig die bevestigen dat u een efficiënte, hardwerkende werknemer bent om uw potentiële werkgever ervan te overtuigen dat u de geschikte kandidaat bent voor de baan. Referenties en aanbevelingsbrieven worden in de meeste sectoren en bedrijven niet gebruikt. Slechts in zeer uitzonderlijke gevallen zal uw nieuwe werkgever contact opnemen met uw werkgever om meer te weten te komen over u en uw prestaties. Voeg de getuigenissen en de kopieën van uw diploma’s bij uw sollicitatiebrief en cv. Voor een baan in de openbare sector hebt u een bewijs van goed gedrag nodig, dat u in uw plaatselijk politiekantoor kunt krijgen. Voor andere banen weet u gewoonlijk niet op voorhand of u al dan niet een bewijs van goed gedrag moet indienen. De werkgever kan hierom vragen wanneer u de arbeidsovereenkomst ondertekent. 45

5. Een goede indruk maken Stiptheid is heel belangrijk voor werkgevers. Werkgevers verwachten dat u uw aanwezigheid op het sollicitatiegesprek bevestigt. Normaal gezien vragen werkgevers u zelf om te bevestigen. Indien iets fout loopt en u zich echt niet aan de afspraak kunt houden, kunt u zich verontschuldigen via de telefoon en proberen een nieuwe afspraak te regelen. Slechts in zeer uitzonderlijke gevallen kunt u zich per e-mail verontschuldigen en een nieuwe afspraak maken. Sollicitatiegesprekken vinden meestal bij het bedrijf zelf plaats. Bedrijven die op zoek zijn naar meerdere nieuwe werknemers, kunnen de sollicitatiegesprekken evenwel laten plaatsvinden in hotels of andere openbare gebouwen in de buurt van de hoofdzetel van het bedrijf. In uitzonderlijke gevallen en naargelang het soort functie kan het eerste gesprek ook via de telefoon worden gevoerd. Skype en andere VOIP-instrumenten worden slechts door een zeer beperkt aantal bedrijven gebruikt en ook dan blijven ze zeer uitzonderlijk. Trek kleren aan die aangepast zijn aan het bedrijf en de functie waarnaar u solliciteert wanneer u zich voor een sollicitatiegesprek meldt. Bankiers of bankmedewerkers moeten bijvoorbeeld een das dragen. Vermijd in het oog springende juwelen. Normaal gezien leggen werkgevers aan het einde van het gesprek uit wat de volgende stappen van de sollicitatieprocedure zijn en hoelang deze zullen duren. Zij verwachten dat u dit tijdsschema respecteert. Wacht tot zij het initiatief nemen om u op de hoogte te brengen of met u een afspraak te maken. Indien de overeengekomen termijn verstreken is en u nog niets hebt gehoord van de werkgever of werver, kunt u zelf contact opnemen en om meer informatie vragen.

46

&45-"/%


Ests Parlementaire republiek 45 228 km2 Tallinn Estse kroon (EEK) EU +372 .ee

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Estland In Estland houdt een sollicitatieprocedure meestal in dat werkzoekenden een geschikte vacature zoeken, hun cv en sollicitatiebrief indienen en een afspraak maken met de desbetreffende werkgever. Tussen de dag waarop een vacature wordt bekendgemaakt en de dag van indiensttreding verstrijkt gemiddeld een maand. Sollicitaties via elektronische weg moeten kort en zakelijk zijn. Het gebruik van elektronische toepassingen wordt aanbevolen, maar voeg geen bijlagen toe. Sommige bedrijven openen geen bijlagen uit vrees voor computervirussen. Een schriftelijke sollicitatie moet duidelijk leesbaar, grammaticaal correct, beknopt en zakelijk zijn. 47

Zorg ervoor dat u over de voor de vacature vereiste vaardigheden beschikt. Houd de advertentie, uw cv en een notitieboekje bij de hand wanneer u naar de werkgever belt. Probeer de juiste contactpersoon, een deskundige van de personeelsafdeling, aan de lijn te krijgen. Toon uw belangstelling voor de vacature en vraag waar u de nodige documenten heen kunt zenden. Wees beleefd, luister aandachtig, spreek traag en duidelijk en geef duidelijke antwoorden. Vermeld ook uw referenties en wees proactief.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Sollicitanten moeten vertrouwd zijn met de achtergrond van het bedrijf, met het domein waarin het actief is alsook met de openstaande betrekking. Neem indien mogelijk diploma’s en andere certificaten mee. Kopieën worden aanvaard. Geef enkel het hoogste diploma dat u ooit hebt behaald. Een diploma dat u meer dan tien jaar geleden behaalde, hoeft u niet meer voor te leggen indien het geen verband houdt met de vacature en de vereiste vaardigheden. Houd een overzicht bij van de banen waarnaar u hebt gesolliciteerd. U zult dit immers nodig hebben wanneer de werkgever contact met u opneemt. Tijdens het sollicitatiegesprek probeert de werkgever meer te weten te komen over uw motivatie en achtergrond, uw vroegere werkervaring, de reden waarom u in het bedrijf wilt werken, wat u het bedrijf te bieden hebt, enz. Gewoonlijk zijn zowel een officiële vertegenwoordiger van de werkgever als een of meerdere personeelsdeskundigen aanwezig. Soms zijn er meerdere sollicitanten tegelijkertijd aanwezig wanneer het een groepsgesprek betreft. Indien u een test moet afleggen zijn er naar verwachting twee tot tien kandidaten aanwezig. Testen duren doorgaans dertig minuten tot anderhalf uur. Groeten met een handdruk mag, maar wacht wel tot de werkgever u zelf de hand geeft. Wees vriendelijk en open, sta of zit mooi rechtop, spreek klaar en duidelijk en houd oogcontact. U 48

mag drankjes zonder alcohol (bijvoorbeeld water) aannemen. Alcohol en sigaretten zijn uit den boze. Bijkomende informatie over de vacature en het bedrijf vraagt u gewoonlijk op het einde van het gesprek. Aan het begin van het onderhoud kunt u algemene vragen verwachten, waarna wordt overgeschakeld op meer specifieke vragen over uw persoonlijkheid en motivatie. Vervolgens stelt u zichzelf kort voor. Daarna kunnen u vragen worden gesteld over uw sterke en zwakke punten en waarom u net in deze vacature bent geïnteresseerd. Andere vragen kunnen gaan over diploma’s, opleidingen en vroegere werkervaring, hobby’s, arbeidsvoorwaarden en loon. Van u wordt verwacht dat u vriendelijk en eerlijk bent en niet te informeel. De grondwet verbiedt discriminatie op grond van geslacht, leeftijd, ras en nationaliteit. U kunt het beste alle vragen beantwoorden, vooral die met betrekking tot de baan. Zaken uit uw privéleven — zoals seksuele geaardheid, geloofsovertuiging, zwangerschap, ziekte en financiële situatie — worden als strikt persoonlijk beschouwd. Kandidaten moeten een zekere basiskennis van het bedrijf hebben, d.w.z. een algemeen beeld van het bedrijf kunnen schetsen op basis van de werkzaamheden en de evolutie van het bedrijf, het aantal werknemers, enz. Bereid u ook voor op vragen over taken, arbeidsvoorwaarden, toekomstige collega’s, bonussen en loon alsook op algemene vragen over uw vroegere baan, de taken die u toen had en de reden waarom u uw vorige baan hebt opgegeven.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen In het kader van uw arbeidsovereenkomst kan eventueel worden onderhandeld over de dag waarop u aan de slag gaat, uw loon 49

en bonussen. Het loon kan bespreekbaar zijn, maar dat hangt af van de functie en van het bedrijf. Het loon wordt doorgaans uitgedrukt in een bedrag per week. Vakantiegeld zit in het loon begrepen en wordt door de Estse wetgeving geregeld. Over jaarlijkse bonussen kan niet afzonderlijk worden onderhandeld. De meest gangbare bovenwettelijke voordelen zijn een bedrijfswagen, een reiskostenvergoeding en een vergoeding voor sportactiviteiten (fitness, zwemmen, enz.). In de private sector kan over deze voordelen worden onderhandeld. Bijkomende voordelen bespreekt u met uw directe superieur. In Estland hoeven sollicitanten geen praktische werktest af te leggen. Er wordt wel een proeftijd van vier tot zes maanden voorzien voor overheidsfuncties. Kosten die u hebt opgelopen om op een sollicitatiegesprek aanwezig te kunnen zijn, worden niet vergoed. De meeste bedrijven (60 %) delen u binnen de twee weken na het gesprek het resultaat van de sollicitatieprocedure mee. De overige bedrijven (40 %) laten niets weten.

4. Hebt u referenties nodig? Vroegere werkgevers kunnen dienst doen als referentie (naam, bedrijf, functie en werknemersnummer). Zij kunnen het cv van de sollicitant bevestigen en (uitsluitend professionele) achtergrondinformatie over hem of haar geven. Neem uw diploma mee naar het eerste gesprek. Kopieën worden aanvaard. Voor politiefuncties, overheidsbetrekkingen, enz. wordt een bewijs van goed gedrag geëist. Voor bepaalde beroepen moet de politie een bewijs afleveren dat de sollicitant in kwestie geen strafblad heeft (bv. vroegere verkeersbekeuringen voor bestuurders). 50

5. Een goede indruk maken Het wordt ten zeerste aanbevolen stipt op tijd te komen voor het sollicitatiegesprek. Te laat komen zonder geldige reden is niet toegelaten. Kom een paar minuten vroeger. Zo geeft u blijk van stiptheid en toont u uw belangstelling voor de openstaande betrekking. Bevestig ook op voorhand dat u op het sollicitatiegesprek aanwezig zult zijn. Indien u verhinderd bent, kunt u de werkgever hier het best zo snel mogelijk van op de hoogte brengen. Sollicitatiegesprekken vinden bij voorkeur plaats in de gebouwen van het bedrijf. In normale situaties gelden er geen kledingsvoorschriften, maar dit hangt wel af van de functie. Trek klassieke, comfortabele kleding aan. Juwelen vormen geen probleem. Het is mogelijk dat de werkgever van u verwacht dat u zelf informeert naar het resultaat. U kunt na het gesprek vragen wanneer de uiteindelijke beslissing aan u zal worden meegedeeld. Indien u geen bericht krijgt binnen de vastgelegde termijn, kunt u de werkgever zelf bellen en naar het resultaat vragen. Na het gesprek kunt u een e-mail sturen om de werkgever voor het gesprek te bedanken. Zo toont u uw belangstelling en wordt u beter in het geheugen van de werkgever gegrift. Wees zelfverzekerd en geconcentreerd, glimlach en zorg ervoor dat u goed voorbereid bent. Neem pen en papier mee zodat u tijdens het gesprek notities kunt nemen. Ga niet zitten voordat u een stoel wordt aangeboden. Kauwgom wordt afgeraden. Gebruik geen overdreven informele taal. Wees zelfverzekerd en overtuigend.

51

*&3-"/%


Iers, Engels Republiek 70 273 km2 Dublin EUR EU +353 .ie

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Ierland In Ierland zijn twee sollicitatieprocedures algemeen gangbaar: a) kandidaten wordt gevraagd hun cv in te zenden voor een baan; b) bedrijven stellen een sollicitatieformulier ter beschikking voor een openstaande betrekking. De tijd die verstrijkt tussen de bekendmaking van de vacature en de dag van indiensttreding hangt af van het soort baan. In bepaalde gevallen kan een baan de ene dag worden gepubliceerd en de volgende dag al zijn ingevuld. Werkgevers kunnen echter ook beslissen om de achtergrond, diploma’s, kwalificaties en referenties van sollicitanten te controleren. In dat geval kan een sollicitant doorgaans een zestal weken na de bekendmaking van de vacature daadwerkelijk aan de slag. 52

In geval van een elektronische sollicitatie is het heel belangrijk dat alle velden correct worden ingevuld en dat alle contactgegevens van de sollicitant vermeld worden. Alle kwalificaties dienen duidelijk te worden opgesomd, met de vermelding dat de bijbehorende certificaten op verzoek kunnen worden voorgelegd. Een schriftelijke sollicitatie omvat gewoonlijk een getypt cv en een sollicitatiebrief. Bij het cv dienen fotokopieën van relevante kwalificaties te worden gevoegd. Met de werkgever wordt uitsluitend telefonisch contact opgenomen om een sollicitatieformulier aan te vragen of voor meer informatie over de sollicitatieprocedure.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Wervers verwachten van sollicitanten dat zij informatie inwinnen over het bedrijf. Zij verwachten ook van hen dat zij goed op de hoogte zijn van de inhoud van de openstaande betrekking. Wervers vragen kopieën van alle relevante diploma’s, enz. en zullen de echtheid hiervan doorgaans ook controleren. Zij kunnen sollicitanten ook vragen het originele exemplaar van diploma’s, enz. mee te brengen naar het sollicitatiegesprek. Wervers moeten het tijdschema van de procedure duidelijk toelichten aan de kandidaten en hen ook inlichten over bijkomende gesprekken of proeven voor de desbetreffende vacature. Kandidaten moeten hun sollicitatie vóór het einde van de sollicitatietermijn indienen. Zij moeten voldoen aan de criteria uit de oorspronkelijke advertentie. Tijdens het sollicitatiegesprek letten werkgevers op: t het voorkomen van de sollicitanten; t de mate waarin zij zich hebben voorbereid; t hun duidelijkheid en welbespraaktheid; 53

t de geschikte kwalificaties voor de functie. De werkgever leidt het gesprek. Doorgaans nemen twee of drie personen samen het sollicitatiegesprek af. Indien proeven moeten worden afgelegd, worden deze gewoonlijk door een of meer personeelsleden afgenomen. Sollicitatiegesprekken duren normaal gezien een veertigtal minuten. De duur van een proef hangt af van het soort proef. Sollicitanten moeten duidelijke, beknopte antwoorden geven en het gebruik van vaktaal en letterwoorden vermijden. Oogcontact is heel belangrijk. Het is mogelijk dat koffie of water wordt aangeboden, maar dat is zeker geen algemeen gangbare praktijk. U krijgt de kans om vragen te stellen, maar indien er een tweede gesprek voorzien is in de procedure, wacht dan op dit gesprek om bijkomende relevante vragen te stellen. Een sollicitatiegesprek vindt doorgaans plaats in een privékantoor. Een van de vragenstellers doet dienst als voorzitter. Deze persoon stelt zichzelf en de andere aanwezigen voor en legt uit hoe het gesprek zal verlopen. Normaal gezien is de sfeer erg formeel en moeten sollicitanten de procedure formeel en met respect benaderen. Het grootste deel van het gesprek gaat over beroepsgebonden thema’s. Zo’n 10 % van de tijd wordt besteed aan andere onderwerpen. Het is belangrijk dat sollicitanten hun motivatie tonen en kunnen toelichten waarom zij naar de baan in kwestie solliciteren. Ierland heeft een zeer strenge antidiscriminatiewetgeving, die de basis van de sollicitatieprocedure vormt. Vragen die als discriminerend kunnen worden gezien (bv. betreffende uw leeftijd), mogen niet worden gesteld. U kunt dan ook weigeren ze te beantwoorden. De meeste persoonlijke onderwerpen, zoals leeftijd, godsdienst, huidskleur, seksuele geaardheid, enz. worden als strikt privé beschouwd. 54

Doorgaans wordt van sollicitanten verwacht dat ze informatie hebben ingewonnen over het bedrijf, vertrouwd zijn met het product en de markt waarin het bedrijf actief is, enz. Er kan om het even wat worden gevraagd, zoals waarom u naar de baan solliciteert, wat uw verwachtingen zijn, wat u aan de functie kunt bijdragen, enz. Vragenstellers proberen sollicitanten normaal gezien niet „in de val te laten lopen”. De sollicitatieprocedure heeft immers tot doel de meest geschikte persoon voor een baan te vinden. Vragen zoals „Waar denkt u dat u over vÿf jaar zult staan?” kunnen wel worden gesteld. Werkgevers geven tijdens het eerste sollicitatiegesprek uitleg over het verloop van de procedure en zeggen wat van u wordt verwacht. Werkgevers geven op verzoek feedback aan niet-geselecteerde kandidaten.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Het loonpakket ligt gewoonlijk al vast bij aanvang van de sollicitatieprocedure. Er is dan ook niet veel ruimte om over financiële of andere zaken te onderhandelen. Het loon kan worden uitgedrukt in een bedrag per uur, week, maand of jaar. Voor hooggekwalificeerde functies en kantoorbanen wordt het loon meestal uitgedrukt op jaarbasis. In de bouwsector, detailhandel en horeca is een uurloon gebruikelijk. Vakantiedagen, voordelen en andere niet-geldelijke zaken zijn in het voorgestelde loon begrepen. Over het algemeen onderhandelt een medewerker of het hoofd van de personeelsdienst over het loon en eventuele andere voordelen. Werkgevers kunnen u vragen om een stageperiode van drie tot zes maanden of een proefperiode van maximaal een jaar te doorlopen. De sollicitatieprocedure loopt tot op het moment dat aan de sollicitant wordt meegedeeld of hij of zij al dan niet werd geselecteerd. 55

4. Hebt u referenties nodig? In Ierland worden vaak referenties gevraagd, gewoonlijk twee. Een daarvan is een persoonlijke referentie over uw persoonlijkheid, enz. De tweede wordt verstrekt door een vroegere werkgever en heeft betrekking op uw professionele kwaliteiten. Werkgevers zullen slechts contact opnemen met de referentiegevers wanneer zij u een baan willen aanbieden. Voordat sollicitanten iemand als referentie opgeven bij de sollicitatie, moeten zij toestemming hebben gekregen van de persoon in kwestie. Een vroegere werkgever, priester, dominee of Garda (politieagent) kan een goede referentie zijn. Deze personen moeten vragen van de werkgever schriftelijk of via de telefoon beantwoorden ten behoeve van de sollicitant. Bij het indienen van de sollicitatie moet ook een diploma worden voorgelegd. Hoewel voor alle banen geëist wordt dat de sollicitant hoog zedelijk aanzien geniet, wordt voor bepaalde banen (bv. kinderoppas en verpleeghulp) een bijkomend bewijs gevraagd, in sommige gevallen zelfs referenties van de Garda.

5. Een goede indruk maken Werkgevers dulden geen kandidaten die niet stipt op tijd komen voor het sollicitatiegesprek omdat dit kan wijzen op een structureel probleem in het werkpatroon. U moet gewoonlijk het sollicitatiegesprek op voorhand bevestigen en zich op de dag zelf bij de receptie melden. Kies steeds voor nette en keurige kleding. Vermijd gezichts- of lichaamspiercings. Werkgevers verwachten van kandidaten dat zij zich op hun best aanbieden. Wees eerbiedig en beleefd. Elk ander gedrag zal eenvoudigweg niet worden getolereerd. 56

(3*&,&/-"/%


Grieks Parlementaire republiek 131 990 km2 Athene EUR EU +30 .gr

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Griekenland Gewoonlijk zendt u een cv naar een werkgever en neemt u persoonlijk contact op per e-mail of telefoon. U wacht vervolgens op een sollicitatiegesprek, ontmoet de werkgever, bereikt een overeenkomst of beproeft uw geluk elders. De tijd die verstrijkt tussen de dag waarop de vacature wordt bekendgemaakt en de dag van indiensttreding kan oplopen tot een maand. In geval van een sollicitatie via elektronische weg stuurt u een e-mail naar de personeelsdienst of naar de betrokken afdeling van het bedrijf. Samen met het cv dient een ondertekende sollicitatiebrief te worden ingediend waarin de kandidaat uitlegt waarom hij of zij solliciteert. 57

Bij telefonische contacten moet u er vooral op letten dat u beleefd blijft, uw belangstelling toont, aandachtig luistert en eerlijk bent.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Wervers verwachten van sollicitanten dat zij problemen in verband met taal, huisvesting en hun gezin zelf oplossen en op tijd op de afspraak verschijnen. Zij moeten alle nodige gevalideerde documenten (diploma’s, certificaten, brieven ter illustratie van werkervaring) bij zich hebben. Gedraag u professioneel en waardig. Tijdens een sollicitatiegesprek willen wervers te weten komen over welke vaardigheden sollicitanten beschikken en tegen welke voorwaarden zij in dienst kunnen worden genomen. Het afdelingshoofd of het hoofd van de personeelsdienst leidt dit gesprek. Gemiddeld nemen een tot twee personen deel aan het gesprek of de proeven, die doorgaans in twee fasen worden georganiseerd en ongeveer 1 uur duren. Een aangeboden drankje mag worden aangenomen. Tijdens het eerste gesprek kunt u vragen stellen over de functie, de werkuren en het bedrijf. Gewoonlijk heerst er tijdens gesprekken en proeven een ontspannen, vriendelijke sfeer waarbij werkelijk de moeite wordt genomen u te leren kennen. De verhouding tussen niet-beroepsgebonden en beroepsgebonden onderwerpen bedraagt tijdens het gesprek ongeveer 3:7. U moet alle gestelde vragen beantwoorden, maar uw politieke overtuiging en privéleven worden als strikt persoonlijk beschouwd. Doorgaans geeft de werkgever op eigen initiatief feedback over het gesprek. 58

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Standaardovereenkomsten bevatten bepalingen over de duur, het globale loon en het vakantiegeld. Over het loon en eventuele jaarlijkse bonussen kan afzonderlijk worden onderhandeld. De meest gangbare bijkomende voordelen zijn extra loon op het einde van het jaar, een bijkomende ziekteverzekering, een bedrijfswagen en commissieloon. Dergelijke zaken worden besproken met een medewerker van de personeelsdienst of een afdelingshoofd. Gewoonlijk wordt u gevraagd tegen betaling een proeftijd van drie maanden te doorlopen. Indien u dit weigert, kunt u de baan mislopen. Deze procedures nemen doorgaans ongeveer een maand in beslag.

4. Hebt u referenties nodig? Normaal gezien hebt u geen referenties nodig, maar een vroegere werkgever kan wel als dusdanig dienst doen. Referenties moeten de positie van sollicitanten versterken en hun kwaliteiten en vaardigheden bevestigen. Een kopie van uw diploma wordt niet altijd gevraagd. U kunt een kopie voorleggen in de tweede fase van de procedure. U hebt doorgaans ook geen aanbevelingsbrieven nodig. Voor bepaalde banen in de beveiligingssector en op een hoog niveau kan een bewijs van goed gedrag worden geëist.

59

5. Een goede indruk maken Waar moet u op letten wanneer u een afspraak maakt voor een sollicitatiegesprek? t Zorg dat u de naam van de persoon die het sollicitatiegesprek zal leiden alsook de naam en het adres van het bedrijf kent wanneer u een afspraak maakt. t Sollicitanten moeten stipt zijn. Verwacht evenwel niet dezelfde stiptheid van de werkgever. t Bevestig dat u aanwezig zult zijn voor het gesprek. t Indien u het sollicitatiegesprek niet kunt bijwonen, moet u twee tot drie dagen van tevoren een nieuwe afspraak vragen. U moet dan echter wel een geldige reden hebben. t In Griekenland moet u zich voor een sollicitatiegesprek in de gebouwen van de werkgever aanbieden. t Trek eenvoudige kleren aan. Juwelen hoeven niet. t Sollicitanten moeten een actieve rol spelen in het gesprek en aandachtig naar de vragen van de werkgever luisteren. Wees niet agressief en maak geen grimassen.

60

41"/+&


Spaans Constitutionele monarchie 504 030 km2 Madrid EUR EU +34 .es

1. Gangbare sollicitatieprocedures De sollicitatieprocedure kan verschillen naargelang de kwalificaties van de sollicitant. Meestal wordt echter de volgende methode toegepast: inzenden van het cv, afleggen van een bekwaamheidsproef voor de beroepsgerichte praktijk om vaardigheden en kennis te illustreren en tot slot een gesprek met het hoofd van de personeelsafdeling. (Afhankelijk van de omvang van de onderneming worden sollicitatiegesprekken afgenomen door de werkgever of door een leidinggevende of een medewerker van de personeelsafdeling.) De tijd tussen de bekendmaking van de vacature en de dag van indiensttreding hangt af van de behoeften van de werkgever.

61

Aandachtspunten voor elektronische sollicitaties Stuur geen grote bestanden of bestanden die u niet hebt gecontroleerd, tenzij u gevraagd werd uw sollicitatie per e-mail in te dienen (om foto’s of gescande documenten te ontvangen, heeft een computer heel wat geheugen nodig; vergeet niet dat er doorgaans meerdere kandidaten zijn). U kunt beter alleen maar uw cv sturen, met de vermelding dat u later eventueel bijkomende informatie en andere bestanden of foto’s kunt zenden. Aandachtspunten voor schriftelijke sollicitaties Probeer zo leesbaar mogelijk te schrijven wanneer u uw sollicitatiebrief met de hand schrijft. Werkgevers zijn immers geen grafologen. Vermijd ook te kleine of te kleurrijke letters. De persoon die uw brief leest, kan namelijk al wat ouder zijn. Aandachtspunten voor telefonische contacten Vraag wie u aan de lijn hebt en zeg met wie u wenst te spreken voordat u zichzelf voorstelt. Bij het horen van een naam en functie moeten mensen soms teruggrijpen naar de informatie die eerst werd gegeven alvorens te weten waarover het gaat. Aandachtspunten voor open sollicitaties Probeer de werkgever ervan te overtuigen dat een gesprek met u de moeite waard is. Vermeld eerst uw vaardigheden, kennis en ervaring die overeenstemmen met de eisen van de werkgever en geef dan pas alle overige informatie.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Hoe u zich moet voorbereiden op een sollicitatiegesprek hangt in grote mate af van de baan waarnaar u solliciteert. Indien ervaring belangrijk is, helpt het wanneer u hebt gewerkt voor bekende bedrijven of bedrijven met bekende merknamen. Vergeet wel niet dat deze bedrijven en merknamen niet noodzakelijk even bekend zijn als in uw land van herkomst. Licht dit dan ook zo snel mogelijk toe. Het is ook goed de namen van hulpmiddelen, software, protocols, enz. in de oorspronkelijke taal en indien mogelijk ook in het Spaans te kennen (of op zijn minst het equivalent ervan in Spanje). 62

Gezien de verschillen tussen universiteiten is het voor universitaire diploma’s altijd goed een korte beschrijving te geven van de hoofdvakken of, indien u hiervan op de hoogte bent, van de vakken die beter afgestemd zijn op de zaken die u in de desbetreffende functie moet uitvoeren of gebruiken. Eensluidende afschriften van documenten Indien mogelijk kunt u de Spaanse autoriteiten het beste uw documenten eensluidend laten verklaren. Follow-up van de sollicitatie Bereid u voor op een lange wachttijd wanneer u naar Spanje komt. Houd ook rekening met de regionale verschillen. Werkgevers die zich tot de dienst voor arbeidsbemiddeling richten voor personeel dat „gisteren al” aan de slag had moeten zijn, kunnen daarna meer dan een maand wachten alvorens op sollicitaties in te gaan. (Vergeet niet dat zaken zaken blijven en dat de werving van personeel gewoonlijk niet zo dringend is.) Uiteraard kunt u het geluk hebben in een „perfecte” situatie terecht te komen, waarbij kandidaten goede cv’s indienen die voldoen aan de eisen van de werkgevers, die hun positieve of negatieve beslissing binnen de 3 à 4 dagen meedelen. Deze perfecte situatie is echter zeker niet de norm. Afhankelijk van de omvang van de onderneming worden sollicitatiegesprekken afgenomen door de werkgever of door een kaderlid of een medewerker van de personeelsafdeling. Net zoals overal ter wereld is ook hier non-verbale communicatie bijna even belangrijk als de dingen die u zegt: maak geen schommelende bewegingen, praat niet te veel, wees niet zo verlegen dat de vragensteller zenuwachtig wordt, luister aandachtig naar wat gezegd wordt, probeer op de vragen zelf te antwoorden, vraag om bijkomende uitleg wanneer u niet zeker weet of u de vraag wel goed begrepen hebt, ga naar het toilet vóór het gesprek en denk eraan dat, wanneer u vóór het gesprek iets drinkt, de kans groter wordt dat er iets fout gaat. Vergeet ook niet dat we in Spanje vrij close met elkaar omgaan. Gewoonlijk bewaren we een kleinere afstand dan Noord-Europeanen wanneer we iemand ontmoeten. Aan het begin en het einde van een gesprek wordt de hand gegeven. Daarbij is het gebruikelijk dat de andere per63

soon (schouder, arm) wordt aangeraakt en indien er vrouwen aanwezig zijn, worden vaak twee kussen geven. Trek u niet terug wanneer een Spanjaard die voor u zit aanstalten maakt om dit te doen. Neem wel niet zelf het initiatief om kussen te geven. Roken is in Spanje vrijwel overal bij wet verboden en er zijn Spanjaarden die zelfs een gloeiende hekel aan roken hebben. Maar er zijn ook rokers die tijdens lange gesprekken roken wanneer zij menen dat dit kan bijdragen aan een meer ontspannen sfeer of wanneer zij moe zijn (uiteraard op voorwaarde dat zij mogen roken). Sollicitanten kunnen beter niet roken, ook niet als het hun wordt aangeboden, tenzij de werkgever aandringt of zelf niet wil roken als zij niet roken. Roken is dus iets dat u beter kunt vermijden. Negatieve uitlatingen over rokers, niet-rokers of andere personen zijn uiteraard niet aanbevelenswaardig. Motivatie voor de baan is essentieel. Buitenlandse werkzoekenden moeten weten dat Spaanse werkgevers niet bereid zijn mensen op te leiden die na een korte periode het bedrijf weer zullen verlaten noch met de kandidaten te „trouwen” (een arbeidsovereenkomst beëindigen is in Spanje niet eenvoudig).

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen In Spanje wordt gewoonlijk gesproken over een maandloon (12 maanden + 2 bijkomende basislonen in december en juni/juli) of een jaarloon (vraag of u voor 12 of 14 maanden per jaar betaald zult worden). Dit hoort normaal gezien in de vacature vermeld te staan. Als dat niet het geval is, is het een goed idee om een vakbond te raadplegen (het maakt niet uit of u lid bent of niet) over het wettelijke en normale loon dat u kunt verwachten (in Spanje hebben we een nationaal minimumloon en collectieve arbeidsovereenkomsten die afhankelijk van de regio sterk van elkaar kunnen verschillen). Geef twee bedragen of houd de deur op een kier voor onderhandelingen wanneer de werkgever u vraagt hoeveel u wilt verdienen: in een eerste periode in euro, een bedrag dat zal worden verhoogd wanneer u uw bekwaamheid hebt bewezen. 64

4. Hebt u referenties nodig? Een sollicitant moet alle referenties en aanbevelingsbrieven meenemen naar het sollicitatiegesprek (voor het geval de werkgever ernaar vraagt). Het is beter deze onnodig bij zich te hebben dan dat ernaar wordt gevraagd en u moet antwoorden dat u ze zult opsturen of dat u niet zeker weet of u ze wel hebt.

5. Een goede indruk maken Spanjaarden zijn niet altijd even stipt, maar sollicitanten mogen niet te laat komen (probeer ook niet te vroeg te komen; vijf of tien minuten van tevoren volstaan om de persoon te vinden met wie u een afspraak hebt). Neem telefonisch contact op indien u niet kunt komen. Zorg ervoor dat u de contactgegevens bij zich hebt wanneer u op weg bent naar het sollicitatiegesprek, zodat u contact kunt opnemen wanneer de bus vertraging heeft of u om de een of andere reden verhinderd bent. Afhankelijk van de omvang van het bedrijf vinden sollicitatiegesprekken doorgaans plaats bij het bedrijf zelf. In bepaalde gevallen kan ook gebruik worden gemaakt van een van de nieuwe communicatiemiddelen (bv. videoconferentie, Skype, enz.). Naar een sollicitatiegesprek gaan is niet hetzelfde als naar een feestje gaan. Ga naar de afspraak met de gedachte dat u er zult werken. Te formele of te informele kleding is niet geschikt. Gewoonlijk volstaat het schoon en netjes te zijn. Mannelijke hoger opgeleiden en leidinggevenden dragen gewoonlijk een das; vrouwen dragen hoge hakken. Trek kleren aan met een neutrale kleur, maar geen zwart (in Spanje zijn zwarte kleren bestemd voor begrafenissen, feestjes of voor obers). Vermijd alles wat te sterk in het oog springt (gouden juwelen, knalrode kleren, enz.). 65

'3"/,3*+,


Frans Presidentiële republiek 674 843 km2 Parijs EUR EU +33 .fr

1. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden In Frankrijk wordt gewoonlijk gesolliciteerd met een handgeschreven sollicitatiebrief en een getypt cv. De brief wordt vaak met de hand geschreven omdat werknemers soms het handschrift laten analyseren. Afhankelijk van het soort baan waarin u bent geïnteresseerd, kan ook per e-mail worden gesolliciteerd, maar deze praktijk is nog niet algemeen. De sollicitatieprocedure omvat doorgaans een eerste gesprek, hoewel het eerste contact ook via de telefoon kan worden gelegd. Het eerste gesprek kan gevolgd worden door een tweede en zelfs een derde. De termijn tussen de bekendmaking van de vacature en de eigenlijke datum van indiensttreding kan variëren van acht dagen tot drie maanden. 66

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Tijdens het sollicitatiegesprek letten werkgevers in het bijzonder op: t de stiptheid van de kandidaat (op tijd komen, enz.); t de kleding en het algemene voorkomen. Het eerste gesprek (in grotere organisaties) wordt gewoonlijk geleid door een vertegenwoordiger van de personeelsafdeling. Tijdens het tweede gesprek kunnen ook andere personen aanwezig zijn, zoals de toekomstige baas, een kaderlid, enz. Het gesprek kan een half uur tot twee uur in beslag nemen. Roken is absoluut verboden (in Frankrijk geldt een rookverbod in bedrijven en openbare ruimten). Stel uzelf ook niet als roker voor. Hetzelfde geldt voor dranken. Geschenken meenemen naar een sollicitatiegesprek is in Frankrijk al helemaal uit den boze. Tijdens het eerste gesprek geven werkgevers doorgaans een inleiding op het bedrijf en de toekomstige baan. Daarna is het de beurt aan de sollicitant om te tonen waarom hij of zij deze baan verdient. Het zijn normaal gesproken de werkgevers die de vragen stellen, maar kandidaten kunnen de vragenstellers tijdens het gesprek ook om nadere informatie vragen. Het gesprek heeft vrijwel uitsluitend betrekking op beroepsgebonden onderwerpen, zoals de vraag of de sollicitant wel de ideale kandidaat is voor de openstaande betrekking. Frankrijk beschikt over een zeer duidelijke antidiscriminatiewetgeving. Bij voorkeur worden alle vragen beantwoord, maar een aantal vragen kunnen als strikt persoonlijk worden beschouwd indien zij niet relevant zijn voor de baan (bv. over het al dan niet hebben van kinderen, leeftijd, enz.). Kandidaten kunnen ter voorbereiding van het sollicitatiegesprek het beste informatie inwinnen over het bedrijf (activiteiten, structuur, enz.). 67

Lastige vragen zouden geen probleem mogen vormen voor oprechte kandidaten.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Financiële aangelegenheden kunnen gewoonlijk op het einde van het onderhoud worden besproken (moeten passend zijn voor zowel de kandidaat als de functie). In bepaalde gevallen kan worden onderhandeld over het loon, maar er kunnen in een bedrijf ook vaste loonschalen gelden. Het loon wordt uitgedrukt in een brutobedrag per maand of per jaar. In Frankrijk wordt gewoonlijk een proeftijd van één maand voorzien (drie maanden voor managers). Vervoerskosten voor het sollicitatiegesprek worden slechts in uitzonderlijke gevallen vergoed. De wervingsprocedure kan als voltooid worden beschouwd op de eerste dag van tewerkstelling, wanneer de overeenkomst ondertekend is. De overeenkomst wordt echter vaak mondeling gesloten. De schriftelijke neerslag ervan komt dan pas op het einde van de procedure. Het zijn doorgaans de werkgevers die bepalen hoe de wervingsprocedure verloopt (telefoongesprek, tweede gesprek, enz.). Sollicitanten mogen echter nooit bij een werkgever weggaan voordat de volgende stap van de procedure is vastgelegd. Het is een slecht teken wanneer hier niet over wordt gesproken.

4. Hebt u referenties nodig? Het wordt aanbevolen een aantal referenties te vermelden indien zij relevant zijn. Aanbevelingsbrieven zijn algemeen gangbaar in Frankrijk, hoewel het gebruik ervan in de afgelopen tien jaar is afgenomen. Sommige werkgevers proberen na te gaan of de door de sol68

licitanten verstrekte informatie wel juist is, hoewel dit bij wet verboden is. Kopieën van diploma’s worden bij het eerste gesprek slechts zelden gebruikt. Deze documenten worden doorgaans pas gevraagd wanneer een sollicitant wordt aangenomen. Voor bepaalde banen (overheid, beveiliging, enz.) wordt een bewijs van goed gedrag geëist.

5. Een goede indruk maken De kledingvoorschriften verschillen naargelang de baan waarnaar u solliciteert. Kandidaten voor een secretariaatsfunctie moeten onberispelijk gekleed zijn (al dan niet met juwelen). Arbeiders kunnen zich in hun kleding iets meer vrijheid veroorloven. Rook nooit tijdens een sollicitatiegesprek en blijf altijd beleefd.

