Vogelwerkgroep Cinerea Denderstreek

Vogelwerkgroep Cinerea – Denderstreek Onderwerp: Verslag heropstart-meeting, 2/04/2010 Auteur: Wouter Faveyts

Inleiding Het is inmiddels al ruim tien jaar geleden dat in de Denderregio vogelwerkgroep Cinerea (verder in dit verslag: VWGC) werd opgericht. Anno 2010 mag het echter gezegd worden dat de werking iets beter en levendiger zou mogen... Daarom werd het opportuun geacht om te trachten de werkgroep nieuw leven in te blazen. Op 2 april 2010 werd een heropstartmeeting georganiseerd te Aalst. De uitnodiging voor deze meeting werd rechtstreeks verstuurd aan zo veel als mogelijk mensen waarvan geweten is of vermoed kan worden dat ze geïnteresseerd zijn in vogels kijken in de Denderregio. Er werd uitdrukkelijk aan toegevoegd dat de uitnodiging mocht worden verder verspreid. Daarnaast werd de uitnodiging rondgestuurd aan de besturen van de negen Natuurpunt-afdelingen in de Dendriet-regio, met de vraag de boodschap door te verspreiden aan eventuele geïnteresseerden in hun afdeling. Hieronder volgt een bespreking van deze onderwerpen. •

Aanwezig: 15 personen; een aantal personen had met interesse gereageerd op de mail, maar moest zich verontschuldigen voor de meeting zelf

Agenda & bespreking 1. Voorstelling van de werkgroep a) Korte historiek -

-

-

-

De oprichting dateert van 1999, zij het dat dat destijds geen opstartmeeting werd gegeven zoals nu het geval is. De vwg is genoemd naar twee typische soorten uit de Denderstreek: Blauwe Reiger (Ardea cinerea) en Grote Gele Kwikstaart (Motacilla cinerea) De Cinerea-nieuwsbrieven: in de periode 1999-2001 werden in totaal zes edities van deze nieuwsbrief uitgegeven. In deze nieuwsbrief werd vogelnieuws uit de regio weergegeven. Door de opkomst van het digitale tijdperk, doordat de vwg een website opzette en doordat het vrij arbeidsintensief was om deze nieuwsbrief steeds weer vol te krijgen werd het uitgeven ervan uiteindelijk stopgezet. De website zou voortaan gaan dienen als informatiekanaal. Website: http://users.telenet.be/cinerea/ Deze site werkt nog (er is zelfs een link naar de regionale waarnemingenpagina: http://users.telenet.be/cinerea/), maar de laatste jaren is er niet erg veel moeite gedaan om de website te onderhouden. Deelname aan diverse projecten, o.a. broedvogelatlas

-

Laatste jaren beetje op laag pitje, maar daar komt nu hopelijk verandering in…

b) Doelstelling van de vogelwerkgroep -

-

-

Realistisch èn ambitieus: we willen de vogelwerkgroep terug steviger op de rails zetten, maar wel op een realistische manier. Realistisch betekent dat het niet de bedoeling is dat het een drukke en formele structuur moet gaan worden. Veel mensen zijn reeds actief binnen Natuurpunt-afdelingen, als conservator van een reservaat enz.; de tijd die mensen kunnen besteden aan een vogelwerkgroep is beperkt, en daarom is het niet de bedoeling om de werking van de werkgroep overdreven druk te gaan maken. We willen in de eerste plaats een forum bieden voor iedereen in de Denderregio die graag naar vogels kijkt: gedreven of occassioneel, expert of beginner. Er zal gestreefd worden naar goede contacten tussen de lokale vogelkijkers. Trachten zo veel mogelijk mensen aan het vogels kijken te zetten: niet alleen projecten, maar ook gewoon voor het plezier
het aangename combineren met het nuttige!