69

*+4-"/%


IJslands Parlementaire republiek 103 000 km2 Reykjavik IJslandse kroon (ISK) EER +354 .is

1. Gangbare sollicitatieprocedures Mensen die geen IJslands spreken, kunnen het best een beroep doen op de Eures-diensten. U kunt uw banenzoektocht op verschillende manieren aanpakken. Een bezoek aan het Europees portaal voor beroepsmobiliteit Eures (www.eures.europa.eu) is een eerste stap. Op de IJslandse Eures-website (www.eures.is) vindt u meer specifieke informatie. Om toegang te krijgen tot alle Eures-vacatures in IJsland moet u een elektronisch formulier invullen op www.vinnumalastofnun.is/eures. Vermeld zoveel mogelijk informatie. Het is belangrijk dat u al uw werkervaring en gevolgde opleidingen vermeldt, zowel in binnen- als in buitenland. Het is ook erg belangrijk dat uw contactgegevens correct zijn en dat de telefoonnummers en e-mailadressen werken. Als u een cv hebt, kunt u dit aan het registratieformulier toevoe70

gen. U moet wel alle velden van het formulier invullen. Alleen zo kan Eures uw profiel selecteren wanneer uw kwalificaties overeenstemmen met een vacature. Het formulier moet in het Engels worden ingevuld. U kunt in IJsland ook op andere manieren solliciteren. U kunt zich gratis inschrijven bij een of meerdere private uitzendbureaus (ráðningarþjónustur). Zij hebben vaak vacatures voor specialisten. Lees de advertenties in de lokale kranten. In bepaalde gevallen kan het ook lonen om een eigen advertentie te plaatsen. Weet wel dat vrijwel alle advertenties in het IJslands zijn opgesteld. U kunt contact opnemen met de lokale afdeling van uw vakbond (stéttarfélag), waar u informatie kunt krijgen over de nieuwste tendensen op de arbeidsmarkt binnen uw vakgebied en waar u het best kunt beginnen met zoeken. De advertenties in dagbladen napluizen en vervolgens een cv met begeleidende brief opsturen, is evenwel de meest gebruikelijke gang van zaken om te solliciteren. Dit kan een probleem vormen voor mensen die geen IJslands spreken, aangezien de meeste advertenties in die taal worden gepubliceerd. Ook mond-tot-mondreclame is een krachtig hulpmiddel in een kleine gemeenschap zoals IJsland en vele werkzoekenden vinden een baan via familie of andere persoonlijke netwerken. Ook dit kan een probleem vormen voor mensen die niet afkomstig zijn van IJsland, aangezien zij in het land gewoonlijk niet over een uitgebreid persoonlijk netwerk beschikken. IJslandse werkgevers hebben de neiging pas op zoek te gaan naar werknemers wanneer ze vaststellen dat ze hulp nodig hebben. Dit betekent dat de termijn tussen de publicatie van de vacature en de dag van indiensttreding doorgaans kort is. Wanneer u een elektronisch sollicitatieformulier invult, moet u alle relevante velden invullen, uw meest recente werkervaring bovenaan plaatsen en erop toezien dat uw contactgegevens correct zijn. Een cv mag in IJsland maximaal twee pagina’s beslaan en moet zakelijk en actueel zijn. Bij het cv dient een begeleidende brief gevoegd te worden waarin u uiteenzet waarom u belangstelling hebt voor de betrekking in kwestie en waarom u er de juiste persoon voor bent. Indien u via de telefoon solliciteert, 71

moet u voor ogen houden dat IJslanders niet erg formeel ingesteld zijn. Toch is het gebruikelijk aan het begin van het gesprek uw naam te noemen en de reden van uw oproep te vermelden. Zorg ervoor dat u niet te lang aan het woord blijft en onderbreek de persoon met wie u spreekt niet. In geval van een open sollicitatie is het goed uw sollicitatie direct aan de persoon te bezorgen die verantwoordelijk is voor de wervings- of selectieprocedure. Dit is natuurlijk vaak niet mogelijk, maar u maakt een betere indruk als u het wel doet. De persoon in kwestie heeft u dan immers persoonlijk gezien en heeft zelfs een paar woorden met u gewisseld.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Wervers/werkgevers verwachten van sollicitanten dat zij een en ander weten over het bedrijf en de baan waarnaar zij solliciteren en over de nodige vaardigheden beschikken om de opgelegde taken goed te kunnen uitvoeren. Diploma’s moeten in IJsland worden onderzocht op gelijkwaardigheid en erkenning. U kunt ervan uitgaan dat kwalificaties die in uw thuisland geldig zijn voor de uitoefening van een bepaald beroep ook geldig zijn in andere landen van de EU en EER. Diploma’s van voortgezette universitaire studies, driejarige universitaire opleidingen (bachelor (BA, BSc, BS)) en beroepsopleidingen op secundair niveau moeten diploma’s zijn die in de gehele EU en EER worden erkend. Het ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur is verantwoordelijk voor de coördinatie van de erkenningsprocedures in IJsland. Het ministerie neemt wel niet zelf alle ingediende erkenningsaanvragen in behandeling. De afzonderlijke ministeries staan in voor de erkenning van diploma’s in hun respectieve vakgebieden. Zo is het ministerie van Volksgezondheid verantwoordelijk voor de erkenning van diploma’s van medische beroepen en gezondheidswerkers. De beste plaats om hierover informatie te vinden, is de website www.menntagatt.is. Deze is 72

het nationale referentiepunt voor de beoordeling en erkenning van kwalificaties. Door de gelijkwaardigheid van uw diploma’s te laten vaststellen, kunnen IJslandse werkgevers uw kennis en vaardigheden gemakkelijker inschatten. Het kan u ook helpen een betere betaalde baan te vinden. Het wordt aanbevolen zo snel mogelijk feedback te vragen over een sollicitatie. Indien u geen bevestiging hebt gekregen dat uw sollicitatie werd ontvangen, kunt u het best contact opnemen met de werkgever en vragen of uw sollicitatie is aangekomen. Dat is meteen ook een goede gelegenheid om te vragen of hij of zij er een idee van heeft wanneer contact zal worden opgenomen met de kandidaten. Gewoonlijk wordt slechts contact opgenomen met de sollicitanten die voor een bepaalde vacature in aanmerking worden genomen. Er gelden geen algemene regels voor sollicitatieprocedures. Bij de verwerking van sollicitaties moeten wel een aantal regels inzake privacy worden nageleefd, maar sollicitanten hoeven hier niet wakker van te liggen. Maak uw huiswerk voordat u naar een sollicitatiegesprek gaat. Win informatie in over het bedrijf. De website van het bedrijf is doorgaans een goede bron. Bereid u voor op alle mogelijke vragen die gesteld zouden kunnen worden. Gangbare vragen zijn: „Wat zijn uw sterke en zwakke punten?”, „Hoe zou u uzelf als werknemer beschrijven?”, „Waarom hebt u uw vorige baan opgegeven?”, enz. Het is ook erg belangrijk dat u op tijd komt en gemakkelijk zittende, verzorgde kleding draagt. Toon duidelijk dat u zoveel mogelijk te weten wilt komen over het bedrijf en de openstaande betrekking. Gewoonlijk zijn tijdens het gesprek een tot vier vertegenwoordigers van de werkgever aanwezig. Dit aantal kan sterk variëren, maar hoe gespecialiseerder de baan, hoe meer mensen het gesprek bijwonen. Er gelden evenwel geen vaste regels. Sollicitatiegesprekken duren doorgaans een half uur tot een uur. Vragen over de aard van het werk worden op prijs gesteld, maar begin liever 73

niet over het loon zolang u er niet zeker van bent dat u de baan zult krijgen, tenzij de werkgever het onderwerp zelf aansnijdt. Sollicitatiegesprekken verlopen niet volgens een vast patroon. De sfeer hangt af van wie het gesprek leidt. Het is goed voor ogen te houden dat de vragensteller u voor de eerste keer ziet en zich dus even verlegen en ongemakkelijk kan voelen als u. U kunt zich het best zo eerlijk mogelijk voorstellen. Overdrijf niet met uw vaardigheden, maar minimaliseer ze ook niet. Wees beleefd en probeer kalm te blijven. Werkgevers willen tijdens het gesprek te weten komen wie u bent. Wees niet verrast wanneer vragen over uw privéleven worden gesteld. De niet-beroepsgebonden vragen die tijdens het gesprek aan bod komen, blijven gewoonlijk beperkt en zijn normaal gezien alleen maar bedoeld om een meer ontspannen sfeer te scheppen. Wanneer u bent uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek, weet de werkgever al het een en ander over uw ervaring op basis van uw cv. Grijp deze kans om dieper in te gaan op uw vaardigheden en op de reden waarom u de geschikte kandidaat bent voor de baan in kwestie. Probeer hem of haar er ook van te overtuigen dat u zult bijdragen aan de kwaliteit van het bedrijf en dat u bereid bent daar hard voor te werken. In IJsland gelden duidelijke antidiscriminatiewetten. Er zijn vragen die werkgevers mogen stellen en er zijn er die ze niet mogen stellen. Ze mogen u bijvoorbeeld vragen of u gehuwd bent en of u kinderen hebt. Ze mogen u geen vragen stellen over uw seksuele geaardheid, uw politieke standpunten of uw voornemen om al dan niet kinderen te krijgen. Indien dergelijke vragen toch gesteld worden, kunt u er beleefd op wijzen dat u zich ongemakkelijk voelt bij dergelijke vragen en dat u zich afvraagt of ze wettelijk gezien wel mogen worden gesteld. Aan het einde van een gesprek zegt de werkgever gewoonlijk wanneer u bericht zult krijgen. Als dat niet gebeurt, is de kans groot dat hij of zij geen belangstelling heeft. Indien u binnen de afgesproken termijn niets van de werkgever hebt gehoord, kunt u het beste zelf contact opnemen en feedback vragen.

74

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Waarover precies wordt onderhandeld in het kader van een arbeidsovereenkomst kan danig verschillen. De ene keer kan tijdens het sollicitatiegesprek over het loon en de duur van de overeenkomst worden onderhandeld en de andere keer vinden dergelijke besprekingen pas plaats nadat de wervingsbeslissing al is genomen. Volgens het IJslandse arbeidsrecht moet uiterlijk twee maanden nadat u in dienst bent genomen een arbeidsovereenkomst zijn ondertekend. In deze arbeidsovereenkomst moet uw loon vermeld staan. Het loon is altijd bespreekbaar. Elk jaar hebt u recht op een gesprek met uw werkgever over uw loon, dat doorgaans wordt uitgedrukt in een bedrag per maand. Indien u een baan hebt die veel overuren met zich meebrengt, kan het een goed idee zijn om een uurloon te bedingen. Vakantiegeld en bonussen liggen vast en zijn dan ook niet voor onderhandelingen vatbaar. De persoon die de onderhandelingen voert, verschilt van bedrijf tot bedrijf, maar meestal gaat het om de personeelsmanager of de algemeen directeur. In IJsland moet u betaald worden voor elke gepresteerde dag. Gewoonlijk wordt een proeftijd van één maand gehanteerd, waarvoor u evenwel betaald moet worden. Vraag of u in de proeftijd betaald zult worden. Indien de werkgever niet voornemens is u hiervoor te betalen, moet u het voorstel weigeren en de praktijken van deze werkgever melden aan het directoraat Arbeid of aan een vakbond. De kosten die sollicitanten maken voor het sollicitatiegesprek worden vrijwel nooit vergoed. Als dat toch het geval is, zal de werkgever u hierover informeren. Het hangt volledig van de werkgever zelf af. Werkgevers houden er niet van contact op te nemen met mensen om hun te zeggen dat ze niet geselecteerd zijn. Het is dan 75

ook een goed idee om een week na de uiterste sollicitatiedatum contact op te nemen met de werkgever om te vragen of de baan nog beschikbaar is of niet. Als vuistregel kunt u stellen dat, indien u een maand na de uiterste sollicitatiedatum niet in dienst bent genomen, de werkgever geen belangstelling voor u heeft.

4. Hebt u referenties nodig? Het is erg belangrijk dat u de naam van minstens twee personen opgeeft die positief over u zullen spreken. Vermeld hun naam, werkgever, functie, telefoonnummer en e-mail. Zorg er wel voor dat zij ermee akkoord gaan dat hun gegevens worden doorgegeven. Referenties moeten personen zijn die uw werk kennen en die kunnen getuigen dat u de vaardigheden en werkhouding bezit waarvan u beweert dat u ze bezit. Vroegere werkgevers en/ of leerkrachten komen hiervoor in aanmerking. Zorg ervoor dat u tijdens het sollicitatiegesprek een vertaling van uw diploma kunt voorleggen wanneer de werkgever ernaar vraagt. U hebt uw diploma’s al in uw cv vermeld. Een kopie dient dan ook alleen maar om aan te tonen dat u ze ook daadwerkelijk hebt. U kunt kopieën het beste eensluidend laten verklaren. De beste bron van informatie is de website www.menntagatt. is. Deze is het nationale referentiepunt voor de beoordeling en erkenning van kwalificaties. Aanbevelingsbrieven kunnen erg nuttig zijn. U hoeft deze in de eerste fase van de sollicitatieprocedure nog niet bij uw cv en begeleidende brief te voegen. Vergeet niet dat werkgevers heel wat sollicitaties krijgen en geen extra documenten willen lezen. Vermeld in uw cv dat u aanbevelingsbrieven hebt en neem ze mee naar het sollicitatiegesprek. Soms eisen werkgevers ook een bewijs van uw lokale autoriteiten dat u geen strafblad hebt. Dat is vooral gebruikelijk voor werk in de zorgen schoonmaaksector, waarin u vaak alleen 76

bent in particuliere woningen of kantoren. Het is dan ook goed dit bewijs bij uw lokale autoriteiten aan te vragen.

5. Een goede indruk maken IJslanders zijn erg punctueel. U moet dan ook absoluut op tijd komen voor het sollicitatiegesprek. Bevestig dat u op tijd zult komen indien u een afspraak hebt gekregen voor een gesprek. Als u verhinderd bent, moet u de werkgever hiervan zo snel mogelijk en te gelegener tijd op de hoogte brengen. Maak van de gelegenheid ook gebruik om u te verontschuldigen voor uw afwezigheid en maak een nieuwe afspraak. Probeer dit minstens één dag vóór het gesprek te doen. Videoconferenties worden in IJsland nog niet zo vaak gebruikt, maar zijn aan een opmars begonnen. Ga na of de werkgever het sollicitatiegesprek niet telefonisch kan afhandelen (conferentiegesprek) indien u niet op het gesprek aanwezig kunt zijn. Vergeet niet dat een persoonlijke ontmoeting altijd beter is. Videoconferenties en conferentiegesprekken moeten dan ook worden vermeden. Trek klassieke of gemakkelijk zittende, verzorgde kleren aan. Vermijd te veel juwelen. IJslanders staan bij mannen afkeurend tegenover andere juwelen dan een verlovings- of trouwring.

77

*5"-*


Italiaans Parlementaire republiek 301 338 km2 Rome EUR EU + 39 .it

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Italië Gewoonlijk dienen sollicitanten hun cv en een sollicitatiebrief in per e-mail of via de gewone post. In deze brief lichten zij kort toe wie zij zijn en waarom ze naar de baan in kwestie solliciteren. Een sollicitatieprocedure houdt doorgaans in dat werkzoekenden op zoek gaan naar vacatures in het vakgebied waarvoor zij belangstelling hebben en dat zij een sollicitatiebrief en een actueel cv indienen. In de meeste gevallen nemen werkzoekenden hun toevlucht tot internet om naar vacatures te zoeken die met hun profiel overeenstemmen, waarna zij naar de gevonden banen solliciteren. 78

De tijd die verstrijkt tussen de bekendmaking van de vacature en de dag van indiensttreding hangt af van de werkgever. Naargelang de beschikbaarheid van de nieuw aangeworven werknemer wordt deze termijn doorgaans zo kort mogelijk gehouden. Het eerste contact wordt meestal via de telefoon of met een korte e-mail gelegd. De belangrijkste aandachtspunten voor sollicitaties via elektronische weg zijn: de vermelding van de betrekking waarnaar u solliciteert, de controle van het e-mailadres van de ontvanger van uw sollicitatie om te vermijden dat uw bericht verloren gaat en een leesbevestiging (te activeren in de instellingen van uw e-mailprogramma). Bij schriftelijke sollicitaties is de inhoud en opmaak van de sollicitatiebrief erg belangrijk. De brief moet beter gestructureerd zijn dan bij een elektronische sollicitatie. Indien het eerste contact via de telefoon verloopt, moet u beleefd overkomen en vlot en correct spreken. Vraag meteen om een persoonlijke afspraak en vergeet niet naar de contactgegevens van de werkgever te vragen. Wanneer u spontaan naar een baan solliciteert die niet gepubliceerd werd, mag u in uw sollicitatiebrief geen grammaticale fouten maken en moet u aandacht besteden aan de woordkeuze. De brief moet ook duidelijk uw motivatie weergeven. Hoe zou u anders de aandacht van een werkgever kunnen trekken als de functie waarnaar u solliciteert al opgevuld is? Indien het bedrijf belangstelling heeft voor uw profiel, zal de werkgever normaal gezien na enkele dagen contact met u opnemen. Als dat niet gebeurt, bent u niet geselecteerd. Cv’s worden vaak gedurende een lange tijd bewaard. Het is dan ook mogelijk dat u een telefoontje krijgt voor een vacature waarnaar u het jaar ervoor had gesolliciteerd.

79

In alle sollicitatieprocedures dienen kandidaten een goed geschreven (correcte grammatica en woordkeuze) sollicitatiebrief en een actueel cv in. Controleer via de telefoon of uw sollicitatie goed is aangekomen.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Voordat u uw thuisland verlaat, moet u ervoor zorgen dat u over alle authentieke documenten beschikt. Wervers gaan er namelijk van uit dat u ze hebt (de Italiaanse bureaucratie is erg streng). Tijdens een sollicitatiegesprek hebben werkgevers niet alleen aandacht voor de manier waarop u spreekt en zich gedraagt, maar ook voor uw vroegere werkervaring. Zij kijken ook of uw voorkomen en kleding passend zijn voor de functie in kwestie. Afhankelijk van de vacature wordt het gesprek geleid door de werkgever, het afdelingshoofd, een medewerker van de personeelsdienst of een persoon die speciaal is aangesteld voor sollicitatiegesprekken. Zoals eerder al werd vermeld, kunnen een of meerdere personen het gesprek met de sollicitant bijwonen. Schriftelijke tests worden gewoonlijk van alle kandidaten tegelijkertijd afgenomen. Een gesprek of test duurt doorgaans 15 minuten tot maximaal een uur. Uw zelfvertrouwen, de manier waarop u spreekt, uw woordkeuze, uw voorkomen en uw gedrag in het algemeen (de manier waarop u uw handen beweegt, de manier waarop u zit, het al dan niet hebben van oogcontact met de vragensteller, enz.) zijn alle zeer belangrijke aspecten van verbale en non-verbale communicatie. 80

Het is aan te raden zaken die worden aangeboden af te slaan en ook zelf niets aan te bieden. U kunt beter niet drinken of roken tijdens het gesprek. Nadat de werkgever de verplichtingen en taken heeft toegelicht die bij de baan horen, kunnen sollicitanten vragen stellen over zaken die niet duidelijk zijn. Zij kunnen vragen stellen over de aard en de duur van de aangeboden arbeidsovereenkomst, de loonsvoorwaarden en alle andere dingen die zij over de baan willen weten. Sollicitatiegesprekken en tests vinden doorgaans bij het bedrijf zelf plaats, meestal in een vergaderzaal of in het kantoor van de vragensteller (personeelsmanager, afdelingshoofd of werkgever). De gesprekken worden vaak afgenomen in een andere kamer dan waar de functie in kwestie wordt uitgeoefend. De kandidaten zitten voor de persoon of personen die het gesprek afnemen. Een sollicitatiegesprek begint meestal bij de werkervaring die in het cv van de sollicitant vermeld staat. Beide partijen gedragen zich formeel tijdens het onderhoud. Enkel de vragensteller of werkgever kan ervoor zorgen dat de sfeer enigszins losser wordt. Beroepsgebonden onderwerpen worden grondiger besproken dan niet-beroepsgebonden thema’s (zo’n 70 tot 90 % van de tijd). Het is altijd goed wanneer sollicitanten hun motivatie voor de baan toelichten en ook kort wat meer informatie over zichzelf geven. Normaal gezien kunnen sollicitanten weigeren in te gaan op vragen over hun privéleven. De werkgever zou geen strikt persoonlijke vragen mogen stellen (recht op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer). Indien u wordt aangenomen, is het de taak van uw nieuwe werkgever om u hiervan op de hoogte te brengen. Als u het 81

resultaat van uw sollicitatiegesprek wilt kennen of bijkomende vragen hebt, kunt u per telefoon of e-mail contact opnemen.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen In Italië kan niet worden onderhandeld over de financiële en contractuele voorwaarden. Wanneer u een baan aanvaardt, ondertekent u een overeenkomst waarin alle informatie en de financiële en arbeidsvoorwaarden zijn opgenomen. Of al dan niet kan worden onderhandeld over het loon, de vakantiedagen, bonussen, enz. hangt af van de werkgever en de collectieve arbeidsovereenkomsten (contratto collettivo nazionale di lavoro of CCNL). Voorbeelden van de meest gangbare bovenwettelijke voordelen in Italië zijn maaltijdbonnen, een mobiele telefoon en een bedrijfswagen. Onderhandelingen over loon en bovenwettelijke voordelen worden gevoerd met de personeelsdienst. De werkgever kan vragen om één dag stage te lopen of een proeftijd voorzien. U kunt altijd weigeren, indien de voorgestelde periode de wettelijke termijn overschrijdt. In bepaalde gevallen en voor bepaalde functies wordt sollicitanten een vergoeding aangeboden voor de kosten die werden gemaakt om het sollicitatiegesprek te kunnen bijwonen. De werkgever kan eventueel een deel van de reiskosten terugbetalen. De sollicitatieprocedure kan als voltooid worden beschouwd op het moment van het sollicitatiegesprek. De werkgever dient duidelijk te zeggen hoelang hij of zij nodig heeft om een beslissing te nemen. 82

4. Hebt u referenties nodig? Het is altijd goed wanneer sollicitanten referenties of aanbevelingsbrieven kunnen voorleggen ter ondersteuning van hun werkervaring. Vroegere werkgevers of docenten kunnen getuigen van de vaardigheden en bekwaamheid van een sollicitant. Kandidaten moeten op verzoek een kopie van hun diploma en hun cv kunnen voorleggen.

5. Een goede indruk maken Sollicitanten wordt aangeraden te bevestigen dat zij naar het sollicitatiegesprek zullen komen. Stiptheid is erg belangrijk. Indien u verhinderd bent en niet naar de afspraak kunt komen, moet u dit zo snel mogelijk melden. In sommige bedrijven gelden voorschriften voor kleding en juwelen. Kies voor een verzorgde, frisse look indien u geen weet hebt van specifieke voorschriften. Verzamel informatie over het bedrijf en de werkgever indien u werkelijk geïnteresseerd bent in de openstaande betrekking. Denk na over wat de werkgever van u wil horen. Een sociale persoonlijkheid, bereidwilligheid en enthousiasme kunnen een voordeel zijn.

83

$:1364


Grieks, Turks Presidentiële republiek 9 251 km2 Nicosia EUR EU +357 .cy

1. Gangbare sollicitatieprocedures op Cyprus De sollicitatieprocedure kan op Cyprus verschillen naargelang het soort baan waarvoor werkzoekenden belangstelling hebben. Doorgaans wordt echter een sollicitatiebrief met een bijbehorend cv ingediend. Voor banen waarvoor geen kwalificaties vereist zijn, verloopt de sollicitatie gewoon mondeling. Indien een kandidaat door een openbaar bureau voor arbeidsbemiddeling wordt gezonden, krijgt hij of zij een standaardreferentiebrief die door de mogelijke werkgever moet worden ingevuld (met vermelding van de uiteindelijke beslissing) en bij het arbeidsbureau moet worden ingediend. Wanneer beide partijen een overeenkomst hebben bereikt, neemt de nieuwe werknemer zijn functie doorgaans op aan het begin van de eerstvolgende kalendermaand (in geval van een 84

maandloon) of aan het begin van de eerstvolgende week (in geval van functies waarvoor geen kwalificaties vereist zijn en die op weekbasis worden vergoed). Het dient opgemerkt dat de meeste bedrijven op Cyprus kleine ondernemingen zijn, waarbij de eigenaar ook directeur en personeelsmanager is. De eerste contacten verlopen doorgaans via de telefoon. Kandidaten kunnen vacatures zoeken op de Eures-website (de pagina van Cyprus), via openbare bureaus voor arbeidsbemiddeling (als zij zich al op Cyprus bevinden) en private uitzendbureaus of in dagbladen. Indien werkzoekenden een vacature vinden op de Eureswebsite (de pagina van Cyprus) en hiernaar willen solliciteren, moeten zij steeds het referentienummer van de vacature vermelden. Bovendien moet zowel voor een elektronische als voor een schriftelijke sollicitatie een getypte, korte, zakelijke sollicitatiebrief worden opgesteld (maximaal één pagina). Deze brief, die is gericht aan de organisatie die de vacature heeft gepubliceerd of aan de toekomstige werkgever, moet belangrijke informatie bevatten die niet in het cv is opgenomen. In tegenstelling tot het cv moet de brief ook altijd worden ondertekend.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Doorgaans verwachten wervers van sollicitanten dat zij een passende opleiding hebben genoten en beschikbaar zijn voor de baan in kwestie. Uiteraard zijn de juiste kwalificaties, talenkennis, enz. eveneens belangrijk. Er worden maar zelden authentieke documenten geëist, behalve voor gereglementeerde beroepen waarvoor registratie verplicht is (bv. geneesheren, architecten, ingenieurs, enz.). 85

Gewoonlijk besteden werkgevers aandacht aan het algemene voorkomen en de kleding van sollicitanten. Daarom wordt kandidaten aangeraden frisse, verzorgde kleding aan te trekken en extremen te vermijden. Bovendien moeten zij zelfverzekerd en beleefd overkomen. Sollicitatiegesprekken verlopen niet volgens een vast patroon. Het gesprek wordt gewoonlijk geleid door de directeur of de personeelsmanager van het bedrijf. Aan sollicitanten kan gevraagd worden zichzelf voor te stellen alsook hun positieve en negatieve kenmerken en hun voor de baan relevante kwalificaties en ervaring te bespreken. Cyprus beschikt over specifieke wetgeving inzake non-discriminatie en de bescherming van persoonsgegevens. Tijdens een sollicitatiegesprek hoeft een kandidaat strikt persoonlijke vragen over vertrouwelijke zaken (bv. seksuele geaardheid) niet te beantwoorden. De kandidaat moet algemene kennis over het bedrijf hebben (activiteiten en omvang van het bedrijf). Zoals eerder al werd vermeld, hebben de vragen vooral betrekking op de kwalificaties en ervaring (bv. „Waarom denkt u dat u geschikt bent voor deze baan?”, „Wat is uw ervaring op dit gebied?” en „Wat verwacht u van deze baan”?). In geval van banen voor laaggeschoolden kan de werkgever kandidaten uiteraard vragen om hun vaardigheden ter plaatse te demonstreren. Gewoonlijk zorgen de werkgevers zelf voor de follow-up van een sollicitatiegesprek.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Overeenkomstig de toepasselijke wetgeving zijn werkgevers verplicht hun werknemer binnen de maand na de indienstneming schriftelijk in kennis te stellen van de geboden arbeids86

voorwaarden. In dit document moeten het loon, de werkuren, het jaarlijkse aantal vakantiedagen, enz. worden vermeld. De arbeidsvoorwaarden zijn op Cyprus doorgaans vastgelegd in collectieve arbeidsovereenkomsten. Sollicitanten worden aangemoedigd om zich over de inhoud van deze overeenkomsten te informeren. Over het loon wordt meestal onderhandeld met de personeelsmanager van het bedrijf. De meeste bedrijven vragen een proeftijd van één maand. Er is geen vergoeding voorzien voor kosten die gemaakt werden om het sollicitatiegesprek te kunnen bijwonen. De sollicitatieprocedure is voltooid wanneer de werkgever de kandidaat meedeelt of hij of zij al dan niet in dienst wordt genomen.

4. Hebt u referenties of aanbevelingsbrieven nodig? Referenties en aanbevelingsbrieven worden voor hoge functies vaak gebruikt. Sollicitanten geven referenties voor werk waar ze trots op zijn en dat een positief beeld van hen schetst. Wanneer sollicitanten dergelijke referenties opgeven, moeten zij de betrokken personen hiervan op de hoogte brengen en hun toestemming vragen om hun naam, telefoonnummer en functie in het bedrijf te mogen vermelden in hun cv. Er wordt steevast een kopie van het diploma gevraagd, doorgaans aan het begin van de sollicitatieprocedure. Voor gereglementeerde beroepen wordt gewoonlijk een bewijs van goed gedrag geëist (geen strafblad met strafrechtelijke veroordelingen).

87

5. Een goede indruk maken Op Cyprus verzoeken de meeste werkgevers om een persoonlijk onderhoud. Stiptheid is belangrijk. Sollicitanten worden dan ook aangemoedigd om voor het gesprek op tijd te komen. Indien u verhinderd bent, kunt u dit beter van tevoren laten weten. Videoconferenties en Skype worden op Cyprus maar zelden gebruikt. Kleding moet fris en verzorgd zijn.

88

-&5-"/%


Lets Parlementaire republiek 64 589 km2 Riga Lats (LVL) EU +371 .lv

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Letland Een sollicitatieprocedure begint doorgaans met het zoeken van geschikte vacatures. Het is aan te raden dit met alle mogelijke middelen en op alle mogelijke manieren te doen, met name via internet, de media en persoonlijke contacten (zeer doeltreffend in Letland). U bent nooit zeker dat u voor een sollicitatiegesprek zult worden uitgenodigd, zelfs als u uw cv naar meerdere bedrijven stuurt. Het is heel wat doeltreffender om in nauw contact te komen met de personeelsmanager van het bedrijf en te telefoneren voor meer informatie over de sollicitatieprocedure. De sollicitatiebrief is een zeer belangrijk onderdeel van de sollicitatieprocedure. In deze brief beschrijven sollicitanten hun ervaring, kennis en communicatieve vaardigheden. Aanbevelingsbrieven, een cv en een sollicitatiebrief 89

worden in Letland de laatste jaren steeds vaker gebruikt in formele sollicitatieprocedures. Er bestaan evenwel geen vaste redactieregels voor deze documenten. Zoals eerder al werd vermeld, vinden werkzoekenden gewoonlijk een baan via sociale netwerken en persoonlijke contacten. Doorgaans wordt een cv met een bijbehorende sollicitatiebrief gevraagd. Deze worden gewoonlijk per e-mail verstuurd. Soms wordt ook een beroep gedaan op de gewone post. Sollicitatiebrieven worden maar zelden persoonlijk afgeleverd. Indien u solliciteert naar een baan waarvoor geen kwalificaties vereist zijn of indien u belangstelling hebt voor seizoensarbeid, kunt u per telefoon solliciteren omdat werkgevers gewoonlijk voor dergelijke banen een voorafgaande selectie uitvoeren. De tijd die verstrijkt tussen de publicatie van de vacature en de indiensttreding bedraagt gewoonlijk maximaal één maand. Deze termijn hangt evenwel af van de functie, de situatie op de arbeidsmarkt, het vakgebied, enz. Het maakt niet veel uit hoe u solliciteert (handgeschreven brief, telefoon, e-mail, enz.). Het belangrijkste is dat u duidelijk aangeeft naar welke baan u solliciteert en doet wat gevraagd wordt. Vergeet geen sollicitatiebrief te schrijven (waarin u uitlegt wie u bent en waarom u solliciteert). Hoewel de meeste Letse bedrijven hun procedure aan de (vaak) minder formele West-Europese normen willen aanpassen, hebben zij meestal nog een hiërarchische structuur en beheerscultuur. Hetzelfde geldt voor hun houding tegenover de sollicitatieprocedure. Een sollicitatiebrief is een belangrijk deel van de procedure. Voor werkgevers en deskundigen inzake personeelsselectie is deze immers de stem van de sollicitant. De brief moet dan ook zo geloofwaardig en overtuigend mogelijk zijn. Werkgevers zijn op zoek naar mensen die hun bedrijf, missie en markt begrijpen. Leugens over werkervaring en andere foutieve informatie kunnen niet door de beugel. Sollicitanten kunnen tegenover werkgevers beter geen stijf, intellectueel taalgebruik hanteren. 90

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Alle bedrijven nemen gewoonlijk hun toevlucht tot sollicitatiegesprekken en tests om psychologische kenmerken, karaktertrekjes en praktische vaardigheden in kaart te brengen. Werkgevers concentreren zich niet alleen op beroepsgebonden elementen, maar ook op menselijke kwaliteiten. Het soort gesprek hangt af van de functie, de specifieke taken, het bedrijfsbeleid, de omvang van het bedrijf en het geografische gebied waarbinnen het bedrijf actief is (nationaal of internationaal). Gewoonlijk zijn er drie vragenstellers, waaronder de bedrijfsleider of het hoofd van een bepaalde afdeling en een personeelsdeskundige. Een sollicitatiegesprek duurt doorgaans niet meer dan een half uur per sollicitant. Er kan bruisend of plat water worden aangeboden. Alle kandidaten krijgen min of meer dezelfde vragen indien het een officieel, formeel gesprek betreft. Van sollicitanten wordt verwacht dat zij zich op het gesprek voorbereiden en zowel het bedrijf als zijn marktpositie kennen. Kandidaten mogen vragen stellen over de baan in kwestie, de bijbehorende verplichtingen, enz., indien deze nog niet eerder werden beantwoord. Sollicitatiegesprekken zijn in Letland gewoonlijk formeel, maar dit hangt af van vele factoren, zoals de baan, de werkgever, het personeel, een tekort aan personeel, menselijke factoren, enz. Werkgevers kunnen ook zogenoemde „proefgesprekken” voeren. Deze gebeuren via de telefoon of in groep (met de bedoeling vast te stellen wie de leiding neemt). Sollicitatiegesprekken vinden steeds vaker buiten de vaste kantooruren plaats, zoals bijvoorbeeld tijdens een diner. Het is erg belangrijk dat u uw motivatie, bekwaamheid en vastberadenheid toont. U moet eerlijk zijn en uitleggen wat u kunt verbeteren en hoe u dat kunt doen. U moet duidelijk maken dat u werkelijk voor het bedrijf wilt werken. Diverse besluiten verbieden discriminatie op grond van ras, etnische afkomst, godsdienst, handicap, leeftijd, seksuele geaardheid, geslacht, sociale klasse, taal, politieke overtuiging, enz. Een 91

deel van de Letse samenleving meent dat in Letland niet wordt gediscrimineerd, of op zijn minst dat discriminatie geen probleem vormt. Het andere deel koppelt discriminatie doorgaans aan nationale problemen. Hoe het ook zij, de wettelijke rechten worden doorgaans gevrijwaard, hoewel „anders zijn” niet altijd even warm wordt onthaald. Sollicitanten proberen meestal tijdens een sollicitatiegesprek alle vragen van een potentiële werkgever te beantwoorden, zelfs als zij dat eigenlijk liever niet zouden doen. Zij vrezen dat een weigering om te antwoorden negatief kan overkomen of de houding van de werkgever zou kunnen beïnvloeden. Dit is een kwestie van zelfvertrouwen. Discriminerende vragen over iemands privéleven hebben bijvoorbeeld betrekking op de burgerlijke staat of de eventuele kinderwens van kandidaten. De toekomstige werknemer moet een aantal dingen weten over het bedrijf, zoals de gebruikte taal, of het al dan niet actief is in het buitenland, enz. Vragen over leeftijd, burgerlijke staat, persoonlijke gegevens (lengte, gewicht en conditie) kunnen eveneens als discriminerend worden beschouwd. Soms proberen werkgevers ook op een listige manier aan informatie te komen: zij kunnen een foto vragen waarop het volledige lichaam van een kandidaat is afgebeeld, zij kunnen een „stressgesprek” gebruiken om te zien hoe toekomstige werknemers zich gedragen in een vervelende situatie, hoe creatief zij zijn, enz.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Overeenkomstig het Letse arbeidsrecht kunnen enkel schriftelijke arbeidsovereenkomsten de rechten van de werkgever en de werknemer beschermen. Indien een werknemer met een werkgever mondelinge afspraken maakt omtrent arbeidsvoorwaarden, valt hun arbeidsrelatie uitsluitend onder het burgerlijk recht en kan de werknemer al zijn of haar rechten op sociale zekerheid verliezen. 92

Voordat een schriftelijke arbeidsovereenkomst wordt gesloten, bespreken de werknemer en de werkgever alle arbeidsvoorwaarden: het loon, de betalingsfrequentie van het loon, werkuren en overuren, de proeftijd, bovenwettelijke voordelen en andere aangelegenheden. Het staat werknemers volledig vrij de arbeidsvoorwaarden te aanvaarden of te verwerpen. Lonen worden in Letland gewoonlijk een of twee keer per maand betaald. Werkgevers kunnen werknemers vragen om een proeftijd te doorlopen. Deze proeftijd wordt doorgaans opgenomen in de arbeidsovereenkomst en duurt een tot drie maanden. Bovenwettelijke voordelen zijn bijvoorbeeld een ziektekostenverzekering, een vergoeding voor reiskosten of huisvesting, toegang tot een sportcomplex, enz. Alle bonussen hangen volledig af van de goede wil van de werkgever.

4. Hebt u referenties nodig? Werkzoekenden vinden in Letland gemakkelijker een baan wanneer zij aanbevelingsbrieven hebben. Persoonlijke contacten zijn er doorgaans immers een doeltreffende manier om aan werk te geraken. Referenties en aanbevelingsbrieven kunnen ook deel uitmaken van een formele sollicitatieprocedure. Zij kunnen gegeven worden door vroegere werkgevers of collega’s, maar niet door familieleden. Op verzoek moeten kopieën van diploma’s en ander bewijs van kwalificaties worden verstrekt. Voor bepaalde functies is een bewijs van goed gedrag vereist.

5. Een goede indruk maken Werkgevers verwachten dat u op tijd komt voor een sollicitatiegesprek. Zo geeft u blijk van stiptheid en zin voor verantwoordelijkheid. 93

Sommige bedrijven willen dat u de afspraak voor het gesprek bevestigt. U kunt een nieuwe afspraak regelen indien u een geldige reden hebt om niet op de afspraak te verschijnen. Of dit al dan niet lukt, hangt gewoonlijk af van de goede wil van de werkgever. De aanbevolen kleding verschilt naargelang het vakgebied en de functie in kwestie. Indien de werkgever een bank of overheidsinstelling is of indien u solliciteert naar een kantoorbaan of een gelijksoortige functie, dient u zich klassiek te kleden. U moet er over het algemeen netjes en verzorgd uitzien. Niet alle werkgevers laten na het gesprek nog van zich horen. Kandidaten kunnen voor het resultaat of feedback doorgaans wel per telefoon of e-mail contact opnemen. Onbeleefdheid is uiteraard uit den boze.

94

-*&$)5&/45&*/


Duits Constitutionele monarchie 160,4 km2 Vaduz Liechtensteinse frank Zwitserse frank EER +423 .li

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Liechtenstein In Liechtenstein wordt doorgaans schriftelijk naar een baan gesolliciteerd. U kunt via de telefoon meer informatie over een vacature vragen. Na het indienen van uw sollicitatie, wordt u uitgenodigd voor een gesprek of wordt u schriftelijk meegedeeld dat u niet bent geselecteerd. Na het sollicitatiegesprek kunt u een test of evaluatie verwachten. Voordat een overeenkomst wordt ondertekend, vinden 1 tot 3 gesprekken plaats. Gemiddeld verstrijken 1 tot 3 maanden tussen de dag waarop de vacature wordt bekendgemaakt en de eigenlijke dag van indiensttreding. Gebruik indien mogelijk een pdf-bestand indien u per e-mail solliciteert. Zend een volledig sollicitatiedossier naar de werkgever: 95

een sollicitatiebrief, een cv met foto, referenties en aanbevelingsbrieven, uw diploma en andere documenten die relevant zijn voor de baan. Vergeet uw contactgegevens niet te vermelden. Handgeschreven sollicitatiebrieven worden slechts gebruikt indien de werkgever daar uitdrukkelijk om vraagt. Bel naar de genoemde contactpersoon wanneer u telefonisch contact opneemt met de werkgever. Stel niet te veel en uitsluitend relevante vragen. Maak het telefoongesprek niet langer dan nodig.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Sollicitanten moeten op de hoogte zijn van hun toekomstige werkomgeving (informatie over het bedrijf, omzet, omvang, sector, geografische ligging, bedrijfscultuur, enz.). Hun kleren moeten afgestemd zijn op het soort functie. Noteer vragen. Tijdens het sollicitatiegesprek zijn alle aanwezigen belangrijk, anders zouden ze er niet zijn. Gewoonlijk zijn er 1 tot 3 personen (minstens een vertegenwoordiger van de personeelsdienst en een leidinggevende). Een gesprek duurt een tot twee uur. Na het gesprek kunnen tests of evaluaties volgen, die ook een paar uur in beslag kunnen nemen. Tijdens het sollicitatiegesprek kunt u gerust een aangeboden drankje aanvaarden, maar roken is uit den boze. U mag tijdens het eerste onderhoud vragen stellen. Normaal gezien stelt u deze vragen op een geschikt moment tijdens of aan het einde van het gesprek. De loonkwestie komt gewoonlijk in het tweede gesprek aan bod. Er zijn gestructureerde (vaste vragen; kandidaten kunnen gemakkelijk worden vergeleken), halfgestructureerde en nietgestructureerde sollicitatiegesprekken. Halfgestructureerde gesprekken komen het meeste voor. Een mogelijke structuur is: t inleiding; t voorstelling van het bedrijf; t vragen voor de sollicitant (baan, opleiding, interesses, bijkomende opleidingen, vaardigheden, teamgeest, enz.); 96

t t t t

hobby’s en amateurbezigheden; persoonlijke doelstellingen; onderhandeling van de arbeidsovereenkomst; samenvatting en volgende stappen van de sollicitatieprocedure.

Tijdens het onderhoud zijn de kandidaten langer aan het woord dan de wervers. Er heerst een open, behulpzame en eerlijke sfeer. Er worden ongeveer evenveel beroepsgebonden als niet-beroepsgebonden vragen gesteld. Het is belangrijk dat u uw motivatie duidelijk aantoont. Werkgevers willen niet alleen zoveel mogelijk te weten komen over de motivatie, kennis en vaardigheden van sollicitanten, maar ook over hun persoonlijkheid. Vragen over een geplande zwangerschap, ziekte, godsdienst of politieke gezindheid hoeven niet beantwoord te worden op voorwaarde dat zij niet relevant zijn voor de baan. Bereid u voor op vragen als „Waarom wilt u voor ons bedrijf werken?”, „Wat weet u over ons bedrijf?”, enz. Spring voorzichtig om met persoonlijke of beroepsinformatie die werkgevers op internet kunnen vinden.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Loon en bovenwettelijke voordelen zijn bespreekbaar. Het kan nuttig zijn eerst contact op te nemen met een vakbond om te weten welk loonbereik voor uw toekomstige baan gangbaar is. Lonen worden doorgaans uitgedrukt in een bedrag per maand of per jaar. Vakantiegeld is in het vaste deel van het loon begrepen, bonussen niet. De meest gebruikelijke bovenwettelijke voordelen zijn maaltijdbonnen, een bedrijfswagen, een mobiele telefoon, bonnen voor sportactiviteiten, een bedrijfsrestaurant, een laptop, enz. Gewoonlijk wordt hierover onderhandeld met de personeelsmanager. 97

Een stage van één dag is niet echt gebruikelijk, maar kan in bepaalde situaties wel nuttig zijn. U kunt een praktijkstage weigeren, maar deze biedt wel een kans om vertrouwd te raken met het werk. Aan het einde van het gesprek wordt meegedeeld wanneer de definitieve beslissing zal worden bekendgemaakt of welke de volgende stappen van de procedure zijn. Vraag hier zelf naar indien het niet ter sprake komt.

4. Hebt u referenties nodig? Elke vroegere werkgever of leraar kan dienst doen als referentie. U hebt een kopie van uw diploma nodig. Voeg deze bij voorkeur bij uw sollicitatie. Neem zeker een exemplaar mee naar het sollicitatiegesprek als u dat niet hebt gedaan. Aanbevelingsbrieven, diploma’s en referenties zijn heel belangrijk voor wervers.

5. Een goede indruk maken Gewoonlijk komen kandidaten ongeveer tien minuten vóór het begin van het gesprek. Meld u aan wanneer u bent aangekomen. Indien u niet komt opdagen, moet u hiervoor een dringende of belangrijke reden hebben. Regel zo snel mogelijk een nieuwe afspraak. Een persoonlijk gesprek is in Liechtenstein de meest gebruikelijke manier om personeel te werven. Kledingvoorschriften hangen af van het bedrijf en de baan waarnaar u solliciteert. Draag geen overdreven felle kleuren. Vrouwen dienen te korte rokken en een te laag uitgesneden hals te vermijden. Beperk het gebruik van make-up en overdrijf niet met juwelen. 98

-*5068&/


Litouws Presidentiële republiek 65 200 km2 Vilnius Litouwse litas (LTL) EU +370 .lt

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Litouwen Litouwse werkgevers wensen doorgaans een schriftelijk cv en nodigen sollicitanten uit voor een gesprek. Om te solliciteren dient u dus uw cv in en wacht u op het sollicitatiegesprek. De tijd die verstrijkt tussen de bekendmaking van de vacature en de dag van indiensttreding beslaat doorgaans een tot drie maanden. Tegenwoordig wordt vaak het Europass-cv gebruikt. Het eerste contact met de werkzoekende verloopt in veel gevallen via de telefoon. Werkgevers stellen vragen over uw persoonlijke gegevens, opleiding, enz. 99

Wanneer u spontaan solliciteert, kunt u het best kiezen voor de grootste bedrijven en een open sollicitatie indienen aan de hand van een sollicitatiebrief. Beperk uw getypt cv tot twee bladzijden. Vermeld enkel de meest relevante gegevens, te beginnen met de meest recente. U kunt een kopie van uw paspoort of identiteitskaart, diploma’s en andere titels toevoegen. Werkgevers brengen sollicitanten gewoonlijk binnen de maand na de indiening van de sollicitatie op de hoogte van hun beslissing. Het cv en de sollicitatiebrief moeten worden opgesteld in het Litouws en, in geval van internationale bedrijven, in het Engels.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Meestal vinden Litouwse bedrijven één sollicitatiegesprek voldoende. Een sollicitatiegesprek is een diepgaand gesprek tussen de verantwoordelijke voor personeelswerving en een sollicitant, op basis waarvan de geschiktheid van de sollicitant wordt beoordeeld. Gewoonlijk gaat het om een groepsgesprek met diverse deelnemers dat, om tijd te besparen, niet vooraf wordt voorbereid (niet-gestructureerd). Wanneer er veel kandidaten zijn voor een belangrijke functie neemt de personeelsmanager in grotere bedrijven soms voorafgaande gesprekken af. Het tweede gesprek wordt vaak geleid door de directe chef, aangezien hij of zij perfect weet welke werkgerichte vragen moeten worden gesteld en de sollicitant direct onder zijn of haar bevel zal werken. In Litouwen wordt maar zelden een beroep gedaan op selectiebureaus (evaluatiecentra). Een aantal werkgevers wendt zich wel tot wervingsbureaus voor een voorafgaande personeelsselectie. Vragen die kunnen worden gesteld: t Wat voor werk hebt u al gedaan?” t „Vertel ons iets over uzelf.” (Dit is een mooie kans om u voor te stellen, om nog wat bijkomende belangrijke informatie aan de toekomstige werkgever te geven en zijn of haar belangstelling te wekken). 100

t „Waarom wilt u voor ons werken?” t „Waarom hebt u uw vorige baan opgegeven?” t „Hoe kijkt u tegen uw verantwoordelijkheden in ons bedrijf aan?” t „Wat kunt u ons bieden?” t „Wat zijn uw sterke en zwakke punten? Wat zijn uw interesses buiten het werk?” t „Wat zijn uw ambities voor de toekomst?” Verzamel zoveel mogelijk informatie over het bedrijf.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Gewoonlijk vragen werkgevers hoeveel u wilt verdienen. In Litouwen werken we met maandlonen. Vakantiegeld is begrepen in de arbeidsovereenkomst en is vastgesteld in het arbeidsrecht. Over het loon wordt onderhandeld met de werkgever of de personeelsverantwoordelijke.

4. Hebt u referenties nodig? Vroegere werkgevers kunnen dienst doen als referentie. Neem naar het sollicitatiegesprek bij voorkeur het originele exemplaar en geen kopieën van uw diploma’s mee. Aanbevelingsbrieven worden in Litouwen maar zelden gebruikt.

5. Een goede indruk maken Sollicitanten komen bij voorkeur tien minuten te vroeg voor een sollicitatiegesprek. 101

Stiptheid en een vlot begin worden in Litouwen op prijs gesteld. Persoonlijke gesprekken komen het vaakst voor. De kledingvoorschriften verschillen naargelang de baan waarnaar u solliciteert. Een pak of jurk is altijd goed. Juwelen en make-up dienen met mate te worden gebruikt. U kunt de werkgever enkele dagen na het gesprek bellen om te vragen naar het resultaat. Enkele zaken die u niet mag vergeten Blijf kalm. Er kunnen wel twee of drie vragenstellers zijn. Als u niet weet wie u moet aankijken, richt u de meeste van uw antwoorden aan de persoon die de vraag heeft gesteld en werpt u korte blikken op de anderen. Geef blijk van enthousiasme. Toon duidelijk dat u de baan wilt. Toon ook dat u zich hebt voorbereid. Verwerk informatie in uw antwoorden waaruit blijkt dat u achtergrondinformatie over het bedrijf hebt opgezocht, zonder evenwel te overdrijven. Uw kleding moet verzorgd en formeel zijn. Kom stipt op tijd. Neem uw cv (voor eigen gebruik), kopieën van diploma’s en aanbevelingsbrieven (indien ze in een vreemde taal geschreven zijn, moeten ze vertaald zijn) mee. Ga niet zitten tot u een stoel wordt aangeboden. Ga niet dieper in op uw vroegere werkgever, collega’s of bedrijf. Wees tactvol. Indien u blijft doordrammen over de tekortkomingen van uw vorige baas, zal een toekomstige werkgever zich een negatief beeld van u vormen en zal hij of zij zich afvragen of u ooit hetzelfde over hem of haar zult zeggen. Probeer voorvallen uit het verleden niet te verdoezelen. Kom er eerlijk voor uit wanneer dergelijke zaken ter sprake komen. 102

U hoeft geen informatie te geven die achterwege kan blijven. Stel fouten uit het verleden voor als een leerrijke ervaring die toekomstige werkgevers alleen maar ten goede kan komen. Zorg ervoor dat u elk onderdeel van uw cv kunt toelichten. Uw antwoorden op de gestelde vragen moeten ter zake zijn. Geef geen informatie waar de vragensteller niet naar heeft gevraagd. Onderbreek de vragenstellers niet. Spreek luid en duidelijk. Geef blijk van zelfvertrouwen en praat niet binnensmonds. Het enige dat vragenstellers van u willen, is dat u zich normaal gedraagt. U moet uiteraard zelfverzekerd en assertief zijn, maar u hoeft zich niet voor te doen als iemand anders. Stel op het einde bijkomende vragen. Toon uw interesse. Bereid een antwoord voor op de vraag hoeveel u zou willen verdienen. Mogelijke antwoorden: „Ik vind dat ik niet minder moet verdienen dan mijn voorganger.” of „Aangezien uw bedrijf een uitstekende reputatie heeft, ben ik ervan overtuigd dat het aangeboden loon overeenstemt met de gangbare loontarieven.” Als voorbereiding op de loononderhandelingen kunnen sollicitanten het best een kleinschalige enquête over de lonen in het gekozen vakgebied organiseren.

103

-69&.#63(


Duits, Frans, Luxemburgs Grondwettelijk groothertogdom 2 586,4 km2 Luxemburg EUR EU +352 .lu

1. Gangbare sollicitatieprocedures Werkaanbiedingen kunnen in het Luxemburgse bureau voor arbeidsbemiddeling geraadpleegd worden (ad valvas). Er worden ook vacatures gepubliceerd in nationale dagbladen, op websites van private uitzendbureaus en grote bedrijven alsmede op wervingssites. In de meeste gevallen solliciteren werkzoekenden bij een bedrijf met een openstaande betrekking door middel van een curriculum vitae en een bijbehorende sollicitatiebrief. Deze sollicitatiebrief is niet zomaar een brief waarin u uw cv toelicht. Hij moet persoonlijk en zakelijk zijn en de aandacht trekken. 104

Met deze brief moet u tonen dat u heel goed begrijpt naar wat voor nieuwe werknemer het bedrijf precies op zoek is en dat u over de nodige vaardigheden en kwaliteiten beschikt voor de openstaande betrekking. In de brief moet u ook uw motivatie voor de baan duidelijk laten blijken en de reden toelichten waarom u voor het bedrijf wilt werken. Heel wat bedrijven staan erop dat de brief met de hand wordt geschreven. Er mogen geen fouten in de brief staan. Hij moet worden opgesteld in de taal van de advertentie, tenzij andere instructies worden gegeven. Werkgevers verwachten in uw cv een foto te vinden. Uw curriculum vitae moet getypt worden of in een tekstverwerkingsprogramma opgesteld worden. Het moet op zijn minst informatie bevatten over uw diploma’s, opleidingen, werkervaring, talenkennis, computervaardigheden en interesses. Een cv mag niet meer dan twee bladzijden bestrijken. Aangezien Luxemburg zich in het hartje van Europa bevindt en op zich al drie officiële talen heeft (Luxemburgs, Duits en Frans), wordt voor de meeste vacatures kennis van meerdere talen geeist. Bedrijven in Luxemburg wijden zich aan tal van activiteiten en werken samen met andere bedrijven uit heel Europa. Kennis van bijkomende talen zoals Engels, Nederlands, Italiaans, Spaans en Portugees wordt dan ook ten zeerste op prijs gesteld en is in bepaalde gevallen onontbeerlijk. Om een baan te kunnen vinden, moet u tweetalig zijn en minstens een van de officiële landstalen machtig zijn. Open sollicitaties komen vaak voor in Luxemburg. Vooral jonge afgestudeerden of mensen die een baan willen in een groot bedrijf solliciteren op die manier. Aarzel niet om een open sollicitatie in te dienen en laat uzelf door een bedrijf opmerken. Bedrijven nemen uw gegevens doorgaans op in een databank die de personeelsafdeling gebruikt voor de werving van nieuwe werknemers.

105

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Werk zoeken is geen gemakkelijke opgave. U moet er heel wat tijd aan besteden om zo snel mogelijk een baan te vinden. Hieronder volgen een aantal zaken die u absoluut moet doen ter voorbereiding van een sollicitatiegesprek: t doe een grondige zelfanalyse: bepaal uw sterke en zwakke kanten, vaardigheden, competenties en troeven; t laat de moed niet zakken, ook niet wanneer u na diverse sollicitaties nog geen baan hebt gevonden, en zorg ervoor dat u duidelijk vermeldt waarom u solliciteert; t bereid een antwoord voor op vragen over de baan in kwestie en over de arbeidsvoorwaarden waarnaar u op zoek bent; t zoek achtergrondinformatie op over het bedrijf, zijn producten en zijn imago; t toon werkgevers dat u zich op het sollicitatiegesprek hebt voorbereid. Indien werkgevers de indruk hebben dat u zich niet goed hebt voorbereid, denken zij dat u slordig en niet professioneel bent. Probeer er steeds het beste van te maken wanneer naar negatieve ervaringen wordt gevraagd. Laat u nooit negatief uit over vroegere werkgevers en collega’s. Compenseer de negatieve ervaring met voorbeelden van zaken die door uw toedoen wel goed zijn afgelopen. Het kan best dat de persoon die het gesprek leidt een aantal lastige vragen stelt, vooral over de reden waarom u vroegere banen hebt opgegeven of bij vroegere werkgevers bent weggegaan. Zorg ervoor dat u voor deze vragen een antwoord klaar hebt. U kunt antwoorden altijd uittesten op familie en vrienden. Zij zullen u eerlijk zeggen of het antwoord overtuigend overkomt of niet. Indien u vindt dat gestelde vragen strikt persoonlijk zijn of dat zij naar uw mening niets te maken hebben met de baan of de arbeidsvoorwaarden, is het misschien goed om te weten dat 106

Luxemburg over specifieke wetgeving beschikt voor de bescherming van de privacy.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen In sommige bedrijven kan worden onderhandeld over de financiële aspecten van een baan. In andere bedrijven is het loon niet bespreekbaar omdat de werkgever een collectieve arbeidsovereenkomst heeft gesloten met betrekking tot het loon of omdat er vaste loonschalen gelden. Voor kantoorbanen en administratieve en kaderfuncties wordt het loon uitgedrukt in een bedrag per maand. Arbeiders krijgen een loon op uurbasis. Vakantiegeld behoort niet tot het standaardloonpakket en jaarlijkse bonussen hangen in grote mate af van het bedrijf en de sector. In bepaalde gevallen zijn deze wel opgenomen in collectieve arbeidsovereenkomsten. Kies voor een loon dat uw capaciteiten werkelijk naar waarde schat. Het is belangrijk dat u de werkgever ervan overtuigt om u voor uw capaciteiten te belonen. U moet dan ook bewijzen dat u de werkgever meerwaarde kunt bieden, indien u wordt aangenomen. U hoeft niet altijd harde cijfers te geven wanneer u gevraagd wordt naar uw loonsverwachtingen. Probeer op voorhand te weten te komen wat de gangbare lonen zijn in de sector of in het bedrijf. Het loon kan bestaan uit een combinatie van een vaste vergoeding in contanten en bovenwettelijke voordelen. Door met mensen te praten die dezelfde functie bekleden in andere bedrijven of door een en ander op te zoeken in gespecialiseerde tijdschriften over personeelsbeleid, kunt u heel wat nuttigs leren dat u kan helpen bij het bepalen van uw normen voor de loononderhandelingen.

107

4. Hebt u referenties nodig? Er zijn geen algemene regels voor het gebruik van referenties en aanbevelingsbrieven. Het gebruik ervan hangt af van het bedrijf. Normaal gezien wordt in de advertentie vermeld welke documenten of referenties voor de baan geëist worden. Vaak wordt aangeraden een kopie van deze documenten mee te nemen naar het sollicitatiegesprek. Hetzelfde geldt voor het bewijs van goed gedrag.

5. Een goede indruk maken Wees u er steeds van bewust dat u met een toekomstige werkgever spreekt. Als u op hem of haar een goede indruk wilt maken en hem of haar wilt overhalen om u in dienst te nemen, moet u een positieve houding aannemen, met geheven hoofd. Maak ook oogcontact met de persoon die het sollicitatiegesprek leidt. Het is erg belangrijk dat u stipt op tijd komt en uw afspraak voor het gesprek nakomt. Zorg ervoor dat u zichzelf kort en duidelijk kunt voorstellen en uw motivatie en troeven ten aanzien van de functievereisten kunt toelichten. Stem uw kledingstijl en algemeen voorkomen af op de situatie en het soort bedrijf waarin u naar een baan solliciteert. In de financiële sector verwachten wervers nog steeds dat mannen een pak en een das dragen.

108

)0/("3*+&


Hongaars Parlementaire republiek 93 030 km2 Boedapest Forint (HUF) EU +36 .hu

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Hongarije De meeste vacatures worden ingevuld na een persoonlijk gesprek, maar er worden ook andere procedures gebruikt. De meeste vacatures worden gepubliceerd in daartoe bestemde dagbladen of op internet. De meest gangbare manier van solliciteren is het inzenden van een cv met een sollicitatiebrief. In geval van arbeidersfuncties is telefonisch contact met de werkgever in een eerste fase vaak al voldoende. Grotere bedrijven gebruiken soms een sollicitatieformulier (eventueel online), maar dat komt niet zo vaak voor. Zij geven er de voorkeur aan bijkomend materiaal en aanvullende informatie te vragen (ervaring, referenties, enz.). Doorgaans wordt de beslissing binnen 1 à 2 weken na de uiterste datum voor de indiening van sollicitaties genomen, maar dit 109

hangt onder meer ook af van de betrokken functie en het aantal kandidaten. In geval van elektronische sollicitaties moet u ofwel het onlineformulier invullen (indien beschikbaar) ofwel (uitsluitend) de gevraagde documenten toezenden. Gebruik hiervoor in geen geval een grappig of vreemd e-mailadres. Vergeet ook niet dat de capaciteit van een e-mailbox beperkt is. Stuur dan ook geen grote fotobestanden. U kunt het best in uw sollicitatie een verzoek om feedback opnemen of een automatische leesbevestiging vragen. Schriftelijke sollicitaties moeten volgens de gegeven instructies gebeuren (gewoonlijk een Europass-cv met een foto). Besteed ook aandacht aan de opmaak van documenten en de kwaliteit van het papier. Wees niet te persoonlijk en geef ook niet te veel aanvullende informatie. Aangezien u antwoorden wilt op uw vragen (vergeet niet wat u allemaal wilt vragen), moet u zich voorbereiden op telefonische contacten. Reageer zelf steeds spontaan en zorg er ook voor dat u weet wat de volgende stap in de sollicitatieprocedure zal zijn. In geval van een open sollicitatie moet u beleefd zijn en zich enthousiast uitlaten over het bedrijf. Voeg een goede foto toe. Sollicitanten moeten zich grondig voorbereiden door informatie te verzamelen over de activiteiten en het profiel van het bedrijf en over de openstaande betrekking zelf om na te gaan of ze er werkelijk belangstelling voor hebben en te weten wat de baan precies inhoudt. De echtheid van documenten wordt in eerste instantie niet zo belangrijk gevonden, maar voor bepaalde functies (bv. artsen) kan geen arbeidsovereenkomst worden ondertekend zolang de echtheid niet gecontroleerd is. Het is aan te raden enige tijd na het indienen van uw sollicitatie contact op te nemen met de werkgever om te tonen dat u daadwerkelijk belangstelling hebt voor de baan. Bovendien wordt het bedrijf zo aan uw naam herinnerd. Na ontvangst van uw sollicitatie maakt de werkgever per e-mail of via de telefoon een afspraak met u voor een gesprek of laat hij of zij weten dat u op basis van de ingezonden documenten niet geselecteerd bent. 110

Niet-geselecteerde sollicitanten worden in vele gevallen echter niet van de beslissing op de hoogte gebracht.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Werkgevers willen tijdens een sollicitatiegesprek vooral inzicht krijgen in uw persoonlijkheid en willen bewijs zien van uw inzet. Zij willen ook zien hoe u reageert in professionele situaties (hoe goed u voorbereid bent) en op onvoorziene omstandigheden. Gewoonlijk wordt een sollicitatiegesprek door één persoon afgenomen, maar er kunnen ook meerdere personen aanwezig zijn (doorgaans niet meer dan drie). Normaal gezien duurt een gesprek een half uur, maar sommige bedrijven organiseren verschillende gesprekken en proeven (bv. een gesprek over beroepsgebonden onderwerpen, een persoonlijk gesprek, enz.). Indien u iets wordt aangeboden, kunt u dit gerust accepteren. Zelf mag u echter niets aanbieden. U kunt ook beter niet roken. U mag over de baan vrijwel om het even wat vragen. Zorg er wel voor dat u niet als eerste over het loon begint. Dit onderwerp wordt normaal gezien door de werkgever aangesneden. Zorg dat u een antwoord klaar hebt wanneer u gevraagd wordt naar uw loonsverwachtingen. Tegenwoordig wordt van sollicitanten voor een kantoorbetrekking verwacht dat zij een bedrag verbinden aan hun prestaties. De structuur van een sollicitatiegesprek kan van bedrijf tot bedrijf verschillen, maar de sfeer is vrijwel altijd formeel (ook wanneer deze vriendelijk is). U moet zich licht gereserveerd opstellen en kijken of de werkgever zelf een meer ontspannen houding aanneemt. Sollicitatiegesprekken zijn doorgaans sterk beroepsgericht, maar steeds vaker komen ook andere zaken aan bod, zoals persoonlijkheid, vaardigheden en houding, intelligentie en algemeen gedrag. U moet steeds proberen uzelf te verkopen. Licht uw motivatie toe en leg uit waarom u de beste kandidaat bent, uiteraard zonder al te opdringerig te worden. Tijdens het gesprek wordt vaak verwezen naar het cv. Bovendien wordt aan sollicitanten vaak gevraagd waarom zij hun vorige baan hebben opgegeven en wat hun beste en slechtste eigenschappen zijn. 111

Hongarije beschikt over antidiscriminatiewetgeving. Dit betekent dat u werkgevers geen „gevoelige” informatie over uzelf hoeft te geven (godsdienst, politieke gezindheid, seksuele geaardheid, een geplande zwangerschap, enz.). U kunt gewoon weigeren dergelijke vragen te beantwoorden of, indien u niet zeker weet of ze wel relevant zijn voor de baan, vragen waarom het antwoord zo belangrijk is.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen De contractonderhandelingen vinden doorgaans op het einde van de sollicitatieprocedure plaats. Het loon is bespreekbaar, maar u moet uw verzoek steeds rechtvaardigen. Houd er ook rekening mee dat voor bepaalde banen het loon bij wet is vastgesteld (bv. ambtenaren). Het loon wordt uitgedrukt als een bedrag op maandbasis. In de arbeidsovereenkomst moet ook het vakantiegeld worden vermeld (in de wet is een minimumbedrag vastgesteld). Over bonussen wordt afzonderlijk onderhandeld, maar indien zij een groot deel van het loonpakket uitmaken, worden zij in de overeenkomst opgenomen. Het loon en de bovenwettelijke voordelen worden met de directeur besproken. De proefperiode duurt gewoonlijk maximaal drie maanden en kan niet worden verlengd. Kosten die worden gemaakt om het sollicitatiegesprek te kunnen bijwonen, worden vrijwel nooit vergoed.

4. Hebt u referenties nodig? Referenties worden in Hongarije niet vaak gevraagd, maar ze kunnen betrekking hebben op alles wat relevant is voor de openstaande betrekking. Meestal gaat het om schriftelijke verklaringen over uw vroegere baan (en een beoordeling van uw competenties). In zeer uitzonderlijke gevallen, en enkel in specifieke vakgebieden 112

(bv. luchthavenpersoneel), neemt de werkgever telefonisch contact op met de als referentie opgegeven personen. Er wordt steeds een kopie van uw (relevante) diploma gevraagd. Referenties en aanbevelingsbrieven worden niet zo vaak gebruikt, maar kunnen een goede indruk geven wanneer zij van een gerenommeerd bedrijf zijn, vooral als dat bedrijf in dezelfde sector als de toekomstige werkgever actief is. Voor bepaalde banen is een bewijs van goed gedrag vereist (het kan altijd worden gevraagd, ook wanneer het niet nodig is), maar dat wordt dan wel in de advertentie vermeld.

5. Een goede indruk maken Stiptheid is een absolute vereiste, tenzij u een goede reden hebt. Indien u vertraging hebt, moet u de werkgever zo snel mogelijk waarschuwen. Bevestig op voorhand dat u op het sollicitatiegesprek aanwezig zult zijn. U kunt een nieuwe afspraak regelen, maar dan moet u er de tweede keer wel voor zorgen dat u aanwezig kunt zijn. Nieuwe communicatiemiddelen worden maar zelden gebruikt. Gebruik ze dan ook alleen maar indien u dat wordt gevraagd. De kledingvoorschriften hangen af van de baan, maar een formele kledingstijl (pak, jurk, enz.) is de norm. Juwelen mogen met mate en zijn enkel voorbehouden voor vrouwen. Sollicitanten nemen gewoonlijk niet zelf contact op met de werkgever voor het resultaat van het sollicitatiegesprek. Andersom kan wel. Het is ook niet gebruikelijk om bij wijze van feedback om een beoordeling te vragen. Ofwel krijgt u de baan, ofwel wordt u afgewezen. U mag zeker niet de indruk wekken dat u niet gemotiveerd bent. Wees ook niet te rechtuit. Begin zelf niet over het loon als het onderwerp nog niet ter sprake is gekomen. Doe dat alleen maar aan 113

het einde van een eenmalig sollicitatiegesprek en op voorwaarde dat u hierover nog geen informatie hebt gekregen. Enkele dagen na het indienen van uw sollicitatie belt u naar het bedrijf om na te gaan of ze alles in goede orde ontvangen hebben en om uw belangstelling te tonen. Luister aandachtig naar de vragen en geef niet te veel informatie. Beantwoord alle vragen. Glimlach en wees niet bang. Kom er gewoon eerlijk voor uit wanneer u iets niet weet. Bereid u voor op vragen als „Wat wilt u over ons weten?” en verras de vragenstellers (bv. „Werkt ú hier graag?”).

114

."-5"


Maltees, Engels Parlementaire republiek 316 km2 Valletta EUR EU +356 .mt

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Malta Vacatures worden doorgaans op internet geplaatst. Geïnteresseerde kandidaten kunnen solliciteren via de door de werkgever genoemde kanalen. In Malta belt de werkgever de sollicitanten gewoonlijk op voor een eerste gesprek. Daarna volgt een persoonlijk gesprek. Over het algemeen verstrijkt ongeveer een maand tussen de dag waarop de vacature wordt bekendgemaakt en de dag van indiensttreding. Gewoonlijk wordt via e-mail gesolliciteerd en worden de nodige documenten als bijlage aan de e-mail toegevoegd. Werkgevers 115

vragen doorgaans om een cv, maar een foto is meestal niet nodig. Wanneer u solliciteert, moet u ook een sollicitatiebrief schrijven. Deze brief en het cv moeten in het Engels worden opgesteld. Zorg ervoor dat de bijlagen worden verstuurd en dat de bestanden kunnen worden geopend. Vermeld duidelijk naar welke baan u solliciteert. Zend geen geanimeerde of kunstig opgemaakte bestanden, vooral niet wanneer het een gespecialiseerde functie betreft. Zorg ervoor dat uw brief duidelijk en beknopt is. Controleer zeker ook op spelfouten wanneer u uw sollicitatiebrief met de hand schrijft. Probeer tijdens telefonische contacten de naam van de contactpersoon te achterhalen en gebruik de juiste naam van het bedrijf. Blijf tijdens het gesprek altijd beleefd. Blijf niet te lang aan het woord en geef relevante antwoorden. Let er wel op dat u geen belangrijke informatie achterwege laat. Vraag uitdrukkelijk naar het verdere verloop van de sollicitatieprocedure. Verduidelijk in welke baan u geïnteresseerd bent in geval van een open sollicitatie. Vermeld ook uw beschikbaarheid en relevante kwalificaties.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Wervers verwachten van sollicitanten dat zij beschikbaar zijn, het bedrijf kennen en, indien het buitenlanders betreft, vertrouwd zijn met de Maltese cultuur. De echtheid van voor de desbetreffende baan relevante documenten moet aangetoond zijn. Dien originele certificaten in en laat eventuele titels erkennen. Werkgevers zijn vooral op zoek naar presentatievaardigheden, beleefdheid en inzet. Gewoonlijk leidt de werkgever het sollici116

tatiegesprek, tenzij het om een grote organisatie gaat. In dat geval zijn de personeelsverantwoordelijke en het afdelingshoofd aanwezig. Een sollicitatiegesprek is doorgaans een persoonlijk onderhoud tussen een sollicitant en één vragensteller. Indien het een niet-gespecialiseerde baan betreft, is er slechts één sollicitatiegesprek. Voor gespecialiseerde functies waarvoor ervaring vereist is, wordt eerst een beperkte lijst van geselecteerde kandidaten opgesteld, waarna nog een of twee bijkomende gesprekken volgen. Een gesprek duurt gewoonlijk enkele minuten, maar als het om een gespecialiseerde baan gaat, kan het langer duren. De sollicitanten moeten dan immers bewijzen dat zij over de vereiste vaardigheden beschikken. In bepaalde gevallen moeten de sollicitanten een presentatie geven. Tijdens het sollicitatiegesprek moeten sollicitanten gericht antwoorden en niet afwijken van het onderwerp noch zichzelf vaardigheden aanmeten die ze niet bezitten. Zij moeten duidelijk laten blijken dat zij bereid zijn om bij te leren. Oogcontact en lichaamstaal zijn belangrijk. Indien u een drankje of sigaret wordt aangeboden, kunt u dit maar beter afslaan. Tijdens een sollicitatiegesprek kunt u bepaalde vragen stellen, maar beperk deze tot een minimum. Gestelde vragen moeten steeds relevant zijn voor de openstaande betrekking. Vragen over de functiebeschrijving en de arbeidsvoorwaarden zijn geen probleem. Indien er een tweede gesprek volgt, kunt u het loon in deze fase beter nog niet ter sprake brengen. Vragen kunt u het best op het einde van het gesprek stellen. Werkgevers vragen dan gewoonlijk of er nog zaken zijn die u wilt weten. Sollicitatiegesprekken vinden doorgaans plaats in vergaderzalen, maar dat kan naargelang de sector wel verschillen. De sollicitanten wordt een stoel aangeboden. In de meeste gevallen leidt de werkgever het gesprek. Zoals eerder al werd gezegd, hangt alles in grote mate af van het soort baan waarnaar wordt gesolliciteerd. Tijdens sollicitatiegesprekken heerst er gewoonlijk een vriendelijke sfeer en wordt moeite gedaan om de sollicitanten zich op hun gemak te laten voelen. De sollicitanten moeten de werkgever steeds met respect bejegenen. 117

Malta heeft geen antidiscriminatiewetgeving. U moet alle vragen beantwoorden, tenzij deze te persoonlijk en irrelevant zijn. Sollicitanten kunnen vragen altijd wel op een diplomatische wijze onbeantwoord laten. De burgerlijke staat (gehuwd, gescheiden, enz.) van sollicitanten kan als privé worden beschouwd. Hoe meer sollicitanten weten van het bedrijf waarvoor ze willen werken, hoe beter. Zo tonen zij hun belangstelling voor het bedrijf, wat het doet en hoe het in het verleden heeft gepresteerd, vooral wanneer een bedrijf uitbreidt omdat het een groot contract heeft binnengehaald. Het enthousiasme van sollicitanten om een baan te vinden in een succesvol bedrijf kan hun kans op aanwerving vergroten. De meest gestelde vraag waarop sollicitanten een antwoord moeten kunnen geven, betreft de kernfunctie van het bedrijf waarvoor ze willen werken. Voorts wordt wel eens gevraagd of het bedrijf al dan niet een dochteronderneming is van een ander bedrijf en of het producten uitvoert (en zo ja, naar welke landen). Een van de lastige vragen die een werkgever kan stellen, is de vraag over de loonsverwachtingen. U kunt hier op verschillende manieren op antwoorden, vooral wanneer u uw huiswerk (research) hebt gedaan en voldoende/ veel ervaring hebt. Sollicitanten worden niet geacht zelf te informeren naar het resultaat van een sollicitatiegesprek. Er kan wel een afspraak worden gemaakt voor een evaluatie indien het bedrijf deze dienst aanbiedt. Een dergelijke evaluatie kan ook via de telefoon.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen In een arbeidsovereenkomst moeten de arbeidsvoorwaarden, met name de werkuren en het minimum- en maximumloon, worden vastgesteld. U kunt over het loon onderhandelen, vooral wanneer u veel ervaring hebt in de functie waarnaar u solliciteert. Het loon wordt gewoonlijk uitgedrukt in een bedrag per week of per maand. Vakantiegeld en jaarlijkse bonussen zijn in het aangeboden loonpakket begrepen. 118

De onderhandelingen over het loon en de bovenwettelijke voordelen worden in grote bedrijven door de personeelsverantwoordelijke gevoerd, in kleinere bedrijven door de werkgever zelf. U zult niet worden gevraagd om stage te lopen, aangezien de huidige wetgeving dat niet toelaat. Indien het u toch wordt gevraagd, kunt u dus weigeren. Vanaf de eerste dag van tewerkstelling moet u aan alle wettelijke verplichtingen voldoen. Daarom moet u een tewerkstellingsformulier indienen bij de openbare dienst voor arbeidsbemiddeling. In Malta is dit de Employment and Training Corporation. Gewoonlijk brengen de werkgevers de sollicitanten achteraf op de hoogte van het resultaat van hun sollicitatiegesprek. Zij zullen ook meedelen of u een tweede gesprek kunt verwachten. Indien een sollicitant voor een gewone baan in een klein bedrijf in dienst genomen wordt, neemt de werkgever met hem of haar telefonisch contact op. Indien het een groot bedrijf betreft, wordt het nieuws in een brief met het briefhoofd van het bedrijf meegedeeld.

4. Hebt u referenties nodig? Of u al dan niet referenties nodig hebt, hangt af van het soort baan. U hebt gewoonlijk referenties nodig voor een baan in de financiële en dienstensector en voor gelijksoortige betrekkingen. Gewoonlijk controleren werkgevers deze referenties. Dat gaat immers vrij gemakkelijk, aangezien Malta een klein land is. Een vroegere werkgever, een betrouwbare professional of een parochiepriester komen als referentie in aanmerking. Als referentie opgegeven personen bevestigen gewoonlijk dat de toekomstige werknemer betrouwbaar is en dat hij of zij dit soort baan zonder problemen aankan. U hebt een kopie van uw diploma nodig. Gewoonlijk moet u deze op de eerste dag van het sollicitatiegesprek overhandigen. 119

Aanbevelingsbrieven hebt u enkel nodig indien een werkgever daarom vraagt.

5. Een goede indruk maken Sollicitanten moeten de datum en het tijdstip van het sollicitatiegesprek kennen en weten wie het gesprek zal leiden. Stiptheid is heel belangrijk voor een sollicitatiegesprek. Als u niet precies weet waar u moet zijn, vertrek dan iets vroeger om op tijd te komen. Indien betrouwbaarheid voor de openstaande betrekking een belangrijke eigenschap is, zal de werkgever eerder geneigd zijn een kandidaat in dienst te nemen die op tijd was, uiteraard op voorwaarde dat hij of zij de vereiste kwalificaties heeft. U dient te bevestigen dat u op het sollicitatiegesprek aanwezig zult zijn. Indien u op die dag verhinderd bent, kunt u de afspraak zonder problemen verplaatsen op voorwaarde dat u de werkgever ruim van tevoren op de hoogte brengt (minstens één dag vóór de eigenlijke afspraak). U moet het sollicitatiegesprek steeds persoonlijk bijwonen. Er gelden kledingvoorschriften. Juwelen moeten tot een minimum worden beperkt. Roken is niet toegestaan. Het is niet echt verstandig om eenvoudige vragen te beantwoorden met een lang betoog. Te sterke reacties worden afgeraden. Lever geen kritiek op vroegere werkgevers. Tijdens een sollicitatiegesprek moeten sollicitanten zichzelf zijn en eerlijk blijven. Zij moeten duidelijk laten blijken dat zij gemotiveerd zijn om bij te leren.