c) Werkingsgebied: welk werkingsgebied heeft de vwg? Het werkingsgebied van de VWGC beslaat traditioneel de hele Denderregio, Dendermonde in het noorden tot aan Geraardsbergen in het zuiden. Dit komt grosso modo overeen met het werkingsgebied van de Natuurpuntafdelingen die deel uitmaken van de Dendriet-koepel. Om praktische redenen is het verkiesbaar om de grenzen van gemeenten als begrenzing te nemen. Het is wel zo dat van bepaalde gemeenten enkele sommige deelgemeenten deel uitmaken van een bepaalde Natuurpuntafdeling onder de Dendriet-koepel. Het gaat uiteindelijk over de volgende steden en gemeenten, opgesomd van noord naar zuid (in geval van enkel deelgemeenten wordt de hoofdgemeente, die voor alle duidelijkheid niet tot het Cinerea-werkingsgebied wordt gerekend, tussen haakjes geplaatst): Dendermonde, Lebbeke, Aalst, Erpe-Mere, Denderleeuw, Liedekerke, Teralfene (Affligem), Haaltert, Ninove, Geraardsbergen, Lierde, Everbeek (Brakel), Galmaarden en Bever. We zijn er ons van bewust dat er sprake is van overlap met naburige vogelwerkgroepen (VWG Durmevallei in het noorden, VWG NW-Brabant in het noord-oosten en VWG ZW-Brabant in het zuid-oosten), maar dat mag op zich geen bezwaar vormen. Wat betreft overlap in het verzamelen van waarnemingen en/of het gebruik maken van (een specifieke regiopagina van) waarnemingen.be: er is geen bezwaar dat er op dat vlak overlap bestaat tussen aangrenzende vogelwerkgroepen. d) Een dagelijks bestuur -

Niet de bedoeling dat er uitgebreid en al te formeel bestuur komt! Wel een beperkt bestuur: tenminste voorzitter, ondervoorzitter, secretaris/penningmeester Doel van een (beperkt) bestuur: • Nemen van beslissingen, bvb. in kader van vragen die gesteld worden vanuit de Vlaamse vogelwerkgroep, die recentelijk nieuw leven werd ingeblazen. Het bestuur van

-

ook het kanaal zijn om vragen vanuit onze werkgroepen aan de buitenwereld te richten, bvb. t.a.v. deze nationale vogelwerkgroep. • Vertegenwoordiging naar de buitenwereld toe. Wie zich geroepen voelt…: laat iets weten!

e) Waarnemingen.be als databank De regionale pagina van www.waarnemingen.be, die momenteel reeds in de praktijk bestaat als regionale online databank voor waarnemingen van vogels (en van andere soortgroepen), zal logischerwijze verder gebruikt worden. Dit is de link: http://denderstreek.waarnemingen.be/index.php Momenteel zijn er twee admins voor deze regionale databank, Joachim De Maeseneer en Wouter Faveyts. Het verdient aanbeveling om in de toekomst eens werk te maken van een grondige check van de gebieden die in het www.waarnemingen.be-systeem zitten, met het oog op een update waar nodig. Nog iets waar vanuit de werkgroep aandacht kan worden aan besteed is de soortenlijst van de regio, en dan met name de zeldzaamheidsstatus. Die status kan worden aangepast aan de regionale situatie; een grote zilverreiger is bvb. een soort die op Vlaams niveau niet (meer) zo speciaal is, maar op regionaal niveau is dat nog wel het geval, en verdient die soort een rood kleurtje. f)

Vogelprojecten Projecten omtrent vogels zijn belangrijk om een idee te krijgen van het voorkomen en de evolutie van vogelpopulaties in de streek. Er zijn heel wat projecten waaraan de vwg zou kunnen meewerken. Deze projecten worden georganiserd vanuit Natuurpunt Studie en/of het INBO. Het is niet wenselijk er naar te streven aan ‘alle’ projecten deel te nemen. Het is meer aangewezen een beperkt aantal project te selecteren, en die dan degelijk te gaan uitvoeren, in plaats van heel wat projecten half en half op te volgen. Het aantal vogelkijkers dat mag worden verwacht interesse vertonen in het meewerken aan deze projecten zal niet zo heel groot zijn, dus best dat we niet al te ambitieus zijn op dit vlak. De projecten waarop gefocused zou worden zijn projecten die ons zo goed mogelijk een beeld geven van zo veel mogelijk regionale vogelsoorten, en die zo veel mogelijk nuttig zijn voor natuurbehoudsdoeleinden: opvolgen van bedreigde en zeldzame soorten enz.. Overlap tussen projecten wordt vermeden. Projecten waarvan wordt voorgesteld dat ze zullen worden opgevolgd: BROEDVOGELS i.