120

/&%&3-"/%


Nederlands Constitutionele monarchie 41 526 km2 Amsterdam EUR EU +31 .nl

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Nederland In Nederland begint een sollicitatieprocedure vanaf het moment waarop een werkgever een vacature bekendmaakt. De betrekking kan openstaan omdat het bedrijf uitbreidt of omdat de huidige werknemer is opgestapt of een andere functie heeft gekregen. Een andere sollicitatieprocedure bestaat erin dat tussenliggende organisaties als uitzend- en headhuntersbureaus het cv van werkzoekenden aan bedrijven met vacatures voorleggen. Indien u solliciteert naar een baan met een laag loon of naar een baan waarvoor geen kwalificaties worden gevraagd (horeca en kleinhandel), kunt u de werkgever vaak gewoon bellen of een afspraak maken voor een persoonlijk gesprek. 121

De nieuwste tendens op de arbeidsmarkt zijn de zogenoemde open sollicitaties. Steeds vaker solliciteren werkzoekenden spontaan bij bedrijven om te kijken of er openstaande betrekkingen zijn. Deze werkzoekenden zijn sterk op hun eigen vaardigheden gericht en zoeken enkel naar banen die daar perfect op afgestemd zijn. Aanbiedingen van banen worden bekendgemaakt op de website van het bedrijf, op gespecialiseerde wervingssites, in dagbladen (gewoonlijk in de vacaturebijlage van de weekendeditie) en via tussenliggende organisaties of een openbare dienst voor arbeidsbemiddeling (UWV Werkbedrijf). Sollicitanten kunnen een sollicitatiebrief met een bijbehorend cv naar de werkgever zenden. Tegenwoordig kan ook per e-mail worden gesolliciteerd. Tussenliggende organisaties, die door een bedrijf kunnen worden ingehuurd om vacatures in te vullen, maken vaak een voorafgaande selectie van de kandidaten en leggen de geselecteerde cv’s aan de werkgever voor, die vervolgens zijn of haar keuze maakt. Werkgevers bevestigen de ontvangst van sollicitatiebrieven. De sollicitanten kunnen uitgenodigd worden voor een kennismakingsgesprek. Indien de kandidaat door een tussenliggende organisatie aan de werkgever wordt voorgesteld, regelt de organisatie in kwestie een afspraak voor het sollicitatiegesprek. Normaal gezien wordt u uitgenodigd voor een kennismakingsgesprek. Op basis van dat gesprek wordt uw sollicitatie verworpen of wordt u uitgenodigd voor een tweede gesprek. Het tweede gesprek is doorgaans bedoeld voor de bespreking van uw arbeidsvoorwaarden en loonpakket. In de meeste gevallen laat de werkgever of de tussenliggende organisatie u kort na het gesprek weten of u al dan niet bent aangenomen. Voor bepaalde banen omvat de selectieprocedure nog bijkomende gesprekken en evaluaties. Nederlandse werkgevers gaan alsmaar meer op zoek naar competenties in plaats van diploma’s en getuigenissen. Bereid u voor op vragen over uw competenties met de zogenoemde STAR-methode (situatie, taak, actie, resultaat). Op basis van deze methode kunnen u bijvoorbeeld vragen over specifieke 122

situaties worden gesteld. U kan bijvoorbeeld gevraagd worden een beschrijving te geven van een taak of rol die u in een vorige functie had, wat u hebt gedaan om uw doelen te bereiken of om een probleem op te lossen en wat het eindresultaat was. De tijd die verstrijkt tussen de bekendmaking van een vacature en de dag van indiensttreding kan sterk variëren. Indien het gaat om banen voor ongeschoolden of laaggeschoolden kan een vrijgekomen betrekking bij wijze van spreken dezelfde dag nog worden ingevuld. Over het algemeen kunt u uitgaan van een wachttijd van twee tot drie maanden. Deze termijn kan langer zijn indien een uitgebreide selectieprocedure wordt gevolgd door meerdere gesprekken per kandidaat of een beroep wordt gedaan op evaluatiecentra. Bij tussenliggende organisaties duurt de procedure ongeveer even lang. Vaak verloopt het eerste contact via de telefoon, hoewel e-mail steeds vaker wordt gebruikt. U kunt een sollicitatiebrief naar een werkgever zenden. Vermeld in deze brief duidelijk voor welke vacature u belangstelling hebt en leg uit waarom u de geschikte kandidaat bent. Voeg steeds uw cv toe. Voeg uw cv als bijlage toe indien u per e-mail solliciteert. De werkgever in kwestie kan het document dan veel gemakkelijker afdrukken. Vraag steeds naar de contactpersoon of de afdeling die in de advertentie van de vacature vermeld staat, indien u telefonisch contact opneemt met het bedrijf. Vraag steeds of u niet stoort en wanneer u het best kunt terugbellen indien het geen geschikt moment is. Leg kort en duidelijk uit of u belt voor meer informatie of om naar een baan te solliciteren. Spreek luid en duidelijk en laat merken dat u het telefoongesprek hebt voorbereid. Zeg duidelijk dat u een buitenlander bent en vanuit het buitenland belt als dat zo is. Vraag of het telefoongesprek in uw taal of in een andere vreemde taal kan worden gevoerd. De eerste indruk die u geeft, is doorslaggevend. Stel uzelf zowel verbaal als non-verbaal voor op een manier die past bij de baan waarnaar u solliciteert. 123

Indien u in een bedrijf spontaan wilt solliciteren naar een baan, kunt u het best contact opnemen met de personeelsafdeling of met de verantwoordelijke die u meer kan zeggen over de vacatures van het bedrijf. Leg uit wat uw plannen zijn, naar welk soort baan u op zoek bent en welke vaardigheden en ervaring u hebt. Vraag of u een sollicitatiebrief en een cv mag opsturen. Bij een bevestigend antwoord kunt u een gerichte brief schrijven aan de juiste persoon of de juiste afdeling. Met deze methode maakt u veel kans om uitgenodigd te worden voor een gesprek. Deze sollicitatieprocedure kan in Nederland erg doeltreffend zijn. In uw cv moet u uw werkervaring en gevolgde opleiding vermelden. U hoeft geen andere documenten toe te voegen. Indien werkgevers andere documenten nodig hebben, zullen zij ernaar vragen wanneer u in dienst wordt genomen. Werkgevers verwachten van u dat u uw persoonlijke gegevens, werkervaring en opleidingsniveau naar waarheid opgeeft. Tijdens het sollicitatiegesprek willen werkgevers dat u duidelijk toont dat u vertrouwd bent met de baan, het bedrijf en zijn activiteiten.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Een werkgever wil meer te weten komen over de sollicitanten: hun normen en waarden, kwaliteiten, vaardigheden en persoonlijkheid alsmede hun vermogen om in teamverband te werken. Op basis van hun sollicitatiebrief, hun cv en de informatie die zij eventueel via de telefoon hebben verstrekt, vormen werkgevers zich een beeld van de kandidaten. Werkgevers gaan tijdens het eerste kennismakingsgesprek op zoek naar elementen die dit beeld bevestigen: de toon van uw stem, de manier waarop u iemand de hand schudt (in Nederland is een stevige handdruk noodzakelijk), uw uitdrukking, uw lichaamstaal en oogcontact. 124

Hoeveel personen het sollicitatiegesprek bijwonen, hangt af van de omvang van het bedrijf. Gewoonlijk zijn tijdens het sollicitatiegesprek een of twee vertegenwoordigers van het bedrijf aanwezig. Een gesprek duurt gemiddeld één tot anderhalf uur. Onder normale omstandigheden wordt u koffie, thee of water aangeboden. Er zullen u geen sigaretten of voedingsmiddelen worden aangeboden. Deze zijn tijdens het interview ook ten strengste verboden. Als blijk van respect voor uw toekomstige werkgever moet u vóór het gesprek uw mobiele telefoon uitschakelen. Een sollicitatieprocedure omvat doorgaans twee gesprekken. Indien het gaat om banen voor hoogopgeleide werknemers of kaderleden zijn er meer gesprekken en/of evaluaties. In Nederland lijkt een sollicitatiegesprek meer op een dialoog. Het gesprek wordt gezien als een kans om elkaar beter te leren kennen. De werkgevers willen te weten komen of u de meest geschikte kandidaat bent voor de baan, het team en het bedrijf en willen ook meer weten over uw motivatie om voor de organisatie te werken. De kandidaten proberen zich een duidelijk beeld van het bedrijf te vormen en proberen voor zichzelf uit te maken of ze wel in het bedrijf in kwestie willen werken. De kandidaten doen hun best om een goede indruk te maken. De werkgever of een vertegenwoordiger van het bedrijf leidt het gesprek. In het eerste gesprek komen vooral vragen over uw ervaring en vaardigheden aan bod. De daaropvolgende gesprekken gaan dieper in op de achtergrond van de functie, uw vaardigheden om problemen op te lossen en de ervaring die u in vroegere functies hebt opgedaan. De sollicitatieprocedure begint nooit met een evaluatie. Evaluaties worden slechts na het eerste of tweede gesprek gebruikt bij wijze van proef. Sollicitatiegesprekken hebben in Nederland doorgaans de volgende structuur: t inleiding: om u op uw gemak te stellen; t voorstelling: de vragensteller stelt zichzelf en het bedrijf voor. Vervolgens bent u aan de beurt om u voor te stellen; t informatie over het bedrijf en analyse van uw cv: de vragensteller vertelt u meer over het bedrijf en de open125

staande betrekking. Daarna wordt uw cv onder de loep genomen en krijgt u vragen over de inhoud ervan. Er kunnen ook enkele vragen over uw privéleven worden gesteld; t vragen over uw vaardigheden in verband met de openstaande betrekking: u krijgt vragen over de kwaliteiten, vaardigheden en competenties die u elders hebt verworven (bv. in uw land van herkomst); t vragen over uw motivatie: de vragensteller vraagt u duidelijk uit te leggen waarom u voor deze baan en dit bedrijf hebt gekozen; t andere vragen: in dit deel van het gesprek kunt u vragen stellen over onderwerpen die nog niet aan bod zijn gekomen en kunt u nadere toelichtingen vragen indien er zaken zijn die u niet hebt begrepen; t afronding: de vragensteller rondt het gesprek af en legt uit wat voor u de volgende stappen van de procedure zijn. U krijgt dan te horen of er al dan niet een tweede gesprek of een evaluatie is voorzien. De vragensteller kan u op dat moment zeggen of u geselecteerd bent voor een of meer fasen van de procedure of zelfs dat u bent aangenomen. Dit is ook het moment waarop u verneemt hoeveel kandidaten er zijn voor de baan en hoelang de procedure naar schatting zal duren. Hoewel een sollicitatiegesprek een ernstige zaak is, kan er ook wel eens gelachen worden. De werkgevers doen hun best om de dialoog zo open en ontspannen mogelijk te maken. Bij normale gesprekken krijgt u al snel de indruk dat de sfeer tussen het formele en het informele in zit en dat beide gesprekspartners op voet van gelijkheid staan. De vragenstellers weten en kunnen best begrijpen dat u een beetje zenuwachtig bent voor het gesprek. Probeer ondanks de zenuwen toch enthousiast te zijn over de baan en het bedrijf. In Nederland is discriminatie bij wet verboden. U hoeft niet op alle gestelde vragen te antwoorden, hoe ver u ook al in de sollicitatieprocedure gekomen bent. U beslist zelf of u al dan niet antwoordt. 126

Bepaalde vragen mogen niet worden gesteld: t „Wat is uw ras of huidskleur?” t „Tot welke godsdienst behoort u?” (NB: Een vraag als „Zijn de werkuren verenigbaar met uw godsdienst?” is wel toegestaan). t „Van welke nationaliteit bent u?” t „Waar bent u geboren?” t „Bent u zwanger?” t „Hebt u gezondheidsproblemen?” t „Wilt u ooit kinderen of een gezin?” Vele Nederlandse bedrijven hebben een gedragscode voor sollicitatieprocedures aangenomen die werd vastgesteld door de Nederlandse Vereniging voor Personeelsmanagement en Organisatieontwikkeling (NVP). Deze organisatie ziet erop toe dat de gedragscode wordt nageleefd in wervings- en selectieprocedures. Indien u vindt dat u onheus werd behandeld door een bedrijf dat de code heeft aangenomen, kunt u een klacht indienen. De vereniging garandeert een onafhankelijk onderzoek van uw klacht. U kunt zich ook richten tot de Commissie Gelijke Behandeling wanneer u denkt dat uw recht op een gelijke behandeling werd geschonden. Ter voorbereiding van een sollicitatiebrief of een sollicitatiegesprek is het altijd goed meer informatie te verzamelen over het bedrijf, zijn activiteiten en de sector waarin het actief is. Een gebrek aan basiskennis over het bedrijf is voor Nederlandse bedrijven een van de belangrijkste redenen om u niet voor een tweede gesprek uit te nodigen of de baan aan iemand anders te geven. Indien dat in de advertentie vermeld staat, kunt u gerust naar het bedrijf bellen voor meer informatie. Raadpleeg de website van het bedrijf, lees het sociaal verslag en het jaarverslag en ga op zoek naar folders en brochures. Probeer u een duidelijk beeld te vormen van de sector waarin het bedrijf actief is en kijk naar de nieuwste ontwikkelingen en aangekondigde veranderingen in de desbetreffende sector. 127

Werkgevers en vertegenwoordigers stellen kennis van al deze zaken erg op prijs. Zo toont u immers dat u gemotiveerd bent om hun nieuwe werknemer te worden. De meest gestelde vragen tijdens een sollicitatiegesprek: t „Vertel ons iets over uzelf.” t „Wat zijn uw ambities?” t „Wat waren uw taken bij uw vroegere werkgevers en wat hebt u bijgeleerd?” t „In uw sollicitatiebrief schreef u dat u niet aarzelt om zelf initiatief te nemen. Kunt u een voorbeeld geven waaruit dat duidelijk blijkt?” t „Wat weet u over ons bedrijf?” t „Hoe blijft u op de hoogte van...?” Lastige vragen: t „Hebt u er een idee van wat de functie precies inhoudt?” t „Vergelijk onze vacature met gelijksoortige functies in andere bedrijven.” t „Waarom zouden we u in dienst nemen en niet iemand anders?” t „Kunt u deze leemte in uw cv verklaren? Wat was de reden ervoor?” Indien u niet wordt geselecteerd voor het vervolg van de sollicitatieprocedure of de baan niet krijgt, is het gebruikelijk dat u contact opneemt met de vragensteller om uw sollicitatie te evalueren. U kunt vragen wat u goed of fout hebt gedaan zodat u er iets uit kunt leren voor toekomstige sollicitatiegesprekken. Bedrijven die de gedragscode voor sollicitatieprocedures hebben aangenomen, delen niet-geselecteerde kandidaten binnen de veertien dagen schriftelijk mee waarom zij niet in aanmerking zijn genomen voor de baan. Ook dan kunt u nog altijd contact opnemen met het bedrijf voor bijkomende informatie. Indien u hebt gesolliciteerd via een tussenliggende organisatie, kunt u voor een evaluatie bij diezelfde organisatie terecht.

128

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Indien het bedrijf u de baan aanbiedt, kunt u met uw nieuwe werkgever onderhandelen over het loon en de proeftijd. Indien u in dienst wordt genomen via een tussenliggende organisatie, zal de organisatie waarschijnlijk over uw loonverzoek onderhandelen en uw andere voorwaarden en bovenwettelijke voordelen bespreken. In Nederland kan zowel over het loon als over bovenwettelijke voordelen worden onderhandeld. Denk goed na over uw loonverzoek en zorg ervoor dat het is afgestemd op de baan. Er gelden verschillende loonschalen voor verschillende soorten banen. Elk van deze schalen is onderverdeeld in zogenoemde periodieken. De schaal en de periodiek worden bepaald op basis van uw ervaring. Al deze zaken zijn bespreekbaar. Denk eraan dat tijdelijk vrijwilligerswerk waardevolle werkervaring kan opleveren en u tijdens de loononderhandelingen kan helpen. Voor de meeste beroepen en in de meeste grotere bedrijven zijn de arbeidsvoorwaarden vastgesteld in collectieve arbeidsovereenkomsten of cao’s. In Nederland geldt een wettelijk minimumloon voor jongeren tot 23 jaar en voor ouderen. Een lager loon dan deze drempel is verboden. Lonen worden uitgedrukt in bedragen op maandbasis. Denk daaraan wanneer u over uw loon onderhandelt. De vakantiedagen waar u recht op hebt en de formule voor de berekening van uw vakantiegeld zijn wettelijk vastgesteld. U kunt recht hebben op meer vakantiedagen op basis van de geldende collectieve arbeidsovereenkomst of uw leeftijd. Voor bepaalde beroepen wordt over bonussen onderhandeld zodra u in dienst wordt genomen. Er kan ook over onderhandeld worden tijdens uw jaarlijkse functioneringsgesprek. Bovendien voorzien bepaalde collectieve arbeidsovereenkomsten een deelname in de winst of dividenden.

129

Naast de primaire arbeidsvoorwaarden zoals loon en vakantiegeld kunt u ook uw secundaire arbeidsvoorwaarden bespreken, zoals een bedrijfswagen, een vergoeding voor reis- en opleidingskosten en een pensioenverzekering. In vele gevallen worden deze secundaire arbeidsvoorwaarden eveneens door de collectieve arbeidsovereenkomsten geregeld. Nieuwe werknemers moeten in Nederland verplicht een proeftijd doorlopen. Dit betekent dat zowel de werkgever als de werknemer zonder opzegtermijn de arbeidsrelatie binnen de overeengekomen termijn kunnen beëindigen. Gemiddeld bedraagt een proeftijd twee maanden, maar dit kan verschillen naargelang de duur en de aard van de arbeidsovereenkomst. Na deze periode gelden specifieke regels voor de opzegtermijn die bij ontslag of ontslagneming in acht moet worden genomen. Deze termijn hangt af van het soort baan en de tijd die de werknemer al voor het bedrijf heeft gewerkt. Onkosten die in het kader van de sollicitatieprocedure worden gemaakt, worden niet automatisch vergoed. U kunt hier evenwel naar informeren zonder onbeleefd over te komen. Bedrijven die de gedragscode voor sollicitatieprocedures hebben aangenomen, vermelden een eventuele onkostenvergoeding doorgaans in hun advertentie. Bedrijven kunnen de onkosten van de in dienst genomen persoon vergoeden. De kosten voor een evaluatie zijn steeds ten laste van het bedrijf. De sollicitatieprocedure is voltooid wanneer het bedrijf een of meerdere nieuwe werknemers heeft gekozen of wanneer het beslist de vacature in te trekken. In de meeste gevallen deelt de werkgever of een vertegenwoordiger van het bedrijf u het resultaat van uw sollicitatie via de telefoon mee. Vaak, en zeker indien u bent aangenomen, krijgt u een brief of schriftelijke bevestiging. In deze schriftelijke verklaring vindt u ook de datum waarop u aan de slag kunt en de procedure voor de onderhandelingen over uw contract en loon. Indien u via een tussenliggende organisatie hebt gesolliciteerd, moet de organisatie u deze informatie verstrekken. 130

4. Hebt u referenties nodig? Referenties zijn niet verplicht. U beslist zelf of u ze al dan niet in uw cv opneemt. Referenties zijn personen die informatie geven over het werk dat u vroeger deed, over opleidingen en over bedrijven. Uw nieuwe werkgever mag slechts contact met hen opnemen indien u daar toestemming voor hebt gegeven. Geef een vroegere baas of ex-collega’s op als referentie wanneer u een ervaren werknemer bent. Indien u pas afgestudeerd bent, kunt u een leraar of professor vragen of u hem of haar als referent mag opgeven. Geef nooit familieleden op. Persoonlijke aangelegenheden en redenen voor ontslagneming mogen niet met als referentie opgegeven personen worden besproken. Voeg geen diploma’s, certificaten en titels toe aan uw sollicitatiebrief en cv. Het bedrijf zal u desnoods op de eerste dag op het werk om deze documenten verzoeken indien ze relevant zijn voor de baan. Als buitenlander is het goed over een Nederlandse of Engelse vertaling van uw diploma te beschikken en uw titels te laten erkennen. Wanneer u het bedrijf verlaat, ongeacht of u ontslagen wordt of zelf ontslag neemt, moet een werkgever u een certificaat afgeven. De inhoud van het certificaat kan neutraal zijn, maar mag nooit negatief zijn met betrekking tot uw persoonlijkheid of werk. Indien een bewijs van goed gedrag wordt geëist, wordt dit normaal gezien in de advertentie vermeld. U kunt er over het algemeen van uitgaan dat een dergelijk bewijs geëist wordt van veiligheidsagenten en geldtransporteurs alsook voor een functie bij de overheid en op luchthavens.

131

5. Een goede indruk maken Bereid u voor op het sollicitatiegesprek en laat ook merken dat u dat hebt gedaan, bijvoorbeeld door te tonen dat u heel wat weet over het bedrijf en zijn activiteiten. Stel uzelf goed en duidelijk voor. Geef korte, relevante antwoorden. Het kan een voordeel zijn indien u al over een vertaling van uw diploma beschikt, uw titel officieel erkend is of uw beroep beschermd is. Aarzel niet om uw werkervaring, gevolgde opleidingen, vaardigheden en competenties te bewijzen aan de hand van een Europass-cv indien u dat hebt. Vaak wordt een afspraak voor een sollicitatiegesprek via de telefoon gemaakt. Indien u per brief een afspraak krijgt, moet u schriftelijk of telefonisch bevestigen. Een nieuwe afspraak vragen is enkel mogelijk om zeer ernstige redenen (bv. ziekte of overlijden van een familielid). U moet zelf het initiatief nemen en de contactpersoon van het bedrijf bellen om een nieuwe afspraak te regelen. U kunt een afspraak slechts één keer verleggen. Voor sollicitatiegesprekken gelden geen strikte kledingvoorschriften. Het wordt ten zeerste op prijs gesteld dat u uw kleding aan de gelegenheid aanpast en er netjes uitziet. Kies eerder voor kleding die past bij de bedrijfscultuur dan voor de nieuwste mode. In de banksector moeten mannen een das en vrouwen een deux-pièces dragen. Over het algemeen kan worden gesteld dat u passende kleding moet dragen. Spijkerbroeken en vrijetijdsklediing zijn niet geschikt. Juwelen zijn een zichtbaar deel van uw présence. Het is aan te raden juwelen slechts met mate te gebruiken. Mannen mogen een ring dragen, maar armbanden worden als overdreven beschouwd. Vrouwen mogen een of meerdere ringen dragen; dat kan zelfs een gunstig effect hebben. Oorbellen, halssnoeren en armbanden moeten aan de kleding aangepast zijn. 132

Maak u niet boos en blijf altijd beleefd, wat er ook gebeurt. Stiptheid is absoluut noodzakelijk. Neem tijdens een sollicitatiegesprek geen kauwgom in de mond en zorg ervoor dat uw mobiele telefoon uitgeschakeld is. Wees zo respectvol mogelijk en zeg niets negatiefs over andere personen of situaties. Al deze zaken zullen u helpen een goede indruk te maken.

133

/0038&(&/


Noors Constitutionele monarchie 385 252 km2 Oslo Noorse kroon (NOK) EER +47 .no

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Noorwegen In Noorwegen wordt gewoonlijk gereageerd op advertenties, maar open sollicitaties zijn ook mogelijk. De meest gangbare stappen zijn: 1) Solliciteren naar een gepubliceerde vacature Solliciteer in het Engels (of in een Scandinavische taal als u er een kent) met: — een sollicitatiebrief; — een cv van maximaal 1 bladzijde; cv’s voor technische functies kunnen evenwel langer en meer gedetailleerd zijn (bv. om aan te geven met welke technische instrumenten en toepassingen u kunt werken). 134

2) Een open sollicitatie Zoek de website of het adres van bedrijven in de Gouden Gids op www.gulesider.no (beschikbaar in het Engels). Probeer de naam van een medewerker van de personeelsafdeling te achterhalen, zodat u uw sollicitatie rechtstreeks naar die persoon kunt zenden. Solliciteer in het Engels (of in een Scandinavische taal als u er een kent) met: — een sollicitatiebrief (maximaal 1 bladzijde); stem uw kwalificaties en competenties af op de sector, producten en diensten van het bedrijf; — een cv (dezelfde aanbevelingen als onder punt 1). Stel een sollicitatiedossier samen per vacature of bedrijf. Gebruik geen „standaardsollicitatie” voor alle vacatures en bedrijven. Stem uw sollicitatie af op de verschillende vacatures en bedrijven. Indien u hebt gesolliciteerd naar een baan in een groot bedrijf, kunt u acht tot tien dagen nadat u uw sollicitatie hebt ingediend naar de werver of de personeelsafdeling bellen of een e-mail sturen om uw belangstelling voor de baan te tonen en de werver te vragen of hij of zij uw cv heeft gelezen, wat hij of zij ervan vindt, of er veel kandidaten zijn, wanneer u een antwoord kunt verwachten, enz. Meestal wordt per e-mail gesolliciteerd naar geadverteerde vacatures. De tijd die verstrijkt tussen de bekendmaking van de vacature en de dag van indiensttreding hangt in grote mate af van de baan in kwestie. In sommige advertenties wordt vermeld dat de nieuwe werknemer drie maanden later aan de slag kan, terwijl in andere advertenties een zo snel mogelijke indiensttreding wordt gevraagd. Hetzelfde geldt voor de uiterste sollicitatiedata. De duur van dit deel van de wervingsprocedure hangt onder meer ook af van het aantal sollicitaties dat de wervers hebben ontvangen, van het aantal sollicitatiegesprekken dat ze willen afnemen en van het aantal gesprekken dat ze met elke kandidaat willen voeren. 135

Elektronische toepassingen worden vooral door wervingsbureaus gebruikt. Vul formulieren nauwgezet in en geef zoveel mogelijk details. U kunt schriftelijk in het Engels (of in een Scandinavische taal als u er een kent) solliciteren met een sollicitatiebrief (maximaal 1 bladzijde, met een verwijzing naar de advertentie, waar ze werd gevonden en, indien van toepassing, een referentienummer) en een kort overzicht van uw kwalificaties. Het is belangrijk dat u uw kwalificaties, vroegere werkervaring en opleiding afstemt op de gevraagde kwalificaties. Zorg ervoor dat de wervers in een oogopslag kunnen zien wat uw competenties zijn. Een foto hoeft niet. U kunt telefonisch contact opnemen met de werver voordat u uw sollicitatie indient, bijvoorbeeld om meer te weten te komen over de baan. Bereid relevante vragen voor over de baan en het bedrijf voordat u belt. Bel op weekdagen tussen 9 uur en 15 uur, met andere woorden op een moment dat u het meeste kans maakt om de wervingsverantwoordelijke aan de lijn te krijgen. Verzamel informatie over het bedrijf voordat u een open sollicitatie indient, zodat u uw kwalificaties en competenties kunt afstemmen op de sector, producten en diensten van het bedrijf.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Sollicitanten moeten een basiskennis van het bedrijf hebben en moeten aantonen dat zij het bedrijf een meerwaarde kunnen bieden. Sollicitanten kunnen, indien nodig, vertalingen van hun documenten in het Engels of Noors indienen, alsmede voor eensluidend gewaarmerkt afschriften van hun documenten. Indien van toepassing moet u ook bewijzen dat u toelating hebt gekregen om uw beroep in Noorwegen uit te oefenen. 136

Stel uzelf en uw kwalificaties kort en duidelijk voor. Wees eerlijk en probeer u niet beter voor te stellen dan u in werkelijkheid bent. Voor Noren is „Ik mag niet denken dat ik beter ben dan iemand anders” immers een levensfilosofie. Houd uw cv eenvoudig en bescheiden. Overdrijf niet, want dat kan op de wervers arrogant overkomen. Wees eerlijk over uw talenkennis, vooral wat het Engels betreft. Een „goede” kennis van het Engels is niet hetzelfde als een „schoolse” kennis van het Engels. Vergeet zeker niet dat uw cv en sollicitatiebrief uw „toegangskaartje” vormen voor een sollicitatiegesprek. Het is daar dan ook dat u uw competenties in de verf moet zetten. Een sollicitatiegesprek is veeleer gebaseerd op uw persoonlijke vaardigheden en uw persoonlijkheid in een arbeidssituatie. Daarbij kan de „persoonlijke chemie” tussen u en de werver van doorslaggevend belang zijn. Uw competenties, en in grote mate ook uw persoonlijke vaardigheden, zijn heel belangrijk voor werkgevers. Zij letten op uw interesse, motivatie en enthousiasme. Ze kijken of u de juiste vragen stelt, of u voor zichzelf durft op te komen en of u uw eigen mening durft te formuleren. Persoonlijke vaardigheden komen vaak in advertenties aan bod. Doorgaans wordt het gesprek geleid door het hoofd van de personeelsafdeling, het hoofd van de afdeling die een openstaande betrekking heeft of de directeur van het bedrijf. Het gesprek wordt bijgewoond door 1 tot 5 personen. Hoeveel personen precies aanwezig zijn, hangt in grote mate af van de sector (overheid of privé) en van de omvang van het bedrijf. In een groot bedrijf kan het gaan om het hoofd van de personeelsafdeling en het hoofd van de afdeling waartoe de betrekking behoort. In een klein bedrijf is het mogelijk dat de directeur het gesprek alleen afneemt. In de openbare sector worden de vragen vaak gesteld door een vertegenwoordiger van de personeelsafdeling, een vakbondsvertegenwoordiger en in bepaalde gevallen een vertegenwoordiger van het personeel en het hoofd van de afdeling waartoe de functie behoort. U kunt dus meer dan één of twee personen verwachten. 137

Het aantal gespreksrondes vóór de eigenlijke aanwerving hangt af van de werkgever en het aantal goede kandidaten. Het kan gaan om één enkel gesprek (gewoonlijk) of om twee of zelfs drie gesprekken (voor hoogopgeleid personeel). Gemiddeld duurt een sollicitatiegesprek 45 tot 90 minuten. Blijf kalm en wees uzelf. Probeer geen indruk te maken op de werver, wees eerlijk en bescheiden en blijf met beide voeten op de grond. Koffie, thee en mineraalwater kunt u gerust aanvaarden. Sigaren, sigaretten (in Noorwegen geldt een rookverbod in openbare gebouwen) en alcohol zullen niet worden aangeboden. De persoon die het sollicitatiegesprek leidt, vertelt u eerst iets over het bedrijf en de baan. Vervolgens krijgt u de tijd om uzelf voor te stellen en toe lichten waarom u hebt gesolliciteerd. Aarzel niet om professionele vragen te stellen over het bedrijf en de baan. Daarna worden u diverse vragen gesteld. Aan het einde van het gesprek kunt u vragen stellen over het loon en de arbeidsvoorwaarden. Tot slot deelt de werver mee wanneer u feedback of een antwoord zult krijgen. U kunt en moet professionele vragen stellen die rechtstreeks verband houden met de baan in kwestie nadat de persoon die het gesprek leidt zijn inleiding over het bedrijf en de baan heeft gegeven. U kunt ook vragen stellen over administratieve zaken, zoals openingsuren, werkuren, het aantal werknemers, enz. Aan het einde van het gesprek kunt u het loon en de arbeidsvoorwaarden ter sprake brengen. Wees uzelf. Een sollicitatiegesprek is een ontmoeting en een gesprek met een werver en geen test. Er wordt vooral over beroepsgebonden onderwerpen gesproken, maar wervers beoordelen u vooral op de manier waarop u persoonlijk zichzelf en uw beroepskwalificaties voorstelt. Discriminatie op grond van politieke gezindheid, godsdienst, seksuele geaardheid, leeftijd, handicap of lidmaatschap van 138

een vakbond is bij wet verboden, tenzij deze onderwerpen van direct belang zijn voor de baan zelf. Persoonlijke vragen over zwangerschap of geplande zwangerschappen, het al dan niet ontvangen van uitkeringen, het al dan niet hebben van kinderen, de leeftijd van uw kinderen, enz. hoeven dan ook niet te worden beantwoord. In Noorwegen is eerlijkheid de hoeksteen van goede betrekkingen, ook op het werk. Bereid u voor op vragen als: t „Waarom hebt u naar deze baan gesolliciteerd?” t „Welke werkervaring hebt u?” t „Waarom hebt u uw vorige baan opgegeven?” t „Welke competenties kunt u ons bedrijf bieden?” t „Wat verkiest u in uw functie: elke dag nieuwe taken of doorlopende taken?” t „Hoe verklaart u de leemten in uw cv?” t „Kunt u functioneren in stresserende situaties?” t „Werkt u liever in teamverband of alleen?” t „Waarom denkt u dat u de geschikte kandidaat bent voor deze baan?” t „Waar denkt u dat u zult werken over vijf jaar?” t „Wat zijn uw loonsverwachtingen?” t „Wat is volgens u uw meest positieve/negatieve eigenschap?”

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Er hoeft maar zelden onderhandeld te worden aangezien er standaardarbeidsovereenkomsten bestaan die in vele gevallen ook permanent zijn. Toch is het geen slecht idee op voorhand het gangbare loonniveau voor uw beroepscategorie of de beoogde functie na te gaan bij een vakbondsmedewerker die voor dit gebied verantwoordelijk is. Zo krijgt u immers een idee van het loon waaraan u zich kunt verwachten. Uiteraard kunt u onderhandelen, zolang u uw wensen maar kunt staven. 139

Lonen worden doorgaans uitgedrukt in een bedrag per maand, maar in geval van seizoensarbeid wordt ook wel een uurloon gebruikt. Vakantiegeld is wettelijk geregeld en is dan ook in het loonpakket inbegrepen. Er kan bijgevolg niet over onderhandeld worden. Eventuele jaarlijkse bonussen kunnen van bedrijf tot bedrijf verschillen. De ene keer zijn ze in het loonpakket begrepen, de andere keer niet. De meest gebruikelijke bovenwettelijke voordelen zijn een bedrijfswagen, een gratis mobiele telefoon, een vergoeding voor het gebruik van een particulier voertuig, een kilometervergoeding, een pc, een privépensioenspaarplan (indien het bedrijf geen collectieve arbeidsovereenkomst heeft gesloten), enz. Merk wel op dat een aantal van deze voordelen belast kunnen worden. Vakbonden onderhandelen op nationaal niveau over lonen en bovenwettelijke voordelen. Vakbondsvertegenwoordigers zijn verantwoordelijk voor de lokale onderhandelingen op de werkvloer, maar uitsluitend voor hun leden. Een stage van één dag is niet de gewoonte. U kunt dit dan ook weigeren indien u er niet voor betaald krijgt. Is een vergoeding voorzien voor de kosten die worden gemaakt om op een sollicitatiegesprek aanwezig te kunnen zijn? Dat varieert in de praktijk, maar veel bedrijven betalen de reiskosten terug. Indien het bedrijf het niet zelf voorstelt, kunt u toch nog om een onkostenvergoeding vragen. Indien u wordt aangenomen, krijgt u een schriftelijke bevestiging van de werver. Bij de brief is vaak al een voorstel voor een arbeidsovereenkomst gevoegd. In bepaalde gevallen neemt de werver zelfs telefonisch contact met u op alvorens de documenten toe te zenden. Indien u niet geselecteerd bent, wordt u per brief of e-mail op de hoogte gebracht. Opmerking: indien u niet geselecteerd bent, kunt u de werver bellen en vragen waarom u de baan niet hebt gekregen of vragen welke kwalificaties de geselecteerde persoon had die u niet had. Zo krijgt u een idee van waar u staat op professioneel vlak. 140

4. Hebt u referenties nodig? Ja, u hebt referenties nodig (dienen vermeld te worden op het einde van het cv). Noorse werkgevers controleren systematisch opgegeven referenties. Zij vormen een belangrijk onderdeel van de wervingsprocedure. Goede referenties zijn vroegere werkgevers of afdelingshoofden of, indien u nog geen werkervaring hebt, vroegere leerkrachten. Zij moeten de Noorse werver (in het Engels of in een Scandinavische taal) informatie geven over uw professionele verantwoordelijkheden en uw professionele en persoonlijke vaardigheden. Werkgevers hebben een kopie van uw diploma en een vertaling ervan (in het Noors of op zijn minst in het Engels) nodig. Beide documenten moeten voor eensluidend gewaarmerkt zijn. Voeg uitsluitend kopieën van diploma’s en certificaten bij uw sollicitatiebrief en cv indien dit in de advertentie vermeld staat. Zo niet zendt u ze naar de werver wanneer hij of zij daarom vraagt, hetzij na ontvangst van uw sollicitatie, hetzij tijdens het sollicitatiegesprek. Normaal gezien hebben sollicitanten geen aanbevelingsbrieven nodig voor Noorse werkgevers. Zij verkiezen referenties van personen met wie ze zelf contact kunnen opnemen. Indien u geen referenties hebt of er geen kunt geven, is minstens één aanbevelingsbrief wel aan te raden. Voor banen in de beveiligingssector en in het onderwijs moet u een bewijs kunnen voorleggen dat u nog nooit strafrechtelijk bent veroordeeld. Deze voorwaarde wordt in de advertenties vermeld.

141

5. Een goede indruk maken U moet stipt op tijd komen. Wervers zullen dat ook doen. Een bevestiging van uw aanwezigheid op het sollicitatiegesprek is niet nodig. Indien u verhinderd bent op het moment van de afspraak, probeert u zo snel mogelijk per telefoon of e-mail een nieuwe afspraak te regelen. Meestal wordt u uitgenodigd voor een persoonlijk gesprek. In bepaalde gevallen is het eerste directe contact een telefoongesprek. Videoconferenties komen maar zelden voor. In Noorwegen gelden informele kledingvoorschriften. Trek gewone kleren aan en zorg ervoor dat u er goed uitziet. Een wit hemd en een das zijn voorbehouden aan sollicitanten voor functies op een hoog niveau (kaderleden), met name in de financiële en vastgoedsector, de consultancywereld, enz. Bij dergelijke functies is het vertegenwoordigingsaspect immers een belangrijk deel van de baan. Tip: controleer of u op de website van het bedrijf geen foto’s van de bedrijfsmedewerkers kunt vinden en kijk hoe zij gekleed zijn. Vermijd zware parfums en opzichtige make-up. U mag uw gebruikelijke juwelen dragen, maar overdrijf niet. Een handdruk wordt vrij vaak gegeven en moet stevig zijn. Wees niet verrast wanneer de werver enkel „hallo” zegt en u de hand niet schudt. Dat komt namelijk ook wel voor. Een omhelzing en kussen worden niet gegeven. Wervers verwachten niet dat u zelf navraag doet over het resultaat van een sollicitatiegesprek. Het is geen slecht idee om hun een korte, eenvoudige e-mail te sturen waarin u hen bedankt voor het gesprek. Algemene regel: probeer geen indruk te maken op wervers met uw uiterlijk. U kunt beter indruk op hen maken met uw professionele en persoonlijke vaardigheden.

142

Probeer wervers op geen enkele manier om te kopen. Schep niet op en gedraag u normaal. Noren zijn van nature erg nuchter, ongedwongen en bescheiden. Noorwegen is een land met een zeer beperkte hiërarchie, zelfs op de werkvloer. — gedraag u normaal en overdrijf niet; — houd de zaken eenvoudig en kom ter zake.