BBV (Bijzondere Broedvogels Vlaanderen): project op Vlaams niveau waarbij een aantal broedvogelsoorten worden opgevolgd (zeldzame broedvogels, koloniebroedvogels en uitheemse broedvogels). Organisatie op Vlaams niveau: INBO.

Dit project wordt al vele jaren opvolgd in de streek. De Denderregio is voor dit project opgedeeld (door organisator INBO) in twee regio’s: Dender (zuidelijke deel van de vallei tot Ninove) en Denderland (noordelijke deel van de vallei van Aalst tot Denderleeuw). De opvolging van het project is goed voor enkele soorten, maar voor andere soorten kan het beter. De opvolging van dit project zou veel baat kunnen ondervinden van een betere structuur en organisatie. Regionaal coördinator van de beide regio’s is momenteel Wouter Faveyts. Voor regio Denderland is deze functie slechts ‘ad interim’, nadat de vorige coördinator niet meer verder deed. Het coördinatorschap voor deze regio Denderland staat open voor eventuele geïnteresseerden die dit eventueel willen overnemen, bij voorkeur mensen uit het noordelijke deel van de regio. Dit project is belangrijk voor de opvolging van de betrokken soorten, zowel op Vlaams niveau als op streekniveau. Het verkrijgen van een goed beeld van het voorkomen en de evolutie van zeldzame broedvogelsoorten is zeer nuttig voor bescherming van deze soorten en het beleid dat ten aanzien van deze soorten kan worden gevoerd. Allerhande beschermingsinitiatieven zijn momenteel reeds op de via dit project verzamelde gegevens gebaseerd, en dat zal in de toekomst vermoedelijk nog vermeerderen. Het is dan ook sterk aanbevolen dit project te blijven opvolgen. Het in de streek broedende soorten die onder het project vallen is beperkt. Daarom zou het een goede optie kunnen zijn om een aantal soorten bij het project te betrekken die op Vlaams niveau niet bij het project horen, maar die op regioniveau wel zeldzaam zijn als broedvogel, en daardoor het opvolgen waard zijn (BBV-bis-soorten). Daarbij kan gedacht worden aan soorten Dodaars, Krakeend, Waterral, Geelgors, enz. Deze soorten kunnen dan in één beweging mee geïnventariseerd worden. Er is een lijst van dergelijke soorten worden opgemaakt. Deze zogenaamde ‘BBV-bis-soorten’ hoeven niet allemaal elk jaar geïnventariseerd te worden. Daarvoor zijn het er vermoedelijk te veel, en is het aantal tellers te beperkt. Een potentiële werkwijze zou kunnen zijn dat de ‘echte BBV-soorten’ jaarlijks zo goed als mogelijk worden geïnventariseerd, en dat er jaarlijks een selectie wordt gemaakt van de te inventariseren ‘BBVbis-soorten’. Deze laatste komen dan eens in de drie jaren aan bod, in een roterend systeem. De BBV-bis-soorten worden daarbij gegroepeerd in bepaalde habitat-types, zodat de inventarisatie is makkelijker kan gebeuren. ii.

ABV (Algemene Broedvogels Vlaanderen): project op Vlaams niveau waarbij op gestandaardiseerde wijze (punttellingen in door de computer geselecteerde kilometerhokken) algemene broedvogelsoorten worden opgevolgd. Organisatie op Vlaams niveau: INBO en Natuurpunt Studie. Dit is een zeer nuttig project om op een eenvoudige wijze een idee te krijgen van het voorkomen en de evolutie van vrijwel alle algemene broedvogelsoorten in Vlaanderen in het algemeen en de streek in het bijzonder. Het is dan ook sterk aanbevolen dit project te blijven opvolgen.