143

0045&/3*+,


Duits Federale parlementaire republiek 83 872 km2 Wenen EUR EU +43 .at

1. Gangbare sollicitatieprocedures De gebruikte sollicitatieprocedure hangt af van de vereiste kwalificaties. In geval van banen voor laaggeschoolden verlopen de eerste contacten na de publicatie van een vacature in een dagblad of op internet via de telefoon. Er wordt echter alsmaar vaker gesolliciteerd via internet. Probeer een afspraak te regelen voor een gesprek. Nadat een bedrijf alle sollicitanten heeft gehoord, deelt het hun het resultaat van het gesprek mee. Voor banen voor geschoolde arbeidskrachten moet u een sollicitatiebrief en uw cv inzenden. Nadat de bedrijven alle schriftelijke sollicitaties geanalyseerd hebben, nodigen zij een selectie van kandidaten uit voor een gesprek. Indien u solliciteert naar een kaderfunctie, kunt u uitgenodigd worden voor een evaluatieproef. Wanneer u per telefoon contact opneemt met een bedrijf, is het belangrijk dat u de naam van uw contactpersoon kent. U moet 144

hem of haar bij naam noemen. Bereid een korte, duidelijke en persoonlijke presentatie voor, leg uit voor welke vacature u belt en probeer een afspraak te regelen voor een gesprek. Vermijd tijdens het telefoongesprek lawaai op de achtergrond of mensen die tegen u praten. Vooral wanneer u met uw mobiele telefoon belt, moet u erop letten dat u dergelijke situaties vermijdt. Sollicitatiebrieven zijn doorgaans getypt. Handgeschreven brieven worden enkel gebruikt wanneer een bedrijf er uitdrukkelijk om vraagt. Een schriftelijke sollicitatie moet steeds een formele sollicitatiebrief bevatten waarin u aangeeft naar welke baan u solliciteert. Zorg ervoor dat het adres en de naam van de contactpersoon correct in de brief worden vermeld. Uw curriculum vitae moet kort en duidelijk zijn en chronologisch geordend. Uw cv moet kort, zakelijk, chronologisch, beknopt en volledig zijn. U dient ook een persoonlijk profiel dat op de vacature afgestemd is en kopieën van opleidingscertificaten toe te voegen (opleidingscertificaten omvatten uw meest recente beroepsopleiding, bijkomende kwalificaties, arbeidscertificaten of op zijn minst een bevestiging van perioden van tewerkstelling). Alle certificaten moeten in het Duits vertaald zijn, behalve indien u solliciteert naar een baan in een internationaal bedrijf. Er kan een bewijs van goed gedrag worden geëist. Werkgevers zijn het gewend dat sollicitanten een foto van zichzelf bij hun sollicitatiebrief voegen. Schrijf geen bijkomende opmerkingen op de documenten die u naar een werkgever stuurt. Wanneer u spontaan solliciteert bij een bedrijf, moet u er rekening mee houden dat het bedrijf op dat moment misschien geen nieuwe medewerkers nodig heeft. U moet dan ook zelf het initiatief nemen om ervoor te zorgen dat uw sollicitatie in een databank van spontane sollicitanten komt indien er voorlopig geen vacatures zijn. Als het bedrijf iemand nodig heeft, zal de personeelsafdeling vaak eerst deze databank raadplegen. Afhankelijk van de functie kan de duur van een sollicitatieprocedure vrij sterk variëren. Voor banen waarvoor specifieke kwalificaties vereist zijn (kaderfuncties, uiterst gespecialiseerde functies waarvoor heel wat ervaring vereist is) duurt de procedure gewoonlijk lang en moeten kandidaten diverse gespreksronden doormaken en eventueel ook een evaluatie ondergaan. De procedure kan dan 145

drie of meer maanden in beslag nemen. In bepaalde gevallen staat in de advertentie vermeld dat de arbeidsovereenkomst zes maanden later in werking treedt. Vacatures voor laagopgeleide arbeidskrachten worden doorgaans binnen een maand ingevuld. Uit een onderzoek uit 2006 van de Oostenrijkse AMS bleek dat 64 % van de vacatures binnen de maand en 91 % van alle openstaande betrekkingen binnen de drie maanden wordt ingevuld.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Wanneer er veel kandidaten zijn voor een bepaalde baan, organiseren bedrijven vaak een eerste selectieronde of nodigen de kandidaten uit voor een kennis- en vaardigheidstest (bv. een computerproef) alvorens met de echte sollicitatiegesprekken te beginnen. Voor belangrijke of kaderfuncties wordt vaak een beroep gedaan op evaluatiecentra. Werkgevers die op zoek zijn naar nieuw personeel willen dat kandidaten zoveel mogelijk voldoen aan het profiel beschreven in de advertentie en waarnaar zij op zoek zijn. Zij verwachten van sollicitanten dat zij duidelijk maken hoe hun kwalificaties en ervaring binnen dit profiel passen. Sollicitanten moeten tijdens een sollicitatiegesprek ook hun sterke en zwakke punten toelichten, zowel op professioneel als op persoonlijk vlak. Tijdens het gesprek kunt u ook vragen verwachten over uw motivatie, uw sociale vaardigheden en uw verwachtingen als werknemer. Bereid u ook voor op vragen over uw curriculum vitae (indien u bijvoorbeeld al vaak van baan bent veranderd). Gewoonlijk proberen werkgevers een dialoog tot stand te brengen op basis waarvan zij meer over uw persoonlijkheid, uw kwalificaties en uw verwachtingen van de baan te weten willen komen. Dat betekent dat er tijdens het gesprek ook ruimte is voor vragen over de werkuren en werkdagen, de activiteiten en de inhoud van de baan. Tijdens sollicitatiegesprekken heerst een vriendelijke, maar objectieve en onpartijdige sfeer. Werkgevers willen dat u het bedrijf kent: wat het doet of produceert, de omvang van het bedrijf, of het gaat om een gecentrali146

seerd of gedecentraliseerd bedrijf en of het al dan niet actief is in het buitenland alsmede het imago en de filosofie van het bedrijf. Bedrijven verwachten van sollicitanten dat zij de formele sollicitatieprocedures volgen, met andere woorden dat zij op tijd komen, zich aan de tijdslimieten voor tests en sollicitatieprocedures houden en de door het bedrijf vastgestelde regels voor formele proeven en gesprekken naleven. Een sollicitatiegesprek duurt gemiddeld een uur. Behalve voor banen voor hoogopgeleiden nemen werkgevers een beslissing na één sollicitatiegesprek. Het aantal personen van het bedrijf dat het gesprek bijwoont, hangt af van de omvang van het bedrijf. De volgende personen kunnen een sollicitatiegesprek of proeven bijwonen: het hoofd van de afdeling waarvoor een werknemer wordt geworven, de personeelsmanager en een vertegenwoordiger van de personeelsraad. De gesprekken worden geleid door de werkgever zelf, door het betrokken afdelingshoofd of door een medewerker van de personeelsafdeling. Tijdens het gesprek moet aandacht worden besteed aan de verschillende aspecten van verbale communicatie. De verwoording en presentatie moeten afgestemd zijn op de baan waarnaar gesolliciteerd wordt (duidelijke motivatie voor de baan, sociale vaardigheden, vermogen om in teamverband te werken, autoriteit en leiderschap, stressbestendigheid en flexibiliteit). Bij de nonverbale communicatie moet worden gelet op stiptheid, houding, oogcontact, gebaren en gezichtsuitdrukking. U kunt de u aangeboden koffie, thee en alcoholvrije drankjes zonder problemen aanvaarden. Tijdens het gesprek mag u geen alcohol noch sigaretten aanvaarden. Tijdens een normaal sollicitatiegesprek moeten vragen betrekking hebben op de voorwaarden die in de advertentie beschreven werden. Zij zijn bedoeld om na te gaan of u voor de baan over de juiste vaardigheden en kwalificaties beschikt. Ten behoeve van de objectiviteit moeten aan alle sollicitanten dezelfde vragen worden gesteld. Werkgevers mogen evenwel bijkomende informatie vragen op een individuele basis of volgens de antwoorden die de afzonderlijke kandidaten geven. Werkgevers moeten een samenvattend verslag van het gesprek opstellen of een aantal sleutelwoorden noteren. De federale wetgeving inzake gelijke be147

handeling verbiedt discriminatie op grond van leeftijd, geslacht, godsdienst, seksuele geaardheid en etnische afkomst. Alle procedures voor de bekendmaking van vacatures, sollicitatieprocedures en de betrekkingen tussen werkgevers en werknemers zijn bij wet geregeld. Vragen die niet in overeenstemming zijn met de wet, hoeven niet te worden beantwoord. Hetzelfde geldt voor vragen over zwangerschap, gezinsplanning en ziekten. In Oostenrijk verbiedt een federale wet discriminatie van gehandicapten. Volgens de Kamer van werknemers (Arbeiterkammer) worden geen strikvragen gesteld en zijn er ook geen aanwijzingen in die richting. Toch heerst de algemene indruk dat werkgevers zich er niet van bewust zijn dat zij verboden vragen stellen.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Normaal gezien is er ruimte voor onderhandeling over het loon en de arbeidsvoorwaarden. Dat is evenwel niet het geval in overheidsorganisaties, waar vaste loonschalen gelden. Uw overeenkomst wordt opgesteld conform de basisvoorwaarden van de collectieve arbeidsovereenkomsten die in het arbeidsrecht zijn vastgesteld. Gewoonlijk worden lonen uitgedrukt in een bedrag per maand en zijn het vakantiegeld en een kerstgratificatie in het loonpakket begrepen. Bovenwettelijke voordelen moeten afzonderlijk worden besproken. Voor bepaalde banen bieden de werkgevers u een vast minimumloon en een variabel loon dat afhangt van uw prestaties of resultaten. Voor banen waarbij de werknemers vaak fooien van klanten krijgen (bv. pensions, hotels, enz.), wordt vaak ook slechts een klein minimumloon aangeboden. De fooien worden gezien als een manier om uw loon te verhogen naargelang de inspanningen die u zelf levert. Wat de arbeidsvoorwaarden betreft, kan vaak worden onderhandeld over de werkuren, flexibiliteit inzake werkuren en werklocaties, de afstemming van de werkuren op de openingsuren van de kinderopvang (Kindergarten), beschikbaarheid, enz. 148

U dient over uw loon en bovenwettelijke voordelen te onderhandelen met het hoofd van de afdeling waar de baan vacant is. De arbeidsovereenkomst, met inbegrip van alle door u onderhandelde overeenkomsten, wordt opgesteld door de personeelsafdeling van het bedrijf. In deze overeenkomst kan een proefperiode van maximaal één maand opgenomen worden. Tijdens deze proeftijd kan de overeenkomst van de ene dag op de andere zonder opgave van reden beëindigd worden. U kan gevraagd worden één dag stage te lopen. U kunt dit geenszins weigeren, maar de werkgever is verplicht u voor deze dag te betalen. Kosten die u hebt gemaakt om op het sollicitatiegesprek aanwezig te kunnen zijn, worden niet vergoed. Indien u kunt aantonen dat u het financieel moeilijk hebt, kunnen openbare werkgevers u financiële hulp bieden voor de sollicitatieprocedure. Werkgevers verwachten van u dat u na een bepaalde tijd zelf telefonisch contact opneemt met het bedrijf om te vragen naar het resultaat van het sollicitatiegesprek. Bedrijven nemen niet altijd zelf het initiatief om u hiervan op de hoogte te brengen. Indien het resultaat negatief is, kunt u om nadere informatie vragen. Indien u kunt bewijzen dat de wet inzake gelijke behandeling niet werd nageleefd, kan een officiële instantie ingrijpen.

4. Hebt u referenties of aanbevelingsbrieven nodig? Het is gebruikelijk vroegere werkgevers als referentie op te geven. Zij kunnen uw kwalificaties en ervaring bevestigen. Referenties moeten in het Duits worden vertaald. Uiterlijk op het sollicitatiegesprek moet u een kopie van uw hoogste diploma aan het bedrijf overhandigen. Aanbevelingsbrieven worden enkel gebruikt wanneer u solliciteert naar een academische betrekking. Voor bepaalde beroepen wordt een bewijs van goed gedrag geëist. Als dat het geval is, wordt dit waarschijnlijk vermeld in de voorwaarden van de vacature. 149

5. Een goede indruk maken Stiptheid is voor werkgevers heel belangrijk. Kom niet te laat en verplaats of annuleer de afspraak enkel wanneer u daarvoor een geldige reden hebt. In dergelijke gevallen (bv. ziekte) verwachten werkgevers dat u hen op voorhand inlicht en zelf een nieuwe afspraak maakt voor een gesprek. Gewoonlijk moet u zich voor een sollicitatiegesprek persoonlijk in de gebouwen van de werkgever aandienen. Een videoconferentie is ook mogelijk. Skype wordt enkel onder zeer uitzonderlijke omstandigheden gebruikt en dan nog uitsluitend voor academische functies. Er gelden voor sollicitatiegesprekken geen algemene voorschriften voor kleding en juwelen. Uw kledingkeuze hangt af van de baan, de sector, de functie, contact met klanten, vertegenwoordiging van het bedrijf, de bedrijfscultuur, enz. Het is belangrijk dat u oprecht overkomt wanneer u zichzelf voorstelt. Mannen die op een functie met verantwoordelijkheden solliciteren, moeten een pak dragen. Een das is niet langer vereist.

150

10-&/


Pools Parlementaire republiek 312 679 km2 Warschau Złoty (PLN) EU +48 .pl

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Polen Een werkzoekende die voor een welbepaalde werkgever wil werken, reageert gewoonlijk op een vacature die door de openbare dienst voor arbeidsbemiddeling (regionale en lokale arbeidskantoren) is bekendgemaakt, op een advertentie in een dagblad of op internet, op een spot op de radio, enz. Kandidaten solliciteren doorgaans bij een bepaalde werkgever met een cv en een bijbehorende sollicitatiebrief. Het kan nuttig zijn om informatie te verzamelen over het bedrijf dat de baan aanbiedt. De volgende stap is een sollicitatiegesprek, op basis waarvan de werkgevers de geschikte kandidaten kiezen. De tijd die verstrijkt tussen het moment waarop de vacature wordt bekendgemaakt en de dag van 151

indiensttreding hangt af van de werkgever, de functie en het aantal belangstellende kandidaten. De geselecteerde sollicitanten moeten gewoonlijk tot wel een maand geduld uitoefenen. Wanneer werkzoekenden een advertentie hebben gevonden die hen interesseert, moeten zij de gegeven instructies opvolgen. Werkgevers vragen gewoonlijk dat kandidaten hun sollicitatie per e-mail of gewone post indienen. Vervolgens wordt per e-mail of via de telefoon contact opgenomen met de geselecteerde kandidaten. Wanneer werkzoekenden gevraagd wordt via elektronische weg te solliciteren, moeten zij duidelijk vermelden naar welke baan zij solliciteren. Deze informatie kunt u het beste in het onderwerpveld van de e-mail plaatsen. Uw sollicitatiedocumenten moeten logisch gestructureerd en chronologisch geordend zijn zodat zij vlot leesbaar zijn en gemakkelijk begrepen kunnen worden. Zij moeten ook kort zijn (maximaal 1 bladzijde voor de sollicitatiebrief en maximaal 2 bladzijden voor het cv). Een schriftelijke sollicitatie moet aan dezelfde normen voldaan als een elektronische. Wanneer sollicitanten telefonisch contact opnemen met de werkgever, moeten zij zichzelf voorstellen en zeggen waarom zij bellen. Zij mogen niemand vragen om in hun naam te bellen. Zij moeten pen en papier bij de hand hebben om alle nodige informatie te kunnen noteren die de werkgever eventueel geeft. Wanneer werkzoekenden spontaan solliciteren, moeten zij een cv en een passende sollicitatiebrief kunnen verstrekken. Zij moeten ook voorbereid zijn op een spontaan sollicitatiegesprek. Welke verwachtingen wervers ten aanzien van sollicitanten koesteren, hangt af van het soort baan. Doorgaans moeten sollicitanten een geschikte opleiding hebben gevolgd die overeenstemt met de behoeften van de werkgever en moeten zij voorbereid zijn op het soort werk dat de baan inhoudt. Sollicitanten moeten in staat zijn hun opleidingsachtergrond en werkervaring in detail toe te lichten en dienen hun sterke punten te benadrukken. 152

Relevante documenten die voorgelegd worden, moeten indien mogelijk originele exemplaren zijn. Gewoonlijk tonen sollicitanten de originele documenten en overhandigen ze kopieën samen met hun cv en sollicitatiebrief. Werkgevers kunnen de sollicitanten vragen de echtheid van de kopie te bevestigen door ze te ondertekenen. Als algemene regel geldt dat sollicitanten zich zodanig moeten voorstellen dat een werkgever bereid is naar hen te luisteren en hun uiteindelijk een baan in het bedrijf aanbiedt.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Werkgevers kijken vooral of kandidaten over de juiste kennis beschikken en creatief kunnen denken. Alle andere aan een baan gekoppelde voorwaarden hangen af van het soort werk dat moet worden uitgevoerd. Dat betekent dat werkgevers op zoek gaan naar kandidaten met de juiste vaardigheden, kwalificaties en ervaring. Voorts zoeken vrijwel alle werkgevers personen met sterke communicatieve vaardigheden en een positieve houding ten opzichte van de baan. Sollicitatiegesprekken worden duidelijk geleid door de vertegenwoordiger van de werkgever. Aangezien het een onderhoud tussen twee of meer personen betreft, hangen heel wat zaken, zoals een goede sfeer, betrokkenheid en creatieve communicatie, wel grotendeels van de gesprekspartners af. Hoeveel personen aan de wervingsprocedure deelnemen, hangt af van wie voor een sollicitatiegesprek of proef wordt uitgenodigd. Kandidaten kunnen tests alleen of in een groep afleggen. Gewoonlijk zijn tijdens een gesprek twee vertegenwoordigers van de werkgever aanwezig. Alle onderdelen van de wervingsprocedure, inclusief de bekendmaking van de vacature en de sollicitatiegesprekken, zijn ten einde wanneer de openstaande betrekking wordt ingevuld. De juiste persoon vinden, vergt tijd. De wervingsprocedure is dan ook niet voorbij na slechts één gesprek. Een gesprek duurt ge153

woonlijk 45 minuten tot een uur. Wanneer een werkgever tijdens het gesprek proeven afneemt, kan dat oplopen tot twee à drie uur. Verbale en non-verbale communicatie zijn tijdens een sollicitatiegesprek heel belangrijk. Werkgevers zijn gewoonlijk op zoek naar kandidaten die hun gedachten onder woorden kunnen brengen, met andere woorden naar personen die vlot kunnen communiceren. Soms huren werkgevers zelfs experts op het gebied van non-verbale communicatie in om de sollicitatiegesprekken bij te wonen. Deze experts letten op de samenhang tussen beide vormen van communicatie. Tijdens het gesprek kunt u mineraalwater, thee of koffie gerust accepteren. Roken is niet toegestaan. Tijdens het eerste gesprek kunt u vragen stellen, bv. over de arbeidsvoorwaarden, de taken die de baan inhoudt, de bedrijfscultuur, enz. Gewoonlijk geven vragenstellers sollicitanten aan het einde van het gesprek de mogelijkheid om zelf ook vragen te stellen. Sollicitatiegesprekken verlopen over het algemeen volgens een bepaalde structuur. I. Inleiding In het eerste deel van het gesprek wordt informatie verstrekt. De persoon die het gesprek leidt, wil de sollicitant in deze fase uitleggen hoe het gesprek zal verlopen en hem of haar informeren over de baan en de bijbehorende taken. Daarbij is een goede verstandhouding met de sollicitant van cruciaal belang. II. Bespreking van de werkervaring In deze fase verwachten vragenstellers van sollicitanten dat zij iets meer zeggen over hun persoonlijke gegevens, werkervaring, opleiding en beroep. Voorlopig worden hoofdzakelijk feitelijke vragen gesteld. III. Duiding van de feiten In dit deel van het gesprek wordt verder ingegaan op de feiten uit het tweede deel. De vragenstellers vragen de sollicitanten naar hun mening over en een verduidelijking van hun opleidingsach154

tergrond en werkervaring en hoe deze zich tot de baan verhouden. Zo komen zij ook meer te weten over de motivatie en houding van de kandidaten en het belang dat zij aan de baan hechten. IV. Persoonlijke meningen, bedenkingen en standpunten In deze fase geven sollicitanten hun persoonlijke mening en laten zien hoe zij staan tegenover genomen werkbeslissingen (de werkgever of gespreksleider stelt vragen over de gronden waarop persoonlijke beslissingen worden genomen en over de gezinssituatie). V. Samenvatting — Einde van het gesprek Kandidaten kunnen nu vragen stellen over belangrijke zaken die nog niet aan bod gekomen zijn. In dit deel van het gesprek wordt het hele gesprek kort en duidelijk samengevat. De werkgever of vragensteller geeft normaal gezien informatie over het verdere verloop van de wervingsprocedure. Tijdens sollicitatiegesprekken en proeven heerst doorgaans een gemoedelijke sfeer. Waarschijnlijk is het creëren van een openhartige sfeer voor een vragensteller de moeilijkste taak van allemaal. De heersende sfeer is het gevolg van de emotionele betrokkenheid van de gesprekspartners die met elkaar communiceren. Tijdens sollicitatiegesprekken moeten kandidaten blijk geven van de volgende eigenschappen: t betrokkenheid; t creativiteit; t een communicatieve houding; t professionalisme; t zelfrespect. De verhouding tussen beroepsgebonden en niet-beroepsgebonden vragen bedraagt voor een sollicitatiegesprek 80/20. Sollicitanten moeten zoveel mogelijk informatie verzamelen over het bedrijf waarvoor ze willen werken. Motivatie is de sleutel tot succes. Tijdens een sollicitatiegesprek moeten sollicitanten dan ook hun motivatie voor de baan toelichten en gestelde vragen beantwoorden (wat ze kunnen, wat ze weten en wie ze zijn). Uit dit soort informatie blijkt het professionalisme, de eigenwaarde en de creativiteit van de sollicitanten. 155

In Polen zijn wetten van kracht die discriminatie op grond van geslacht, leeftijd, handicap, ras, etnische afkomst, nationaliteit, seksuele geaardheid, politieke overtuiging, godsdienst en lidmaatschap van een vakvereniging verbieden. Tijdens het gesprek moeten sollicitanten alle vragen beantwoorden. Zij hebben het recht om discriminerende vragen niet te beantwoorden. Vragen over seksuele geaardheid, politieke gezindheid, zwangerschap en godsdienst mogen niet worden gesteld. De meest gestelde vragen: t „Kunt u me iets over uzelf vertellen?” t „Waarom hebt u naar deze baan gesolliciteerd?” t „Wat motiveert u in uw werk?” t „Wat zijn uw sterke punten?” t „Wat zijn uw zwakke punten?” t „Waarom hebt u die opleiding gevolgd?” t „Wat betekenen mobiliteit en creativiteit op het werk voor u?” t „Wat wilt u bereiken in vijf jaar tijd?” t „Wat zijn uw loonsverwachtingen?” t „Wat voor werk doet u het liefst?” t „Wat zijn uw hobby’s?” Tijdens elk gesprek komt ook een aantal lastige vragen aan bod: t „Waar zult u staan over vijf jaar?” t „Hoe zou u een conflict op het werk oplossen?” t „Hoe brengt u uw vrije tijd gewoonlijk door?” t „Wat zijn uw loonsverwachtingen?” t „Bent u van plan om kinderen te krijgen?” t „Rookt u?” Indien u werd gezegd dat de vertegenwoordiger van de werkgever na het gesprek contact met u zou opnemen en de gegeven termijn al is verstreken, kunt u de werkgever zelf bellen en naar het resultaat van het gesprek vragen. Vragen staat vrij en op die manier toont u dat u werkelijk in de baan geïnteresseerd bent. Indien de werkgever u niet heeft geselecteerd, kunt u vragen waarom. Probeer te weten te komen om welke redenen u werd 156

afgewezen. Zo kunt u in de toekomst dezelfde fouten vermijden. Oefening baart immers kunst. Hoe meer sollicitatiegesprekken u meemaakt, hoe groter de kans dat u zichzelf leert te „verkopen”.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen In Polen zijn arbeidsovereenkomsten heel gebruikelijk. Dergelijke overeenkomsten bieden ook de grootste zekerheid met betrekking tot bijkomende rechten, de zogenoemde werknemersrechten. Arbeidsovereenkomsten vallen onder het arbeidsrecht. Beide partijen (werkgevers en werknemers) hebben het recht om te onderhandelen. De werkgever: t moet een eerlijk overzicht geven van de voor de vacature gestelde eisen; t dient alle kandidaten gelijk te behandelen; t mag werknemers niet overhalen om informatie te geven die wettelijk beschermd is; t moet alle verkregen informatie als vertrouwelijk behandelen. De werkgever heeft het recht om: t kandidaten vragen te stellen over hun vroegere banen; t kandidaten de wervings- en selectieprocedure te laten doorlopen, met inbegrip van psychologische tests. De werknemer is verplicht: t alle gegevens en informatie over zijn arbeidssituatie te verstrekken; t de psychologische tests in het kader van de selectieprocedure af te leggen. De werknemer: t heeft recht op informatie over de openstaande betrekking; t heeft recht op informatie over zijn of haar rechten en plichten met betrekking tot de vacature; 157

t heeft het recht om discriminerende vragen niet te beantwoorden. Het loon moet gebaseerd zijn op het soort werk dat moet worden verricht en de daarvoor vereiste kwalificaties alsook op de hoeveelheid en de kwaliteit van het verrichte werk. De loonsvoorwaarden zijn vastgesteld in: t bedrijfsovereenkomsten of collectieve arbeidsovereenkomsten (gesloten tussen de werkgevers en actieve vakverenigingen); t de wetgeving inzake lonen (in geval van werkgevers met minstens twintig werknemers die geen bedrijfsovereenkomst of een collectieve arbeidsovereenkomst hebben gesloten); t arbeidsovereenkomsten. t Werknemers worden gewoonlijk betaald per gepresteerde tijdseenheid, namelijk per uur, per dag of per maand. In bepaalde gevallen kan stukwerk worden toegepast, wat inhoudt dat de werknemers betaald worden per voltooide eenheid. Werknemers worden minstens één keer per maand betaald op een vooraf vastgestelde datum. Ter bescherming van het loon bevat het Poolse arbeidsrecht een bepaling volgens welke een werknemer niet van zijn of haar recht op loon kan afzien noch dergelijk recht op een andere persoon kan overdragen. Elke kandidaat moet met de werkgever over zijn of haar loon onderhandelen alvorens de overeenkomst te ondertekenen. Bonussen hangen af van behaalde resultaten. Op vakantiedagen krijgt een werknemer het normale loon dat is vastgesteld in de arbeidsovereenkomst. U kunt een aantrekkelijk loonpakket verwachten dat overeenstemt met uw opleidingsniveau en ervaring, met inbegrip van bovenwettelijke voordelen zoals maaltijdbonnen, een pensioenspaarplan, een ziekteverzekering, een kerstgratificatie, een beloning voor bijzondere verwezenlijkingen en prestaties alsook een aanmoediging tot persoonlijke ontwikkeling, vooral dan voor werknemers in de private sector en niet in de openbare sector. Er is dus een nadeel verbonden aan de openbare sector. Indien u solliciteert naar een baan in de private sector, kunt u onderhandelen over bijzondere voordelen. In de openbare sector is dat niet mogelijk. 158

De wervingsprocedure hangt af van de omvang van het bedrijf en de functie waarnaar gesolliciteerd wordt. De procedure kan meerdere stappen omvatten. Sollicitanten worden bij de eerste ontmoeting met de werkgever ingelicht over het verloop ervan. Na het laatste gesprek (gewoonlijk het derde) moet u ongeveer een week wachten om te weten of u al dan niet bent aangenomen. Er gelden geen wettelijke verplichtingen voor de vergoeding van kosten die werden gemaakt om een sollicitatiegesprek bij te kunnen wonen. Daarom moeten kandidaten dit met elke werkgever afzonderlijk bespreken. De kosten worden doorgaans niet door de werkgever vergoed. Werkgevers verkiezen in Polen een proeftijd van één maand boven een werkstage van één dag. Sollicitanten kunnen de proeftijd weigeren, maar dan lopen zij het risico dat iemand anders de baan krijgt.

4. Hebt u referenties nodig? In Polen hebt u normaal gezien geen referenties nodig. Het is ook niet gebruikelijk dat werkgevers met iemand contact opnemen om uw kwalificaties te controleren. Het kan nuttig zijn om samen met uw opleidingscertificaten een schriftelijke bevestiging van uw tewerkstelling in te dienen. Als u toch referenties wilt opgeven, kunt u dat uiteraard doen. In dat geval kunt u het best vroegere werkgevers of leraren als referentie opgeven. Kandidaten voor beroepen die een bijzondere verantwoordelijkheid inhouden (bv. omgang met kinderen, ouderen of zieken, het hanteren van wapens, enz.), moeten gewoonlijk bewijzen dat zij niet alleen aan de wettelijke voorschriften voldoen, maar ook aan de morele normen van de maatschappij. In Polen hebben werkzoekenden doorgaans geen aanbevelingsbrief nodig. Een brief van een vooraanstaande werkgever kan evenwel nuttig zijn. 159

Kopieën van certificaten, diploma’s, enz. moeten bij uw cv worden gevoegd. Werkgevers houden rekening met deze documenten in hun beslissing om u al dan niet voor een sollicitatiegesprek uit te nodigen.

5. Een goede indruk maken De eerste indruk is belangrijk. Verlies uw goede manieren niet uit het oog: t wanneer u belt, stelt u zichzelf voor, zegt u wie u bent en waarom u belt; t wanneer u een e-mail stuurt, gebruikt u „Geachte”; t wees flexibel (pas uw tijdsplanning aan de eisen van de werkgever aan); t vraag of u de afspraak voor het sollicitatiegesprek moet bevestigen (vooral indien het gesprek pas een maand later gepland is). Bereid u voor op het gesprek: t zoek informatie op over het bedrijf waarvoor u wilt werken; t bereid een aantal vragen voor over uw toekomstige functie; t kom steeds op tijd. Heb respect voor de planning van uw vragensteller; t vergeet niet te bellen en u te verontschuldigen indien u niet naar de afspraak kunt komen en maak een nieuwe afspraak. Zorg ervoor dat u de tweede keer wel beschikbaar bent; t u moet persoonlijk aanwezig zijn op het gesprek. In Polen worden maar zelden andere gespreksvormen gebruikt. Werkgevers willen u namelijk persoonlijk ontmoeten.

160

Let op uw uiterlijk en draag passende kleding. Het is belangrijk dat u zich professioneel kleedt voor een sollicitatiegesprek, zelfs als de werkomgeving zelf informeel is. Voor mannen: t een pak (een neutrale kleur, marineblauw of donkergrijs); t een hemd met lange mouwen (wit of aangepast aan de kleur van het pak); t een riem; t een das; t donkere sokken en klassieke lederen schoenen; t weinig of geen juwelen; t een verzorgd, professioneel kapsel; t niet te veel aftershave; t verzorgde nagels; t een documentenmap of aktetas. Voor vrouwen: t een mantelpak (marineblauw, zwart of donkergrijs); t een voldoende lange rok waarmee u comfortabel kunt gaan zitten; t een blouse waarvan de kleur is afgestemd op het mantelpak; t klassieke schoenen; t een bescheiden aantal juwelen (geen lange oorbellen en geen overdaad aan armbanden); t beter geen juwelen dan goedkope juwelen; t een professioneel kapsel; t een neutrale panty; t een matige hoeveelheid make-up en parfum; t schone, netjes gemanicuurde nagels; t een documentenmap of aktetas. Wat u niet moet meenemen of aantrekken: t mobiele telefoon; t iPod; t koffie of water; t laat een aantal ringen thuis indien u veel juwelen hebt (enkel oorbellen is een goede regel); t zorg ervoor dat eventuele tatoeages niet zichtbaar zijn; t teenslippers of sportschoenen; t zichtbaar ondergoed (beha, behabandjes, slip, boxershort, enz.); 161

t t t t

een korte broek; een spijkerbroek; broeken die te laag op de heupen of te strak zitten; blouses die te laag uitgesneden of te kort zijn — geen inkijk of blote buik.

Bijkomende aandachtspunten t Wek niet de indruk dat u enkel belangstelling hebt voor het loon. Stel geen vragen over het loon en over bovenwettelijke voordelen tot de vragensteller het onderwerp zelf ter sprake brengt. t Maak geen fouten in uw sollicitatiedocumenten. t Geef geen negatieve opmerkingen over vroegere werkgevers (of andere personen). t Gebruik geen valse documenten voor uw sollicitatie en geef tijdens een sollicitatiegesprek steeds een eerlijk antwoord op vragen. t Wek niet de indruk dat u enkel geïnteresseerd bent in een organisatie omwille van de geografische ligging. t Wek niet de indruk dat u eender welke baan zou aannemen of wanhopig op zoek bent naar werk. t Geen kauwgom of sigarettengeur. t Zorg ervoor dat uw mobiele telefoon niet kan afgaan tijdens een sollicitatiegesprek. (Als het toch gebeurt, verontschuldigt u zich kort en negeert u de oproep.) Neem niet op wanneer u op uw mobiele telefoon gebeld wordt. t Breng geen persoonlijke of gezinsproblemen ter sprake en ga er ook zeker niet verder op in. t Wees eerlijk en blijf wie u bent. Leugens komen aan het licht en vormen een gegronde reden voor een stopzetting van de wervingsprocedure of voor ontslag. U wilt een goede relatie met uw werkgever. Indien u aangenomen wordt omdat u zich anders voordeed dan u werkelijk bent, zullen zowel u als uw werkgever ontgoocheld worden. t Spreek uw vragensteller aan met een titel (mevrouw, meneer, dokter) gevolgd door zijn of haar familienaam. t Houd oogcontact tijdens het gesprek. t Beantwoord vragen niet alleen met „ja” of „nee”. Geef waar mogelijk bijkomende uitleg. 162

10356("-


Portugees Parlementaire republiek 92 345 km2 Lissabon EUR EU +351 .pt

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Portugal Doorgaans wordt gesolliciteerd naar aanleiding van welbepaalde advertenties, die bekendgemaakt worden in dagen weekbladen of via andere kanalen, zoals arbeidsbureaus, private plaatsings- en uitzendbureaus, vakverenigingen en brancheorganisaties, supermarkten, gemeenten, parochies, andere openbare voorzieningen en, alsmaar vaker, onlinevacaturebanken. Werkgevers kunnen antwoorden per brief, e-mail of telefoon. Er worden steeds vaker procedures met meer proactieve technieken toegepast, met name: t open sollicitaties bij welbepaalde bedrijven; t publicatie van persoonlijke advertenties in dagbladen en tijdschriften of in andere media; supermarkten, vak163

t t t

t

t

verenigingen, branche- en werkgeversorganisaties, de Gouden Gids (vooral freelancers en zelfstandigen), enz. inschrijving bij een arbeidsbureau (openbaar werkgelegenheidsbureau); inschrijving bij private plaatsings- en uitzendbureaus; publicatie van een cv op de voornaamste onlinevacaturebanken, bij de werkgelegenheidsdiensten van universiteiten, op de website van beroepsverenigingen en alsmaar vaker ook op Facebook en andere sociale netwerksites, vooral dan de sites die gericht zijn op professionele contacten; grotere bedrijven hebben in bepaalde gevallen een eigen vacature- of cv-bank op internet, via welke werkzoekenden hun sollicitatie rechtstreeks kunnen indienen; voor artistieke functies en/of hooggeschoold werk (bv. architectuur): de samenstelling van een portfolio alsmede het ontwerpen en publiceren van een persoonlijke webpagina.

In een land waar kleine bedrijven meer dan 90 % van de bedrijfswereld uitmaken, zijn persoonlijke contacten via vrienden, familie en/of ex-collega’s nog steeds een van de meest doeltreffende manieren om vacatures te vinden en een toekomstige werkgever te bereiken (aangezien deze personen dienst doen als een positieve referentie). Als u in Portugal over een sociaal netwerk beschikt, moet u het dus ook gebruiken. De tijd die verstrijkt tussen de bekendmaking van een vacature en de dag van indiensttreding kan sterk variëren naargelang de spoed waarmee de vacature moet worden ingevuld, de aard van het werk (al dan niet seizoensgebonden of tijdelijk), de beschikbaarheid van de gezochte vaardigheden op de nationale, regionale en plaatselijke arbeidsmarkt, het aantal kandidaten, het aantal beschikbare banen, de organisatie van opleidingen voor alle nieuwe werknemers samen, de complexiteit van de doorlichtingsen selectieprocedures, enz. Hoewel in vele advertenties „voor onmiddellijke indiensttreding” vermeld staat, mag u niet vergeten dat de selectieprocedure tijd in beslag neemt, gemiddeld twee tot drie maanden. 164

Wanneer het gaat om laaggeschoolde of tijdelijke vacatures die gemakkelijk met plaatselijke arbeidskrachten kunnen worden ingevuld, kan de termijn aanzienlijk korter zijn, tot zelfs minder dan een week. Indien een werkgever een vrij constante behoefte aan nieuwe werknemers heeft, op zoek is naar hooggeschoolde arbeidskrachten of welbepaalde vaardigheden of een vacature moet invullen die aanzienlijke opleidingskosten met zich meebrengt, kan de wervingsprocedure heel wat langer duren, zelfs langer dan een jaar. Wij gaan ervan uit dat kandidaten zowel zichzelf als hun vaardigheden, motivatie, interesses en verwachtingen kennen en vertrouwd zijn met de Portugese arbeidsmarkt, meer bepaald met de vacatures voor hun beroepsniveau, werkervaring en talenkennis. In Portugal omvat een sollicitatieprocedure doorgaans de onderstaande stappen. t Kies de advertenties die het beste op uw profiel en verwachtingen zijn afgestemd of de bedrijven waarbij u wilt solliciteren. t Stel uw cv op (in het Portugees indien mogelijk). Houd het kort en duidelijk (maximaal 2 bladzijden). Zorg er ook voor dat het is aangepast aan alle omstandigheden, gestelde eisen en/of wervingsbehoeften van de bedrijven. t Schrijf een sollicitatiebrief. t Reageer op advertenties en/of solliciteer spontaan door een sollicitatiebrief (met de post of per e-mail) en een cv (aangepast aan de in de advertenties gestelde eisen) in te dienen. Indien nodig kunt u ook telefonisch contact opnemen. t Controleer of de werkgever uw sollicitatie heeft ontvangen en/of (in geval van een open sollicitatie) probeer via de telefoon een afspraak te regelen voor een sollicitatiegesprek of wacht tot de werkgever u een afspraak geeft. t Bereid u voor op het gesprek. t Onderhandel over uw arbeidsovereenkomst indien u geselecteerd bent (gewoonlijk tijdens het tweede gesprek). 165

Wanneer u per e-mail op een advertentie reageert, moet u de sollicitatiebrief direct in de e-mail plaatsen en hem niet als bijlage toevoegen. Enkel het cv mag als bijlage worden verstuurd. Verwijs ernaar in de brief. Let op de volgende zaken wanneer u de e-mail opstelt: t geef duidelijk het onderwerp van uw e-mail aan; t schrijf korte alinea’s met witregels ertussen en zorg dat er geen spelfouten in de tekst staan; t vermijd informele symbolen en afkortingen die vaak in e-mails worden gebruikt. Gebruik standaardtaal; t gebruik slechts één lettertype en kleur (bij voorkeur zwart); t vermeld dat het cv als bijlage aan de e-mail is toegevoegd. Zend de e-mail nooit naar meerdere bedrijven of meerdere e-mailadressen tegelijkertijd. Voor open sollicitaties per e-mail gelden dezelfde regels. Wanneer u schriftelijk reageert op een advertentie, moet u eerst en vooral de vastgestelde uiterste datum voor de indiening van sollicitaties in aanmerking nemen en naleven. Probeer ervoor te zorgen dat uw sollicitatie binnen 5 dagen wordt afgeleverd indien u uw documenten naar een postbus zendt (in de meeste advertenties wordt de naam van de werkgever niet vermeld). Ook wanneer u zich direct tot de werkgever wendt, moet u uw sollicitatie zo snel mogelijk indienen zodat hij of zij uw documenten aan het begin van de selectieprocedure ontvangt. Zo niet is het best mogelijk dat het bedrijf de vacature al heeft ingevuld. Tijd is uiteraard nog belangrijker wanneer u solliciteert vanuit het buitenland. Een schriftelijke sollicitatie bestaat meestal uit een sollicitatiebrief en een cv. Een cv hoeft niet indien dat niet gevraagd wordt in de advertentie en er niet te veel eisen worden gesteld aan de kandidaten. De sollicitatiebrief moet een korte, eenvoudige brief zijn van maximaal één bladzijde wit A4-papier, met de hand geschreven of getypt. In de afgelopen jaren worden handgeschreven sollicitatiebrieven steeds minder gebruikt, maar toch blijven bepaalde 166

werknemers er de voorkeur aan geven (meestal indien voor de functie heel wat met de hand moet worden geschreven). Probeer dit te verifiëren bij een eerste telefonisch contact met het bedrijf. De sollicitatiebrief moet de volgende gegevens bevatten: t uw persoonlijke contactgegevens (naam, adres, telefoonnummer en e-mailadres); t de gegevens van de werkgever (naam en/of functie van de geadresseerde, naam van het bedrijf en adres); t plaats en datum; t waar u de advertentie hebt gevonden (naam van de krant, publicatiedatum en indien mogelijk het referentienummer van de advertentie); t korte, duidelijke zinnen waarin u uw belangstelling voor de baan en/of het bedrijf toont, met een overzicht van uw werkervaring en uw technische en beroepsvaardigheden die relevant zijn voor de baan (heel belangrijk indien u geen cv zendt); t uw beschikbaarheid voor een sollicitatiegesprek; t conclusie en handtekening; t de vermelding „Bijlage: curriculum vitae” linksonder indien u een cv als bijlage hebt gevoegd. Vermijd: t spelfouten; t clichés, doorzichtige complimenten en te ingewikkelde zinnen; t het gebruik van PS („post scriptum”). Indien u iets belangrijks vergeten bent, moet u de brief herschrijven. Een Portugees cv beslaat doorgaans niet meer dan twee of drie bladzijden en staat in omgekeerde chronologische volgorde. In bepaalde gevallen wordt een pasfoto gevraagd. De volgende gegevens dienen vermeld te worden: t persoonlijke gegevens (naam, adres, telefoonnummer, e-mail, enz.); t opleiding (hoogstbehaalde diploma); t beroepsopleiding (andere categorie dan basisvorming; lijst van gevolgde cursussen en praktische opleidingen; 167

vermeld certificaten die aantonen dat u tot een bepaalde beroepscategorie behoort); t beroepservaring; t andere vaardigheden (talenkennis, IT-vaardigheden, rijbewijs); t hobby’s (optioneel). Let op de volgende zaken wanneer u per telefoon naar een baan solliciteert: t doorloop op voorhand de vragen die u tijdens het telefoongesprek wilt stellen; t lees uw cv, dat een overzicht moet bevatten van uw voornaamste beroepservaring; t houd uw cv bij de hand zodat u het snel kunt raadplegen wanneer er vragen over worden gesteld; t houd pen en papier bij de hand zodat u alle informatie kunt noteren, zoals de datum en het tijdstip van het sollicitatiegesprek; t bel tijdens de werkuren naar het bedrijf (liever niet aan het begin of het einde van de dag); t kies een geschikte plaats om te bellen (rustig, zonder al te veel storend lawaai van anderen); t begroet de persoon die de telefoon opneemt en leg uit waarvoor u belt („Ik bel in verband met de advertentie...”). Spreek indien mogelijk Portugees; t vraag de persoon die opneemt of hij of zij de juiste persoon is om over de vacature te spreken (als dat niet het geval is, vraag om doorverbonden te worden met de juiste persoon en vraag diens naam); t verzoek om een gesprek en probeer een datum en tijdstip af te spreken. Vraag ook welke documenten u moet indienen; t bedank de persoon met wie u hebt gesproken voor zijn of haar tijd. Aandachtspunten voor telefoongesprekken: t spreek langzaam; t geef op alle vragen een duidelijk antwoord; t zorg ervoor dat al uw vragen relevant zijn (schrijf ze op voorhand op). 168

Evalueer het telefoongesprek en noteer alle relevante informatie. Noteer de datum en het tijdstip van het sollicitatiegesprek in uw agenda. Gebruik deze methode enkel wanneer dit in de advertentie wordt gevraagd. Vele van deze regels zijn ook van toepassing op open sollicitaties. Er zijn tal van goede redenen om spontaan te solliciteren: t het toont dat u proactief bent, zelf initiatief kunt nemen en geïnteresseerd en goed geïnformeerd bent, met andere woorden kwaliteiten die tegenwoordig sterk in trek zijn bij de meeste werkgevers; t vele vacatures worden niet bekendgemaakt via de klassieke kanalen. Op een arbeidsmarkt waar meer dan 90 % van de werkgevers kleine en micro-ondernemingen zijn, zijn advertenties, presentaties en lange doorlichtingsen selectieprocedures soms gewoonweg te duur; t zelfs indien bedrijven op een bepaald moment een vacature bekendmaken, wordt eerst gekeken naar de cv’s uit het archief (de meeste Portugese bedrijven bewaren open sollicitaties gedurende minstens 6 maanden, zelfs als ze niet meteen antwoorden); t in elk geval is het een goede investering om zich te informeren over de bedrijven waarvoor u wel zou willen werken. Het zal u immers helpen bij uw volgende sollicitaties (wanneer zich kansen voordoen). Wanneer u spontaan solliciteert, dient u de voorgaande aandachtspunten in aanmerking te nemen voor zowel elektronische als schriftelijke sollicitaties. Let ook op de volgende zaken: t zend uw sollicitatie naar het hoofd van de personeelsafdeling indien het om een groter bedrijf gaat, naar de bedrijfsmanager of eigenaar in geval van kleine of middelgrote ondernemingen (probeer indien mogelijk hun naam te achterhalen) of naar het selectie- en wervingsbureau indien een dergelijk bureau belast is met de wervingsprocedure; t werk slechts één idee per alinea uit; 169

t indien u per e-mail solliciteert, moet u er steeds op letten uw sollicitatie telkens naar slechts één bedrijf of werkgever te zenden. Op die manier toont u immers uw belangstelling voor het bedrijf in kwestie; t uw sollicitatie is uw visitekaartje; naast de klassieke formules is dus ook een persoonlijke inbreng nodig, zodat uw sollicitatie sterker opvalt dan die van andere kandidaten. Wervers verwachten: t dat u vertrouwd bent met het bedrijf waarvoor u wilt werken en dat u op de hoogte bent van zijn kernactiviteiten (producten of diensten), omvang (bv. aantal werknemers) en marktpositie alsook van de cultuur en de waarden van het bedrijf en het personeel (bv. een meer formele of ontspannen werkomgeving), van de markt waarin het actief is en van de huidige marktsituatie en -tendensen; t dat u goed geïnformeerd bent over en nieuwsgierig bent naar de desbetreffende baan en naar de voornaamste bijbehorende taken en verantwoordelijkheden; t dat u zich goed hebt voorbereid om snel vragen over uw cv te kunnen beantwoorden, hoofdzakelijk in verband met uw opleiding, beroepservaring en andere opgedane ervaring (bv. vrijwilligerswerk of sportactiviteiten). U moet uw cv dan ook doornemen op de dag vóór een sollicitatiegesprek; t dat u kunt uitleggen hoe uw ervaring, kennis en kwalificaties een meerwaarde inhouden voor het bedrijf en meer bepaald voor de baan in kwestie; t dat u zich gepast kleedt. Zelfs als kleding niet belangrijk is voor de baan waarnaar u solliciteert, geeft u blijk van professionalisme en respect voor de werkgever of vragensteller. Als u niet genoeg informatie hebt over de kledingvoorschriften van het bedrijf, zijn klassieke, stemmige kleren de beste keuze. Vermijd een overdaad aan make-up en juwelen, piercings, zichtbare tatoeages alsook extreme kapsels; t dat u op tijd komt. Om te vermijden dat u te laat komt door het verkeer, een gebrek aan parkeerruimte, vertragingen van het openbaar vervoer of uw gebrekkige kennis van de omgeving van het bedrijf, kunt u het bedrijf een dag van tevoren bellen om het uur en de plaats van de afspraak te 170

bevestigen en te vragen hoe u er het beste kunt komen. Probeer op de dag van het sollicitatiegesprek tijdig te vertrekken zodat u tien minuten vóór afspraak aankomt en niet te gestresseerd bent voor het gesprek. Tenzij dit vermeld wordt in de advertentie of wanneer u een afspraak maakt voor een sollicitatiegesprek (meest gebruikelijk in grotere bedrijven), verwachten vragenstellers gewoonlijk niet dat u op het eerste gesprek (voor eensluidend gewaarmerkte) kopieën van alle in uw cv of sollicitatiebrief vermelde documenten voorlegt (bv. diploma’s, certificaten van gevolgde opleidingen, beroepskaarten, diploma’s van taalcursussen, rijbewijs, aanbevelingsbrieven, enz.). U kunt deze uiteraard wel meenemen en, indien nodig, tonen. Probeer het overzicht niet te verliezen door te veel documenten (organisatie). Wanneer u in uw sollicitatiebrief ter illustratie van een bijkomende vaardigheid naar een welbepaald diploma, getuigschrift of talendiploma of naar een bepaalde aanbevelingsbrief verwezen hebt, moet u gewoonlijk een kopie kunnen voorleggen indien u er geen hebt bijgevoegd bij uw sollicitatie. Documenten als het Europass-diplomasupplement en -certificaatsupplement kunnen nuttig zijn indien u vanuit het buitenland solliciteert. Portugese werkgevers beschikken immers niet altijd over informatie over het onderwijs- en opleidingsstelsel van uw land van herkomst noch over de kennis en vaardigheden die in uw land worden aangeleerd. Probeer wel zeer selectief te zijn. Indien u met succes hebt gesolliciteerd, kunnen vele van deze documenten achteraf nog gevraagd worden bij de opstelling van de arbeidsovereenkomst.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Vergeet nooit dat de vragensteller het gesprek leidt en niet de sollicitant. Probeer de vragensteller niet te onderbreken. Dat betekent evenwel niet dat u geen relevante vragen mag stellen. 171

Er moet in beide richtingen worden gecommuniceerd, maar vergeet nooit wie de leiding heeft. Het aantal vragenstellers varieert. In kleine bedrijven is er meestal slechts één vragensteller, doorgaans de bedrijfsleider of de eigenaar. Een sollicitatiegesprek duurt normaal gezien maximaal 45 minuten. Of tests al dan niet deel uitmaken van de doorlichtingsprocedure hangt af van het soort tests en hoeveel verschillende tests er zijn. Tests duren vaak een halve dag (pauzes meegerekend). Drink alleen maar wanneer de vragensteller u iets aanbiedt (water, koffie of thee) en zelf ook iets neemt. Bied tijdens het gesprek nooit geschenken, drank of sigaretten aan. Dat wordt als ongepast ervaren in een dergelijke situatie. Gedraag u ontspannen, maar overdrijf niet. Probeer zelfverzekerd, maar zeker niet arrogant over te komen. Er is geen vaste verhouding voor het aantal beroepsgebonden en niet-beroepsgebonden vragen. De vragen hangen af van de achtergrond van de vragenstellers en van de doorlichtingsen selectiemethode. Uw godsdienstige overtuiging, politieke gezindheid en seksuele geaardheid worden als strikt persoonlijke zaken beschouwd. Toch heerst de algemene indruk dat dergelijke onderwerpen vaker ter sprake worden gebracht dan in bepaalde andere Europese landen. Voor het gesprek moet u zich onder meer tot doel stellen de werkgever te tonen wie u bent.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Lonen worden gewoonlijk uitgedrukt in bedragen op maandbasis. Onder normale arbeidsomstandigheden krijgt u in Portugal 14 maanden loon (inclusief vakantiegeld en kerstgratificatie, die gewoonlijk betaald worden in respectievelijk mei/juni en november/december). 172

Indien u in dienst wordt genomen door een multinational, kunt u ook een jaarloon overeenkomen waarin alle toelagen en andere bovenwettelijke voordelen begrepen zijn. Normaal gezien wordt het vakantiegeld uitgekeerd als het loon van de 13e maand en de kerstgratificatie als dat van de 14e maand. Werkgevers geven doorgaans geen jaarlijkse productiviteitsbonussen aangezien het grootste deel van de werkgevers in Portugal kleine ondernemingen zijn. Dergelijke bonussen worden normaal gezien ook niet aangepast aan het loonniveau. Indien het bedrijf voldoende winst maakt, kan er evenwel ruimte zijn voor een bonus op het einde van het jaar. Het bonusbedrag wordt dan op een min of meer willekeurige basis vastgesteld door de werkgever op basis van uw prestaties en uw bijdrage aan het succes van het bedrijf. Door de band genomen is er dus geen ruimte voor het onderhandelen van jaarlijkse bonussen tijdens de besprekingen van de contractvoorwaarden. Uiteraard kunt u vragen of het bedrijf in kwestie bonussen betaalt. Enkel in middelgrote en grote ondernemingen (hoofdzakelijk multinationals) zijn jaarlijkse bonussen goed ingeburgerd in het loonbeleid. Andere voordelen die vaak worden aangeboden zijn een betere dekking van de ziekteverzekering of medische dienstverlening (in grotere bedrijven). Er kan u ook een mobiele telefoon aangeboden worden. Een bedrijfswagen is meestal voorbehouden aan hogere kaderleden (managers en directeuren). Het gebeurt slechts zelden dat u gevraagd wordt één dag stage te lopen. Sla het voorstel niet af als het toch gebeurt, zo niet wordt u misschien niet langer in aanmerking genomen voor de rest van de selectieprocedure. Over het algemeen voorzien Portugese bedrijven geen vergoeding voor reiskosten die sollicitanten maken om op het sollicitatiegesprek aanwezig te kunnen zijn noch voor enige andere kosten die worden gemaakt in het kader van de sollicitatieprocedure. Zij zijn hier geenszins wettelijk toe verplicht en sollici173

tanten moeten er dan ook niet van uitgaan een dergelijke vergoeding te zullen krijgen. Slechts in welbepaalde gevallen kunnen werkgevers bereid zijn reis- of verblijfskosten geheel of gedeeltelijk te vergoeden, namelijk wanneer zij wanhopig op zoek zijn naar een bepaalde vaardigheid, beroepskwalificatie of achtergrond. Dat komt wel eens voor in transnationale wervingssituaties.

4. Hebt u referenties nodig? Op een bepaald moment zult u een kopie van uw diploma moeten overhandigen. Neem minstens één bijkomende kopie mee naar het sollicitatiegesprek. Hoewel aanbevelingsbrieven als een bijkomend voordeel kunnen worden gezien, worden ze in Portugal niet vaak gelezen. Ook referenties worden maar zelden gecontroleerd (in tegenstelling tot andere Europese landen). De waarde ervan is dan ook relatief. Wel stellen we vast dat werkgevers er steeds vaker naar vragen.

5. Een goede indruk maken Het wordt aangeraden de plaats en het uur van het sollicitatiegesprek de dag voordien te bevestigen (zo toont u uw belangstelling voor de baan). Enkel in zeer „tragische” situaties (bv. ziekte, overlijden van een familielid of ongeval) kan een nieuwe afspraak worden gemaakt, nadat u niet bent komen opdagen voor het eerste gesprek. Probeer in elk geval, indien mogelijk, de werver tijdig (of meteen na het incident) te waarschuwen en de reden voor uw afwezigheid uit te leggen. 174

De nieuwe afspraak hangt af van de beschikbaarheid van de werver en van de selectieprocedure. Portugese bedrijven zijn in de meeste gevallen nog niet bereid sollicitatiegesprekken af te nemen met behulp van nieuwe communicatiemiddelen als videoconferenties en Skype. Het is evenwel mogelijk dat zij via de telefoon en/of nieuwe media (indien beide partijen erover beschikken) een eerste selectiegesprek met sollicitanten voeren. Toch wordt ook dan de uiteindelijke beslissing genomen op basis van een persoonlijk gesprek met de sollicitanten, vooral wanneer het gaat om meer permanente banen en hoger gekwalificeerde functies. Deze situatie is echter snel aan het veranderen en vele kleine en middelgrote ondernemingen hebben intussen toegang tot de nieuwe media. Zij zullen waarschijnlijk dan ook alsmaar vaker worden gebruikt voor de werving van personen die zich anders over een grote afstand (eventueel vanuit het buitenland) zouden moeten verplaatsen. Doorgaans is geen follow-up voorzien, maar het kan wel op prijs gesteld worden. Het is niet gebruikelijk dat sollicitanten een afspraak maken voor een evaluatie indien zij niet geselecteerd zijn voor de volgende fase van de wervingsprocedure. Het is heel belangrijk dat u zeer selectief reageert op advertenties. Baseer uw beslissing op relevante, consequente criteria. Deelname aan sollicitatie- en selectieprocedures voor banen waarvoor u niet in aanmerking komt, kan immers veel tijd kosten. Voor bepaalde werkaanbiedingen is het vrijwel onmogelijk aan alle vereisten te voldoen. Laat u daar niet door afschrikken. Aarzel niet om te solliciteren als u aan de meeste eisen voldoet. Portugese werkgevers kunnen best flexibel zijn op dat gebied.

175

30&.&/*


Roemeens Presidentiële republiek 238 391 km2 Boekarest Leu (RON) EU +40 .ro

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Roemenië Werkzoekenden die belangstelling hebben voor een vacature kunnen direct bij de werkgever solliciteren per e-mail, fax of telefoon. Het communicatiemiddel hangt af van de wervingsprocedure van de werkgever in kwestie. De meest gangbare stappen van een sollicitatieprocedure: t werkgevers adverteren hun vacatures in dagbladen, op internet, op websites, enz. en vermelden daarbij hoe naar de banen moet worden gesolliciteerd; t werkzoekenden solliciteren via internet, per e-mail, op gespecialiseerde wervingssites of per telefoon of fax; t de werkgevers nemen contact op met de sollicitanten om een afspraak te maken voor een eerste gesprek; 176

t werkgevers kunnen naargelang het soort baan meer dan één sollicitatiegesprek organiseren. Tegenwoordig verloopt het eerste gesprek met sollicitanten over de telefoon. Gewoonlijk solliciteren hooggekwalificeerde en hoogopgeleide werkzoekenden via internet. Laaggeschoolde arbeidskrachten kijken vooral in dagbladen. De tijd die verstrijkt tussen de bekendmaking van de vacature en de dag van indiensttreding varieert naargelang de baan. Gewoonlijk duurt een sollicitatieprocedure twee tot vier weken. Het bedrijf dat op zoek is naar een nieuwe medewerker vermeldt in zijn advertentie alle relevante informatie, zoals de naam van het bedrijf en het functieprofiel, de voornaamste bijbehorende verantwoordelijkheden, een lijst van persoonlijke eigenschappen en professionele vaardigheden die vereist zijn voor de baan, de door het bedrijf aangeboden voordelen (loon en andere voordelen), de wijze waarop contact kan worden opgenomen met het bedrijf en hoe moet worden gesolliciteerd. Sollicitanten moeten in hun cv een overzicht geven van al hun persoonlijke en professionele eigenschappen, kennis en vaardigheden zodat werkgevers kunnen bepalen of zij al dan niet aan de vereisten van een bepaalde vacature voldoen. In geval van schriftelijke en elektronische sollicitaties dient een aantal zaken in aanmerking genomen te worden. Wervers beoordelen sollicitaties op basis van de ontvangen cv’s. Zij gaan na of de informatie uit de cv’s overeenstemt met de voor de baan gestelde eisen. Indien een werkgever bijvoorbeeld op zoek is naar een persoon met minstens 2 jaar juridische ervaring, zal de werver vooral aandacht besteden aan de in het cv vermelde werkervaring. Tijdens sollicitatiegesprekken via de telefoon controleren wervers of de informatie van het cv correct is en vragen zij meer details over vaardigheden, competenties en beroepservaring. Een dergelijk telefoongesprek duurt ongeveer 10 tot 15 minuten. 177

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Wervers verwachten van sollicitanten dat zij zich professioneel gedragen en een open en eerlijk gesprek met hen voeren. Kandidaten moeten zich toespitsen op de informatie van hun cv. Wat het waarheidsgehalte van het document betreft, weten werkgevers dat vaardigheden en competenties gewoonlijk lichtjes overdreven worden. Veel werkzoekenden hebben de neiging om in hun cv te schrijven wat werkgevers willen zien. Tijdens een sollicitatiegesprek concentreren werkgevers zich op zowel de verbale als de non-verbale communicatieve vaardigheden. De wervers leiden het gesprek. Het gesprek wordt gewoonlijk bijgewoond door de medewerkers van de personeelsafdeling die verantwoordelijk zijn voor de werving van personeel, het hoofd van de afdeling waarvoor het bedrijf iemand in dienst wil nemen en in bepaalde gevallen ook de algemeen directeur of de president-commissaris van het bedrijf. Sollicitatiegesprekken kunnen dertig minuten tot wel twee uur in beslag nemen. Voor bepaalde vacatures stelt de personeelsafdeling een beperkte lijst van kandidaten samen, gewoonlijk een vijftal personen die op basis van hun cv het meest geschikt werden bevonden. Gewoonlijk zijn alle aspecten van verbale en non-verbale communicatie belangrijk. Communicatie is de basis van een gesprek. Wervers letten op de positieve en negatieve communicatieve vaardigheden van kandidaten en analyseren deze om tot een realistische beoordeling van de sollicitanten te komen. Het eerste sollicitatiegesprek verloopt gewoonlijk als volgt: t de wervers en sollicitanten stellen zichzelf voor; t het inleidende gedeelte van het gesprek wordt gebruikt om kandidaten op hun gemak te stellen met algemene zaken zoals „Het is mooi weer vandaag...” en „Hebt u ons kantoor gemakkelijk kunnen vinden?”; t vragen over de ervaring van de sollicitanten; 178

t vragen over vaardigheden en kennis, controle van de informatie uit het cv; t de wervers geven kandidaten algemene informatie over het bedrijf (de sector waarin het actief is, wat het bedrijf al heeft verwezenlijkt, enz.) en delen hun mee welke eisen worden gesteld en welke grote verantwoordelijkheden bij de functie horen; t de wervers vragen de kandidaten of ze alles goed hebben begrepen en verwachten dat de kandidaten vragen stellen indien dat niet het geval is; t de kandidaten stellen vragen. Gebruikelijke vragen zijn „Wat zijn de werkuren?”, „Hoeveel bedraagt het loon?”, „Is er een lunchpauze voorzien?”, enz. Sollicitatiegesprekken kunnen gestructureerd, halfgestructureerd en ongestructureerd zijn. Halfgestructureerde gesprekken komen het meeste voor. U kunt vóór het gesprek al een aantal vragen voorbereiden. U kunt zich evenwel ook flexibel opstellen en eventueel bijkomende belangrijke vragen stellen die tijdens het gesprek rijzen. Tijdens sollicitatiegesprekken moet een open, ontspannen en communicatieve sfeer heersen. Sollicitanten moeten zich professioneel gedragen. Het is erg belangrijk dat zij hun motivatie voor de baan toelichten. Roemenië beschikt over antidiscriminatiewetgeving. Over het algemeen moeten sollicitanten vertrouwd zijn met het gebied waarop het bedrijf actief is en welke eisen aan kandidaten voor de baan in kwestie worden gesteld.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen U kunt zowel over het loon als over de bovenwettelijke en andere voordelen onderhandelen. Lonen worden uitgedrukt in bedragen per maand. Vakantiegeld en jaarlijkse bonussen worden afzonderlijk overeengekomen. 179

De meest gangbare bovenwettelijke voordelen zijn maaltijdbonnen en vakantiegeld. Gewoonlijk wordt hierover onderhandeld met medewerkers van de personeelsafdeling. Zij weten immers wat het maximumloon is dat het bedrijf kan aanbieden voor de functie in kwestie. De uiteindelijke beslissing wordt evenwel genomen door de bedrijfsleiding. Volgens het arbeidsrecht moet elke werknemerscategorie een proeftijd doorlopen, variërend van vijf dagen voor laaggeschoolde arbeidskrachten tot maximaal negentig dagen voor kaderfuncties. Wervers delen de kandidaten tijdens het sollicitatiegesprek mee of zij al dan niet geselecteerd zijn en er opnieuw contact met hen zal worden opgenomen. Indien u kort na het gesprek geen bericht hebt gekregen, kunt u ervan uitgaan dat u de baan niet hebt gekregen. Het gebeurt ook wel dat wervers contact met sollicitanten opnemen om hun te zeggen dat ze niet geselecteerd zijn, maar dat is niet echt gebruikelijk.

4. Hebt u referenties nodig? Werkgevers vragen doorgaans referenties of aanbevelingsbrieven. Denk er aan dat goede referenties niet garanderen dat een sollicitatiegesprek goed verloopt. Bij sommige werkgevers moet u aan het begin van de procedure een kopie van uw diploma indienen, terwijl anderen sollicitanten in dienst nemen zonder ooit om een kopie te vragen. Afhankelijk van het beleid van het bedrijf kunnen ook aanbevelingsbrieven worden gevraagd. Alle werkgevers eisen een bewijs van goed gedrag (m.a.w. een bewijs dat u geen strafblad hebt). U moet uw onberispelijke gedrag normaal gezien voor elke baan kunnen bewijzen. 180

5. Een goede indruk maken Wanneer u een afspraak maakt voor een sollicitatiegesprek, moet u weten waar u precies moet zijn en hoe laat. De werver vertelt u hoe u de plaats van het sollicitatiegesprek kunt bereiken. Stiptheid is vrij belangrijk, maar de werkgever begrijpt het waarschijnlijk wel als u een goede reden hebt om enkele minuten te laat te komen. Gewoonlijk moet u uw afspraak voor het gesprek bevestigen. Als u een goede reden hebt, kunt u verstek laten gaan. Waarschuw de werkgever dan wel vóór het gesprek. U kunt een nieuwe afspraak vragen. De werkgever beslist dan of hij u alsnog wil spreken of niet. Voor een sollicitatiegesprek moet u zich persoonlijk melden bij de werkgever. Enkel grote bedrijven zoals multinationals maken gebruik van videoconferenties. In de meeste gevallen willen werkgevers u persoonlijk ontmoeten. U moet netjes en verzorgd gekleed zijn voor een gesprek. Lieg niet over uw kwalificaties, ervaring, vaardigheden, kennis, enz. tijdens de sollicitatieprocedure. Wees realistisch en eerlijk. Sollicitanten moeten zich heel redelijk opstellen en oprecht zijn om de baan te krijgen.

181

;8*54&3-"/%

Officiële talen Bestuursvorm Oppervlakte Hoofdstad Munt Lid van de EU of EER Landnummer Domeinextensie

Duits, Frans, Italiaans, Reto-Romaans Federale parlementaire republiek 41 284 km2 Bern Zwitserse frank (CHF) EVA +41 .ch

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Zwitserland De zoektocht naar een nieuwe baan verloopt doorgaans als volgt: een werkzoekende analyseert de advertentie van een vacature (in een dagblad of op internet), zoekt informatie over het bedrijf, past zijn curriculum vitae en sollicitatiebrief aan en bereidt zich voor op het eerste en de eventueel daaropvolgende gesprekken. Voor de werving van nieuw personeel (gespecialiseerde en kaderfuncties) wordt gewoonlijk een schriftelijk sollicitatieformulier gebruikt. Voor minder hoog opgeleide werknemers worden ook wel andere sollicitatieprocedures gevolgd. Het eerste contact verloopt doorgaans per telefoon of via internet. Wanneer u via internet solliciteert, dient u toe te zien op de goede kwaliteit van gescande documenten. Zend geen documenten die de indruk kunnen wekken dat ze voor algemeen gebruik zijn bestemd. 182

De tijd die verstrijkt tussen het laatste gesprek en de dag van indiensttreding hangt in grote mate af van het soort baan waarnaar u solliciteert, van de kwalificaties waar het bedrijf naar op zoek is en hoe snel het bedrijf een extra werknemer nodig heeft. De termijn kan variëren van één week voor een baan in de horeca tot meerdere weken voor leidinggevende functies bij de overheid of in een multinational.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Tijdens sollicitatiegesprekken besteden werkgevers veel aandacht aan de motivatie van de kandidaten en de vragen die zij stellen. Zij letten ook op hun non-verbale communicatievaardigheden, hun kennis over het bedrijf en de baan in kwestie en hun loonsverwachtingen. Aan vrouwelijke sollicitanten kunnen vragen over hun gezinssituatie worden gesteld. Afhankelijk van de gevraagde kwalificaties en het bestaan van een personeelsafdeling binnen het bedrijf, worden sollicitatiegesprekken door twee of drie personen bijgewoond. In kleine bedrijven kan het gesprek door de werkgever zelf worden geleid. Sollicitatieprocedures omvatten doorgaans minstens twee gesprekken. Elk gesprek duurt gemiddeld negentig minuten (minder dan een uur voor minder gekwalificeerde functies). Op het gebied van verbale en non-verbale communicatie letten de vragenstellers op uw kennis van de taal die voor de baan moet worden gebruikt, uw beleefdheid, de manier waarop u zich uitdrukt en het respect dat u ten aanzien van de vragenstellers toont. Drink of rook niet tijdens een sollicitatiegesprek en laat ook kauwgom achterwege. Indien een van deze zaken wordt aangeboden, dient u het aanbod af te slaan. U mag de vragenstellers geen geschenkjes aanbieden. Tijdens het eerste gesprek kunt u vragen of u notities mag nemen. Stel zelf pas vragen wanneer de vragensteller u daar de kans toe geeft. In Zwitserland doen mensen vaak een beroep op hun persoonlijk netwerk om meer te weten te komen over vacatures en personeelsbehoeften van bedrijven. Op basis van de gekregen informatie kunt u een eenvoudige sollicitatiebrief opstellen. Een sollicitatiegesprek heeft een welbepaalde structuur. De vragensteller stelt zichzelf eerst voor en zegt hoelang het onderhoud zal 183

duren en wat de bedoeling ervan is. Hij of zij stelt ook het bedrijf en de openstaande betrekking kort voor. Vervolgens geeft de vragensteller de sollicitanten de gelegenheid om zich voor te stellen en hun motivatie voor de baan toe te lichten. Daarna stelt de vragensteller vragen om meer te weten te komen over uiteenlopende onderwerpen. Aan het einde van het gesprek worden de sollicitanten naar hun loonsverwachtingen gevraagd. Indien ze nog steeds belangstelling hebben voor de baan, kan een nieuwe afspraak worden gemaakt. De sfeer tijdens sollicitatiegesprekken kan van bedrijf tot bedrijf sterk verschillen. Wanneer het gesprek wordt geleid door een medewerker van de personeelsafdeling van het bedrijf, stelt hij of zij de sollicitanten op hun gemak en stelt hij of zij de juiste vragen om de nodige informatie te krijgen. De vragensteller wil immers een nieuwe medewerker aanwerven die zo goed mogelijk voldoet aan de behoeften van het bedrijf. Vragenstellers willen geen fouten maken. Zij verwachten van kandidaten dat zij eerlijk zijn. Uiteraard beseffen zij dat dat enkel in ideale situaties zo is en dat sommige sollicitanten liegen of hun ware persoonlijkheid trachten te verbergen. Tijdens het gesprek moeten sollicitanten duidelijk aantonen dat zij werkelijk in de baan geïnteresseerd zijn. Zij moeten ook open en eerlijk zijn en actief luisteren. In bepaalde bedrijven leeft nog steeds het idee dat u de persoon bent die op zoek is naar een baan en dat u de vragensteller dankbaar moet zijn dat u voor een gesprek bent uitgenodigd. In werkelijkheid bent u als sollicitant in het voordeel indien u voor de baan over de juiste vaardigheden en kwalificaties beschikt. Houd dit steeds in gedachte wanneer u over het loon en de arbeidsvoorwaarden onderhandelt. De verhouding tussen de beroepsgebonden en de niet-beroepsgebonden onderwerpen die tijdens een sollicitatiegesprek aan bod komen, hangt af van de functie van de vragensteller in het bedrijf. Indien het een medewerker van de personeelsafdeling betreft, zal zowat de helft van de vragen betrekking hebben op uw sociale en persoonlijke competenties. Grijp de gelegenheid om uw motivatie voor de baan duidelijk te laten blijken en probeer al uw vaardigheden en sterke punten in de verf te zetten. Zwitserland beschikt over wetgeving betreffende de gelijke behandeling van mannen en vrouwen. Bereid u goed voor op het gesprek en 184

zorg ervoor dat u positieve antwoorden kunt formuleren op vragen over gevoelige of lastige onderwerpen. De volgende onderwerpen worden als strikt persoonlijk beschouwd: seksualiteit, trouwplannen, politieke gezindheid, loon van vroegere betrekkingen, gezondheidstoestand en gedwongen ontslagen bij vroegere werkgevers. Toch krijgen vrouwen wel eens vragen over plannen voor gezinsuitbreiding. De vragensteller verwacht dat u alle vragen beantwoordt. Verzamel informatie over het bedrijf waarbij u wilt solliciteren en zorg ervoor dat u ook de samenstelling van de raad van bestuur kent, bij benadering weet hoeveel werknemers het bedrijf telt, op de hoogte bent van de sector waarbinnen het bedrijf actief is en weet wie zijn concurrenten en klanten zijn. Win informatie in over het milieubeleid van het bedrijf en over zijn houding ten aanzien van eerlijke handel. Ga ook na of het een sociaalethische code volgt. Probeer bovendien meer te weten te komen over het algemene imago van het bedrijf en over zijn reputatie als werkgever. De meest gestelde vragen over uw persoonlijke competenties hebben betrekking op uw sterke en zwakke punten, uw flexibiliteit en geografische mobiliteit, uw beschikbaarheid en uw loonsverwachtingen. Uiteraard stellen de vragenstellers u ook een aantal vragen om na te gaan of uw antwoorden wel oprecht zijn. Het is dan ook belangrijk dat u steeds specifieke voorbeelden aanhaalt om uw antwoorden te illustreren en te bewijzen dat u daadwerkelijk ervaring hebt met de situaties in kwestie. In geval van vacatures waarvoor kennis van meerdere talen vereist is, kunnen de vragenstellers tijdens het gesprek op een van die talen overschakelen. Wees dus eerlijk wanneer u het niveau van uw talenkennis in uw curriculum vitae aangeeft.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Om een goed contract en aangename arbeidsvoorwaarden in de wacht te slepen, moet u goed vertrouwd zijn met de gangbare praktijken in de desbetreffende sector en mag u niet te inhalig of pietluttig zijn wat het loon en de arbeidsvoorwaarden betreft. In sectoren waarin de lonen officieel zijn vastgesteld, zoals de openbare en semi-openbare sector, is er maar weinig ruimte voor loononderhandelingen. 185

Loononderhandelingen verlopen als volgt. Voor het minimumloon en lage lonen doet het bedrijf een voorstel. Indien u niet tevreden bent met het voorstel, is er nog ruimte voor een verhoging met 5 tot 10 %. Voor kaderfuncties is het vaak de sollicitant die het eerste loonvoorstel doet. Om een aanvaardbaar voorstel te kunnen doen, is het belangrijk dat u goed vertrouwd bent met de gangbare praktijken binnen de sector en het bedrijf. Weet ook dat in Zwitserland op het gebied van lonen grote regionale verschillen bestaan. In veel bedrijven ligt het loon van vrouwen minstens 15 % lager dan dat van mannen. Over een 13e maandloon moet maar zelden worden onderhandeld. Het extra maandloon wordt als een normaal onderdeel van het loonpakket gezien. Een aantal bedrijven betaalt zelfs een 14e maand. Bonussen worden enkel toegekend indien u uw doelstellingen hebt gehaald. De meest gebruikelijke bovenwettelijke voordelen zijn de inaanmerkingneming van een deel van uw reistijd naar het werk als gepresteerde tijd, een ziektekostenverzekering, een hogere werkgeversbijdrage aan een pensioenfonds en een bedrijfswagen. Al deze voordelen zijn bespreekbaar, behalve de voordelen die al zijn vastgesteld in collectieve overeenkomsten tussen werkgeversorganisaties en vakbonden. Over het algemeen liggen de lonen in Zwitserland vrij hoog, maar worden er niet zoveel bovenwettelijke voordelen toegekend. De enige uitzonderingen zijn topfuncties. In kleine bedrijven moet u rechtstreeks met de baas zelf onderhandelen. In kleine en middelgrote ondernemingen is het hoofd van de personeelsafdeling verantwoordelijk voor de loononderhandelingen. In grote bedrijven is het de verantwoordelijkheid van het hoofd van de personeelsafdeling. Houd wel voor ogen dat er voor lonen altijd budgettaire beperkingen gelden, wat de speelruimte van het bedrijf beperkt. Voor laaggekwalificeerde banen wordt sollicitanten vaak gevraagd stage te lopen. Vooral in de hotel- en schoonmaaksector is een stage van één dag erg gebruikelijk. Indien u een stage weigert, kunt u ervan op aan dat de baan naar iemand anders gaat. Stages moeten worden betaald. Enkel wanneer de werkgever u een onbetaalde stage aanbiedt, kunt u weigeren. Evaluaties kunnen een of twee dagen in beslag nemen. Hoewel het om tests gaat, wordt u er niet voor betaald. 186

Aan het begin van een contract is steeds een proeftijd voorzien, die vaak als een testperiode wordt gezien. Er staat geen minimumtermijn op de proefperiode. Deze mag maximaal drie maanden duren. Tijdens deze proefperiode kunt u met onmiddellijke ingang ontslag nemen of ontslagen worden, zolang de contractuele vertrektijden worden nageleefd. Met uitzondering van bepaalde diensten voor arbeidsbemiddeling bieden wervers geen vergoeding aan voor de kosten die sollicitanten in het kader van een sollicitatieprocedure maken. Het resultaat van het sollicitatiegesprek wordt per telefoon, brief of e-mail meegedeeld. Pas wanneer u een schriftelijke bevestiging van uw toekomstige werkgever hebt gekregen, kunt u de procedure als voltooid beschouwen.

4. Hebt u referenties nodig? Vermeld nooit referenties of aanbevelingsbrieven in uw sollicitatiebrief of curriculum vitae. Indien de vragensteller de naam vraagt van personen die als referentie kunnen dienen, moet u wel een aantal namen kunnen opgeven. Aanbevelingsbrieven worden uiterst zelden gebruikt. Een werkgever kan u om aanbevelingsbrieven vragen wanneer u naar een baan als huisbediende solliciteert, maar ook dat gebeurt lang niet altijd. De werkgever neemt dan contact op met de gegeven referenties en controleert of de personen in kwestie u daadwerkelijk kennen. Indien u aan het einde van de wervingsprocedure niet in dienst wordt genomen, geeft de werkgever u deze informatie terug. Vroegere werkgevers, superieuren of collega’s zijn allen geschikt als referentie voor uw nieuwe baan. De referentiegever moet correcte informatie over u kunnen verstrekken en mag zich niet enkel lovend uitlaten over alles wat u hebt gedaan, aangezien dat verdacht zou kunnen overkomen bij uw nieuwe werkgever. U behaalt de beste resultaten indien uw referenties hun getuigenis kunnen onderbouwen met feiten en goede praktijken. Beperk uw referenties tot personen waarmee u een professionele relatie hebt. Vraag nooit vrienden om een referentie. 187

Voordat u aan de slag kunt, hebt u een kopie nodig van uw hoogste behaalde titel (diploma). Vaak moet u een kopie bij uw sollicitatiebrief voegen, vooral wanneer hierom wordt gevraagd in de beschrijving van de vacature. Voeg nooit een kopie van uw diploma bij uw sollicitatiebrief indien u spontaan naar een baan solliciteert. Geef de kopie af tijdens het eerste gesprek in het bedrijf. Voor bepaalde beroepen hebt u een bewijs van goed gedrag nodig. Een dergelijk bewijs wordt gewoonlijk gevraagd voor een baan als politieagent of veiligheidsbeambte en vaak wordt al in de advertentie van de vacature vermeld of u er een nodig hebt.