Dit project bestaat in Vlaanderen sedert 2007, en is van af het begin mee opgevolgd in de streek. Regionaal coördinator is momenteel Wouter Faveyts. WINTERVOGELS iii.

PTT (Punt Transecttellingen): project op Vlaams niveau waarbij op gestandaardiseerde wijze (punttellingen in door de tellers zelf geselecteerde telroutes) algemene soorten wintergasten worden opgevolgd. Organisatie op Vlaams niveau: Natuurpunt Studie. Dit is een zeer nuttig project om op een eenvoudige wijze een idee te krijgen van het voorkomen en de evolutie van vrijwel alle algemene wintervogelsoorten in Vlaanderen in het algemeen en de streek in het bijzonder. Het is dan ook sterk aanbevolen dit project te blijven opvolgen. Voor dit project is er niet zoiets als een regionaal coördinator. De tellers worden rechtstreeks aangesproken vanuit Natuurpunt Studie. Momenteel worden in de regio twee dergelijke routes gelopen, beide in het uiterste zuiden (Geraardsbergen).

iv.

Watervogeltellingen: project op Vlaams niveau waarbij een aantal watervogelsoorten op gestandaardiseerde wijze worden geteld (zes tellingen per winter, van oktober tot maart, telkens in het weekend halverwege maand). Organisatie op Vlaams niveau: INBO. Dit project wordt al vele jaren opvolgd in de streek. De Denderregio is voor dit project opgedeeld (door organisator INBO) in twee regio’s: Vlaamse Ardennen (zuidelijke deel van de vallei tot Ninove) en Denderland (noordelijke deel van de vallei van Aalst tot Denderleeuw). De opvolging van het project is goed voor een aantal gebieden, maar andere gebieden voor watervogels worden niet geteld. De opvolging van dit project zou baat kunnen ondervinden van een betere structuur en organisatie. Regionaal coördinator van de regio Vlaamse Ardennen is Luc Favijts. Voor zover geweten momenteel geen regionale coördinator voor de noordelijke deelregio.

Met deze projecten moeten we er in slagen een goed beeld te krijgen van het voorkomen en de evoluties van onze broedvogels, doortrekkers en wintergasten. Elk project zal een regionale trekker moeten hebben. Het is de bedoeling dat het niet steeds dezelfde mensen zijn, die alle werk verrichten want in deze drukke tijden waarbij iedereen vanalles en nog wat te doen heeft werkt dat simpelweg niet. Veel handen maken het werk licht. Wouter Faveyts is sterk vragende partij om het coördinatorschap van minstens enkele van zijn coördinerende rollen over te dragen aan iemand anders!

g) Communicatie o

E-groep De aanmaak van zo’n e-groep is vrij eenvoudig. Het opzetten ervan kan de samenhang en de organisatie van de VWGC en het vogels kijken in de regio ten goede komen. Alle mensen die in vogels uit de streek geïnteresseerd zijn, zijn welkom op de lijst, maar voor onbekende namen is wel enige voorzichtigheid geboden. Deze mensen moeten, wanneer ze zich aanmelden bij de werkgroep, eerst worden goedgekeurd door de administrator van de groep. Dit kan gebeuren door enkele vragen te stellen i.v.m. achtergrond en bedoelingen en door eens rond te vragen over die persoon. Twijfelgevallen worden de toegang geweigerd tot de groep. http://groups.yahoo.com/group/vwg-cinerea
inschrijven: [email protected]
berichten posten: [email protected]

o

Website Dit is wenselijk, maar er moet wel een geschikte kandidaat gevonden worden die er zich wil achter zetten en er zich wil blijven achter zetten. Dit is niet evident, maar op de opstartvergadering bood zich hiervoor Bjorn Tytgat alvast aan. We gaan in de toekomst bekijken hoe één en ander kan worden aangepakt. Heel erg veel moet er niet op die website: basisinfo over de werkgroep, info over de projecten, de activiteitenkalender en een link naar de regionale databank. Vroeger heeft er reeds een website van de werkgroep bestaan, en die is nog steeds online: http://users.telenet.be/cinerea/

h) Activiteiten Specifieke vogelgerichte activiteiten zouden goed idee zijn. Deze zijn best in te passen in de Dendrietkalender. o

Vergaderingen van de vogelwerkgroep: 2 per jaar. Op deze vergaderingen wordt de uitvoering van de projecten besproken en georganiseerd. Er wordt ten eerste gestreerd naar een vergadering in het vroege voorjaar (februari/maart), waarbij de komende broedvogelprojecten (BBV en ABV) worden voorbereid, en waarbij de voorbije winterprojecten (PTT en watervogeltellingen) worden besproken en geëvalueerd. Daarnaast ook nog een najaarsvergadering (oktober/november) waarbij de komende wintervogelprojecten (PTT en watervogeltellingen) worden voorbereid, en waarbij de voorbije winterprojecten (BBV en ABV) worden besproken en geëvalueerd. Daarnaast kan hier ook sprake zijn van andere vogelgerelateerde onderwerpen, zowel ernstige als meer luchtige: het tonen van foto’s van (vogel)reizen, determinatie-presentaties, enz.

o

Specifieke vogeluitstappen, georganiseerd door de werkgroep. Er zal worden gestreefd om jaarlijks enkele overkoepelende vogelactiviteiten te organiseren voor de hele Denderregio. Twee dergelijke activiteiten per jaar zouden moeten volstaan.

2) Broedvogels 2010: oproep broedvogels te gaan zoeken

tot

medewerking

om

bijzondere

Er werd een presentatie gegeven van de soorten broedvogels die deel uitmaken van het BBV-project (zie hoger – 1), f), i)). Het ging met name over de volgende soorten regelmatige broedvogels: - blauwe reiger - wespendief - havik - slechtvalk - kleine plevier - ijsvogel - grote gele kwikstaart - Cetti’s zanger - Orpheusspotvogel Daarnaast zijn er nog een aantal onregelmatige of potentiële broedvogels: knobbelzwaan, zomertaling, middelste bonte specht, Engelse gele kwikstaart, rouwkwikstaart, Europese kanarie en grauwe gors. Daarnaast zijn er nog een aantal exoten: zwarte zwaan, Canadese gans, Nijlgans, mandarijneend, casarca en halsbandparkiet. Daarnaast werden tevens een aantal schaarse regionale broedvogels voorgesteld waarvan wordt voorgesteld dat ze in 2010 specifieke aandacht zouden krijgen in de streek. Het gaat om de volgende negen soorten: - boomvalk - zomertortel - wielewaal - veldleeuwerik - graspieper - roodborsttapuit - nachtegaal - matkop - geelgors Er wordt opgeroepen broedgevallen van deze soorten actief te gaan zoeken en als dusdanig door te geven: o Zo veel mogelijk alle broedplaatsen van deze soorten bezoeken o Zoeken naar nieuwe locaties o Broedverdachte waarnemingen invoegen in waarnemingen.be
Duidelijk aanvinken dat het om broedpaar of zingende/baltsende exemplaren gaat!

Conclusie Er lijkt voldoende basis te zijn voor een heropstart van de werkgroep. Hoe goed het zal verlopen zal wel afhankelijk zijn van de goede medewerking van voldoende mensen. Concreet betekent dit dat er meer mensen een actief steentje zullen moeten bijdragen dan de 2-3 die dat in het verleden hebben gedaan. Als er pakweg 10 man zijn die actief een beetje doen wordt het werk voor iedereen verlicht. Er zijn in de streek enige tientallen vogelkijkers in meer of mindere mate actief, dus het moet mogelijk zijn meer mensen te betrekken. Men moet trouwens zeker geen superervaren vogelkijker zijn, bij wijze van spreken, om een actieve rol te kunnen spelen in de vogelwerkgroep. Interesse voor vogels en het enthousiasme om iets te doen volstaan ruimschoots!