5. Een goede indruk maken Om een goede indruk te maken, moet u de volgende regels in acht nemen: t kom stipt op tijd. Zorg er indien mogelijk voor dat u een beetje te vroeg bent voor de afspraak. U kunt ervan uitgaan dat de werkgever eveneens op tijd zal zijn; t bevestig steeds per telefoon dat u op het gesprek aanwezig zult zijn. Slechts in uitzonderlijke gevallen kunt u de afspraak verzetten. Indien u een geldige reden hebt om het gesprek uit te stellen, kunt u het best proberen de nieuwe afspraak twee of drie dagen later te laten plaatsvinden; t de kledingvoorschriften voor sollicitatiegesprekken verschillen naargelang de sector en de baan. Probeer op voorhand te weten te komen wat op kledinggebied van u verwacht wordt voor het gesprek; t vermijd te formele of opzichtige kleding. Opvallende kleren en juwelen zijn enkel geschikt voor bepaalde banen, zoals verkoopster van juwelen of luxeproducten; t de werkgever verwacht niet van u dat u contact opneemt om naar de resultaten van het gesprek of van eventuele tests te vragen. U kunt altijd aangeven dat u een verdere follow-up op prijs zou stellen. U ziet dan wel hoe de werkgever reageert. 188

4-07&/*


Sloveens Parlementaire republiek 20 273 km2 Ljubljana EUR EU +386 .si

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Slovenië Werkgevers zijn bij wet verplicht alle vacatures te melden aan de Sloveense dienst voor arbeidsbemiddeling. De meeste werkgevers gebruiken de e-diensten en melden via elektronische weg hun vacatures aan de Employment Service of Slovenia (ESS). Werkgevers kunnen hun openstaande betrekkingen ook schriftelijk aan de ESS melden. In de meldingsprocedure wordt werkgevers op het vacatureformulier gevraagd of zij belangstelling hebben voor internationale werknemers uit de EU-lidstaten, uit de EVA-landen of uit derde landen.

189

Aangemelde vacatures worden bekendgemaakt op de mededelingenborden van de Employment Service of Slovenia. Vacatures waarvoor de werkgever verzoekt om publicatie in de massamedia worden op nationaal niveau gepubliceerd op de ESS-website, op het Eures-portaal en in andere media. Werkzoekenden kunnen zich inschrijven in de cv-databank van de Employment Service. Werkgevers kunnen op basis daarvan contact opnemen met geschikte kandidaten. Heel wat Sloveense werkgevers maken hun vacatures ook bekend in dagbladen en andere regionale publicaties, op de radio, op internet, enz. De meeste vacatures worden gepubliceerd in de wekelijkse werkgelegenheidsrubrieken en -bijlagen van de belangrijkste Sloveense dagbladen. Veel bedrijven zoeken ook nieuwe werknemers via hun eigen website of die van uitzendbureaus, die op basis van een concessieovereenkomst werkmogelijkheden vinden en arbeidskrachten leveren, inclusief occasioneel en tijdelijk werk voor leerlingen en universiteitsstudenten. Kandidaten kunnen per e-mail, fax of gewone post solliciteren. Gewoonlijk moet een kopie van onderwijscertificaten en titels worden bijgevoegd. Werkgevers eisen doorgaans ook referenties. De werkgever kiest de meest geschikte kandidaten uit de ontvangen sollicitaties en nodigt hen uit voor een gesprek. Indien de sollicitant ver van de werkgever woont, kan de werkgever het gesprek via de telefoon afnemen. De werkgever brengt bij geschikte kandidaten ook de inhoud van de arbeidsovereenkomst ter sprake. Deze overeenkomst kan de toekomstige werknemer ook per e-mail of fax worden toegestuurd. Nadien kunnen regelingen worden getroffen om de kandidaat naar Slovenië te laten komen. Voordat de geselecteerde kandidaat in dienst treedt, moet hij of zij een medisch onderzoek ondergaan. Vervolgens bevestigen zowel de werkgever als de werknemer de arbeidsovereenkomst. De werkgever moet de werknemer binnen acht dagen na zijn of haar indiensttreding inschrijven bij de sociale zekerheid. 190

Gewoonlijk wordt in Slovenië gesolliciteerd met een sollicitatiebrief en een cv. Over het algemeen moet een sollicitatiebrief voldoende belangstelling wekken zodat de toekomstige werkgever uw sollicitatie meer in detail bekijkt en u hopelijk ook uitnodigt voor een gesprek. Een sollicitatiebrief mag echter niet te veel informatie bevatten over uw ervaring en kwalificaties. Die zaken horen thuis in uw cv. Werkgevers geven er gewoonlijk de voorkeur aan dat sollicitaties rechtstreeks naar hen worden gezonden. Vervolgens bekijken ze de verschillende sollicitaties en nemen ze per e-mail, telefoon of gewone post contact op met een beperkt aantal kandidaten om ze uit te nodigen voor een gesprek. In bepaalde gevallen kan een ontmoeting tussen de werkgever en de sollicitanten bij de Employment Service plaatsvinden, vooral indien het gaat om een Sloveense werkgever of sollicitanten uit het buitenland (Italianen of Oostenrijkers). Sollicitatiegesprekken zijn in Slovenië een standaardonderdeel van selectieprocedures voor alle vaardigheidsniveaus. Tijdens het gesprek concentreert de werver zich vooral op ervaring, motivatie en interpersoonlijke sociale vaardigheden. Wervers willen zich een volledig beeld vormen van de persoon die zij in dienst nemen. Daarom worden vaak psychologische, intelligentie-, bekwaamheids- en psychometrische proeven afgenomen, vooral voor banen die een hoog opleidingsniveau vereisen. De tijd die verstrijkt tussen de bekendmaking van een vacature en de dag van indiensttreding hangt af van de werkgever en de uiterste datum voor het indienen van sollicitaties. De termijn kan variëren van twee weken (op nationaal niveau) — er zitten minstens vijf dagen tussen de datum waarop een vacature wordt bekendgemaakt en de uiterste sollicitatiedatum — tot zes of meer weken op internationaal niveau, wanneer gedurende dertig dagen of meer kan worden gesolliciteerd. In het ideale geval is de inhoud van de sollicitatie een spiegel van de eisen die aan de betrekking worden gesteld. Het eerste 191

contact verloopt gewoonlijk per telefoon, e-mail, gewone post of fax. Schriftelijke sollicitaties De informatie die in een cv moet worden vermeld, hangt af van de inhoud van de baan. Hierna worden enkele zaken opgesomd die zeker moeten worden vermeld. t Een cv of curriculum vitae is een essentieel marketinginstrument. Met uw cv kunt u reclame maken voor uzelf. Bij het opstellen van een cv moet u zich in de plaats van een werkgever stellen. Zou u in het oog springen tussen de andere kandidaten (uw concurrenten) en zou de manager u willen uitnodigen voor een gesprek om u een baan aan te bieden? Stel uzelf deze vragen wanneer u uw cv schrijft. t Netwerkvorming en sollicitatiegesprekken spelen een cruciale rol in uw zoektocht naar een baan en uw cv is de eerste stap. Uw cv zorgt immers voor het eerste contact met toekomstige werkgevers en moet deuren openen. Indien u voor een gesprek wordt uitgenodigd, krijgt u de kans om de inhoud van uw cv toe te lichten en meer in detail te treden. t Uw curriculum vitae moet kort, beknopt en duidelijk zijn. Vermeld alleen de belangrijkste feiten. Een cv beslaat bij voorkeur maximaal twee A4-vellen; één bladzijde is nog beter. Vermeld uw werkervaring in chronologische volgorde. Doe dat ook in het overzicht van de door u gevolgde opleidingen. Indien u wilt solliciteren naar een baan, schrijft u normaal gesproken een sollicitatiebrief. Deze brief moet beknopt, vlot leesbaar, duidelijk en goed gestructureerd zijn (inleiding, tekst, conclusie). Hij moet de volgende informatie bevatten: t bovenaan: uw contactgegevens (volledige naam, geboortedatum, telefoonnummer en e-mailadres), de naam en het adres van de werkgever en de datum; t in de inleiding: de aanhef en de inleiding, de baan waarnaar u solliciteert, waar u de advertentie hebt gevonden, waarom u geschikt bent voor de baan en wat u de werkgever kunt bieden; 192

t in de tekst van de brief zelf: opleiding, talenkennis, werkervaring, bijzondere competenties en gegevens over uw loopbaan. Er moeten ook kopieën van onderwijscertificaten en titels alsook referenties worden bijgevoegd; t in de conclusie: de slotformule, uw handtekening en een opsomming van de bijgevoegde bijlagen. Aan het einde van de brief wordt vaak vermeld dat de kandidaat graag zou worden uitgenodigd voor een gesprek. Sollicitaties worden gewoonlijk in het Sloveens opgesteld, maar voor sollicitanten uit andere landen (en vooral voor grensoverschrijdende functies) mag dit ook in een andere taal, doorgaans Engels, Duits of Italiaans. Het Europass-cv wordt steeds vaker gebruikt. Vooral wanneer u vanuit het buitenland naar een baan in Slovenië solliciteert, is het Europass-cv de meest gangbare methode. Werkgevers in Slovenië vragen maar zelden om handgeschreven sollicitaties. Indien de werkgever dat toch doet, moet de sollicitatiebrief duidelijk geschreven en beknopt zijn en moet hij alle hierboven vermelde zaken bevatten. Een sollicitatiebrief moet kort, direct en professioneel zijn. Aandachtspunten voor telefonische contacten t Maak duidelijk waarom u de contactpersoon van de werkgever belt. t Bereid vragen voor die u aan de werkgever wilt stellen. t Wees voorbereid op vragen van de werkgever over uw beroepservaring, competenties, kennis en vaardigheden. t Wees vriendelijk en ontspannen tijdens het telefoongesprek. t U moet een eigen inbreng hebben. Luister aandachtig naar de opmerkingen van de contactpersoon. Noteer een korte samenvatting van het gesprek en eindig met een positieve, stimulerende noot. Open sollicitaties Als u precies weet wat u wilt doen, indien u specifieke kennis en competenties bezit die van nut kunnen zijn voor een welbepaald bedrijf of indien er in uw beroepscategorie een over193

schot aan werkzoekenden is, met als gevolg dat slechts weinig banen vrijkomen die aan uw profiel beantwoorden, dan kunt u beter niet wachten tot een vacature wordt bekendgemaakt en spontaan solliciteren. Stuur uw open sollicitatie naar bedrijven waarvoor u belangstelling hebt en waarvoor u wel zou willen werken. Een open sollicitatie schrijven is geen lachertje. Daarom geven we enkele tips. „Ik ben al jaren klant bij u en ik ben goed vertrouwd met uw activiteitengebied. Daarom zou ik ook graag in uw bedrijf werken.” „Misschien hebt u in de toekomst een nieuwe collega met mijn ervaring en competenties nodig. Ik wil me dan ook graag even aan u voorstellen.” Vervolgens stelt u zichzelf voor, zegt u welke opleiding u hebt genoten, en somt u uw werkervaring, vaardigheden, verwezenlijkingen en talenkennis op. U moet het bedrijf uitleggen waarom u denkt dat u tot nut kunt zijn. Open sollicitaties hebben hetzelfde slot als een gewone sollicitatiebrief: „Ik zou het dan ook ten zeerste op prijs stellen indien u mij de gelegenheid gaf om hierover meer te vertellen in een gesprek.” Volgens het Sloveense arbeidsrecht zijn werkgevers niet verplicht te reageren op open sollicitaties. Algemene voorbereiding van een sollicitant Sollicitanten moeten: t een lijst voorbereiden van zaken die zij hebben verwezenlijkt (op de universiteit, op het werk, op sociaal vlak of thuis); t gedetailleerde informatie verzamelen over de activiteiten van de werkgever; t ingaan op de competenties en werkervaring die zij hebben opgedaan bij vroegere werkgevers om de toekomstige werkgever ervan te overtuigen dat zij over de juiste vaardigheden beschikken; t voor zichzelf realistische werkdoelstellingen vastleggen; 194

t de bovenstaande ideeën duidelijk en doeltreffend kunnen communiceren; t belangrijke ontwikkelingen kunnen identificeren — deze informatie zal immers een belangrijk deel van het uiteindelijke sollicitatiegesprek uitmaken — en een gedetailleerde, duidelijk gestructureerde mening kunnen formuleren; t (in bepaalde gevallen) kunnen aantonen dat zij onbeperkt in Slovenië mogen wonen en werken. Kandidaten moeten zich voorbereiden op vragen over hun professionele ambities op middellange en lange termijn. Het is erg belangrijk dat u een duidelijk beeld hebt van uw persoonlijke ontwikkeling. Soms vragen Sloveense wervers wat uw loonsverwachtingen zijn. In Slovenië omvatten sollicitatieprocedures doorgaans twee gesprekken. Kopieën van diploma’s en getuigschriften van gevolgde cursussen en seminars moeten bij de sollicitatiebrief worden gevoegd indien dat in de advertentie van de vacature werd gevraagd. Voor bepaalde beroepen en activiteiten zijn originele stukken nodig die door een notaris zijn gewaarmerkt. Indien hierover niets te vinden is in de advertentie, kunnen de sollicitanten vrij kiezen om ze al dan niet toe te voegen. Zij kunnen ook altijd vermelden dat de documenten later op verzoek kunnen worden voorgelegd. Indien de sollicitanten uitgenodigd worden voor een gesprek, kunnen zij het best de originele documenten meenemen. Bewijs van talenkennis en computervaardigheden, documenten over werkervaring en goede resultaten in wedstrijden waaraan u hebt deelgenomen, zijn belangrijk. Werkgevers verwachten dat u referenties opgeeft. Er wordt steeds vaker via internet gesolliciteerd, maar nog niet alle Sloveense werkgevers werven personeel via die weg. Uitzendbureaus en bepaalde werkgevers die hun vacatures op internet bekendmaken, bieden de mogelijkheid om online te solliciteren. Op de website van de Employment Service of Slovenia (ESS) kunnen werkzoekenden hun cv publiceren en werkgevers over hun beschikbaarheid informeren.

195

Indien er meerdere geschikte kandidaten zijn, kiest de werkgever voor de kandidaat met de beste kwalificaties. De werkgever kan het cv van de andere kandidaten in een databank bewaren voor toekomstige vacatures. Het is dus best mogelijk dat de werkgever later nog contact met hen opneemt. Vóór de indiensttreding wordt een schriftelijke arbeidsovereenkomst gesloten met de werkgever. Arbeidsovereenkomsten kunnen van onbepaalde of bepaalde duur zijn. Werkgevers moeten voor hun werknemers binnen 8 dagen na indiensttreding inschrijven voor een pensioenplan en een ziekte- en werkloosheidsverzekering. Zij moeten binnen 15 dagen na indiensttreding een kopie van de desbetreffende inschrijvingsbewijzen verstrekken aan de werknemers. De termijn voor het indienen van sollicitaties bedraagt op nationaal niveau minstens vijf dagen, te beginnen vanaf de datum waarop de vacature wordt bekendgemaakt. Indien de werkgevers op zoek zijn naar werknemers uit andere EU- of EVA-landen, krijgen sollicitanten doorgaans dertig dagen de tijd. Werkgevers gebruiken sollicitatiebrieven als een eerste filter om een beperkte lijst van kandidaten op te stellen. Schrijf een nieuwe sollicitatiebrief voor elk bedrijf en gebruik geen kopieën. Elk bedrijf stelt immers specifieke eisen voor bepaalde banen. De sollicitatieprocedure kan meerdere tests en een sollicitatiegesprek omvatten. Volgens het arbeidsrecht moeten werkgevers sollicitanten binnen de acht dagen na de selectie van de meest geschikte kandidaat een antwoord sturen. In de praktijk wordt dat wel eens achterwege gelaten.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Stiptheid: kom op tijd voor het sollicitatiegesprek of kom zelfs vijf tot tien minuten te vroeg. Passende kleding: sollicitanten moeten hun kleding aanpassen aan de functie waarnaar zij solliciteren. Wees positief ingesteld en vriendelijk tijdens het gesprek. 196

Documenten: breng alle originele documenten mee waarvan u kopieën bij uw sollicitatiebrief hebt gevoegd. Informatie: het wordt sterk op prijs gesteld indien tijdens het gesprek blijkt dat sollicitanten enige kennis over het bedrijf hebben. In grotere bedrijven wordt het gesprek gewoonlijk geleid door het hoofd van de personeelsafdeling en het hoofd van de afdeling waarin de werknemer zal werken. In kleinere bedrijven worden de gesprekken gewoonlijk door de eigenaar afgenomen. Wanneer een werkgever personeel werft via een uitzendbureau, wordt het gesprek in een van de beginfases van de wervingsprocedure afgenomen door een deskundige van het bureau. Tests worden gewoonlijk in groep afgenomen en worden beoordeeld door een psycholoog en eventueel een andere deskundige van de personeelsafdeling. Doorgaans worden sollicitatiegesprekken met telkens één kandidaat gevoerd. Wanneer het gaat om een groep kandidaten, kan wel een groepsbijeenkomst worden georganiseerd om het bedrijf en de openstaande betrekkingen voor te stellen. Nadien volgt dan een persoonlijk gesprek met elke kandidaat afzonderlijk. Gewoonlijk is één gesprek voor de werkgever voldoende om een besluit te kunnen nemen over een bepaalde kandidaat, maar in bepaalde gevallen kunnen één of twee bijkomende gesprekken nodig zijn om de geschikte kandidaat te selecteren. Een sollicitatiegesprek duurt gewoonlijk ongeveer 15 minuten, wat eventueel kan uitlopen tot dertig minuten. Verbale communicatie: t begroet de vragenstellers wanneer u de kamer binnenkomt; t stel uzelf voor en probeer de namen van de vragenstellers te onthouden; t luister aandachtig naar de vragen en denk na over uw antwoorden; t u kunt maar beter niet over persoonlijke problemen praten (gezinsproblemen, financiële situatie, enz.); t vermijd woorden die onzekerheid uitdrukken, zoals misschien, ik weet het niet helemaal zeker, ik zal erover nadenken, enz.; 197

t breng relevante werkervaring ter sprake. Geef blijk van belangstelling voor zowel de baan als het bedrijf en laat u nooit negatief uit over vroegere werkgevers. Non-verbale communicatie: t het is belangrijk dat u kalm en onverstoorbaar blijft; t geef een stevige handdruk (niet té stevig) wanneer de vragenstellers daar aanstalten toe maken; t maak oogcontact zonder te staren; t zorg voor een vriendelijke en positieve gelaatsuitdrukking; t ga pas zitten wanneer en op de plaats waar u dat gevraagd wordt; t let op de lichaamstaal van de vragenstellers; t drinken en roken zijn niet toegestaan, ook niet als dat u wordt aangeboden (niet-alcoholische dranken mag u aanvaarden). t ook kauwgom is tijdens een sollicitatiegesprek uit den boze. Neem tijdens het gesprek uw zonnebril af. Het persoonlijk gesprek begint met een inleiding. Daarna volgt een korte voorstelling van het bedrijf en de functie (indien eerder nog geen groepspresentatie werd gegeven). Vervolgens kan de werkgever de sollicitant vragen stellen voor bijkomende informatie of om duidelijkheid te krijgen over informatie uit de sollicitatiedocumenten. Dat is het moment waarop de sollicitant de originele exemplaren kan voorleggen van de documenten waarvan een kopie bij de sollicitatiebrief werd gevoegd. Aan het einde van het gesprek kan de werkzoekende eventuele vragen stellen. De vragensteller rondt het gesprek gewoonlijk af met informatie over het verdere verloop van de wervingsprocedure. Tijdens sollicitatiegesprekken heerst doorgaans een zakelijke sfeer. Werkgevers kunnen al de hieronder vermelde vragen stellen en doen dat gewoonlijk ook. Het hele gesprek moet in een professionele sfeer verlopen en beide partijen moeten zich professioneel gedragen.

198

Kandidaten hoeven alleen vragen te beantwoorden die relevant zijn voor de baan. Zij moeten ook een basiskennis van het bedrijf hebben en vooral van de voornaamste activiteiten. Het wordt sterk aangeraden de website van het bedrijf te raadplegen als voorbereiding op een sollicitatiegesprek. De meest gestelde vragen: t „Hebt u al gelijksoortige werkervaring opgedaan?” t „Welke opleiding hebt u genoten?” t „Wat was uw vorige baan?” t „Wat weet u over ons bedrijf?” Lastige vragen: t „Vertel iets over uzelf.” t „Waarom zouden wij u kiezen in plaats van een andere kandidaat?” t „Waarom denkt u dat u de geschikte persoon voor ons bent?” t „Beschrijf uw zwakke punten.” t „Beschrijf uw sterke punten.” t „Hebt u voor uzelf de juiste baan gekozen?” t „Waarom wilt u van baan veranderen?” t „Hebt u nog vragen?”

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Wanneer een werkgever u een baan (een contract) aanbiedt, kunt u over de arbeidsvoorwaarden onderhandelen. U staat daarbij sterker in uw schoenen indien er op de arbeidsmarkt een tekort is aan arbeidskrachten in uw beroepscategorie of indien u bepaalde vaardigheden bezit. Hoewel bedrijven een eigen loonstelsel voor de verschillende functies hanteren, kunt u voor bepaalde functies over het loon onderhandelen. Er is een ongeschreven regel dat tijdens het sollicitatiegesprek de werkgever het loon ter sprake moet brengen en niet de sollicitant. Zodra het onderwerp is aangesneden, kunt u zeggen welke bandbreedte (minimum en maximum) u passend acht. 199

De vergoeding voor werk dat wordt verricht in het kader van een arbeidsovereenkomst bestaat uit het eigenlijke loon en eventuele andere vergoedingen die in de collectieve overeenkomst zijn vastgesteld. Het loon bestaat uit het basisloon of -salaris, een vergoeding die is gekoppeld aan de prestaties en bijkomende vergoedingen. Het loon wordt uitgedrukt in een bedrag op maandbasis. Vakantiegeld en jaarlijkse bonussen zijn in het vastgestelde loon begrepen. De kandidaat kan vóór het sollicitatiegesprek het best opzoeken waar de werkgever gevestigd is en waar hij of zij precies moet zijn. Het is erg belangrijk dat u op tijd komt. Als u te laat bent, geeft u de werkgever meteen al een slechte indruk. De meeste werkgevers zijn niet bereid iemand in dienst te nemen die te laat komt. Houd dus rekening met onverwacht oponthoud. Kom niet meer dan vijf tot tien minuten te vroeg. Dat is ruim voldoende om uw gedachten bijeen te rapen en een eerste indruk te krijgen van het bedrijf. U hoeft uw aanwezigheid niet te bevestigen tenzij dat in de uitnodiging voor het gesprek uitdrukkelijk werd gevraagd. Indien u verhinderd bent op de voorgestelde datum of het voorgestelde tijdstip, kunt u telefonisch contact opnemen en u verontschuldigen. U krijgt dan een nieuwe afspraak. Het is niet goed wanneer u de afspraak meermaals verzet. Gewoonlijk zijn sollicitatiegesprekken in Slovenië een persoonlijk onderhoud. Bepaalde werkgevers gebruiken ook nieuwe communicatietechnologieën om toekomstige werknemers te selecteren.

4. Hebt u referenties nodig? Geschikte referenties zijn vroegere werkgevers, een professor of docent van de universiteit of een leraar die u in een beroepsopleiding hebt gehad. Familieleden zijn geen geschikte referenties. Referentiegevers moeten een aanbevelingsbrief schrijven of hun contactgegevens ter beschikking stellen, zodat toekomstige werkgevers hen kunnen bellen en vragen welke indruk zij van u hebben. 200

Wanneer u in Slovenië naar een baan solliciteert, moet u een cv indienen. Er moeten ook kopieën van onderwijscertificaten en titels alsook referenties worden gegeven. Aanbevelingsbrieven zijn niet verplicht, maar ze zijn zeker welkom en kunnen erg nuttig zijn. Wanneer voor een bepaalde baan een bewijs van goed gedrag vereist is, wordt dat uitdrukkelijk in de advertentie vermeld. Gewoonlijk wordt een dergelijk bewijs geëist voor een baan bij de overheid, in de overheidsadministratie en bij de politie, het leger of een beveiligingsdienst.

5. Een goede indruk maken Trek voor een sollicitatiegesprek professioneel ogende kleren aan (kleren die passen bij de baan waarnaar u solliciteert). De eerste indruk is immers heel belangrijk. Bovendien is het erg belangrijk dat uw kleren netjes en schoon zijn. Trek schoenen aan die nog in goede staat zijn en zorg voor een verzorgd kapsel. Overdrijf niet met make-up en juwelen. Houd in uw achterhoofd dat passende, verzorgde kleding een blijk van respect is voor de persoon of personen die u gaat ontmoeten. Werkgevers zeggen gewoonlijk dat zij contact zullen opnemen met de kandidaten en hen zullen inlichten over hun beslissing. Schrijf alles meteen na het gesprek op zodat u de belangrijkste details niet vergeet. Zo kunt u achteraf het gesprek gemakkelijker evalueren en uw communicatievaardigheden bijschaven. U kunt gerust een bedankbrief naar de vragensteller zenden. Hoewel de brief kort moet zijn, moet u nogmaals uw belangstelling voor de baan benadrukken en laten blijken dat u vertrouwen hebt in uw kwalificaties. Als de werkgever tijdens het gesprek heeft gezegd dat hij of zij binnen een week een beslissing zou nemen, kunt u na een week telefonisch contact opnemen. Doe dat zeker niet vroeger. Het is niet gebruikelijk dat kandidaten achteraf nog een afspraak maken met de werkgever om hun sollicitatie te evalueren. 201

Wees origineel en oprecht. Onderbreek de vragensteller niet wanneer hij of zij aan het woord is. Kom op tijd op de afspraak. Schakel uw mobiele telefoon uit vóór het gesprek. Lieg nooit over uzelf (vaardigheden, kwalificaties, ervaring) en laat u nooit negatief uit over vroegere werkgevers.

202

4-08",*+&


Slowaaks Parlementaire republiek 49 035 km2 Bratislava EUR EU +421 .sk

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Slowakije Werkzoekenden dienen hun sollicitatie in, waarna zij door de werkgever worden uitgenodigd voor een gesprek. Na het gesprek deelt de werkgever hun mee of zij zijn aangenomen of niet. De duur van de procedure varieert naargelang de behoeften van de werkgever. Het minimum is twee weken, maar de procedure kan ook een maand of nog langer in beslag nemen. Het eerste contact wordt gelegd volgens de instructies van de werkgever in de advertentie van de vacature. Volg de regels van de werkgever.

203

Stuur eenzelfde sollicitatie nooit naar meerdere werkgevers. Pas uw sollicitatie aan elke werkgever aan. Inhoudelijk zijn elektronische en handgeschreven sollicitatiebrieven identiek. Heel vaak worden sollicitatiebrieven op de pc opgesteld. In de brief licht u toe waarom u in het desbetreffende bedrijf wilt werken. Stuur de brief samen met een cv en eventueel een foto en een kopie van uw diploma naar de werkgever. In uw contacten met de werkgever moet u onderhoudend en vriendelijk zijn. Indien u solliciteert naar een gespecialiseerde baan, wordt van u verwacht dat u kennis hebt van de specialisatie in kwestie. In dat geval kan u gevraagd worden een bekwaamheidsproef af te leggen. Indien het niet om een gespecialiseerde functie gaat, moet u vooral uw werkbereidheid onderstrepen. De sollicitatieprocedure is afgerond wanneer u in dienst wordt genomen of een bericht krijgt dat u niet bent geselecteerd. Soms zegt de werkgever meteen na het gesprek of u geselecteerd bent of niet, maar in de meeste gevallen krijgt u achteraf een brief met het resultaat van de sollicitatieprocedure.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden De eerste indruk van een werkzoekende is belangrijk, net als zijn of haar voorkomen. De werkgever moet proberen te achterhalen of de kandidaat echt wil werken en of hij of zij de nodige professionele vaardigheden en kennis bezit. Gewoonlijk beginnen werkgevers een sollicitatiegesprek met een korte inleiding over hun bedrijf en de eisen die zij aan de nieuwe werknemer stellen. Vervolgens vragen zij de sollicitanten om toe te lichten waarom zij de baan willen en om hun kennis en vaardigheden te beschrijven. Een werkgever kan de sollicitanten ook vragen om een proef af te leggen of meerdere formulieren in te vullen. Aan het einde van het gesprek geeft de werkgever de kandidaten eventueel de mogelijkheid om vragen te stellen. 204

De sfeer is zeer formeel en weinig ontspannen. Houd steeds in het achterhoofd dat een sollicitatiegesprek een formele aangelegenheid is en let op uw woordkeuze. Het grootste deel van het gesprek is gewijd aan beroepsgebonden onderwerpen. Werkgevers hebben maar weinig belangstelling voor persoonlijke zaken. De maximale verhouding tussen beroepsgebonden en niet-beroepsgebonden onderwerpen bedraagt 80/20. Het is goed om zoveel mogelijk informatie te verzamelen. Zo kan de werkgever immers zien dat een kandidaat werkelijk geïnteresseerd is in de openstaande betrekking. Sollicitanten wordt aangeraden op zijn minst vertrouwd te zijn met de activiteiten van het bedrijf.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Werkzoekenden hebben een beperkte speelruimte in de onderhandelingen over het contract aangezien de werkgever het contract voorlegt en de toekomstige werknemer vaak alleen maar kan aanvaarden of weigeren. Soms kan over het loon onderhandeld worden. De meest gangbare bovenwettelijke voordelen zijn huisvesting, een bedrijfswagen en een mobiele telefoon. In bepaalde gevallen kan u gevraagd worden één dag stage te lopen. Aangezien dit wettelijk gezien niet is toegelaten, kunt u weigeren. Uw weigering kan voor werkgevers wel een reden zijn om u af te wijzen, aangezien zij dit kunnen interpreteren als een gebrek aan bereidwilligheid.

4. Hebt u referenties nodig? In bepaalde gevallen hebt u referenties nodig. Werkgevers nemen deze in aanmerking wanneer ze hun beslissing nemen. 205

Gewoonlijk worden vroegere werkgevers als referentie opgegeven. Deze personen moeten de tewerkstellingsperiode bevestigen, uw werk beoordelen en u bij uw toekomstige werkgever aanbevelen. U hebt ook een kopie van uw diploma’s nodig. Soms moet u deze reeds bij uw sollicitatiebrief voegen, in andere gevallen volstaat het dat u ze meeneemt naar het sollicitatiegesprek. Merk op dat bijvoorbeeld leraren en personen die met wapens of gevaarlijke stoffen omgaan, een bewijs van goed gedrag moeten voorleggen.

5. Een goede indruk maken De kledingvoorschriften hangen af van de functie waarnaar u solliciteert. U moet steeds netjes, schoon en verzorgd gekleed zijn. Indien u naar een kantoorbaan solliciteert, moet u een pak (mannen) of mantelpak (vrouwen) dragen. Juwelen worden aanvaard. Overdrijf niet en houd het aantal beperkt.

206

'*/-"/%


Fins, Zweeds Presidentiële republiek 338 145 km2 Helsinki EUR EU +358 .fi/.ax

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Finland De meest gangbare stappen zijn doorgaans: 1. publicatie van een vacature op de website van de dienst voor arbeidsbemiddeling, op een particuliere wervingssite of in een dagblad (werkgever); 2. sollicitatie op de openstaande betrekking (werknemer); 3. uitnodiging van de drie tot tien beste kandidaten voor een sollicitatiegesprek (werkgever); 4. selectie van de voor de vacature meest geschikte kandidaat en verzending naar alle sollicitanten van een brief of e-mail met het resultaat van de procedure (werkgever). Tijdens de sollicitatieprocedure moeten zowel de werkzoekenden als de werkgever zich aan de opgelegde tijdslimieten houden. 207

Na ontvangst van de sollicitaties nodigt de werkgever de meest geschikte kandidaten uit voor een gesprek. Dat gebeurt doorgaans één of twee weken na de uiterste datum voor het indienen van sollicitaties. De werkgever stelt een datum voor het gesprek voor. Afhankelijk van de procedure kunnen werkgevers na het gesprek met de drie tot tien beste sollicitanten hun uiteindelijke beslissing nemen. Is dit niet het geval dan volgen bijkomende gesprekken of bekwaamheidsproeven. Wanneer een werkgever heeft beslist wie in dienst wordt genomen, stuurt hij of zij gewoonlijk een brief naar alle kandidaten om hun het resultaat mee te delen. De tijd die verstrijkt tussen de bekendmaking van een vacature en de dag van indiensttreding hangt in grote mate af van de werkgever en het soort baan. In geval van internationale wervingsprocedures kunt u een vrij lange termijn verwachten. Stel uw sollicitatieformulieren met zorg op. Indien informatie ontbreekt, wordt u misschien niet in aanmerking genomen. Een werkgever ontvangt waarschijnlijk honderden sollicitaties. Probeer uzelf dan ook in positieve zin van de anderen te onderscheiden. Een sollicitatiebrief mag niet meer dan één bladzijde beslaan. Leg in de brief kort uit waarom u de beste kandidaat voor de vacature bent. Vermeld één of twee referenties en hun contactgegevens, zodat de werkgever indien gewenst contact met hen kan opnemen om hun te vragen wat voor werknemer u bent. Vergeet de brief niet te ondertekenen. Voeg uw curriculum vitae (cv) bij uw sollicitatiebrief. Vergeet niet uw cv bij te werken. In uw cv geeft u een overzicht van uw ervaring in omgekeerd chronologische volgorde. U begint met andere woorden met uw meest recente baan en opleiding en zet de oudste gegevens op het einde. Beperkt het cv tot maximaal twee A4-bladzijden. Voeg een foto toe, vooral indien u werk zoekt in de dienstensector. Indien u voornemens bent per telefoon te solliciteren, moet u het gesprek voorbereiden. Denk goed na over de reden waarom u naar de desbetreffende baan solliciteert en waarom u de baan zou moeten krijgen. Surf naar de website van het bedrijf voor 208

meer informatie over zijn activiteiten. Spreek duidelijk en probeer kalm te blijven. Alvorens rechtstreeks contact op te nemen met het bedrijf voor een open sollicitatie, raadpleeg dan de website van het bedrijf voor de verschillende loopbaanmogelijkheden. Let ook op de manier waarop de werkgever gewoonlijk nieuwe medewerkers aanwerft. Indien de werkgever een elektronisch sollicitatieformulier ter beschikking stelt voor open sollicitaties, moet u dat gebruiken. Zo niet dan kunt u per e-mail of per telefoon contact opnemen. Indien het eerste contact per e-mail gebeurt, belt u het bedrijf ongeveer een week later om te vragen of de wervingsverantwoordelijken uw sollicitatie hebben ontvangen en al de tijd hebben gevonden om ernaar te kijken.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Werkgevers verwachten dat u alle in de advertentie vermelde documenten indient. Onvolledige sollicitaties worden doorgaans niet in aanmerking genomen. In bepaalde gevallen verwachten werkgevers dat sollicitanten per telefoon of e-mail contact met hen opnemen voor nadere inlichtingen alvorens te solliciteren. Zij beschouwen het contact als een blijk van belangstelling. Dat is geen algemene regel. Er zijn ook werkgevers die geen tijd hebben om telefoongesprekken en e-mails te beantwoorden en zij verwachten van sollicitanten dan ook niet dat zij contact met hen opnemen. Voeg desgevraagd een kopie van uw relevante opleidings- en werkcertificaten bij uw sollicitatiebrief. Neem de originele certificaten mee naar het sollicitatiegesprek. Lees de advertentie van de vacature aandachtig. Deze kan immers informatie bevatten over het verloop van de sollicitatieprocedure. Indien dat niet het geval is, wordt u gewoonlijk tijdens het sollicitatiegesprek meegedeeld hoe de procedure verder verloopt. Indien u niet wordt uitgenodigd voor een gesprek, kunt u een tweetal weken na de uiterste datum voor het indienen van sollicitaties contact opnemen met de werkgever. 209

In het algemeen zijn er tientallen of zelfs honderden kandidaten voor een vacature. Werkgevers hebben dan ook niet de tijd om meermaals contact op te nemen met de sollicitanten en houden er ook niet van wanneer de sollicitanten hen voortdurend opbellen. In dergelijke gevallen kunt u beter wachten tot de werkgever zelf contact met u opneemt. Bepaalde vacatures worden echter heel snel ingevuld. Vaak wordt de eerste geschikte kandidaat die zich aanmeldt, in dienst genomen. Vooral in kleinere bedrijven is het mogelijk dat er onvoldoende personeel is om vacatures te publiceren, de sollicitaties door te nemen, sollicitatiegesprekken af te nemen, enz. In zo’n geval is het de moeite waard om rechtstreeks contact op te nemen met de werkgever en spontaan naar een baan te solliciteren. Zorg ervoor dat u een en ander weet over de werkgever, bijvoorbeeld door de informatie op de website van het bedrijf te lezen, voordat u naar een sollicitatiegesprek gaat. Bereid indien mogelijk op voorhand een aantal vragen voor over de openstaande betrekking en het bedrijf. Zo toont u dat u werkelijk belangstelling hebt voor de baan. Denk na over de reden waarom u naar deze baan solliciteert en over uw sterke punten. Neem zowel uw cv als de meest recente, relevante werken opleidingscertificaten mee. Werkgevers letten doorgaans op uw algemene voorkomen en manier van doen. Trek dan ook schone, klassieke kleren aan en blijf beleefd. De werkgever leidt het gesprek en stelt vragen. Het is normaal dat minstens twee personeelsleden van het bedrijf het gesprek bijwonen. Zo kan de werkgever zich een objectiever oordeel over u vormen. Ga ervan uit dat een gesprek een half uur tot een uur in beslag neemt. Blijf tijdens het onderhoud kalm en spreek duidelijk. Zeg wat u al hebt bereikt in uw leven, maar zorg ervoor dat u niet overdreven zelfverzekerd overkomt. Het is belangrijk dat u belangstelling voor het gesprek toont door actief en aandachtig te luisteren en om nadere uitleg te vragen indien u niet begrijpt wat de werkgever bedoelt. Vergeet ook niet oogcontact te maken. Onderbreek de vragenstellers echter niet. U mag tijdens het gesprek een aangeboden drankje (koffie) aannemen, maar u mag de werkgever zelf niets aanbieden. Wees vooral eerlijk en bekritiseer geen vroegere werkgevers. 210

Stiptheid is erg belangrijk. Werkgevers verwachten dat u op tijd op de afspraak verschijnt. Gewoonlijk wordt aan het begin van het gesprek een hand gegeven aan alle aanwezigen. Daarna geeft de werkgever een korte uiteenzetting over de baan en het bedrijf. De eerste indruk is belangrijk. Stel uzelf dan ook duidelijk voor en maak met iedereen oogcontact. Voordat met de vragen wordt begonnen, wordt van u gewoonlijk verwacht dat u iets over uzelf vertelt: waarom u naar de baan in kwestie solliciteert en waarom u denkt dat u er geschikt voor bent. Aan het einde van het gesprek krijgt u de kans om nog niet beantwoorde vragen te stellen. In Finland heerst tijdens sollicitatiegesprekken doorgaans een ontspannen, vlotte sfeer. Wees niet verrast wanneer er stiltes vallen. De vragenstellers zijn dan misschien notities aan het nemen. Indien u gevraagd wordt een psychologische of bekwaamheidsproef af te leggen, kunt u dat als een goed teken beschouwen. U bent dan namelijk een van de beste kandidaten. U kunt zich niet echt voorbereiden op dergelijke proeven. Zorg gewoon voor een goede nachtrust en blijf eerlijk. Probeer u niet als iemand anders voor te doen. Het is voor werkgevers belangrijk meer te weten te komen over uw professionele achtergrond, competenties en vroegere werkervaring. Werkgevers willen ook meer weten over uw persoonlijkheid (wat uw sterke en zwakke punten zijn en hoe uw vorige werkgever u als werknemer zou omschrijven). U wordt hoogst waarschijnlijk ook gevraagd toe te lichten hoe u reageert op stresserende situaties en deadlines en hoe u lastige situaties aanpakt. Een van de eerste vragen die een werkgever stelt, heeft betrekking op uw motivatie: waarom solliciteert u naar deze baan en waarom zou de werkgever u in dienst moeten nemen? Zorg ervoor dat u uw motivatie voor de baan kunt toelichten en maak een lijstje van uw sterkste punten, zowel op professioneel als op persoonlijk vlak. De regelgeving inzake non-discriminatie op de werkvloer is vastgesteld in de wet op non-discriminatie, in het arbeidsrecht en in de wetgeving voor tewerkstelling in de openbare sector. Boven211

dien is de gelijkheid van mannen en vrouwen vastgesteld in de wet op de gelijkheid van mannen en vrouwen. Discriminatie in advertenties van vacatures of in een arbeidsovereenkomst wordt op dezelfde wijze bestraft als discriminatie op het werk. De wet op non-discriminatie verbiedt discriminatie op grond van leeftijd, etnische afkomst, nationaliteit, taal, godsdienst, politieke gezindheid, gezondheid, handicap, seksuele geaardheid of andere persoonlijke kenmerken. Sollicitanten hoeven doorgaans niet te antwoorden op vragen over godsdienstige en politieke overtuigingen, ziektes, zwangerschap, gezinsplanning en vakbondsactiviteiten. Werkgevers kunnen doelgerichte vragen stellen over de gezondheidstoestand van sollicitanten indien een goede fysieke conditie essentieel is voor de baan. Om tijdens het gesprek een goede indruk te maken, kunt u het best de website van het bedrijf op voorhand doornemen om er zeker van te zijn dat u de belangrijkste zaken over het bedrijf weet. De meest gestelde vragen tijdens een sollicitatiegesprek zijn: t „Omschrijf uzelf in een paar zinnen.” t „Waarom hebt u naar deze baan gesolliciteerd?” t „Waarom denkt u dat u de beste kandidaat bent voor de baan?” t „Noem drie sterke en zwakke punten van uzelf.” t „Wat verwacht u van de baan?” t „Wat weet u over het bedrijf en zijn producten?” t „Wat is uw huidige baan?” t „Wat is uw gezinssituatie?” t „Hoe gaat u met druk om?” t „Werkt u graag in teamverband? Kunt u ook zelfstandig werken?” t „Wat zijn uw plannen voor de toekomst en hoe wilt u ze verwezenlijken?” Normaal gezien deelt de werkgever op het einde van het gesprek mee hoe de procedure verder zal verlopen en wanneer het resultaat zal worden meegedeeld. Indien de werkgever na 212

één of twee weken nog geen contact met u heeft opgenomen, kunt u zelf per telefoon of e-mail naar de resultaten vragen. Indien u niet bent geselecteerd, kunt u contact opnemen met de werkgever voor feedback over het sollicitatiegesprek en uw sollicitatie.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen In Finland zijn arbeidsovereenkomsten gebaseerd op collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s). Er bestaat een cao voor vrijwel elke sector. U kunt in de meeste sectoren evenwel over uw loon onderhandelen. Indien voor de baan geen vast loon is voorzien, wordt de werkzoekende in de advertentie van de vacature gewoonlijk gevraagd naar zijn of haar loonsverwachtingen. Indien het loon bespreekbaar is, wordt dat, zoals eerder al werd gezegd, uitdrukkelijk in de advertentie vermeld. Het loon wordt doorgaans uitgedrukt in een bedrag per uur of per maand. Het vakantiegeld is bij wet vastgesteld. In bepaalde sectoren of bedrijven (vooral dan voor kaderfuncties) kunt u ook onderhandelen over jaarlijkse bonussen. Deze bonussen zijn gewoonlijk aan uw arbeidsprestaties gekoppeld. In Finland zijn gangbare bovenwettelijke voordelen onder meer maaltijdbonnen, kortingsbonnen voor sportvoorzieningen en arbeidsgezondheidszorg. In bepaalde bedrijven is ook een bedrijfswagen vrij gebruikelijk. Over een aantal van de voordelen kan worden onderhandeld. Vraag aan uw nieuwe superieur met wie u kunt onderhandelen over dergelijke bovenwettelijke voordelen. Aan het begin van de arbeidsovereenkomst kan een proefperiode worden voorzien. Deze periode mag niet langer dan vier maanden duren. Tijdens de proefperiode kunnen beide partijen de overeenkomst eenzijdig opzeggen. Indien de werkgever bijzondere regelingen treft voor de beroepsopleiding van de werknemer, mag de proefperiode maximaal zes maanden duren. 213

Na afloop van de sollicitatieprocedure wordt het resultaat gewoonlijk aan alle sollicitanten meegedeeld in een brief of e-mail.

4. Hebt u referenties nodig? Gewoonlijk worden referenties gegeven door vroegere werkgevers, maar als student of pas afgestudeerde werkzoekende kunt u ook een beroep doen op een leraar, bv. de persoon die u bij uw eindscriptie heeft begeleid. Controleer of de desbetreffende personen u wel willen aanbevelen voordat u hun naam en contactgegevens in uw sollicitatiebrief of cv vermeldt. Werkgevers vragen gewoonlijk enkele referenties. Vermeld in uw sollicitatiebrief of cv dan ook de naam van een aantal personen met wie de werkgever contact kan opnemen. Bepaalde werkgevers verzoeken sollicitanten om een kopie van eventuele aanbevelingsbrieven bij de sollicitatiebrief te voegen. Neem de aanbevelingsbrieven vervolgens mee naar het sollicitatiegesprek. Werkgevers willen ze dan namelijk grondig kunnen bekijken. Voeg enkel een kopie van uw diploma’s bij uw sollicitatiebrief indien dat in de advertentie wordt gevraagd. Neem de originele exemplaren van uw diploma’s mee naar het gesprek voor het geval dat de werkgever ze nauwkeurig wil bekijken. Voor bepaalde functies moet u kunnen bewijzen dat u geen strafblad hebt. Dat wordt dan doorgaans wel in de advertentie vermeld. Het bewijs is bijvoorbeeld vereist voor werknemers die in contact komen met minderjarigen (indien het een overeenkomst voor meer dan drie maanden betreft) en voor gevangenisbewakers. Enkel sollicitanten die ook daadwerkelijk in dienst worden genomen, moeten een dergelijk bewijs van goed gedrag voorleggen.

214

5. Een goede indruk maken Stiptheid is de norm in Finland, zowel voor de kandidaten als voor de werkgevers. Het is altijd goed te bevestigen dat u op de afspraak aanwezig zult zijn. Maak van de gelegenheid gebruik om de plaats en het tijdstip te controleren. Indien u de baan wilt, moet u op het sollicitatiegesprek aanwezig zijn, tenzij u ziek bent. Waarschuw de werkgever in dat geval zo snel mogelijk. De meeste werkgevers geven de voorkeur aan persoonlijke gesprekken, maar in bepaalde gevallen kan ook een videoconferentie worden gehouden. Kies voor een verzorgde, passende outfit. Gewoonlijk volstaat nette, gemakkelijk zittende kleding. In de zakenwereld dragen mannen echter vaak een pak. Draag eenvoudige juwelen om een goede, verzorgde indruk te geven.

215

;8&%&/


Zweeds Constitutionele monarchie 449 964 km2 Stockholm Zweedse kroon (SEK) EU +46 .se

1. Gangbare sollicitatieprocedures in Zweden In Zweden doen werkzoekenden vaak een beroep op websites om interessante werkgevers en vacatures te vinden. Vooral in de IT- en financiële sector en in andere hooggekwalificeerde gebieden is dat een gangbare procedure. Hoe minder kwalificaties voor de baan geëist worden, hoe vaker het bureau voor arbeidsbemiddeling betrokken wordt bij de zoektocht naar een baan. De Zweedse dienst voor arbeidsbemiddeling werkt nauw samen met wervingsbureaus, waardoor een enorm aantal vacatures op de website van de dienst beschikbaar is (zie www.arbetsformedlingen.se). Deze website is de grootste vacaturesite van Zweden.

216

Verzamel informatie over werkgevers op hun website. Het is heel gebruikelijk dat belangstellenden contact opnemen met de contactpersoon voor nadere inlichtingen over een baan. Voor meer informatie over het loonpakket wordt in Zweden gewoonlijk contact opgenomen met de vakbondsafgevaardigde. Zend uw sollicitatie per e-mail of via de gewone post naar het bedrijf. Lees de instructies in de advertentie. In bepaalde gevallen moet u direct op het scherm een speciaal elektronisch formulier invullen. De tijd die verstrijkt tussen de bekendmaking van een vacature en de dag van indiensttreding kan variëren van één week tot meerdere weken. In bepaalde sectoren, zoals de dienstensector en de horeca, is de procedure veel korter. Het is belangrijk dat u de advertentie aandachtig leest en de instructies opvolgt. In Zweden wordt vaak via elektronische weg gesolliciteerd. Er zijn computers beschikbaar in alle kantoren van het arbeidsbureau en in de bibliotheken. Er zijn ook heel wat internetcafés in Zweden. Voor schriftelijke sollicitaties is het belangrijk dat u de inhoud afstemt op de baan waarnaar u solliciteert. Schrijf een korte, dynamische sollicitatiebrief die afgestemd is op de in de advertentie gestelde eisen. Handgeschreven sollicitaties worden in Zweden niet gebruikt. Probeer uw sollicitatiedocumenten kort en zakelijk te houden. Hanteer de volgende regel: 1 bladzijde voor de sollicitatiebrief en een tot twee bladzijden voor het cv (in totaal dus twee tot drie bladzijden). Uiteraard moet u tijdens telefonische contacten beleefd blijven. Toch gedragen we ons vrij informeel. In Zweden worden in conversaties geen aanspreektitels gebruikt. Open sollicitaties komen ook alsmaar vaker voor.

217

Een sollicitatiebrief moet kort, verzorgd en informatief zijn. Bijlagen zijn niet gebruikelijk. Zij worden op verzoek ter beschikking gesteld. Sollicitanten kunnen de werkgever eventueel opbellen om na te gaan of hij of zij de sollicitatie heeft ontvangen.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Een sollicitatiegesprek wordt steeds door de werkgever geleid. Het gesprek wordt gewoonlijk bijgewoond door één of twee personen en vaak ook nog door een vakbondsafgevaardigde. Een sollicitatiegesprek duurt normaal gezien ongeveer anderhalf uur. Het is mogelijk dat u uitgenodigd wordt voor een tweede gesprek. Uw lichaamstaal is belangrijk. Werkgevers kunnen op basis daarvan immers zien hoe u reageert in een bepaalde situatie. De mate waarin het profiel van de sollicitant overeenstemt met de gezochte kwalificaties (niet alleen in formele zin), is eveneens belangrijk. Het staat u gewoonlijk vrij een kop koffie aan te nemen. Tijdens het eerste gesprek kunt u vragen hoe een doorsneewerkdag er uitziet, wanneer het resultaat van de procedure zal worden meegedeeld, vanaf wanneer de arbeidsovereenkomst begint te lopen en of er een inleidend programma is voorzien. Gewoonlijk wordt u aan het begin van het gesprek gevraagd uzelf voor te stellen. Houd het kort en vertel de werkgever waarom u naar de baan hebt gesolliciteerd en wat u over het bedrijf weet. Ontspan uzelf, maar blijf aandachtig. De verhouding tussen beroepsgebonden en niet-beroepsgebonden vragen die tijdens het gesprek aan bod komen, varieert naargelang het soort baan waarnaar u solliciteert en de kwalificaties die voor de baan vereist zijn. Vaak bestaat een sollicitatiegesprek uit twee delen die elk op een ander aspect zijn gericht. 218

Zweden beschikt over antidiscriminatiewetgeving (meer bepaald betreffende discriminatie op grond van geslacht, godsdienst, etnische afkomst of handicap). U bepaalt zelf of u dergelijke vragen tijdens een sollicitatiegesprek al dan niet beantwoordt. Vragen die niet relevant zijn voor de baan (uw leeftijd, of u al dan niet kinderen hebt, vanwaar u afkomstig bent), worden als privé beschouwd. Veelgestelde vragen zijn: t „Leert u gemakkelijk nieuwe zaken?” t „Hoe reageert u wanneer iemand u bekritiseert?” t „Bent u probleemoplossend ingesteld?” t „Hoe pakt u problemen aan?” t „Waarop bent u trots?” t „Kunt u me een voorbeeld geven van iets wat u echt heel goed hebt gedaan?” t „Waar denkt u over vijf jaar te zullen staan?” t „Wat is volgens u een goede collega?” t „Kunt u me iets vertellen over een fout die u ooit hebt gemaakt en wat u eruit hebt geleerd?” t „Hoe zouden uw vrienden u omschrijven?” t „Hoe zou uw directe chef u omschrijven?” t „Hoe functioneert u in een groep?” t „Wat zijn uw sterke en zwakke punten?” t „Hoe gaat u om met stresserende situaties?” t „Waarom zouden wij u in dienst moeten nemen?” Lastige vragen: vragen over het loon.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen Hoe meer kwalificaties voor de baan geëist worden, hoe meer ruimte er is voor loononderhandelingen. In Zweden vallen de meeste arbeidsomstandigheden onder collectieve overeenkomsten, waardoor er slechts weinig ruimte is voor individuele onderhandelingen (vooral voor lager gekwalificeerde banen). U kunt over uw loon onderhandelen, maar er is slechts een beperkte marge ten opzichte van het voorstel van de werkgever. 219

Meestal wordt het loon uitgedrukt in een bedrag per maand. Vakantiegeld is gewoonlijk in het aangeboden loon begrepen. Voor kaderfuncties kan er ruimte zijn voor onderhandelingen over bovenwettelijke voordelen. Dergelijke onderhandelingen worden gevoerd met medewerkers van de personeelsafdeling. Het is mogelijk dat u verzocht wordt één dag stage te lopen, maar in dat geval hebt u recht op een vergoeding. De sollicitatieprocedure is afgelopen wanneer de arbeidsovereenkomst wordt ondertekend.

4. Hebt u referenties nodig? Gewoonlijk wordt een vroegere werkgever als referentie opgegeven. Referentiegevers steunen uw sollicitatie en geven informatie over uzelf en uw bekwaamheid. Neem een kopie van uw diploma mee naar het sollicitatiegesprek indien de werkgever hierom verzoekt. Hebt u aanbevelingsbrieven nodig? Kunnen ze nuttig zijn? Ja. Voor overheidsbetrekkingen en banen waarbij met kinderen wordt gewerkt, is een bewijs van goed gedrag vereist. Indien een dergelijk bewijst vereist is, staat het in de advertentie vermeld of wordt het meegedeeld door de werkgever.

5. Een goede indruk maken In Zweden moet u op tijd komen voor een sollicitatiegesprek. Indien u verhinderd bent en niet naar de afspraak kunt komen, moet u de werkgever zo snel mogelijk op de hoogte brengen en vragen of u een nieuwe afspraak kunt maken. Sollicitatiegesprekken op afstand (videoconferenties, Skype, enz.) zijn niet echt gebruikelijk, maar u kunt het altijd vragen. 220

Voor de meeste banen hoeft u geen al te formele kleding aan te trekken. De kledingvoorschriften hangen natuurlijk wel af van het soort baan waarnaar u solliciteert. U kunt na het sollicitatiegesprek steeds contact opnemen met de werkgever en vragen wat de volgende stap in de sollicitatieprocedure is. Indien u niet bent geselecteerd, kunt u gerust vragen waarom. Breng het loon niet aan het begin van de sollicitatieperiode ter sprake. Wacht tot de werkgever het onderwerp zelf aansnijdt.

221

7&3&/*(%,0/*/,3*+,


Engels Constitutionele monarchie 244 820 km2 Londen Pond sterling EU +44 .uk

1. Gangbare sollicitatieprocedures in het VK Neem per e-mail of telefonisch contact op met de in een advertentie vermelde contactpersoon en vraag om een sollicitatieformulier. Vul het formulier in en zend het naar de werkgever vóór de uiterste indieningsdatum. Indien u in aanmerking komt voor de baan, wordt u uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek van dertig tot veertig minuten. Na het sollicitatiegesprek wordt de baan u aangeboden of krijgt u een brief waarin wordt gemeld dat u niet bent geselecteerd. De meeste sollicitanten krijgen de elektronische versie van het sollicitatieformulier, dat zij invullen en vervolgens per e-mail terugzenden. Het eerste contact naar aanleiding van een advertentie is doorgaans een e-mail of een telefoongesprek om een sollicitatieformulier aan te vragen. U moet de sollicitatie-instruc222

ties nauwgezet opvolgen en het eerste contact niet aangrijpen om uzelf voor te stellen indien u dat niet wordt gevraagd. Zorg ervoor dat u de ingevulde versie opslaat en als een compatibel bestandstype verzendt. Vermeld de referentienummers van de werver of werkgever. Volg de instructies nauwgezet op en respecteer het opgelegde maximale aantal woorden. Lees het formulier zorgvuldig na en controleer de lay-out en de algemene presentatie op papier. Voer indien mogelijk een spellingcontrole uit op basis van een Brits in plaats van een Amerikaans woordenboek. Controleer de grammatica en de zinsstructuur op fouten die eventueel aan de spellingcontrole zijn ontsnapt. Vraag een vriend of familielid met een goede kennis van het Engels om het formulier voor u na te lezen. Schriftelijke sollicitaties kunnen beter worden vermeden indien via elektronische weg kan worden gesolliciteerd. Werk uw antwoorden uit op een afzonderlijk blad en vul ze pas in op het formulier wanneer u tevreden bent over de kladversie. Handgeschreven sollicitaties worden in het VK slechts zelden door grafologen onderzocht. Het handschrift is dan ook niet belangrijk zolang het leesbaar is, er geen doorhalingen zijn en er geen fouten in de tekst staan. Neem enkel telefonisch contact op indien de werver of werkgever daarom gevraagd heeft. Spreek traag en duidelijk en houd het gesprek kort en zakelijk. Bel vanuit een rustige omgeving. Zorg er ook voor dat u op een passend tijdstip belt (controleer het tijdsverschil) vanaf een plaats waar u een goed belsignaal hebt (indien u met een mobiele telefoon belt). Bel pas nadat u informatie over het desbetreffende bedrijf hebt ingewonnen en hebt vastgesteld dat u over de vaardigheden en ervaring beschikt waar de werkgever naar op zoek is. Stel een korte, zakelijke sollicitatiebrief op (1 A4-bladzijde). Leg in de eerste alinea uit waarom u de brief schrijft. Beschrijf uw relevante vaardigheden en ervaring in de tweede alinea. In de derde alinea vermeldt u wanneer u beschikbaar bent voor een sollicitatiegesprek en andere belangrijke informatie over eventuele verplichtingen. Sluit af met een korte slotzin waarin u duidelijk maakt dat u uitkijkt naar het antwoord van de werkgever. De selectieprocedure duurt een tot twee weken. Sollicitatiegesprekken vinden plaats binnen twee weken nadat de sollicitan223

ten een brief hebben gekregen met de mededeling dat zij voor een sollicitatiegesprek zijn geselecteerd. De selectie- en wervingsprocedure neemt ongeveer 1 maand in beslag. De succesvolle sollicitant kan ervan uitgaan dat tussen de dag waarop een vacature wordt bekendgemaakt en de dag van indiensttreding vier tot zes weken verstrijken.

2. Hoe zich op een sollicitatiegesprek voor te bereiden Wervers verwachten van sollicitanten dat zij de gegeven instructies nauwgezet opvolgen en op korte termijn beschikbaar zijn voor een gesprek. Zij verwachten dat de sollicitanten gemotiveerd zijn en voldoende Engels kennen om doeltreffend te kunnen communiceren (met uitzondering van laaggekwalificeerde banen, zoals het plukken van fruit; in dergelijke gevallen kan het gesprek gevoerd worden in de moedertaal van de sollicitanten, vooral wanneer het gesprek in hun eigen land wordt afgenomen). Sollicitanten moeten beleefd, stipt en verzorgd zijn en moeten zich duidelijk kunnen uitdrukken. Werkgevers en wervers zijn wettelijk verplicht de identiteit van sollicitanten te controleren voordat zij hun een baan aanbieden. Sollicitanten moeten hun originele paspoort of nationale identiteitskaart naar het sollicitatiegesprek meenemen om te bewijzen dat zij (familie van een) onderdaan van een land van de Europese Economische Ruimte (of Zwitserland) zijn. Gewoonlijk delen werkgevers en wervers het resultaat van de procedure aan de kandidaten mee. Dit kan per e-mail of per telefoon, maar meestal wordt het binnen een tot drie weken na de uiterste sollicitatiedatum schriftelijk meegedeeld. Sollicitatieprocedures vallen onder de wetgeving inzake discriminatie op grond van geslacht, ras, handicap, seksuele geaardheid en leeftijd. Sollicitanten dienen te worden beoordeeld op hun kwaliteiten, niet op hun achtergrond. Werkgevers dienen ook iedereen gelijk te behandelen. Voor sollicitanten gelden vooral de (ongeschreven) regels dat zij zakelijk, beleefd en ge224

motiveerd moeten zijn, zich tot de feiten moeten beperken en ervoor moeten zorgen dat zij er verzorgd uitzien. Werkgevers willen voorbeelden die illustreren dat de sollicitanten over de nodige competenties beschikken om het werk te kunnen verrichten. Stiptheid, voorkomen en motivatie zijn eveneens belangrijke factoren. Een sollicitatiegesprek wordt gewoonlijk geleid door de directe chef van de toekomstige werknemer of door een vertegenwoordiger van de personeelsafdeling. Sollicitatiegesprekken worden gewoonlijk door twee tot drie personen bijgewoond. Meestal wordt slechts één gesprek per sollicitant voorzien, met in bepaalde gevallen een bijbehorende proef om zijn of haar technische bekwaamheid en vaardigheden in probleemoplossing na te gaan. Een sollicitatiegesprek duurt gewoonlijk dertig tot veertig minuten. Proeven duren maximaal twintig tot dertig minuten. Sollicitanten worden niet beoordeeld op hun voorkomen, houding en hoffelijkheid, maar deze factoren dragen bij tot het beeld dat de vragenstellers zich van hen vormen en zijn dan ook belangrijk. Een glimlach kan gerust, maar het contact moet steeds zakelijk blijven. Elke vraag moet zo volledig en duidelijk mogelijk worden beantwoord. Indien sollicitanten een vraag verkeerd hebben begrepen, moeten zij vragen om deze te herhalen of te verduidelijken. Tot slot moeten sollicitanten kunnen aantonen dat zij geschikt zijn voor de baan. Goede communicatieve vaardigheden zijn dan ook belangrijk. U kunt gerust water accepteren of vragen, maar bied zelf niets aan. Vooral sigaretten zijn uit den boze, aangezien roken in openbare ruimten en op het werk bij wet verboden is. Sollicitanten kunnen hun eigen vragen aan het einde van het gesprek stellen, wanneer de werkgever hun daar de kans toe geeft. U mag alle belangrijke vragen stellen die verband houden met het werk, maar u kunt het best het aantal vragen beperken en het loononderwerp vermijden. Probeer geen vragen te bedenken wanneer u geen vragen hebt. Vragen stellen is geen verplichting. Sollicitanten nemen recht tegenover de vragenstellers plaats, die aan een bureau zitten. Het is ook mogelijk dat zowel de vragenstellers als de sollicitanten rond een tafel plaatsnemen. De sfeer is formeel, maar vriendelijk. Sollicitanten moeten aandachtig zijn, vragen vlot beantwoorden en zich positief op225

stellen ten aanzien van hun sollicitatie. Zij moeten zich proberen te ontspannen en de vragen zo zelfverzekerd en volledig mogelijk beantwoorden. Aangezien de nadruk op competentie en geschiktheid voor de baan ligt, komen niet-beroepsgebonden onderwerpen nauwelijks of zelfs helemaal niet aan bod. Voorbeelden van vrijwilligerswerk of liefdadigheid mogen wel worden vermeld. Sollicitanten moeten hun motivatie duidelijk laten blijken in het sollicitatieformulier en in de antwoorden die zij op de vragen van de vragenstellers geven. Tenzij u dat gevraagd wordt, hoeft u niet uitdrukkelijk te zeggen waarom u hebt gesolliciteerd. U hoeft ook geen details te geven over uw interesses buiten het werk, tenzij u deze in antwoord op een vraag als voorbeeld aanhaalt om te illustreren dat u een bepaalde taak aankunt. Werkgevers mogen niet discrimineren op grond van geslacht, ras, handicap, godsdienst, seksuele geaardheid of leeftijd. U moet proberen alle vragen te beantwoorden. U krijgt enkel vragen over uw bekwaamheid om het werk te verrichten. Werkgevers en wervers moeten erop toezien dat hun vragen niet discriminerend zijn. Zij zullen u geen persoonlijke vragen stellen die geen verband houden met het werk. Het is mogelijk dat u informatie moet geven over eventuele strafrechtelijke veroordelingen. Sollicitanten moeten de website van het bedrijf grondig doornemen en bijzondere aandacht besteden aan de door het bedrijf ingeslagen weg en de door het bedrijf vastgestelde doelstellingen. Kandidaten wordt vaak gevraagd voorbeelden te geven van bijzondere situaties waarin zij ooit zijn beland en hoe zij ermee zijn omgegaan. Bijvoorbeeld: t de instrumenten of technieken die u hebt gebruikt om een bepaalde opdracht te plannen; t een bepaald project dat u moest leiden en de factoren waarmee u rekening hebt gehouden; t een situatie waarin u prioriteiten moest stellen om een deadline te halen; t de manier waarop u met een lastige werkrelatie bent omgegaan om toch een bepaalde doelstelling te realiseren; 226

t een situatie waarin u andere leden van uw team hebt aangemoedigd om ideeën aan te dragen; t hoe u mensen hebt beïnvloed om iets te doen dat zij eigenlijk niet wilden doen. U kan gevraagd worden voorbeelden te geven van zaken die fout zijn gegaan en te beschrijven hoe u het probleem hebt opgelost. U kan ook gevraagd worden wat uw zwakke punten zijn. Maak in dat geval duidelijk dat u weet hoe u met uw zwakke punten moet omgaan. U kunt bijvoorbeeld zeggen: „Ik ben nogal geneigd om te veel hooi op m’n vork te nemen, maar ik ben me er terdege van bewust dat ik prioriteiten moet stellen en dat het belangrijk is dat de leden van mijn team me ondersteunen om de opgelegde deadlines te halen.” Indien u niet bent geselecteerd, wordt in de schriftelijke kennisgeving eventueel feedback gegeven over het gesprek. Als dat niet het geval is, kunt u de werkgever bellen of schrijven voor bijkomende informatie.

3. Onderhandelen over uw loon en andere voordelen De kans is heel klein dat met de werkgever kan worden onderhandeld over de arbeidsvoorwaarden, tenzij dat in de advertentie uitdrukkelijk vermeld staat. U kunt het best in vertrouwen ingaan op het aanbod van de werkgever. Solliciteer enkel naar banen met een aantrekkelijk loon en aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden. Gewoonlijk kan slechts over de arbeidsovereenkomst worden onderhandeld indien het gaat om hooggekwalificeerde en goed betaalde banen waarvoor het loon in de advertentie niet werd vastgesteld. De sollicitant moet zijn of haar looneisen rechtvaardigen door aan te tonen dat ze in overeenstemming zijn met de gangbare praktijken op de markt alsook met zijn of haar vaardigheden en ervaring. U kunt om een loonsverhoging vragen nadat u al een tijdje voor het bedrijf hebt gewerkt indien uw loon niet lijkt overeen te stemmen met dat van andere werknemers die gelijksoortig werk verrichten. Normaal gezien krijgt u elk jaar in ieder geval een loonherziening. Vakantiegeld is in 227

het loonpakket begrepen. Het loon wordt gewoonlijk uitgedrukt in een brutobedrag op jaarbasis. Voor beroepen als schrijnwerker en metselaar wordt vaak een uurloon gehanteerd. De meest gebruikelijke bovenwettelijke voordelen zijn flexibele werkuren, private gezondheidszorg of een ziektekostenverzekering, een vergoeding voor verplaatsingskosten, London Weighting (een extra toelage voor personen die in de hoofdstad werken als compensatie voor de hoger dan gemiddelde kosten van levensonderhoud), een bedrijfswagen, korting op maaltijden in het bedrijfsrestaurant, korting op een lidmaatschap van een gymclub en bonussen. Hoe hoger het loon, hoe groter de kans dat over de loonsvoorwaarden kan worden onderhandeld. Onderhandelingen over het loon en de bovenwettelijke voordelen worden gevoerd met het hoofd van de personeelsafdeling. Stages zijn niet gebruikelijk. De kans is veel groter dat u een proefperiode moet doorlopen, waarna u uw volwaardige loon krijgt. Indien u de proefperiode weigert, zult u de baan waarschijnlijk mislopen. U moet zelf uitmaken hoezeer u de baan wilt. Gewoonlijk worden de reiskosten voor het sollicitatiegesprek en de kosten voor indiensttreding gedragen door de sollicitant. De sollicitatieprocedure eindigt gewoonlijk na het sollicitatiegesprek. De werkgever controleert uw referenties en deelt u vervolgens schriftelijk mee of u al dan niet in dienst wordt genomen.

4. Hebt u referenties nodig? Referenties worden op het sollicitatieformulier of in uw cv vermeld. Indien gevraagd, kunt u aanbevelingsbrieven of andere relevante informatie bij uw sollicitatiebrief voegen. De werkgever controleert de verstrekte informatie door contact op te nemen met uw referentiegever. U kunt het best uw vorige werkgever als referentie opgeven. Zorg er wel voor dat hij of zij Engels spreekt. Met behulp van referenties kan een werkgever uw identiteit en 228

de door u gegeven informatie controleren. Indien referenties worden gevraagd in de advertentie of in de profielbeschrijving, moet u ze meenemen naar het sollicitatiegesprek. U hebt gewoonlijk geen aanbevelingsbrieven nodig. Beschikt u hier wel over (in het Engels), voeg deze dan bij uw sollicitatie. Als zij helpen aantonen dat u geschikt bent voor de baan, zullen zij zeker nuttig zijn. Voor een baan in de beveiligingssector of voor banen waarbij wordt omgegaan met kwetsbare groepen (kinderen en ouderen) moet u kunnen bewijzen dat u nog nooit strafrechtelijk bent veroordeeld.

5. Een goede indruk maken De datum en het tijdstip van de afspraak worden door de werkgever bepaald. Laat hem of haar weten op welke dagen u niet beschikbaar bent. Kom 15 tot 20 minuten vóór het begin van het gesprek. Ga ervan uit dat de werkgever stipt op tijd komt. Het exacte tijdstip van de afspraak staat normaal gesproken in de uitnodiging die u hebt ontvangen. Doorgaans dient u zich aan te melden bij de receptie. Waarschuw de werkgever meteen indien u verhinderd bent. Doe dat per e-mail of per telefoon. Bepaalde werkgevers kunnen via een videoconferentie voorafgaande sollicitatiegesprekken afnemen, maar dat komt maar heel zelden voor. De meeste sollicitatiegesprekken zijn een persoonlijk onderhoud. Zakelijke kleding (een pak) is aanbevolen. Mannen dienen een das te dragen. Vrouwen dienen slechts in beperkte mate gebruik te maken van make-up en juwelen.

229

Dankbetuigingen Het idee om een handleiding samen te stellen over cultuur en etiquette bij sollicitatieprocedures in alle landen van de Europese Economische Ruimte is gegroeid uit de vele initiatieven die in 2006 over heel Europa werden genomen naar aanleiding van het Europees Jaar van de mobiliteit van werknemers. In dat jaar hebben we diverse beurzen en evenementen bijgewoond of eraan deelgenomen. Op deze beurzen en evenementen stelden we vast dat mobiliteit meer is dan alleen maar geschikte vacatures zoeken en aantonen dat iemand over de juiste technische vaardigheden beschikt om in aanmerking te komen voor een baan. Er is meer nodig dan alleen maar de kernvaardigheden om de juiste persoon op de juiste plaats te zijn. De werkgever en de werknemer moeten kunnen samenwerken om dezelfde doelstellingen na te streven en samen te kunnen functioneren. Deze tandem kan enkel werken indien beide partijen van elkaar weten hoe zij denken en hoe zij zich gedragen en indien zij vertrouwd zijn met elkaars culturele achtergrond. We hadden een handleiding als deze nooit alleen kunnen voltooien, noch als individu, noch als team. Dat was enkel mogelijk met de hulp van vele mensen over heel Europa. Het zou een lange lijst zijn indien we iedereen bij naam zouden noemen, en zelfs dan zouden we ongetwijfeld nog een aantal mensen vergeten. Toch willen wij iedereen bedanken die ons op de een of andere manier heeft geholpen. We zijn er ons terdege van bewust dat we dit zonder u niet hadden kunnen realiseren. Naast onze dankbetuigingen aan alle personen die ons hebben geholpen, willen wij in het bijzonder ook dank zeggen aan alle Belgische arbeidsbureaus, die dit initiatief in samenwerking met de verschillende arbeidsmarktdiensten mogelijk hebben gemaakt. Wij willen ook de Belgische regionale Eures-managers bedanken. Zij boden hun adviseurs de nodige tijd en ruimte om aan dit initiatief te kunnen meewerken en lieten hen er heel wat meer tijd aan besteden dan oorspronkelijk was voorzien of gepland.

230

We zouden ook lang niet zo goed georganiseerd hebben kunnen werken zonder de hulp van meerdere jobclubleiders van de dienst voor arbeidsbemiddeling uit het hele land. Zij stonden ons bij met uitstekend advies over de onderwerpen en aandachtspunten van de vragenlijst waarop onze enquête gebaseerd was. Het netwerk van Eures-vertegenwoordigers over heel Europa bleek een bijzonder nuttige bron van informatie voor alles wat met de arbeidsmarkt te maken had. Dankzij de bereidwillige medewerking van Eures-managers en -adviseurs werden al onze vragen in korte tijd beantwoord. Met deze antwoorden konden wij een overzicht opstellen van de belangrijke culturele aspecten waarmee werkgevers en werkzoekenden rekening moeten houden bij onderhandelingen. Een van onze meest uitzonderlijke ervaringen hadden we met Euresco, toen de organisatie voorstelde om deze handleiding te publiceren naar aanleiding van de 15e verjaardag van Eures. Het gevoel dat dit voorstel bij ons teweegbracht, is vrijwel onbeschrijflijk. We zijn dan ook heel dankbaar dat we mogen deelnemen aan de initiatieven voor de viering van dit vijftienjarige bestaan in heel Europa. Euresco heeft heel wat middelen geïnvesteerd in het zware logistieke werk dat nodig was om deze handleiding in een voor de lezers bruikbare vorm te gieten. Onze oprechte dank daarvoor. De enige persoon die we bij wijze van dank bij naam willen noemen, is Katie Vermeir, die als vertaalster werkzaam is bij de VDAB. Wij danken haar voor haar inspanningen om de uiteindelijke Engelse versie van dit document persklaar te maken. Zonder haar fantastische hulp zouden we dit nooit zo snel hebben kunnen klaarspelen. Tot slot willen we nog onze waardering uitspreken voor de steun van onze collega’s, vrienden en familie. Hun onafgebroken belangstelling voor het project waardoor we helemaal in beslag werden genomen, was voor ons vaak de stimulans die we nodig hadden om te kunnen blijven doorgaan. 231

We zijn trots op het eindresultaat. Het is echter niet onze trots die telt. Indien we zowel de werkgevers als de werkzoekenden ertoe kunnen bewegen om deze handleiding te gebruiken om iets te leren over elkaars achtergrond en cultuur, hebben we niet alleen bijgedragen aan een arbeidsmarkt waarop het vrije verkeer van werknemers wervingsproblemen helpt op te lossen en openstaande betrekkingen helpt in te vullen in gebieden waar een tekort is aan arbeidskrachten, maar ook aan de verscheidenheid in de personeelsstrategie van tal van bedrijven.

Redacteurs: Gert De Buck — VDAB Kyra Veldkamp — VDAB Nicolas Dardenne — Forem Victoria Petrova — Actiris Projectleider: Hans Maenhout — VDAB 232

Europese Commissie „U hoort nog van ons…” Wat u moet weten als u naar een baan in een ander EER-land solliciteert. Luxemburg: Bureau voor publicaties van de Europese Unie 2009 — 232 blz. — 11 x 18 cm ISBN 978-92-79-11651-3 doi 10.2767/35428

Vrij verkeer van personen is een van de belangrijkste pijlers van de EU. Deze leidraad verschaft burgers de belangrijkste informatie die zij nodig hebben als ze naar een baan solliciteren in een ander EER-land en voor het sollicitatiegesprek, zodat ze ten volle kunnen profiteren van hun recht om in het buitenland te wonen en te werken. Deze leidraad verschaft daarnaast informatie over de Europese dienst voor arbeidsvoorziening Eures en de hulp die deze dienst kan bieden bij het zoeken naar een internationale baan. Deze publicatie is beschikbaar in gedrukte vorm in alle officiële EU-talen, alsook in het IJslands en het Noors.

233

Waar kunt u EU-publicaties krijgen? Betaalde publicaties: t CJKEF&6#PPLTIPQ IUUQCPPLTIPQFVSPQBFV t CJK VX CPFLIBOEFM POEFS WFSNFMEJOH WBO UJUFM VJUHFWFS FOPG *4#/OVNNFS t SFDIUTUSFFLT CJK FFO WBO PO[F WFSLPPQBHFOUFO 6 WJOEU EF DPOUBDUHFHFWFOT PQ IUUQCPPLTIPQFVSPQBFV PG V LVOU [F QFSGBYBBOWSBHFOPQ (SBUJTQVCMJDBUJFT t CJKEF&6#PPLTIPQ IUUQCPPLTIPQFVSPQBFV t CJK EF WFSUFHFOXPPSEJHJOHFO FO EFMFHBUJFT WBO EF &VSPQFTF $PNNJTTJF6WJOEUEFDPOUBDUHFHFWFOTPQIUUQFDFVSPQBFV PGVLVOU[FQFSGBYBBOWSBHFOPQ

6LVOUEFpublicatiesWBOIFUEJSFDUPSBBUHFOFSBBM 8FSLHFMFHFOIFJE TPDJBMF[BLFOFOHFMJKLFLBOTFOEPXOMPBEFOWJB http://ec.europa.eu/social/publications PGHSBUJTFFOBCPOOFNFOUOFNFOWJB http://ec.europa.eu/employment_social/publications/register/ index_en.htm ESmail JTEFFMFLUSPOJTDIFJOGPSNBUJFCSJFG WBOIFUEJSFDUPSBBUHFOFSBBM8FSLHFMFHFOIFJE TPDJBMF[BLFOFOHFMJKLFLBOTFO 6LVOUPOMJOFFFOBCPOOFNFOUPQEF[FOJFVXTCSJFGOFNFOWJB http://ec.europa.eu/employment_social/emplweb/news/ esmail_en.cfm http://ec.europa.eu/social

KE-78-09-628-NL-C

Ä<OVVY[UVN]HUVUZ®·

Ä<OVVY[UVN ]HUVUZ®· FPcd\^TcfTcT]P[bd]PPaTT]QPP] X]TT]P]STa44A[P]Sb^[[XRXcTTac

qWn@MWvMnWMZZoEZMt

Europese Commissie

Europe Direct helpt u antwoord te vinden op uw vragen over de Europese Unie. Gratis nummer (*):

Recommend Documents